Toetswijzer-centrale-eindtoets-PO-taal-en-rekenen

Verantwoording
Kerndoelen, referentieniveaus en de centrale eindtoets PO
De kerndoelen (2006) en referentieniveaus voor rekenen voor einde basisonderwijs (2010) vormen
het kader op basis waarvan de toetsinhouden voor de centrale eindtoets rekenen zijn beschreven.
In de kerndoelen staan de rekeninhouden beschreven die leraren de leerlingen moeten aanbieden
zodat zij deze doelen in voldoende mate kunnen bereiken voor het einde van hun basisonderwijs.
Daar gaat het om aanbodsdoelen. De referentieniveaus beschrijven wat leerlingen moeten kennen,
kunnen en begrijpen aan het einde van de basisschool. Dit zijn beheersingsdoelen. De
referentieniveaus dekken de kerndoelen, ze bevatten geen nieuwe leerstof.
Voor het einde van de basisschool zijn voor rekenen twee referentieniveaus geformuleerd: 1S
(Streefniveau) en 1F (Fundamenteel niveau).
Referentieniveau 1S moet door het gros van de leerlingen beheerst worden aan het einde van de
basisschool. Doorgaans zijn dit leerlingen die in het vervolgonderwijs naar VMBO-T, HAVO en VWO
gaan. Beheersing van 1S is echter geen toelatingseis. Van leerlingen die naar HAVO en VWO gaan,
wordt verwacht dat zij ook boven het niveau van 1S kunnen rekenen.
Referentieniveau 1F is een minimaal niveau. Het is beschreven voor leerlingen met een lagere
rekenvaardigheid die niveau 1S niet kunnen halen aan het einde van de basisschool. Veel van deze
leerlingen gaan in hun vervolgonderwijs naar VMBO-BB en VMBO-KB en LWOO. Beheersing van 1F
is ook hier geen toelatingseis.
Het verschil tussen beide niveaus zit vooral in de complexiteit van contexten, bewerkingen en
getallen. Op niveau 1S ligt de nadruk meer op formeel rekenen, op inzicht in het decimale systeem
en in bewerkingen, op rekenen met grotere getallen en op complexere contexten waarin
bijvoorbeeld ook gegevens gecombineerd moeten worden. Bij 1F daarentegen gaat het meer om
elementair rekenen, voornamelijk in eenvoudiger contexten met niet te grote getallen of met veel
voorkomende getallen (breuken, kommagetallen) en maten. De nadruk ligt meer op het kunnen
rekenen in dagelijkse situaties. Maar ook op het niveau van 1F moeten leerlingen tot op een
bepaalde hoogte formeel kunnen rekenen.
De inhoud van 1F en 1S is uitgebreid beschreven en toegelicht in het rapport 'Over de drempels
met rekenen' (2008).
Eindtoets B en Eindtoets N
De centrale eindtoets taal en rekenen kent twee versies: een eindtoets B en een eindtoets N. De
eindtoets B is de basistoets, de eindtoets N is een vereenvoudiging van de eindtoets B.
De eindtoets B is dus standaard, bedoeld voor het gros van de leerlingen.
Sommige leerlingen zijn minder rekenvaardig. Verwacht mag worden dat zij een aanzienlijk aantal
opgaven van de toets B niet goed kunnen maken. Met een toets met te veel voor hen te moeilijke
opgaven, kan hun rekenvaardigheid niet betrouwbaar gemeten worden. Leraren kunnen deze
leerlingen de eindtoets N aanbieden.
De inhoud van eindtoets B komt in de kern overeen met de inhoud van referentieniveau 1S, maar
de toets heeft een bandbreedte, waardoor er ook opgaven in opgenomen zijn die boven niveau 1S
uitkomen en opgaven die meer op het fundamenteel niveau 1F liggen. Met deze bandbreedte is het
mogelijk om betere voorspellingen te doen over de kans op succes van leerlingen in verschillende
typen van vervolgonderwijs.
De inhoud van eindtoets N komt in de kern overeen met de inhoud van referentieniveau 1F maar
heeft eveneens een bandbreedte, met enerzijds opgaven die onder het niveau van 1F zitten en
anderzijds opgaven die vallen binnen referentieniveau 1S.
De opgaven uit het overlappende deel zijn hetzelfde en komen dus in beide toetsen voor.
Gezamenlijk vormen de opgaven van de beide toetsen wel één schaal van gemakkelijk naar
moeilijk, waardoor de taalvaardigheid van elke leerling op de betreffende onderdelen gemeten kan
worden, en waardoor scores op de eindtoets B en de eindtoets N met elkaar vergeleken kunnen
Toetswijzer bij de centrale eindtoets PO taal en rekenen
Inhoudsverantwoording van de centrale eindtoets taal en rekenen
42