Cand.du.huske Sosial mobilitet - Norsk Lektorlag

More documents

Recommendations

Info

GJESTESKRIBENT – Trass i at det samla utdanningsnivået og tilgangen til dei høgaste utdanningane har auka sterkt sidan 1950-talet, har den relative ulikskapen halde seg sta bil, og for enkelte kohortar også auka svakt, skriv Johs. Hjellbrekke og Olav Korsnes. Utdanning og sosial mobilitet Tekst | Johs. Hjellbrekke og Olav Korsnes, professorar ved Sosiologisk institutt, Universitetet i Bergen Problemstillingar omkring sosial mobilitet handlar om korleis sosiale skilje av ulike slag vert haldne ved lag eller endra, internt i ein generasjon og frå éin generasjon til den neste, og korleis enkeltindivid erfarer og stiller seg til desse skilja. Når vi t.d. spør om dagens samfunn er prega av større sosial mobilitet enn det samfunnet foreldra våre voks opp i, så spør vi samstundes om dei gamle sosiale skiljelinene har vorte endra, og om kva som fremjar eller hemmar mobilitet. Har til dømes endringane av utdanningssystemet og den store auken i talet på elevar i vidaregåande skule og på studentar ved universiteta og høgskulane verka til sosial 12 Lektorbladet 05/2012 utjamning, eller finn vi at gamle skiljeliner framleis vert førte vidare? I denne kro- nikken skal vi ta føre oss dette i form av ein kort analyse av utdanningsmobilitet blant alle personar fødde 1955-1979. “Lik rett til utdanning” Slagordet “Lik rett til utdanning” vart mynta i ei tid då høgare utdanning var eit gode for dei få. I dei første etterkrigsåra var det berre 3 av 100 personar over 16 år som hadde fullført ei slik utdanning. I dag, drygt 60 år seinare, gjeld det for meir enn 1 av 4. Men inneber denne auken også ei sosial utjamning og meir lik rett til utdanning, eller er det framleis slik at utdanningssystemet dels reproduserer og dels forsterkar eksisterande former for sosial ulikskap? Tabell 1 (side 13) viser samanhengen mellom far og barns utdanningsnivå. Resultata fortel ei eintydig historie: Sjølv om utdanningsnivået i Noreg samla sett har auka kraftig, har kortdistansemobilitet like fullt vore meir utbreidd enn langdistansemobilitet. Utflyten frå botn til topp og vice versa er marginal. Medan 2,7 prosent – eller 1 av 40 – har gått heile vegen frå botnen til toppen av utdanningshierarkiet frå ein familiegenerasjon til den neste, har 1,8 prosent gått andre vegen. Mobilitet nedover i hierarkiet har også vore mindre utbreidd enn mobilitet
oppover. Og reproduksjonen i toppen av utdanningshierarkiet er svært tydeleg. Dersom far har fullført ei høgare utdanning, vil barna i minst 3 av 4 tilfelle sjølv gjennomføre ei av dei høgaste utdanningane på universitets- og høgskulenivå. Går ein først ut av opphavskategorien, går ein oftast eitt steg opp eller eitt steg ned. Flyttar ein seg over lengre distansar, er det gjerne dei aller kortaste universitets- og høgskuleutdanningane ein passerer på vegen før mobiliteten stansar opp. Relativ utdanningsmobilitet Resultata i tabell 1 kan likevel vere mis- leiande. For slik ein del av mobiliteten ut av bondeyrket vil vere “tvungen”, dels fordi alle bondens barn ikkje kan overta gardsbruket og dels fordi talet på gardsbruk å ta over har gått jamnt nedover, vil dei mange reformane, både på lågare og høgare nivå i utdanningssystemet, gjere at også delar av utdanningsmobiliteten vert strukturell eller “tvungen”. For å analysere den statistiske samanhengen mellom foreldre og barn sitt utdanningsnivå, må ein derfor også sjå på mønstra i den relative utdanningsmobiliteten, ved at ein korrigerer for “utdanningsinflasjonen” frå ein generasjon til den neste. Tabell 1: Utflytprosentar (N=1 429 256). Alle fødde 1955-1979. Tabellen viser samanhengen mellom far og barns utdanningsnivå. GJESTESKRIBENT I tabell 2 (side 14) er dette gjort, og tolkinga av verdiane i tabellen er etter måten enkel. Samanhengen vi finn mellom fedre og barn i kohortane 1955-59 er definert som eit referansepunkt ein kan måle endring opp mot, og vert derfor gjevne verdien 1.0. Endring vert målt ut frå kor mange prosent sterkare eller svakare samanhengen er mellom fars og barns utdanningsnivå i dei etterfølgjande kohortane. Er samanhengen vorten sterkare, vert verdien høgare enn 1.0, td. 1,027. Då har samfunnet vorte meir lukka, fordi den relative mobiliteten (den sosiale fluiditeten) er svekka med 2,7 prosent i høve Lektorbladet 05/2012 4 13
Page 1 and 2: Tidsskrift for fag, kultur og utdan
Page 3 and 4: 10 Cand.du.huske Lektorbladet Magas
Page 5 and 6: Norsk Lektorlag har ennå ikke form
Page 7 and 8: trenger, er utrygge, usikre lektore
Page 9 and 10: har. Fagmiljøene forteller oss at
Page 11: knapper. For forelesningene startet
Page 15 and 16: og sjølv om kvinnelege studentar i
Page 17 and 18: kontaktnett som gjer at fleire vil
Page 19 and 20: - Det er viktig å presisere at det
Page 21 and 22: omfattende perioden av kulturhistor
Page 23 and 24: Reis med instrumentet En ny avtale
Page 25 and 26: seg påvise at et mer konkurransepr
Page 27 and 28: Mange fornøyde lesere Høstens les
Page 29 and 30: Å tenke, kvikt og langsomt BOKSIDE
Page 31 and 32: turhistorie fra norrøn litteratur
Page 33 and 34: Matematikkunnskap er ikke tilstrekk
Page 35 and 36: ARBEIDSTIDSAVTALEN FOR UNDERVISNING
Page 37 and 38: Fagutvalg for rettslære NORSK LEKT
Page 39 and 40: Norsk Lektorlag Akersgt. 41, 0158 O

Cand.du.huske Sosial mobilitet - Norsk Lektorlag

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?