Avfallsplan for IVAR 2009 - 2012 - Stavanger kommune
Avfallsplan for IVAR 2009 - 2012 - Stavanger kommune
Avfallsplan for IVAR 2009 - 2012 - Stavanger kommune
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Avfallsplan</strong><br />
<strong>for</strong> <strong>IVAR</strong>-regionen<br />
<strong>2009</strong>–<strong>2012</strong><br />
1
Forord<br />
Dette er ein samordna avfallsplan <strong>for</strong> <strong>IVAR</strong> IKS (<strong>IVAR</strong>) og eigar kommunane.<br />
Målet har vore ein kortfatta plan med mål og tiltak.<br />
Planen handlar i første rekke om den lovpålagde delen av avfalls handteringa<br />
<strong>for</strong> kommunane, dvs hushaldsavfallet. Kommunane og <strong>IVAR</strong> har ikkje ansvar<br />
<strong>for</strong> næringsavfall, men ynskjer likevel å medverka til gode rammevilkår <strong>for</strong><br />
bedrifter i regionen.<br />
Planen bør danna ein ”samarbeidsplatt<strong>for</strong>m” <strong>for</strong> kommunane og <strong>IVAR</strong>.<br />
Planen er ikkje bindande <strong>for</strong> partane, men bør legg ja klare føringar <strong>for</strong><br />
vidare arbeid.<br />
Planutkastet er g jennomgått av Samarbeidsgruppa <strong>for</strong> renovasjon.<br />
Den justerte planen er vedteken av <strong>IVAR</strong> sitt styre.<br />
Planen bør rullerast kvart fjerde år og kommunane bør laga sine eigne<br />
handlingsplanar med utgangspunkt i samordna plan.<br />
Det er behov <strong>for</strong> årlege evalueringar av mål, tiltak og handlingsplanar.<br />
Samarbeidsgruppa <strong>for</strong> renovasjon i <strong>IVAR</strong>- kommunane vil ta seg av<br />
evalueringsarbeidet.<br />
I arbeidsgruppa har følg jande fagpersonar vore med:<br />
Rudolf Meissner, <strong>Stavanger</strong> <strong>kommune</strong><br />
Mariann Størksen, Sandnes <strong>kommune</strong><br />
Jann Grønning, Sola <strong>kommune</strong><br />
Ernst Rune Danielsen, <strong>IVAR</strong> IKS<br />
Tron Ree, <strong>IVAR</strong> IKS (sekretær)<br />
2
plangrunnlag og Rammer<br />
10 kommunar er med i det interkommunale renovasjonssamarbeidet. Det er<br />
<strong>Stavanger</strong>, Sandnes, Randaberg, Sola, Klepp, Time, Hå, Gjesdal, Rennesøy og<br />
Kvitsøy. Finnøy <strong>kommune</strong> er i renovasjonssamanheng knytt til Ryfylke<br />
Miljøverk IKS (RYMI).<br />
Kommunane tek seg av innsamling av hushaldningsavfall. <strong>IVAR</strong> har ansvar <strong>for</strong><br />
avfallsbehandlinga, felles in<strong>for</strong>masjonsoppgåver med meir.<br />
Avfallspolitikk<br />
Det strategiske målet <strong>for</strong> reg jeringa sin avfallspolitikk finn vi i<br />
Stortingsmelding nr 26 (2006-2007) om reg jeringa sin miljøpolitikk og riket<br />
sin miljøtilstand.<br />
Nasjonale resultatmål<br />
1. Avfallsveksten skal vera lågare enn den økonomiske veksten.<br />
2. Om lag 75% av avfallet skal gå til g jenvinning i 2010, med ei vidare<br />
opptrapping til 80% (medrekna energig jenvinning). Mengden<br />
avfall til g jenvinning skal aukast til eit samfunnsøkonomisk og<br />
miljømessig, rett nivå.<br />
3. Farleg avfall skal handterast <strong>for</strong>svarleg, og anten gå til<br />
g jenvinning eller sikrast nasjonal behandlingskapasitet.<br />
3
Omsynet til globalt klima bør vera styrande <strong>for</strong> framtidige val på avfallssektoren.<br />
Norsk klima- og avfallspolitikk baserer seg på globale avtalar og<br />
rammedirektiv frå EU. Sentralt står mellom anna FN sin rammekonvensjon<br />
om klimapolitikk og EU sine avfalls-, deponi- og <strong>for</strong>brenningsdirektiv.<br />
I 2008 vedtok EU sitt Ministerråd eit nytt rammedirektiv <strong>for</strong> avfall.<br />
Rammedirektivet nyttar avfallshierarkiet som eit overordna prinsipp <strong>for</strong><br />
avfallspolitikken.<br />
• Avfallsreduksjon og førebygging<br />
• Gjenbruk<br />
• Materialg jenvinning (råstoff til nye produkt)<br />
• Energig jenvinning med høg energiutnytting mm<br />
• Forsvarleg deponering<br />
Samanlikna med avfallspolitikken i Noreg, er rammedirektivet i sum mindre<br />
ambisiøst.<br />
EU har sett eit mål om 50% g jenvinning av hushaldsavfall i medlemslanda<br />
innan 2020. Dette nivået har vi nådd i Noreg <strong>for</strong> lenge sidan. Det skal i tillegg<br />
lagast planar <strong>for</strong> avfallsreduksjon i medlemslanda.<br />
Eksisterande avfalls<strong>for</strong>brennings anlegg vert godkjende som energig<br />
jenvinningsanlegg med 60% energi utnytting. Kravet <strong>for</strong> nye anlegg er 65%.<br />
Forus Energig jenvinning KS ligg i 2008, etter EU sin utrekningsmåte, på<br />
rundt 58 % energiutnytting.<br />
Direktivet opnar <strong>for</strong> å kalla ulike avfallsfraksjonar <strong>for</strong> ”produkt”. Papir, glas,<br />
metall, dekk og tekstilar er blant desse. Produktomgrepet vil letta import<br />
og eksport av g jenvinnbart avfall over landegrensene.<br />
4
Frå 1.1.<strong>2009</strong> er det i Noreg sett <strong>for</strong>bod mot deponering av nedbrytbart<br />
avfall. Frå sommaren <strong>2009</strong> skal alle deponi oppfylla krava i deponidirektivet.<br />
Resultatet er nedlegging av ei rekke deponi. Avfallsdeponiet på Sele er blant<br />
desse.<br />
Stortingsmelding nr. 34 (2006-2007) om norsk klimapolitikk set fokus på<br />
organisk avfall og føreslår:<br />
• <strong>for</strong>bod mot deponering av nedbrytbart avfall<br />
• meir effektivt uttak av den klimafarlege metangassen frå<br />
avfallsdeponi<br />
• tiltak <strong>for</strong> å nytta energien i organisk avfall<br />
(biogass, biodrivstoff osv)<br />
Sentralt i norsk avfallspolitikk står dei såkalla ”bransjeavtalane”, mellom<br />
bransje og stat, som inneber at produsentar og importørar av varer må ta<br />
ansvar <strong>for</strong> eigne avfallsprodukt. Det er innsamlings- og returordningar <strong>for</strong><br />
emballasje, bildekk, elektriske og elektroniske produkt, batteri, bilvrak og<br />
PCB – holdige isolerglas.<br />
”Føre var” prinsippet i <strong>for</strong>ureiningslova er sentralt i norsk avfallspolitikk.<br />
Mellom anna er det viktig å hindra at stoff frå farleg avfall vert tilført<br />
miljøet. Dette inneber mellom anna opprydding i ”gamle synder”, som<br />
<strong>for</strong>ureina grunn osv.<br />
Ut frå nasjonal og internasjonal avfallspolitikk, blir det viktig <strong>for</strong> kommunane<br />
og <strong>IVAR</strong> å:<br />
• sørg ja <strong>for</strong> ei ”ressurs- og klimavennleg” avfallshandtering<br />
• sikra rett balanse mellom avfallsreduksjon, material- og<br />
energig jenvinning<br />
• hindra at farlege avfallsstoff kjem ut i miljøet<br />
5
Status og utviklingstrekk<br />
Avfallsreduksjon og ombruk<br />
Å hindra at avfall oppstår er vanlegvis det beste miljøtiltaket.<br />
Norske <strong>for</strong>brukarar har hatt stor auke i kjøpekraft dei siste åra. Slikt slår<br />
ut på avfallsmengden.<br />
Avfallsveksten har lenge vore større enn både folkeveksten og den<br />
økonomiske veksten (målt som BNP).<br />
For å få til effektiv bruk av råvarer og energi, er det mykje å vinna på å<br />
endra produksjonsprosessar, transportmønster og emballasjebruk.<br />
Nye rammekrav frå EU vil truleg føra til større fokus på avfallsreduksjon<br />
nasjonalt. Truleg er gode nasjonale kampanjar det mest effektive. Det er<br />
svært viktig at kommunane og <strong>IVAR</strong> å g jera seg g jeldande i dette arbeidet.<br />
Makta ligg hjå <strong>for</strong>brukarane. Skal vi lukkast med avfallsreduksjon og<br />
gjenvinning, bør dei gode miljøvala vera like attraktive som dei mindre<br />
gode.<br />
Men i første rekke handlar dette om politisk vilje til å gå inn og løysa miljøog<br />
klimaut<strong>for</strong>dringane.<br />
6
Kjeldesortering og innsamling i <strong>IVAR</strong>-regionen<br />
Alle <strong>IVAR</strong> kommunane tilbyr henting av bioavfall, papir- og restavfall. Åtte<br />
kommunar har henteordning <strong>for</strong> plastemballasje. Det er vidare tilbod om<br />
henting av glas- og metallemballasje, farleg avfall og juletre i nokre få<br />
kommunar.<br />
Det er bringeordningar <strong>for</strong> glas- og metallemballasje, plastemballasje,<br />
tekstilar og farleg avfall. Det er rundt 100 returpunkt i <strong>IVAR</strong>- kommunane.<br />
Tilbod og ut<strong>for</strong>ming varierer litt frå <strong>kommune</strong> til <strong>kommune</strong>.<br />
På <strong>IVAR</strong> sine betjente g jenvinningsstasjonar på Forus og Sele finn ein<br />
mottak <strong>for</strong> farleg avfall, plast, papir, papp/ kartong, isopor, glas- og<br />
metallemballasje, tekstilar, PCB-vindu, skrapjern, trevirke, hageavfall,<br />
kuldemøbel, elektrisk og elektronisk avfall, hageavfall og restavfall mm. Time,<br />
Hå, Rennesøy og Kvitsøy <strong>kommune</strong> har eigne g jenvinningsstasjonar.<br />
Eit system med nedgrevne containarar er i rask utvikling.<br />
7
Material- og energig jenvinning<br />
Kommunane leverer bioavfall til <strong>IVAR</strong> sitt komposteringsanlegg på Hogstad.<br />
Anlegget tok i 2008 unna ca 28 000 tonn organisk avfall frå husstandane.<br />
Restavfallet frå husstandane vert levert til Forus Energig jenvinning KS,<br />
som <strong>IVAR</strong> er medeigar i (44%). Medeigar er også Lyse Energi, som står <strong>for</strong><br />
produksjon og sal av elektrisk energi og fjernvarme.<br />
Anlegget kan årleg ta i mot ca 44 000 tonn avfall. Ca 28 000 tonn av dette<br />
var restavfall frå husstandar i <strong>IVAR</strong>-regionen i 2007. Resten kom frå dei<br />
andre SVAR-kommunane og bedrifter.<br />
Anlegget har nådd kapasitetsgrensa og ei ny <strong>for</strong>brenningslinje på Forus er<br />
under planlegging.<br />
Alle utsleppskrav til røykgassen vert oppfylt med god margin.<br />
Produkt av returkartong.<br />
8
Sele avfallsplass tek i mot restavfall når energig jenvinningsanlegget er<br />
avstengt <strong>for</strong> vedlikehald. Når deponiet vert avslutta i juni <strong>2009</strong>, vil ny<br />
mottakar vera på plass.<br />
Innsamla g jenvinnbare fraksjonar går til verksemder som <strong>IVAR</strong> har avtale<br />
med. Dei fleste er private.<br />
Etter evt finsortering og mellomlagring vert avfallsråvarene selde vidare.<br />
Det er eit stort nettverk av kjøparar i inn- og utland. Avtale<strong>for</strong>m og<br />
transportmåte varierer frå produkt til produkt.<br />
Systemet på nedstraumssida fungerer godt, sjølv om mottakarar og prisar<br />
kan skifta raskt.<br />
SVAR<br />
Volummessig er <strong>IVAR</strong> ein vesentleg aktør i den norske avfallsmarknaden.<br />
Sør Vest Avfall og Ressurs AS (SVAR) vart danna i 2004 <strong>for</strong> å samordna<br />
transport og drift av kommunale avfallsbehandlingsanlegg på sørvestlandet.<br />
Kommunale selskap som er med er; Ryfylke Miljøverk IKS (RYMI), Dalane<br />
Interkommunale Miljøverk IKS (DIM), Interkommunalt Renovasjonsselskap<br />
(IRS), Renovasjonsselskapet <strong>for</strong> Farsund og Lyngdal (RFL) og <strong>IVAR</strong>. SVAR<br />
henter inn sams anbud på transport og behandling av avfall, samordnar<br />
in<strong>for</strong>masjonsaktivitet mm.<br />
Anbodskonkurransar er basert på regelverk <strong>for</strong> offentlege innkjøp. Særleg<br />
viktig er det å kjenna regelverket når det g jeld tildeling av kontraktar til<br />
heilt eller deleigde offentlege avfallsselskap.<br />
9
Næringsavfall<br />
Kommunar og interkommunale selskap har i følg je <strong>for</strong>ureiningslova ikkje<br />
direkte ansvar <strong>for</strong> innsamling og behandling av næringsavfall.<br />
Privat næringsliv tek hand om det meste av næringsavfallet, når det g jeld<br />
innsamling, sortering og avsetning. Miljømessig varierer kvaliteten på<br />
ordningane.<br />
Dei siste åra har deponiet på Sele avfallsplass stort sett bare vore<br />
mottakar av restavfall frå næringslivet og dei kommunale<br />
g jenvinningsstasjonane. Når deponiet stenger må avfallsnæringa finna<br />
andre løysingar.<br />
<strong>IVAR</strong> ser det som ei samfunnsoppgåve å medverka til auka sortering av<br />
næringsavfall.<br />
Nå sist måtte ein finna ei løysing med oppkverning på Sele, då mottaket <strong>for</strong><br />
trevirke svikta. Avfallsordningar <strong>for</strong> privat næringsliv må alltid vera<br />
sjølvfinansierande.<br />
Utviklingstrendar<br />
Innsamlings- og g jenvinningsordningane i <strong>IVAR</strong>-regionen er godt utbygde og<br />
skil seg lite frå resten av landet.<br />
Det planlagde deponi<strong>for</strong>bodet har ført til omfattande planlegging og<br />
utbygging av avfalls<strong>for</strong>brenningsanlegg i Noreg.<br />
Norsk avfallspolitikk har lenge vore at materialg jenvinning skal prioriterast<br />
før energig jenvinning. Rammene nå er stort sett like, sjølv om materialg<br />
jenvinning i sum er betre <strong>for</strong> globalt klima.<br />
Nasjonalt bør ein unngå at overkapasitet på <strong>for</strong>brenningssida, fører til<br />
redusert konkurransekraft <strong>for</strong> materialg jenvinning. Avfallsprodukta vil alltid<br />
10
kunne energig jenvinnast, når desse ikkje lenger har bruksverdi, g jerne etter<br />
fleire rundar med materialg jenvinning.<br />
I <strong>IVAR</strong>-regionen ligg alt til rette <strong>for</strong> å kunne styra utviklinga i rett lei.<br />
Nokre utviklingstrendar som vi kan sjå innan avfallsfeltet er:<br />
• krav frå kundane om individuelle løysingar <strong>for</strong> kjeldesortering<br />
og innsamling<br />
• meir bruk av datateknologi i innsamlingsleddet<br />
(GPS og elektroniske brikker, automatisk vektregistrering og<br />
identifikasjon, måling av fyllingsnivå i containarar, mobil<br />
dataoverføring mm).<br />
• fleire anlegg <strong>for</strong> produksjon av gass frå bioavfall (gir<br />
energiutbytte og g jødsel)<br />
• fleire energig jenvinningsanlegg <strong>for</strong> restavfall og trevirke.<br />
Evt anlegg <strong>for</strong> slaggsortering av <strong>for</strong>brenningsrest<br />
• teknologiutvikling innan industriell finsortering av avfall<br />
• auka sortering og utnytting av komplekse produkt,<br />
som EE-avfall mm<br />
Fretex si nødhjelpsdyne av<br />
oppmalte tekstilar (shoddy)<br />
11
Avfallsmengder og prognoser<br />
Hushaldsavfallet i <strong>IVAR</strong>-regionen utg jorde 111 000 tonn i 2007.<br />
Samla avfallsmengd frå næringslivet er minst like stor. I avfallsplanen<br />
konsentrerer vi oss om hushaldsavfallet som er kommunane sitt ansvar.<br />
Hushaldsavfall<br />
Kvar innbygg jar genererte i snitt 417 kg hushaldsavfall i 2007.<br />
Vekt-<strong>for</strong>deling<br />
I <strong>IVAR</strong>-regionen g jekk 63 % av hushaldsavfallet til materialg jenvinning.<br />
25% g jekk til energig jenvinning og 11% til deponi. Figuren til høyre viser<br />
vekt-<strong>for</strong>deling av innsamla hushaldsavfall i fraksjonar.<br />
I Noreg låg materialg jenvinning av hushaldsavfall i snitt på rundt 50%<br />
(SSB).<br />
Såkalla ”plukkanalyser” av innhald i bio-, papir- og restavfallsdunkar (år 2002<br />
og 2007) har gitt auka kunnskap om avfallssamansetninga. Rapportane<br />
seier mykje om kvaliteten på kjelde sorteringa og potensialet <strong>for</strong> vidare<br />
sortering. Over 500 dunkar vart sortert ned i minste detalj, <strong>for</strong> hand.<br />
Vektmessig var det lite feilsortert materiale i dunkar <strong>for</strong> papir- og bioavfall.<br />
Men det skal lite plast til i bioavfallet før dette utg jer eit visuelt problem i<br />
det ferdige kompostproduktet.<br />
Husstandane sorterer ut heile 94% av alt lesestoff, men mindre av anna<br />
papir og papp/kartong.<br />
Farleg avfall er det lite av i grå dunk.<br />
12
Fordeling av innsamla hushaldsavfall i fraksjonar<br />
Restavfall til deponi<br />
11,3 %<br />
Komplekst metall 1,8 %<br />
Tøy 1,6 %<br />
Restavfall til<br />
<strong>for</strong>brenning<br />
25,1 %<br />
Trevirke<br />
7,3 %<br />
Papir/papp/<br />
kartong<br />
18,5 %<br />
Plast<br />
inkl. EPS<br />
1,3 %<br />
Farleg<br />
avfall<br />
0,4 %<br />
Impregnert<br />
trevirke<br />
0,9 %<br />
Glass/metall<br />
2,3 %<br />
EE-avfall 4,3 %<br />
Våtorganisk<br />
25,2 %<br />
Kjeldesorteringa er best i kommunar som har henting av plast og<br />
restavfallstømming kvar 4. veke. Dette g jeld ikkje berre plast, men også<br />
andre fraksjonar. Større tilg jengeleg volum <strong>for</strong> restavfall (tømming kvar<br />
14. dag) slår ut i dårlegare sortering. Folk nyttar langt på veg tilg jengeleg<br />
plass i restavfallsdunken.<br />
13
Fraksjonsvis samansetning av restavfall<br />
Figuren under viser g jennomsnittleg samansetning (vekt %) av restavfallet<br />
i grå dunk i <strong>IVAR</strong>-regionen.<br />
Papir/papp, 11 %<br />
Anna avfall<br />
30 %<br />
Bioavfall<br />
26 %<br />
Farlig avfall, 0 %<br />
Annan plast, 2 %<br />
Anna glass, 1 %<br />
Anna metall, 3 %<br />
EE-avfall, 2 %<br />
Tekstilar, 3 %<br />
Metallemballasje, 2 %<br />
Glasemballasje, 6 %<br />
Plastemballasje, 14 %<br />
1/4 av restavfallet i grå dunk er bioavfall.<br />
2/3 av restavfallet i grå dunk (meir enn 20 000 tonn) er fraksjonar med<br />
materialverdi. Meir enn halvparten av dette restavfallet består av produkt<br />
som kan sorterast ut <strong>for</strong> g jenvinning i eit finsorteringsanlegg . I tillegg blir<br />
det truleg mindre bioavfall i den grå dunken, dersom kundane veit at<br />
restavfallet skal sorterast etter mottak.<br />
14
Vekst i mengde hushaldsavfall<br />
I <strong>IVAR</strong> – regionen har mengd hushaldsavfall årleg auka med 3,5% i snitt sidan<br />
år 2000. Den årlege folkeveksten var i same periode på ca 1,3 %.<br />
Figuren under viser framskriving av avfallsmengdar dei neste 20 åra med<br />
1,3 % og 3% vekst. Truleg ligg svaret ein stad midt i mellom.<br />
Prognose hushaldsavfall i <strong>IVAR</strong>-regionen<br />
250000<br />
200000<br />
tonn pr år<br />
150000<br />
100000<br />
50000<br />
0<br />
2005<br />
2007<br />
<strong>2009</strong><br />
2011<br />
2013<br />
2015<br />
2017<br />
år<br />
2019<br />
2021<br />
2023<br />
2025<br />
2027<br />
1,3% vekst 3 % vekst<br />
Det er ikkje usannsynleg at mottakskapasiteten <strong>for</strong> restavfall, bioavfall og<br />
g jenvinnbare fraksjonar må doblast i ein 20 års periode. Avfall frå andre<br />
kommunar i avfallsamarbeidet SVAR, kjem i tillegg.<br />
15
NYE ANLEGG<br />
Energig jenvinning<br />
Energig jenvinningsanlegget på Forus har alt nådd kapasitetsgrensa. Sjølv<br />
om det vert sortert meir avfallsråstoff <strong>for</strong> materialg jenvinning, vil det<br />
melda seg eit behov <strong>for</strong> å utvida anlegget.<br />
Det er stifta eit selskap med mål om å etablera ei ny <strong>for</strong>brenningslinje ved<br />
Forus energig jenvinning KS. Eigarar er <strong>IVAR</strong>, Lyse, Ryfylke miljøverk (RYMI),<br />
Dalane Interkommunale Miljøverk (DIM), Interkommunalt renovasjonsselskap<br />
Flekkefjord (IRS) og Renovasjonen Farsund og Lyngdal (RFL). Den nye<br />
<strong>for</strong>brenningslinja er planlagt plassert i ein bygning ved sida av den<br />
eksisterande. Lager og tømmehall vert utvida. Eit evt vedtak om bygging<br />
vert truleg teke i løpet av <strong>2009</strong>.<br />
Ei nye linje vil ta unna 40 000 - 60 000 tonn restavfall i året.<br />
Komposteringsanlegget på Hogstad<br />
16
Bioavfall<br />
Prognoser viser stor auke i mengde bioavfall. Alternative behandlingsmåtar<br />
er heimekompostering, sentralkompostering eller utråtning i eit lukka<br />
anlegg med energiutnytting. <strong>IVAR</strong> sitt sentralkomposteringsanlegg på<br />
Hogstad har nådd kapasitetsgrensa. Eit biogassanlegg på Grødaland <strong>for</strong><br />
husdyrg jødsel og organiske biprodukt frå landbruket er under utgreiing. Sjølv<br />
om utråtning av bioavfall vil kunne koma til å erstatta kompostering på sikt,<br />
er det truleg behov <strong>for</strong> komposteringsanlegget på Hogstad i mange år til.<br />
Finsortering av avfall<br />
Resirkulering av avfall g jev stor samfunnsvinst.<br />
Materialg jenvinningsgraden i <strong>IVAR</strong>-regionen er på 63%. Denne kan aukast til<br />
75-80 % ved å bygg ja eit finsorteringsanlegg. Mellom anna er det mogleg å<br />
sortera ut meir plast, metall, papir, papp/ kartong og drikkekartong enn det<br />
vi greier i dag.<br />
Arbeidsgruppa <strong>for</strong> avfallsplanen har sett nærare på sorteringsteknologi <strong>for</strong><br />
restavfall, i teori og praksis.<br />
Teknologiutviklinga dei siste åra har vore stor. Det nye er at avansert<br />
sensorteknikk vert kombinert med meir tradisjonelt maskineri <strong>for</strong> oppdeling<br />
og separering av avfallsfraksjonar. Resultatet er at svært samanblanda<br />
restavfall nå kan skiljast i fraksjonar som det er ein marknad <strong>for</strong>.<br />
Teknologiutviklinga er nå komen så langt at det bør vurderast om returpunkta<br />
kan leggast ned og erstattast med sentral sortering. Desse er<br />
normalt dyre i drift i høve til effekten.<br />
Innbyggarane er lært opp til å sortera ut stadig fleire fraksjonar. Den<br />
psykologiske effekten ved å ”ta bort” gode ordningar skal ikkje undervurderast.<br />
Mellom anna g jeld dette plast.<br />
17
”Plukkanalyser” av restavfallet viser at husstandar med henting av plast<br />
sorterer ut over 40% av plasten. I tillegg er dei betre til å sortera ut andre<br />
fraksjonar.<br />
Det er framleis att mykje plast i restavfallet som er eigna <strong>for</strong> g jenvinning.<br />
Så lenge kommunane ser lønnsemd i ein henteordning <strong>for</strong> plast, bør dei<br />
halda fram med ordningen.<br />
Papir og bioavfall er lettast og best å sortera ut ved kjelda.<br />
Ein <strong>for</strong>del med eit finsorteringsanlegg er at kjeldesortert plast og andre<br />
fraksjonar kan gå inn ein stad ”midt i anlegget” <strong>for</strong> vidare<strong>for</strong>edling.<br />
Føremålet må vera å sikra betre pris eller koma opp i ein akseptabel<br />
produktkvalitet.<br />
Restavfall frå g jenvinningsstasjonane (ca 25 kg pr person pr år) har stor<br />
materialverdi. Etter oppdeling kan avfallet gå g jennom finsorteringsanlegget.<br />
Ein brennbar restfraksjon vil til slutt enda opp i energig<br />
jenvinningsanlegget.<br />
I sorteringsanlegget vil ein kunne fjerna ein del fraksjonar i restavfallet som<br />
er uønska i eit energig jenvinnings anlegget. Dette g jeld mellom anna glas,<br />
stein og grus, EE-avfall og ein del miljøfarleg og komplekst restavfall.<br />
Fuktinnhaldet i det brennbare restavfallet kan evt reduserast i ein rask<br />
biologisk prosess. Dermed kan brennverdien i produktet tilpassast<br />
energig jenvinningsanlegget.<br />
Sorteringsteknologien er utvikla <strong>for</strong> å kunne handtera restavfall frå<br />
bedrifter og bygg- og anleggsverksemd. Med andre ord kan det vera<br />
aktuelt å ta i mot en del av dette avfallet <strong>for</strong> å sikra anleggsøkonomien.<br />
Målet må ikkje vera å erstatta gode private tilbod, men å aukaden samla<br />
utnyttinga av avfallsressurser i regionen. I høve til globalt klima, er det lite<br />
viktig kven som g jer jobben.<br />
Grove kalkyler viser lønnsemd i utbygging og drift av eit finsorteringsanlegg.<br />
Men dette er ny teknologi. Omfattande planarbeid og konsekvensutgreing<br />
står att, før ein kan ta ei avg jerd om evt å gå vidare med anlegget. I første<br />
omgang bør det lagast eit <strong>for</strong>prosjekt. I same omgang bør ein sjå på<br />
konsekvensar <strong>for</strong> innsamlinga (hente- og bringesystem).<br />
18
Berekraftig avfallshandtering<br />
Ordningar <strong>for</strong> innsamling og behandling av avfall i <strong>IVAR</strong>-regionen er stort<br />
sett gode. Men er ordningane berekraftige på lang sikt?<br />
Det er etter kvart tilg jengeleg eit stort talmateriale som viser<br />
klimaeffekter av ulike tiltak.<br />
I følg je SSB står materialg jenvinning alt i dag <strong>for</strong> ein reduksjon av<br />
klimagassar i Noreg på 6-7 %, målt i CO 2 einingar. Bidraget kunne ha vore<br />
enda større, dersom vi hadde greidd å nytta alt avfall på den beste måten.<br />
Alle bidrag er viktige, når vi veit kor mykje som skal til <strong>for</strong> å redusere den<br />
globale oppvarminga i åra som kjem, med dei store skader på miljø- og<br />
infrastruktur som dette inneber (ref FN sitt klimapanel).<br />
Klimanytten av heile avfallssystemet i <strong>IVAR</strong> regionen bør utgreiast, <strong>for</strong> å<br />
kunne vurdera om det bør g jerast strukturelle endringar på kort eller lang<br />
sikt.<br />
Dei to største anleggstiltaka <strong>for</strong> <strong>IVAR</strong> i åra som kjem er ei ny energig<br />
jenvinningslinje og utviding av kapasiteten <strong>for</strong> bioavfall. I tillegg kjem eit<br />
mogleg finsorteringsanlegg <strong>for</strong> avfall. Alle desse tiltaka krev<br />
konsekvensutgreiing med alternativvurdering før realisering.<br />
Økonomi<br />
Samla sett bør ikkje dei nemnde tiltaka g je nokon stor auke i dei kommunale<br />
renovasjonsgebyra. Eit evt finsorteringsanlegg vil g je kostnads innsparing<br />
på innsamlingssida. <strong>IVAR</strong> må til med ei større anleggs investering.<br />
For bio- og restavfall er det tale om kapasitetsutviding og ei anleggs<br />
<strong>for</strong>nying tilpassa tilg jengeleg avfallsmengd.<br />
19
20<br />
Forus Energig jenvinning og Forus Gjenvinningsstasjon
Mål og tiltak<br />
Vi har sett opp ei rekke tiltak og resultatmål <strong>for</strong> <strong>2009</strong>–<strong>2012</strong>. Desse er<br />
<strong>for</strong>delt på fem sentrale målområde:<br />
• kunden i sentrum<br />
• effektiv og økonomisk drift<br />
• effektiv ressurs- og kompetanseutnytting<br />
• mest miljø <strong>for</strong> pengane<br />
• komplett tilbod <strong>for</strong> næringsavfall<br />
Frå avfall til produkt.<br />
22
Kundeperspektiv<br />
Mål: Kunden i sentrum<br />
Tiltak/ måleparametrar<br />
Samla renovasjonstilbod til<br />
kundane<br />
Resultat i planperioden<br />
Over 80% av kundane svarer<br />
positivt på spørsmål<br />
– In<strong>for</strong>masjon<br />
– Henteordningar<br />
– Returpunkt<br />
– Gjenvinningsstasjonar<br />
– Servicenivå<br />
– Tillit<br />
– Mm.<br />
Returpapir.<br />
23
Effektivitet/ kvalitet<br />
Mål: Effektiv og økonomisk drift<br />
Tiltak/ måleparametrar<br />
Prisnivå <strong>IVAR</strong>-regionen<br />
– Standard abonnement (kr/ abb.)<br />
– Innsamlingskostnad (kr/tonn)<br />
– Behandlingskostnad (kr/tonn)<br />
Kvalitet på leveransar til<br />
g jenvinning<br />
Resultat i planperioden<br />
Betre enn snittet av 10<br />
samanliknbare kommunar<br />
Maksimalt 5% avvik hjå mottakar<br />
ut frå kvalitetskrav<br />
Kapasitet <strong>IVAR</strong><br />
– Komplette og fleksible<br />
mottaksordningar <strong>for</strong><br />
hushaldsavfall<br />
100 % oppetid <strong>for</strong> mottak<br />
Fleksible åpningstider i høve til<br />
kommunane sine behov<br />
24
Samarbeid/ ressursutnytting<br />
Mål: Effektiv ressurs- og kompetanseutnytting<br />
Tiltak/ måleparametrar<br />
In<strong>for</strong>masjon<br />
– Samordna in<strong>for</strong>masjon<br />
– Samordna innhald i<br />
avfallskalendar<br />
– Felles kampanjar<br />
Resultat i planperioden<br />
– Årleg in<strong>for</strong>masjonsplan <strong>for</strong><br />
kommunane og <strong>IVAR</strong><br />
– Minst ein større kampanje i<br />
året (avfallsreduksjon,<br />
sortering, <strong>for</strong>søpling ol)<br />
Kompetansesamarbeid<br />
– Aktivt avfalls<strong>for</strong>um<br />
– Arbeidsgrupper <strong>for</strong> felles tiltak<br />
Samarbeidsprosjekt<br />
– Effektiv innkjøpspolitikk<br />
– Samordning av regelverk<br />
Organisasjonsutvikling<br />
– Effektiv koordinering av det<br />
totale avfallssystemet i<br />
regionen<br />
– Minst 3 samlingar i samarbeidsgruppe<br />
<strong>for</strong> renovasjon i året<br />
– Minst 2 aktive arbeidsgrupper<br />
i året<br />
– Felles anbudskonkurransar<br />
og rammeavtalar<br />
– Samordna avfalls<strong>for</strong>skrifter<br />
og normer<br />
– Utgreiing av alternative<br />
organisasjons<strong>for</strong>mer <strong>for</strong><br />
renovasjon i regionen<br />
25
Miljø<br />
Mål: Mest miljø <strong>for</strong> pengane<br />
Tiltak/ måleparametrar<br />
Avfallsførebygging/ ombruk<br />
Materialg jenvinning<br />
Energig jenvinning<br />
Biogass<br />
Ingen farlege stoff i restavfallet<br />
Klimavennleg transport og<br />
avfallshandtering<br />
Resultat<br />
Delta i nasjonale kampanjar om<br />
avfallsreduksjon<br />
75 % materialg jenvinningsgrad<br />
Min 60 % energiutnytting (ved<br />
restavfalls<strong>for</strong>brenning)<br />
Produksjon og utnytting av<br />
biogass frå våtorganisk avfall til<br />
oppvarming eller energi<strong>for</strong>mål<br />
0 avvik (ut frå kriterieliste)<br />
Årleg klimarekneskap <strong>for</strong> viktige<br />
avfallstypar<br />
Klimarekneskap <strong>for</strong> viktige<br />
arbeidsprosessar og<br />
investeringar<br />
26
Næringsavfall<br />
Mål: Komplett tilbod <strong>for</strong> næringsavfall<br />
Tiltak<br />
Aktivt bidrag til<br />
kompetanseutvikling regionalt og<br />
nasjonalt<br />
Resultat<br />
Aktiv medspelar g jennom<br />
Avfalls<strong>for</strong>um Rogaland og Fagleg<br />
avfalls<strong>for</strong>um <strong>for</strong> <strong>IVAR</strong>-regionen<br />
Medviten bruk av kompetansemiljø<br />
og FOU- institusjonar innan<br />
avfallsområdet<br />
Støtte til regionale utdanningstilbod<br />
innan avfallsområdet<br />
Vurdera mottaks- og<br />
behandlingstilbod <strong>for</strong><br />
avfallsfraksjonar som ikkje vert<br />
handtert i privat regi<br />
Gode rammevilkår <strong>for</strong><br />
verksemder i regionen<br />
Utgreiing av mottak <strong>for</strong><br />
medisinsk risikoavfall<br />
Utgreiing av mottak <strong>for</strong><br />
gipsavfall.<br />
Tilbod <strong>for</strong> lettare <strong>for</strong>ureina<br />
masser<br />
”Byjordsdeponi” eller alternativt<br />
tilbod i regionen<br />
27
Bryne <strong>Stavanger</strong> Offset<br />
<strong>Stavanger</strong><br />
<strong>kommune</strong><br />
Sandnes<br />
<strong>kommune</strong><br />
Sola<br />
<strong>kommune</strong><br />
Randaberg<br />
<strong>kommune</strong><br />
Rennesøy<br />
<strong>kommune</strong><br />
Kvitsøy<br />
<strong>kommune</strong><br />
Klepp<br />
<strong>kommune</strong><br />
Hå<br />
<strong>kommune</strong><br />
Time<br />
<strong>kommune</strong><br />
Gjesdal<br />
<strong>kommune</strong><br />
28