del 1 - Luster Energiverk

Kartlegging og verdivurdering avlandskap, naturmiljø og kulturmiljøi Luster kommuneFagrapport Del IGrunnlag for tematisk kommunedelplan for småkraftverk i Luster kommuneMorten ClemetsenIngunn B. SkjerdalAurland Naturverkstad BA Rapport nr 7a - 2006

Tittel:Kartlegging og verdivurdering av landskap, naturmiljø og kulturmiljø i LusterkommuneFagrapport Del IGrunnlag for tematisk kommunedelplan for småkraftverk i Luster kommuneVurdering av konfliktpotensial for landskap, naturmiljø og kulturmiljø i 43små vassdrag i Luster kommuneFagrapport Del IIGrunnlag for tematisk kommunedelplan for småkraftverk i Luster kommuneForfattar:Morten ClemetsenIngunn Bårtvedt SkjerdalReferanse:Clemetsen M. & Skjerdal I.B.; 2006, Kartlegging og verdivurdering avlandskap, naturmiljø og kulturmiljø i Luster kommune, Fagrapport Del IGrunnlag for tematisk kommunedelplan for småkraftverk i Lusterkommune Aurland naturverkstad, Rapport 7a – 2006, 113sClemetsen M. & Skjerdal I.B.; 2006, Del II Vurderings av konfliktpotensialfor landskap, naturmiljø og kulturmiljø i 43 små vassdrag i Lusterkommune, Fagrapport Del II, Grunnlag for tematisk kommunedelplan forsmåkraftverk i Luster kommune Aurland naturverkstad, Rapport 7b –2006, 72s +vedlRapportnr:Aurland NaturverkstadRapport 7a /2006Aurland NaturverkstadRapport 7b /2006Oppdragsgjevar:Luster Energiverk ASDato:Mai 2006Referat:Del I – rapporten gjev ei skildring av landskap, naturmiljø og kulturmiljø i Luster kommune. Dette vert gjortgjennom ei skildring av 36 delområde basert på REGINE-einingar. Det er gjeve ei vurdering av verdianeknytt til landskap, naturmiljø og kulturmiljø i kvart eiskild delområde. Og kvart einskild delområde er gjeveei samla vurdering.Del II – rapporten presenterer 43 vassdrag peika ut av ”småkraftprosjektet i Luster kommune”. Kvart avvassdraga vert presentert gjennom kart og bilete. Vassdraget vert skildra og aktuelle registreringar knytt tilvassdraget eks, naturtype eller fornminne er oppførd. For kvart vassdrag er det gjeve ei vurdering avkonfliktpotensial i høve framtidig utbygging.Framsidefoto:Fortunsdalen, parti Tverrdalen, foto: Ingunn B. SkjerdalEmneord:Små kraftverkLandskapKulturmiljøBiologisk mangfaldProdusert av:Aurland Naturverkstad BAPostboks 275741 AurlandTlf. 57633025, Fax: 57633516e - post: kontorpost@aurland-naturverkstad.no

FøreordLuster kommune etablerte Småkraftprosjektet i 2003 for å arbeide medproblemstillingar knytt til utnytting av utnytting av kraftressursane i småvassdrag.I samband med dette har det med støtte frå Norges vassdrags- ogEnergidirektorat blitt gjennomført kartlegging, verdsetjing og vurderingav konfliktpotensial knytt til miljøverdiar i nedbørfelt og vassdragsmiljø iLuster kommune.Aurland Naturverkstad har hatt oppdraget med å utgreie deltemanaturmiljø, kulturmiljø og landskap. Prosjektet starta opp i oktober2005 og ligg her føre som to delrapportar.Formell oppdragsgjevar har vore Luster Energiverk AS, medprosjektansvarleg Torbjørn Tuften. Prosjektansvarleg hjå Lusterkommune har vore plansjef Arne Lerum, og i NVE Jan Slapgard.Naturforvaltar Magnus Snøtun, prosjektleiar i Småkraftprosjektet iLuster, har vore ein viktig kontaktperson og fagleg diskusjonspartnarunder utarbeidinga av rapporten. Han fortener og stor takk for grundigog konstruktiv gjennomlesing av manus.Prosjektansvarleg hjå Aurland Naturverkstad har vorelandskapsarkitekt Morten Clemetsen, med planleggjar Ingunn Skjerdalsom fagleg leiar av prosjektet. Medverkande elles har vore Siri W.Bøthun, Marte Tørud Håland og Anne Engh.Aurland30.05.2006Morten Clemetsen / Ingunn Bårtvedt Skjerdal

Innhald1 Innleiing ______________________________________________________________ 81.1 Bakgrunn og problemstilling _________________________________________ 81.2 Målsetjing og rammer for prosjektet. __________________________________ 92 Metode_______________________________________________________________ 102.1 Verdsetjing av miljøverdiar _________________________________________ 102.2 Skala - frå overordna vurderingar til spesifikke vassdrag.________________ 102.3 Evalueringskriterium ______________________________________________ 152.3.1 Landskap _____________________________________________________ 152.3.2 Naturmiljø ____________________________________________________ 172.3.3 Kulturmiljø og kulturminne ______________________________________ 192.3.4 Samla verdivurdering for kvart delområde ___________________________ 212.4 Kunnskapsgrunnlag og datainnsamling _______________________________ 212.5 Avgrensing _______________________________________________________ 223 Overordna skildring av landskap, natur og kulturmiljø i Luster _________________ 233.1 Landskapets hovudformer og kulturpreg______________________________ 233.1.1 Landskapsregionar i Luster kommune ______________________________ 243.1.2 Landskapstypar ________________________________________________ 263.2 Naturmiljø _______________________________________________________ 263.3 Arealbruk________________________________________________________ 333.4 Kulturmiljø og kulturminne_________________________________________ 344 Verdsetjing av natur-, kultur- og landskapsverdiar i delområde _________________ 374.1 Presentasjon av delområde__________________________________________ 374.2 Oppsummering av verdivurderingar for delområda____________________ 111Kjeldeliste: ______________________________________________________________ 112Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.7Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

1 Innleiing1.1 Bakgrunn og problemstillingNVE har gjennomført ressurskartlegging av små vassdrag på landsbasis for å dokumenterekraftpotensialet som ligger i dette. Grense for vurderingane er satt ved einutbyggingskostnad på kr 3.- pr kwh. Det totale potensialet på landsbasis er vurdert til 25Twh, inkludert 7Twh som tidlegare er kartlagt i samla plan. For Sogn og Fjordane utgjerpotensialet 6200 Gwh. Luster kommune er desidert største kommunen i fylket med eitkartlagt potensial på vel 750Gwh, eller meir enn 12% av potensialet i fylket. Det er registrert97 potensielle vassdrag i kommunen med forventa utbyggingskostnad under 3 kr pr kwh.Den førre regjeringa ønskte å stimulere til bygging av fleire små kraftverk for å styrkeenergiforsyninga i landet (St.prp. nr 75 2003-2004 Supplering av verneplan for vassdrag). Vihar i dei siste åra sett ein aukande aktivitet med utarbeiding av søknader,konsesjonsbehandling og bygging av små kraftverk i store deler av landet.For små kraftverk er det ikkje lagt sentrale føringar for samordna vurderingar. Kvart prosjektvert fremja som einskildsak og handsaminga i tråd med dette. Sjølv om dei miljømessigeverknadene av kvart anlegg vil vere innafor tolegrenser, kan likevel godkjenning ogutbygging av ein serie anlegg i eit landskapsområde ha større negative verknader for tildømes landskapsbilete og biologisk mangfald enn det som er mogleg å dokumenteregjennom konsekvensvurderingar av einskildanlegga. I kommunar med mange potensielleanlegg vil det både av omsyn til strategiske, heilskaplege vurderingar på kommuneplannivåog i høve sakshandsaming av einskildanlegg, vere tenleg å utarbeide tematiskekommunedelplanar for små kraftverk.I Olje- og energidepartementet sitt dokument ”Strategi for økt etablering av småvannkraftverk” frå desember 2003 står det (henta frå prosjektplanen for kommunedelplan forsmå kraftverk i Luster):Når NVE har avsluttet arbeidet med å kartlegge mulige mikro-, mini- og småkraftverk,vil kommunene kunne benytte disse oversiktene i sin planlegging. Dersomkommunene i arbeidet med kommuneplanen setter av vassdragsområder hvor det erønskelig med små kraftverk, vil det være lettere å se flere prosjekter i sammenhengog kommunene vil bli trukket mer med i etableringen. En kartlegging av denne typenvil også kunne medføre en raskere avklaring av enkeltsaker, da flere prosjekter vilvære i tråd med kommunens egen planlegging.Hittil er det berre Rauma kommune som har gjennomført samla kartlegging av miljøverdiar inedbørfelt utan vern, som underlag for kommunedelplan (Miljøfaglig Utredning, 2005). Itillegg er det under utarbeiding ein tilsvarande rapport som underlag for kommunedelplan forsmå kraftverk i Sirdal kommune.Luster kommune vedtok i 2003 å etablere ”Småkraftprosjektet” for å bygge opp lokalkompetanse i høve utbygging av mindre kraftverk i kommunen. Det er tilsett prosjektleiar forprosjektet.Prosjektet skal mellom anna greie ut problemstillingar knytt til konsekvensar for biologiskmangfald, kulturminne/kulturmiljø, friluftsliv, landbruk og reiseliv.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.8Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

1.2 Målsetjing og rammer for prosjektet.Det skal gjennomførast overordna miljøkartlegging, rapportering og verdivurdering avpotensielle vassdrag for utbygging av små kraftverk i Luster kommune.Føremålet med prosjektet er å gje eit fagleg grunnlag for korleis kommunen kan vurdere kravtil miljøkonsekvensvurderingar i samband med søknad om bygging av små kraftverk i ulikedelar av kommunen. Samstundes vil det vere tenleg at rapporten kan gje nokre signal omkva konfliktpotensial som kan forventast i einskild prosjekt. Dette vil vere nyttig rådgjevingbåde til dei som vurderar utbygging og til kommunen som søknadsinstans. I dette prosjekteter det presentert eit utval på 43 aktuelle vassdrag, utpeika av ”Småkraftprosjektet i Luster”.For å løyse utfordringane forbunde med vurderingar knytt til einskilde vassdrag oglandskapsområde, har ein vald å gjennomføre analyser og verdivurderingar på fleiregeografiske skalanivå.Utgreiinga gjeld fylgjande tema:• Landskap• Naturmiljø• Kulturmiljø og kulturminneUtgreiinga skal gjennomførast på to nivå:1. Overordna verdivurdering av landskapsområde i heile kommunen, med unnatak avområde som er underlagt vern etter Naturvernlova og Rikspolitiske retningslinjer forVerna vassdrag etter Plan- og bygningslova.2. Med utgangspunkt i overordna områdevurderinga, skal det gjennomførast eisituasjonsskildring og vurdering av sårbarheit og konfliktpotensial i høve landskap,naturmiljø og kulturminne i 43 utvalde vassdrag i Luster kommuneKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.9Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

2 Metode2.1 Verdsetjing av miljøverdiarRapporten omfattar ei fagleg vurdering av deltema landskap, naturmiljø og kulturmiljø. Deiulike deltema er vekta likt ut frå verdsetjingskriteriar det vert gjort greie for i dette kapitlet.Verknader av utbyggingstiltak vil for dei einskilde tema likevel vere gjeldande på særs ulikeskalanivå, frå punktverknad knytt til faste kulturminne til innverknad på landskapsbilete overstore område. Ei utbygging med framføring av anleggsveg og plassering av røyrgate kan hasmå verknader for biologisk mangfald i eit område, men ha stor innverknad pålandskapsbilete. Likeins kan reduksjon av vassføring ha konsekvensar for biologisk mangfaldi elvemiljøet, mens det i liten grad påverkar eit kulturminne langs den same elva.2.2 Skala - frå overordna vurderingar til spesifikke vassdrag.For å fange opp variasjonane og gje tilfredsstillande vurderingar til dei tre utgreiingstema, erdet gjort val av ulike skalanivå for å kunne gjenomføra vurderingar av miljøverdiarverdiar ogverknader av potensielle tiltak innan dei einskilde tema. Ein har difor vald å nærme segLuster kommune ”ovanfrå”. Det vil seie å skildra natur- kultur- og landskapsmiljø ogsamanhengar mellom dei med utgangspunkt i kommunen som heilskap.Rapporten byggjer på områdeavgrensa omtale og vurderingar på tre nivå:- Hovudområde (skildring)- Delområde (verdsetjing av natur-kultur og landskapsverdiar)- Vassdrag (vurdering av konfliktpotensial i høve utbygging)REGINE sidenedbørfelt som arealmessig grunneining.Sjølv om landskap, natur og kulturmiljø er tema for vurderingane, er det knytt opp motpotensial for vasskraftutbygging. Som arealmessig grunneining for verdsetjingar er det diforteke utgangspunkt i dei eksisterande nedbørfeltgrensene som finnast i REGINE-systemet,utarbeidd av NVE. REGINE-systemet er bygd opp kring ein stadig større detaljeringsgradavgrensa av nedbørfelt. Omfanget av Regine-sidenedbørfelt er stort. Det er difor føreteke eisamanslåing av nedbørfelt på hovudområde- og delområdenivå.HovudområdeUt frå dei landskapsmessige hovudtrekka, kan ein skilje ut 6 overordna landskapsområde idei delane av Luster kommune som er undersøkt. I desse områda er det igjen identifisert eitstørre utval landskapsområde, eller einskaplege delområde der det er mogleg å skildrelandskap, natur, kultur og opplevingsmessige samanhengar i ein relevant målestokk.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.10Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Figur 1 Inndeling i 6 hovudområde. Kvart område har karaktertrekk som gjer det mogleg å identifisere dei. Ytreavgrensing fylgjer Regine-delfeltgrenser. Gjennomgangen av delområde (kapittel 4) og einskildvassdrag (kapittel6) fylgjer nummereringa av hovudområda.Einskaplege delområde.I eit oppbrote, men storskala landskap med innslag av fjordar og gjennomgåande, størredalområde, kan det vere vanskeleg å gjere ei avgrensing av området som skal vurderast påein meiningsfull måte. I denne utgreiinga nyttar ein omgrepet ”delområde” for å synleggjereat t.d. eit dalføre vil vere samansett av fleire delområde som folk flest vil kunne oppfatte å haein indre samanheng (einskap) som skil det frå eit naboområde. Delområda tekutgangspunkt i ei romleg avgrensing og fungerer på eit landskapsmessig skalanivå somsamsvarer med landskapsformer og arealstorleik som folk orienterar seg etter og opplevernår dei ferdast gjennom landskapet. Grender vil ofte kunne utgjere eit delområde.Jostedalen er til dømes samansett av 14 delområde (sjå figur --).Alle delområda har ein indre samanheng, ein framtredande landskapskarakter som ermogleg å identifisere og skildre. I mange tilfelle vil det ut frå skalaforhold og topografi ikkjevere mogleg å få overblikk over heile området medan ein er ute i terrenget. Ein vil likevelkunne oppfatte og forstå overgangar mellom delområde når ein rører seg gjennom eit dalføreeller langs ei fjordside.Samanstilling av REGINE einingar til delområde.Innanfor utgreiingsområdet i Luster er det i alt 241 REGINE einingar. I vassdrag medeksisterande kraftutbygging og andre terrenginngrep kan sidenedbørfelta vere særs mangeog små. For å kunne gjennomføre vurderingane på ein tenleg måte, er sidenedbørfelta slåttsaman til 36 delområde. Vi har kome fram til denne inndelinga ved hjelp å slå samanREGINE einingar på ein slik måte at i hovudregelen har eit delområde samevassdragsnummer og første bokstav eller tal, eks 1.7. Høyheimsvik består av REGINEeiningar innanfor 075.6 (075.60, 075.6A, 075.6B). Delområda er nummerert etter inndeling ilandskapsområde.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.11Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Unnatak.Grensene mellom delområda fylgjer grenser mellom REGINE einingar, med unntak av eitdelområde:• 6.3a og 6.3b presenterar 077.D, grensa mellom områda er satt av landskapsmessigeomsyn.For enkelte av delområda er det gjort tilpassingar i forhold til REGINE einingane avlandskapsmessige omsyn. Dette er gjort på to ulike måtar:• REGINE einingar i eit delfelt er slått saman med REGINE einingar i tilgrensande felt.Dette gjeld fylgjande delområde:o 1.4 Regine eining 075.31 er vurdert saman med 075.2 områda.o 1.8 Regine eining 075.51 er vurdert saman med 075.40o 2.6 presenterar 075.E tom. 075.Lo 4.14. presenterar 076.H og 076.J• REGINE einingar er først slått saman opp til eit nivå og så delt i to eller tre størreområde. Dette gjeld fylgjande delområde:o 2.3 og 2.7 presenterar til saman alle 075.C områda.o 2.4 og 2.5 presenterar til saman alle 075.D områdao 4.7, 4.8 og 4.9 presenterar til saman alle 076.D - områdao 4.11 og 4.12 presenterar til saman alle 076.F – områdao 6.1. og 6.2 presenterar til saman alle 077.C – områda.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.12Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Der dei einskaplege delområda, basert på romleg/visuell avgrensing avvik frå REGINE delfeltsystemet, vert dei romlege vurderingane tilpassa delfelta. Det visar seg å vere stor grad avsamsvar mellom dei to måtane å dele inn landskapet på. Det inneber mellom anna at deidelfelta som er skildra, oppfattast som einskaplege.Tabell 1 Inndeling av vurderte nedbørfelt i forhold til identifiserte landskapsområde. REGINE nummer med gråskrift indikerar at delar av området ligg innanfor område verna etter naturvernloven.OmrådeDelområdeTaldelfeltRegine nummer1. Lustrafjorden 1.1. Almenningen 1 076.41.2. Kinserdalen 3 075.11, 075.12, 075.1Z1.3. Solvorn 1 076.31.4. Kroken 4 075.21, 075.2Z, 075.22, 075.311.5. Marifjøra 1 076.201.6. Sørheim 2 075.320, 075.32Z1.7. Høyheimsvik 3 075.60, 075.6A, 075.6B1.8. Fjøsne 2 075.51, 075.402 Fortunsdalen 2.1. Skjolden/Fortun 13 075.A0, 075.AB1, 075.AB2, 075.AB3, 075.AB4, 075.ABA, 075.ABB,075.ABC, 075.AC1, 075.AC2, 075.AC3, 075.AC4, 075.AD2.2. Bergsdalen 30 075.B0, 075.BA0, 075.BAA, 075.BAB, 075.BAC, 075.BAD, 075.BB1,075.BB21, 075.BB22, 075.BB2A, 075.BB2B, 075.BBA, 075.BBB,075.BC11, 075.BC12, 075.BC1A, 075.BC1B, 075.BC2, 075.BCA,075.BCB, 075.BD11, 075.BD12, 075.BD1A, 075.BD1B, 075.BD21,075.BD22, 075.BD3, 075.BD4, 075.BD5, 075.BD6,2.3. Fortunsdalen 2 075.C0, 075.CA0,2.4. Tverrdalen 1 075.D02.5. Nørdstedalen 12 075.DA11, 075.DA12, 075.DA21, 075.DA22, 075.DA2A, 075.DA2B,075.DB, 075.DC0, 075.DCA, 075.DCB, 075.DCC, 075.DD2.6. Vetledalen,Middalen14 075.E11, 075.E12, 075.E1A, 075.E1B, 075.E1C, 075.E1D, 075.E21,075.E22, 075.F0, 075.FA, 075.FB, 075.G, 075.H, 075.J2.7. Sognefjellet 19 075.CAB, 075.CB, 075.CC11, 075.CC12, 075.CC1A, 075.CC1B,075.CC1C, 075.CC1D, 075.CC2, 075.CC9, 075.CCA, 075.CCB,075.CD11, 075.CD12, 075.CD1A, 075.CD1B, 075.CD2, 075.CE,075.CAA3 Dalsdalen 3.1 Luster medDalsdalen8 075.5A0, 075.5AA, 075.5AB, 075.5AC, 075.5AD, 075.5AE, 075.5B,075.524 Jostedalen 4.1. Gaupne 2 076.10, 076.1Z4.2. Rånnøy 6 076.A0, 076.AB, 076.AC, 076.AA0, 076.AAA, 076.AAB4.3. Leirmo med 4 076.B1, 076.B20, 076.B2Z, 076.BA,Leirdalen og Rydøla4.4 Tunsbergdalsvatnet 2 076.BB, 076.BC4.5. Alsmo - Husøy 1 076.C04.6. Vigdalen 7 076.CA0, 076.CAB, 076.CB1, 076.CB2, 076.CB3, 076.CB4, 076.CAA4.7. Jostedalen 7 076.D10, 076.D1A, 076.D1B, 076.D2, 076.D30, 076.D4, 076.D64.8. Krundalen 1 076.DZ4.9. Krekane/Geisdalen14 076.D3A, 076.D3B, 076.D51, 076.D52, 076.D5A0, 076.D5AB,076.D5AC, 076.D5B0, 076.D5BZ, 076.D5C, 076.D5D, 076.D5AA0,076.D5AAA, 076.D5AAB4.10.Elvekrok 1 076.E04.11.Fåberg 16 076.F110, 076.F11A, 076.F11B, 076.F12, 076.F1A0, 076.F1AB1,076.F1AB2, 076.F1AB3, 076.F1AB4, 076.F1AC, 076.F1B, 076.F1C,076.F1AA0, 076.F1AAA, 076.F1AAB, 076.F24.12.Fåbergstølen 11 076.F31, 076.F32, 076.F3A0, 076.F3AB, 076.F3B1, 076.F3B2,076.F3B3, 076.F3B4, 076.F3AA, 076.F4, 076.FZ4.13.Øy 24 076.G10, 076.G1A, 076.G1B, 076.G21, 076.G22, 076.G2A0, 076.G2AB,076.G2B1, 076.G2B2, 076.G2B3, 076.G2B4, 076.G2AA, 076.G30,076.G3A, 076.G3B, 076.G4, 076.G5, 076.G610, 076.G61A, 076.G61B,076.G620, 076.G62A, 076.G62B, 076.G634.14. Styggevatnet 4 076.H1, 076.H2,076.H3, 076.H4, 076.J5 Hafslo 5.1. Hafslo 1 077.B5.2. Indre Hafslo 1 076.2Z6 Veitastrond 6.1. Veitastrondvatnet, 4 077 C1, 077.C21, 077.C22, 077.C2Znedre6.2. Veitastrondvatnet, 4 077.C3, 077,C41, 077.C42, 077.C4Zøvre6.3.a. Veitastrond 1 077.DZ6.3.b Tungestølen 1 077.DZKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.13Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Figur 2 Oversikt over inndelinga i 36 delområde.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.14Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

2.3 EvalueringskriteriumI dette avsnittet er det gjort greie for korleis landskaps-, natur, og kulturverdiar er vurdert ihøve aktuelle tiltak i samband med utbygging av små kraftverk. Potensielle tiltak vil vereknytt til vassdraget, men verknaden av dei vil høyre til i eit landskapsområde. Grunnlaget forevalueringa er difor naturleg avgrensa landskapsområde. I denne samanhengen er ogframføring av linjenett teke med i vurderingsgrunnlaget.2.3.1 LandskapMetodegrunnlaget som er nytta i landskapsvurderingane er henta frå NIJOS sittevalueringssystem knytt til romleg landskapskartlegging. Metodikken bygger på identifikasjonav arealeiningar (delområde) som kan skillast frå kvarandre ut frå romlege eigenskapar ogsamspelet mellom naturgjevne og kulturskapte faktorar, slik dei trer fram i landskapet.For kvart delområde (samansett av REGINE-delfelt) vert det gjort ei vurdering av verdiar ogkvalitative eigenskapar (landskapskarakter) Vurderingane bygger på metodikk utvikla vedNIJOS og Institutt for landskapsplanlegging, Ås (US Forest Service 1974,Nordisk Ministerråd1987, NIJOS 1997):Fylgjande kriterium vert nytta:• Heilskap eller samsvar. Dette vil vere eit samlande uttrykk for i kva grad dei ulikelandskapskomponentane dannar ein harmonisk samanheng. Dette omfattar ogkontinuitet over tid i bruk av landskapet.• Variasjon eller mangfald. Uttrykker omfanget av element og uttrykk ilandskapsbiletet. Stor variasjon vil vere opplevingsmessig positivt dersom dei vertoppfatta å ha ein indre samanheng, ein visuell og økologisk orden.• Intensitet eller inntrykksstyrke. Kontrastverknader i landskapet, einskilde naturellerkulturelement som utmerkar seg på ein positiv måte. Særskilde klimatisketilhøve vil og kunne gje stor inntrykksstyrke.• Urørtheit. Oppleving av stille, ro og urørt natur vil ha ein viktig funksjon i eit landskap.Denne vurderinga er gjort på grunnlag av inngrepsfridom etter klassifikasjon føretekeav Direktoratet for Naturforvalting, slik det er framstilt i kartform (INON).Inngrepsfrie naturområde er definert som område som ligg meir enn 1 km fråtyngre tekniske inngrep. Det vert nytta 4 sonar, der fordelinga på kvar sone eroppgjeve i prosent.:- Inngrepsnære område Mindre enn ein km frå tyngretekniske inngrep- Inngrepsfri sone 2 1-3 km frå tyngre tekniske inngrep- Inngrepsfri sone 1 3-5 km frå tyngre tekniske inngrep- Villmarksprega område. Meir enn 5 km frå tyngre tekniske inngrepKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.15Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Figur 3 Kart over inngrepsfrie område i Luster, kopla med kart over delområde.Evaluering av landskapsområda - kvalitetsklasserOmrådets generelle omtale og utgreiing av landskapskarakter er vidare knytt opp mot einsamanfattande landskapsklassifisering, uttrykt i ein fem-delt skala.Vurderingar gjort i ein regional samanheng og vert delt inn i tre klassar , der klasse A og B erdelt i to underklassar (NIJOS 1997):Som hovudregel vil det vere samsvar mellom landskapsklassifiseringa (A, B eller C) ogsamla verdi for landskapstemaet ( ***, **, *).Nokre delområde vil likevel ha så store sprik ilandskapsutforminga innan området, at det er funne riktig å gje ei individuell tilpassing. Detteer kommentert i det einskilde delområdet der det førekjem.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.16Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

2.3.2 NaturmiljøMetodegrunnlaget for denne delen av rapporten er Handbok 140 for konsekvensutgreiingar(Statens vegvesen, 1995). Denne vert lagt til grunn sjølv om det ikkje skal utarbeidast eikonsekvensutgreiing. Dette er ein mykje brukt metode i samband med små kraftverk, og dener brukt i NVE sin rettleiar nr.1/2004 ”Dokumentasjon av biologisk mangfald ved bygging avsmåkraftverk (1 – 10 MW)”DatagrunnlagVurdering av status for det biologiske mangfaldet i delområde er gjort på bakgrunn avgjennomgang av litteratur og tilgjengelege databasar og samtale med kommunen ogmiljøvernavdelinga hjå fylkesmannen. Kartleggingsgraden innanfor ulike tema på naturmiljøer varierande og kunnskapsgrunnlaget innanfor alle tema er ikkje like godt. Det er vurdert tilå være tilstrekkelig for å vurdere verdien av ulike delområde.Naturmiljøet i kvart delområde er presentert gjennom plassering i vegetasjonssone og –seksjon (Moen, 1998). Dette kan indirekte fortelja om variasjon, sjeldsyn og produktivitet.Vidare er alle registrerte naturtypar, fiskeførekomst, verna område, førekomst avraudlisteartar, dyreliv og kvartærgeologiske førekomst lista opp. Underpunkt er berre tekemed der ein har kjente opplysningar.VerdikriteriumDesse vurderingane er basert på ein standardisert og systematisk tretrinnsprosedyre for ågjere analysar, konklusjonar og anbefalingar meir objektive lettare å forstå og lettare åetterprøve. Verdsetting av tema naturmiljø er gjort ut i frå ulike kjelder(sjå tabell neste side).Unntaket er inngrepsfrie naturområde (INON) som vert omtala under tema landskap.( Jfrmetode Rauma – rapporten, Miljøfaglig Utredning AS, 2005)Samla vurderingDelområda er vurdert i verdiklassane stor verdi, middels verdi og liten verdi ut i frå ei samlavurdering av kvalitetane i delfeltet. Inndelinga er gjort skjønnsmessig utan noko form for taleller vektorbasert oppsummering av ulike verdikriterium. Både generelle trekk veddelområdet og dei spesielle kvalitetane er tillagt vekt. Dei ulike kriteria er i stor grad basert påregionale og nasjonale verdiperspektiv. Dette er vidareført i verdivurderinga for delområda.Status for ein del av dei registerte områda kan vere endra etter at dei var dokumentert. Detkan vere verdiar knytt til naturmiljø i delområda utover det som er kjent eller som har komefram gjennom innhenta informasjon om delområda i samband med dette prosjektet.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.17Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Tabell 2 Kriterium for verdsetting av enkeltobjekt, basert på modifisert utgåve av bla. verdsettingssystem for småkraftverk. (etter Gaarder 2003, NVE 2004)Kjelde Stor verdi Middels verdi Liten verdiNaturtypar(Kjelde: DNhandbok13 - 1999og St.meld8 (1999-2000).Vilt (Kjelde: DNhandbok 1996-11)Ferskvatn(Kjelde: DNhandbok 2000-15)Raudlistaartar (Kjelde:DN-rapport1999-3)Truavegetasjonstypar(Kjelde: Fremstad &Moen 2001)Lovstatus(Kjelde: Ulikeverneplanarbeid,særlegvassdragsvern)GeologikvartærgeologiStore og/eller intakte områdemed naturtypar som er trua.Svært viktige viltområde- Små og/eller delvisintakte område mednaturtypar som er trua- Større og/eller intakteområde med naturtyparsom er omsynskrevjandeViktige viltområdeSjå detaljert skildring i handboka. Prioriterte lokalitetar er:• viktige bestandar av ferskvassfisk (som laks og storaure)• lokalitetar som ikkje er påverka av utsett fisk• lokalitetar med opprinneleg plante- og dyresamfunnArtar i kategoriane "direktetrua", "sårbar" eller"sjeldan", eller der det ergrunn til å tru at slike finst.Store og/eller intakte områdemed vegetasjonstypar ikategoriane "akutt trua" og"sterkt trua"Område som er vernaeller foreslått verna.Område av stor/nasjonalverdi- Artar i kategoriane"omsynskrevjande " eller"bør overvakast", ellerder det er grunn til å truslike finst- Artar som står på denregionale raudlista- Små og/eller delvisintakte område medvegetasjonstypar ikategoriane "akutt trua"og "sterkt trua"- Store og/eller intakteområde medvegetasjonstypar ikategoriane "noko trua"og " omsynskrevjande "Område som er vurdert, menikkje verna etternaturvernloven, og som harregional verdi- Lokale verneområde (Pbl.)Område av middels/ regionalverdi- Små og/eller delvis intakteområde med naturtypar somer omsynskrevjande- Andre registrertenaturområde/ naturtypar medein viss (lokal) betydning fordet biologiske mangfaldetRegistrerte viltområde med einviss (lokal) betydningLeveområde for artar som eruvanlege i lokal samanheng.Små og/eller delvis intakteområde med vegetasjonstypar ikategorien "noko trua" og "omsynskrevjande "Område som er vurdert, menikkje verna etter naturvernloven,og som er funne å ha berre lokalnaturverdiOmråde av lokal verdi/registrertegeologiske områdeKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.18Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

2.3.3 Kulturmiljø og kulturminneDette utgreiingstemaet fokuserar både på einskild objekt som gravrøyser eller verneverdigebygningar, og på samanheng mellom kulturobjekt og arealbruk i eit landskapsområde.VerdiarKulturminneobjektKulturminne er definert slik i Lov om kulturminnar av 9. juni 1978, (pgf. 2):”Med kulturminner menes alle spor etter menneskelig virksomhet i vårt fysiske miljø,herunder lokaliteter det knytter seg historiske hendelser, tro eller tradisjon til.”Oversikt over einskilde kulturobjekt er henta frå offentleg tilgjengelege registre (SEFRAK,registre over vedtaksfreda kulturminne, Askeladden, kommunale registreringar,skogbruksregistreringar etc) I tillegg er det gjennomgått temavise planar ogregistreringsprosjekt der kulturminne inngår. (t.d. registrering av verdfulle kulturlandskap,gjennomført av Høgskule i Sogn og Fjordane.KulturmiljøKulturmiljø er definert slik i Kulturminnelova:”Med kulturmiljø menes områder hvor kulturminner inngår som del av en større helhet ellersammenheng”Kulturmiljøtemaet vil i ein viss grad kunne vere samanfallande med landskapstemaet.Eit tradisjonelt kulturmiljø, t.d. ei stølsgrend, vil vere eit viktig element i landskapsbiletet ogutgjere ein større samanhengande struktur i landskapet. For å skilje mellom desse tema, erdet difor her lagt større vekt på å skildre kulturbetinga faktorar som tidsdjupne og kontinuitet.Dv.s at området framstår som heilskapleg, intakte miljø der det er mogleg å lese ei historiskutvikling. Dette vil mellom anna ha stor pedagogisk verdi.Hendingar og kollektive minneViktige delar av kulturarven som vedkjem landskapet er ikkje av materiell karakter, slik det oger nemnt i Kulturminnelova.. Dvs at det ikkje alltid er synlege spor i landskapet som avgjerom eit område har verdi som kulturminne. Ofte vil slike minne vere knytt til markertehendingar av lokal eller nasjonal kjennskap. Eit døme kan vere området ved Nigardsbreen,der historia om bretunga som øydela fleire gardstun er vel kjent også ut overlokalsamfunnet.Kulturmiljø og friluftslivKulturarven har stor verdi for dei opplevingane vi får i samband med friluftsliv og rekreasjon.Opplevingspotensial knytt til kulturminne og kulturmiljø er difor viktig å ta omsyn til ivurderingane, sjølv dei historiske spora i seg sjølv ikkje har særskild verneverdi. Friluftsliv er itillegg eit eige utgreiingstema som vert handsama av Småkraftprosjektet i Luster.Verdivurdering og evalueringskriteriumFor å tilpasse verdsettingsmetodikken av kulturminne og kulturmiljø til dei andreutgreiingstema, er det og her føreteke ei inndeling i tre verdiklassar.Det må understrekast at verdivurderinga i stor grad er føreteke ut frå kjende kjelder.Einskilde kulturminne vil i liten grad bli påverka på delområdenivå, så framt ei potensiellutbygging ikkje kjem i direkte inngrep med dei. Sidan det på dette nivået ikkje ligg førekonkrete utbyggingsplanar, vil det ikkje vere tenleg å knyte verdivurderingane opp tileinskilde registrerte kulturminne.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.19Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

I verdsettinga er det difor lagt størst vekt på verdien av heilskaplege kulturmiljø og i kva graddei påverkar og pregar opplevinga av landskapsområdet. Stor tettleik og variasjon avførekomstar av faste kulturminne vil her bli vurdert i samanheng med kulturmiljøet.VerdiVurderingskriteriar for landskapsområdetHøg verdi - Heilskaplege og verneverdige kulturmiljø av regional ognasjonal verdi og som i stor grad pregar landskapsområdet.- I området finn ein kulturmiljø med lang tidsdjupne ogautentisitet- Kontinuiteten i kulturmiljø er utan visuelle brot og størreinngrep- Området har høg variasjonsrikdom i førekomst avkulturminne- Kulturminne og kulturmiljø i området har høg opplevingsverdi- Kulturminna i området har høg symbolverdi regionalt ognasjonaltMiddels verdi - Heilskaplege og verneverdige kulturmiljø av lokal verdi som inokon grad pregar landskapsområdet- I området finn ein kulturmiljø som syner ein viss tidsdjupneog autentisitet- Kontinuitet i kulturmiljø er påverka av nokre, men ikkjevesentleg dominerande visuelle brot og inngrep- Området har noko variasjonsrikdom i førekomst avkulturminne- Kulturminne og kulturmiljø i området har opplevingsverdi- Kulturminna i området har lokal symbolverdiLiten verdi - I området finn ein ikkje heilskaplege og verneverdigekulturmiljø som pregar landskapsområdet- I området finn ein ikkje kulturmiljø med lang tidsdjupne- Kontinuitet i kulturhistoriske utvikling er i stor grad påverka avvisuelle brot og større inngrep- Området har liten variasjonsrikdom i førekomst avkulturminne- Kulturminne og kulturmiljø i området har avgrensaopplevingsverdi- Kulturminna i området har liten symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.20Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

2.3.4 Samla verdivurdering for kvart delområdeDenne fagrapporten skal vere med å danne utgangspunkt for dei vurderingane som Lusterkommune skal legge til grunn i Kommunedelplanen for små kraftverk.Kvart utgreiingstema har ein tredelt vurdering knytt til kvart delområde. Dette er AurlandNaturverkstad si vurdering og vekting av dei tre tema naturmilø, kulturmiljø og landskap.Totalvurderinga for delområdet framkommer ved summering av deltema. Det vil seie at eitdelområde kan maksimalt få 9 stjerner og minimum 3.For å få fram nyansering mellom verdsetting av deltema, er samla vurdering delt inn i 5klasser 1 Svært liten 3-4 stjernerLiten 5 stjernerMiddels 6 stjernerStor 7 stjernerSvært stor 8-9 stjernerI einskilde delområde er det funne riktig å føretaka individuelle tilpassing av samlaverdsetting. T.d. er eit delområde som er gjeve to vurderingar av låg verdi og ein av høg,plassert i kategorien middels og ikkje i låg verdi.2.4 Kunnskapsgrunnlag og datainnsamlingSynfaringar - møter10.10.05. Oppstartsmøte med Luster energiverk og Luster kommune,18.10.05. Arbeidsmøte med ”Småkraftprosjektet i Luster” ved prosjektleiar Torbjørn Tuften.13.12.05. Arbeidsmøte med Luster energiverk, Luster kommune, NVE og AN18.01.05. Arbeidsmøte med ”Småkraftprosjektet i Luster” ved Magnus Snøtun.30.01.06. Møte med Erling Bjørnetun, Luster kommune informasjon om kulturminne18.,19. og 28.oktober, 1., 3. og 11. november 2005 vart det gjennomført synfaringar.Synfaringane er gjennomført av Morten Clemetsen, Siri W. Bøthun, Marte T. Håland. AnneC. Engh og Ingunn B. Skjerdal. Supplerande synfaringar er gjennomført i februar og mars,mellom anna i samband med utviding av talet på aktuelle vassdrag frå 39 til 43..Opplysningane i rapporten er elles henta inn frå tidlegare registreringar gjennom litteratur ogtilgjengelege databaser på internett. Sjå kjeldelista for oversyn over kjeldene.KartKart grunnlaget er stilt tildisposisjon av Luster kommune. Kart utarbeid i rapporten har bruktN250 kart som underlag.Kart opplysningar til utbyggingspotensial og Regine - einingar er stilt til disposisjon av NVEOpplysningar vedrørande INON-område og naturvernområde er henta frå DN.Det kan vere verdiar knytt til naturmiljø i delområda utover det som er kjent eller innhentainformasjon om i samband med dette prosjektet.Kunnskapsgrunnlaget er vurdert til å vere godt.1 Jfr.metodopplegg nytta ved tilsvarade utgreiing av miljøverdiar i nedbørfelt utan vern, Raumakommune. Miljøfaglig Utredning, rapport 2005:23.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.21Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

2.5 AvgrensingDet er 3 verna vassdrag i Luster kommune (Mørkridsdalselva, Feigedalselva og Utla). Desseer ikkje vurdert i denne fagrapporten. Område verna etter naturvernlova er heller ikkje vurderti rapporten, sjå figur 4.Figur 4 Samla oversikt over vurderte delområde og verneområde som ikkje er inkludert i vurderingane.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.22Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

3 Overordna skildring av landskap, natur og kulturmiljø iLuster3.1 Landskapets hovudformer og kulturpregLuster kommune er samla kring den inste , nordlege sidearmen til Sognefjorden. FråSkjolden er det meir enn 200 km ut til ope hav, noko som plasserar kommunen (saman mednabokommunane inst i Sogn) i ein internasjonal særklasse. Kommunen er stor i utstrekningmed 2700km2. Busetnaden er spreidd og knytt til mange grendesentra. Det er vel 4900innbyggjarar i alt (2006).På overordna nivå kan landskapet karakteriserast ved tre primære element:Fjord, dalføre, breBåde Lustrafjorden og breområda med Jostedalsbreen som den dominerande iskappa i vest,høyrer til dei mest særprega og inntrykksterke landskapa i Noreg. Dei mange dalføra, medVeitastrond, Jostedalen, Mørkridsdalen og Fortunsdalen som dei viktigaste, er individueltsærs ulike med kvar sitt særpreg.Vidare kan landskapet i kommunen karakteriserast ved store og dramatiske relieff, slik deikjem til syne mange stader, t.d. ved Veitastrondvatnet, ved Mollandsmarki ved Lustrafjordeneller innover Fortunsdalen. Der landskapet dannar bratte klippeformasjonar og gjel finn ein eirekkje større og mindre fossefall og stryk av vekslande mektigheit. Den mest framståande,Feigumfossen på sørsida av Lustrafjorden, bør nemnast særskild.Eit anna særtrekk er det nære samspelet mellom dramatiske naturformer og busette områdermed gardstun og gardsdrift som har sett sitt særeigne preg på landskapet. Nokre stader gjevdette uvanleg sterke kontrastar og inntrykkstyrke, som t.d. i Veitastrond, inst i Jostedalen, ogved Ormeli i Fortunsdalen.Andre stader er det det harmoniske kulturlandskapet som gjev størst inntrykk. Hafslobygdastår i ei særstilling i regionen med vide og frodige jordbruksområde med lang historiskkontinuitet prega inn i vegetasjonsmønster og grensestrukturar. Kulturlandskapsmiljøet fråNes ved innlaupet til Gaupnefjorden og nordover langs fjordsida til Luster ber og i seg einkulturell tyngde som gjer at ein umiddelbart oppfattar at området har vore busett og kultivert isærs lang tid.Elles er dei mange kyrkjene i kommunen viktige knutepunkt for det sosiale og kulturelle livetgjennom lang tid og er viktige landemerke i landskapet. Luster har og tettstadsmiljø somsyner god historisk kontinuitet, der Solvorn er det fremste dømet.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.23Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

3.1.1 Landskapsregionar i Luster kommuneNoreg er delt inn i 45 landskapsregionar. Inndelinga tek utgangspunkt i dei store ogsamlande karaktertrekka i landskapet (Elgersma 1996). Desse landskapsregionane er skildra(Puschmann 2004) gjennom ei analyse av fleire landskapskomponentar, som hovudforma tillandskapet, småformer i landskapet, vatn/ vassdrag, vegetasjon, jordbruksmark ogbusetnad/tekniske anlegg. Deretter vert samspelet mellom dei ulike landskapskomponentanesom til saman dannar landskapskarakteren til regionen skildra. Landskapsregionar er førstog fremst ei referanserammefor å sjå kva for hovudtype”lokallandskap” ein er i.NIJOS sittlandskapsregionsysteminkluderer og ei inndeling ogskildring av underregionar.Dette er forsøksvisgjennomført og skildra i nokrespreidde område i landet. ISogn og Fjordane er dettegjort av Elgersma ogSønstebø (1994).Underregionen er nemntunder kvar delområde ikapittel 4.Figur 5 Landskapsregionar i Luster kommune, (kjelde NIJOS)I fylgje NIJOS sittkartleggingssystem er 4landskapsregionarrepresentert i Lusterkommune, sjå figur 5. Dette erein indikasjon på stortlandskapsmessig mangfald.Det vert her gjeve ein kortkarakteristikk av kvar region,basert på utdrag frå NIJOSrapportnr 10 ”Nasjonaltreferansesystem for landskap.Beskrivelse av Norges 45landskapsregioner”(Puschmann 2004).:Landskapsregion 23. Indre bygder på Vestlandet.Regionen strekk seg frå nord i Rogaland til Nordmøre. Den kjenneteiknas ved at alleunderregionar har ein monaleg nedskore hovudform som strekk seg djupt inn i landet og vertomgjeve av høge fjell. Mest ekstrem av dei ulike landskapa i regionen er dei djupt innskoreog tronge fjordløpa som vert omkransa av høge fjell og tinder. I nokre underregionar vertfjorden erstatta av store fjordsjøer, men ”botnen” har fortsett same vide karakter. Sentralt iregionen er og dei omkringliggande fjellområda, som både kan utgjere sjølvesilhuettavgrensinga rundt dal-/fjordtrauet, eller inkludere fleire små til mellomstoremellomliggande fjellområde. Ofte er dette høgfjellsterreng, men her inngår også nokrelågareliggande lågfjell og fjelldalar. Regionen har generelt lite lausmassar. Mest vanlig er eitKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.24Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

tynt og usamanhengande lausmassedekke med morene- eller skredavsetninger nedst i dalellerfjordsidene, eller på meir høgtliggande hyller og slakere hellinger. Laumassedekket erlikevel nok til at vegetasjonen dei fleste plasser gir lågareliggande regiondelar eit frodig preg.Landskapsregion 15. Lågfjellet i Sør-NorgeRegionen er ei samlegruppe for store snaufjellsområde opp til 1500 m.o.h, men her kan einog finna enkelte toppar med høgfjellskarakter + smådalar under skoggrensa. Regionen harstor variasjon i landform og berggrunn. Karakteristisk her er at dei ofte vert gjennomtrengt avsmå og store U-dalar, noko som gjev fjella eit grovare relieff med store høgdeforskjellar. Vestfor Langfjella er mange underregionar prega av bart fjell, eller av fjell med tynt ellerusamanhengande lausmassedekke.Underregionar vest for vasskillet har ofte korte vassdrag, og på grunn av størrehøgdeforskjellar renn vatnet her ofte raskere. Førekomst av meir storslagne fossar og stryker følgeleg vanlegare her. Svært mange vassdrag er berørt av kraftutbygging. Fleire staderkan ein sjå dette i form av store reguleringsmagasin eller ved at overføringstunnelar hartørrlagt ei rekke større elvestrekningar.Landskapsregion 16. Høgfjellet i Sør-NorgeBerre ein liten del av den sørnorske fjellheimen er verkeleg høgfjell, dvs med storesamanhengande høgder over 1500 meter. Det er stort spenn i hovudformer i regionen, nokosom bl.a. skuldast at alle underregionar og har ein del område i lågfjellet og høgtliggandefjelldalar inne blant sine høgfjellsmassiv. Det som likevel særpreger regionen er ruvandeinnslag, enten som markante vegger i dalrom og vidder, eller som høgtliggande isolertefjelltoppar i høgfjellet, tindrekker og platå. Dei regionale forskjellane vert helst bestemt av deiulike hovudformene til høgfjella. I dei meir midtre-/vestliggande områda, særleg iJotunheimen, rundt Snøhetta og fjella til regionen i Møre og Romsdal er det derimot eit langtvillere alpint preg. Her er høgfjellsformasjonane som oftast forma av lokale botnbrear somover tid har meisla ut stadig bratte fjellsider og tinder. Lenger aust, dvs. både langsetterOttadalen og på Dovrefjell har fjella godt avrunda paleiske former, med innslag av områdemed storkuperte vidder.Landskapsregion 17. BreaneTo hovudtypar brelandskap finnes; eit karakterisert av store platåbrear som dekker overstore fjellhøgder, og eitt fjellandskap der mindre botn- og dalbreer, evt. små platåbreer, ersterke visuelle innslag. Regionens breer har begge typer. Kvar det finnes brear avhenger avglasiasjonsgrensa. Den faller i vestleg retning mot kysten og nordover. For Jostedalsbreenog Svartisen har paleiske fjellformer i øst og meir viltre glasiale tindefjell i vest. Alle breane iregionen har fleire brearmer. Desse er gjerne synlege i regionar som grenser til regionen.Jostedalsbreen, den største breen på det europeiske fastlandet (ca.480 km 2 ), har bla. nær50 bretunger (utløpere) som siger ned i omkringliggande dalar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.25Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

3.1.2 LandskapstyparTil forskjell frå ein underregion, som i stor grad gjenspeiler regionens landskapskarakter, vilbreidda av ulike delområde kunne variere mykje innanfor ein enkelt underregion. For å letteoversikten over denne variasjonsbreidda, vil kvart delområde tilhøyre ein særskildlandskapstype. Det presiserast at landskapstype ikkje er et eige geografisk nivå, men berreei gruppering av like delområde.Normalt vil nokre få landskapstypar omfatte mange delområde. Desse landskapstypane vilda ofte gjenspegle underregionskarakteren. Enkelte landskapstypar kan også berre omfatteein eller nokre få delområde, som på den måten vil vere sjeldan for ein underregion ellerlandskapsregion.Det er identifisert i alt 7 landskapstypar i utgreiingsområdet:1. Middels breie fjordløp2. Opne jordbruksbygder3. U-forma låglandsdal utan vasspegel4. U-forma låglandsdal med vasspegel5. Låglandsdal med V-profil6. Botndalar i låglandet7. U-forma fjelldal med stølarAktuell landskapstype er kommentert for kvart delområde i kapittel 4.3.2 NaturmiljøKlimaLuster har stor variasjon i klima. Områda som ligg inn mot Jostedalsbreen har mykje nedbør.Snøen kjem tidleg om hausten og ligg lenge utover våren. Regnskuggeeffekten gjer at det erlite nedbør i indre strok, eks. Fortun og SkagenTabell 3 Nedbørnormalar for Luster i perioden 1961 – 1990 (kjelde: www.met.no).Sted h.o.h. jan feb mar apr mai jun jul aug sep okt nov des årVeitastrond 172 171 115 135 60 65 80 85 111 198 214 184 202 1620Fortun 27 72 43 51 22 34 46 57 65 90 99 80 80 739Skagen 38 73 44 50 21 31 47 59 66 88 97 78 81 735Luster Sanatorium 484 140 88 114 48 51 69 71 81 138 157 136 147 1240Gaupne 6 112 70 86 37 45 58 65 80 130 140 125 132 1080Leirdal 378 152 92 113 51 57 74 85 104 177 188 168 179 1440Hafslo 246 109 70 84 39 45 57 62 76 123 132 123 128 1048Fanaråken 2062 119 85 85 74 59 72 104 113 115 119 133 122 1200Myklemyr 98 140 88 107 44 55 71 82 99 166 180 153 165 1350Skålavatn 1014 83 53 66 34 48 69 72 87 122 114 90 92 930Bjørkehaug i Jostedal 324 148 97 113 52 61 69 73 97 162 181 157 170 1380Jostedal 370 146 94 109 47 60 66 71 96 159 175 152 155 1330Fjordnære strøk er prega av nærleiken til Sognefjorden. Det er høge temperaturar omsommaren og vinteren er mild. Oppover dalføra mot fjellet vert klimaet gradvis mindregunstig med heller låg gjennomsnittstemperatur både sommar og vinter.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.26Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Tabell 4 Temperaturnormalar for Luster i perioden 1961 – 1990 (kjelde: www.met.no).Stad h.o.h. jan feb mar apr mai jun jul aug sep okt nov des årFortun 27 -5,1 -4,9 -1,0 3,8 9,6 13,0 14,2 13,2 8,9 4,8 -0,4 -3,4 4,4Luster484 -3,8 -3,9 -1,6 2,0 7,5 11,5 12,6 12,0 7,9 4,4 -0,5 -3,0 3,8SanatoriumGaupne 6 -4,0 -3,8 -0,1 4,2 10,7 14,3 15,5 13,4 9,5 5,5 0,7 -2,5 5,3Fanaråken 2062 -9,5 -9,7 -8,6 -7,3 -2,7 1,2 2,7 2,4 -1,3 -3,5 -7,2 -9,0 -4,4Myklemyr 98 -7,1 -6,9 -2,5 2,4 8,7 12,9 14,0 12,9 8,6 4,5 -1,6 -5,3 3,4Bjørkehaug iJostedal324 -4,9 -4,6 -1,9 1,9 8,0 12,3 13,4 12,5 8,2 4,4 -1,1 -3,8 3,7Soltilhøva er svært varierande på grunn av topografien. I dalbotnane kan det mange stadervere sol berre om høgsommaren. Høg innstråling i sørvendte lier gir gunstige vekstvilkår.Geologi og kvartærgeologiOmtalen av berggrunnsgeologi og kvartærgeologi er i hovudsak henta frå tilsvarandeskildring i HaugeL. & Austad I. (1989)Berggrunnsgeologien i Luster ervariert, sjå figur 6. Kommunenligg i overgangssona mellomgrunnfjellområda i vest ogskyvedekket i aust. Austsida avLustrafjorden er dominert avgrunnfjellsbergartar i Jotundekke.På aust og nordsida avLustrafjorden er det fleire størreområde med kambro-siluriskebergartar, ma. nord og sør forHafslovatnet og på begge siderav Mørkridsdalen. Veitastrond,Jostedalen og Breheimen ligg idet store grunnfjellsområdet,vesentleg bygd opp av granittiskegneisar.I nedre del av dalsystema finstgrusterrassar etter ulikeavsmeltingstrinn, maringrense iFigur 6 Bergunnsgeologisk kart (kjelde: www.ngu.no)Luster er ca 130 m. Det erbreelvavsetningar i Solvorn,Veitastrond, Jostedalen, Skjolden, Fortun og Kroken. Det er mange mindre avsetningar idalføra. Dei største avsetningane er å finne i Jostedalen, Gaupne og Skjolden ved Eide ogBolstad. Det er mange randmorener som viser kor breen har vorte liggande ein periode førden har smelta vidare ned (Klakegg, O, m.fl.,1989).Framleis er det mange brear i Luster med aktive sedimentasjonsprosessar.Fåbergstølsgrandane er eit spesielt fenomen i så måte som den største aktive sandursletta ilandet. Langs Jostedalsbreen er det fleire aktive sidearmar, med Nigardsbreen som kanskjeden mest kjende. Nigardsbreen er oppretta som naturreservat med geologi som verneformålLangs dalsidene er det gjennomgåande rasmark og bart fjell. Fjellområda har litelausmassar, men det er eit tynt morenedekke nokre plassar og ein del forvitringsjord andreplassar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.27Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

VegetasjonLuster kommune ligg i to vegetasjonsseksjonar. Vegetasjonsseksjonar syner dengeografiske variasjonen mellom kyst og innland. I Noreg stort sett variasjonen mellom vestog aust (moen 1998). Den vestre delen av kommunen ligg i svakt oseanisk seksjon. Denneseksjonen manglar dei mest typiske vestlige artane. Seksjonen er vestleg grense forblåbærskog med skrubbær utforming og fattigmyr med klokkelyng – rome utforming.Lustrafjorden og området aust for den, samt Fortunsdalen ligg i overgangsseksjonen,plantelivet er prega av austlege trekk, men svake vestlige innslag førekjem.Luster kommune ligg i fire vegetasjonssoner. Fordelinga av vegetasjonssoner er bestemt ut ifrå klima og varierer med høgde over havet. Sørboreal sone finn vi i lisidene langs fjorden, idalbotnane og lågare liggande område elles. Høgare liggande skog ligg i mellomboreal soneog fjellbjørkeskog opp mot alpine område ligg i nordboreal sone. Snaufjell ligg i alpin sone.(Moen 1998)- Sørboreal sone - Bestande av edellauvskog og tørreng vegetasjon, sterk innslag av artersom krever høg sommar temperatur.- Mellomboreal sone - Barskog dominerer –høgdegrense for typisk lågurtskog og gråorheggeskogog ei rekke varmekjære samfunn og arter.- Nordboreal - dominert av bjørkeskog og lågvekst glissen barskog, hovudområde forseterbruk frå gamalt av- Alpin sone - område over klimatisk skoggrense deles i tre:- Lavalpin sone – dominert av blåbærhei, einer dvergbjørk kratt og viersamfunn.- Mellom alpinsone – dominert av grasheier og snøleier- Høyalpin sone – utan samanhengande dekke av karplanter.Skoggrensa i Luster varierer mellom ca 800 – 1200 moh (pers med. Magnus Snøtun) medlågast grense i vest og høgast i aust.Det er gjennomført naturtypekartlegging i Luster kommune i 2002 (Larsen 2002) Alle dei sjuhovudnaturtypane er representert i Luster kommune.Myr -utbreitt og lokalt vanlig naturtype, dei fleste førekomstane er små og fattigeog ligg i høgare liggande skog eller på fjellet. Berre rikmyrene i kommunener kartlagt.Berg, rasmark og kantkratt - under skoggrensa. Kommunen har ein del førekomstar, dei flestetruleg artsfattig, men rike lokalitetar er kartlagt.Fjell -den mest utbredde naturtypen i Luster kommune. Flest trivielle ogartsfattige lokalitetar, men nokre kalkrike fjellområde er kartlagt.Kulturlandskapet - Ein viktig naturtype i som pregar landskapet i Hafslobygda, langsLustrafjorden og i dei største dalane. Fleire verdifulle lokalitetar er kartlagt.Ferskvatn og våtmark - Det meste er nærings- og artsfattige miljø som ikkje er fanga opp inaturtype kartlegginga. Enkelte stader har vatnet gjeve grunnlag forspesielle og verdfulle miljø, som fossefall , tronge elvegjel ogflommarksmiljø med sandbankar langs elver, kroksjøar og flommarksskog.Slike miljø er best kjent frå Jostedøla og nedre delar av Fortunelva, menkan og førekomme andre stader. Kommunen har fleire svært viktigefossesprøytsoner, med forekomst av sårbare eller svært sjeldne mosar.Skog -Dette er ein arealmessig viktig naturtype i kommunen og mange verdfullemiljø er registrert.Havstrandmiljø - Einsarta miljø i heile kommunen som i hovudsak består av ei smal sonemed svaberg eller grov rullesteinstrand.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.28Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Biologisk mangfald rapporten for Luster konkluderer med fylgjande i høve Luster kommunesitt ansvar for å ta vare på viktige naturtype:”Luster kommune har et betydelig nasjonalt og regionalt ansvar for å ta vare pårike skogtyper (edellauvskog og rik, sesongfuktig furuskog), gammelskog (særligmed gammel osp, selje og furu), naturbeitemarker og hagemarkskog.””Det må forventes at mange verdifulle naturforekomster i Luster fortsatt ikke erkjent. Nye kartlegginger bør derfor prioriteres høyt. Inntil slike er foretatt, børkommunen være varsom med å tillate potensielt skadelige arealinngrep utenforutgående kartlegginger.”Det er registrert 31 forskjellige naturtypar fordelt på 145 lokalitetar. Av desse er 47 lokalitetarregistert som svært viktige (regional og nasjonal verdi) og 45 registrert som viktige (regionalog lokal verdi). Mange av dei svært viktige lokalitetane er plassert i den kategorien ut i fråførekomst av raudlisteartar. Det er registrert flest lokalitetar som naturbeitemark (31lokalitetar) og rik edellauvskog (23 lokalitetar).Biologisk mangfald rapporten har peika på behovet for nye undersøkingar av biologiskmangfald. Nokre av punkta er svært viktig i høve utbygging av små kraftverk.- Systematisk kartlegging av flommarker langs Fortunselva, Mørkri og Jostedøla. Viktigeelement er sandbanker (insekter), gråorskog (planter og sopp) og sumpområde (planter).- Generell kartlegging av verdfulle vassdragsmiljø, bl.a. av opne flommarker (insekter),flommarksskoger (planter) og fossefall (moser).Sogn og Fjordane Skogeigarlag har gjennomført Miljøkartlegging i Skog (MiS) i Lusterkommune. MiS har registret viktige livsmiljø i skog innanfor til saman 29 ulike livsmiljø, itillegg er det registrert ståande hole tre. I Luster kommune er det gjort registreringar innanfor15 forskjellige livsmiljø i tillegg er det registrert mange ståande hole tre.DyrelivDet er ikkje gjennomført viltkartlegging i Luster kommune. Opplysningane om dyrelivet erhenta frå miljøstatus i Sogn og Fjordane og opplysningar frå kommunen.HjortedyrHjorten er det mest talrike av hjortedyra i Luster. Fellingsstatistikken tyder på ein jamn vekstav hjortebestanden i Lustersidan 80-talet. Avskytinga harvore på ca 300 dyr dei siste 5åra. Hjorten vandrar i løpet avåret mellom definert sommarog vinterområde. Hodyra ersom regel svært stadbundnemedan hanndyra kan varierebruken av sommar-,vinterområde og trekkveier(www.miljostatus.no). Setthjort registreringar fråhjortejakta syner flestregistreringar på Indre Hafsloog i området Nes – Luster.Figur 7 Observerte dyr per jaktdag (7,5 t) i utmark. Jegerane har iutmark registrert hjort i tilsaman 12110 timar, og dei har då sett 1109dyr. (tal frå 2005) (www.luster.kommune.no)Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.29Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Det er i ferd med å bygge seg opp små bestandar av elg i indre Sogn. Det er opna for elgjakti Luster kommune. Sidan 1998 er det felt 14 dyr.Rådyr er ein ny innvandrar til Vestlandet. Det er små faste bestandar av rådyr i Indre Sognma. i Luster. Dei er knytt til dei snøfattige fjordliene. Det er ikkje opna for rådyrjakt i Sogn ogFjordane.Luster kommune er leveområde for to villreinstammer. Den eine er stammen fråOttadalsområdet, den andre er stammen i Vest-Jotunheimen. Villreinen er knytt til høgfjellet.Talet på felte villrein har variert mellom ca 50 og 70 dyr dei siste 8 åra. Ein finnsommarbeiteområde for begge stammane og yngleområde for stammen i Vest-Jotunheimeninnanfor kommunegrensene.FuglDet føreligg ikkje systematiserte opplysningar om fugl i Luster kommune. I norsk hekkefuglatlas er det registrert 115 ulike fugleartar i kommunen. Av desse er 11 artar på raudlista. Denvestre delen av Hafslovatnet er fuglefredingsområde og svært viktig for fugl knytt tilvåtmarksområde. I viktige naturområde i Sogn og Fjordane er det registrert seks områdesom lokalt viktige lokalitetar for våtmarksfugl. Lokalitetane ligg spreidd i kommunen.FiskJostedøla, Mørkridselva og Fortunselva fører både laks og sjøaure. Vassdraga er primærtsjøaurevassdrag, sjølv om fangsten av sjøaure har vore minkande dei tre siste åra. IMørkridselva er det ein liten og sårbar laksestamme som det fortida ikkje er opna for fiskepå. Når det gjeld Jostedøla og Fortunsdalselva er det ikkje eigne laksestammer, og det erikkje rapportert om fangst av laks dei siste åra (FM Sogn og Fjordane). Fylkesmannen har eitprosjekt gåande i regulerte vassdrag, ”Regulantprosjektet”. Prosjektet har som mål å betretiltaka som vert gjennomført i regulerte vatn og vassdrag. I samband med dette er det utførtundersøkingar i fleire vatn og elver i Luster. Mange av vatna er avhengige av utsett fisk fordidet ikkje er gode nok gytetilhøve i vatna eller i bekkane knytt til vatna.(www.miljostatus.no/sognogfjordane).I Jostedøla har vasstemperaturen gått ned i samband med kraftutbygginga. Årsaka til det erat det er meir smeltevatn og mindre overflatevatn i elva. Sideelvene/-bekkane vert difor endåviktigare gyteområde for fisken i elva, fordi vasstemperaturen i hovudelva er for låg til å få tilsuksessfull gyting. Dette gjelder tilsvarande for sidelevene/-bekkane til Veitastrondvatnet,Storelvi (Veitastrond) og Fortunselva. (pers med. C. Hillmann)Virvellause dyrI Luster er det gjort få kartleggingar av virvellause dyr. Opplysningane i det etterfylgjande erhenta frå naturbasen. Men det er kjente funn av spesielle vasstilknytte artar i området knytt tildei brenære vassmiljøa i Jostedalen. Det er registrert fleire raudlisteartar av biller i einedellauvskoglokalitet langs Lustrafjorden og sommarfuglar på Veitastrond.For insekt med vasstilknyting gjeld det artar som vart registrert på 80- og 90-tallet.Undersøkingar av soppmygg i Jostedalen førte til funn av ei rekke arter som tidligare ikkjevar kjent frå Norden og/eller Vest-Europa, samt fleire ubeskrivne arter. Alle de mest sjeldneartene ble fanget på Øyastrondi i Fåbergstølsgrandane. Ferskvassfaunaen i Sprongdøla ogvassførekomstane inntil har vist seg å være heilt unik, her er registert fleire fjærmyggartarsom var nye for vitskapen. Der Breelvi renner ut i Jostedøla sør for Nigard er det fangaraudlista vårflue, næraste kjente utbredingsområde er Sør-Tyskland og dei britiske øyer. Deter muleg at også andre funn kan knytast til denne lokaliteten.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.30Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

RaudlisteartarRaudlista er eit sentralt verktøy for å identifisere og klassifisere området viktige for biologiskmangfald (DN,1999). Artane på raudlista er rangert etter kor trua dei erEx – utrydda (extinct)E – direkte trua (endangered)V – sårbar (vulnerable)R – sjeldan (rare)DC – omsynskrevande (declining, care demanding)DM – bør overvakast (declining, monitoringspecies)I Luster er førekomsten av mange arter dårlig kjent. Raudliste registreringane går fram avtabell 5 og 6.Tabell 5 Registrerte raudliseartar i Luster, insekt, karplanter, sopp, lav og mose (kjelde: Larsen, 2003)Ex E V R DC DMInsekter 2 3 5Karplanter 1 3 4Sopp, lav og mosar 3 16 36 43 7Tabell 6 Utdrag av raudlista for fuglar i Sogn og Fjordane (www.miljostatus/sognogfjordane.no). Dette er raudlistafugleartar som er registret i Luster, tilstanden er beskrive for Sogn og Fjordane.Fuglar Kategori Tilstand i Sogn og FjordaneFjellerke V Hekkar i indre fjellstrok, truleg spreidd og fåtaligHubro V Bra bestand langs kysten, meir usikker situasjon i indre strokKvitryggspett V Bra bestand i fylketVendehals V Fåtalig, men lokalt temmeleg vanleg, som t.d. i LeikangerHønsehauk R Sannsynlegvis ca 120 parJaktfalk R Fåtalig hekkefuglKongeørn R Sannsynlegvis ca. 80 par. Aukande bestandDvergspett DC Vidt utbreidd i fylket, men bestandsutvikling usikkerGråspett DC Særleg knytt til kystnær skog, meir fåtalig i indre strokStorlom DC Hekkar spreidd i fylketBergand DM Fåtalig hekkefuglKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.31Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturvernområdeI Luster kommune er det eit landskapsvernområde, to nasjonalparkar og fire naturreservatmed ulike verneformål og eit fuglefredingsområde, sjå figur 8 og tabell 7.Figur 8 Naturvernområde og verna vassdrag i Luster kommune.Tabell 7 Naturvernområde i Luster kommune i 2005.Navn på verneområde Kommuner Verneform VerneformålHafslovatnet Luster dyrefredningsområde fuglelivUtladalen Luster, Årdal landskapsvernområdeJostedalsbreen Balestrand, Førde, Gloppen, nasjonalparkJølster, Luster, Sogndal, StrynJotunheimen Lom, Luster, Vang, Vågå, Årdal nasjonalparkBargarden Luster naturreservat barskogLuster Allmenning Luster naturreservat skogNigardsbreen Luster naturreservat geologiYngsdalen Luster naturreservat myrVerneplan for vassdragI Luster kommune er det 3 vassdrag omfatta av verneplan for vassdrag. Dette gjeldMørkridsvassdraget, Feigumvassdraget og Utla.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.32Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

VerneplanarbeidFylkesmannen har kunngjort oppstart av verneplan arbeid for Breheimen – Mørkridsdalen.Arealet som vert omfatta av dette ligg i høgfjellsområda aust for Jostedalen og nord forLustrafjorden. Mørkridsdalen inngår som ein viktig del av verneforslaget.Det er og kunngjort oppstart av verneplanarbeid i samband med vern av edellauvskog i Sognog Fjordane. I Luster er det foreslått verna to område, Ytamoen i Jostedalen og Loi på”Sørsida” av Lustrafjorden.3.3 ArealbrukLuster kommune har omlag 4900 innbyggjarar(2006). Folk bur konsentrert til Gaupne ogHafslo, det er mange busette på strekninga mellom Gaupne og Hafslo, på Indre Hafslo.Luster har og ei rekke mindre tettstader som Solvorn, Luster, Skjolden, Fortun. På strekningamellom Nes og Luster bur det mange. Elles bur folk spreidd i resten av kommunen iJostedalen og på ”Sørsida”, Veitastrond, Dalsdalen, Mørkridsdalen, Fortunsdalen ogKinsedalen.Landbruksarealet i Luster er konsentrert til flatene i dalane på Veitastrond, i Jostedalen,Gaupne, Dalsdalen, Mørkridsdalen og Fortunsdalen. På Hafslo, Indre Hafslo og iMollandsmarki er det mykje landsbruksareal i dei sørvendte sidene. Langs nordvestsida avLustrafjorden er det og mykje landbruksareal. På sør austsida av Lustrafjorden erlandbruksareala knytt til grendene Sørheim, Feigum, Kroken, Urnes og Kinsedalen.Det eldre kulturlandskapet i Luster viser restar etter langvarig og intensiv utnytting. Eitsærtrekk ved bruksmønsteret i Luster er den langvarige utnyttinga av små og marginale bruksamt utmarksressursane. Det meste av fornybare ressursar i innmark, utmark og fjell vartnytta i næringssamanheng. (Hauge, L, Austad I., 1989)- Vårstølane har vore nytta til beite og slått, dei er stadvis framleis i bruk og gjevmange heilskaplegekulturlandskapsmiljø.- Luster har framleiseit høgt talhøgdegardar.(Bruaset, 2003)- Luster har eit høgttal styvings- ogrisingstre av edlelauvtre, dette erkarakteristisk.- Mange stølsmiljø erogså oppretthaldnesjølv om dei hargått ut av bruk.EksisterandekraftutbyggingDet har vore ei omfattandekraftutbygging frå 50-talet ogfram til i dag i Lusterkommune. Dette har medførtFigur 9 Eksisterande kraftverk i Luster kommune i 2004, (kjelde:Luster energiverk AS, 2005)Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.33Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

store tekniske inngrep i dei berørte områda i form av vegar, damanlegg osv. Utbygginga harog ført til auka tilgjenge til delar av fjellområda i Luster på grunn av anleggsvegane som vartetablert. Figur 9 viser energiproduksjonen i Luster i dag.Eksisterande linjenettLinjenettet utbygd i Luster kommune har i varierande grad kapasitet til å ta i mot straum fråeventuelle nye små kraftverk. Luster Energiverk har utarbeid eit oversyn over kapasitet påeksisterande linjenett:Sørsida av Lustrafjorden:- Eksisterande 22kV linje langs fjorden har ikkje ledig kapasitet til overføring av meirstraum.Skjolden til Fortun- Eksisterande 22 kV linje har ikkje ledig kapasitet til overføring av meir straum.Fortunsdalen.- Eksisterande 22 kV linje frå Fivlemyrane til har ikkje kapasitet til overføring av meirstraum.Nordsida av Lustrafjorden- Ny 22 kV linje mellom Gaupne og Luster har ikkje ledig kapasitet til overføring av meirstraum enn det som kjem frå Sage kraftverk.- Ny 22 kV linje mellom Luster og Skjolden er under bygging og har kapasitet, men det erikkje kapasitet på linja vidare mellom Skjolden og Fortun jf. over.Jostedalen- Eksisterande 22 kV linje har ikkje kapasitet til overføring av meir straum. Eksisterandetrase er bygd for 66 kV linje og kan oppgraderast.Veitastrond- Eksisterande 22 kV linje har ikkje kapasitet til overføring av meir straum. Det er underplanlegging ny 66 kV linje.3.4 Kulturmiljø og kulturminneI denne fagrapporten til bruk i samband med etableringa av små kraftverk er kulturminne ogkulturmiljø med tilknyting til elvar og vatn spesielt interessante. Førekomst av vatn erlokaliseringsfaktor for etablering av gardar og stølar. Mange av stølane i Luster ligg nært opptil vatn i form av elver eller bekkar.Vatnet har vore brukt til kverner av ulike slag, kverner knytt til den einskilde garden og størrebygdekverner. I Luster er det ingen fullstendig oversikt over kverner av ulike slag. Nokrestader kan stadnamn fortelje om bruken, .eks Kvernelvi (Myklemyr). Nokre av desse namnagår fram av økonomisk kartverk. Elvene var viktige då sagbruksnæringa bygde seg opp iLuster frå slutten av 1500-talet. Det har vore sagbruk i Kinsedalen, Kroken, Marifjøra,Mordal, Feigum og Kvam (Kvitrud A. 1996). Det har vore fleire sagbruk i Jostedalen bla. påGjerde og Espe . Det er og spor etter tidlege kraftverk i nokre av vassdraga, dette gjeldDøsagrovi (Luster sanatorium (1901/-02), Skageelvi (Fortun 1918), Fortundalselva(1918/19), Kolstadelva (1922) og Sagarøyelvi (Jostedalen 1946). (Luster kommune, 2000)Vatnet frå elvane og bekkene har og vore brukt til vatningsvatn, ved at det har blitt leda fråhovudløpet og utover innmarka. Andre kulturminne knytt til elver og bekkar er bruer, klopperog andre konstruksjonar for å krysse elver og bekkar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.34Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne knytt til vassdrag ligg utsett til. Mange plassar er det i dag namnet som kanfortelje om bruken før i tida. Oppigjennom åra har forfall og flaumar tæra på gamlekonstruksjonar og tilslutt fjerna spora etter ”kvern” eller ”klopp” som låg der før i tida.Førhistorisk tidI Luster er det mange kulturspor som syner at det har vore folk i området langt attende i tid.Automatisk freda kulturminne er knytt til områda langs Lustrafjorden på begge sider ogHafslo-området. Det er og gjort ein del funn i stølsområda. Funn frå førhistorisk tid i Luster erknytt til gravminne(gravhaugar og røyser) og bergkunst (skålgroper) (Askeladden).Den tidlegaste faste busetnaden i Luster går attende til eldre jarnalder, kring 500 år f.Kr. Deilunaste og mest grøderike områda langs vest- og nordsida av Lustrafjorden og vedHafslovatnet vart nok rydda fyrst. Gradvis vart også gardar i sidedalane opparbeidde. Mykjetyder på at ressursane i fjellet har vore nytta attende mot bronsealderen. I Breheimen er detmange funn av steinalderkarakter, m.a. hellerar, dyregraver, hustufter og kolavsetingar.(Kvamme og Randers, 1982, Bolstad og Kvamme, 1980)Ornes er kjend som eit stormannssete i mellomalderen og det er ikkje tilfeldig at det ligg eistavkyrkje nettopp her. Urnes stavkyrkje vart etter alt å dømme bygd som ei privat kyrkje påstorgarden til høvdingen. Ornesgodset var det største i indre Sogn i 1380. Også førkristninga må eigarane av Ornes ha vore mektige. Det vitnar dei to store gravhaugane ogbautaen som står nord for kyrkja om. Urnes stavkyrkje er et sentralt verk i norsk kunst oghistorie. www.nrk.no/kanal/undervisning/1467021.htmlGardsmiljøGardane og stølane i Luster utgjer kulturmiljø som saman fortel om livet og utnyttinga avnaturressursane. SEFRAK-registreringane i Luster er ikkje nytta i denne samanhengen. Deter eit svært omfattande material med over 1700 registrerte bygningar, registreringaneføreligg ikkje på digital form.I samband med registrering av kulturlandskap og kulturmarkstypar i Luster er det registrert16 ulike lokalitetar. Heilskaplege kulturlandskap er representert på 7 lokalitetar og tolokalitetar er knytt til heilskapleg stølsmiljø (i Mørkridsdalen). Resten er knytt tilkulturmarkstype i innmark og utmark. (urterik slåtteeng, slåtteeng – hagemark, våtmarkutslåtter, almehage, bjørkehage, kulturpåverka edellauvskog og beitebakke støl) (Hauge ogAustad, 1989).I regional samanheng er Hafslobygda, Bolstaddalen – Åsete, Ormeli og Feigum-Urnesregistert som viktige kulturlandskap (Austad I, mfl. 1993). Hafslobygda er og registrert somnasjonalt viktig kulturlandskap (DN, 1994).KyrkjeneLuster har mange kyrkjer samanlikna med andre kommunar med same innbyggjartal. Det erelleve kyrkjer og eit kapell. Den eldste kyrkja er Urnes Stavkyrkje frå ca 1150, som er eispesiell kyrkje og som står på UNESCO si liste over verdas mest verneverdige kulturminne.Dale Kyrkje ei steinkyrkje frå 1250 skil seg frå dei andre kyrkjene i kommunen. Dei andrekyrkjene er av nyare dato, men ofte bygd på plasser kor det tidlegare har stått ei stavkyrkje,og fleire av kyrkjene har material frå eldre stavkyrkjer i seg. Fem av kyrkjene er frå slutten av1800-talet eller byrjinga av 1900-talet medan 3 av kyrkjene er frå 1600 –talet. (Dyrdal O.M.1995)Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.35Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

I Askeladden Riksantikvaren si database for kulturminne er det fem lokalitetar som erregistrert som vedtaksfreda i Luster.1. Vigdalstølen freda i 1923, sel og fjøs, loft flyttet til Heibergskesamlingar på Kaupanger2. Luster Prestegård freda i 1991. tre bygningar hovudbygning, loft og eitlysthus.3. Skjolden bensinstasjon freda i 1995 Fredinga omfattar bensinstasjonsbygningenmed eksteriør og interiør.4. Flahamar freda i 1923 hovudbygning i gardstun.5. Christianelyst Indre Sogn sorenskrivargard Christianeslyst – freda i1968, med 8 store og små bygningar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.36Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

4 Verdsetjing av natur-, kultur- og landskapsverdiar idelområde4.1 Presentasjon av delområdeLandskap, natur- og kulturmiljø er omtalt og verdivurdert for kvart delområde. I kapiteletfylgjer ein gjennomgang av 36 delområde.Delområde1.1. Almenningen 4.3. Leirmo med Leirdalen og Rydøla1.2. Kinsedalen 4.4 Tunsbergdalsvatnet1.3. Solvorn 4.5. Alsmo - Husøy1.4. Kroken 4.6. Vigdalen1.5. Marifjøra 4.7. Jostedalen1.6. Sørheim 4.8. Krundalen1.7. Høyheimsvik 4.9. Krekane/ Geisdalen1.8. Fjøsne 4.10.Elvekrok2.1. Skjolden/Fortun 4.11.Fåberg2.2. Fortun/Bergsdalen 4.12.Fåbergstølen2.3. Fortunsdalen 4.13.Øy2.4. Tverrdalen 4.14. Styggevatnet2.5. Nørdstedalen 5.1. Hafslo2.6. Vetledalen, Middalen 5.2. Indre Hafslo2.7. Sognefjellet 6.1. Veitastrondvatnet, nedre3.1 Luster med Dalsdalen 6.2. Veitastrondvatnet, øvre4.1. Gaupne 6.3.a. Veitastrond4.2. Rånnøy 6.3.b TungestølenKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.37Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.38Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 1.1. AlmenningenREGINE delfelt nr: 076.4Aktuelle vassdrag (del II):Samla miljøverdi:**** StorLandskapVerdi:*** storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 4 FjordmøteLandskapstype: Middels breie fjordløpOmtale av områdetLandskapsområdet omfattar vestsida av Lustrafjorden frå Ombandsnes, i møtet medSognefjorden, og nordover til Skophamarneset. Dette utgjer ei strekning på vel 10 km.Landskapsprofilen i denne fjordsida er bratt og i stor grad vanskeleg tilgjengeleg. Området har eitframtredande naturpreg, urørt av moderne inngrep. Terrenget stig bratt opp frå fjorden og flatar utpå fjellplatået 7-800 moh. I nord strekkjer fjordsida seg opp til nesten 1200 moh. Det er jamnhelling i terrenget langs heile fjordsida. Einskilde sidebekkar og småelver er synlege i landskapet inordlege delar av området. Vegetasjonsbiletet er dominert av lauvskog i veksling med furu påskrinne parti. Innslag av edellauvskog visast godt i landskapet.Landskapsrom:Ytre del av Lustrafjorden med begge fjordsidene og det framstikkande neset ved Urnes, utgjer eitmektig, landskapsrom av store dimensjonar og i stor grad urørt av større inngrep.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 85%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 15%LandskapskarakterMangfald: Området har karaktersterke landskapskomponentar med fjordløp og mektige fjordsidermed bratt profil. Det overordna vegetasjonsbildet visar god variasjon.Inntrykkstyrke. Det urørte preget av det ytre innløpet til Lustrafjorden innramma av mektigefjellmassiv har stor inntrykkstyrke .Heilskap: Området har stor grad av heilskap med god samanheng. Ved Skophamarneset kryssardet eit luftspenn over fjorden som i nokon grad verker visuelt inn på opplevinga av landskapet.NaturmiljøLandskapsklassifisering: A2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden, mellomboreal og nordboreal sone opp mot fjellet.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:076.4 BN00016501 Helgja Gammal edellauvskog (R), innlemma i naturreservatet Luster allmenning.076.4 BN00016536 Skogateigen Urskog/gammalskog (V), innlemma i naturreservatet Luster allmenning.076.4 BN00016537 Skophamar Rik edellauvskog (R)Verdi:*** storVerna område:Luster Allmenning, verneformål skog, ca 11 000 daaRaudlisteartar076.4 1426-68 Kvitryggspet og DvergspettKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.39Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:* litenRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetSkophamar nedlagt og fråflytta gard ved fjorden.Stølar:076.4,Skophamarstølen, ikkje stølshus i dag, berre namnet og eit par steinrøyser som vitnar om at det harvore støl og stølsdrift.Heilskaplege kulturmiljøLandskapet langs fjorden ber lite preg av synlege kulturspor og framstår som eit urørt område.Opplevings- og symbolverdiMinne om busetnad og skildringar av levemåten langs fjorden er ein del av lokalhistoria. Sjølv omdet er lite som visast att, har desse minna verdi lokaltKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.40Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 1.2. KinsedalenREGINE delfelt nr: 075.11, 075.12, 075.1ZAktuelle vassdrag (del II): 1 KinsedalselviSamla miljøverdi:**** StorLandskapVerdi:*** storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 4 fjordmøte og 6 LustrafjordenLandskapstype: Middels breie fjordløpOmtale av områdetLandskapsområdet dekker heile austlege fjordsida frå fjordmøtet mot Årdalsfjorden og nordover tildet markerte neset på Ornes. Midt langs denne strekninga gjer strandlinja ein knekk derKinsedalen munnar ut . Utanom opninga inn Kinsedalen, har fjordsidene ei regelmessig utformingmotsvarande vestsida av fjorden. Terrenget stig bratt opp til fjellplatået som flatar ut på mellom700 og 1000 moh. Det er fleire og meir markerte småelver i landskapet enn på vestsida, og dei erdjupare innskorne i dei øvre partia av fjordsida. Vegetasjonen er dominert av lauvskog i vekslingmed til dels storvakse furuskog.Langs strandlinja sør for Kinsedalen ligg spor etter tidlegare husmannsplassar.Kinsedalen er eit om lag 4 km langt dalføre i austleg retning, rekna frå fjorden og inn til stølaneved Kveken, 600moh. Dalføret har ein skarp V-profil der elva i nedre del fylgjer eit djupt nedskoreløp og dannar eit dramatisk gjel.Ved fjorden er det eit større kaianlegg. Busetnaden er knytt til gardsbruka som ligg på kvar side avelvegjelet, med kvar sin tilkomstveg.Nedre del av Kinsedalselvi er utnytta til kraftproduksjon.Landskapsrom:Ytre fjordløpet av Lustrafjorden utgjer eit særs tydeleg og storlinja landskapsrom der detframstikkande Urnes skapar markert avgrensing mot nord.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 10%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 25%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 40%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 25%LandskapskarakterMangfald: Få men karaktersterke landskapskomponentar. Kinsedalen og det framstikkandeUrnes skapar variasjon i biletet.Inntrykkstyrke. Landskapsområdet har stor inntrykkstyrke der kombinasjonen av urørt natur ogden busette og kultiverte Kinsedalen skapar ytterlege kontrastar.Heilskap: heilskapspreget i området er godt. Det er få skjemmande inngrep som verkar negativtinn på heilskapsopplevinga.Landskapsklassifisering: A2Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.41Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:** middelsVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden, mellomboreal sone opp mot fjellet og nordborealsonehøgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:BN00016535 Kirsebærberga Hagemark (V) (karplante raudlistestatus DC)BN00016498 Ornes SØ Rik edellauvskog (SV) (5 biller raudlistestatus R, V og DC)BN00016499 Dalen Naturbeitemark (V) (2 arter sopp raudlistestatus DC)BN00016500 Kinsedal S Kalkskogar (V) (1 art mose raudlistestatus DM)Miljøregistreringar i skogOmråde med liggande daud ved, rikbarkstre, gamle tre, rik bakkevegetasjon, lokalitetane er knyttmest til lauvskog og noko til barskog.RaudlisteartarFleire artar (mosar, beitemarkssopp og biller) er knytt til dei registrerte naturtypane.Kvartærgeologiske førekomstar:075.1Z 1426-59 Terrasserte grusførekomstar (munningen Kinsedalen),075.1Z 1426-48 Endemorene (Ingebjørgsvatn)Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet075.12 Ornes, Gravminne, gravhaug, eldre jernalder (AF) 25509 (Ragnvaldshaug ØK)075.12 Ornes, Annen arkeologisk lokalitet, Bautastein, jernalder (AF) 45464075.12 Kyrkjestad (ståande kyrkje) Urnes kyrkjestad (AF) 85729 Urnes stavkyrkje – ca år 1150, står påUNESCO si liste over verdas mest verneverdige kulturminne.I Kinsedøla har det vore sagbruk attende på 1600-talet. Ei ”øvre sag” omtala som bekkesag og einedre sag.Stølar:075.11 Øystølen075.1Z Dalastølen, Kveken, NystølenAlle stølane har stølshus i dag, og er lokalisert med tilknyting til vatn (bekkar, elver)Verdi:** middelsHeilskaplege kulturhistoriske miljøI Kinsedalen finn ein tydelege strukturar av det tradisjonelle kulturlandskapet med slåttenger,beitehagar etc.Kinsedalen ligg innanfor området Feigum – Urnes som er registert som viktig kulturlandskap iSogn og Fjordane, strekninga er på 13 km. Området er ein relativt intakt fjordstrekning med eldrebygningsmiljø og varierte kulturmarkstype.Ornes, bjørkehage, registrert som lokalt viktig kulturmarkstype.Stavkyrkjemiljøet på Ornes vil i liten grad vere påverka av Kinsedalen, men tiltak i det storefjordlandskapsrommet som omgjev Ornes vil lett bli eksponert mot det kulturhistoriske miljøet.Opplevings- og symbolverdiUrnes stavkyrkje har ein eineståande plass i norsk kulturhistorie og er representert på Unesco siVerdsarvliste. Kyrkja og landskapsromma den tilhøyrer har difor både nasjonal og internasjonalverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.42Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 1.3. SolvornREGINE delfelt nr: 076.3Aktuelle vassdrag (del II):Samla miljøverdi:***** Svært storLandskapVerdi:*** storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: Middels breie fjordløpOmtale av områdetLandskapsområdet har ein uvanleg bogeform som saman med høge fjordsider dannar ei uvanlegsterk landskapsform. Sentralt i området ligg bygda Solvorn som strandstad og jordbruksbygd.Terrengformene kring bygda er noko neddempa slik at det vert ei opning i horisontlinja mot vest .Solvorn er ein viktig turiststad med overnatting, badeplass og ferjesamband til Urnes.Fjordsidene nord for Solvorn framstår som bratte stup med høgde på 5-600 moh. På dei flatepartia på toppen ved Mollandsmarki ligg fleire store gardsbruk med bygningsmasse som visueltstår fram i fjordlandskapet på ein markant måte.Bekkar og småelver er relativt lite eksponert i landskapsrommetEit særtrekk ved dette området er at det ikkje er bygd veg i strandlinja, utanom i tettstadenSolvorn.Landskapsrom:Solvornområdet høyrer til i eit større landskapsrom som inkluderar Urnes, der bukta i Solvorn ogdet framstikkande neset på Urnes er komplementære former som forsterkar romopplevinga.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 40%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 60%LandskapskarakterMangfald: Området har stor formrikdom i landskapet, bratte stup av store dimensjonar,skogkledde lier, frodig jordbruksbygder i forskjellige landskapssituasjonar.Inntrykkstyrke. Området mellom Solvorn og Urnes har spesielle opplevingskvalitetar av storinntrykkstyrke. Dei bratte klippeformasjonane under Mollandsmarki , med busetnad på stupkantenskaper stor dramatikk i landskapsrommet.Heilskap: Området er utan skjemmande inngrep av vesentleg omfang. Busetnad er godt tilpassalandskapet.NaturmiljøVerdi:*** storLandskapsklassifisering: A2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone.Svakt oseanisk seksjon (O1).Registrerte naturtypar:076.3 BN00016516 Molland (dam) Dammar (R)076.3 BN00016519 Mollandsmarki Naturbeitemark (V)076.3 BN00016551 Røyni Hagemark (V)076.3 BN00016524 Solvorn Rik edellauvskog (SV) (22 artar sopp raudlistestatus 1 - E, 4 – V, 8 – R, 9 – DC)076.3 BN00016523 Fevoll Slåtteenger (R)076.3 BN00016518 Lægene Rik edellauvskog (R)076.3 BN00016517 Molland Hagemark (V)Miljøregistreringar i skogOmråde med liggande daud ved, rikbarkstre, tre med hengelav, eldre lauvsuksesjonar, gamle tre,rik bakkevegetasjon, lokalitetane er knytt mest til lauvskog og noko til barskog.RaudlisteartarFleire soppartar er knytt til ein av naturtypane registrert i området.Dyreliv076.3 1426-14 Batatjørni – næringsfattig vatn, hekkeplass for våtmarksfuglKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.43Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:*** storRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet076.3 Eikum Ytre, Gravminne, gravhaug, (AF) 72992076.3 Feivald, Gravminne, gravrøys, Bjørkehaugen, bronse – jernalder (AF) 6418076.3 Øvrabø, Gravminne, gravrøys, Moadn, bronse- jernalder (AF) 6429076.3 Kjeldedal, Gravminne, gravhaug, bronse – jernalder (AF) 66405076.3 Sjøtun, Annen arkeologisk lokalitet, bautastein, jernalder (AF) 45467076.3 Brekka, Gravminne, gravrøys, Artneset, bronsealder (AF) 15792076.3 Kyrkjestad (ståande kyrkje) Solvorn kyrkjestad Listeført objekt 85525 Solvorn kyrkje - 1883Indre Sogn sorenskrivargard Christianelyst – vedtaksfreda i 1968 med 8 store og små bygningar87672Stølar:Med stølshus: Øvrebøstølen, Skåro, Setålen, Siestølen, Svarthiller, Strupen, Bjørnetunstølen, Resalandstølen.Utan stølshus: Vedvikstølen, Kleivi, Mollandsstølen, Midtbatastølen, Fleto, Batastølen, Øygardsstølen,Tverrbergstølen.Heilskaplege kulturhistoriske miljøRåum, gard i Mollandsmarki ca 450 moh. er registrert som lokalt viktig kulturlandskap, eitheilskapleg kulturlandskap med slåtteng og hagemark.Strandstaden Solvorn viktig og intakt trehusmiljø av stor regional verdi.Sorenskrivargarden i Solvorn med hageanlegg er eit viktig kulturmiljøOpplevings- og symbolverdiSolvorn med sitt godt bevarte trehus- og strandmiljø har stor opplevingsverdi og utgjer ein viktigkulturhistorisk dokumentasjon om næringsliv, busetnad og ferdsle i dei indre fjordbygdene i SognKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.44Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 1.4. KrokenREGINE delfelt nr: 075.21, 075.2Z, 075.22, 075.31Aktuelle vassdrag (del II): 2 KrokadalselviSamla miljøverdi:***** Svært storLandskapVerdi:*** storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: Middels breie fjordløpOmtale av områdetKroken og Krokadalen som landskapsområde strekkjer seg frå den markante ryggen på Urnes oginn forbi busetnaden i Kroken. Både Kroken og Urnes er mindre, men viktige grender med storvisuell verknad i landskapet og med markant kulturhistorisk forankring.Frå Urnes og nordover er fjordsida dominert av lauvtrevegetasjon med stort innslag avedellauvskog. I delar av området har edellauvskogen tydeleg preg av å vere kultivert.Nokre bekkeløp er synlege, men har relativt liten verknad i landskapsrommet.Grenda Kroken med gardsbusetnad og dyrkamark ligg langs fjorden på lausmasseavsetnader påkvar side av utløpet av Krokadalselvi, men utan å danne eit tydeleg nes.Krokadalselvi er eit markert landskapselement med stor vassføring og fossestryk som er godtsynleg frå vegen langs fjorden.Sjølve Krokadalen har ein markert V-profil der elveløpet ligg djupt nede, nærast utilgjengeleg i eitgjel.På kvar side finn ein stølsplassar, slåttemark og fint oppmura kløvvegar innover dalen.Edellauvskog med alm dominerar i vegetasjonsbiletet på nordsida av dalføret.Landskapsrom:Korken - Urnes er innlemma i eit stort landskapsrom som er avgrensa av fjordsidene på aust- ogvestsida av Lustrafjorden. Det er utsyn inn mot Gaupnefjorden.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 40%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 15%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 20%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 25%LandskapskarakterMangfald: samanstillinga av fjord, frodige fjellsider, busetnad og kulturmark og lang historiskkontinuitet gjev stort mangfald. Området har høgt innslag av villmarksprega område.Inntrykkstyrke. Visuell kontakt mot dei store bremassiva forsterkar områdets inntrykkssterkekvalitetar.Heilskap: Det er godt samsvar mellom dei ulike landskapselementa i området. Veg ogkraftlinjetrase langs fjorden er ikkje visuelt dominerande i høve samanheng mellom landside ogfjorden.Landskapsklassifisering: A2Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.45Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:*** storVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden, mellomboreal sone opp mot fjellet og nordborealsonehøgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.21 BN00016496 Ytre Kroken Hagemark (SV) (1 karplante raudlistestatus DC)075.21 BN00016497 Loi Rik edellauvskog (SV) (19 artar sopp, raudlistestatus 1 - V, 7 – R, 11 – DC), Foreslåttverna i verneplan for edellauvsskog)075.2Z BN00016495 Krokadalen, gamal edellauvskog (R)075.31 BN00016491 Feigum Naturbeitemark (V) (1 art sopp raudlistestatus DC)RaudlisteartarFleire artar vedboandesopp er knytt til dei registrerte naturtypane.Miljøregistreringar i skogOmråde med liggande daud ved, rikbarkstre, eldre lauvsuksesjonar, gamle tre, rikbakkevegetasjon, lokalitetane er knytt mest til lauvskog.Kvartærgeologiske førekomstar:075.22 1426-60 Terrasse som viser maringrense ved Låen.Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet075.21 Ornes, Gravminne, gravhaug, jernalder (AF) 6428075.21 Kroken Ytre, Gravminne, gravrøys, Langeloi, eldre jernalder (AF) 6422075.22 Kroken Ytre, Gravminne, gravrøys, jernalder (AF) 35871075.22 Kroken indre, Gravminne gravrøys, jernalder (AF) 73000075.22 Låen, Gravminne, gravrøys, jernalder (AF) 66406På Ytre Kroken har det vore to sager. Den eine var ei bekkesag og den andre var ei flaumsag somvar avhengig av nedbør.Verdi:*** storStølar:075.21,Flatestølen (gamle stølshus), Loberg (gamle stølshus), Surnasete (tufter og eit sel)075.22,Vikjastølen (ingen stølshus)075.2Z,Nosi (forfalne stølshus), Ormedalen (forfalne stølshus), Åsete (nokre stølshus) Sippelhaug (medstølshus), Vassløysa (med stølshus),Heilskaplege kulturmiljøFeigum – Urnes er registert som viktig kulturlandskap i Sogn og Fjordane, strekninga er på 13 km.Området er ein relativt intakt fjordstrekning med eldre bygningsmiljø og variertekulturmarkstype.(Loi, Feigumsgrenda, Kroken og Urnes stavkyrkje og tilknyting til Solvorn erviktig).Innanfor området er Loi (almelund) og Kroken (Heilskapleg kulturlandskap) registrert som lokaltviktige.Garden Ytre Kroken med det staselege herskapshuset (Munthe-huset) var ein viktig kulturellsamlingsstad for kunstnarar kring 1800.Urnes stavkyrkje er oppført på UNESCO si verdsarvliste.Opplevings- og symbolverdiUrnes stavkyrkje er eit nasjonalt symbol på ein tidleg norsk kyrkjekultur og har internasjonalearkitektonisk verdi.Munthe-huset i Kroken er det knytt mange viktige personar og historie frå ei tid da Noreg somsjølvstendig nasjon var i støypeskeia.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.46Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 1.5. MarifjøraREGINE delfelt nr: 076.20Aktuelle vassdrag (del II): 30 DalselviSamla miljøverdi:** LitenLandskapVerdi:* litenLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 Lustrafjorden.Landskapstype: Middels breie fjordløpOmtale av områdetOmfattar landskapet frå området frå neset ved Vedvik og nordover mot Gaupne, på vestsida avGaupnefjorden. Marifjøra er eit naturleg knutepunkt som tradisjonsrikt tettstadmiljø medhandelstradisjonar attende til 1600-talet. Marifjøra ligg der Marheimsgjelet møter Gaupnefjorden.Sør for Marifjøra har fjordsidene ein relativt slakare utforming med lauvskog heilt til topps. Langsfjorden er fleire buplassar med gamal kulturmark. Nord for Marifjøra er fjellsida brattare medstupkantar og bart fjell. Riksveg 5 fylgjer her fjorden. Det er lite synleg vatn i fjellsidene, eitbekkefar kjem ned ved den markerte fjellskrenten ved Svåi. Elles er Dalselvi ei markert elv medstor vassføring i periodar, som påverkar landskapsbiletet i det tronge gjelet ved utløpet i fjorden.Landskapsrom:Området utgjer ein del av landskapsrommet som vert danna kring Gaupnefjorden.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 0%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 100%LandskapskarakterMangfald: Området har relativt liten variasjon i landskapselement.Inntrykkstyrke. Møtet mellom fjord og bratte fjellsider aukar opplevingsverdienHeilskap: Området framstår utan vesentleg samlande karaktertrekk. Riksveg 5 bryt inn istrandsona ved Marheimsgjelet og nordover.NaturmiljøVerdi:** middelsLandskapsklassifisering: B2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden, mellomboreal sone opp mot fjellet og nordboreal sonehøgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:076.20 BN00016515 Eikeberg Hagemark (R)076.20 BN00016513 Stoveflåta Rik edellauvskog (R)076.20 BN00016514 Ytre Eikjo Rik edellauvskog (SV)Miljøregistreringar i skogOmråde med liggande daud ved (svært mange), gamle tre og eldre lauvsuksesjonar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.47Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet076.20 Nes, Gravminne, gravrøys, bronse-jernalder, Dvergsdal, Dvergsteigen (AF) 6424I Marifjøra har det vore to flaumsager.Stølar:076.20 Blomdalen (tufter), Dalastølen (tufter), Indre Eikjastølen (tufter), Lyngsete (tufter)Verdi:** middelsHeilskaplege kulturmiljøMarifjøra er trekt fram som eit viktig historisk kulturmiljø i kulturminneplanen for Luster. Mykje avdet tradisjonelle miljøet er i dag borte, men det som står att har stor verdi.Opplevings- og symbolverdiMarifjøra har framleis att noko av karakteren av det tette bygningsmiljøet og er på same måte somSolvorn berar av ein kulturhistorisk utviklingsepoke i dei indre fjordbygdene.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.48Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 1.6. SørheimREGINE delfelt nr: 075.320, 075.32ZAktuelle vassdrag (del II): 3 Sørheimselvi, 5 MordalselviSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskapVerdi:*** storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: Middels breie fjordløpOmtale av områdetOmrådet strekkjer seg frå det verna Feigevassdraget i sør og inn til Skjolden. Fjordsida har stadvisein særs dramatisk profil, med stupbratte fjellkantar opp mot 1400 moh. Vegetasjonsbiletet erdominert av lauvskog med eit stort tal markante felt med planta gran spreidd over heile området.Sørheim framstår som ei samla jordbruksgrend med omfattande gardsdrift med engareal ogslåttemark og opne beiteareal i overkant mot dei bratte fjella. Det er elles spreidde busetnader ogkulturmark langs store delar av strandsona nordover mot Skjolden.Ved Sørheim har vatnet ein framtredande plass i landskapsbiletet, gjennom fleire mindre elveløpsom renn ut for bratte stup og visast att i dalsidene lenger nede. I særskild grad er hovudløpet tilSørheimselvi eit viktig innslag i landskapet.Mordalen er eit stutt og bratt dalføre nord for Sørheim som utmerkar seg i landskapet ved denmektige Mordølefossen som er synleg over store område, sett frå riksveg 5 på nordsida avLustrafjorden.Landskapsrom:Området utgjer den sørlege avgrensinga av dei to innarste landskapsromma i Lustrafjorden.Sørheim ligg sentralt i det eine og Mordalen i det andre landskapsrommet.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0 %Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 15%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 35 %Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 50%LandskapskarakterMangfald: Området har stor variasjonsrikdom av landskapskvalitetar, med eit balansert samspelmed kulturmark og busetnad.Inntrykkstyrke. Fossefall både i Sørheim og Mordalen understrekar det bratte og høge relieffet ifjordsida.Heilskap: Dei ulike elementa som inngår i landskapsområdet dannar ein harmonisk samanhengder det ikkje er vesentlege brot, om ein vurderar vegen og kraftlinja som fylgjer strandsona i eitoverordna perspektiv.NaturmiljøVerdi:* litenLandskapsklassifisering: A2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden, mellomboreal sone opp mot fjellet og nordborealsonehøgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Miljøregistreringar i skogOmråde med liggande daud ved, rikbarkstre, eldre lauvsuksesjonar, gamle tre og mangelokalitetar med rik bakkevegetasjon, lokalitetane er knytt mest til lauvskog og noko til barskog.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.49Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet075.320 Sørheim, Gravminne, gravrøys, jernalder (AF) 6432075.320 Sørheim, Bergkunst 2 lok. Skålgroper, bronse-jernalder, Bruahaug (AF) 35878075.320 Sørheim, Gravfelt, 3 gravrøyser, 1 lok for skålgrop, jernalder/ bronse-jernalder, (AF) 66411075.320 Kjøtnes, Gravminne, gravrøys, bronse – jernalder, Geitavodlen (AF) 35870Det har vore to bekkesager i Mordalen.Det har vore ei sag i Feigevassdraget.Verdi:** middelsStølar:075.31 Brekka (tuftar)075.320 Hankabrekka (restar etter sel og løe), Havrabergstølen (tufter), Hovden (2 sel), Kjøtnesstølen(nedfals), Lambamyri (2 sel + tufter), Li (1 sel ,1 løe), Nystølen (1 sel), Talsete,075.32Z Innstølen (1 sel), Mordalen (gamle sel)075.3Z Bergheimsstølen (1 sel), Feigedalen (1 sel), Sørheims-Feigedalen (sel), Øystølen (1 sel)Heilskaplege kulturmiljøSørheim er eit samanhengande og i hovudsak ope kulturlandskap i eit område som elles er pregaav gjengroing.Strekninga frå Feigum til Sørheim inngår som ein del av området Feigum – Urnes som er registertsom viktig kulturlandskap i Sogn og Fjordane, den totale strekninga er på 13 km. Området er einrelativt intakt fjordstrekning med eldre bygningsmiljø og varierte kulturmarkstype.Opplevings- og symbolverdiSamanhengen mellom naturgrunnlag med lausmassar og næringsrikt jordsmon og gardsbusetnader her tydeleg i landskapet, ikkje minst som fjernverknad frå andre sida av fjordenKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.50Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 1.7. HøyheimsvikREGINE delfelt nr: 075.60, 075.6A, 075.6BAktuelle vassdrag (del II): 4 DøsagroviSamla miljøverdi:**** StorLandskapVerdi:** middelsLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: Middels breie fjordløpOmtale av områdetLandskapsområdet dekker nordsida av Lustrafjorden frå det markerte landskapspunktet vedinnløpet til Gaupnefjorden, og nord til Luster tettstad. Fleire markerte jordbruksgrender ligg tettlangs fjorden; mellom anna Nes, Høyheim, Talla, Skildheim og For. Landskapet har her einslakare profil enn mange andre stader langs Lustrafjorden. Busetnaden går opp til omlag 300moh. Det gjev eit ytterlegare frodig preg på landskapet.Det er få eksponerte elver og bekkar i dette området. Den mest markerte er Døsagrovi i nærleikenav det store bygningsanlegget på Harastølen. Det gamle sanatoriet utgjer eit bygningsvolum utansamanlikningsgrunnlag i fjorden elles.Riksvegen passerar gjennom kulturlandskapet, ofte tett inn på strandsona.Landskapsrom:Området er delt i to landskapsrom delt av området ved Flahamar.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 5%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 95%LandskapskarakterMangfald: Området har god variasjonsrikdom med veksling mellom frodige jordbruksgrender ognaturprega fjellside.Inntrykkstyrke. Landskapsformene er noko mindre karaktersterke enn andre stader i fjorden.Heilskap: Området har godt samsvar mellom ulike landskapskomponentar og utgjer einharmonisk heilskap i eit overordna perspektivLandskapsklassifisering: B1NaturmiljøVerdi:** middelsVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden, mellomboreal sone opp mot fjellet og nordboreal sonehøgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.6 BN00016431 Øvre Høyheim Naturbeitemark (V)075.6 BN00016430 Høyheimshagane Kalkskogar (R)075.6 BN00016457 Nes Naturbeitemark (V) (2 artar sopp, raudlistestatus R og DC)RaudlisteartarDei registrert naturtypane har potensiale for funn av raudlisteartar. Det er registrert sopp inaturtypane.Miljøregistreringar i skogMange og store lokalitetar med rik bakkevegetasjon, elles er det registrert område med liggandedaud ved, tre med hengelav, eldre lauvsuksesjonar og gamle tre.I MIS registreringane er det registrert fleire ståande hole tre i delområdet.Kvartærgeologiske førekomstar:075.6A 1426-51 Stordalen, tjukke moreneavsettingar med elveskjeringar, smeltevassdrenering ogsprekker som truleg er postglasiale forkastingar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.51Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:*** storRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet075.6 Nes, Gravminne, gravhaug, jernalder (AF) 6425075.6 Nes, Gravminne, gravrøys, yngre jernalder (AF) 35873075.6 Nes, Gravminne gravrøys, yngre jernalder Piphaugen (AF) 66407075.6 Nes, Gravminne, gravrøys, jernalder, Ongulsnes (AF) 25506075.6 Kyrkjestad (ståande kyrkje) Nes kyrkjestad Listeført objekt 85115Nes kyrkje – trekyrkjer frå 1836.075.6 Høyheim, Gravminne, gravhaug, jernalder (AF) 15796075.6 Høyheim, Gravminne, gravhaug, jernalder (AF) 45461075.6 Flahamar, Gravfelt, 2 gravrøyser, bronse – jernalder, Skansen (AF) 6419075.6 Saude, Bergkunst, skålgropstein, jernalder, Bjørkeflaten (AF) 6431075.6 Saude, Gravfelt 4 gravrøyser, jernalder, Langeteigen (AF) 35876075.6 Saude, Bergkunst, Skålgropstein, jernalder, Flekkaliflaten (AF) 45465075.6 Saude, Gravminne, gravrøys, bronse- jernalder, Stygghamar (AF) 45466075.6 Saude, Gravminne, gravrøys, jernalder, Stygghamar (AF) 55200075.6 Saude, Kyrkjestad, kyrkjetuft, middelalder, Smiehaugen (Kyrkjehaugen) (AF) 55201075.6 Saude, Gravminne, gravrøys, eldre jernalder (AF) 66408075.6 Saude, Gravminne, gravrøys, jernalder, Langeteigen (AF) 66409075.6 Saude, Gravminne, gravrøys, jernalder (AF) 66410075.6 Hæri, Bergkunst 2 Skålgropsteiner, bronse – jernalder, Kvilebakken (AF) 25502075.6 Hæri, Bergkunst, skålgropstein, jernalder, Jøng (AF) 45460075.6 Talla, Gravminne, Gravrøys, bronse – jernalder, Vetahaugane (AF) 55202075.6 Skildheim, Bergkunst skålgropstein, bronse – jernalder, (AF) 73006075.6A Røssete Bergkunst, 2 skålgropsteiner, bronse – jernalder, (AF) 6420075.6A Røssete Bergkunst, skålgropstein, bronse- jernalder, (AF) 35863075.6A Røssete Bergkunst, skålgropstein, bronse- jernalder (AF) 72997Flahamar hovudhus i gardstun, freda i 1923.(VF) 87365Harastølen - Luster sanatorium med anlegg, bla. taubane, kraftverk i 1902, (det første i Luster).Vegen opp til Harastølen.Stølar:075.60,Flatane (ikkje stølshus), Hallesåsen (1 sel, 1 fjøs), Hunarsete (tufter), Jøng (sel), Kolstad (3 sel),Langen (1 sel), Svea ( 1 sel med meir)075.6A,Røssesete (fleire sel)Heilskaplege kulturmiljøOmfattande funn av gravminne og bergkunst vitnar om busetnad og stadbunden aktivitet langttilbake i tida. Heile jordbrukslandskapet langs fjorden er soleis å sjå på som eit heilskaplegkulturmiljø.Det er oppført kyrkje på Nes som saman med Dale kyrkje (delområde 3.1) rammer inn eit variertkulturlandskap.Opplevings- og symbolverdiBusetnad og småskala landbruksdrift pregar landskapet og formar eit karakteristiskkulturlandskapsmiljø.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.52Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 1.8. FjøsneREGINE delfelt nr: 075.51, 075.40Aktuelle vassdrag (del II): 6 SagagroviSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskapVerdi:**middelsLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: Middels breie fjordløp.Omtale av områdetLandskapsområdet utgjer dei indre delar av Lustrafjordens nordside. Landskapet har her einstorforma U-profil som endar i bratte stup under fjellplatået mellom 1100 og 1300 moh.Områda ned mot fjorden er for ein stor del bratte og vanskeleg tilgjengelege, utandyrkingsmoglegheiter. Slik sett er dette området ein kontrast til landskapet lenger ut mot Nes.Tre plassar med busetnad og kulturmark peikar seg ut; Ottom, Havhella og Fjøsne.Fjellsidene er prega av fleire mindre elveløp, som i periodar vil vere godt synlege landskapet.Riksvegen er meir framtredande i dette området grunna dei bratte fjellskrenten som ligg ned motfjorden.Landskapsrom:Ved Havhella er det eit skilje mellom to landskapsrom.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 35%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 65%LandskapskarakterMangfald: Få landskapselement av særskild omfang, nokre busetnadsplassar i det bratteterrenget skaper variasjonInntrykkstyrke. Nærleik til fjordbotnen og opninga mot Mørkridsdalen aukar inntrykkstyrken iområdet.Heilskap: Området er relativt einsarta, men heilskapen vert i nokon grad broten av framføringa avriksvegen.NaturmiljøVerdi:*** storLandskapsklassifisering: B2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden, mellomboreal sone og nordboreal sone opp mot fjellet.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.40 BN00016477 Solheim SØ Rik edellauvskog (V)075.51 BN00016416 Guttringen Artsrike vegkantar (R)075.51 BN00016418 Kvålsviki Kalkrike enger (SV) (1 sopp art, raudlistestatus V)075.51 BN00016478 Bargarden Kalkskogar (SV) (1 sopp art, raudlistestatus DC)075.51 BN00016417 Kjerringhola Slåtteenger (V) (1 sopp art, raudlistestatus DC)Miljøregistrering i skogMange og store lokalitetar med rik bakkevegetasjon, elles er det registrert område med liggandedaud ved og gamle tre.Verna område:Bargarden, verneformål skog, ca 218 daaKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.53Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:* litenRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet075.40 Fjøsne, Gravminne, gravrøys, bronse – jernalder (AF) 72996Stølar:075.40 Fjøsnastølen (sel?)075.51 Ferestad (sel/tufter?)Heilskaplege kulturmiljøDet er ikkje registrert særskilde kulturmiljø av større omfang.Opplevings- og symbolverdiIngen særskilde vurderingarKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.54Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 2.1. Skjolden /FortunREGINE delfelt nr: 075.A0, 075.AB1, 075.AB2, 075.AB3, 075.AB4,075.ABA, 075.ABB, 075.ABC, 075.AC1, 075.AC2, 075.AC3, 075.AC4,075.ADAktuelle vassdrag (del II): 7 LegelviSamla miljøverdi:Landskap*** MiddelsLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: U-forma låglandsdal med vatnVerdi:** middelsOmtale av områdetOmrådet strekkjer seg frå fjordbotnen ved Skjolden og austover Fortunsdalen. Landskapsområdethar ein utprega U-profil med høge, bratte fjellsider og ein flat dalbotn med ur og rasmark iovergangen. Fortunsdalselva er eit framtredande landskapselement i området. Elva vert demt oppav morenemateriale ved Skjolden slik at Eidsvatnet er danna. Elveslettene i dalbotnen er delvisdyrka opp, delvis dekt av lauvskog, vesentleg gråor.Lengst aust i området, ved gardane Legene og Dregni, kryssar 3 større overføringslinjer for kraftdalrommet og fylgjer Berdalen sørover. Dette sidedalføret har karakter av ein hengedal derBerdalselvi skjer seg ned i berggrunnen i eit djupt gjel før den kjem til syne i hovuddalføret somstrie stryk ned det snaue berget. Elveløpet er slik utforma et det i liten grad er synleg i landskapetanna enn i frå Drægni-sida.Vegetasjonsmessig er lauvskogen dominerande i dalsidene, men med større samanhengandeparti av furuskog på høgareliggjande rygger. To mindre sideelver drenerer ut mot Eidsvatnet påsørsida.Landskapsrom:Det er ei tydeleg grense mellom landskapsrom ved garden Grøt, der dalsidene snevrar innlandskapet markert.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 5%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 35%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 60%LandskapskarakterMangfald: I området er ei rekkje karaktersterke landskapselement representert endemorene,vatn, elvedal etc. som gjev god opplevingsrikdom.Inntrykkstyrke. Kontrastane er i stor grad knytt til det store relieffet som er mellom dalbotn ogfjellsidene. I sær er dette framtredande ved Eidsvatnet.Heilskap: Kraftlinjetraseen som kryssar dalen ved Drægni utgjer eit vesentleg inngrep ilandskapsbiletet. Elles er det godt samsvar mellom naturmiljø og busetnad/ landbruk. Riksveg 5gjennom dalen føyer seg godt etter terrenget.Landskapsklassifisering: B1Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.55Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:** middelsVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotnen, mellomboreal sone opp mot fjellet og nordboreal sonehøgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.A0 BN00016476 Drægnismorki Kalkskogar (SV) (8 soppartar raudlistestatus 6 –R, 2-DC)075.A0 BN00016443 Fortun krk Naturbeitemark (R)075.A0 BN00016415 Vadøyane Rikare sumpskogar (SV) (1 soppart raudlistestatus R)075.A0 BN00016414 Vårufsi Rik edellauvskog (V)Miljøregistrering i skog:Store samanhengande område med rik bakkevegetasjon, elles område med liggande daud ved oggamle tre. Nokre ståande hole tre er registret.Dyreliv075.A0, 1426-3 Eidsvatn, rasteplass for våtmarksfugl, lokalt viktigFiskeførekomst:Fortunsdalselva har ein sårbar bestand av laks, hjå sjøauren er det ein redusert bestand medungfisk produksjon. Vasstemperaturen i hovudvassdraget er så lav at sideelver og bekkar erviktige for gyting.RaudlisteartarFleire artar knytt til dei registrerte naturtypane. Spesielt mange knytt til Drægnismorki både sopp,lav og fuglar.Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetSkjolden bensinstasjon – vedtaksfreda i 1995, fredinga omfatta bensinstasjonsbygningen medeksteriør og interiør. 87334Stølar:075.A0,Hovden (2 sel), Klepp (tuft), Kveane (mjølkeplass), Liasete (tufter), Lingane (sel), Ruskesete (tufter,slåttegjerde), Skori (tufter?)075.AA,Heimdalen (tufter), Vetleåsen (tufter), Øyastølen (tufter)075.AB,Berdalen (5 sel)Verdi:** middelsHeilskaplege kulturmiljøVadøyane i Fortunsdalen er registert som lokalt viktig kulturlandskap, området er registrert somvåtmark og utslåtter.Fjellhyllegarden Fuglasteg med dei karakteristiske steinbygningane er nyleg restaurert og teke ibruk som serveringsstad for turlaget.Opplevings- og symbolverdiFuglasteg er blitt ein viktig møteplass for lokalsamfunnet. Fortun kyrkje viktig kulturelt knutepunktKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.56Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 2.2. Fortun og BergsdalenREGINE delfelt nr: 075.B0, 075.BA0, 075.BAA, 075.BAB, 075.BAC,075.BAD, 075.BB1, 075.BB21, 075.BB22, 075.BB2A, 075.BB2B,075.BBA, 075.BBB, 075.BC11, 075.BC12, 075.BC1A, 075.BC1B,075.BC2, 075.BCA, 075.BCB, 075.BD11, 075.BD12, 075.BD1A,075.BD1B, 075.BD21, 075.BD22, 075.BD3, 075.BD4, 075.BD5, 075.BD6,Aktuelle vassdrag (del II): 8 BergselviSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskap Landskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, Underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: U-forma låglandsdal utan vatn, med overgang til u-forma fjelldalOmtale av områdetFortun er kyrkjestad og knutepunkt mellom Fortunsdalen og Bergsdalen. Landskapet er dominertav jordbruk og gardsbusetnad. Noko bustadbygging i eigne felt. Fortundalselvi er eit vesentleglandskapselement. Større kraftlinje trase frå transformatoranlegget i Fortunsdalen er godt synlegpå vestsida av dalen.Verdi:** middelsBergsdalen er eit sidedalføre til Fortunsdalen og munnar ut i ein markert terskel mot Fortun.Dalføret er vekslande i si utforming, der nedre del har meir jordbrukspreg med gardsbusetnad oginnmark, medan dei høgareliggjande deler av dalføret har meir karakter av å vere ein stølsdal medlett tilkomst til fjellet. Vegetasjonsbiletet er dominert av lauvskog, vesentleg bjørk, men medinnslag av planta gran. Skogvegetasjonen strekkjer seg opp mot Turtagrø, som og er avslutting avBergsdalen.Bergselvi er eit viktig landskapselement i dalføret, med stor visuell verknad i landskapsrommet.Det er god visuell kontakt mellom Riksveg 5 gjennom dalen og elva. Fleire mindre sideelver føyerseg til gjennom dalen.Landskapsrom:Bergsdalen er eit samanhengande landskapsrom aust for gardane Saude og Øverland. Nedre delav dalføret høyrer meir saman med Fortunsområdet.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 5%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 35%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 60%LandskapskarakterMangfald: Dalføret har god variasjon mellom landskapselement der elva er ein viktig faktor.Inntrykkstyrke. Dalførets visuelle møte med fjellet og Hurrungane har stor inntrykkstyrke.Heilskap: Dei ulike komponentane i landskapet har god samanheng med kvarandre. Det er ingenvesentlege inngrep som bryt inn i heilskapen.Landskapsklassifisering: B1Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.57Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:*** storVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotnen ved Fortun, mellomboreal sone opp mot fjellet ognordboreal og alpin sone høgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.B0 BN00016475 Yttri Naturbeitemark (SV)075.BA0 BN00016538 Heilebakken Naturbeitemark (SV)075.BCB1B BN00016539 Dyrhaugen Kalkrike områder i fjellet (V)Miljøregistrering i skog:Store samanhengande område med rik bakkevegetasjon, elles område med liggande daud ved oggamle tre. Nokre ståande hole tre er registret. Registreringane er gjort på vestsida avFortunsdalen.Fiskeførekomst:Fortunsdalselva har ein sårbar bestand av laks, hjå sjøauren er det ein redusert bestand medungfisk produksjon. Strekninga nedanfor Skagen kraftverk ser ut til å vere dårleg eigna forrekruttering av fisk. Vasstemperaturen i hovudvassdraget er så lav at sideelver og bekkar erviktige for gyting.RaudlisteartarFleire artar sopp er knytt til dei registrerte naturtypane.Kulturminne/kulturmiljøVerdi:*litenKvartærgeologiske førekomstar:075.B0 1426-62 Fortun, store velforma jettegryter.Registrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet075.B0 Kyrkjestad (ståande kyrkje) Fortun kyrkjestad 84185Fortun kyrkje - tre kyrkje frå 1879, står nær staden der Fortun stavkyrkje (Fantoft stavkyrkje) stod.Stølar:075.B0,Galden (mjølkeplass), Lønningane (to sel)075.BA0,Dokk (2 sel), Egg(2 sel), Farningane (2 sel), Flaten (1 sel), Grindhaug (1 sel), Sprekla (tuft)075.BB2A,Gjesingane(3 sel)075.BBA,Turtagrø (2 sel, fjøs, løe)075.BC12,Helgedalen (2 sel, 3 steinbuar), Meinsete (tufter)075.BAA,Ringane(3 sel), Skarstølen (tuft)Heilskaplege kulturmiljøBergsdalen er historisk sett ein viktig ferdsleveg over fjellet mellom Lom og Luster. Ein finn fleirespor etter gamle vegfar i dalføret.Kyrkje i FortunOpplevings- og symbolverdiVeghistoria er ein faktor med verdi for opplevingsverdien av dalføret.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.58Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 2.3. FortunsdalenREGINE delfelt nr: 075.C0, 075.CA0Aktuelle vassdrag (del II): 9 GrandfastaSamla miljøverdi:**** StorLandskapVerdi:**middelsLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: U-forma låglandsdal utan vasspegelOmtale av områdetFortunsdalen har ei meir eller mindre samanhengande elveslette med jordbruksmark og busetnadheilt inn til garden Skagen (7 km frå Skagen). Her endar den flate dalbotnen i ein trong V-daldelvis med karakter av gjel.Vegetasjonsbiletet er prega av lauvskog med innslag av opne beiteareal. Dalsidene er bratte ogskarpt forma opp til fjellkammen på 1100- 1200 moh.Det er ei mengd mindre sidebekkar og småelver som set preg på landskapsområdet. Ei størreside elv, Grandfasta, har større vassføring og er eit vesentleg element i landskapsrommet inn motgarden Ormeli.Nedre del av dalområdet er prega av kraftverk og visuelt dominerande overføringslinjer.Landskapsrom:Eit samanhengande overordna landskapsrom, med forgreiningar i området ved Ormeli.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 50%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 50%LandskapskarakterMangfald: Få men karaktersterke landskapselement dominerarInntrykkstyrke. Store kontraster mellom frodig og flat dalbotn og særs høge og bratte fjellsider.Heilskap: Området har ein mektigheit i si naturutforming, kombinert med eit tradisjonelt kulturpregknytt til spesielle gardsanlegg som aukar opplevingsverdien.NaturmiljøVerdi:** middelsLandskapsklassifisering: B1Vegetasjonssone, -seksjon:Mellomboreal vegetasjonssone i dalbotnen, og nordboreal sone opp mot fjellet og alpin sone høgttil fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.C BN00016548 Gravdalen Kalkrike områder i fjellet (V)075.C0 BN00016440 Nyløyi (beite) Naturbeitemark (R)075.C0 BN00016439 Nyløyi (skog) Hagemark (V)075.C0 BN00016542 Sveinsøy Gråor-heggeskog (V)075.C0 BN00016441 Trøvollen NØ Store gamle tre (R)075.C0 BN00016442 Trøvollen SØ Store gamle tre (R)075.CA0 BN00016445 Nedreli Gammal lauvskog (R)075.CA0 BN00016444 Ormeli Slåtteenger (SV)Miljøregistrering i skog:Store samanhengande område med rik bakkevegetasjon, område med gamle tre spreiddinnimellom.FiskeførekomstFortunsdalselva har ikkje ein sårbar bestand av laks, hjå sjøauren er det ein redusert bestand medungfisk produksjon. Strekninga nedanfor Skagen kraftverk ser ut til å vere dårleg eigna forrekruttering av fisk. Vasstemperaturen i hovudvassdraget er så lav at sideelver og bekkar erviktige for gyting.Kvartærgeologiske førekomstar:075.CA0 1426-65 Grandfasta, kvartærgeologiske førekomstar (strokdal, randmorenar, jettegryter)Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.59Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:075.C0,Bruhaugstølen (tufter, slåttegjerde), Grima (tufter), Nausanosi (tuft?), Nysethaugen (sel), Ospesete(forfalne sel), Smole (1 sel, tufter), Steinanosi (1sel, nedfals), Stokkastølen (1 steinsel, tufter), Vetlestølen(tufter),075.CA0,Flåteigen (tuft), Nedstestølen(3 sel, fjøs), Stølsdalen (utan sel DNT-hytte), Sveinsøystølen (2 sel),Øvstestølen (2 sel)075.CC12,Skålabotnen (tufter)075.CC1B,KorpenVerdi:*** storHeilskaplege kulturhistoriske miljøEin almehage på vestsida av Fortunselva ved Nyløy er registrert som lokalt viktig kulturlandskap.Ormeli høgdegard inst i Fortunsdalen er registert som verdfullt kulturlandskap og kulturmarkstypari Sogn og Fjordane. Den er registret som høgdegard med heilskapleg kulturlandskap medlokalisering som er typisk og representativ.Opplevings- og symbolverdiOrmeli representerar ein type sjeldsynte høgdegardar som har stor opplevings– og symbolverdi.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.60Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 2.4. TverrdalenREGINE delfelt nr: 075.D0Aktuelle vassdrag (del II): 10 FortundalselviSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskapVerdi:** middelsLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: V-forma fjelldalOmtale av områdetFramom garden Øyane forandrar Fortunsdalen karakter til ein trongare og brattare dalføre med V-profil i botnen. Fortundalselvi renn striare og nokre plassar i djupe gjel. Frå Åsete og nordovervidar dalen seg ut med elveslette. Dalsidene kjem tettare på og ein finn store parti med grovsteinur, vekslande med bart fjell. Elva renn roleg gjennom myrområda på sletta før den går ned igjelet mot Øyane.Vegetasjonen er dominert av bjørk, med myrparti i dalbotn i Tverrdalen.Kraftlinje og anleggsveg (ålment tilgjengeleg) er ført fram dalen.Det er ei rekkje stølspassar i dalen. Opne stølsvollar og beitemark er opplevingsrike innslag ilandskapet. Inngangsportal til Breheimen.Landskapsrom:I det tronge og retningsvarierande dalområdet vert det danna mange, relativt små landskapsrometter kvarandre.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 50%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 50%LandskapskarakterMangfald: Her er mange karaktersterke landskapskomponentar som steinur og skredvifter i ulikstorleik, fossestryk og tronge gjel. Vegetasjonsbiletet er variert grunna beiting og tidlegarestølsdrift.Inntrykkstyrke. Det V-forma dalføret med djupe gjel og korte synslinjer aukar inntrykkstyrken ilandskapsromma, i sær i Bakli-området.Heilskap: Romma i dalområdet er klårt avgrensa sekvensar. Få inngrep som bryt heilskapen.NaturmiljøVerdi:*** storLandskapsklassifisering: B1Vegetasjonssone, -seksjon:Mellomboreal vegetasjonssone i dalbotnen, og nordboreal sone opp mot fjellet og alpin sone høgttil fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.D0 BN00016448 Øyabotn (beitemark) Naturbeitemark (R)075.D0 BN00016449 Øyabotn (skog) Gammal edellauvskog (R)075.D0 BN00016446 Øyane Naturbeitemark (SV) (1 sopp, raudlistestatus E)075.D0 BN00016447 Øyaskredene Rik edellauvskog (SV) (1 mose raudlistestatus V)RaudlisteartarFleira artar (sopp, mose) knytt til dei registrerte naturtypane som er klassifisert som svært viktige.Dyreliv075.D0 1426-2 Fortunselva, elv og elvedelta, hekkeplass for våtmarksfugl, lokalt viktig.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.61Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:075.D0,Indre Smole (tufter?), Klepp (2 sel), Nyasetlii (2 sel), Tverrdalen (sel), Øyabotnen (1 sel), Åsete (Verdi:*litenHeilskaplege kulturhistoriske miljøOrmeli høgdegard inst i Fortunsdalen er registert som verdfullt kulturlandskap og kulturmarkstypari Sogn og Fjordane. Den er registret som høgdegard med heilskapleg kulturlandskap medlokalisering som er typisk og representativ.Området har mange spor etter stølsdrift., men ikkje intakte heilskaplege miljø.Opplevings- og symbolverdiOmrådet utgjer innfallsport til beite og jaktområda i Breheimen som har vore nytta til alle tiderKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.62Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 2.5. NørdstedalenREGINE delfelt nr: 075.DA11, 075.DA12, 075.DA21, 075.DA22,075.DA2A, 075.DA2B, 075.DB, 075.DC0, 075.DCA, 075.DCB, 075.DCC,075.DDAktuelle vassdrag (del II): IngenSamla miljøverdi:LandskapIkkje vurdertLandskapsregion: 16 Høgfjellet i Sør-Noreg, underregion 5 LiabrekulenLandskapstype: U-forma fjelldalOmtale av områdetHeile området ligg over tregrensa i eit ope, men likevel tydeleg dalføre. Med tiløyrande fjellparti ogmed Hardbardbreen som markant landskapskomponent i vest. Det er fleire regulerte vatn iNørdstedalføret. Nørdstedalshytta (DNT) ligg i møtepunktet mellom Nørdstedalen, Middalen ogVetledalen. Det er sparsamt med vegetasjon i området, mykje ur med lyngvegetasjon innimellom.Landskapsrom:Ikkje vurdert.Verdi:Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 3%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 15%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 45%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 37%LandskapskarakterMangfald:Inntrykkstyrke.Heilskap:NaturmiljøVerdi:Landskapsklassifisering: Ikkje vurdert.Vegetasjonssone, -seksjon:Mellomboreal og nordboreal vegetasjonssone og alpin sone høgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Kvartærgeologiske førekomstar:075.DC0 1426-53 Nørdstedalen, daudisterreng og yngre morene landskap frå ”Den vesle istid”Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:Verdi:Heilskaplege kulturhistoriske miljøOpplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.63Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.64Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 2.6. Vetledalen, MiddalenREGINE delfelt nr: 075.E11, 075.E12, 075.E1A, 075.E1B, 075.E1C,075.E1D, 075.E21, 075.E22, 075.F0, 075.FA, 075.FB, 075.G, 075.H,075.JAktuelle vassdrag (del II): ingenSamla miljøverdi:LandskapLandskapsregion: 16 Høgfjellet i Sør-NoregLandskapstype: U-forma fjelldalikkje vurdertVerdi:Omtale av områdetLandskapet og dalføret har mykje same utforming som Nørdstedalen, men manglar vatn idalbotnen. Middøla renn i dalbotnen parallelt med anleggsvegen som går ca 8 km innover dalen tilMiddalsvatnet og fleire andre mindre regulerte vatn. Det går sti nordover mot Lundadalen ogaustover mot Høydalen.I Vetledalen er det og ført anleggsveg ca 1,5 km fram til det regulerte vatnet Vetledalsvatnet. Detgår sti austover mot Høydalen og BøvertunOmråda ligg over tregrensa og området har vekslande dekke mellom tynt vegetasjonsdekke, bartfjell og ur.Landskapsrom:Ikkje vurdertInngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 30%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 70%LandskapskarakterMangfald:Inntrykkstyrke.Heilskap:NaturmiljøVerdi:Kulturminne/kulturmiljøLandskapsklassifisering: ikkje vurdertVegetasjonssone, -seksjon:Mellomboreal og nordboreal vegetasjonssone og alpin sone høgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.E1B/C BN00016547 Vetledalen Kalkrike områder i fjellet (R)Kvartærgeologiske førekomstar:075.F0 1426-54 Middalen, mangfaldige avsetningar (daudislandskap, smeltevassterrassar,moreneryggar og eskerar)Registrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:075.E12,Nørdstedalen (tufter)Heilskaplege kulturhistoriske miljøVerdi:Opplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.65Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.66Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 2.6. SognefjelletREGINE delfelt nr:075.CAB, 075.CB, 075.CC11, 075.CC12, 075.CC1A,075.CC1B, 075.CC1C, 075.CC1D, 075.CC2, 075.CC9, 075.CCA,075.CCB, 075.CD11, 075.CD12, 075.CD1A, 075.CD1B, 075.CD2,075.CE, 075.CAAAktuelle vassdrag (del II): ingenSamla miljøverdi:Landskap Landskapsregion: 16 Høgfjellet i Sør-NoregLandskapstype:ikkje vurdertOmtale av områdetOmrådet omfattar høgfjell med stort innslag av store og små vatn, breparti og fjelltoppar over 1900moh. Sognefjellsvegen passarar gjennom området. Store overføringslinjer pregar delar avfjellandskapet.Landskapsrom:Ikkje vurdertVerdi:Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 40%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 60%LandskapskarakterMangfald:Inntrykkstyrke.Heilskap:NaturmiljøVerdi:Landskapsklassifisering: ikkje vurdertVegetasjonssone, -seksjon:Alpin vegetasjonssone.Overgangsseksjon (OC).Fiskeførekomst:Det vert sett ut fisk i Pressteinvatnet.Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:Verdi:Heilskaplege kulturhistoriske miljøOpplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.67Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.68Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 3.1. Luster med DalsdalenREGINE delfelt nr: 075.5A0, 075.5AA, 075.5AB, 075.5AC, 075.5AD,075.5AE, 075.5B, 075.52Aktuelle vassdrag (del II): 11 HersetelviSamla miljøverdi:Landskap***** Svært storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 6 Lustrafjorden.Landskapstype: Botndal i låglandetVerdi:** middelsOmtale av områdetDalsdalen er har karakter av ein hengedal i høve det store fjordløpet langs Lustrafjorden. Områdethar tilkomst frå Luster. Den flate dalbotnen gjev høve til dyrkingsjord og gardsbusetnad i dei nedreområda frå Sage og sørover til fjorden. Dalsidene er bratte og vanskeleg tilgjengelege i detteområdet. Ved Sage er det eit markant skifte i arealbruk med overgang til beitemark og stølsmiljø.Dalen snevrast meir inn og med brattare stigning som endar i ein botnform. Ved Sage kjemKolstadelvi ned den bratte dalsida mot nord-aust. Og er eit markert element i landskapet.Sidedalføret stig bratt opp mot stølsgrender og to vassmagasin. Ved Sage er det eit mindreelvekraftverk som tek inn vatn frå Kolstadelvi gjennom ei open røyrgate.Det er fleire mindre bekkeløp og småelver som pregar landskapsrommet.Kulturlandskapet har eit tradisjonelt, småskala preg i området. Stein som byggjemateriale finn eingode døme på fint handverk i bygningar og steinsetjing av veiter og steingardar.Landskapsrom:Dalsdalen kan delast i to markerte landskapsrom eit øvre med stølsmiljøet framom Sage og eitmellom Sage og kanten mot Lustrafjorden. Det skålforma landskapet kring Luster tettstad hører tilfjordlandskapet.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 40%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 60%LandskapskarakterMangfald: Landskapet har middels variasjonsrikdom der bratte fjellsider og eit variertkulturlandskap i dalbotnen dominerar.Inntrykkstyrke. Det er til dels stor kontrast mellom den frodige dalbotnen og steile fjellsider.Heilskap: Området har ein stor grad av samsvar mellom natur- og kulturpreg. Det er fåskjemmande inngrep i landskapsområdet. Røyrgata ved Sage framstår som eit lineært elementsom bryt med landskapsformene elles.Landskapsklassifisering: B1Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.69Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:*** storVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden og litt opp mot Dalsdalen, mellomboreal sone opp motfjellet og nordboreal og alpin sone høgt til fjells.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:075.5A0 BN00016480 Dalehaug Rik edellauvskog (V)075.5A0 BN00016420 Flikki Rik edellauvskog (R)075.5A0 BN00016422 Hersetlii Rik edellauvskog (R)075.5A0 BN00016479 Kvåle Rik edellauvskog (SV) (2 artar sopp, raudlistestatus R og DC)075.5A0 BN00016424 Tallagjerdet Naturbeitemark (V) (3 artar sopp, raudlistestatus 1 - R, 2 - DC)075.5A0 BN00016421 Urdheim Rik edellauvskog (R)075.5A0 BN00016419 Kvåle gard Store gamle tre (R)075.5A0/AA BN00016423 Helgeskori Rik edellauvskog (V)075.5AC BN00016544 Ringabotnen Rikmyr (V)075.5AD BN00016425 Kringlevatnet Rikmyr (R)075.5B BN00016482 Kilalii Gråor-heggeskog (V)075.5B BN00016481 Kilen Naturbeitemark (SV) (4 artar sopp, raudlistestatus 1 – R, 1 – V, 2 - DC)Miljøregistrering i skogMange område med rik bakkevegetasjon registrert, eit fåtal lokalitetar med tre med hengelav ogeldre lauvsuksesjonar.RaudlisteartarFleire artar (beitemarkssopp) er knytt til dei registrerte naturtypane.FiskeførekomstDalsdalselva har ein sjøaurebestand som er redusert, men med ungfisk produksjonKvartærgeologiske førekomstar:075.5A0 1426-38 Terrasse i munningen av Dalsdalen, representerer marin grense, lokal verdi.075.5AE 1426-49 Tre endemorenar i austre munningen av Hamarsdalen, regional verdi075.5B 1426-43 Fivlenosi – Jagershaugen ”fluted rock and bedrock drumlins”Kulturminne/kulturmiljøVerdi:*** storRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet075.52 Lavoll, Bergkunst, skålgropstein, bronse-jernalder, Stuagjerdet (AF) 15797075.52 Lavoll, Bergkunst, skålgropstein, bronse-jernalder, Stuagjerdet (AF) 25504075.52 Lavoll, Bergkunst, skålgropstein, bronse-jernalder, Stuagjerdet (AF) 73003075.52 Lavoll, Bergkunst, skålgropstein, bronse-jernalder, Stuagjerdet (AF) 73004075.52 Kyrkjestad (ståande kyrkje) Dale kyrkjestad (AF) 84013 Dale kyrkje i Luster – steinkyrkje frå 1250.075.52 Luster Prestegard, (bustad og uthus frå 1700 – talet, lysthus frå 1800-talet) (VF) 87330075.5A0 Åsen Bergkunst, skålgrop, bronse – jernalder, Åsen vårstøl (AF) 25498075.5A0 Åsen Bergkunst, skålgrop, bronse – jernalder, Åsen vårstøl (AF) 35860075.5A0 Åsen Bergkunst, skålgrop, bronse – jernalder, Stegane (Åsestegen) (AF) 35861075.5A0 Åsen Bergkunst, skålgrop, bronse – jernalder, (AF) 55193075.5AC Hodnane (nedre)Bergkunst, skålgropstein, bronse - jernalder (AF) 35862075.5AC Hodnane (nedre)Bergkunst skålgropstein, bronse - jernalde (AF) 45468Stølar:075.52 Stuagjerdet (sel, fjøs?)075.5A0 Brennesteinane (4 sel, 4 fjøs), Hersete (4 sel), Tallagjerdet (7 sel), Åsavårstølen (1 sel), Åsafjellstølen(2 sel)075.5AB Kolstadstølen (1 sel), Kolstadvårstølen (tufter)075.5AC Hornane, nedre (6 sel), Hornane, øvre (sel, fjøs), Lø (5 sel, hytter)075.5AD Kringla (sel, tufter)075.5B Breidsete (3 sel), Bringestølen (4 sel, fjøs, løer), Drivande (3 sel), Fivla (1 sel, tuft), Flikkistølen (1 sel),Kilali(sel/tufter), Kvålsstølen (3 sel), Saudeskreda (1 sel), Skorastølen (2 sel)075.5AA Bjørnskori (tufter)Heilskaplege kulturmiljøInste del av Dalsdalen frå Kolstad til og med garden Kilen er registrert som lokalt viktigkulturlandskap. Området er registrert som eit heilskapleg kulturlandskap.Det finst fleire døme på god byggeskikk der det er nytta lokal stein til muring.Opplevings- og symbolverdiHeilskapspreget i det tradisjonelle kulturlandskapet har lokal verdi.Byggeskikk basert på lokale materialar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.70Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.1. GaupneREGINE delfelt nr: 076.10, 076.1ZAktuelle vassdrag (del II): 12 EngjadalselviSamla miljøverdi:**** StorLandskapVerdi:**middelsLandskapsregion: 23 indre bygder på Vestlandet, underregion 6 LustrafjordenLandskapstype: Tronge og djuptskorne fjordarmarOmtale av områdetDelområdet omfattar sentrumsområda i Gaupne, på austsida av Jostedøla, samt denhøgareliggjande og vestvende Engjadalen. Strandsona langs nordsida av Gaupnefjorden høyrerog med. Tettstaden Gaupne er administrasjons- og handelssenter for Luster kommune. Ifjordbotnen er det omfattande industriareal lagt på utfyllingsareal i sjø. På dei flate elvegrandanekring sentrum er det bustadfelt i veksling med jordbruksareal. Sentrum er omkransa av bratte,regelmessig utforma fjellsider. Mykje av fjellsidene er dekt av lauvskog, med høgt innslag avedellauvtre. Engjadalen munnar ut i den skålforma fjellsida omlag 500 moh. Engjadalselvi rennher ut i bratte stryk og småfossar. Elva er eit karakteristisk landskapselement i dettelandskapsområdet, både visuelt og lydmessig i periodar med god vassføring. Det er frodiglauvtrevegetasjon langs elvefaret som i periodane med velutvikla vegetasjon skjuler mykje avelvestrengen.Engjadalen er eit tradisjonelt utforma kulturlandskap med lågproduktive enger med tydelegteigstruktur med gjerde og utløer. Landskapet har stor opplevingsverdi og er registret som lokaltviktig kulturlandskap (Hauge og Austad 1989). Den kommunale vegen frå Gaupne og framEngjadalen er og tilkomst til viktige turområde som er forbundne med høgfjellsområda i Breheimenmed DNT-merka løyper.Landskapsrom:Området Engjadalen - Gaupne utgjer ein del av det overordna landskapsrommet som oginkluderar landskapet på vestsida av Jostedøla. Engjadalen er eit eige, underordnalandskapsrom.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 25%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 75%LandskapskarakterMangfald: Landskapsområdet er samansett av område med særs ulik karakter. Tettstad ognæringsareal legg beslag på område (strandsone og elvedelta) der ein elles ville ha funne eitstørre mangfald. Engjadalen og edellauvskogsliene har stort opplevingsmessig og naturmessigmangfald.Inntrykkstyrke. Engjadalen har lang kontinuitet og framstår som eit frodig landskap med storopplevingsverdi som vert forsterka av kontrastane til fjellområda omkring og busetnaden langsfjorden nedanfor.Heilskap: Den skålforma fjellsida gjev ei ramme som gjer at landskapet i ein viss grad har eitheilskapspreg på overordna nivå trass i omfattande utbygging og veganlegg. Samanhengenmellom fjorden og dalen er i liten grad intakt grunna utfylling og utbygging.Samla verdivurdering for området vert heva til middels på grunn av dei store kulturlandskapsverdiane iEngjadalenLandskapsklassifisering: CKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.71Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:*** storVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone langs fjorden, mellomboreal sone opp mot fjellet.Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:076.10 BN00016434 Gaupnegrandane Brakkvannsdeltaer (R)076.10 BN00016432 Langavik Rik edellauvskog (SV) (2 artar sopp, raudlistestatus 1 – R, 1- DC)076.10 BN00016433 Røym Naturbeitemark (V)076.10 BN00016512 Råaberget Sørvendte berg og rasmarker (V)076.10/1Z BN00016502 Flatningane Naturbeitemark (V)076.1Z BN00016435 Jargolgjelet Naturbeitemark (V)076.1Z BN00016437 Jargolnipa Kalkrike områder i fjellet (V)076.1Z BN00016436 Krikane Naturbeitemark (V) (1 art sopp, raudlistestatus DC)076.1Z BN00016438 Liane Naturbeitemark (SV) (5 artar sopp, raudlistestatus 1 – E, 1 – V, 3- DC)Miljøregistrering i skogMange område med rik bakkevegetasjon registrert, eit fåtal lokalitetar med liggande daud ved ogeldre lauvsuksesjonar.RaudlisteartarFleire artar (sopp) knytt til nokre av dei registrerte naturtypane.Kulturminne/kulturmiljøVerdi:** middelsRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet076.10 Nes-Råum, Bergkunst, skålgropstein, jernalder, Flatningane (AF) 15799076.10 Nes-Råum, Bergkunst, skålgrop, jernalder (AF) 25507076.10 Nes-Råum, Bergkunst, skålgrop, jernalder Flatningane (AF) 25508076.10 Nes-Råum, Bergkunst, skålgropstein, jernalder (AF) 45462076.10 Nes-Råum, Bergkunst, skålgropstein, jernalder Flatningane (AF) 45463076.10 Nes, Gravminne, gravhaug, jernalder (AF) 73005075.1Z Prestegarden, Gravminne, gravhaug, jernalder, Høljarhaugen (AF) 35875076.1Z Råum, Gravminne, gravhaug, jernalder Treflatedn (AF) 6430076.1Z Engjadalen, Bergkunst, skålgrop, og 3 skålgropsteiner, eldre jernalder, Hildersteinen (AF) 45457076.1Z Heggdalen, Bergkunst, 4 skålgrop lokalitetar, jernalder (AF) 6433076.1Z Heggdalen, Bergkunst, skålgropstein, jernalder (AF) 6434076.1Z Heggdalen, Bergkunst, skålgrop, eldre jernalder (AF) 15802076.1Z Heggdalen, Bergkunst, 3 skålgropsteiner, jernalder (AF) 15803076.1Z Heggdalen, Bergkunst, skålgropstein, jernalder (AF) 25511076.1Z Navarsete, Bergkunst, 2 skålgropsteiner, eldre jernalder(AF) 25499076.1Z Navarsete, Bergkunst, 3 skålgropsteiner, 3 skålgroper, eldre jernalder (AF) 72993076.1Z Navarsete, Bergkunst, 4 skålgroper, eldre jernalder, (AF) 72994076.1Z Navarsete, Bergkunst, 2 skålgropsteiner, 2 skålgroper, eldre jernalder (AF) 72995076.1Z Kyrkjestad (ståande kyrkje) Gaupne kyrkjestad Listeført objekt 84236 Gaupne kyrkje – tre kyrkjer frå1907Gaupne gamle kyrkje – tre kyrkjer bygd i 1649.Stølar:076.10,Flatningane (ca 12 sel), Hovden (2 sel)076.1Z, , Bergskar (tufter), Heggedalen(4 sel), Jargolane(tufter), Navarsete (11 sel),Vårstølar i Engjadalen: Kappastad, Krikane, Li, Engjane, Bakkane, Raudaberg (Sprengebakken),Vetlagjerdet, Kleivagjerdet, Stuagjerdet, Sjøgnane, Ris, Mytane, Liane, Håasete, Einehaugen, Bruavollen,Vassvollane, Steinkjelen.Stort sett eit sel/fjøs og løe på alle desse stølane. Stølane ligg spreidd i heile dalen etter utskiftinga.Heilskaplege kulturmiljøEngjadalen, dalføret nordvest for Gaupne sentrum, er registrert som lokalt viktig kulturlandskap.Det er eit heilskapleg kulturlandskap med slåtteenger og hagemark.Opplevings- og symbolverdiEngjadalen som tradisjonelt kulturlandskap med artsrike slåtteenger har stor opplevingsverdi isamband med friluftsliv.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.72Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.2. RånnøyREGINE delfelt nr: 076.A0, 076.AB, 076.AC, 076.AA0, 076.AAA,076.AABAktuelle vassdrag (del II): 13 Kvernelvi (Høgamoen)Samla miljøverdi:Landskap** LitenLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 Jostedalen.Landskapstype: Smale fjordløp og fjordbotnarVerdi:** middelsOmtale av områdetDette området omfattar dei flate elvegrandane vest for utløpet av Jostedøla. Lenger nord, vedSkarpamo, der Jostedalføret snevrast saman til ein ”inngangsportal” dekker landskapsområdetheile dalrommet med fjellsidene på begge sider. Dalføret vert her trongare med tydeleg V-profil,der særleg austsida har ein bratt utforming opp mot 500 moh. Her flatar terrenget noko ut.Vestsida har ein slakare profil og har ein markert utflating ved omlag 300 moh. Det er tre størrebekkefar som i nokon grad er eksponert mot dalbotnen. På austsida er det eit markert bekkefar idalsida. Vegen til Jostedalen fylgjer elveløpet fram dalen. Ved Høgamo der Kvernelvi har sittutløp, er det eit større grustak i dalbotnen.Elvane er relativt lite synlege i landskapet. Vegetasjonsbiletet er dominert av furuskog med innslagav bjørkeskog og granplantefelt. Det er bygd fleire skogsvegar opp i dalsida, mot stølenFolabrekka og vidare til Nystølselvi.Landskapsrom:Ved grustaket på Høgamoen er det eit landskapsmessig skilje mellom to landskapsrom,dalopninga mot Gaupnefjorden og overgangen mot det nedre, tronge partiet av Jostedalføret.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 45%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 55%LandskapskarakterMangfald: Det er ein viss variasjon i landskapsutforminga mellom dal og fjordbotn.Inntrykkstyrke. Overgangen mellom Jostedalføret og landskapsrommet ved botn avGaupnefjorden har ein landskapsmessig kontrastverknadHeilskap: Ikkje i særskild grad framtredande.NaturmiljøVerdi:** middelsLandskapsklassifisering: B2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotnen, mellomboreal sone opp mot fjellet og nordboreal og alpinsone høgt til fjells.Svakt oseanisk seksjon (O1)/Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:076.A0 BN00016456 Folabrekka Naturbeitemark (SV) (7 artar sopp, raudlistestatus 1 – E, 1 – R, 1-V, 5- DC)076.A0/AC 1426-29 Fuglemøyr(nordvest for Folabrekka) myr (bakke-, flat-, plan-) lokalt viktigMiljøregistrering i skogDet er registrert mange lokalitetar med liggande daud ved, i området førekjem og eldrelauvsuksesjonar og gamle tre.Fiskeførekomst:Jostedøla har ikkje ein reproduserande bestand av laks, hjå sjøauren er det ein redusert bestandmed ungfisk produksjon. Sidebekkar og elver kan vere viktige for gyting på grunn av tilhøva iJostedøla (låg vasstemperatur, grovt substrat og høg fart på vatnet).RaudlisteartarFleire artar (sopp) er knytt til den registrerte beitemarka.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.73Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:* litenRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet076.A0 Seljesete, Bergkunst, skålgrop, bronsealder (AF) 15794076.A0 Seljesete, Bergkunst, skålgrop, bronsealder (AF) 25501076.A0 Seljesete, Bergkunst, skålgrop, bronsealder (AF) 35866076.A0 Seljesete, Bergkunst, skålgrop, bronsealder (AF) 35867076.A0 Seljesete, Bergkunst, 3 skålgrop, 1 skålgropstein (AF) 45458076.A0 Seljesete, Bergkunst, skålgrop, skålgropstein (AF) 45459076.A0 Seljesete, Bergkunst, 2 skålgrop (AF) 55194076.A0 Seljesete, Bergkunst, skålgrop, bronsealder (AF) 66403076.A0 Seljesete, Bergkunst, skålgrop, bronsealder (AF) 72999Stølar:076.A0,Folabrekka (11 sel), Golt (1 sel), Havåsen(sel/tufter?), Røyteholet, Saupsete (sel, fjøs), Seljesete (8sel, fjøs), Venåsen, (tufter), Øygarden/Trollsete (1 sel)076.AC,Finnabølet (tufter), Fodnastølen (8 sel)076.AAB,Nystølen (1 sel)Heilskaplege kulturmiljøDet er ikkje observert særskild verdifulle miljøOpplevings- og symbolverdiIngen særskilde registreringar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.74Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.3. Leirmo med Leirdalen og RydølaREGINE delfelt nr: 076.B1, 076.B20, 076.B2Z, 076.BA,Aktuelle vassdrag (del II): 14 Rydøla, 15 LeirdølaSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskapLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 Jostedalen.Landskapstype: V-forma låglandsdalOmtale av området:Hovuddalføret har ein tydeleg V-dalsutforming med trong dalbotn mest utan flate parti medlausmasseavsetnader. Austlege dalside er bratt og regelmessig utforma opp til 6-700 moh.Vestsida er noko slakare men med fleire framstikkande bergknausar som lutar seg over dalbotnenog held fast ved den tronge og djupe opplevinga av landskapsrommet. Dei framstikkandeknausane hindrar og lange utsyn. Vegetasjonen er dominert av furuskog på vestsida, medan detpå motsett side er lauvskog med bjørk som dominerande treslag.Verdi:** middelsPå vestsida ligg Leirdalen, ein open U-forma hengedal med jordbruksmark og gardsbusetnadlangs den flate dalbotnen inn mot det regulerte Tunsbergdalsvatnet. Inne i Leirdalen erfjellformene meir avrunda og med lange utsyn mot høge fjelltoppar. Elva Leirdøla renn i slakesvingar gjennom grenda før den stupar ned gjennom det tronge gjelet mot Leirmo ved Jostedøla.På austsida ligg den opne, men bratte fjelldalen Rydalen som ikkje er synleg frå dalbotnen.Rydøla renn ut i dalrommet i omlag 400 meters høgde og stupar ned den bratte fjellsida.Terrengforma og vassføringa i Rydøla gjer dette til eit særs markant landskapselement. Dette erog einaste sideelva som er opent eksponert mot hovuddalføret.Landskapsrom:Det er eit tydeleg avgrensa landskapsrom ved Leirmo. Grenda Leirdalen utgjer og eit eigelandskapsrom.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 40%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 60%LandskapskarakterMangfald: Det er stort spenn mellom hovuddalføret og Leirdalen, men dei utgjer ulikelandskapsrom og har liten samanheng.Inntrykkstyrke. Jostedalføret har i dette området noko av si trongaste utforming der hovudelviskapar rørsle og forsterkar opplevinga v det tronge landskapsrommetHeilskap: Heiskapen i hovuddalføret er i stor grad ivareteke utan skjemmande inngrep.Landskapsklassifisering: B1Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.75Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:*** storVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotnen, mellomboreal sone opp mot fjellet og nordboreal og alpinsone høgt til fjells.Svakt oseanisk seksjon (O1)/Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:076.B1 BN00016510 Ytamoholten Gammal lauvskog (SV) (3 artar sopp, raudlistestatus 1 – R, 2-DC)076.B1 BN00016511 Ytamoholten-Botolvskari Rik edellauvskog (SV)076.B1 BN00016546 Hurrene, Gråor-heggeskog (V)076.BA BN00016504 Leirdøla Bekkekløfter (V) (2 artar mose, raudlistestatus DM)Miljøregistrering i skogMindre lokalitetar med liggande daud ved, ein førekomst av rikbarkstre og nokre lokalitetar medeldre lauvsuksesjonar.Fiskeførekomst:Jostedøla har ikkje ein reproduserande bestand av laks, hjå sjøauren er det ein redusert bestandmed ungfisk produksjon. Sidebekkar og elver kan vere viktige for gyting på grunn av tilhøva iJostedøla (låg vasstemperatur, grovt substrat og høg fart på vatnet).RaudlisteartarFleire artar (mose, sopp) er knytt til dei registrerte naturtypane.DyrelivTruleg hekkande kattugle i området ved Hurrene.VerneområdeYtamoholten foreslått verna som del av verneplan for edellauvskog.Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet076.B1 Rysete, Bergkunst, 3 skålgrop, 6 skålgropstein, jernalder (AF) 6421076.B1 Rysete, Bergkunst, 2 skålgropstein, jernalder (AF) 15793076.B1 Rysete, Bergkunst, skålgrop, bronse – jernalder (AF) 25500076.B1 Rysete, Bergkunst, skålgropstein, jernalder, (AF) 35865076.B1 Rysete, Bergkunst, skålgrop, bronse – jernalder, 66402076.B1 Rysete, Bergkunst, 2 skålgropsteiner, jernalder (AF) 72998Stølar:076.B1,Rydalen(sel/tufter), Rysete(sel/tufter), Våg (1 sel, tufter)076.BA,Fjellstølen (namnet), Leirmohovden (tufter), Nonhaug (1 sel), Solsete (tufter), Svoi (1 sel), Vårstølen (6løer, 3 små opphaldshus)Verdi:* litenHeilskaplege kulturmiljøStølar er karakteristiske innslag i landskapsbiletet, mellom anna Rydalen . Ingen registrerteområde av særskild verdi.Opplevings- og symbolverdiStølsmiljø har lokal verdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.76Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.4 TunsbergdalsvatnetREGINE delfelt nr: 076.BB, 076.BCAktuelle vassdrag (del II): ingenSamla miljøverdi:* Svært litenLandskapVerdi:** middelsLandskapsregion: Region 17 Breane, underregion 2 brearmane.Landskapstype: Høgareliggjande U-dalOmtale av områdetTunsbergdalen er ein storforma U-dal der dalbotnen er demt opp til eit stort magasin. Vatnet er omlag 7 km langt og gjer ein sving mott vest midt på, som gjer at ein ikkje har visuell kontakt mellomendene av vatnet. Dalsidene stuper bratte ned i Tunsbergdalsvatnet. I enden av vatnet i nordfortsetter dalføret inn mot Tunsbergdalsbreen. Dette skal vere den lengste brearmen i Noreg (18km lang). Ei stor mengd bekkefar, i sær på vestsida med smeltevatn frå breen, renn ut iTunsbergdalsvatnet. Vegetasjonen i området er prega av bjørkeskog, delvis glissen og med storeparti snaue berg og grov ur.Reguleringssona er på heile 38 meter (440 – 478moh). I periodar med nedtapping vil dette utgjereeit visuelt særs skjemmande inngrep i landskapet.Landskapsrom:Tunsbergdalsvatnet er eit stort og lett fattbart landskapsromInngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 15%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 50%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 35%NaturmiljøVerdi:* litenKulturminne/kulturmiljøLandskapskarakterMangfald: variasjon mellom skogkledde fjellsider, snauskurt berg inn mot brearmen og breplatåetpå høgfjellet.Inntrykkstyrke. Landskapsrommet ligg mellom høgfjellsrygger og ein markant brearm. Nærleikentil brelandskapet, der og dei isens forming av landskapet er synleg, vil alltid ha stor inntrykkstyrkeHeilskap: Heilskapen i landskapsmiljøet vert dramatisk broten av det regulerte og kunstigemagasinet.(Einsidig vektlegging av tunge landskapsinngep knytt til reguleringsmagasinet ville gi klasse C.Landskapssituasjonen med nærleik til bre og synlege naturprosessar gjer at området er ført opp eiklasse)Landskapsklassifisering: B2Vegetasjonssone, -seksjon:Nordboreal og alpin vegetasjonssone.Svakt oseanisk seksjon (O1).Registrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:076.BB,Skardet (tuft)076.BC,Tunsberghaugen (tufter), Tverradalstølen (1 sel, tufter)Verdi:* litenHeilskaplege kulturmiljøDet er ikkje registrert særskilde verdiar i områdetOpplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.77Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.78Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.5. Alsmo – HusøyREGINE delfelt nr: 076.C0Aktuelle vassdrag (del II): ingenSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskapVerdi:** middelsLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 Jostedalen.Landskapstype: V-forma låglandsdalOmtale av områdetOmrådet utgjer eit parti av Jostedalføret mellom Leirdalen og Vigdalen som er trongt og utanstørre elvesletter i dalbotnen. Ein finn busetnad og jordbruksareal ved Alsmo på vestsida av elvaog ved Husøy ved inngangen til Vigdalen. Landskapet er på vestsida kollete, der glissen furuskogdominerar. Dei høge fjellpartiet over mot Tunsbergdalen ligg som ein stabil rygg mot synsranda.På austsida reiser dalsida seg bratt opp frå den flate elvestrekninga og framstår som einregelmessig og massiv vegg opp mot stupkanten på 8-900 meter.Små sideelver er i landskapsrommet konsentrert kring den sentralt plasserte garden Alsmo, derdei utgjer eit vesentleg visuelt innslag i landskapsbiletet.Landskapsrom:Eit samanhengande landskapsromInngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 35%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 65%LandskapskarakterMangfald: Området er einsarta med relativt liten variasjon i landskapsbiletet. Jostedølarepresenterar ein viss formvariasjon.Inntrykkstyrke. Kontrastane i landskapet er neddempa. Fjellkanten mot aust har størstinntrykkstyrke i landskapsrommet.Heilskap: Området er utan vesentlege brot i landskapsbiletet. Busetnad og veglinje føyer seg godtinn i landskapets naturlege romdanningar og linjeføring. Dimensjonen på kraftlinja gjer den litedominerande.Landskapsklassifisering: B1Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.79Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:*** storVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotnen, mellomboreal sone opp mot fjelletOvergangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:076.C0 BN00016429 Alsmo (dam) Kroksjøar, flaumdammar og meandrerande elveparti (R)076.C0 BN00016428 Alsmo (skog) Rik edellauvskog (R)076.C0 BN00016508 Langskredene Rik edellauvskog (SV) (2 artar sopp, raudlistestatus R, DM)076.C0 BN00016505 Storehagen Gråor-heggeskog (V)076.C0 BN00016506 Vikaholten Rik edellauvskog (V)076.C0 BN00016509 Åsmoholten Rikare sumpskogar (SV) (1 mose art raudlistestatus DM, 2 artar sopp,raudlistestatus R, DC)076.C0 BN00016507 Leirhovden Rik edellauvskog (SV) (2 artar mose, raudlistestatus DM, 4 artar sopp,raudlistestatus 3 - R, 1 - DC)Fiskeførekomst:Jostedøla har ikkje ein reproduserande bestand av laks, hjå sjøauren er det ein redusert bestandmed ungfisk produksjon. Sidebekkar og elver kan vere viktige for gyting (og for stadeigen fisk) pågrunn av tilhøva i Jostedøla (låg vasstemperatur, grovt substrat og høg fart på vatnet.)RaudlisteartarFleire arter (sopp, mose) knytt til dei registrerte naturtypane.DyrelivDam ved Alsmo truleg hekkelokalitet for våtmarksfugl.VerneområdeYtamoholten foreslått verna som del av verneplan for edellauvskog.Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:076.C0, Brendehaugane (sel/tuft), Dueskard (tufter)Verdi:*litenHeilskaplege kulturmiljøIkkje registrert særskilde verdiarOpplevings- og symbolverdiIkkje særskilde verdiar vurdertKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.80Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.6. VigdalenREGINE delfelt nr: 076.CA0, 076.CAB, 076.CB1, 076.CB2, 076.CB3,076.CB4, 076.CAAAktuelle vassdrag (del II): 16 VigdølaSamla miljøverdi:***** Svært storLandskapVerdi:***storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 Jostedalen.Landskapstype: U-forma låglandsdal utan vasspegel /overgang mot V-forma låglandsdalOmtale av områdetVigdalen er ein austleg sidedal til Jostedalen og har ein asymmetrisk profil med gradvis overgangfrå typisk U-form i øvre delar mot V-utforming i nedre parti. Dalinnsnevringar med djupe gjel skildei meir opne og flate områda med kulturmark frå kvarandre.Gardsbusetnad i vestre del, stølsmiljø i austre. Det går veg inn dalen til vårstølen. Herfrå er det stiinn til DNT-hytta ved Vigdalsstølen, som er utgangspunkt for turar vidare innover iBreheimenområdet.I nedre og vestre delar av Vigdalen er vegetasjonsbiletet dominert av lauvskog med stort innslagav granplantefelt. Ved overgangen mot Jostedalen er det og ein del furuskog. I høgareliggjandeparti av dalføret er det stort innslag av myr i dalbotnen.Vigdøla er eit viktig landskapselement med stor variasjon i gangen gjennom dalen, med stille parti,fossestryk og djupe gjel.Landskapsrom:Vigdalen utgjer eit overordna heilskapleg landskapsrom. Langs elva framtrer fleire mindre romknytt til kulturlandskapet med garder og stølsmiljø.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 10%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 50%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 40%LandskapskarakterMangfald: Elva Vigdøla medverkar til stor variasjonsrikdom i landskapet og synleggjer viktigekvartærgeologiske fenomen (jettegryter etc.)Inntrykkstyrke. Dalen har ein spesiell utforming der tilkomsten frå Jostedalen er trong, bratt ogmed stor kraft i elvestrengen. Stor kontrast til dei rolege partia lenger inn i dalføret.Heilskap: Busetnad, veganlegg og kulturmark er i stor grad godt tilpassa landskapsrommet, slik atdet framstår som eti godt heilskapleg område.NaturmiljøVerdi:*** storLandskapsklassifisering: A2Vegetasjonssone, -seksjon:Mellomboreal og nordboreal vegetasjonssone, alpin sone høgt til fjells.Svakt oseanisk seksjon (O1)/Overgangsseksjon (OC).Registrerte naturtypar:076.CA0 BN00016484 Li Rik edellauvskog (R)076.CA0 BN00016483 Vårstølen (myr) Andre viktige førekomstar (R)Miljøregistrering i skogNokre små lokalitetar med eldre lauvsuksesjonar registrert i nedre del av Vigdalen.Kvartærgeologiske førekomstar:076.CA0 1426-9 Vigdalsstølen, kvartærgeologi, (side og endemorenar, daudisformer), nasjonalverdi.076.CA0 1426-84 Vierøy, klåre daudisformer, nasjonal verdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.81Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet076.CA0 Seteranlegg VIGDALSTØLEN (VF) 87331Stølar:076.CA0,Nosi (2 sel), Vigdalsstølen (4 sel), Vårstølen (4 sel og 9 løer)Verdi:** middelsHeilskaplege kulturhistoriske miljøVerdifullt stølsmiljø ved Vigdalsstølen.Opplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.82Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.7. JostedalenREGINE delfelt nr: 076.D10, 076.D1A, 076.D1B, 076.D2, 076.D30,076.D4, 076.D6Aktuelle vassdrag (del II): 17 Hompedøla, 18 Kvernelvi, 19 Sperleelvi,20 Skåldøla, 21 Bakkedøla/Sagarøyelvi,Samla miljøverdi:** LitenLandskapLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 Jostedalen.Landskapstype: U-forma låglandsdal utan vasspegelVerdi:** middelsOmtale av områdetDelområdet utgjer eit stort og samansett område, men som likevel har ein indre samanheng ogfelles landskapskarakter. Det dekker heile strekninga av Jostedalføret frå klypa ved Vigdalennordover til møtet med Krundalen og knutepunktet Gjerde.Medan dallandskapet i nedste delen er relativt trongt, vidar det seg ut og får ein tydeleg U-profillenger nord. Dalbotnen blir vidare og ein får større avstand til fjellsidene, som og har ein nokoslakare profil. Framleis er austsida meir markert enn vestsida i den vertikale, romlegeavgrensinga.Dalføret snor seg fram mellom dei markerte innsnevringane og ein finn store opne elvesletter medmarkert busetnad og jordbruksmark, som til dømes Myklemyr, Fossøy, Sperla og Jostedal.Små sideelver er eit vesentleg innslag i landskapet på begge sider av dalføret og eit karakteristisktrekk for denne delen av Jostedalen. Vassdraga er ofte godt eksponert mot dalen og viktigelandskapselement i periodar med stor vassføring.Jostedøla er fleire stader kanalisert og forbygd gjennom jordbruksområde.Vegetasjonen i området er typisk, med furu i lågare parti på vestsida av dalføret, elles lauvskogdominert av bjørk. Teigar med granplantefelt er karakteristisk her som elles i kommunen.Landskapsrom:Delområdet består av ein serie på 5 markerte landskapsromInngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 15%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 50%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 35%LandskapskarakterMangfald: Området har stor landskapsmessig formrikdom med veksling mellom opne elvesletteravsnevra av framstikkande knausar og fjellrygger. Vatnet både i hovudelvi og mindre sideelver ogbekkar er viktige for den opplevingsmessige variasjonsrikdomen.Inntrykkstyrke. Området utmerkar seg ikkje med særskilde inntrykkssterke landskapsopplevingar.Ein viss intensitet oppstår i overgangen mellom landskapsromma og i den regelmessigeteigstrukturen som er synleg ved t.d. Myklemyr og Fossøy.Heilskap: Området har eit jamt godt heilskapspreg utan vesentleg skjemmande inngrep av størreomfang. Elveforbygging og kraftlinjer bryt inn i heilskapen nokre stader.NaturmiljøVerdi:* litenLandskapsklassifisering: B1Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotn, mellomboreal og nordboreal opp mot fjellet, alpin sone høgttil fjells.Svakt oseanisk seksjon (O1)/ Klart oseanisk seksjon (O2)Registrerte naturtypar:076.D3 BN00016485 Åsestølen Naturbeitemark (R)Miljøregistrering i skogDet er registrert mindre spreidde lokalitetar med eldre lauvsuksesjonar, liggande daud ved, gamletre og ein lokalitet med tre med hengelav.Fiskeførekomst:Terskelen for anadrom fisk går truleg i Fossøygjelet. Sidebekkar og elver kan vere viktige forgyting på grunn av tilhøva i Jostedøla (låg vasstemperatur, grovt substrat og høg fart på vatnet).Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.83Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:** middelsRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet076.D4 Kyrkjestad (ståande kyrkje) Jostedal kyrkjestad Listeført objekt 84744 Jostedal Kyrkje – tre kyrkjer frå1660Kraftverk i Sagarøyelvi frå 1949.Stølar:076.D10,Kleivane (mjølkeplass), Vårstølen (mjølkeplass)076.D2,Haukåsskori (tufter), Hompedalen (sel og fjøs), Hovden (sel nedfalls), Kvernadalen(tufter), Myten (1sel), Skori (mjølkeplass).076.D30,Gamlestølen (mjølkeplass), Skurahamar (2 sel, 2 fjøs), Skåldalen (sel), Skåldalen øvre (tufter),Vårstølen (mjølkeplass), Øygarden (mjølkeplass).076.D4,Bakkedalen (4 sel, tufter), Gardsvårstølen (1 sel, 1 steinfjøs), Kariskreda (mjølkeplass), Liastølen (2sel/ 2 fjøs), Mjelte (mjølkeplass), Mjølkeplassen, Skredhaugen (mjølkeplass), Sperlestølen (3 sel, 1 fjøs),Sperlevårstølen (mjølkeplass), Vassdalen (6 sel, hytter)Heilskaplege kulturmiljøFleire av stølsmiljøa er godt vedlikehaldne.Jostedal kyrkje ligg vakkert plassert i eit tydeleg definert landskapsrom. Kyrkje og gravplass.Opplevings- og symbolverdiJostedal kyrkje har verdi som samlingsstad med lange kulturhistoriske røter.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.84Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.8 KrundalenREGINE delfelt nr: 076.DZAktuelle vassdrag (del II): 24 Krundøla (Gjerde)Samla miljøverdi:*** MiddelsLandskapLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 JostedalenLandskapstype: Høgareliggjande storforma U-dalOmtale av områdetKrundalen er eit sidedalføre til Jostedalen. Dalen har ein open U-profil med slake, regelmessigutforma lauvskoglier. Slik sett skil Krundalen seg frå terrengutforminga lenger ned i Jostedalen.Krundøla er eit viktig og samlande element for dalføret og bind saman bretunga inst i dalen meddei vide jordbruksslettene nedover langs det meste av dalen. Gardsbusetnaden ligg langs vegenparallelt med elva innover til Bergset som er fremste garden. Krundøla fører med seg mykjefinstoff frå breen. I området ned mot Gjerde går elva i kraftigare stryk.Verdi:*** storLandskapsrom:Krundalen utgjer eit samlande og oversiktleg landskapsrom med ein særs regelmessig karakter.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 25%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 30%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 25%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 20%LandskapskarakterMangfald: Krundalen har nokre formsterke element som den slake og fint bogeforma dalprofilen,elvemiljøet langs Krundøla og bretungene som møtar dallandskapet i dei indre delane.Inntrykkstyrke. Kontakten til bremassivet i vest har ein strek påverknad på landskapsopplevinga.Heilskap: Området er utan dominerande inngrep som verkar skjemmande i landskapet.Landskapselementa dannar ein harmonisk samanheng.NaturmiljøVerdi:** middelsKulturminne/kulturmiljøVerdi:* litenLandskapsklassifisering: A2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotn, mellomboreal og nordboreal opp mot fjellet, alpin sone høgttil fjells.Klart oseanisk seksjon (O2) /Svakt oseanisk seksjon (O1)Miljøregistrering i skogOmråde med eldre lauvsuksesjonar, rikbarkstre og liggande daud ved er registret i delområdet.Kvartærgeologiske førekomstar:076.DZ 1426-35 Krundalen, variert og interessant morene- og breelvlandskap av stor naturfagligverdi, nasjonal verdiRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:076.DZ,Bergsettråi (tufter), Gjerdekvile (utan stølshus), Grovastølen( løer, fjøs), Haugavårstølen (tufter),Hellegårdsvårstølen (tufter, 2 løer), Krunevårstølen (utan sel), Nystølen (1 sel), Røykjadalsstølen (4 sel),Snøtunstølen (to fjøs, to løer), Tverrdalen (tuft), Øy (1 fjøs)Heilskaplege kulturmiljøIngen særskilde registreringarOpplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.85Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.86Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.9. Krekane - GeisdalenREGINE delfelt nr: 076.D3A, 076.D3B, 076.D51, 076.D52, 076.D5A0,076.D5AB, 076.D5AC, 076.D5B0, 076.D5BZ, 076.D5C, 076.D5D,076.D5AA0, 076.D5AAA, 076.D5AABAktuelle vassdrag (del II): 22 Vanndøla, 23 GeisdølaSamla miljøverdi:Landskap*** MiddelsLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 JostedalenLandskapstype: Storforma U-dalVerdi:*** storOmtale av områdetDette landskapsområdet skil seg ut i høve landskapsromma vidare nedover dalføret. Dalrommeter vidare, med ei stor, langstrakt og oversiktleg elveslette, 4 km lang. Geisdalen og Vanndalen isør-aust er markerte hengedalar som munnar ut i hovuddalføret i omlag 400 meters høgde. IGeisdalen stupar fleire elveforgreiningar utfor kanten og former spektakulære fossar, lett synlege idet store landskapsrommet. Hovudelva flyter breitt i det opne og flate jordbrukslandskapet, der detvert danna fleire elveøyrar. Vegetasjonsbiletet er ei blanding av furuskog på skrinne koller,lauvskog og granplantefelt elles i området.Landskapsrom:Avgrensinga av landskapsromma fylgjer her ikkje nedbørfelta. Gjerde høyrer med i det storelandskapsrommet som inkluderar Krikane og dei andre gardane på austsida av Jostedøla.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 5%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 45%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 50%LandskapskarakterMangfald: Den langstrakte elvesletta, dei markerte fjellsidene i aust og fint avrunda dalkprofil i vestgjev god variasjon i landskapsområdet.Inntrykkstyrke. Fossestryka i Geisdøla bringer ein ekstra oppleving til det uvanleg storforma ogfattbare landskapsrommetHeilskap: Det er godt samsvar mellom dei einskilde elementa i landskapet.(dei visuelt dominerande og intrykkssterke fossefalla i Geisdøla gjer at områdets landskapsverdier vurdert til stor).NaturmiljøVerdi:* litenLandskapsklassifisering: B1Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotn, mellomboreal og nordboreal opp mot fjellet, alpin sone høgttil fjells.Svakt oseanisk seksjon (O1)Miljøregistrering i skogOmråde med eldre lauvsuksesjonar, liggande daud ved og gamle tre er registret i delområdet. Deter også registrert mange ståande hole tre i området.Fiskeførekomst:Gytetilhøva i Geisdalsvatnet er dårlig, og det er ein dårleg bestand av fisk i vatnet.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.87Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:** middelsRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:076.D3A,Bjørkatråi (mjølkeplass), Vanndalen (7 sel)076.D51,Hagen (mjølkeplass), Kvefjøsen (mjølkeplass)076.D52,Nyehuset (tufter), Skålevollen (mjølkeplass), Øystølen (2 sel, tufter)076.D5A0,Geisdalen (ca 20 sel og fjøs, stølsgjerde og tufter), Myri (sel, fjøs), Instestølen(tufter?), Øyagjerdet(mjølkeplass)Heilskaplege kultur miljøKarakteristisk og godt ivareteke stølsmiljø i Geisdalen.Opplevings- og symbolverdiStølsmiljøet i Geisdalen har lokal opplevings- og symbolverdi.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.88Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.10. ElvekrokREGINE delfelt nr: 076.E0Aktuelle vassdrag (del II): ingenSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskapVerdi:** middelsLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 JostedalenLandskapstype: Storforma U-dalOmtale av områdetOmrådet mellom Gjerde og Elvekrok er Jostedøla dominerande landskapselement. Busetnadenved Elvekrok er blanding av gardsbusetnad og hytter. Breheimsenteret er eit markant bygg ogframstår som eit landemerke med god visuell kontakt mot Nigardsbreen. Terrenget er småkupertmed små terrengskilnader, blanding av småvokst furuskog og bjørk. Det er ikkje aktuellevassdragsprosjekt her.Landskapsrom:Området høyrer til det store landskapsrommet med Nigardsbreen og vatnet som sentrale element.Det fungerar likevel og som ein overgangssone mot hovuddalføretInngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 25%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 75%LandskapskarakterMangfald: Landskapsmessig er området lite og relativt einsarta.Inntrykkstyrke. Områdt har is eg sjølv ein roleg karakter men er påverka av det store bremassivet ivestHeilskap: Området er ikkje tydeleg avgrensa og har difor ein svak heilskapskarakterNaturmiljøVerdi:** middelsLandskapsklassifisering: B1Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotn, mellomboreal og nordboreal opp mot fjellet, alpin sone høgttil fjells.Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:076.E0 BN00016486 Nigard, Større elveører (SV)Miljøregistrering i skogOmråde med eldre lauvsuksesjonar og liggande daud ved er registret i delområdet.Fiskeførekomst:Sidebekkar og elver kan vere viktige for gyting på grunn av tilhøva i Jostedøla (lågvasstemperatur, grovt substrat og høg fart på vatnet).RaudlisteartarInsektartar knytt til elva.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.89Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:076.E0,Berget (ingen sel), Espenystølen(utan sel), Kroketråi (to fjøs)076.EZ,Haugafjellstølen (fleire sel)Verdi:** middelsHeilskaplege kulturhistoriske miljø-Opplevings- og symbolverdiNigardsbreen og området i denne delen av Jostedalen har sterke historier knytt til breen sinvekslande utbreiingar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.90Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.11. FåbergREGINE delfelt nr: 076.F110, 076.F11A, 076.F11B, 076.F12, 076.F1A0,076.F1AB1, 076.F1AB2, 076.F1AB3, 076.F1AB4, 076.F1AC, 076.F1B,076.F1C, 076.F1AA0, 076.F1AAA, 076.F1AAB, 076.F2,Aktuelle vassdrag (del II): 25 Ysteelvi, 26 Flatelvi og 27FagerelviSamla miljøverdi:** LitenLandskapLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 7 JostedalenLandskapstype: U-forma fjelldalOmtale av områdetOmrådet omfattar eit definert landskapsrom, eit fjelldalparti med opne og relativt slake dalsider.Det opne landskapsrommet gjer at elvene i dalsidene vert godt synleg. Fleire av elvene ilandskapsrommet renn ”oppå” landskapet. Bjørkeskog dominerar i landskapsbiletet. Fåberg ergrendesentrum med fleire gardsbruk og eit ope kulturlandskap.Landskapsrom:Det meste av landskapsområdet kan inkluderast i eit samla, overordna landskapsromVerdi:** middelsInngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 5%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 40%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 55%LandskapskarakterMangfald: Områdt har eit relativt einsarta preg, veksling mellom busetnad og lauvskoglierInntrykkstyrke. Ingen dramatiske kontrastarHeilskap: Området har eit godt heilskapspreg utan vesentleg skjemmande inngrepNaturmiljøVerdi:* litenKulturminne/kulturmiljøLandskapsklassifisering: B1Vegetasjonssone, -seksjon:Mellomboreal vegetasjonssone i dalbotn, nordboreal sone opp mot fjellet, alpin sone høgt til fjells.Klart oseanisk seksjon (O2) /Svakt oseanisk seksjon (O1)Fiskeførekomst:Sidebekkar og elver kan vere viktige for gyting på grunn av tilhøva i Jostedøla (lågvasstemperatur, grovt substrat og høg fart på vatnet). Sandhaugedalsvatnet er avhengig avutsetting av fisk for å oppretthalde ein fiskebestand.Registrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:076.F11A,Bruvoll(ingen stølshus), Sandhaugedalen (3 sel)076.F12,Tråi (utan stølshus)076.F1A0,Vetlestølen( ingen stølshus)076.F2 Bjørnstegane (5 sel, 3 fjøs), Liastølen (1 sel, 1 fjøs, tufter), Ørnahaugen (utan stølshus)076.F4 Fåbergstølen (6 sel, 4 fjøs, tufter)Verdi:** middelsHeilskaplege kulturhistoriske miljøLi gard inst i Jostedalen ca 400 moh. er registrert som lokalt viktig kulturlandskap. Det er eitheilskapleg kulturlandskap.Berget gard på Fåberg, ca 500 moh. er registrert som lokalt viktig kulturlandskap. Det er eitheilskapleg kulturlandskap.Opplevings- og symbolverdiHeilskaplege kulturmiljø har med opplevingsverdi i eit landskap som er prega av nærleik til høgfjellog bre.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.91Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.92Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.12 FåbergstølenREGINE delfelt nr: 076.F31, 076.F32, 076.F3A0, 076.F3AB, 076.F3B1,076.F3B2, 076.F3B3, 076.F3B4, 076.F3AA, 076.F4, 076.FZAktuelle vassdrag (del II): ingenSamla miljøverdi:Ikkje vurdertLandskapLandskapsregion: Landskapsregion 23 INDRE BYGDER PÅ Vestlandet, underregion 7JostedalenLandskapstype: U-forma fjelldal med stølarOmtale av områdetSentralt i området ligg Fåbergstølen, med dei kjende Fåbergstølsgrandane i eit ope og langstraktlandskapsrom. Det går anleggsveg vidare innover til Styggevatnet.Verdi:Landskapsrom:Eit samla landskapsromInngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 45%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 55%LandskapskarakterMangfald:Inntrykkstyrke.Heilskap:NaturmiljøVerdi:Landskapsklassifisering: Ikkje vurdertVegetasjonssone, -seksjon:Mellomboreal vegetasjonssone i dalbotn, nordboreal sone opp mot fjellet, alpin sone høgt til fjells.Klart oseanisk seksjon (O2) /Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:076.FZ BN00016545 Fåbergstølsgrandane Større elveører (SV)Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:Fåbergstølen er eit samla kulturmiljø med lang kontinuitetHeilskaplege kulturhistoriske miljøVerdi:Opplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.93Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.94Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.13. ØyREGINE delfelt nr: 076.G10, 076.G1A, 076.G1B, 076.G21, 076.G22,076.G2A0, 076.G2AB, 076.G2B1, 076.G2B2, 076.G2B3, 076.G2B4,076.G2AA, 076.G30, 076.G3A, 076.G3B, 076.G4, 076.G5, 076.G610,076.G61A, 076.G61B, 076.G620, 076.G62A, 076.G62B, 076.G63Aktuelle vassdrag (del II): ingenSamla miljøverdi:Landskap Landskapsregion: 17 Breane, underregion 3 BreheimenLandskapstype: U-forma fjelldalIkkje vurdertOmtale av områdetSentralt i området er Sprongdalen som går opp mot Styggvatnet. Det er anleggsveg inn tilmagasinet. Sprongdalshytta, DNT-hytte med sti over til Sota seter. Brekappa dominerar i nordvestredel av områdetLandskapsrom:Verdi:Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 35%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 65%LandskapskarakterMangfald:Inntrykkstyrke.Heilskap:NaturmiljøLandskapsklassifisering: Ikkje vurdertVegetasjonssone, -seksjon:Nordboreal vegetasjonssone alpin sone høgt til fjells.Klart oseanisk seksjon (O2) /Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:076.G BN00016487 Viva Andre viktige førekomstar (SV)Verdi:DyrelivSpesielle fjæremyggsamfunn knytt til elva i SprongdalenKulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:076.G22,Øy (3 sel, 1 fjøs, hytte)Verdi:Heilskaplege kulturhistoriske miljøOpplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.95Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.96Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 4.14. Styggevatnet, KupvatnetREGINE delfelt nr: 076.H1, 076.H2,076.H3, 076.H4, 076.JAktuelle vassdrag (del II): ingenSamla miljøverdi:Ikkje vurdertLandskapLandskapsregion: 17 Breane, underregion 3 BreheimenLandskapstype:Omtale av områdetOmrådet er dominert av det store vassmagasinet Austdalsvatnet og Styggevatnet. I vestAustdalsbreen. Det går ein DNT-sti frå Styggevassdammen over Handspiken mot Mysubytta ogSota seter. Ikkje langt frå dammen ligg Styggevasshytta.Landskapsrom:Verdi:Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 50%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 50%LandskapskarakterMangfald:Inntrykkstyrke.Heilskap:NaturmiljøVerdi:Landskapsklassifisering: Ikkje vurdertVegetasjonssone, -seksjon:Alpin vegetasjonssoneKlart oseanisk seksjon (O2)Fiskeførekomst:Vatna er avhengige av utsetting av fisk.Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:Verdi:Heilskaplege kulturhistoriske miljøOpplevings- og symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.97Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.98Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 5.1. HafsloREGINE delfelt nr: 077.BAktuelle vassdrag (del II): 28 Noselvi, 29 SkjervelviSamla miljøverdi:***** Svært storLandskapLandskapsregion: 23; Indre bygder på Vestlandet, underregion 5 Frukt og jordbruksbygdene iSognLandskapstype: Opne jordbruksbygderOmtale av områdetHafslo framstår som eit ope landskapsområde der fjell og åsar har ein slakare profil enn det somer vanleg i kommunen. Dei tre viktigaste landskapsfaktorane er Hafslovatnet med sitt store ogregelmessig utforma vasspegel, jordbruksbygda på nordsida av vatnet og den samanhengandebarskogen av furu og granplantefelt i lisidene mot sør og vest. Nord-austsida av Hafslovatnet erprega av landbruk og busetnad med byggefelt og tettstadområde. Strukturen av gardstun er lettsynleg og ein viktig del av områdets karakter.Verdi:*** storPå nordsida er det lite eksponerte bekkar og småelver. På sørsida er småelvene meir synlege,mellom anna nedre del av NoselviLandskapsrom:Eit overordna og lett fattbart landskapsrom er samanfallade med delområdeavgrensinga. I vestredel av Hafslovatnet vil ein finne fleire mindre, tydeleg avgrensa rom.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 15%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 85%LandskapskarakterMangfald: Landbruksområde med mosaikk av innmarksareal, teiggrenser, med steinmurar oggjerde, utmarksslåtter skaper eit allsidig landskapsinntrykk av sjeldan stort omfang i denneregionen.Inntrykkstyrke. Hafslovatnet viktig blikkfang og landskapselement. Med sin frodige karakter medvåtmarksområde og kulturlandskap er det eit sjeldan landskapsområde i indre delar av Sogn.Heilskap: Hafslovatnet bind saman nord og sørside, som har svært ulik karakter.Landskapsklassifisering: B1 (A2)Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.99Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:*** storVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i låglandet, Mellomboreal og nordboreal sone opp mot fjellet.Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:077.B BN00016528 Kvamsviki Mudderbankar (V)077.B BN00016451 Rupheim Naturbeitemark (SV) (4 sopp artar, raudlistestatus 1 – V, 3 – DC)077.B BN00016554 Tubba Naturbeitemark (R)077.B BN00016529 Tverbergvatnet Mudderbankar (R)077.B BN00016549 Beheim Slåtteenger (R)077.B BN00016453 Buhaug Naturbeitemark (R)077.B BN00016552 Hafslovatnet (utom fuglefr.) Rike kulturlandskapssjøar (V)077.B BN00016553 Hafslovatnet fuglefreding Rike kulturlandskapssjøar (SV)077.B BN00016527 Kvam Slåtteenger (R)077.B BN00016454 Modvo Naturbeitemark (V) (2 sopp artar, raudlistestatus 2 – DC)077.B BN00016525 Oklevikbukti Urskog/gammalskog (SV) (3 sopp artar, raudlistestatus 1 - R, 2 – DC)077.B BN00016452 Skjervo NØ Slåtteenger (R)077.B BN00016522 Stolpen SV Gråor-heggeskog (R)077.B BN00016450 Tvangen Naturbeitemark (SV) (8 sopp artar, raudlistestatus 4 – V, 4 – DC)077.B BN00016526 Vetlestølen Naturbeitemark (R)077.B/076.2Z BN00016521 Ildritjørni Intakte låglandsmyrer (R)Miljøregistrering i skogMange lokalitetar med eldre lauvsuksesjonar og liggande daud ved, men og rikbarkstre, gamle treog rik bakkevegetasjon. Dei fleste registreringane er gjort i den sørlege delen av delområdet. Deter gjort nokre registreringar av ståande hole tre.Fiskeførekomst:Hafslovatnet er eit viktig fiskevatn kjend for stor aure.Raudlisteartar:Nokre registreringar av raudliste artar knytt til registrerte naturtypar med status svært viktig ogviktig.Verneområde:Vestlege delar av Hafslovatnet er fuglefredingsområdeKvartærgeologiske førekomstar:1426-36 Soget, Jettegryter, geologiske fossilar.Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet077.B Hillestad, Annen arkeologisk lokalitet gravrøys med 3 graver, jernalder, Haugaleitet (AF) 15795077.B Hillestad, Gravminne, gravrøys, bronse- jernalder, Stølen el. Kjerringateigen (AF) 35868077.B Hillestad, Gravminne, gravrøys, jernalder (AF) 35869077.B Sterri, Gravminne, gravhaug, bronse-jernalder (AF) 15801077.B Kyrkjestad (ståande kyrkje) Hafslo kyrkjestad 84459 Hafslo kyrkje – 1878Stølar:077.B,Bersetno (2 sel), Byti (?), Hovden (tuft), Håvardsete (sel/fjøs), Kalbakka (tufter?), Kjosstølen (tufter),Lastølen (tuft?), Lyst (1 sel), Modvo (forfalne sel), Nos(1 sel), Oklevikstølen (utan sel), Rupheim (3 sel),Simosete (sel og fjøs), Sterristølen (1 sel), Svinakleiv (tuft?), Tangstølen (tufter),Tvangen (sel/fjøs), Vetlestølen(11 sel, 1 fjøs), Vinjaholestølen (utan sel).Verdi:*** storHeilskaplege kulturmiljøNordre del av Hafslobygda frå Hafslovatnet til og med Heimestølane ca 600 moh. er registrert somregionalt og nasjonalt viktig kulturlandskap i Sogn og Fjordane. Området viser einkulturlandskapsstruktur som tidlegare var typisk for det tradisjonelle kulturlandskapet i fylket.Innanfor området er det registrert to viktige lokalitetar Stemingo (Slåtteeng og hagemark) ogBeheim (Urterik slåtteeng).Opplevings- og symbolverdiI særskild grad framstår jordbruksområda på nordsida av Hafslovatnet med gardstun, teigstrukturog eigedomsgrenser som eit oversiktleg og opplevingsrikt landskapsområde. Nye byggefelt brytinn i denne strukturen og synleggjer kor sårbart dette kulturlandskapet er for nye inngrep.Samanhengen i utnyttinga av ressursane i jordbrukslandskapet frå Hafslovatnet og opp til utmarkamed slåtteteigar og stølar er framleis lett synleg i området.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.100Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 5.2. Indre HafsloREGINE delfelt nr: 076.2ZAktuelle vassdrag (del II): 31 Tverrelvi, 30 DalselviSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskapVerdi:** middelsLandskapsregion: 23; Indre bygder på Vestlandet, Underregion 5 Frukt og jordbruksbygdene iSogn.Landskapstype: Opne jordbruksbygderOmtale av området:Indre Hafslo har mykje same karakter som landskapet ved Hafslovatnet, men området er utansamlande vatn og topografisk meir kupert og mindre oversiktleg. Også her finn ein grøderikejordbruksområde. Busetnaden er spreidd og i stor grad knytt opp til gardstuna. Rv 5 går gjennomområdet og er eit sentralt element. Vegetasjonsbiletet er dominert av lauvskog med innslag avstørre og mindre plantefelt med gran. Furuholt med storvaksen og rettstamma furu fleire stader.Det er bygd fleire skogsbilvegar i utmarka.Vatn er lite synleg i landskapet med unnatak av elva som renn langs riksvegen gjennomMarheimsgjelet. Fleire stryk og mindre fossar langs elvestrengen. Elvene gjev rom forvegetasjonsbelte gjennom jordbrukslandskapet.Landskapsrom:Indre Hafslo omfattar eit overordna landskapsrom, men med ein variert småskala topografi, såvert det danna ei mengd mindre rom.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 0%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 15%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 85%LandskapskarakterMangfald: Jordbruksmark i kombinasjon med lauvskog og granplantefelt gjev litenlandskapsmessig variasjonsrikdom.Inntrykkstyrke. I regional samanheng er landskapet utan store kontrastar.Heilskap: Ingen oversikt ut over dei høgaste åsryggane, som gjer at området vert oppfatta som eisamla eining.NaturmiljøVerdi:** middelsLandskapsklassifisering: B1Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i låglandet, mellomboreal og nordboreal sone opp mot fjellet.Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:076.2Z BN00016543 Haugane Naturbeitemark (SV) (2 sopp artar, raudlistestatus 1 – V, 1 – DC)076.2Z BN00016520 Hildestadstølen Naturbeitemark (R)076.2Z BN00016455 Sønnesyn Naturbeitemark (R)Miljøregistrering i skogDei registrerte områda ligg spreidd i delområdet, det er mindre lokalitetar innanfor eldrelauvsuksesjonar og område med liggande daud ved. Det er og registrert område med tre medhengelav og gamle tre. I området er det registrert hole tre.Raudlisteartar:Fleire artar sopp i lokaliteten som har status svært viktig.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.101Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:** middelsRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetKulturminne knytt til vassdraga, ta det med der vi har opplysningar076.2Z Setre, Gravminne, gravrøys, jernalder, Setrehallet (AF) 25510076.2Z Veum, Søre, Gravminne, Gravhaug, jernalder (AF) 35881076.2Z Veum, Søre, Gravfelt, gravhaug, jernalder Bekkjehaugen (AF) 55204076.2Z Høgi, Gravminne, gravhaug, jernalder, Kyrkjehaugen (AF) 55196076.2Z Høgi, Steinbrot, klebersteinsbrot, jernalder (AF) 55197076.2Z Kyrkjestad (ståande kyrkje) Fet kyrkjestad 84129 Fet Kyrkje - 1894076.2Z Kyrkjestad (ståande kyrkje) Joranger kyrkjestad Listeført objekt 84743 Jordanger kyrkje –tømmerkyrkje frå 1600-taletStølar:Brekka (5 sel, 5 fjøs), Dale (20 sel og fjøs), Falkegjerdsvårstølen (2 fjøs), Gunnarsete (berre namnet),Hildestadstølen (2 sel), Høgistølen (1 sel, 1 fjøs), Midtstølen (3 sel, 1 fjøs, tufter), Nedste Sønnesynstølen (10sel/fjøs), Skisete (17 sel/hytter), Svolsete (3 sel), Sønnesynstølen (8 sel/fjøs), Ulvungo (4 sel , tufter), Vindsete(1 sel) , Øverlistølen (ikkje sel), Øystølen (1 sel)Heilskaplege kulturmiljøDet er to kyrkjer i området – verdi som kulturmiljøStølsmiljøa nordvest i Dalsdalen syner historisk kontinuitet om med mange bygningar (sel og løer)intakt.Opplevings- og symbolverdiPlassering og funksjon av kyrkjene har viktig symbolverdi i lokalsamfunnetKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.102Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 6.1. Veitastrondvatnet, NedreREGINE delfelt nr: 077 C1, 077.C21, 077.C22, 077.C2ZPotensielle vassdrag (del II): 32 Holneset, 33 Ugulsvik34 KjerringdalenSamla miljøverdi:***** Svært storLandskapVerdi:*** storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 8 Veitastrond.Landskapstype: Storforma U-dal med vatn.Omtale av områdetDette området omfattar sørlege del av Veitastrondvatnet med tilhøyrande dalsider. Området harei markert avgrensing i sør ved det tronge gjelet Soget. Dalsidene er bratte opp mot mellom 400og 700 moh, med mykje rasmark og ur og vegetasjonsbiletet er dominert av lauvskog. Høgare oppflatar terrenget ut noko før det møter fjellmassiva på begge sider. Langs denne utflatinga finn einrelativt store vatn som Holetjørni. I vest stig toppane opp i over 1600 moh. Veitastrondvatnetdominerar i dalbotnen, men det langsmale vatnet buktar seg mellom viker og framstikkande nesslik at ein ikkje får dei lange utsyna i dette området. Landskapet opnar seg meir når ein kjemlenger nord.Ved Ugulsvik er det ei landskapsmessig fortetting mellom gardstunet på neset og busetnaden påvestsida av fjorden, mellom anna høgdegarden Yngsdal. Denne garden ligg godt synleg idalrommet og markerar inngangen til den høgareliggjande U-forma hengjedalen Yngsdalen.Landskapsområdet er i nord avgrensa midt på Veitastrondvatnet.Landskapsrom:Området er samansett av tre overordna landskapsrom i dalbotnen langs vatnet, samt atYngsdalen utgjer eit fjerde, men noko mindre.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 3%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 16%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 34%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 47%LandskapskarakterMangfald: Mange framstikkande nes og markerte terrengryggar skapar sekvensar av mangelandskapsrom langs vatnet. Dei dominerande dalsidene med lauvtrevegetasjon er likevel såframtredande at andre element vert underordna. Yngsdalen er lite synleg frå dalbotnen, men eitviktig bidrag til den landskapsmessige variasjonen i delområdet.Inntrykkstyrke. Kontrasten mellom bratte fjellsider, høge toppar med brear og snøskavlar og detmeir enn 17 km lange Veitastrondvatnet har sers høg inntrykkstyrke. Intensiteten vert styrka avdet tronge dalrommet i sør.Heilskap: Dominerande fjellformer og jamt bratte dalsider på kvar side av Veitastrondvatnet gjeveit uvanleg sterkt heilskapspreg i området.Landskapsklassifisering: A2Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.103Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVerdi:*** storVegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone aust for vatnet, mellomboreal og nordboreal sone opp mot fjellet.Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:077.C21 BN00016530 Simosete Naturbeitemark (V)077.C21 BN00016531 Soget Gammal lauvskog (R)077.C2Z BN00016533 Yngsdalen Rikmyr (SV)077.C2Z BN00016532 Holetjørntangen Rikare sumpskogar (R)077.C2Z BN00016534 Løkjafjellet-Blånov Sørvendte berg og rasmarker (R)Verna områdeYngsdalen naturreservat, myrområde med innslag av rikmyr og kjelder, 2461 daa.Fiskeførekomst:Veitastrondvatnet har ein god fiskebestand i sør, men rekrutteringa i vatnet ser ut til å veresviktande. Sideelvene kan vere viktige med omsynt til gyting.Kvartærgeologiske førekomstar:077.C2Z 1426-25 Sandhaugane, Yngsdalen, haugar med sortert materiale.077.C22 1426-26 Kjerringdalen, morenerygg, viktig for rekonstruksjonen av ”Veitastrondbreen”Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:077.C1Fossen (sel), Halrun (1sel), Hongi (6 sel), Hongi vetla (tufter), Skogo (tufter?), Ugledalen (1 sel, tuft)077.C21,Sjutuft (tufter)077.C22,Kjerringdalen (1 sel), Vårstølen (sel, løe)077.C2Z,Fjellstølen (5 sel),Holestølen (2 sel), Vårstølen (5 sel, fjøs)Heilskaplege kulturhistoriske miljøDet er ikkje registret særskild verna kulturmiljø i delområdet, men høgdegarden Yngsdalen harstore kulturhistoriske kvalitetar.Verdi:** middelsOpplevings- og symbolverdiBusetnaden langs Veitastrondvatnet har lange historiske røter. Høgdegarden Yngsdalen, som harhatt kontinuerleg busetnad fram til 1967 er godt synleg i landskapet med bygningar av uvanlegstorleik. Gardstunet er synleg frå dalbotnen og er eit viktig eksponent for ei livsform som det er fådøme på i drift i dag.Husmannsplassar langs vestsida av vatnet utgjer interessant kulturmiljø der samanhengenmellom tun og kulturmark framleis er synleg.Samanhengane mellom busetnad, innmark og utmark får ein eit nært inntrykk av frå vegen langsvatnet. Utmarka har i liten grad blitt halde i aktiv bruk dei siste tiåra. Skogen dominerar ilandskapsbiletet.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.104Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 6.2. Veitastrondvatnet, ØvreREGINE delfelt nr: 077.C3, 077,C41, 077.C42, 077.C4ZAktuelle vassdrag (del II): 35 Grøndøla, 36 Utledalen 37 Eldelvi,38 Røytvikelvi,Samla miljøverdi:Landskap**** StorLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 8 Veitastrond.Landskapstype: Storforma U-dal med vatn.Verdi:*** StorOmtale av områdetOmfattar nordlege del av Veitastrondvatnet med tilhøyrande dalsider og større og mindresidedalar. Eldedalen i vest utgjer eit stort og djupt nedskore dalføre, medan Store Grøndalen,Utledalen og Nesdalen på austsida av vatnet er stutte, bratte sidedalar som framstår sommarkerte profilar i det store landskapsrommet. Dalsidene mot Veitastrondvatnet har ein nokoslakare profil enn i sørenden. Saman med det lange utsynet mellom Stølsneset i sør ogVeitastrondbygda i nord, får rommet ein opnaren karakter. Avstandane gjer og at fjelltoppar,brekapper og bratte fjellskrentar vert meir synlege. Landskapsmessig er busetnaden ved Kvam påaustsida av vatnet og ved Nes og Elda i nord viktige for landskapsbiletet. Kulturmarka kringgardane på Kvam har ein uvanleg ope karakter som i hovudsak skuldast geitehaldet. Kontrastentil tett lauvskogspreg på motsett side er slåande.Fleire småelver og bekkefar har tydlege løp ned dalsidene i landskapsrommet som påverkarlandskapsopplevinga (lyd og rørsle) i stor grad i periodar med mykje vassføring.Landskapsrom:Området er i hovudsak samla i eit overordna landskapsrom kring nordlege del avVeitastrondvatnet, men med grense noko inn i neste rom mot sør.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 3%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 28%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 35%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 34%LandskapskarakterMangfald: Landskapsområdet er kontrastrikt med mange landskapselement tilstades, vatn,skogkledde fjellsider, toppar og brekappe.Inntrykkstyrke. Storskala landskapsrom omgjeve av dramatiske fjell og brenatur har storinntrykkstyrke. Busetnad og kulturmark langs Veitastrondvatnet forsterkar dramatikken ilandskapet.Heilskap: Det storskala landskapet utan dominerande inngrep av negativ karakter og medtydelege og oversiktlege landskapsformar skapar ein god heilskap.NaturmiljøLandskapsklassifisering: A2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone aust for vatnet, mellomboreal og nordboreal sone opp mot fjellet.Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:077.C3 BN00016550 Nedrestølen Hagemark (R)077.C4Z BN00016503 Eldedalen Sørvendte berg og rasmarker (SV) (1 art Mnemosynesommerfugl V)Verdi:** middelsFiskeførekomst:Veitastrondvatnet har ein dårleg fiskebestand i nord. Årsaka til dette kan vere den sterkebrepåverkinga, og rekrutteringa i vatnet ser ut til å vere sviktande. Sideelvene kan vere viktigemed omsynt il gyting.RaudlisteartarEin art av sommarfugl knytt til lokaliteten i EldedalenKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.105Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetPå austsida av Veitastrondvatnet ligg Nedrestølen(Tråi) som er registrert som lokalt viktigkulturlandskap av typen beitebakke, støl.Stølar:077.C3,Grøndalen (tufter), Nedregardstølen (Tråi) (1 sel), Nesdalen (Tufter), Øvregardstølen (sel til nedfals,tufter, løe)077.C41,Brengsnesstølen (tufter)077.C42,Elda (fleire sel og fjøs)077.C4Z,Eldedalen(7 sel/tufter), Tuftene (tufter)Verdi:** middelsHeilskaplege kulturmiljøGardslandskapet ved Kvam med opne, beita utmarkslier utgjer eit inntrykksrikt heilskapleg miljø.Opplevings- og symbolverdiKulturmiljø knytt til gardane har stor verdi i landskapsbiletetKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.106Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 6.3.a. Veitastrond.REGINE delfelt nr: 077.DZAktuelle vassdrag (del II): 39 Vetle Svardalen 40 Svardøla41 SnauedølaSamla miljøverdi:*** MiddelsLandskapVerdi:*** StorLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 8 Veitastrond.17 BreaneLandskapstype: U-forma låglandsdal utan vasspegelOmtale av områdetOmrådet omfattar den oppdyrka og busette bygda Veitastrond, med til høyrande dalsider og fjellinn mot brepartia i aust og vest. Til området høyrer to vestlege sidedalar med slak utforming oghengedalsprofil i høve hovuddalføret; Svardalen og Snauedalen. Desse dalføra samlar vatn som iperiodar gjev godt synleg vassføring. På austsida av Veitastrond er dalsidene bratte og jamtutforma med nokre bratte gjel med stutte bekkeløp. Hovudelva er kanalisert med forbyggingargjennom heile landskapsområdet. Jordbruksdrift og gardsbusetnad i kombinasjon med annabusetnad dominerar i landskapsbiletet. Veitastrond framstår som ei livskraftig jordbruksbygd medog ein del nyare bustadbygging.Landskapsrom:Delområdet er i stor grad samanfallande med det overordna landskapsrommet.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 4%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 28%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 36%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 32%LandskapskarakterMangfald: Dei store samanhengande dyrkingsflatene og avgrensinga mot det kanaliserteelveløpet gjev eit noko mindre opplevingsmessig mangfaldInntrykkstyrke. Førekomst av relativt storskala og konsentrert landbruksdrift med storesamanhengande dyrkingsflater er overraskande og i stor kontrast til det bratte og steilelandskapet. Frodig jordbruksbygd inn mellom bremassiva er overveldande.Heilskap: Dei store samanhengande jordbruksflatene dannar eit samlande golv i dalrommet.Busetnaden er organisert lineært langs hovudvegen. Området er lett fattbart og oversiktleg.NaturmiljøLandskapsklassifisering: A2Vegetasjonssone, -seksjon:Sørboreal vegetasjonssone i dalbotnen, mellomboreal og nordboreal sone opp mot fjellet.Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:077.D BN00016488 Vårstølen Naturbeitemark (R)Verdi:* litenFiskeførekomst:Elvevatnet i Sumelvi/Storelvi er kaldt, sidebekkar og elver kan vere viktige for gyting.Dyreliv1426-7 Veitastrond, elv og elvedelta, hekkeplass for våtmarksfugl, lokalt viktig.1426-13 Elvakroken elv, og elvedelta, hekkeplass for våtmarksfugl, lokalt viktig.Kvartærgeologiske førekomstar:1426-37 Vårstølen, Veitastrond, JettegryterKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.107Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kulturminne/kulturmiljøVerdi:** middelsRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdet077.DZ Kyrkjestad (ståande kyrkje) Veitastrond kyrkjestad 85797, Veitastrond kapell - 1935Stølar:Snauedalsstølen (tufter), Vårstølen (20 sel, 4 fjøs)Heilskaplege kulturhistoriske miljøEin stor del av gardsbusetnaden har god tradisjonell byggestil med innslag av sveitserstil påvåningshusa. Driftsbygningar med flotte steinmurarOpplevings- og symbolverdiVeitastrond kapell har lokal symbolverdiKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.108Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Delområde: 6.3.b TungestølenREGINE delfelt nr: 077.DZAktuelle vassdrag (del II): 29 Storelvi, 43 AusterdalselviSamla miljøverdi:***** Svært storLandskapVerdi:*** storLandskapsregion: 23 Indre bygder på Vestlandet, underregion 8 Veitastrond.17 BreaneLandskapstype: U-forma låglandsdal (med stølar)Omtale av områdetPå høgde med Snauedalen er det eit markert skifte i dalbotnen med overgang frå elveavsetningartil småkupert beitemark og skog med stort innslag av knausar og bergrygger i dagen. Lenger innvert dalen delt i to greinar, Langedalen og Austerdalen som ender inn under det storebremassivet. Ved dette dalmøtet finn ein dei markerte stølsmiljøa Tungestølen og Nystølen.Stølane ligg fint samla i landskapet på kvar side av dei store elveslettene i dalmøtet, medmeandrerande elvefar, våtmark og mindre bekkeløp. Det er og ein støl i overgangen motVeitastrond, på høgde med Snauedalen. Det er bygd veg inn til både Tungestølen og til Nystølen.Landskapet i området er prega av relativt open lauvskog i lisidene. Beitepreget er tydeleg, i sær inærleiken av stølane som er utan trevegetasjon.Elvene i dalbotnen er viktige landskapsinnslag. I sær er hovudelvi, Storelvi framtredande ogtrengjer seg gjennom landskapet med stor kraft. Fleire stader er det god visuell kontakt mellomStorelvi og vegen. Ei rekkje bekkefar i dei bratte dalsidene vil vere markerte landskapselement iperiodar med stor avsmelting eller nedbør. Elveutløpa frå sidedalane vil vere markerte i periodarmed stor vassføring.Landskapsrom:Fjellformer og brekappe dannar overordna ramme for eit samla landskapsrom. Mindre rom vedTungestølen og langs Storelvi vil og vere viktige for opplevinga av området.Inngrepsstatus (INON) i delområdetVillmarksprega område (> 5 km frå inngrep) 52%Inngrepsfri sone 1 ( 3-5 km frå inngrep) 25%Inngrepsfri sone 2 (1-3 km frå inngrep) 13%Inngrepsnære område (< 1 km frå inngrep) 10%LandskapskarakterMangfald: Stølslandskap med beitemark, bratte fjellsider og brekappe gjev stor variasjonsrikdom ilandskapet.Inntrykkstyrke. Stølsgrender ved Tungestølen og Nystølen i kontrast til bremassivet. Storelvi somkraftig landskapselement, stadvis nedskore i berggrunnen. Opplevinga av landskapsrommet vedTungestølen er noko av det mest storlagne ein finn.Heilskap: Brelandskapet og storforma U-dal gjev ei mektig heilskapleg oppleving.Landskapsklassifisering: A1Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.109Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

NaturmiljøVegetasjonssone, -seksjon:Mellomboreal vegetasjonssone i dalbotnen, nordboreal sone opp mot fjellet, alpin sone i høgt tilfjells.Svakt oseanisk seksjon (O1)Registrerte naturtypar:077.D BN00016489 Breasandane Større elveører (V)077.D BN00016541 Langedalen Sørvendte berg og rasmarker (SV) (1 art Mnemosynesommerfugl V)Verdi:*** storFiskeførekomst:Elvevatnet i Storelvi er kaldt, sidebekkar og elver kan vere viktige for gyting.RaudlisteartarEin art av sommarfugl knytt til lokaliteten i Langedalen.Kvartærgeologiske førekomstar:1426-22 Langedalen U-dal, nasjonalt viktig1426-34 Austerdalsbreen – Breasanden, 10 km lang og 1100 m nedskjering i Jostedalsbreplatået.Kulturminne/kulturmiljøVerdi:**middelsRegistrerte kulturminne og kulturmiljø i delområdetStølar:077.D,Nystølen (mange sel), Tungestølen (mange sel)Heilskaplege kulturhistoriske miljøBåde Tungestølen og Nystølen syner god historisk kontinuitet og har teke godt vare på detheilskaplege preget.Opplevings- og symbolverdiStølsmiljøa i landskapsområdet syner kontinuitet i byggeskikk og utnytting avlandskapsressursane. Tungestølen har stor opplevingsverdi som kulturmiljø, mellom anna fordiein her har ein lang historisk tradisjon for å ta imot brevandrarar.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.110Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

4.2 Oppsummering av verdivurderingar for delområdaDelområde Landskap Naturmiljø Kulturmiljø Samla verdi1.1. Almenningen *** *** * Stor1.2. Kinsedalen *** ** ** Stor1.3. Solvorn *** *** *** Svært stor1.4. Kroken *** *** *** Svært stor1.5. Marifjøra * ** ** Liten1.6. Sørheim *** * ** Middels1.7. Høyheimsvik ** ** *** Stor1.8. Fjøsne ** *** * Middels2.1. Skjolden/Fortun ** ** ** Middels2.2. Fortun/Bergsdalen ** *** * Middels2.3. Fortunsdalen ** ** *** Stor2.4. Tverrdalen ** *** * Middels2.5. Nørdstedalen - - -2.6. Vetledalen, Middalen - - -2.7. Sognefjellet - - -3.1 Luster med Dalsdalen ** *** *** Svært stor4.1. Gaupne ** *** ** Stor4.2. Rånnøy ** ** * Liten4.3. Leirmo med Leirdalen ogMiddels** *** *Rydøla4.4 Tunsbergdalsvatnet ** * * Svært liten4.5. Alsmo - Husøy ** *** * Middels4.6. Vigdalen *** *** ** Svært stor4.7. Jostedalen ** * ** Liten4.8. Krundalen *** ** * Middels4.9. Krekane/Geisdalen *** * ** Middels4.10.Elvekrok ** ** ** Middels4.11.Fåberg ** * ** Liten4.12.Fåbergstølen - - -4.13.Øy - - -4.14. Styggevatnet - - -5.1. Hafslo *** *** *** Svært stor5.2. Indre Hafslo ** ** ** Middels6.1. Veitastrondvatnet, nedre *** *** ** Svært stor6.2. Veitastrondvatnet, øvre *** ** ** Stor6.3.a. Veitastrond *** * ** Middels6.3.b Tungestølen *** *** ** Svært stor- ikkje vurdertKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.111Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Kjeldeliste:Austad I., Hauge L. Helle T., 1993. Verdifulle kulturlandskap og kulturmarkstyper i Sogn og Fjordane.Prioriterte områder. Avdeling for landksapsøkologi, Sogn og Fjordane distriktshøgskule.Bolstad B. Og Kvamme, M. 1980, Kulturhistoriske registreringar i Breheimen 1980, Arkeologiskerapporter, Historisk museum. Universitetet i BergenBruaset Oddgeir 2003. Eg bur oppå ein plass – i Sogn. Genesis Forlag, Oslo.Direktoratet for naturforvaltning 1994, verdifulle kulturlandskap i Noreg, mer enn bare landskap, Del 4.Sluttrapport frå det sentrale utvalget, nasjonal registrering av kulturlandksap, TrondheimDirektoratet for naturforvaltning, 2005. Bestandstilstand for laks, sjøaure og sjørøye 2005,Vassdragsoversikt oppdatert januar 2005Direktoratet for Naturforvaltning. 1999. Nasjonal rødliste for truete arter i Norge 1998. Norwegian RedList 1998. DN-rapport 3:1-161.Dyrdal O.M. 1995, kyrkjehistorie for Luster kommune. Lokalhistorisk årbok 1995Elgersma A og G. Sønstebø 1994. Landskapet i Sogn og Fjordane, Delrapport II, Indre Sogn.Inndeling i underregionar, landskapsskildringar og vurdering av opplevingsverdiar. NIJOS rapport6/94.Elgersma, A. 1996. ”Landskapsregionar i Norge, med underregioninndeling. Målestokk1: 2 000 000.” Trykt kart. Norsk institutt for jord- og skogkartlegging, Ås.Hauge L. & Austad I. 1989, Kulturlandksap og kulturmarkstypar i Luster kommune, Kulturlandksap iSogn og Fjordane, bruk og vern, rapport nummer 5. SFDH Skrifter 1989:8Klakegg, O., Nordahl-Olsen, T. Sønstegaard, E AA.R., 1989: Sogn og Fjordane fylke,kvartærgeologisk kart – M 1:250 000. Noregs geologiske undersøkelse.Kvitrud Arne, 1996/97 Sagbruksnæringa i Luster på 1600-talet artikkel frå Lokalhistorisk årbok nr 31996/97, Sogelaga i Luster i samarbeid med Luster kulturkontorLarsen, B.H. 2002 Biologisk mangfold i Luster kommune. Miljøfaglig utredning Rapport 2002-20 1-39+ vedleggLov om kulturminnar av 9. juni 1978Luster energiverk, 2005 Prosjektplanen for kommunedelplan for små kraftverk i Luster.Luster energiverk, 2005, Lokal energi utgreiing, Luster kommune.Luster kommune, 2000, Kommunedelplan for forvaltning av kulturminne i Luster 1994-2001Miljøfaglig Utredning AS 2005. Rauma kommune, Miljøverdier i nedbørfelt uten vern.Underlagsrapport til kommunal temaplan småkraftverk. Miljøfaglig Utredning Rapport 2005:23.Moen, A. 1998. Nasjonalatlas for Norge: Vegetasjon. Statens kartverk, Hønefoss.NIJOS 1997. Landskapet og reiselivsproduktet. Rapport 4/97. Utarbeidd av G. Kamfjord, H. Lykkja ogO. Puschmann.Nordisk Ministerråd, 1987. Natur- og kulturlandskapet i arealplanleggingen. NORD 1987: 29,Miljørapport 1987:3 (3 bind).Norges vassdrags og energidirektorat, 1999, Miljøkonsekvensar av mini- og mikrokraftverk, rapport8/1999Norges vassdrags og energidirektorat, 2004, Dokumentasjon av biologisk mangfald ved bygging avsmåkraftverk (1 – 10 MW), veilder 1/2004.Norges vassdrags og energidirektorat, 2005 miljøtilsyn ved vassdragsanlegg, veileder 2/2005.Kartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.112Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA

Puschmann, O. 2004. “Nasjonalt referansesystem for landskap. Beskrivelse av Norges 45landskapsregioner.” Norsk institutt for jord- og skogkartlegging, Ås.Randers K, Kvamme M., 1992 Breheimenundersøkelsene 1982-1984 II: Stølsområdene. Arkeologiskerapporter 15, Historisk museum, universitetet i Bergen.Sogn og Fjordane Skogeigarlag, 2001/2002 miljøregistrering i skog, database stilt til rådighet forprosjektet.Statens vegvesen, 1995, Handbok 140, del Iia, Metodikk for berekning av ikkje prissattekonsekvenser,US Forest service 1974. National forest landscape management: volume 2, chapter 1; The visualmanagement system. Agricultural handbook; 462. Washington D. C., 1974.Øvregard, Kåre, 1999. Stølar og stølsliv i Luster kommune, Skald, LeikangerMunnlege kjelderChrisitan Hillmann, naturforvaltar, Luster kommuneErling Bjørnetun, Luster kommuneMagnus Snøthun, Luster energiverkKjelder på internettTema Nettsted URL adresseFornminner,fredaAskeladden -database forhttp://askeladden.ra.no/sok/Må ha brukarnamn og passordkulturminne ogkyrkjerkulturminneRiksantikvarenHjort, fisk og Luster kommune www.luster.kommune.nokulturhistorieDyreliv(hjort fisk, fugl,raudlisteartar)NaturtyparViktigekulturlandskapStølarViktigenaturområdeMiljøstatus iSogn ogFjordaneFylkesatlas iSogn ogFjordanewww.miljostatus.no/sognogfjordane/www.fylkesatlas.noLokalhistorie Fylkesleksikon www.nrk.no/nyheter/distrikt/nrk_sogn_og_fjordane/fylkesleksikonVærstatistikk Meteorologisk www.met.noinstituttGeologisk kart Norgesgeologiskeundersøkelsewww.ngu.noFuglNorskwww.fugleatlas.nohekkefuglatlasNaturtyper Naturbasen www.naturbasen.noKartlegging og verdivurdering av landskap, natur, kultur.113Del I rapport 7a/2006 Aurland Naturverkstad BA