Descarga o libro en PDF - Culturagalega.org

hai que ter en conta a drástica diminución no número de fabricantes e de
reparadores artesáns de campás nos noso país, e non se pode esquecer a falta
cada vez maior de sacerdotes e sancristáns, uns dos principais transmisores
deste saber, no noso agro. “Cando estábamos a preparar a actividade,
comprobamos que ao buscar en Internet por campás os enlaces son todos de
fábricas que ademais de facer estes instrumentos tamén fabrican sistemas
electrónicos con gravacións para as substituír”, explica Xabier Camba, “hoxe
xa hai moita xente que non entende a linguaxe e que non distingue se un
toque é de morto ou é de enterro, e iso que son moi diferentes”.
O saber
Ademais do taller práctico, a actividade incluíu unha xornada teórica na que
se tentaba inserir o mundo das campás dentro do seu contexto cultural. Deste
xeito, a historia destes instrumentos, a presenza das campás na literatura
galega ou uns breves apuntamentos sobre o xeito de tocar formaron o corpo
teórico deste primeiro curso. “Contactamos con Alfonso Chedas Sangiao, que
era unha das persoas de por aquí que sabía facer isto”. De xeito curioso, en
Ouzande o coñecemento sobre a arte de tocar os sinos está máis estendido do
que noutros lugares. O responsable da asociación explícao polo curioso
método que aínda teñen os veciños de encargarse da sancristía. “Hai unha
tradición para ver quen é sancristán na parroquia. Cada ano encárgase unha
familia, que son os que tocan se saben, e se non, delegan en alguén que si
saiba. A orde organízase segundo o ano de casamento, e esta é unha das
razóns polas que aquí se conservou bastante este coñecemento, e mesmo hai
nenos que aínda saben tocar”.
Os dialectos dos signos
O coñecemento sobre os toques da campás forma parte da cultura popular
galega, e existe unha grande variedade “dialectal” desta linguaxe, como
puideron comprobar nas xornadas de Ouzande. “Cando se falou do tema de
como se tocan as campás para morto, xurdiu a discusión de se é certo que
cando morre un rico tánxese de xeito diferente, máis pausado e máis grave,
que cando morre un pobre”, apunta Camba. “Había quen dicía que si, pero o
cura aseguraba que en todos os lugares nos que el estivera tocábanse sempre
igual”. Tamén foi motivo de polémica a existencia de toques diferenciados
para homes ou mulleres, que moita xente asegurou coñecer. E aínda máis.
“Nós pensábamos que o ritmo de repenicado era máis ou menos semellante
en todas as partes, pero un rapaz dun concello veciño asegurounos que alí
tocaban o repenique para festa con ritmo de muiñeira, aínda que claro, iso
dependería do tanxedor”, apunta o presidente da Fervenza. As xornadas
tamén serviron para facer memoria de toques hoxe practicamente esquecidos,
“os toques de rezo facíanse antes a mediodía e mais a final da tarde, e servían
tamén coma referencia horaria para os labregos”.