Atatürk'ü Anlamak ve Tamamlamak (e-kitap)

yıl, toplumlar için kısa bir zaman aralığıdır. Ne var ki son 50 yıl, toplumumuz için,
durukluktan dinamizme yönelmeye başlatan önemli itici güçlerin tarih sahnesine çıkışına
rastlamaktadır. Bunların ilki, Ulusal Bağımsızlık Savaşı'na dayanan Türk Devrimi, ikincisi,
yüzyıllardır özlemle beklenen uzun barış yılları, üçüncüsü de Anadolu'nun bugüne değin tanık
olmadığı bir nüfus artışıdır.
Toplumsal olanla iktisadi olanın, bir kumaşın iki yüzü gibi birbirinden ayrılmadığını ve
karşılıklı bir etkileşim içinde bulunduğunu gözeterek, iktisadi gelişme için öne sürülen bir
aşamalar dizisinin, toplumsal hayat için de geçerli olduğunu öne sürebiliriz. Bu takdirde, ünlü
iktisat tarihi profesörü W. W. Rostow'un iktisadi bakımdan bütün toplumları içine
yerleştirdiği beş kategori, toplumumuzun aşamalarını da açıklamamıza olanak hazırlayan şu
beş aşamaya dönüşecektir: Geleneksel toplum - Hazırlık aşamasındaki toplum - Harekete
geçme aşamasındaki toplum - Toplumsal olgunlaşma yolundaki toplum - Kitle tüketimi
çağındaki toplum.
Bu şemadan yola çıkılarak, 1937'lerde harekete geçme aşamasına varan Türkiye'nin
1973'lerde olgunlaşma yolunda ilerlediği söylenebilir. Elbette bir aşamadan başka bir
aşamaya geçiş, toplumların bütün kesimleri için geçerli olmamaktadır. Toplum yapısı ve
dokusu, bazı kesimlerinde değişmeye ve yenileşmeye daha yatkın, bazı kesimlerinde ise
yeterince hazırlıklı değildir. Bunun bir sonucu olarak, 1973'lerin Türk toplumu, oranları
değişik dört bölümlü bir toplum görüntüsü vermektedir: Önemi gittikçe azalan ''geleneksel
toplum'', henüz ''hazırlık aşamasında'' bulunan bir toplum bölümü, ''harakete geçme
aşamasında'' gördüğümüz önemli bir bölüm ve büyük kentleri çevreleyen bir ada görünüşünde
de olsa ''olgunlaşma yolunda toplum''. Hemen belirtelim ki, cumhuriyetin 50. yılında
toplumumuzun göze çarpan belirgin niteliği bir geçiş toplumu olmaktır. Geçiş çağının temel
özelliğini ise şöyle özetleyebiliriz: Tarım kesimine dayanan toplumun yerine sanayi,
ulaştırma, ticaret ve hizmet kesimlerini egemen kılmak.
Genel doğrultusunu işaret ettiğimiz bu değişme, toplumsal hayatımızı dört bir yanından
kuşatan şu ''geçiş''leri ortaya çıkarmaktadır:
cTarım toplumundan sanayi toplumuna,
c Kırsal yerleşmelerden kentsel yerleşmelere,
c Biçim kazanmamış, iki katlı sosyal yapıdan, çok katlı ve tabakalı sosyal sınıf yapısına,
c Teokratik bir toplumdan laik bir topluma.
c Tekçi (monist bir toplumdan çoğulcu (plüralist) bir topluma,
c Yasal eşitlikten ve özgürlükten, gerçek bir eşitliğe ve özgürlüğe,
c İçe dönük ve görece kapalı bir toplumdan, dışa dönük ve açık bir topluma,
c Ulaştırmasız-habersiz-örgütsüz ve birbirinden kopuk bir yaşantıdan, toplumsal
bütünleşmeye ve örgütlenmiş bir topluma,
c Padişahların, kişilerin ve dar çıkar çevrelerinin buyruğundan, halkın hükümdarlığına, yani