Cicero-Yaşlılık ve Dostluk.pdf - UTKU618

hem onlarla, hem de aralarında çok yakın dost olduklarını
anlatırlar. Ama bunlardan birinin dostundan, doğruluğun
onuruna içtikleri sırada, devletin çıkarına aykırı bir şey
istediğini sanmak bile yerinde olamaz; çünkü bu insanlar için,
dostlarından böyle bir şey istemiş olsalardı bile, elde
edemeyeceklerdi demek gerekli midir? Çok dürüst kimselerdi
onlar; dostundan böyle bir şeyi istemek de, istenildiği için
yapmak da aynı derecede bir suçtur. Ama bakın, C. Carbo (64)
ve C. Cato, Tib. Gracchus'un izinden gittikleri halde, şimdi
bu kadar yeğinlikle davranan kardeşi C. Gracchus onunla birlik
olmamıştı (65).
XII
Utanç verici bir şeyi istememeyi, istendiği zaman da yapmamayı
dostluğun kutsal bir yasası olarak kabul edelim. Her suçun,
hele devlete karşı işlenen suçların dost uğrunda yapıldığını
ileri sürmek, hem utanç verici, hem de hiç kabul edilmeyecek
bir özürdür. Biz, Fannius ve Scaevola, öyle bir noktada
bulunuyoruz ki, devletin başına gelecekleri uzaktan
görebiliriz. Atalarımızın töreleri yollarından (66) epeyce
saptı. Tib. Gracchus kıral olmaya kalkıştı, daha doğrusu,
birkaç ay kral gibi egemen oldu. Roma halkı böylesini hiç
görmüş, işitmiş miydi? Ölümünden sonra bile onun izinde
yüreyerek, arkadaşlarının ve yakınlarının P. Scipio'ya (67)
yaptıklarını gözlerim yaşarmadan söyleyemem. Çünkü Tib.
Gracchus'un uğradığı son cezayı düşünerek Carbo'ya (68)
elimizden geldiğince katlandık, ama C. Grascchus'un
tribünlüğünden ne beklediğimi şimdiden söylemek istemiyorum.
(69) ....................Günden güne iş sarpa sarıyor,
çöküntüye yönelen bir durum, bir kez başlayınca, kayar gider.
Önce Lex Gabinia (70), iki yıl sonra Lex Cassia'yla (71) oy
kağıtlarında ne hatalar yapıldı, görüyorsunuz. Daha şimdiden
halkın senatodan ayrıldığını, en ciddî sorunlarda
ayaktakımının keyfine göre davrandığını görür gibi oluyorum.
Çünkü bu olayların nasıl yapıldığını öğrenenlerin sayısı
bunlara nasıl karşı konulduğunu öğrenenlerden daha çok olacak.
Bu sözleri niçin söylüyorum? Hiç kimse ortaksız böyle bir işe
girişemez de ondan. Bunun için bilmeden, böyle dostlara düşmüş
iyi insanları, devlete karşı büyük bir suç işleyen dostlarını
yüzüstü bırakmayacak kadar kendilerini onlara bağlı
saymamaları için uyarmalı, kötü insanlar içinse cezalar
koymalı; ama bir başkasına uyanın cezası, ihanete önder
olanınkinden aşağı olmamalı. Yunanistan'da Themistokles'ten
(72) daha ünlü, daha etkili kim vardı? Pers savaşlarında
komutan olarak Yunanistan'ı tutsaklıktan kurtardıktan sonra,
çekemezlik yüzünden sürgüne gönderilince, nankör yurdun