Cicero-Yaşlılık ve Dostluk.pdf - UTKU618

şeyleri aşağı görüp onlardan nefret ettiğine göre: örneğin
iyilik, kötülükten; ılımlılık, tutkudan; gözüpeklik,
alçaklıktan nefret eder. Bu yüzden haksızlığın doğruları;
alçaklığın yiğitleri; zevk düşkünlerininse ölçülü kimseleri en
çok kaygılandırdığını görebilirsin. O durumda, iyi şeyler için
sevinmek, kötülükler için acı duymak dengeli bir ruhun
özelliğidir. Bilge acı duyuyorsa, -kesin olarak da duyar, yok,
her türlü insanca duygunun onun ruhundan koparıldığını
düşünürsek, o başka!- biraz üzülmemek için dostluğu yaşamdan
büsbütün kaldırmak neden? Ruhta eylem olmazsa, insanla hayvan
arasında demiyorum, ama insanla ağaç kütüğü, kaya ya da bu
gibi bir eşya arasında ne ayrım kalır? Çünkü kendisinin sert,
hem de demir gibi sert olmasını isteyenlerin sözlerini
dinlemeyen erdem, aslında birçok işte olduğu gibi, özellikle
dostlukta yumuşaktır ve işlenebilir; öyle ki, dostun mutlu
günlerinde sanki genişler, kara günlerinde sıkışır. Bu yüzden
dost için duyulacak kaygı dostluğu yaşamdan kaldıracak denli
büyük değildir. Aynı biçimde kimi sıkıntı ve üzüntüler
doğurabilir diye erdemden vazgeçilecek de değildir.
XIV
Yukarıda söylediğim gibi, ruhta erdem ışığı belirince dostluk
oluşur; bu ruha benzeyen başka bir ruh yaklaşır, ona bağlanır;
bu birleşme sonunda sevginin doğması kaçınılmaz olur: Onur,
ün, yapı, giysi, beden bakımı gibi boş şeylerden hoşlanıp da
erdemle donanmış, sevebilen, deyiş yerindeyse (75), sevgiye
sevgiyle karşılık vermesini bilen bir ruhtan hoşlanmamak saçma
bir şey değil mi? Çünkü hiçbir şey bu sevgi alışverişinden,
istekle yapılan karşılıklı yardımdan daha tatlı olamaz. Peki?
sözlerimize bir de şunu eklersek, benzerliğin insanları
dostluğa çektiği kadar hiçbir şey başkasını kendisine çekip
sürüklemez dersek -bunu demeye de hakkımız vardır- kaçınılmaz
olarak kabul edilecektir ki, iyi insanların iyileri sevmeleri,
sanki aralarında bir akrabalık ya da doğadan gelen bir bağ
varmış gibi birbirlerine bağlanmaları yerinde bir iştir. Çünkü
doğa denli benzeri arayan, benzerlerini kapan hiçbir şey
yoktur. Bunun için, Fannius ve Scaevola, benim düşünceme göre,
iyi insanlar arasında sanki kaçınılmaz denebilecek bir
yakınlık, kesinlikle vardır; bu duygu, doğanın yarattığı
dostluk kaynağıdır. Ama onların iyiliği halka da yayılır.
Çünkü bütün ulusları koruyan ve onların iyiliği için çalışan
erdem insanlıktan uzak, benlikçi, kendini beğenmiş değildir;
halk sevgisine yabancı olsaydı, kesin olarak böyle yapmazdı.
Bundan başka, öyle sanıyorum ki, dostluğun kökenini çıkar
kaygısında görenler, bu bağın en güzel düğümünü çözmüş
olurlar. Çünkü dostlukta hoş olan, elde edilecek yarardan çok,