türkiye'de vergi uyuşmazlıkları ve idari çözüm yolları

yetkiler vermektedir. Anayasanın 73/4 maddesine göre, Bakanlar Kurulu kanununun
belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde vergi tarifesinde değişiklik yapabilir. Nitekim
çeşitli vergi kanunlarında bunun örnekleri görülmektedir. Gelir vergisi kanununun
mükerrer 123 üncü maddesinde Bakanlar Kurulu saptanan had ve tutarları %50 sine
kadar arttırmaya ya da indirmeye yetkili kılınmıştır. Katma değer vergisinde de
Bakanlar Kurulu %10’luk vergi oranını dört katına kadar arttırmaya %1’e kadar
indirmeye bu oranlar dahilinde çeşitli mal ve hizmetler ile bazı malların perakende
aşaması için farklı oranlar saptamaya yetkilidir (KDVK, Md.28) 15 .
1.1.9. Verginin Tarhı
Vergi borcunun ödenebilir hale gelebilmesi için vergi idaresinin tarh, tebliğ,
tahakkuk ve tahsil işlemlerini yapması gerekmektedir. Vergi idaresi mükelleften vergi
alacağını, miktar olarak kesin biçimde hesaplamadıkça alamaz. Mükellef doğal olarak
ne kadar ödeyeceğini bilmek isteyecektir. Bu hesaplama işlemine tarh denilmektedir.
Vergi Usul Kanunun 20. maddesinde yer alan tanıma göre, “Verginin tarhı, vergi
alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından
hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit eden idari muameledir.”
1.1.9.1. Beyannameye Dayanan Tarh
Beyan usulüne tabi vergilerde mükellef yada vergi sorumlusu vergi matrahının
saptanmasına esas teşkil edecek bilgi ve olayları yazılı olarak bildirmektedir. Çoğu
zaman mükellef ya da sorumlu saptadığı matraha vergi oranını da uygulayıp ödeyeceği
vergiyi de beyannamesinde göstermektedir.
Beyan üzerinden alınan vergilerde, kural olarak tarh, tebliğ ve tahakkuk
işlemleri bir arada yapılmaktadır.
Tarh işleminin zamanı verilere göre değişiklik göstermektedir. Gelir ve kurumlar
vergilerinde tahakkuk fişi beyannamenin verildiği günde düzenlenmektedir.
Beyannamenin posta ile gönderilmesi halinde ise beyannamenin vergi dairesine geldiği
15 Kırbaş, a.g.e., s.95.
11