TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KALİKS[4 ...

2.2. Kaliksarenlerin Tarihi Süreci
4
Kaliksarenler, ilk olarak fenol ve formaldehit arasındaki kondenzasyon
reaksiyonundan elde edilmiştir. Fenol formaldehit kimyası ise çok eskilere
dayanmaktadır. Bunu ilk olarak Alman kimyacı Adolph von Baeyer sulu formaldehit ile
fenolü ısıtarak oldukça sert, reçinemsi ve kristallenmeyen bir madde olarak elde etmiştir
(Gutsche 1989). Fakat o yıllardaki enstrümental analiz tekniklerinin yetersiz olması
nedeni ile 70 yıldan fazla bir süre karakterize edilememişlerdir. Daha sonra 1905-1909
yıllarında Leo Hendrick Baeckeland fenol formaldehit reaksiyonu ile elde edilen elastiki
katı bir reçinenin sentez yönteminin patentini almıştır (Gutsche 1989). Bu reçine ilk
fenoplast olarak bilinmiş ve ticari olarak “bakalit” ismiyle başarılı bir şekilde
pazarlanmıştır. Bu ticari başarı birçok araştırmacının fenol formaldehit kimyasına
ilgisini artırmıştır.
Bu araştırmalardan en önemlisi Avusturya Graz Üniversitesindeki Alois Zinke
ve grubu tarafından yapılmıştır. Zinke “bakalit reaksiyoları” üzerindeki çalışmaları
yoğunlaştırarak p-sübstitüe fenollerle formaldehitin vermiş olduğu kondensasyon
reaksiyonunu aydınlatmak için, p-tert-butil fenolü, sulu formaldehit ve sodyumhidroksit
ile önce 50-55 o
C‘de daha sonra 110-120 o
C ‘de iki saat reaksiyona sokmuş süspansiyon
halindeki bu maddeyi bezir yağı içersinde 200 o
C de bir kaç saat ısıttığında erime noktası
yaklaşık 340 o
C civarında olan bir madde elde etmişlerdir. p-Kresol, p-tert-amil fenol
gibi fenoller kullanıldığında ise, aynı işlemleri takip etmek suretiyle çok sert ve yüksek
erime noktasına sahip ürünler elde etmişlerdir. Zinke elde ettiği bu ürünlerin, p-alkil
fenolle formaldehitin reaksiyonu sonucunda oluşan lineer tetramerin halkalaşmasıyla
elde edilen siklik tetramer yapısında ve saf olduklarını savunmuş (Zinke 1944), fakat
daha sonraki yıllarda Gutsche ve çalışma arkadaşları, elde edilmiş bu ürünün gerçekte
bir tetramer olmadığını, tetramer, hekzamer ve oktamer ve bir miktarda lineer oligomer
karışımı olduğunu ileri sürmüşlerdir (Gutsche 1981, 1983).
1970’lerin sonunda Zinke’nin metoduna benzer bir yöntem, Webster Groves
adında Missouri’deki petrol şirketi tarafından patentlenmiştir (Gutsche 1989).
Bu alandaki en önemli çalışmalar Gutsche tarafından gerçekleştirilmiştir.
Gutsche, çalışmalarını siklik oligomerik bileşikler üzerine yoğunlaştırmış ve bu türden