Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İnceleme<br />
İskenderun limanlarındaki hizmetlendirme ücretlerindeki<br />
düşüşler sayılabilir. 25<br />
Görüldüğü üzere 1991-2003 arası dönem, tarımdan,<br />
petrol ve petrol ürünleri ticaretine, askeri/<br />
güvenlik harcamalarının artışından ulaştırma<br />
sektöründe yaşanan kayıplara kadar, Türkiye’yi<br />
her alanda olumsuz yönde etkilemiştir. Türkiye-Irak<br />
ilişkilerinde olumsuz etkiler bırakan bu<br />
dönemde, nadiren de gerçekleşmiş olsa önemli<br />
bir işbirliği çabası yaşanmıştır. Bu çaba, sadece<br />
Türkiye-Irak arasında değil aynı zamanda tüm<br />
Fırat-Dicle nehir havzası dahilinde ve tüm kıyıdaş<br />
ülkeleri kapsayacak şekilde gerçekleşmiştir.<br />
Bu çaba Fırat-Dicle İşbirliği Girişim’i (the Euphrates-Tigris<br />
Initiative for Cooperation- ETIC)<br />
olarak adlandırılmıştır. Kurucu belgesi 2000 yılında<br />
imzalanan bu girişimin temel amacı, Fırat<br />
ve Dicle bölgesinin sürdürülebilir kalkınmasını<br />
sağlayabilmek için sosyal, ekonomik ve teknik<br />
alanlarda bir işbirliği atmosferi oluşturmaktır.<br />
ETIC’in kurucu üyeleri Irak, Türkiye, Suriye, İran<br />
ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki akademisyenlerden<br />
oluşmaktadır. 26 Kurucu belgenin 2000<br />
yılında imzalanmasına rağmen, girişimin resmi<br />
olarak kurulması 19-22 Mayıs 2005 tarihleri arasında<br />
girişimin hazırlık aşamasının tamamlanması<br />
amacıyla ABD’nin Kent Üniversitesi’nde<br />
ETIC’in kurucu üyelerinin yaptığı bir toplantı<br />
sonucu gerçekleşmiştir. 27 Bu girişim Fırat ve Dicle<br />
nehri konusunda o tarihe kadar yapılmamış<br />
bir şey yapmış ve su odaklı değil konuya kalkınma<br />
odaklı yönelmiştir. Bu yeni yaklaşımla,<br />
girişimin tarafları hedef olarak, çevre koruması,<br />
sosyal ve kadın erkek eşitliği, yönetim meselesi,<br />
çok paydaşlı bir yapı, halkın katılımı gibi konuları<br />
seçmişlerdir. 28<br />
ETIC’in temel amaçları olarak karşılıklı diyalog<br />
fırsatları yaratmak; Fırat-Dicle bölgesindeki karar<br />
alıcıların ve uygulayıcıların ilgisini çekecek<br />
projeler geliştirmek; çiftçiler, NGO’lar, toplumsal<br />
bazlı örgütlenmeler, iş dünyası gibi farklı paydaş<br />
grupları bir araya getirerek görüş alış verişi<br />
sağlamak; tüm kıyıdaşlara fayda sağlayacak ortak<br />
pilot projeler yürütmek; Fırat-Dicle bölgesindeki<br />
meselelerle ilgili kamunun farkındalığını arttırmak;<br />
eğitim imkânları yaratmak ve işbirliği ve<br />
kalkınma konusunda sürekliliği sağlamak gösterilebilir.<br />
29<br />
1991-2003 arası dönem Türkiye-Irak ilişkilerine<br />
Irak’ın Kuveyt’i işgali ve ardından yaşanan savaş<br />
ve Birleşmiş Milletler Ambargosu damgasını<br />
vurmuştur. Bu sayılan unsurlar Türkiye Irak ilişkilerini<br />
olumsuz etkilemiş ve ilişki içinde olunan<br />
başta dış ticaret olmak üzere tüm sektörlerde kayıplar<br />
yaşanmıştır.<br />
2003 Irak’a İkinci Amerikan Müdahalesinden<br />
Sonra Türkiye-Irak İlişkileri<br />
2003 yılındaki Amerikan müdahalesinden sonra<br />
Türkiye-Irak arasındaki ilişkiler yeniden canlanmaya<br />
başlasa da Irak’la yeniden başlayan ilişki ve<br />
ticaret miktarı 1991 öncesi seviyesine ulaşamamıştır.<br />
İkinci Amerikan müdahalesi sonrasında,<br />
21 Mayıs 2003 tarihinde kabul edilen 1483 no’lu<br />
Birleşmiş Milletler kararı uyarınca Irak’a karşı<br />
uygulanan ambargo kaldırılmıştır. Irak’ın yeniden<br />
yapılandırılma sürecinde, dış ticaret, taşımacılık,<br />
bankacılık, inşaat ve enerji gibi çeşitli<br />
sektörler temelli ilişkiler 2003 sonrası yeniden<br />
gelişmeye başlamıştır. 30<br />
2003 sonrası Türkiye-Irak dış ticaret sektöründeki<br />
duruma bakıldığı zaman, Irak’a uygulanan<br />
BM ambargosunun kaldırılmasının ardından dış<br />
ticaretin arttığı görülmektedir. 2003 ve 2004 yıllarında<br />
Türkiye’nin Irak’a ihracatı sırasıyla 829<br />
milyon dolar ve 1.820 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.<br />
2003 ve 2004 yıllarında Türkiye’nin<br />
Irak’tan ithalatı da sırasıyla 112,6 milyon ve 467,6<br />
milyon dolar seviyesindedir. 31 2010 yılında ise iki<br />
ülke arasındaki dış ticaret hacmi rakamının 7<br />
milyar doların üzerinde gerçekleştiği hesaplanmaktadır.<br />
32 Dış ticaret çerçevesinde, Türkiye’nin<br />
Irak’tan gerçekleştirdiği ana ithalat kalemi petrol<br />
ve petrol ürünleridir. 2003 sonrası bu sektörde<br />
de gelişmeler yaşanmıştır. Kasım 2004 tarihinde,<br />
Irak Türk şirketlerine petrol projelerinde pay<br />
vermeye karar vermiştir. Bu bağlamda, Türkiye<br />
ve Irak, güney Irak’taki Gharraf bölgesindeki<br />
petrol alanlarında ortak petrol üretimi konusunda<br />
müzakerelere başladılar. 33 2004 yılının Aralık<br />
ayında ise, Irak Petrol Bakanlığı savaş sonrası ilk<br />
Aralık 2011 - Cilt: 3 - Sayı: 36<br />
67
Change language