Büyük kararlar vermek kâfi değildir. Bu kararları cesaret ve kesinlikle ...

masını sağlayacak ve kontrat dizaynını
üreticiler ile birlikte oluşturacaktır.
Tersanelerde askeri gemi inşa projelerinin
gerçekleştirilebilmesi için gerekli
organizasyonel yapı oluşturulacak ve
yapının devamlılığı sağlanacaktır.
Bu tersanelerde ilk etapta 10 yıllık plan
kapsamında inşa edilecek gemiler için
ilave altyapı ihtiyaçları (havuz kapasitesinin,
tersane kapalı alanının artırılma
ihtiyacı gibi) tespit edilmelidir.
Yine, askeri gemi inşa sektöründe lider
konumunda olan ülkeler ile yapılacak
kıyaslama (benchmarking) ile tersanelerin
durumu analiz edilmeli ve iyileştirme
süreci uygulanmalıdır.
Bu aşamadan sonra, aynı kategori
içindeki iki tersane arasında rekabet
altında yapılacak ihale ile ilgili gemiyi
dizayn ve inşa edecek tersane belirlenmelidir.
Ancak, tedarik planlaması
sonucunda kazanamayan tersanenin
işsiz kalması, gemilere acil ihtiyaç duyulması
veya stratejik olarak uygun görülmesi
gibi nedenlerle gemilerin inşa
ve donatımına ilişkin faaliyetler kazanan
tersanenin fiyatı baz alınarak iki
tersane arasında bölüştürülebilecektir.
Bu tersanelerin düzensiz olan askeri
gemi alımlarından olumsuz yönde etkilenmemeleri
için ticari gemi, özellikle
yat dizayn ve inşa etmeleri gerektiği
de unutulmamalıdır.
SSM tarafından tersaneler arasında bu
şekilde bir düzenleme yapılmadığı ve
mevcut uygulamalara devam edildiği
takdirde, askeri gemi inşa sanayinin
gelişmesi çok ağır seyredecektir. İş
garantisi alamayan tersaneler, ilave
yatırımlardan mümkün olduğunca
kaçınacak, işçi bazında sürekli çalışan
sayısını düşük tutacak, kalifiye işgücünü
istihdam etmeyecek, proje bazlı
çözümler üretecek ve kısa vadede çok
kar hedefi ile yüksek proje maliyetleri
ile karşı karşıya kalınacaktır. Bu sebeple,
yukarıda özetlenen düzenlemelerin,
SSM tarafından yeni platformlar için
ihale açılmadan önce yapılması şarttır.
Bununla birlikte, güçlü bir askeri
gemi inşa sanayine sahip olunabilmesi
ancak gemi inşa sanayinin güçlü bir
yan sanayi ile desteklenmesi halinde
mümkündür. Bunun en temel nedeni,
bir geminin inşasında çok sayıda
yan sanayi ürünü kullanılmasıdır. Örneğin,
MİLGEM Projesi kapsamında
inşa edilecek korvette yaklaşık olarak
12.000 kalem malzeme kullanılacak,
700 ton civarında yüksek mukavemetli
çelik saç levha ve profil işlenecek, gemi
400 parçaya yakın büyük eçhize, 10 kilometreden
fazla boru devresi ve 150
kilometre civarında kablo ile donatılacak,
küçük alımlar hariç 200’den fazla
sistem, malzeme ve hizmet sözleşmesi
yapılacaktır.
Alanında uzmanlaşmış yan sanayi
kuruluşlarının oluşturulabilmesi, gemilerde
yer alacak sistem/malzemelerin
%80-90 seviyelerinde yurtiçinden
karşılanabilmesi, yurt içinde üretilebilecek/üretilen
sistem ve ekipmanlar
ile ilgili olarak yerli firmalarımızın geleceğe
yönelik planlama yapabilmesi
ve söz konusu üretimleri “yapılabilir”
olarak değerlendirebilmeleri için gemi
inşa yan sanayine de yönelik politikaların
oluşturulması bir gerekliliktir.
Bu amaçla, öncelikle, Deniz Kuvvetleri
Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı’nın yeni gemi inşa ve modernizasyon
ihtiyaçlarına yönelik 20
yıllık tedarik planlaması yapılmalı ve
projelerdeki ortak sistem/malzemeler
tespit edilmelidir. Bu çalışmada diğer
Kuvvet Komutanlıkların benzer ihtiyaçları
da gözetilmelidir. Sistem/malzemelerin
bu şekilde belirlenmesini
müteakip bunları üretecek KOBİ’ler,
fabrikalar, Ar-Ge kuruluşları, ağır sanayi
ve ana sistem üreticileri yapılacak
fizibilite çalışmasına göre üretici
bazında gruplandırılmalıdır. 20 yıllık
projeksiyonda yer alan bu sistem/malzemelerin
tedarik zamanları ve miktarları
sanayiye, üniversitelere, Ar-Ge
kuruluşlarına geleceğe yönelik sağlıklı
planlamalar yapılabilmesi için açılmalıdır.
KOBİ’lerin alanlarına göre kaliteli ve
sertifikalanmış ürünler üretmesi, ekonomik
ve teknolojik şartlara ve standartlara
uygun üretim yapması için
SSM tarafından yönlendirilmesi ve bu
hedeflere yönelik gerekli altyapının
oluşturulması için finansman problemlerine
yönelik çözümler getirilmesi
ve tüm bunların bir hükümet politikası
olarak benimsenmesi ve uygulanması
gereklidir.
Aynı şekilde, Ar-Ge kuruluşları ve üniversiteler
de SSM tarafından yönlendirilmelidir.
Yapılacak Ar-Ge projeleri
veya proje kapsamında yapılacak Ar-
Ge faaliyetleri ile gerekli sistemlerin
tasarlanıp üretilmesi sağlanmalıdır.
Sistemin başarı ile teslimini müteakip
en uygun firmaya üretim hakkı devredilmelidir.
Gemilerde yer alan ana
sistemler için Ana Sistem Üreticileri/
Entegratörler belirlenmeli, bu firmalar
20 yıllık projeksiyon ve sonrası dikkate
alınarak yönlendirilmelidir. Diğer taraftan,
kritik öneme haiz ve dünyada
tüm tedarikçiler için çok önemli olan
teknolojilerden özellikle yüksek katma
değer sağlayacak olanlar, yani kalitatif
ürünler, (sistemler) tespit edilmeli ve
bu ürünlerin üzerinde yoğunlaşılarak,
proje spesifik üretim yerine jenerik
amaçlı üretim yapılması sağlanmalıdır.
Bununla birlikte, SSM tarafından sektörde
faaliyet gösteren/gösterecek
firmaların/kuruluşların üretim/ürün
alanları belirlenmeli ve bir başkasının
alanına girecek firmalara ağır yaptırımlar
getirilmelidir. Bu sayede sistem
ve malzeme bazında yurtdışına bağımlılık
minimum seviyeye indirilerek hem
yurtiçi hem de yurt dışı pazara hizmet
verebilen, uluslararası standartlarda
üretim yapabilen yan sanayiye sahip
olunacaktır.
Sonuç olarak, askeri gemi inşa sanayi
ve yan sanayinde yukarıda özetlenen
düzenlemelerin yapılması ile her tip
geminin dizaynı ve yerli sanayi ürünleri
kullanılarak inşası ülkemizde yapılabilecek,
bu gemiler, Deniz Kuvvetleri
Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı’nın kullanıcı vasfındaki
referanslarıyla yurt dışına ihraç edilebilecek
ve ülkemiz askeri gemi inşada
dünyada lider ülkeler seviyesine yükselebilecektir.
Askeri gemi inşa sanayimizin geliştirilmesine
yönelik politikaların uygulanabilmesi
ve etkinlikle yürütül-
mesi, bu politikaların kalıcı olması
ve kişilere bağlı kalmaması ile mümkündür.
Bu süreçte Savunma Sanayii
Müsteşarlığı’nın kararlılığı çok önemli
olup, bu kararlılık ve uygulanacak politikalar
ile sektörün hedeflenen seviyeye
getirilmesi mümkün olacaktır.
Not: Yukarıda özetlenen “Türkiye’de Askeri
Gemi İnşa Sanayinin Geliştirilmesi ”başlıklı
uzmanlık tezi Ağustos 2006 yılında
Kaynaklar
1. BIRKLER, John, RUSHWORTH, Denis, CHIESA, James, PUNG, Hans, ARENA, Mark V., SCHANK, John F., Differences Between Military and Commercial
Shipbuilding:, Implications for the United Kingdom’s Ministry of Defence, RAND Corporation, 2005
2. BRACHA, Sigal, “Long Term Policies in Defence Exports”, SSM-2005 Uluslararası Savunma Sanayii Konferansı, Ankara, 14-15 Kasım 2005, ss. 214-220
3. CAHILL, Patrick D., and BUNCH, Howard M., “A Comparative Study of U.S. and Foreign Naval Aquisition, Design, and Construction Policy Practices”,
Journal of Ship Production, Vol. 12, No.3, Aug. 1996, pp. 178-188
4. Department of Defence, White Paper on The South African Defence Related Industries, December 1999
5. DOERFFER, J., W., Global Shipbuilding in the 21st Century, Conference European Shipbuilding in the Shipbuilding in the 21st Century, 6 and 7 December
2000, London
6. ELIASSEN, Kjell A., and SKRIVER, Markus, “European Defence Procurement and Industrial Policy: A Comparative 6 Countries Analysis”, Report
11/2002 ISSN 1500-2683, Centre for European and Asian Studies at Norwegian School of Management, December 2002
7. EMERY, Vic, “An Industry Perspective on UK Naval Construction”, Naval Construction in the 21st Century Conference, Newcastle, UK, 12-13 October
2004
8. European Shipbuilding in the 21st Century, A Conference Organised by The Royal Institution of Naval Architects on behalf of the West European Confederation
of Maritime Technology Societies, London, UK, 6-7 December 2000
9. FRANZEN, Göran and LINDGREN, Fredrik, “Defence Acquisition on New Terms, Commision on Defence Acquisition”, Ministry of Defence, Stockholm,
Sweden, 22 February 2001
10. MARESCA, Giuseppe, “Future Challenges and Opportunities for Small-and Medium-Sized Enterprises”, SSM-2005 Uluslararası Savunma Sanayii Konferansı,
Ankara, 14-15 Kasım 2005, ss. 61-68
11. Ministry of Defence, For a Competitive Autonomy in Europe: The Defence Procurement Policy, France, July 2004
12. MoD Defence Contracts Bulletin, Feature Report, “PPP Road Map for Australian Defence”, 26 March 2003 www.contracts.mod.uk
13. MONTROLL, Mark, “Does the US National Security Need a National Shipbulding Industry?”, (The Industrial College of the Armed Forces
National Defense University), Washington, 2003
14. OUDOT, Jean-Michel, “Contractual Choices in Defence Procurement”, Centre ATOM, University of Paris I Panthéon-Sorbonne, 15 April 2005
15. Savunma ve Havacılık Dergisi, Cilt.20 Sayı.20613, 2006/114, ss.61-63
16. Sekizinci Beş Yıllı Kalkınma Planı, Gemi İnşa Sanayii ve Rekabet Edebilirlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 2001
17. SMİT, Wim A., PENANROS, Roland de, KULVE, Haico te, HAGELIN, Björn, GOUDIE, Ian S., “Naval Shipbuilding in Europe”, Final Version, March
2001
18. The Royal Navy’s New-Generation Type 45 Destroyer, Chapter 2: The Shipbuilding Industrial Base and the MOD Shipbuilding Programme, İngiltere
Hande KIVANÇ
yayımlanmıştır. 2005 yılında SSM Deniz
Araçları Daire Başkanlığı bünyesinde gemi
inşa ile gemi inşa yan sanayinin savunma
ihtiyaçlarımıza cevap verecek şekilde geliştirilmesi
amacıyla, tamamen gönüllülük
esasına dayalı olarak, “Askeri Gemi İnşa
Sanayii Çalışma Grubu” kurulmuştur.
Çalışma Grubu Aralık 2006-Kasım 2007
tarihleri arasında gerçekleştirdiği faaliyetlerini,
Genelkurmay Başkanlığı, Deniz
Kuvvetleri Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı temsilcileri ile koordineli olarak
yürütmüş ve 1 Şubat 2008 tarihinde
icra edilen “Askeri Gemi Projelerine Sanayinin
Entegrasyonu Endüstri Günü” ile
yapılan çalışmalar ve hedefler sektör ile
paylaşılmıştır. Müteakiben yapılan çalıştayların
da değerlendirilmesi ile Deniz
Araçları Sektör Stratejisi oluşturulmuş ve
SSM tarafından Mayıs 2009 tarihinde yayımlanan
Sektörel Strateji Dokümanında
yer almıştır.
Hande KIVANÇ, 1976 yılında Eskişehir’de doğdu. 1999 yılında ODTÜ İktisat Bölümünden
mezun oldu. 1999 yılında Savunma Sanayii Müsteşarlığında göreve başlamış olup,
“Türkiye’de Askeri Gemi İnşa Sanayiinin Geliştirilmesi” konulu uzmanlık tezi çalışmasını
müteakip uzman olmuştur. Evli ve bir çocuk annesi olup, İngilizce bilmektedir. Halihazırda
Deniz Araçları Daire Başkanlığı’nda Harp Gemileri Grubu Proje Müdürü olarak
görevini sürdürmektedir.
78 Haziran 2009
Savunma Sanayii Gündemi 79