You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Sanat</strong><br />
Araflt›rmalar›<br />
Merkezi<br />
SAM<br />
nat faaliyetleri tekke mensuplarına hem sabır öğretisi<br />
hem de tekkelere gelir sağlamada önemli bir<br />
katkı sağlamıştır. İcra edilen sanatlar her halükârda<br />
İslâm dininin sınırlarına riayet edilerek gerçekleştirilmekteydi.<br />
Şiir, edebiyat, musiki gibi sanat dallarının yanında,<br />
hat sanatı tekkelerde en çok icra edilen sanat olarak<br />
karşımıza çıkar. Seyr-i Sülûk yolunda derviş önce<br />
şeyhinde, sonra Peygamber’de, sonra Tanrı’da<br />
fena olarak kemale erer. Bu yolda sabır dervişe<br />
adeta azık olur. Sabrı da icra ettiği sanatla/zanaatla<br />
kazanır.<br />
Tarikatlarda herhangi bir taassuba yer <strong>ve</strong>rmeksizin<br />
diğer bir tarikatın yazıları <strong>ve</strong> sembolleri kullanılabilirdi.<br />
Bir Kadirî tekke yazısı bir Bektaşî duvarında<br />
yer alabilir <strong>ve</strong> bunların önünde fotoğraf çekilebilirdi.<br />
Tekkelerde yer alan yazılarda, şeyhin burada yaşadığına<br />
<strong>ve</strong> kendisinden medet uman müritlerine<br />
bir kuş şeklinde temsil edilerek ulaştığına inanılır.<br />
Tekke yazıları diğer hat yazılarından figüratif öğelerin<br />
kullanılmasıyla ayrılır. Böylece okuma yazma<br />
bilmeyen kişiler de bu yazılardan resim gibi paylarına<br />
düşeni alırlar. Bu şekilde bir yazı stili Bizans<br />
ikonalarını andırsa da, gerçeğe değil sembolizme<br />
dayalı oluşu <strong>ve</strong> primitif bir şeye baksa bile izleyicinin<br />
ulaştığı imge ile bunlardan ayrılır.<br />
Tekke hat yazılarında taç, perde, sancak, aslan, kuş,<br />
çiçek, gül, figürleri kullanılır. Her biri farklı tarikatlarda<br />
farklı anlamlara işaret eder. Bu anlamlar geçişkendir<br />
de. Mevlevîlik-Bektaşîlik, Rufaîlik-Bektaşîlik,<br />
Mevlevîlik-Kadirîlik ortak zeminleri mevcuttur.<br />
Bu zeminlerin örneklerini hat yazıları kompozisyonlarında<br />
görmek mümkündür. Ayrıca Tanzimat’la<br />
birlikte ışınsal motifin tekke süslemelerinde<br />
yer aldığı görülür.<br />
<strong>Sanat</strong> Tarihi Kaynakları<br />
Bakımından Başbakanlık<br />
Osmanlı Arşivi’nin Önemi<br />
Mustafa Küçük<br />
6 Nisan 2006<br />
De¤erlendirme: Nermin Tenekeci<br />
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü<br />
bünyesinde faaliyet gösteren Başbakanlık Osmanlı<br />
Arşivi’nde yirmi yılı aşkın bir süredir araştırmacı<br />
olarak çalışan Dr. Mustafa Küçük, sanat tarihine<br />
kaynaklık etmesi bakımından arşiv belgelerini değerlendirdi.<br />
Küçük’ün birbirinden değerli arşiv<br />
malzemesi görüntüleriyle zenginleştirdiği sunumu<br />
özetle şunları içeriyordu:<br />
Yüz milyon belge ihtiva eden Hazine-i Evrak’ta kırk<br />
milyon belge tasnif edilerek araştırmacıların hizmetine<br />
sunulmuş, bunların üç milyonu da bilgisayar<br />
ortamına aktarılmıştır. Bu sebeple arşivin kapalı tutulduğuna<br />
dair zaman zaman ayyuka çıkan haberler<br />
doğruyu yansıtmaz. 1918 yılından beri araştırmacılara<br />
açık tutulan Osmanlı Arşivi, defter <strong>ve</strong> evrak şeklinde<br />
iki ana grupta toplanan milyonlarca belgeyi<br />
saklar: Dîvân-ı Hümâyûn, Bâb-ı Âsafî, Bâb-ı Defterî,<br />
Şûrây-ı Devlet, Hazine-i Hassa, Maliye, Evkâf, Nâfiâ,<br />
Ticaret <strong>ve</strong> benzeri kuruluşlara ait defterler <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>sikalar;<br />
harita, plan, proje, kroki, albüm <strong>ve</strong> gazete koleksiyonları;<br />
II. Abdülhamid’in Yıldız Arşivi… Tüm<br />
bunlar içerdikleri kıymetli bilgilerin yanı sıra, pek<br />
çok yazı çeşidi (Kûfî, Nesih, Talik, Sülüs, Dîvân…),<br />
evrak tutuş, saklandıkları kaplıklar, cilt kapakları,<br />
cilt bezleri, etiketler, desenler, figürler, tezhip, hat <strong>ve</strong><br />
ebru örnekleri bakımından Osmanlı sanatının<br />
mümtaz <strong>ve</strong> müstesna numuneleridir.<br />
26
Change language