HA BER LER - Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü

ARKEOLOJİ DÜNYASINDAN
kavramından, ne de bir konteksten bahsetmek doğru
değil, ancak yanıltıcıdır.
Yayının onuncu bölümü, Kuzey Nekropolü üzerinde
yer alan atölye alanlarını içerir. Laodikeia kentinin
önemli bir dokumacılık merkezi olduğu, bu alanda
yapılan boya atölyesine ait kalıntılardan anlaşılmaktadır;
ancak yanı sıra, yukarıda da değinildiği gibi, bir
kemik atölyesi de civarda bir zamanlar var olmuş olmalıdır.
On birinci bölümde, 2004-2007 yılları arasında
yapılan antropolojik çalışmalarda saptanan bulgular
değerlendirilmiştir. Bu bulgulara göre Laodikeialıların
refah seviyesinin yüksek olduğu ve her türlü besine
kolaylıkla ulaşabildikleri saptanmıştır. Bireylerin
kireçlenme, demir eksikliği, raşitizm ve kamburluk
gibi hastalıklara sahip oldukları gözlenmiştir. İlk cildin
son bölümünü, Genel Değerlendirme oluşturur. Bu
son derece genel ifadeler içeren bir metindir. Kentin
konumu, mezar tipleri, çeşitli nekropol alanları arasındaki
refah seviyesine bağlı farklılıklar, mezar kontekstleri,
yerel üretimler, genel bir şekilde ele alınmıştır.
Bunun ardından, önce Kısaltmalar ve Kaynakça kısmı
ve sonrasında son derece kaliteli görsellerin olduğu
levhalar ve resimler gelir.
Şüphesiz, bir antik kentin nekropolünde çalışmak
son derece zevkli ve öğreticidir. Binlerce yıl önce
gömülmüş bireylere ait, onlar tarafından kullanılan
veya yakınları/ziyarete gelenlerce bırakılmış eşyalarla
birlikte keşfetmek, arkeolojinin en heyecan verici
taraflarından biridir. Ancak, aynı zamanda da son
derece zordur; zira özellikle yoğun kullanım görmüş
nekropollerde in situ buluntu durumunu saptamak
yukarıda da anıldığı gibi, özenli bir çalışmayı gerektirir.
Laodikeia Nekropolü, in situ buluntularıyla, yer
yer açıklayıcı ipuçları taşır. Kimi mezarın hemen
üzerine bırakılmış unguentariumlar veya pişme kapları,
gerçekten gömü geleneği ile ilintili bilgiler sunar.
Ancak yayının geneline bakıldığında, mezar dışındaki
hangi tipte buluntuların ya da mezara hangi uzaklıkta
ele geçen buluntuların o mezarla bağlantılı olduğu/
olabileceği bilgisi iletilmemiştir. Bu durumda, istisnalar
hariç, mezar dışında bulunup, mezar kontekstine
dahil edilen buluntuların kesinliği kanımızca şüphelidir.
In situ durumdaki malzemenin tümünün değerlendirilmesiyle,
tek tek gömütlerin bize anlattıklarını
okuyabilmemiz söz konusu olmaktadır. Bu da aslında
bizi gömü geleneklerine ve söz konusu dönemde
yaşayan insanların öte dünya inancına ulaştırır ki,
aslında insanlık tarihine ait kültürel yapıyı anlamaya
ve kurgulamaya çalışan arkeoloji disiplini ile varılmak
istenen asıl nokta da budur.
Ş. Sedef Çokay-Kepçe
Arkeoloji Dünyasından
Salat Tepe Kazıları Işığında Salat Vadisi’nin
Yerleşim Tarihi
Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında yürütülen kurtarma
kazıları, Dicle Nehri’ne kuzeyden birleşen Salat
Çayı’nın Geç Miosen dönemde oluşturduğu seki üzerine
MÖ 7. binde Erken Neolitik Dönem’den itibaren
“Eski Cami Mevkii”nde yerleşildiğini ortaya çıkartmış
(Miyake 2007; 2010), Geç Neolitik dönemde
kullanılmış bir yerleşime rastlanmamıştır.
Kalkolitik Dönem
Salat Tepe’nin güney yamacında kazılan altı açmaya
göre Kalkolitik höyük ortalama 20 m yüksekliktedir
(528,20-548,40 m) ve farklı dönemlere ait mimari
tabakalar kalın küllü katmanlarla ayrılmaktadır (Ökse
2011). Yapılar aynı duvarlar üzerine tekrar inşa edilmiş,
çatılar hafif malzemeden yapılmış, sıvalı depolama
çukurları ve ocaklar kullanılmıştır. Kaplarını
elde biçimlendiren yerleşimcilerin materyal kültürü
Kuzey Mezopotamya ile aynı özelliklere sahip olduğundan,
Cezire kronolojisine göre tarihlenmiştir.
Benzeri malzemenin Salat vadisinde birbirine 4,5 km
mesafede üç alanda bulunması, tarımcı toplulukların
varlığına işaret etmektedir.
Halaf-Ubeyd geçiş (MÖ 5200-5400) ve Erken Ubeyd
(MÖ 5200-4500) Dönemi’ne tarihlenen pise duvarlı,
hücre ve ızgara planlı yapılarda az Geç Halaf boyalıları
ile Halaf motiflerinin Ubeyd tarzında boyandığı
kaplar, yoğun Erken Ubeyd (Ubeyd 3) boyalılarına
rastlanmıştır. Geç Kalkolitik 1 (MÖ 4500-4000) yapılarında
pise duvarlarda yer yer standart olmayan ve
saman katkı bulunmayan kerpiç bloklar kullanılmış,
saman yüzeyli “Coba” kapları ve Geç Ubeyd (Ubeyd
4) boyalıları ele geçmiştir.
Geç Kalkolitik 2-3 (MÖ 4000-3500) yerleşiminde
kerpiç ve pise duvarlı yapılar ile körük delikleri
bulunan seramik fırını açığa çıkmış, Erken Uruk
dönemine tarihlenen saman yüzeyli “Coba” kapları,
taşçıklı monokrom kaplar yoğun olarak ele geçmiş,
çok az saklı astar bezemeli parça ve devrik ağızlı
Uruk kâselerine ait ağız parçaları bulunmuştur. Geç
Kalkolitik 4-5 (MÖ 3500-3000) tabakalarında ele
geçen taşçıklı tek renkli kaplar Geç Uruk dönemine
tarihlenmektedir.
Erken Tunç Çağı
Bu döneme ilişkin bulgular Salat Çayı’nın Dicle
Nehri’ne ulaştığı bölgede yer alan Aşağı Salat’ta
TÜRK ESKİÇAĞ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HABERLER 11