PDF Dosyası

ANKARA ÛNiVERSÎTESi SÎYASAL BÏLGÏLER FAKÛLTESi YAYINLARI NO- 511 

ATATURK'ÛN 100. DOGUM YILINA ARMAGAN 

SÎYONIZM 

VE 

IRKÇILIK 

ANKARA 

1982

ANKARA UNIVERSITESi SÎYASAL BÎLGÎLER FAKÛLTESÎ TAYINLARI NO- 511 

SÎYONlZM 

VE 

IRKÇILIK 

ANKARA 

1982

Baçka dillere de çevrilmiç olan bu kitabin Tûrkçe basirrani PROF. 

DR. TÛRKKAYA ATAÔV Amerika Birlep'k Devletleri'nde çikan iiçiincii 

baskisindan hazirlami§tir. 

t 

: 

ANKARA ÛNÎVERSÎTESl BASIMEVt .ANKARA 19 8 2

iNGÎLiZCE BASKININ ÔNSÔZU 

io Kasim 1975'de, Birle§mi§ Milletler Genel Kurulu "Siyonizm'in 

bir çe§it îrkçilik ve irk ayrimi oldugunu" saptayan 3379 (XXX) sayili 

kararini kabul etti. Siyonistlerin ve onu destekleyenlerin bu karara 

tepkisi bu ulaçilan sonucun sôz-geli§i yanli§ oldugunu gôstermege 

çali§mak degil, fakat B.M.'i gôzden dù§urmege ve karari destekler 

biçimde oy kullanan 72 iiye devletin niyetini kôtiïye yormaga yônelik 

bir kampanya ba§latmak oldu. 

Siyonizm'in, 1965'denberi B.M.'in ttim ùyelerince oybirligiyle 

kabul edilen îrk aynmi taniminin çerçevesinde, dikkatli bir biçimde 

incelenmesine firsat yaratmak için, Libya Arap Cumhuriyeti Barosu 

Siyonizm ve Irkçihk Ùstùne Uluslararasi Sempozyumu dùzenlemege 

ve buna çe§itli meslek ve iilkelerde kabul edilmi§ ki§ilikleri olanlari 

katilmaci olarak çagirmaga karar verdi. 

Siyonizm ve Irkçilik Ûstiine Uluslararasi Sempozyum 24-28 

Temmuz 1976'da Tripoli'de toplandi. Seksen ùlkeden be§-yûz ki§i 

katildi. 3379 sayili karara, resmî destegin yamba§inda, kamu desteginin 

de bir gostergesi olarak, §u gerçegi belirtmek gerekir ki, katilanlarin 

buyiïk bir çogunlugu karari desteklememi§ olan ûlkelerden 

geliyor ve içlerinde îrkçi olmayan gôru§lerinden ôtiiru sonra ele§tirilen 

ki§ilerin de bulundugu Yahudi inançli katilmacilar da bulunuyordu. 1 

Konunun ônemi ve toplantinin uluslararasi niteligine kar§in, Bati 

kitle haberle§me araçlanmn sempozyumu neredeyse yok saymalari 

onlann yan tutmasi yônunden uzucii bir olaydir. 

'Ômegin, B'nai B'rith uyesi iiyesi olan Klaus J. Hermann'i, Kanada Yahudi Kongresi 

yôneticisi Alan Rose ve Kanada Siyonist Federasyonu Bajkani Phil Givens "dii§mana herhangi 

bir konferansta yardimci ve destek olanin B'nai B'rith'de yeri yoktur" diyerek, Hermann'm 

kendi deyimiyle, "kamu ôniinde" muhakeme etmeyi denediler. Canadian Jeuiish 

News, Toronto, i ve 15 Ekim 1976. Aym gazetede (26 Kasim 1976 tarihinde) yazan J.B. 

Salzberg, Hermann'a §ôyle hitap ediyordu: "Siyonizm'e ve Israil devletine ili§kin açiriliginiz 

sizi Kudiis'te eylem yapan Neturei Karta'cilar gibi Israil'in en ortodoks, en açiri ve 

en fanatik du§manlari ile aym kefeye sokar." Okuyucu, Klaus J. Herrmann ile bir Neturei 

Karta iiyesi olan G. Neuberger'in bu kitaptaki araftirmalarim okuyarak onlarin "agiriligi" 

ve "îsrail'in nasil fanatik bir dii§mani" oldugu hakkinda fikir edinebilir. 

iii

Sempozyum oturumlarinda ele ahnan konular aktif bir biçimde 

incelendi. Ara§tirmalann sunulmasini sorular, açiklamalar, ele§tiriler 

ve ôneriler izledi. Bu ali§-veri§ten ortaya degerli bilgiler ve anlayi§lar 

çikti. Ne var ki, toplanan tu m malzeme bir arada yaymlanamayacak 

bir birikime ula§ti. 

Yinelenen ônerilerden biri, madaJyonun iki yûzu olan Siyonizm 

ve Apartheid ba§ta olmak iizere, îrkçiligin biitiin çe§itierini ortadan 

kaldirmak için çabalari siirdùrmekti. Bu nedenle, Sempozyumun 

kapani§ oturumunda "Irk Ayriminm Biitiin Biçimlerinin Ortadan 

Kaldirilmasi Için Uluslararasi Ôrgùt'un kurulmasi" karari verildi. 

Sempozyumun sonunda, bu Uluslararasi Ôrgut kuruldu. îlk 

uluslararasi taninmasi Agustos 1976'da Sri Lanka baçkenti Kolombo'da 

yer alan Baglantisiz Ùlkeler Konferansinda oldu. 2 Kolombo 

Konferansi Kasim 1975'de 72 devletin destekledigi 3379 sayili 

karari, bu kez, 86 ulusun desteklemesi yôniinden de ônemlidir. 

Sempozyumda on-dokuz ulkeden gelen katilmacilar, kendilerine 

ônceden yapilan çagrinin sonucu olarak, ara§tirmalar okudular. Bu 

ara§tirmalar içinden seçilenleri yayinlayarak îrkçiliga kar§i olanlara 

sunmu§ oluyoruz. Sunu§tan sonra, bazi yazarlar ara§tirmalannda 

yaym için bîrtakim degi§iklikler yapmak istediler. Bu durum yayini 

geciktirdi. Bazilan da degigiklik yapmadi; bir kisminda dipnotlarinin 

olmamasi gibi gôrunum fàrkhliklari bundandir. 

Çe§itli dilleri kullanan ve farkli alanlarda uzmanla§mi§ olan uluslararasi 

nitelikte bir grubun yazdiklari bir araya gelince bir stil ve sunu§ 

farkliligi olmasi kaçimlmazdir. Durum bu kitap için de bôyledir. 

Ancak, ara§tirmalari yaym için toplarken, adlarin yazili§ ve kaynaklarin 

veriliçi gibi aynntilarda bir uyum saglanmaga çali§ilmi§- 

tir. 

Ara§tirmalarda ileri turûlen dii§iinceler, ku§kusuz, yazarlann 

kendilerine aittir ve L.A.C. Barosunu ya da Uluslararasi Ôrgiitu 

baglamaz. 

Kitabin sonuna oybirligiyle alinan bir bildiri ile Uluslararasi 

Ôrgiitù kuran karar ve ayrica 3379 sayili B.M. karannin metni eklenmi§tir. 

2 Daha sonra kisa adiyla E.A.F.O.R.D. olarak bilinen bu ôrgut "Dani|man Statiisii" ile 

Birle§mi| Milletler'in yapisma baflandi. 

iv

Bu ara§tirmalann zamanimizin en ônemli konularmdan birinin 

daha iyi anla§ilmasina katkida bulunmalarini ve boylece insanlann 

ve halklarin insan haklan ve temel ôzgiirlùklerinin îrk, renk ve inanç 

farkma bakmadan, tam olarak tanmmasina dayali bir çôzume varilmasina 

yardimci olmalanm umut ederiz. 

Temmuz 1977 

Irk Ayrimirun Biitùn Biçimlerinin 

Ortadan Kaldirilmasi îçin Uluslararasi 

Ôrgiit Yônetim Kurulu 

v

TURKÇE BASKININ ÔNSÔZU 

TÙRRKAYA ATAÔV 

Irkçiligin ve îrk ayriminm bilimsel yônden yanh§ligmin ve uygulamadaki 

bùyùk zararlarimn artik biliniyor olmasina kar§in, bugiin 

bile, milyonlarca ki§i bu yanli§ ve zararli akimin hedefidir. Geçmi§te 

ve §imdi, ne tûrlû nedenler ileriye sûruliirse sùrùlsun, îrkçiligm 

temelinde, çogu kez, siyasal iktidar ve gelir dagilimi kavramlanna 

ili§kin amaçlar da dahil olmak ùzere, derin sosyo-ekonomik kôkler 

yatmaktadir. Tarihsel açidan çok kisa olarak bakacak olursak, irkçilik 

koleci sistemde yenilgiye ugratilan kabileler ustiïnde egemenlik 

kurmaga yarayan ideolojik bir silâh olarak ortaya atildi. Sômurgecilik 

çagmda ba§ka kitalara ve lilkelere giden beyazlar yerlileri sôrnurebilmek 

için kendi îrklarxnm iïstiïnlugune ili§kin ideolojiler geli§tirdiler. 

Emperyalizm bazi îrklarin iistiïnlugiïnu ileri siïrerken, sômurgeci 

siyasetini hakli çikarmaga çali§iyordu. 

Oldukça yakin bir ôrnegi ammsayahm. Almanya'da îrkçi (ve 

fa§ist) Nazi rejimi îrk ûstunlûgii kavramina dayanarak milyonlarca 

insani ôldurdii. 7 Nisan 1933 tarihli yasa ôrnegin, Aryan kôkenli olmayan 

ki§ilerin okullarda ôgretmenlik yapamayacaklarini, hukuk alaninda 

çali§amayacaklarini ve tipta hizmet veremeyeceklerini belirtiyordu. 

15 Eyliil 1933 tarihli yasa da Yahudilerin Alman yurtta§ligindan 

çikanlmasi anlamma geliyordu. Yahudiler dahil, irkçihgm binlerce 

du§manlarinin "îrkm safligmi korumak amaciyla" hedef durumuna 

getirilmeleri, sonraki yillarm soykiriminin ilk, fakat anlamli habercileriydi. 

Ûstelik, daha sonraki olaylar Nazi Almanyasmdaki îrkçihgm 

tek bir tilkeyle de sinirli kalamayacagmi, bunun diïnya ban§i için buyiik 

bir tehlike olu§turdugunu ortaya koydu. Bundan otùrii, insanligin 

onemli bir kismi, bugùn, îrkçihgin silâhli çati§malara da ydl açabilecegini 

ve uluslararasi giivenligi tehlikeye dû§urebilecegini bilmektedir. 

Oysa, modem bilim îrkçilarla ayni gôru§te degildir. Irkçihk bilime 

ters dû§tiïgiï gibi,ilerlemenin, ban§in ve dostlugun da du§manidir ; 

benzer biçimde, îrkçiliga kar§i tavir da insancilhgm ve demokrasinin 

en belirgin gôstergesidir. Birle§mi§ Milletler Andla§masinin kendi de, 

bu uluslararasi ôrgiitun birçok kararlari da ki§iler arasindaki e§itligi, 

vii

îrk farkliliklarina bakmadan, devletler hukukunun temel ilkelerinden 

biri durumuna getirmege çabalamaktadir. Ôrnegin, Andla§manm 

amaçlara ili§kin Birinci Maddesinin Ûçiïncu Fikrasi, "îrk, cins, dil 

ya da din farki gôzetmeksizin," insan haklanna saygiyi ve temel ôzgiirlukleri 

geli§tirmek için uluslararasi i§birligi hedefini ilân eder. 

Madde 55 /3'de de buna benzer bir hùklim vardir. Birle§mi§ Milletler 

Genel Kurulu'nun 10 Aralik 1948'de kabul ettigi însan Haklari 

Evrensel Bildirisi herkesin "îrk, renk, cins, dil, din, siyasal ya da 

farkh dù§unce, ulusal ya da toplumsal kôken, mûlk, dogum ya da 

ba§ka statu" farki gôzetmeden, tûm haklara ve ôzgùrluklere sahip 

olduklarmi belirtir. Genel Kurul'un 9 Aralik 1948'de Soykirim Suçunu 

Engelleme ve Cezalandirma Konvansiyonunu kabulù îrkçihgin 

bu en biiyiik belirtisine kar§i biiyiik bir zaferdi. Gene Genel Kurul'un 

14 Aralik i960 tarihli Sômiirge Ûlkeleri ve Halklanna îli§kin Bagimsizlik 

Verilmesi Bildirisi istikrar ve dostluk ili§kilerinin ancak ki§iler 

arasmda farklilik gôzetmeyen bir hak anlayi§iyla gerçekle§ebilecegini 

sôyluyor, Diinya kamu oyunun egilimini açikca gôsteren bu bildiriden 

iiç yil sonra, 20 Kasim 1963'de, Irk Ayriminin Tum Biçimlerinin Ortadan 

Kaldirilmasina ïli§kin Bildiri yayinlandi. 21 Aralik 1960'da 

da aym ilkeler bir Konvansiyon durumuna getirildi. Daha ônemlisi, 

Ekonomik, Sosyal ve Kultiirel Haklar ile Medenî ve Siyasal Haklara 

ili§kin Uluslararasi Andla§malar (16 Aralik 1966) 1948 tnsan Haklari 

Evrensel Bildirisindeki ilkeleri baglayici hukuksal biçime soktular. 

Irk ve benzeri farklar bir yana, tum yurtta§larin e§itligi ilkesi birçok 

devletlerin iç hukukuna da girmi§tir. Fakat bazi toplumlarda îrkçi, 

neo-Nazi ya da benzeri ideolojilerin propagandasmm yapilabildigi 

ve bazi durumlarda yasalarm buna kar§i çikmadiklari gôrulmektedir. 

Ôrnegin, Amerikan Kongresinin birtakim yasalari ile Yiice Mahkemenin 

bazi kararlari zencilere ve benzerlerine konmu§ olan kisitlamalan 

kaldirmamaktadir. A.B.D.'de fédéral yasalarla çati§an îrkçi fédéré 

devlet yasalari bile vardir. Yalniz A.B.D.'de degil, Kuzey ve 

Giiney Amerika'nm tumiinde, Avustralya'da ve Kuzey Avrupa'nin 

bazi bôlgelerinde yerli halklarin ôtekilerden daha az haklari bulundugu 

artik bilinmektedir. Bati Avrupa ba§ta olmak uzere, birçok 

iilkede Turkler gibi gôçmen i§çilere, sirf farkli bir "irk" tan olduklari 

için, ayri muamele yapilageldigi bir gerçektir. Hele Gùney Afrika'da 

beyaz azmlik diktatoryasma dayali hukùmet Azanya ve Namibya 

halklanni temel insan haklanndan mahrum etmektedir. 

Giiney Afrika Cumhuriyeti îrkçiligm resmî devlet politikasi oldugu 

bir ûlkedir. Bin kadar yasa, karar ve yônetmelik farkh îrklarm 

VUl

uyelerini kentlerde, mahallelerde, parklarda, trenlerde, otobuslerde, 

okullarda, hastahanelerde, sporda, telefon kabinelerinde, hattâ hayvanat 

bahçelerinde birbirinden ayirmaktadir. Birle§mi§ Milletler'in 

yakla§ik elli kadar karari da Giiney Afrika'daki îrkçiligi suçlamaktadir. 

Uluslararasi toplum îrkçi politikalari "giivenlik" teorileriyle ôrtbas 

etmeyi de onaylamamaktadir. Hindistan Gùney Afrika'da ya§ayan 

Hind kôkenli kiîlcrin aynma tabi tutulduklarmi daha 1946'da Birle§mi§ 

Milletler'e getirmi§ti. O zamandan bu yana, dûnya kamu oyunun 

gôzlerinin açilmasi yônunde kôprûlerin altindan o kadar su akti 

ki, 30 Kasim 1973'de Apartheid Suçunu Yok Etme ve Cezalandirma 

Konvansiyonu Birle§mi§ Milletler'de imzaya açildi. 

Benzer biçimde, Siyonizm'in Filistin halkma muamelesi de insan 

haklarinm bir halkm tiimùne bile uygulanamayabileceginin ôrnegidir. 

Siyonist felsefeye (bir din olarak Yahudilige degil) dayali ïsrail'de 

yasalarla korunan bir çeçit irkçilik vardir. Bu nedenle, Birle§mi§ Milletler 

Genel Kurulu 10 Kasim 1975 tarihli karanyla Siyonizm'i (Yahudiligi 

degil) "îrkçilik ve îrk ayrimmm bir çe§idi" olarak kabul etmi§tir. 

Irkçiligin artik yalnizca bir iç hukuk sorunu olmaktan çikip 

uluslararasi bari§ ve giivenligi biiyiik tehlikelere atan §iddetli çati§- 

malar ya da bunalimlara yol açtigi kabul edilmektedir. 

Tiirkiye Cumhuriyeti de, yillardan beri, iktidarda hangi hùkûmetler 

olursa olsun, sômiïrgecilige^ ve îrkçiliga kar§i oldugunu ilân 

etmiç, nitekim Giiney Afrika'yi ïngiliz Uluslar Toplulugundan ayrilip 

Giiney Afrika Cumhuriyeti adini aldigi 31 Mayis 1961'den beri tanimami§, 

onunla diplomasi ve konsolosluk ili§kileri kurmami§, ekonomi, 

ve kiiltùr gibi alanlarda hiçbir içbirliginde bulunmami§tir. Tiirkiye 

Giiney Afrika Cumhuriyeti'nin uyguladigi îrk ayrimi siyasetine kar§i 

Birle§mi§ Milletler Giivenlik Kurulu ve Genel Kurul'da 1960'lardan 

beri alinan suçlayici kararlara hep olumlu oy vermi§ ve bu kararlari 

uygulamak için hùkûmetlerin yetkileri içindeki ônlemleri alagelmi§- 

tir. Ayrica, Gûney Afrika Cumhuriyeti'ni îrk aynmi siyasetinden vazgeçirmek 

amaciyla, bu iilkeye kar§i 413 sayili B.M. Giivenlik Kurulu 

karanyla konan silâh ambargosunun daha etkili biçimde uygulanmasmdan 

ve ekonomik ambargo karari ahnmasindan yanadir. 

Benzeri biçimde, 1947'de Filistin'in bôliinmesine kar§i oy kullanan 

Tiirkiye Filistin sorunu hakkaniyetli bir çôziime kavu§turulmadigi 

sùrece Orta Dogu'da sûrekli bari§ ve istikrar ortammin kurulamayacagma 

inanmakta, i§gâl altmdaki Arap topraklarmin bo§altilmasmi 

ve Filistinlilerin kendi anayurtlarinda bagimsiz bir devlet kurma ve 

kendi geleceklerini kendilerinin belirlemeleri dahil, tiim yasal ve uluix

sal haklanmn verilmesini savunmaktadir. Tiirkiye 1975'de B.M. 

Kurulu'nda olu§turulan yirmi-uç uyeli "Filistin Halkinm Vazgeçilmez 

Haklanmn Kullanilmasi Komitesi"ne uye olmuçtur. 1977'de 

Genel Kurul'da alinan bir kararla "Filistin Halkiyla Dayani§ma 

Uluslararasi Giinù" diye kabul edilen 29 Kasim'larda duzenlenen 

toplantilarda gôrev almaktadir. 

îngilizce baskinm ônsôzunde nasil kuruldugu daha ayrintili anlatilan 

E.A.F.O.R.D. da îrkçihga ve îrk aynmma kar§i Birle§mi§ Mille 

tler'in aldigi kararlarm daha kolay uygulanabilmesi için, diinya 

kamu oyunu yaym ve konferanslar yoluyla bilinçlendirme amaciyla 

kurulmu§ ve B.M.'e dani§manhk statùsuyle baglanmiç bir ôrguttiir. 

Birle§mi§ Milletler'in hedeflerine hizmet ve katki amaciyla toplanan 

uluslararasi bir konferansta seçilmi§ bulunan merkez Yônetim Kurulu 

iki§er Amerikali ve Arap ile birer îngiliz, Fransiz, Belçikali, Kanadali, 

Brazilyah, Meksikali, Nijeryali, Gùney Afrikali, Sri Lankali ve bir 

Tiirkten olu§maktadir. Bugiine kadar yirmi-yedi yayini olmu§tur; 

ayrica, kitapçik biçiminde sùrekli bir Biilten çikarmaktadir. Uluslararasi 

toplantilara katilmakta, kendi Birle§mi§ Milletler'in amaç ve 

hedeflerine uygun toplantilar duzenlemekte, ôzellikle Guney Afrika' 

da îrk ayrimina ili§kin doktora çali§malari yapanlar arasmdan seçtiklerine 

burslar vermekte ve olaganustù degerdeki akademik yaymlann 

en ba§arih ve îrk ayrimina ili§kin olanlarina torenle Uluslararasi 

Ôdul vermektedir. §imdiye kadar, A.B.D.'nde Columbia, Kanada'da 

Qjiebec ve Brazilya'da Brasilia Ûniversitelerinde çe§itli akademisyenleri 

belirli yapitlarmdan ôtûru ôdullcndirmi§tir. Merkez Yonetim 

Kurulu iiyeleri, Tiiziik geregi, kendi aralannda alti ayda bir toplanti 

yapmakta ve geçmi§ alti ay içinde îrkçiliga kar§i sava§im konusunda 

B.M.'in eylemi i§igmda kendi programini gôzden geçirmekte ve aym 

yonde yeni uygulama kararlan almaktadir. Bu toplantilar, §imdiye 

kadar, A.B.D., ïngiltere, Kanada, Isviçre, Libya ve Bagdat'ta yer 

almi§tir. E.A.F.O.R.D., daha çok, Gùney Afrika îrk aynmi ile Siyonizm 

ùstunde durmu§tur. Bunun ùç nedeni olmalidir: bu ikisine kar§i 

Birle§mi§ Milletler'de oybirligine yakm bir bùtunle§me vardir; bu 

ikisi de diinya ban§i ve giivenligini tehdit etmektedir; her ikisi de soykirima 

yakla§an bir ôlçûde insan haklarini reddetmektedirler. 

Elinizdeki kitap îrkçiligm bir çe§idi olan Siyonizm iistùne yogunla§mi§tir. 

E.A.F.O.R.D.'un merkez Yonetim Kurulu'na seçilmi§, 

burada (ve ayrica akademik çali§malari degerlendiren alt-komitelerde) 

1976'dan bu yana gôrev yapan biri olarak, ortak çali§mamiz olan 

Siyonizm ve Irkçilik kitabinin Tiirkçesini hazirlayip iilkemiz okuyucularma 

sunmakla mutluyum.

iÇiNDEKiLER 

ïngilizce Baskimn Onsozù 

E.A.F.O.R.D. Turutme Kurulu "i 

Tùrkçe Baskinm Ônsôzù 

Prof. Dr. Tûrkkaya Atadv vil 

I. AÇI§ KONU§MASI 

Abdullah §erafeddin 1 

II. SlYONÏZM VE IRKÇILIK 5 

Irkçihk ve Diïnya Ban§i 

Dr. Enis El-Kasim 1 

Siyonizm ve Irkçilik: 

Çeli§en Gôriingùler ve Algilamalar 

L. Humphrey Walz 

Irkçilik: Siyonizmin Temel Bir îlkesi 

Prof. Dr. Stefan Goranov 29 

Siyonizm, Yahudiler ve Yahudilik 

Prof. Dr. Joseph L. Ryan, S.J. 41 

III. SÎYONÎST IRKÇILIGIN GÔSTERGELERI 49 

tsrail'e Gôçù Ki§kirtan Siyonist Entrikalar 

Dr. Alfred M. Lilienthal 51 

Siyonizm ve Filistin Topraklari 

S ami Hadawi ve Prof. Dr. Walter Lehn 65 

Yahudi Ulusal Fonu: Bir Aynm Araci 

Prof. Dr. Walter Lehn 87 

1948'den Bu Yana ïsrail'deki Araplar 

Nezih Kurah 99 

xi

Filistinlilerin Siïrgiïnii : 

Bir Kanadahmn Uyam§i 

A.C. Forrest ... 107 

ïsrail'deki Dogu Yahudileri 

Prof. Dr. JVasir H. Aruri 117 

IV. SÎYONÎZM VE DEVLETLER ARASI ÏLÎÇKÎLER .. 135 

Emperyalizm ile Siyonizm'in 

Entellektuel Kôkenleri 

Prof. Dr. Edward W. Said 137 

Siyonizm ve 

Emperyalizm 

Prof. Dr. Guy Bajoit 143 

Siyonist Yerle§me Somûrgeciliginin 

Belirgin Ôzellikleri 

Prof. Dr. Abdiïlvehab M. Elmessirî 159 

Emperyalizmin Hizmetinde Israil'in Rolù 

Prof. Dr. Turkkaya Ataôv 167 

Israil ve Afrika 

Prof. Dr. Richard P. Stevens 183 

ïsrail, Giiney Afrika ve Iran 

Prof. Dr. Abdiïlmâlik Audah 195 

Kurtulu§ Akimlanna Dii§manhk 

ve Gerici Akimlara Destek 

S. G.. Ikoku 199 

V. SIYONÎZM'Î ELEÇTÎRENLER 207 

Yahudilik ve Siyonizm Arasindaki Ayrim 

G. Neuburger , 209 

Siyasal Siyonizm ve 

Anti-Semitizm 

Ûstiïne Tarihsel Perspektifler 

Prof. Dr. Klaus J. Herrmann 219 

Siyasal Siyonizm: Bir Yahudi Ele§tirisi 

xii 

Prof. Dr. Gary V. Smith 237

Siyonizm'i Ele§tiren Yahudiler 

Hatem I. Hiiseynî 251 

Siyonizm: Orta Dogu Ban§i Onùnde Engel 

Mick Ashley 261 

EKLER 271 

Siyonizm ve Irkçiliga îli§kin Uluslararasi 

Sempozyum Bildirisi 273 

Uluslararasi Ôrgiitù Kurma Karari 279 

Birle§mi§ Milletler Karari 3379 (XXX) 281 

KATKIDA BULUNANLAR 283 

xiii

AÇI§ KONUÇMASI 

ABDULLAH §ERAFEDDtN 

Kisa bir sure once, Naziler kendilerinin di§mdakilere kar§i vah§ice 

bir sava§ yiïrùterek, bir kaç yd içinde insanligin yûzlerce yilda yaptiklarini 

yikiverdiler. Çogu, ku§kusuz, o gùnlerin acilarim ve kiyimini 

hâlâ animsar ve birçok kiçi o sava§in korkunç sonuçlanni ya§ami§lardir. 

Ne var ki, diinyamiz yeni tip bir Nazizmin ortaya çiki§iyla kar§i 

karçiya. Bunu izleyenler de kendi doktrinlerinin tarihin derinliklerine 

uzandigi inancinda. Gerçek §u ki, onlar da Ibrahim'in ve Musa'nin 

yasalanm çoktan terketmi§, "ben ba§kalanndan daha iyiyim; ben 

ate§ten yaratildim, onlar kilden" diyebilmektedirler. 

Siyonizm, insanhk-di§i, etnik, îrkçi ilkeleri, tiimdiinyada karma§a 

yaratan pervasiz tasarilarx, uluslararasi orgùtlerin çagrilari ve kararlanni 

umursamazhgi ve yeryùzùniin en bûyiik devletlerinin siyasetlerini 

etkileyen kesin rolù diizenleyici kollanyla, yalniz bu bolge degil, biitùn 

diinya için bir tehdit olarak degerlendirilebilir. 

Nùkleer giiç, yillarca, iki siiper gticùn denedmi altindaydi, Artik, 

yeryiizùniin denetlenmesi için rekabet eden birçok iilke bu gùce sahip. 

Birçok yil sonra belki de biitùn devletlerin eline geçmesiyle denedmi 

olanaksizla§acak ve gezegenin yok olmasi gibi korkunç bir tehlike 

belirecek. Kur'an "biz sizden...kabileler ve uluslar.-.yarattik 1 ' der. 

Bilginleri, aydmlan, dù§ùniirleri ve yazarlari Peygamberin §u sôzlerindeki 

anlamin iyilik ve gùzelligini payla§maga çagirinnm: "Ister 

yanh§ yapan, ister kotùlùge hedef olan olsun, karde§inin yardimina 

gel." "Yanli§ yapanin yardimma nasil gelinir" sorusunu da §ôyle 

yanitlar: "Onun yanli§ hareketlerini ortadan kaldirmakla." 

Aym biçimde, saptami§ oldugunuz gibi, çaliçmalarimz ve ara§tirmalarmizla 

îrkçilik adalete aykin ve Siyonizm de bir çe§it îrkçihk 

olduguna gôre, hepimizin gôrevi, yaptiklari adaletsizliklere son 

vererek, Musa dinini izleyenlerin yardimlanna ko§maktir.

II 

SiYONiZM VE IRKÇILIK

IRKÇILIK VE DUNYA BARIÇI 

ENtS EL-KASIM 

Birle§mi§ Milletler halklari, Birle§mi§ Milletler Yasasi'nin ba§- 

langicinda, gelecek ku§aklan sava§ belâsindan kurtarmaya olan 

kararliliklanni açiklami§lar ve temel insan haklarina, insan ki§iliginin 

deger ve onuruna, insanlann bùyûk ya da kùçuk tùm uluslarin haklannin 

e§itligine olan inançlanai dile getirmi§lerdi. Birle§mi§ Milletler 

halklarmin uzerinde kararliliklanni belirttikleri dort konudan iiçù, 

e§itlik, adalet ve ôzgùrlukle ilgilidir. Gelecek ku§aklan sava§ belâsindan 

kurtarmaya olan kararliliktan sonra bu ûç konuya atifta bulunulmasi 

oile, bari§in korunmasiyla, bireyler ve halklar arasinda e§itligin 

gerçekle§tirilmesi arasmdaki baglantinin açik bir anlatimidir. 

Birle§mi§ Milletler Yasasi'nin Birinci Maddesinde bu dogrultuda 

ortaya koydugu ikinci ve iïçiïncu amaçlar §oyledir: 

"Uluslar arasinda, halklann hak e§itligi ve kendi geleceklerini 

belirleme ilkesine saygi gôstermeye dayanan dostane 

ili§kileri geli§tirmek... 

"Ekonomik, toplumsal, kùlturel ya da insancil nitelikteki 

uluslararasi sorunlari çôzerek ve irk, cinsiyet, dil ya da din 

ayrimi yapmaksizm insan haklarina ve temel ôzgùrliiklere 

saygi gôsterilmesini saglayarak ve bunu te§vik ederek uluslararasi 

i§birligini gerçekle§tirmek." 

Yasanin 13 (b) Maddesi de Genel Kurul'dan, "ekonomik, toplumsal, 

kùlttirel, egitimsel alanlarda ve saglik alamnda uluslararasi 

i§birligini saglamak ve îrk, cinsiyet, dil ya da din aynmi olmaksizin 

insan haklannm ve temel ôzgiirluklerinin gerçekle§tirilmesine yardimci 

olmak" amaciyla ogiitlerde bulunmasini ve ara§tirmalar dùzenlemesini 

istemektedir. 

Yasanin 55'inci Maddesine gôre: 

"Uluslar arasinda halklann hak e§itligi ve kendi geleceklerini 

belirleme ilkesine dayanan dostane ve ban§çi ili§kiler 

7

yara- 

açisindan gerekli olan istikrar ve refah ko§ullannin 

tilmasi için Birle§mi§ Milletler; 

"Irk, cinsiyet, dil ve ya da din aynmi yapmaksizin insan 

haklanna ve temel ozgùrlùklere dùnya çapinda uyulmasini 

ve saygi gôsterilmesini saglayacaktir." 

Birle§mi§ Milletler'in ba§lica organlanndan biri olan Ekonomik 

ve Sosyal Konseye, Madde 62 (2) ile, insan haklanna ve temel ozgùrluklere 

uyulmasini ve saygi gôsterilmesini saglamak amaciyla tavsiyelerde 

bulunma yetkisi verilmi§tir. 

Bu nedenle, herbiri kendi alaninda olmak uzere Genel Kurul'un 

ve Birle§mi§ Milletler'in diger organlarinin irk ayriminin her biçiminin 

ortadan kaldinlmasi sorunuyla son derece yakindan ilgilendigini 

gôrmek §a§irtici degildir. Sômiirgeci ve îrksal ayrimin hâlâ 

ba§lica hedefleri olan Uçuncu Dùnya ùlkelerinin giri§imlcri ve kararli 

desteginin bu yonde oldugu goze çarpmaktadir. 

Birlc§mi§ Milletler'in ilk kararlanndan biri, 1948'de Insan Haklari 

Evrensel Bildirisinin kabulu olmuçtur. Bildirinin giri§ bolùmùnùn 

daha ilk paragrafi §oyle demektedir: 

"însanlik ailesinin bùtun ùyelerinde bulunan onurun ve 

bunlann e§it, devredilmez haklarinin tamnmasinm, ôzgùrlùk, 

adalet ve dùnya bari§inin temeli olmasina..." 

Genel Kurul aym sozcùkleri, Uluslararasi Medenî ve Siyasal 

Haklar Sôzle§mesi'nin ilk giri§ paragrafinda da kullanmi§tir. 1965 

Irk Ayriminin Bùtùn Biçimlerinin Ortadan Kaldinlmasina ïli§kin 

Uluslararasi Sôzle§me'nin giii§inin yedinci paragrafi da aym dogrultudadir 

: 

"însanlar arasinda irk, renk, ya da etnik kôken temeline 

dayanan ayrimm uluslar arasinda dostça ve fcanççi ili§- 

kilerin geli§tirilmesine engel clu§turdugu ve halklar arasindaki 

guvenlik ve ban§i, hattâ bir ve aym devlet içinde yanyana 

ya§ayan ki§iler arasindaki uyumu bozabilecek nitelikte 

oldugunu teyit ederek..." 

Tahran Uluslararasi Insan Haklari Konferansinm (22 Nisan- 

13 Mayis 1968) Nihaî Senedi (1968 Tahran Bildirisi), inter alia, 

§unlara yer vermektedir: 

8

"insan haklanmn, irk, din, inanç ya da goru§ biçimlerine 

dayali ayrimdan kaynaklanan biçimde yadsmmasi insan 

vicdamm sarsmakta ve dunyadaki ôzgùrluk, adalet ve bar 15 

kurumlanni tehlikeye sokmaktadir." 

1958 yilinda toplanan Birinci Bagimsiz Afrika Devletleri Konferansi, 

dôrdiïncù bôlumii irkçiliga aynlmi§ olan Akra Bildirisini 

kabul etmi§tir. Bu bildirinin ikinci giri§ paragrafinda §u ciimle yer 

aliyor : 

"Irkçihgin, zehirli etkisini Afrika'nin bazi bolgelerinde artan 

olçiide yayan ve kitamizi §iddet ve kana bogabilecek 

olan bir patlama ôgesi durumuna gelecek olçiide, insan 

haklanmn ve onurunun temel ilkelerinin bir yadsmmasi 

olduguna tamamen inanmi§ olarak..." 

Rastlantisal olarak seçilmi§ bu ornekler, irk aynmi siirùp gittikçe 

diinya ban§ina ve uluslararasi i§birliginin du§ecegi durumdan duyulan 

endi§eyi açikça gôstermektedir. 

Tarih boyunca sava§larm, ayaklanmalann ve devrimlerin kesin 

bir nedeni, insan haklanmn bir yana itilmesi ve ondan nefret edilmesi 

olmu§tur. Tiranliga, baskiya, sùmurgecilige ve irk ayrimma kar§i 

savaçim kadar, insanm e§itlik, ôzgùrluk ve kardeçligin savunmasmda 

yukselttigi ses de eskidir. Sava§im ve ses, her ikisi de, tek bir irk ya da 

tek bir uygarhkla hiçbir zaman sinirlanmamiçtir. Sanki tarih boyunca 

ayni ses duyulmaktadir. Bu, insanhgin evrensel sesidir, ve insan bu 

sesi, felâketine yol açacak biçimde kùçumsemektedir. Bu olguyu farkeden 

insan Haklari Evrensel Bildirisi, insan haklanmn hor gôrulmesinin 

insani isyana zorlayacagina ve uluslar arasinda dostça ili§kilerin 

geliçmesini engelleyecegine dikkati çekmi§tir. 

Beyaz insani temsil eden Avrupa hukûmetleri, yakin tarihte, 

insanhgin bu evrensel sesine geni§ olçiide kulaklarini tikami§lardi. 

însan haklarma ili§kin ba§ka felsefeler ve açiklamalara kar§in, politikalarmda 

Avrupali olmayanlara kar.51 îrkçi felsefeler ve uygulamalar 

egemen olmu§tur. Insan îrkinin ùstiin ve a§agi diye bolunmesi îrkçi 

bir Bati ùrunudùr. Buradaki çeli§ki, Bati'da, ozgurluk, e§itlik, toplumsal 

adalet, ki§inin ve ulusun kendi geleceklerini belirleme haklanmn 

geni§letilmesi için verilen ulusal ya da iç sava§imlann ba§arisimn, 

Bati'nin Batili olmayan halklara kar§i izledigi politikaya ve takindigi 

tavra pek yansimami§ olu§udur. Geni§ bir temel ùstûnde temsilî 

hùkûmetlerin kurulmasina ve ozellikle siyasal ve medenî haklardan 

9

yararlanma konusundaki simrlamalarin çogunun kaldirilmasina taniklik 

eden On-dokuzuncu Yiizyil ile Yirminci Yiizyihn ilk on yili, 

aym zamanda, ôzellikle Asya ve Afrika halklari ùzerinde Avrupah 

îrkçi felsefe ve uylamalann dogu§una da tanik olmu§tur. 

Insanligin, pek çok Avrupah ve Amerikah dù§iïnuriin ku§kusuz 

duydugu bu evrensel sesinin hiikûmetlerce tamamen duyulmasim 

ve uygulamadaki politikalara yansitilmasim nasd saglayabiliriz 

Onlara, insanligin bu sesinin evrenselligini nasil kabul ettirebiliriz 

Bu yalnizea, Bati îrkçiligimn Afrika ve Filistin'deki kalmtilarina kai- 

§1 sùrdiirùlen gûncel sava§im açismdan degil, îrkçihgin gelecekte 

hortlamasinin onlenmesi açisindan da çok ônemlidir. Bu sorun onemlidir, 

çûnkù eger "Hiir Dûnya" adiyla anilan Avrupa ve Amerika 

Birle§ik Devlederi, herkes için e§itlik, ozgiïrliik ve uluslann kendi 

geleceklerini belirleme dâvâsinda îrkçihga kar§i verilen sava§ima ciddî 

olarak katilirlarsa, diinyada îrkçihgin mevcut kahntilarinin fazla 

zorlanmadan ortadan kaldirilacagma ku§ku yoktur. Bu yoldan daha 

fazla aci çekilmesi, kan dokûlmesi, yikim ônlenebilir ve Ùçùncii Dùnya'da 

îrkçihga kar§it akimlann dogmasina gerek kalmaz. 

Bati, ku§kusuz, uluslann kend' geleceklerini belirlemeleri, ôzgùrluk 

ve e§itlik haklanmn uygulanmasina ili§kin her vaadin, bagimb 

halklann zihnindeki biiyiik etkisinin farkmdaydi. Bu olgu, Birinci 

ve îkinci Diinya Sava§lari boyunca sonuna dek istismar edilmiçtir. 

Ancak, bu iki sava§in sonucu olarak hiçbir Avrupa ulkesi somurle§- 

tirilmemi§, îrk ayrimmin acisini çekmemi§, hiçbir sômurgenin de ozgiirce 

bagimsizhgini elde etmesine ya da kendi gelecegini belirleme 

hakkini uygulamasina izin verilmemi§tir. Verilen tiim sôzler bc§ ç:kmi§ 

ve tamamen Bati'nm egemenliginde olan Milletler Cemiyeti 

uluslann kendi geleceklerini belirleme ilkesi hakkinda sôzde kalan 

i§lemlerde bulunmu§ ve aym zamanda çe§itli biçimlerde, somiirgeciligin 

yeni topraklarda yayilmasina izin vermi§tir. Uluslararasi hukuka, 

protektora, manda altindaki topraklar, vesayet altindaki topraklar 

kavramlanni sômiirgecilige kilif olarak sokan Bati dù§iincesidir. Nazizmi, 

Apartheid''i ve Siyonizm'i iireten modem Bati du§uncesidir. 

Ustiinlûk anlayi§i Batili yayinlarda hâlâ goriilebilmektedir. Bilim, 

uluslararasi hukuk, felsefe ve genel olarak insan bilimleri alanlarinda 

çah§an herhangi bir Batih ogrenci, bu konulara Batili uygarliklann 

katkilarmdan habersizdir. Ku§kusuz, uzmanlar için kitaplar vardir 

ve bunlardan bazilan kusursuz ara§tirmalardir. Ancak, bu baglamdan 

10

siradan bir ôgrencinin her konuda kùlturel baki§ açismi kendi uygarliginin 

otesinde geniçletmesi gereklidir. Ôgrenci, insan dû§unii§ûnùn 

tek bir kanalxndan degil, tùm irmagindan yararlanabilmelidir. Birbirimizin 

kùltùriinû taniyarak ve her toplumun insan uygarligma 

katkisim ogrenerek kar§ilikh anlayi§ ve saygiyi arttirabilir, tutuculugu 

ve §ovenizmi azaltabiliriz. 

Bu açidan, 1950 Avrupa însan Haklan Sozle§mesi'nin diinya bari§ina 

yônelik bir tehdit olan îrk ayrimina ôzel olarak atil'ta bulunmu§ 

olmamasi ve Sôzle§meyi imzalami§ devletlerin Sôzle§me çerçevesinde 

genel olarak îrk ayrimma kar§i dùnya çapmda sùrdûrulen sava§im 

içinde siyaset ve eylemler benimsememeleri ùziicûdùr. 

"Hur Diinya"nin ônderi Amerika Birle§ik Devletleri, 1965 tarihli 

Irk Ayrimmin Her Biçiminin Ortadan Kaldirilmasina tli§kin 

Uluslararasi Sôzle§meyi onaylamami§tir. Onun korudugu Israil, bir 

adim daha ileri gitmi§, Sôzle§meyi reddetme karari almiçtir. Ve 

hâlâ, Siyonizm ve ïsrail'in îrkçi olmadigini ileri siirenler vardir. 

Irk ayrimi neden dùnya ban§ina ve halklar arasindaki i§birligine 

yonelmi§ bir tehdit sayilmaktadir 

Irk aynminin temel ôzelliklerinden biri onun keyjîligidir. Irklari, 

halklan ya da bireyleri nesnel olarak degerlendirmez. Sadece bir etnik 

ya da îrksal gruba mensup olma temelinde bir îrki, bir halki ya da 

bir bireyi aynma tabi tutar. Onu a§agiolmakla damgalar. Oteyandan, 

birinin nesnel nitelikleri ne olursa olsun, diger etnik ya da îrksal gruba 

mensup olmasi, ùstùn olmasi için yeterlidir. 

Irk ayrimi, insanlarin eçitliginin yadsinmasidir. însanin geliçme, bùyùrne, 

her alanda insanhga katkida bulunma yetenegine sahip bir varlik 

oldugunun yadsinmasidir. Ve bu yadsima, tarihin, bu dùnyanin 

hemen tiim halklarinm geli§mesinden, ileri uygarhklarmdan yùksek 

sesle sôz etmesine kar§m, irk ya da renk ogesine dayanmaktadir. Uygarlik, 

giiç ve ilerleme, hiçbir zaman bir îrkin, ulkenin ya da halkm 

tekelinde olmami§tir. 

Irk aynmi, yalniz e§itligi yadsimakla kalmaz. Aym zamanda, 

firsat eçitligini de reddeder ve bu yadsima, irk ayrimi politikasimn 

dogrulanmasi için kullanilan koçullan surdiirmege çah§maktadir. Bôylece, 

sômiirge halklarma insan ve doga kaynaklanni geli§tirme firsati 

hiçbir zaman verilmemiçtir, Her geli§me, sômùrgecilerin gereksinmelerine 

gôre ayarlanmi§tir. Cezayir 132 yil Fransa'nm bir parçasi 

11

sayilmi§tir. Bu durumda, Cezayir, Fransa'mn diger bôlgeleriyle aym 

dûzeyde geli§meliydi. Oysa, sômùrgecjligin içerdigi irk aynmi Cezayir'e 

Fransa ile aym ôlçùde geli§me olanagi vcrmemi§tir. Nedeni açiktir. 

Eger Cezayirliler Fransizlarla e§it muamele gôrselerdi ve firsat e§itligine 

sahïp olsalardi, sômùrgecilik olayi ve sômuruden dogan §eyler 

durmak zorunda kalirdi. 

Eçitlik ve firsat eçitligi inkâr edilince, geri kalmi§lik ve giiçsùzlûk 

ko§ullan, denetime ve onyargilara etkinlik saglama ôlçùsùnde 

korunmaktadir. Cesur ki§iler bu ko§ullara meydan okuma cesaretini 

herzaman gôstereceklerdir. Ama insanlar, bireyler olarak, ki§isel 

amaçlarmda ba§arih olsalar bile, firsat e§itliginin yadsinmasi yuzùnden, 

kural olarak, bu amaçlara uygun hak ve ayricaliklardan yoksun kahrlar. 

Bir i§te firsat e§itligi yadsmdigi zaman, ya§am diizeyi donar ve 

ciddî duzelme olanaklari çok sinirli duruma gelir. 

Irk aynminda, ki§isel ya da etnik kendi gelecegini saptama 

hakki, ki§isel ya da ulusal eylem yadsinmi§ ya da sinirlandirilmi§ 

durumdadir. Insan, geri kalmi§ligini ya da zayifligini geçici bir durum 

olarak, ama yalniz geçici bir durum olarak kabal edebilir, çùnku bu 

durumu eylem ôzgùilùgu sayesinde degi§tirmeyi ister. Ancak, bôyle 

bir durumu sonsuz kaderi olarak kabul etmeyecektir. 

Etnik grup için oldugu kadar birey için de, kendi gelecegini 

saptama, seçme ôzgurlùgù, bugiin ve yarin tiim insan yeteneklerini 

kullanma ôzgùrlùgùnù ve risk ve ba§ansi ne olursa olsun eylemde 

bulunma ôzgùrlùgùnù gerektirir. Bu seçme ôzgùilùgù insanm aynlmaz 

parçasidir ve hem kendisinin, hem de toplumunun ve ulusunun 

kalkinmasi ve geli§mes ; için temeldir. Tùm hak ve ôzgùrlùkler bireysel, 

toplumsal, ulusal ve uluslararasi dùzeyde, kendi gelecegini saptama 

hakkinin gôrùntùleridir. Ulusal dùzeyde bir toplum içinde, uluslararasi 

dùzeyde uluslararasi toplum içinde, bu hakkin gerçekle§tirilmesi 

sayesinde serbestçe ili§kiler kurulabilir. Bireyler ve uluslar, uyum ve 

i§birligi yollarini birbirlerinin bu hakkini tamyarak bulabilirler. 

Irk ayriminin insan zihninde yol açtigi çati§ma çok bùyùktùr. Irk 

aynmina kar§i aym biçimde davranmamak, insan ideallerine ônemli 

ôlçùde ahlâkî baglilik ve sebat gerektirir. Irk ayriminin en tehlikeli 

sonuçlanndan biri, daha fazla irk aynmina yol açma olasiligidir. 

Asil suçlu saldinlamayacak kadar gùçlù oldugundan tepki, asil suçluya 

yôneltilmeyebilir. Asil irk aynmiyla baglantidan sorumlu tutulamayacak 

olan daha zayif bir kurban seçilir. Bu masum halkin aci 

12

çekmesi hakli gosterilemez ve affedilemez. Zamanimizin orneklerinden 

biri, Filistinlilere kar§i Siyonist îsrail'in yùruttiigù îrkçi politikadir. 

Bertrand Russell, olùmunden hemen once, bir bildiride çunlari 

sôylemi§ti: 

"Yahudilerin Aviupa'da Nazilerin elinden aci çekmesi 

yiiziinden tsraiFe sempati duymamiz gerektigi bize sik sik 

sôylenmi§tir. Ben bu ôneride herhangi bir acinin sùrdùrùlmesini 

gerektirecek bir neden gôremiyorum. îsrail'in bugùn 

yaptigini ho§ kar§ilamak ve bugùnun deh§et verici olaylanni 

hakli gôstermek için geçmi§teki benzer olaylara 

baçvurmak bùyùk bir ikiyùzlùlùktùr. îsrail yalmzca çok 

sayida gôçmeni sefalete mahkûm etmemi§tir; yalrizca i§gâl 

altindaki pek çok Arap askerî yônetim altma alinmami§tir. 

Israil, ayni zamanda, sômurge durumundan daha yeni kurtulmu§ 

olan Arap uluslanm, askerî taleplere ulusal kalkinmaya 

gore bir ôncelik vererek sûrekli yoksulla§maya mahkûm 

etmektedir." 1 

Irkçi birrejim, kendini insanin e§itlik isteklerinden korumak için 

baskici olmak zorundadir. Eger îrkçihk bir iç politikaysa, rejim, 

ayrimin yoneltildigi yerli halk, irk ya da renge kar§i baskici olmak 

zorundadir. Bu, îrkçi politikalarin siirekli bir ozelligidir. Ve baski 

temel insan hak ve ozgurluklerinin yadsmmasi anlamma gelir ve kaçinilmaz 

sonucu isyandir. 

Bir baski politikasini sùrdùrebilmek ve ayaklanmaya kar§i hazir 

bulunmak için rejim, insan ve doga kaynaklannin ônemli bir bdliimùnù 

baski araçlarmin olu§turulmasma ayirmak zorundadir. Halkm refahi 

bu yoldan ikincil ônemde bir konu durumuna gelir. Bôylece, halkm 

geri kalmi§ligim koruma politikasindan ayri olarak halkm refahmin 

saglanmasinda kullanilabilecek kaynaklar da bùyùk olçude azaltihr. 

Filistin'de Ingiliz Mandasi sùresince tanik oldugumuz buydu. Filistin' 

deki Ingiliz Hùkûmeti, îrkçi Siyonist-lngiliz politikasina kar§i ayaklanmalardan 

korunmak için, polis gùcune, egitim, saglik ve kalkinmaya 

liarcadigindan daha fazla para yatirmi§tir. 

Bazan, îrkçi bir toplum, iç ayaklanma olasihgina kar§i kendini 

korumak için yerli halki zorla tahliyeye çali§abilir. Israil bunu yapmiçtir. 

Ama sorun hâlâ ortadadir ve Filistin ayaklanmasi bir gerçektir. 

Filistin devrimi, Israil'in îrkçi politikasi yùzùnden Filistin'de her- 

'John Bagot Glubb, Peace in the Holy Land, London, 1971, s. 363-64. 

13

kes için demokratik bir devlet kurma amacina ula§mami§ olsa da, 

ïsiail ekonomisi ùstundeki baskisi açiktir. Ve bu ekonomi tamamen, 

Amerika Birle§ik Devletleri ve diger di§ kaynaklardan gelen çok geniç 

olçekli surekli yardim akimiyla ayakta durabilmektedir. 

Irkçi politikasim surdùrmesi için Israil'e akmakta olan milyarlar 

muhtaç Amerikalilann refahi ya da dunyanin pek çok kô§esinde 

hùkùm sùren açlikla sava§ için kullandabilirdi. Amerika Birle§ik 

Devletleri israil'e yalniz bir yil zartinda, 1967'de, askerî malzeme için 

iki milyar dolardan fazla para verirken, Afrika Kalkinma Bankasinm 

sermayesine yalnizca 25 milyon dolarlik katkida bulunmu§tur. Ulusal 

ve uluslararasi duzeyde fonlann kôtù tahsis edilmesi, îrkçi politikalarin 

benimsenmesi ya da desteklenmesinin dogrudan bir sonucudur. 

Bazi durumlarda îrkçilik, bir halkin -ulusal, etnik ve kùltùrelvarligina 

yonelecek ôlçiide a§iri ve tehlikeli bir duruma gelebilmekte 

ve bôylece, dogrudan yok etme eyleminde bulunmadan soykinmin bazi 

niteliklerini payla§maktadir. Irkçilik, hukuken, kurbanlannin varligini 

yadsiyan Siyonist îrkçilik gibi, kesin olarak "zimnî soykirim" 

olarak nitelenebilir. Filistinliler gibi bir halkin varligi taninmayinca, 

bu halkin ulusal varlik ve kimligi, temel hak ve ôzgurliikleri, anayurdu 

yadsininca, bir halk olarak ona ba§ka ne kalmaktadir Bu halk halkhktan 

çikmakta, iiyeleri de ki§i olmayan bireyler durumuna gelmektedirler. 

Bu, gerçek soykirim, dolayisiyla zimnî soykirim içine girmez 

mi 

Soykinmin bir ba§ka biçimi, Siyonistlerinki gibi bazi nkçi rejimlerde 

uygulanmaktadir. Bu, bir halkin varolma araçlanmn ve.onun ayri 

kulturiànùn bilinçli olarak tahrip edildigi, elinden ahndigi ve bu §ekilde 

bôyle bir halkin yaçadigina ili§kin hiçbir tarihsel ya da kùlturel 

belirtinin birakilmadigi "kiiltùrel soykinm"dir. Dùnyaca iinlu El 

Aksa Camiinin kundaklanmasi, Kudiis'teki tarihsel amtlann yikilmasi, 

Filistin halk danslannin, giysilerinin, ulusal yemeklerinin îsrailliler 

tarafindan çahnmasi vb. bu kùltûrel soykinmin ôrnekleridir. 

Aslinda, UNESCO Filistin'deki Israil etkinliklerini mahkûm etmede 

yeterince ileri gidememi§tir. 

Son amaei kurbanlanni ulusal ve kùlturel açidan yoketmek olan 

tum bu ônlemlere kurbanlann kar§i çikma hakki sôzkonusu edilmemektedir. 

Filistinlilerin kararh direniçi, onlann kar.51 kar§iya bulunduklan 

tehditle ôlçulmelidir. Ve yalnizca bu tehdit tamamen degerlendirilip 

anla§ihrsa bir hùkme vanlabilir. 

14

Irkçi ïsrail, dort savaçta elde ettigi topraklann ùstiine oturmu§- 

tur. 1956'daki sava§ Avrupali iki bùyùk gûcû, îngiltere ve Fransa'yi 

içine almi§, dôrdûncu sava§ ise iki super gùç arasinda çati§ma tehlikesi 

dogurmuftur. Insan bir be§inci sava§in getirecegi felâketleri dù§ùnmege 

çekinmektedir. Çùnkù be§inci ve muhtemelen altinci sava§, 

Siyonizm bozguna ugratilmadikça ortaya çikacaktir. Ancak, ne yazik 

ki, ônceden Nazizm ôrneginde gôruldugù gibi, Siyonizm, baçkalan 

için oldugu kadar kendi halki için de gôrulmemi§ zarar ve aciya yol 

açmadan bozguna ugratilamayacaktir. 

Irkçiligin bozguna ugratilmasindan once Afrika'da ve hattâ 

Amerika Birle§ik Devletleri'nde aym yikim ve acilar gôrulebilir. 

Ayni sonuçlara yol açan aym yanilgilar. Irkçilarin hepsi, yalmz 

gùciin, insanin dogu§tan gelen haklarmi egemenlik altma alabilecegine 

ve bu egemenligi siiresiz surdiirebilecegine inanir. "Akillari 

var ama anlamiyorlar, gôzleri var ama gôrmuyorlar." (Kur'an, 

7:179) Irkçilar, e§it ve ôzgùr ya§ama isteginin, ya§ama isteginden 

daha gùçlù oldugunu ôgrenememi§lerdir. Ciiretkâr Prometheus herbirimizin 

içinde, ve baski altmdaki herkes için ozgùrlugiin yelkenleri 

açilmi§ riizgâra... 

Irkçilikla uzla§ma olamaz, çùnkù îrkçilik mutlak olarak kôtùdiir; 

çùnkù îrkçilik zehirlidir ve zehirlemektedir. Irkçi rejimlerce yaratilan 

yeni olgulari kabul edemeyiz. Nazizmle uzla§ma, ïkinci 

Dùnya Sava§inm yikim ve deh§etine ve milyonlarca insanin olmesine, 

aci çekmesine neden olmu§tur. Eîtlik ve kendi gelecegini 

saptama hakki ùzerinde uzla§ma olamaz. Butùn halklar bu haklanndan 

kendi anayurtlannda ôzgurce yararlanmalidirlar. Kendi 

topraklan ve emeginin meyvalan yabanci bir îrkçi rejim tarafindan 

sonsuzadekelinden alinirken ve i§gâl edilirken hiçbir halktan goçmen 

statùsùnù ya da ulusal haklarindan yoksun kalmayi kabul etmesi 

istenemez. Hiçbir halkin kendi anayurdunu ya da onun birparçasini 

ba§ka uluslara teslim etmesi beklenemez. 

Herhangi bir rejimin kendi yarattigi îrkçi ve gaynme§ru ko§ullann 

tanmmasinda israr etmesi de kabul edilemez. Israil Filistinlileri 

kendi yurtlarmdan atmi§ ve onlari goçmen durumana getirni§; evlerini, 

topraklanni, mallarini ellerinden almi§; Kudùs'ùn demografik 

ve kùltùrel yapisini degi§tirmi§; Bati Yakasi, Sina ve Golan'da yeni 

yerle5im bôlgeleri olu§turmu§; yùzlerce Arap kôyùnù yikmi§, yerlerine 

Siyonist koloniler kurmu§tur. Tùm bunlar îrkçi, somùrgeci, gaynme§- 

15

udur ve Birleçmi^ Milletler'in tum organlan tarafindan bôyle olduklan 

ilân edilmi§tir. Tum bu ko§ullar, yerli nùfusun haklarini siirekli olarak 

kemirmek çabasiyla ve degi§tirilemez gibi gôriinebilecek bir §eyle 

dùnyamn kar§isina çikmak için yaratilmi§tir. Realpolitik, temel vazgeçilmez 

haklar ve temel ozgiirliikler, alusal ve ki§isel kendi gelecegini 

saptama hakki sôzkonusu oldugunda kabul edilir bir §ey degildir. 

O zaman Orta Dogu'daki kari§ikliga ve Filistinlilerin haklanni 

yeniden kazanmak için verdikleri kararli sava§ima §a§irmamak 

gerekir. Avrupa'da Nazi îrkçi politikasi ve içgâline kar§i gosterilen 

direni§ selâmlanir ve yùceltilirken, Filistin direni§inin terôrizm olarak 

tanimlanmasi ùzuciidùr. Bundan sorumlu olan îrkçilik midir 

Temel hak ve ozgiirliikler pahasina îrkçilikla uzla§ma olamaz. 

Yalinizca bir çôzum vardir: Nerede bulunursa bulunsun, îrkçiligin 

yokedilmesi ve irk, renk, inanç ya da din farki gôzetilmeksizin istisnasiz 

herkes için temel hak ve ozgùrlùklerin giiçlendirilmesi. 

Hiçbir îrkçi devlet, kendi yurtta§lannin bile ôzgiirliik, gûvenlik 

ve refah ko§ullarmi gùvenee altina almayi ba§aramami§tir. Aslinda, 

îrkçiligin zamanimizdaki kalmtilari da ba§arisizliga ugrami§tir ve kesinlikle 

ba§ansiz olmaga devam edecektir. 

Istenen, îrkçiligin ortadan kaldinlmasidir, insanlann degil. 

Nazizm ortadan kaldirilmiçtir, ama Alman halki, Avrupa toplulugunun, 

Nazizmin ba§lica kurbanlan olan diger iiyeleriyle e§itlik 

içinde ya§amaya ba§lami§tir. 

Eger îrkçihk ve onun uzantilan yokedilirse, aym §ey Filistin ve 

Giiney Afrika'da da olabilir ve îrkçiligin kurbanlan dahil tiim insanlar 

e§itlik içinde birlikte ya§ama olanagina sahip olurlar, 

Bu amaca ula§manin ba§lica araçlarmdan biri, îrkçiligin tehlikelerine 

kar§i koymak ve tiim halklar arasinda karde§lik ve anlayi§ 

baglanni giiçlendirmektir. Bu amaçla bir Irk Aynmimn Biitiin Biçimlerinin 

Ortadan Kaldinlmasi Için Uluslararasi Ôrgùt kurulmasim 

ôneriyorum. Bu organin hedefleri, nerede olursa olsun, irk aynnn 

uygulamalarina iliçkin. bilgileri, insan haklarmi .ve temel ôzgiirliikleri 

savunmak ve tiim halklar arasinda anlayi§i saglamak için 

sergilemek, toplamak ve yaymak olacaktir. Orgiit gônùllu ve hiikûmetler-di§i 

olacak, ùyeleri, insanin irk, din ya da inanç ayrimi olmaksizin 

doguçtan onuruna inananlar olacaktir. 

16

SIYONIZM VE IRKÇILIK: 

ÇELi§EN GÔRUNGULER 

VE ALGILAMALAR 

L. HUMPHREY WALZ 

Birle§mi§ Milletler Genel Kurulu 10 Kasim 1975'de "Siyonizm'in 

bir çe§it îrkçilik ve irk ayrimi oldugunu" kabul eden 3379 (XXX) 

sayih karari aldi. Karar 35'e kar§i 72 devlet tarafindan desteklenmi§, 

32'si çekimser oy kullanmi§ ve 3'u de oylamaya katilmami§ti. 

Bati'da bunu izleyen yaygin tepki, içlerinde irkçilik ve Siyonizm. 

sôzcùklerinin farkh yorumlani§larmm da bulundugu çe§itli ôgelerden 

kaynaklamyordu. Bu nedenle, çati§an taiaflarin birbirlerini ve temel 

sorunlari anlama konusundaki kaygilari sonucu bu sôzcuklerin anlamlarinin 

açikliga kavu§masma çali§malari olumlu olmu§tur. 

Birle§mï§ Milletler oylamasindan kisa bir bure sonra Mexico 

City'deydim. Meksika karari desteklemi§ti ve Amerikan Siyonistleri 

de bu ùlkeyi cezalandirmak için bir boykot ba§latmi§lardi. Boykotu 

izleyen ekonomik baskinin kurbanlanndan biri açikliga kavu§turma 

istegini bana §ôyle dile getirdi: 

"Biz Meksika'da semitizm-aleyhdarligini onaylamiyoruz. 

Neclen Çùnkii Yahudilerle Yahudi olmayanlarin haklan 

arasinda aynm yapiyor. Siyonizm de aym §eyi yapmiyor 

mu Biz Semitizm aleyhdarligini irkçiligin bir çe§idi olarak 

kabul ediyoruz. Siyonizmî de benzer biçimde degerlendirmek 

niçin dogru olmasm Soruma 'Hayir' yamtim 

veren bir Siyonizm tanimi var midir Varsa, Siyonistler 

kafamizi §i§ireceklerine niçin bunu soylemiyorlar" 1 

Meksika gezim sirasinda, Christianity and Crisis (Hiristiyanlik 

vc Bunalim) dergisinin "Birle§mi§ Milletler'in Siyonizm ve Irkçilikla 

'27 Haziran 1976 tarihli The New Tork Times'da yayinlanan "Travel Power: the Story 

Behind the Mexican Boycott" ba§likh yazinin ardinda da benzeri duygularin yattigi 

gôriiluyor: "Pek çok Meksikali Siyonizm'i 'devletin destekçisi', Israil politikasinm yariresmî 

kolu olarak degerlendiriyor. Yiiksek riitbeli Meksikali bir diplomat, "ba^ka tiïrlusùnu 

kim savunabilir" diyor, "Siyonizm Israil'e yerle§me konusunda, Yahudileri ve yalnizea 

Yahudileri yônlendirmege çalifiyor." 

17

îlgili Karari"ni da içeren 22 Aralik 1975 tarihli sayisi bir dostun evinde 

elime geçti. Yazdar arasinda National Catholic Reporter dergisinin 

kurucusu olan Robert G. Hoyt'un açikliga kavu^turulmaya dair 

ba§ka bir açidan benzer bir dilegi ifade eden gôrù§u vardi: 

"Siyonizm'i suçlayan Genel Kurul karannin geçerliligi 

ne olursa olsun, bu dayanagi metinde bulmak olanaksizdir...Karari 

destekleyen bolùmler îrkçiligin yalnizca kabataslak 

bir tanimini vermekte, Siyonizm'in teori ya da uygulamada 

bu tanima uyduguna dair bir karat gôrulmemektedir." 

2 

Hem Siyonizm, hem de îrkçilik tarti§masinda, bu sôzcukleri 

nasil kullandigimiza dair açik olmak zorundayiz. Baçkalannin da 

bunlan ne anlamda kullandiklanni anlamaga çah§mahyiz. Yoksa, 

hem kendi zamanimizi, hem de onlannkini bo§a harcami§ sayiliriz. 

Daha kôtùsu, bizim kullani§imiz tammlanmamiç ya da fena tarumlanmi§sa, 

dikkatimiz temel sorunlar di§ina kaymakla kalacak ve bunlann 

çôzumlenmesi için harcanacak enerjimizi saptirmaga yol açacak 

daha bùyùk bir karga§a olu§turabilecektir. 

Irkçilïk-Beyaza Karçi Siyah: 

Irk sozcùgùnun iyi-niyetli kimseleri Siyonizm ve îrkçihk arasinda 

bir baglanti kurulmasini yadsimaga siirùkleyecek en azmdan iki 

yorumu vardir. Bunlardan biri îrki yalnizca siyah-beyaz kavramlari 

çevçevesinde gôrdiigù için Siyonizm'e uygulanabilecegini kabul etmez. 

3 Oteki irki biyolojik anlamda anladigmdan otiirù Yahudiligin 

''Chrislianity and Crisis, C. and C., s. 318. Anla§ilan, Hoyt Genel Kurul'un, bir sure once, 

"irk aynmi"m tammlami§ oldugunu bilmiyor. 1904 (XVIII) sayili ve 20 Kasim 1963 tarihli 

karar bunu "irk, renk ya da etnik kôken temelinde, insanlar arasmda aynm" diye 

tammliyor. Açagida belirtilen 2106 (XX) sayili ve 21 Arahk 1965 tarihli karar daha sonra 

ve daha bile kapsamli bir tamm getiriyor. 

3 Siyahlar ve Yahudiler arasinda gerilimler var oldugu siirece, siyasal Siyonizm ile fazla 

ilgilenmiyor gôziikùyorlar. 21 §ubat 1965 tarihli The Public Life'da yayinlanan "New York 

Yahudileri Siyahlara Kar§i Nasil Dôndiiler: Siyah Anti-Semitizm Efsanesini De§erken" 

baçlikli yazida Walter Karp ve H.R. Shapiro, ôgretmenlerin çogunlukla Yahudi oldugu 

zenci çevrelerde okuliarin ademimerkezile§mesine ili§kin olarak gùrùltulerin koptugunu belirtmektedirler. 

Bu, genellikle, yôncticileri arasinda Yahudilerin çogunlukta oldugu ôgretmenler 

birliginin gûciinu zayiflatmij olacakti. Bu nedenle, "libéral Yahudi orta sinifi ile 

kentin zenci halki arasindaki ittifaki kirarak... okuliarin ademimerkezile§mesi firsatini 

ortadan kaldirmak için sahte bir zenci anti-Semitizmi duzenlediler." 

18

ir ili§kisini gôremez. Ûçùncu bir gôriïç Yahudileri bir irk olarak kabul 

eder. Bu son gôru§e gore, hem Semitizm aleyhdarligx, hem de 

Herzl'ci Siyonizm açikça îrkçidir. 

A.B.D. ve Kanada'da irkçilik sôzkonusu edildiginde, konuya 

siyah-beyaz ili§kileri açisindan yakla§an çok ki§i vardir. Bu çerçevede, 

B.M.'in Siyonizm'i îrkçilikla baglayan kararindan hemen sonra bir 

§ikago gazetesinde bir fotograf yayinlandi. Genç Golda Meir'i 

Milwaukee'de ogretmenlik yaptigi gùnlerde siyah bir ôgrenciyle 

gôsteriyordu. Aralanndaki ili§ki açikça içtendi. Resmin altindaki 

yazi §u soruyu sormaktaydi : Bu mu irkçilik olan Irkçiligi bir siyahbeyaz 

kar§itligi biçiminde diï§unen ortalama bir okuyucu herhalde 

"hayir" diye yamt verecekti. 

Washington'da kurulmu§, inançlar ve îrklar arasi bir program 

olan Education for Internet'in yôneticisi Siyonist Haham Daniel 

F. Polish §u soruyu sordugunda aym dù§unce sahiplerine hitap ediyordu: 

"Kim, ben miyim îrkçi olan Yoksa Amerikan Siyonizminin 

dev ki§isi ve Renkli Halkm îlerlemesi için Ulusal Birlik 

kurucusu Stephen Wise mi ya da onun son beyaz Ba§- 

kani Kivie Kaplan mi" 4 

Belki de, Mayis 1976'da Birle§mi§ Milletler Ekonomik ve Sosyal 

Konsey'in (ECOSOC) aldigi bir kararda tek olumsuz oyu kullanirken, 

Kanada'nin B.M.'deki Bùyukelçisi Saul Rae'nin kafasmda da 

îrkçiligin benzer bir siyah-beyaz yorumu vardi. Hiç degilse, kendisinin 

a§agida sozii edilen irk ayrimini seçerek suçlayi§i bu kaniyi yaratiyordu. 

Bu suçlama B.M.'in 1973-83 yillarini "Irkçihga ve Irk Aynmina 

Kar§i Sava§im îçin Eylem On Y1I1" ilâni çerçevesinde yapilmi§ti. 

ECOSOC bundan ônceki "irkçilik, irk ayrimi, apartheid, somùrgelikten 

kurtulma ve uluslann kendi geleceklerini kendilerinin saptamalanna 

ili§kin" B.M.'in kararlarmi onayhyordu. Bu kararlardan 

biri, ku§kusuz, Siyonizm'i îrkçihkla bir tutan Kasim 1975 tarihli karardi. 

Bùyukelçi Rae ulkesinin irk aynmina, ôzellikle "haksiz ve 

alçaltici apartheid sistemine" kar§i oldugunu açikladi. Ancak, Kanada'nin 

"îrkçilikla Siyonizm arasinda baglar kurma giri§imlerini kabul 

4 C. and C., s. 315. Lincoln Universitesinden Richard P. Stevens "Renkli Halktn Ilerlemesi 

için Ulusal Dernek" (NAACP) yanlisi Siyonistlerin, bu destekleri karjiligmda, kar§i-destek 

sagladigmi gostermek için ôrnekler vermektedir. 

19

edemeyecegini ve etmeyecegini" de ilân ederekoyunu ECOSOC kararina 

kar§i kullandi. 5 

Bazilan Israil'in otomatik olarak beyaz Golda Meir'e tamdigi 

ayncaliklardan, gene bu ïsrailli kadinin Siyonizm anlayi§min Wilwaukee'li 

siyah ogrenciyi mahrum etmesini proteto edebilirler. Siyonizm'in 

irk aynminin kurbanlanyla birlikte NAACP'nin beyaz olmayan 

ôteki uyelerini de aym biçimde di§ta tuttugu da §ikayet konusu 

edilebilir. Ancak, bu aynmin deri renginden ôtùrii olmadigi ve bôylelikle 

bir irk olu§turmadigi biçiminde bir yamt ta verilebilir. 6 

Irkçilik - Daha Geniç Bir Biyolojik Temel: 

Irkçiligin daha geni§ bir tammina geçecek olursak, UNESCO' 

ya gôre "aynmci gruplar-arasi ili§kilerin biyolojik temellerde dogrulanabilecegi 

yamltmacasina dayanan anti-sosyal inam§ ve davrani§- 

lar" tamm kapsamina girmektedir. Bu temelde de, îrkçilik etiketinin 

Siyonizm'e uygulanabileceginin kar§isma dikilenler çikmaktadir. Bunlardan 

Rosemary ve Herman Ruether §unlari yaziyordu : 

"Genel Kurul'da çogunluk Siyonizm'i îrkçihk olarak suçlamak 

için oy kullandi. Bu oylama...Yahudilikleirki birbirine 

kari§tiran eski Semitizm-aleyhdarligini canlandirmakta ve 

milliyetçilikle îrkçiliga yeni karma§ikliklar eklemektedir... 

"Siyonizm'in îrkçihk olarak suçlam§inin temelinde oncelikle 

Yahudilerin 'irk' oldugu varsayimi yatiyor. Ancak ger- 

'Chrislian Science Monitor, 21 Mayis 1976. Ôte yandan, Free Palestine (Ozgiir Filistin) dergisi 

Mayis-Haziran 1976 tarihli sayisinda, Siyonizm'in ôncelikle deri rengine dayanarak aynm 

yapmamasma kar§in, Guney Afrika Ba§kani John Vorster'in Nisan 1976 ziyaretiyle ilgili 

olarak zenci-kar§iti duygulan ortaya çikan Israillilerin bulundugunu ileri siirmektedir: 

"Kendisi Israil Ba§bakam Yitzhak Rabin tarafindan 'hararetle' karjilandi. îki ônder ônemli 

bir ekonomik, bilimsel ve endiistri andlaçmasinin imzalandigini ve aym zamanda kar§ilikli 

yardimla§mayi tamamlayici bir kabineler-arasi komitenin kuruldugunu ilân ettiler. 

Jerusalem Post ta §ôyle yazmaktaydi : "Afrikaner'ler kendilerini îsrail'e yakm hissettikleri 

için, çok sayida siyah kitleye karçin varhklarmi surdurebilmeleri ve kendilerini Israil'le 

birlikte Afrika kitasinin iki ayri ucunda yalniz ba§ma savaçim veren, benzer çikarlara sahip 

iki beyaz ulus olarak gôrduklerinden, bu andla§maya iliçkin olarak ôzellikle istekliydiler." 

6 Golda Meir'in siyah-beyaz îrkçiligim kôriiklememekle birlikte, bunu kendi siyasal çikari 

için kullandigi sôylenmektedir. Ornegin, 10 ve 13 Kasim 1972 tarihli Ma'ariv, Meir'in 

daha fazla Fantom avci-bombardman uçagi ve Rogers Plânimn geciktirilmesi kar§iligmda, 

rakibinin zenginlere kar§i tavnndan ho^nut olmayan Amerikali Yahudi çevrelerinin yeniden 

seçilmesinde desteklerini saglayabilecegi konusunda Ba§kan Nixon'a sôz verdigini ima 

etmekteydi. 

20 1

çekte, îsrail'de toplanan Yahudiler kùçùk bir devlette bir 

araya gelen belki de en fazla çok-irkh grubu olu§turuyorlar. 

Bunun içine yalniz Dogu ve Bati Avrupalilann geni§ bir ku- 

§agi degil, Arap ve Dogulu Yahudiler de dahildir...Bu çok 

îrkli ve farkh kùlturlii Yahudileri bir araya toplay^n da 

Siyonizm'dir. 

"Orta Dogu'daki gerilimler îrksal dùzeyde yer almiyorlar. 

Yahudilerin degi§ik kulturlerden gelmesi ve tsrail'deki pek 

çok Yahudinin etnik yônden Arap olu§lan 'etniklik' siniflamasim 

da yaniltici kilmaktadir. Arap Yahudisini Arap 

Hiristiyandan ve Arap Mùslùmandan ayiran grup kimligi 

son a§amada dinsel kimliktir." 7 

îngiltere'de ya§ayan ve Filistin sorunu uzmam olan Yahudi 

gazeteci Marion Woolfsen 14 Mayis 1976 tarihli Manchester Guardian' 

da yayinladigi "Siyonizm ve Irkçilik" ba§likh yazisinda §ôyle demekteydi 

: 

"Siyonizm'in bazi yanda§lan Yahudilerin bir irk olmadigini 

ve sonunda Yahudi olmayanlar için haksiz eylemler durumuna 

gelen Yahudi çikarlarim koruma çabalarma dayanarak, 

Siyonizm'in îrkçi olarak sonuçlanamayacagim ileri surmektedir. 

Ancak bu sav çe§itli ulkelerdeki Yahudilerin kendilerine 

yonelik kiyim ve baskiyi 'îrkçi' olarak niteleyen zengin 

bir Siyonist edebiyatinin varligi nedeniyle su gôturur 

niteliktedir." 

Bu yazar, Meksika'daki dostlanm gibi, Yahudi olmayanlara Yahudi 

olmadiklan için yoneltilen aynmi aym biçimde îrkçi olarak degerlendiriyor. 

Siyonist-ïsrail îrkçi politikalarinin ornekleri olarak sôzùnii 

ettikleri arasinda §unlar da var: 

"Yahudi Ulusal Fonu.-.igoi'de Dùnya Siyonist Orgùtùnùn 

Be§inci Kongresinde yalnizea Yahudi sômurgeciligine 

Filistin'de toprak saglamak amaciyla kuruldu. Bu 

ôrgùt (ve devlet) kent topragi olmayan (ve pek çogu el 

'C. and C., s. 307-308. Ruether'ler bazi Siyonistler ve yanda§Iarinin Yahudiler için kullandiklari 

"seçilmi§ irk", _ "kurban irk" ve benzeri kavramlari anla§ilan reddediyorlar. 

Ônceleri Anti-Defamation League kadrosundan olan B.Z. Sobel Hebrew Christians: the 13 th 

Tribe (New York, 1974) adli yapitmda bu kiçiler için "iki kez seçilmi§ - hem trk, hem inanç 

yônùnden" deyimini kullanmaktadir. 10 Ocak 1976 tarihli The National Observer Amerikan 

Yahudi Kongresi Baçkam Arthur Hertzberg'in Yahudilere kar§i konan gôç 

"îrkçi" olarak niteledigini yazmaktadir. 

kotalarini 

21

konmu§ Arap topragi olan) Israil arazisinin % 95'ine 

sahiptir. Bu Fonun kurulu§ yasasina gôre, sahjp oldugu 

toprak yalnizca Yahudi yerle§mesi için ayrilmi§tir ; bu 

toprak ûstiinde in§a edilecek konutlarda Yahudi olmayanlar 

oturamaz ve (Israil yurtta§i Araplar dahil) Yahudi olmayanlar 

bu topraklarda çah§amazlar." 

Irkçilik nu, Yobazhk nu 

Siyonizm'i îrkçihkla aym kdmayi ho§ gôrmeyenlerin Israil'in ayrimci 

politikalarina gôz yumuyor olduklari sonucuna kolayca varilir. Bu 

tarti§manin ilke farkhhklarindan çok sozcùk farkhhklarma dayandirilabilecegi 

Robert G. Hoyt'tan ba§ka bir alintiyla gôsterilebilir: 

"Dùnya Yahudileri kendileiini tek bir halk olarak kabul 

ettiler; bazilari, yani Siyonistler, bu halkin belirli bir 

cografya alanmda ulusla§abilmesinin bir hak ve gereksinim 

oldugu nu ileri sùrdù. Filistin'i seçtiler. Toprak satin almak, 

ozel diplomasi ve kamu oyu olu§turmak, belirli hedefler 

seçip tedhiçe ba^vurmak, Avrupa'cla ve ba§ka yerlerde siyasal 

ve ekonomik nùfuz kullanmak gibi çe§itli yollarla, varligini 

silâh guciïyle koruduklan (ve sinirlarmi geniçlettikleri) yeni 

bir Yahudi devleti için Birle§mi§ Milletler himayesine 

kavu§tular ve bùyùk gùçlerce de tanindilar. 

"Butun bunun siyasal yônden akillica ya da etnik açidan 

kabul edilebilir olup olmamasi sorun degil. Bu, îrkçihk 

midir Buna milliyetçilik demek daha uygun gôrùnùyor. 

Yahudiligin kendi irksal degildir." 8 

Bu son noktaya ili§kin olarak, bazilari "Isa Ugruna Yahudiler" 

(Jews for Jésus) akimina katilan Yahudilerin ïsrail'de ayrimcilikla 

kar§i kar§iya kaldiklarini gozlcmlemi§lerdir. Bir Hiristiyan ailenin 

kendi ya§amini tehlikeye sokarak Nazilerin elinden kurtardigi meslekta§im 

Daniel gibi bir Yahudiye yapilanlar da var. Ailenin sergiledigi 

inancm ôylesine etkisi altinda kalmi§ti ki, kendi de Hiristiyan oldu. 

Bir Yahudi olarak yeti§tigi için, otomatik olarak Israil yurtta§i olabilme 

hakkindan yararlanmak istediginde, gôrùldugù gibi îrksal durumu 

degi§memi§ oldugu halde dininden dôndugù için Israil Hùkûmeti 

bu ki§iye bu hakki tanimadi. Bu tur ôrnekler, bazan Siyonist aynm- 

S C. and C., s. 318. Vurgular benim. 

22

\ 

ciligi îrkçi yerine yobaz olarak tanimlamanin daha uygun oldugunu 

gôstermek amaciyla seçilmektedir. 

Demek ki, îrkçiligin buna benzer birtakim yorumlari 3379 sayili 

B.M. karanna leyhte ya da aleyhte olanlan etkilemi§. Ancak, Siyonizm' 

in îrkçiligin bir biçimi olarak kabul edilmesi için oy kullanihrken 

kafalaïda olan Genel Kurul'un irk aynmina iliçkin resmî tammina 

bakmayi akil etmi§ olsalardi, bûyûk bir zahmetten kurtulunmu§ 

olurdu. 21 Arahk 1965'te kabul edilen 2106 A (XX) sayili Genel Kurul 

Karari irk ayrimini "irk, renk, ku§ak ya da ulusal-etnik kokene dayali 

herhangi bir aynm, di§ta tutma, sinirlama ya da tercih" olarak tanimlamaktadir. 

Bu geni§ tamm Siyonizm'in îrkçihgin bir biçimi olup olmadigina 

ili§kin herhangi bir tarti§mada akilda tutulmasi gerekir. 

Herzl'in Siyonizm'i: 

Diinya Kiliseler Kurulu (World Council oj Churches) Genel Sekreteri 

Philip Potter "Siyonizm'in...çok degi§ik biçimlerde anla§ildigim 

ve yorumlandigim" açiklami§tir. 9 

Bu yorumlarin bazilarina biraz sonra deginecegim, fakat once 

Herzl'in Siyonizm'ine genel çizgileriyle bakalim. Filisdn ile ilgili 

çati§manin temelinde yatan ve B.M.'in Siyonizm'den sôz ederken 

aklinda tuttugu kavram da budur. Bu kavram 1897V* Theodor Herzl 

tarafindan ortaya atilmiç olup, Filistin ve çevresinde bir Yahudi devleti kurmaga 

ve yaçatmaga çahçan Yahudi ulusal kurtuluç akimi olarak tanimlanabilir. 

Bugiine kadar ne "Yahudiligin" anlami, ne de istenen topragin 

sinirlan konusunda bir anla§ma saglanabilmi§tir. 

Bir zamanlar Siyonist olduguna inanmi§ ve eski bir îsrailli olan 

bilim adami Michael Selzer 1970'de bu akimdan sôz ederken, "Siyonizm 

onu ele§tirenlerin kiiçiik bir yiizdesi, giderek savunuculannm 

daha da ufak bir yiizdesi tarafindan ancak yeterince anla§ilabilmi§ 

karma§ik bir olgudur" demi§tir. 10 Bundan sonra sôzùnii edeceklerim 

bu sempozyuma katilanlann ayrintilanna girecekleri bir konunun 

genel ôzetidir. Tarti§maya, sôzcùklerin anlamlariyla ilgili yakla§imimi 

ortaya çikaracak kadar girecegim. 

Herzl'in ve onu izleyenlerin temelde yatan varsayimlan dort 

tùrlùdùr. Çe§itli biçimlerde ifade edilmelerine kar§in bugiinkû 1s- 

'Ecumenical Press Service, n Kasim 1975. 

10 Zionism Reconsidered : the Rejection ofjewish Normalcy, New York, 1970, s. xi. 

23

ail'in umutlarinda, tasanlarinda ve uygulamalarinda gùçlu bir biçimde 

etkili olmakta devam edip gidiyorlar. A.B.D. Di§ ï§leri Bakanliginm 

eski gorevlilerinden Edwin M. Wright'in 11 anladigi ve ifade ettigine 

gôre, bu varsayimlar §unlardir: (i) Yahudiler ve Yahudi olmayanlar 

kalitimsal (ve belki de jenetik) olarak uyum içinde bir arada 

ya§ayamazlar ve Yahudi olmayanlar uzla§maz bir biçimde Semitizm 

du§manidirlar. (2) Biitùn Yahudiler, kendilerini korumak için, aym 

ùlkenin içinde bir araya gelmek zorundadirlar; Filistin'in tiim 

Yahudilerin geleneksel yurdu olduguna ili§kin "gùçlù efsane" 12 bu 

topragm seçimini zorunlu yapmi§tir. (3) Yahudi olmayanlar ya Yahudi 

devletinin di§ma çikartilmali ya da yerle§mi§ Yahudilerle 

aralarinda hukuksal ve psikolojik bir aynm duvariyla ayri tutulmalidirlar. 

13 (4) Yahudi devletinin kuruluçu Yahudi olmayanlann yardimim 

gerektirmektedir : Bunlar (a) kendi ùlkelerindeki Yahudilerin 

goçmelerini tahrik edecek Semitizm aleyhdarlari ve (b) dùnya Yahudilerinin 

gôreli olarak daginik kùçùklùgùnù a§mak için en azmdan 

bir bùyùk devletin destegidir. Herzl Rusya, Almanya, îtalya ve Osmanli 

împaratorlugunun himayesini arami§ duriru§tur. Onu izleyenler 

once Ingiltere ve sonra S.S.C.B. ve ôzellikle A.B.D.'nin destegini 

saglamada daha ba§anh oldular. 

Herzl'in Siyonizm'ine Tepkiler: 

Ba§langiçta, Herzl'in Siyonizm'inin sinirli bir etkisi vardi. Herzl'- 

den çok once, Charleston'lu Yahudilerin 1841 Bildirisi "bu ùlke (A.B.- 

D.) Filistin'imiz, bu kent Kudus'ùmùz, bu Tann evi Tapmagimizdir" 

diyordu. O tarihte de daha yillar yili, Reformcu Yahudiler ba§ta 

olmak uzere, Amerikan Yahudilerinin çogunun gôru§u buydu. Aym 

gôrii§ler ôteki ulkelerin Yahudileri arasinda, ôzellikle Almanya'da 

yaygindir. Ortodoks Yahudiler de Siyonizm'e olumsuz tepkide bulundular. 

Daha 1903'te, Lubavitscher Ilasidim siyasal Siyonizm'i "Tanri'ya 

kar§i koyma ve Tevrat'm yadsinmasi" olarak suçluyordu. Bugun bile 

11 The Great Ztonist Cover-up, Cleveland, 1975. 

"Raphaël Patai, der., The Complété Diaries of Theodor Herzl, New York, i960, s. 56. 

"Bu çali§manm sunulu§undan kisa bir siire sonra, 7 Eyliil 1976 tarihli Al Hamishmar gizli 

Koenig Memorandumu'nun Israil Araplannin i§, konut, egitim ve aile ôdeneklerine ili§kin 

simrlamalar getirilmesi ve gôç etmelerinin te§viki konusundaki ônerilerini açiga çikardi. 

Koenig'in riitbesinin indirilmemesi ya da Galilee yôneticiliginden ahnmamasi ve ônerilerin 

resmen reddedilmeleri gibi gerçekler Israilli Araplara, geçrai§te oldugu gibi, gelecekte de 

gôrecekleri davrani§m Herzl'in iïçuncu varsayimma uygun olacagi korkusunu vermektedir. 

24

Kudiis'te Neturei Karta Tanri'nm tiim Yahudileri birle§tirme roliine 

ondan once sahip çikmakla Siyonizm'i bir kiifiir saymaktadir. 14 

Fakat olaylar, ôzellikle Almanya'da Hitler dônemi, Yahudi 

olsun ya da olmasin, pekçok ki§inin Filistin ve çevresi için bir 

Siyonist siyasal programi "Yahudi sorunu" için tek yeterli çôziim 

olarak kabul etmesi için uygun ortami hazirladi. Ôte yandan, bu 

Filistinliler ve kom§u ulkelerde ya§ayan Araplar için kaçimlmaz bir 

siirùlù§ ve boyunduruk anlamina geliyordu. Mo,5e Dayan bu ikinci 

tavri oldukça açik ozetledi: 

"Araplarm Yahudilerden ki§isel, dinsel ya da îrksal nedenlerden 

ôtùrii nefret ettikleri dogru degildir. Onlar bizi -kendi 

açilanndan pekâlâ hakli olarak- bir Arap iilkesini bir Yahudi 

devletine dônù§turmek amaciyla ele geçirmi§ Batililar, 

yabancilar, i§gâlciler gôziiyle degerlendiriyorlar." 15 

Siyon ve Siyonizm ile tlgili Kançiklik: 

Buraya kadar ahntilar yaptigim tepkilerin, çe§itli yanlari olmakla 

birlikte, bir ortak ôzelligi de vardir: Hepsi siyasal Siyonizm'in ne olduguna 

ili§kin açik bir anlayi§tan kaynaklamyor. Bu çerçevede bile, karma§ikliklar 

biiyiiktiir, fakat içten ancak iyi bilgilerle donanmami§ dii- 

§ùnce yapilari nedeniyle kan§ikliklar daha da bùyiimùçtùr. Ôrnegin, 

çogu Siyonizm sôzciïgûnù duydugunda bunu bugiinûn Orta Dogu politikasiyla 

baglantili olarak degil de, Siyon (Sion, £iori) sôzcùgiiyle çok eskiden 

beri ilgili birtakim yiiksek kavramlar açismdan yorumlamaktadir. 

"Kilise" ya da "Tann'nin Kralligi" anlamina gelen 'Siyon' sôzciigùnùn 

tarihsel Hiristiyan kullanimi hâlâ "Ey Siyon...ban§m...ve îsa' 

nin kefaret ve kurtulu§unu miijdeleyen haberi vermek için gôrevin 

yerine getirili§ini hizlandir" gibi dualarda gôriilmektedir. Ve ilginçtir 

ki, yeni Micropaedia Britannica'da. Siyonist ba§hgi altmdaki tek 

konu Orta Dogu'daki çati§mayla ilgisiz olup Sahra'nin gûneyindeki 

Afrika'da bir kilise akimidir. 

1796'da siyah Amerikan Methodist'leri ayri bir topluluk olarak 

ôrgiitlenecek olursa daha yogun bir ruhsal geli§me olanagi bulacaklanni 

hissettiklerinde, yeni -ve hâlâ biiyiiyen- akimlanna "Afrika 

"David Caploe, "Zionism: the Dream and the Reality," Middle East International, Ekim 

1975- 

ls Alinti §uradan: Noam Chomsky, Peace in the Middle East New York, 1974, s. 53. 

25

Methodist Episkopal Siyon" adini vermi§lerdi. "Yehova'nin Taniklan" 

umutsuz, yabancila§mi§ ve reddedilmi§lere çagrida bulunurken, 

1884'de "Siyon'un Gôzetleme Kulesi Toplulugu" olarak orgutlenmi§ti. 

"Siyon Vadisi" denilen yere bu ad Mormonlar tarafindan muhte§em 

kaya olu§umlarinm kutsal ve heybetli gùzelligi nedeniyle verilmi§ti. 

"Siyon-Illinois" bir grup inanmi§ tarafindan ya§amin tum 

yanlannda Hiristiyan idealini ifade etmek için kuruldu. Ve "Siyon'a 

yùruyoruz" diye baçlayan dua Filistin ile ilgili olmayip, ilâhî ve daha 

iyi bir dùnya dùzenine ili§kin umutlan ilân etmektedir. Siyon sôzcùgunùn 

bu tùrlu kullanimini bilenler ve Herzl'in Siyonist kavram ya da 

uygulamalanna a§ina olmayanlar Siyonizm sôzcùgùnù i§itir i§itmez 

buna olumlu tepki gôsterme egilimindedirler. 

Herzl'e Ragmen Siyonistler: 

Buna ek olarak, Siyonizm sozcùgùne tepkileri daha ba§ka ogelerin 

etkisi altinda olan ba§kalari da bulunmaktadir. Ôrnegin, Hal Lindsey'in 

çok satan Son Btiyiik Gezegen Dùnya (The Late Great Planel Earth) 16 

adli kitabinda savunulan 'bin yillik altin çag' gôrù§u vardir. Bu kitapta 

"îsrail (devletinin) yeniden dogu§u, dogal âfetlerin sayisinda arti§, 

Misir'da sava§ tehdidi ve Çeytan'a tapinmanin yeniden ortaya çiki§i" 

Isa'nin yeryùzùne ikinci kez geliçini kolayla§tiran olaylann içinde siralanmaktadir. 

Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulmasini savunuyor 

da olsa, son tahlilde, Yahudilerin Hiristiyanligi kabul edi§ dù§ùncesinden 

aynlmaz gorùndùklerine gôre, Herzl'in Siyonizm hedefleriyle 

ortak yanlari var sayilmaz. 

Hiçbiri Herzl'in temelde yatan varsayimlanni makûl bulmaga 

zorunlu olmayan geri kalan ùç Siyonist yanlisi gôru§ ise, kendini 

ortaya atan birçok liberalde egemendir. îlk once, 1948'den buyana, 

Siyonist ile Yahudi sôzcùklerini birbirlerinin yerini tutan sifatlar olarak 

kullananlardan sôz edelim. Norman Podhoretz ve benzeri Siyonistler 

tarafindan etkili bir biçimde yayginla§tinlan bu baglamda, ùlkelerinde 

îrkçihga kar§i (bùyùk olçùde siyah-beyaz kar§ithgiyla ilgili olarak) 

sava§imda, Yahudilerle yardimla§ma deneyimi olan Batili Hiristiyanlar 

Siyonist îrkçi yaftasini bir iftira, âcil ve aktif bir kar§i-saldin gerektiren 

bir suçlama olarak gôrmektedirler. 

Amerikan Siyonist Federasyonu'nun "Siyonizm, Yahudi Ulusal 

Kurtulu§ Sava§imidir" sloganini sorgusuz, sualsiz kabul edenler de 

''Grand Rapids, Michigan, 1970. 

26

I 

/ 

vardir. Bunlar "Yahudi yurtta§larin" kimler oldugu ya da kimlerden 

ve ne yônde kurtarilacaklarini ya da bu kurtulu§un nasil olacagini 

sormamaktadirlâr. Semitizme kar§i davrani§lann kurbanlanna siyasal 

olarak sôz verilmif bir diinya cennetinin saglanmasiyla, Siyonizm'in 

îrkçiliga kar§i olduguna inanmaktadirlar, o kadar. 

Son olarak, Martin Buber'in diïsjledigi "Araplara dost...ve bùtiiii 

Avrupah emperyalist egilimlere kar§i" bir tiir Siyonizm'in §imdiki 

çati§mada tehlikede oldugunu dii§unenler bulunmaktadir. Fakat 

1931 Siyonist Kongresi Buber'in gôru§lerini reddetmi§ti. Ve Misir'a 

1956 ïngiliz-Fransiz-îsrail saldinsi Buber'in ideallerinin Siyonist 

uygulamadan nasil bùtùniiyle silindigini gôstermi§tir. 17 

Anti-Semitik Siyonizm Yanliligi: 

Semitizme kar§i bir kilif olarak ve irkçi yaftasi için ozel bir iddiasi 

bulunan son bir tùr Siyonizm yanhhgindan da sôz etmek gerekir. 

Bu gôrii§, dùnya Yahudilerinin Orta Dogu'da tek bir ulusal tcplama 

yerinde bir araya getirilmelerini amaçlayan ve Siyonist tasannin destekleyicisi 

Yahudi du§manlarinca savunulmaktadir. Bu "gôç"un 

(aliyah) ba§ansi, Fichte'nin deyimiyle, "Yahudilerden ve Yahudi 

du§uncelerinden ôz savunmamiz için" blitun Yahudilerin Filistin'e 

sùrùlmeleri konusunda On-sekizinci Yiizyil Almanyasinda adi geçenin 

yaptigi cneriyi kamu oyu ônùnde yinelemekten onlari kurtarabilirdi. 

Kasim 1975'de Jacob Bernard Agus'un Yahudi Tarihinin Anlami 

(The Meaning of Jewish History) adli kitabinda 18 Fichte'den almtilar 

okuyordum. Bu okuduklanm 1 Aralik tarihli Newsweek dergisinde 

"Haber Yaratanlar" (JVewsmakers) bôlùmune tepkimi renklendirmi§ 

olabilir. Bu bôlum Iowa Ûniversitesinde merhum Henry A. Wallace'm 

anilarinm açxh§ini §u sôzlerle veriyordu: 

"1946 yihna ait bir am Filistin bunalimiyla ba§a çikmaga 

çabalayan bitkin bir Harry Truman portresi çiziyor. Ticaret 

Bakani Wallace, yemekli bir kabine toplantismdan 

'Ba§kan Truman'in Yahudilerden canmin epeyi yandigmi' 

"S.v. Buber, Universal Jewish Encyclopedia ve Macropaedia Britannica. Siyonistler, kendilerine 

Siyonist diyen, ancak Buber ile pek çok ortak yanlari bulunan son akimlardan rahatsiz 

olmaktadirlar. "tsrail'e kar§i giri§tikleri 'esnek', 'sorumlu' ve 'akilci' olmaya iliçkin yaygm 

ikna çabalariyla, Arap ve Arap yanlisi propagandanin etkisini arttirmaktadirlar." The 

Jewish Press, 25 Haziran 1976. 

18 New York, 1963, s. 334.

' ve Ba§kanin 'onlari yeryiizùnde Hazreti Isa memnun 

edemedi; benim daha §ansh olmami kim bekleyebilir ki' 

dedigini, onlarin kendine bir yaran olmadigim yazmakmaktadir." 

Bugùne kadar, bu tarih gerçegini Herzl'in "anti-Semitikler 

bizim en gùvenilir dostumuz...muttefikimiz olacaklardir" 19 biçimindeki 

açiklamasi i§igmda yorumlama yonelimi gôrmedim. îsrail' 

deki halk Truman'i hâlâ Siyonizm'in en giivenilir dostlanndan biri 

olarak selâmlar. 

Lord Balfour'a kar§i olan durum iyi belgelenmi§tir. îsrailliler 

1917 Balfour Bildirisini bir Yahudi devleti kurulmasinda onemli bir 

diplomatik adim olarak gôriirler. Ama gene bu ki§i 1903'da ba§bakanken 

ozellikle Yahudilerin ïngiltere'ye gôçùnii sinirlayan bir yasanin 

kabul edilmesi için Ingiliz Parlâmentosuna baski yapmi§tir. 20 

Bu tarti§mah konuya açikhk gedren birinden bir alinti yaparak 

sôzii baglayayim. Brandeis Universitesi iiniversite-içi sûrekli yayininm 

25 Kasim 1975 tarihli sayisinda çikan "Siyonizm ve Irkçihk" adli yazisinda, 

David G. Gil Siyon'u evrensel bari§a ula§mada Yahudi çabalanyla 

ili§kilendirerek diyor ki: 

"Yahudi halki, Yahudiligin fiziksel ve kiiltûrel varligim 

tehdit eden ve Siyon'un gerçek anlamiyla açikca çeli§en, 

Israil devletindeki ve siyasal Siyonizm'deki îrkçi ogelerin 

iistesinden gelmelidir. Bu ôgelerin iistesinden gelebilmek 

için Yahudiler Siyon'un ilk anlamina, yani Filistinliler 

dahil tiim halklar için adalet ve e§itlik yoluyla 

bari§a kendilerini yeniden adamalidirlar. Bunun siyasal 

anlami, ortak yurtlanna geri dônmek açismdan Yahudi 

ve Filistinlilerin e§it haklanni ve hiçbir halkin ôtekine 

egemen olmadigi ya da sômùrmedigi, toplumlann Siyon-Filistin 

topragi boyunca yardimla§tigi, çok-uluslu bir 

bir devlet içinde ya§amayi kabul etmektir." 

"Alinti: Agus, s. 423. 

20 Eski Israilli gazeteci Maxim Glilan, How Israël Lost Its Soul, Harmandsworth, 1974, s. 

s- 32-33- 

28

IRKÇILIK: SÎYONiZMMN TEMEL 

BiR iLKESi 

STEFAN GORANOV 

Birle§mi§ Milletler Genel Kurulu'nun Kasim 1975 tarihli karari 

Siyonizm ideolojisi ve uygulamasimn îrkçi bir nitelik ta§idigini 

kesin olarak ortaya koymu§tur. Giderek artan bu tehlikenin ozii ve 

belirli ôzellikleri tam ve dogru olarak degerlendirilirse, B.M.'in karari, 

irkçiligin Siyonist tùriine kar§i geni§ bir sava§im verilmesine yeni ve 

daha bûyùk olanaklar saglamaktadir. 

Once §unu belirtmeli ki, Siyonist îrkçihk ayn bir olgu degildir. 

Niteligi ve oynadigi ugursuz roi nedeniyle, uluslararasi emperyalist 

buijuvazinin en gerici ve saldirgan bôlùmùnun, sava§ giïçlerinin, 

sômurgeciligin ve yeni-sômurgeciligin hem ideolojisi, hem de uygulamasidir. 

Nazi Almanyasimn insanhk-di§i cinayetleri îrkçihgm çùrùtiicù 

giïcii hakkinda herkese ôyle kolay kolay unutamayacaklan bir ders 

verdi. îkinci Cihan Sava§inda fa§izm yere yikildiginda îrkçi ideolojiye 

çok agir bir darbe indirilmi§, fakat yeryùziinde toplum ya§amindan 

temelli olarak atilmami§ti. Çagda§ geli^meler îrkçi ideoloji ve siyasetin 

yalnizca îsrail devletine ôzgii bir iç hastahk olmadigini gôsteriyor. Aym 

saldirgan giiçlerin çikarlanna ve hedeflerine hizmet ederek sermayeci 

devletlerde geni§ biçimde belirgindirler. Irk aynmmin acimasiz ilkeleri 

Siyahlar, Puerto Riko'lular, Meksika'lilar, Kuzey Amerika 

Hintlileri ve ôtekilerin nufusun yaklaçik be§te-birini olu§turduklari 

en bùyiik sermayeci devlet olan Amerika Birlesik Devletleri'nde egemendir. 

Kôleligin kaldinlmasmdan buyana yùz yildan çok zaman 

geçmi§ olmasma kar§in, Amerikan toplumunun geli§imi, sermayeci 

duzenin azinliklara ozgiirliik ve e§itlik saglayamayacagini gosteriyor. 

Giiney Afrika îrkçilarinin siyah derili yerli lere kar§i kanh 

çarpi§malara giri§meleri ve Giiney Afrika irkçilannin kitanin biiyiik 

bir bolùmûnde sômiirge baskisini korumak ya da yeniden kurmak 

için elele vermeleri birçok halklann ôzgiirlùklerini tehlikeye atmaktadir. 

Apartheid, irk aynmi ve Afrika'da yeni-sômiirgeci yayilma ortak 

29

siyasetinin uygulanmasinda birbirine yardim edcn Gùney Afrika 

beyaz îrkçilariyla îsrail'in Siyonist îrkçilarimn ittifaki ozellikle tehlikelidir. 

Bu ve ôteki ùlkelerdeki irk baskisi sermayeci devletlerin 

iç ve di§ ili§kileriyle yakindan baglantili olup, emperyalist sava§lar 

yùriitmek, ilhak edilen topraklan somurgeci mulkiyet durumuna 

sokmak ve ulkeye eklenen yerlerin asd sahiplerini kendi topraklarindan 

siirmek ya da onlari yok etmek de dahil olmak ùzere, çe§itli biçimlerde 

ortaya çikarlar. 

A.B.D. ba§ta olmak ùzeré, emperyalist devletlerin yardimiyla 

uygulanan, Filistin'de Siyonist somurgeci siyaset Kuzey Amerikah 

sômurgecilerin yerli Hintlilere reva gôrdukleri aym îrkçi yôntemleri 

uygulamaya koymaktadir. "Diinya Yahudi ulusu", "Tann'nin seçtigi 

halk" ve "daha buyiik Israil" gibi Siyonizm'in îrkçi sloganlarmin 

altinda da aym genel du§iinceler vardir. Bu dù§uncelerde, temelde, 

emperyalist burjuvazinin "siyah" emekçiler ve kendi ulusal proletaryasim 

sômùrmesini hakli gôstermege yarayan ve insan arasinda eçitsizlige 

dayali, bilime ters diï§en ve butùniiyle ahlâktan yoksun e§itsizlik 

tezine ili§kin ôgeler vardir. 1 

îdeolojisi açisindan, Siyonizm insanhgi ùç ana îrka ayiran 

Gobineau'nun îrkçi gôrii§lerinin temelde biraz degi§mi§ biçimidir. 

Bu ayrima gôre, en geri olan "siyah irk" olup, onu "sari irk" yakindan 

izlemektedir. "Beyaz irk" gûya en ustùnùdur, çiinkii bunda enerji, 

dùzene egilim ve entellektùel iïstùnluk gibi tùm erdemler toplanmi§- 

tir. 2 Gerçekten gerici ve metafizik nitelikte olan Gobineau'nun teorisine 

gore, "tûm uygarhklar beyaz îrkin bir ùrùnùdur ve bu îrkin yardimi 

olmadan tek bir uygarhk bile ya§ayamaz..." 3 Beyaz îrkin ôtekiler 

ùstunde temel ve sonu-gelmez ustùnliigii oldugunu ilân etmek ve renkli 

irklann geli§me yetenekleri olmadigini sôylemekle, îrksal dû§manhgi 

ve irk baskismi koriiklemektedir. Bundan otiirùdùr ki, Marx Gobineu' 

ya "barbarhgin §ovalyesi" adini takmi§tir. Uydurdugu bu îrkçi gôrii§- 

lerle " 'beyaz irk' temsilcilerinin ôteki insanlar arasinda bir çeçit 

tann olarak kabul edilmelerini istemi§, 'beyaz îrk'in 'soylu' ailelerinin 

de seçkinlerin ozûnù olu§turdugu"nu dogrulamak istedigini yazmi§- 

ti." 4 

'Protiv Rasizma, Moskova, 1966, s. 9. 

2 Compte A. de Gobineau, Introduction a Vessai sur Vinégalité des Races humaines, Paris, 1963, 

s. 376. 

3 Ibid. 

4 Karl Marx, Soçineniya, C. XXXII, s. 546. 

30

Siyonistlerin i§gâl edilen topraklardaki Arap halkma, bu arada 

Arap ùlkelerinden Israil'e gelmi§ olan Yahudilere tavirlan, temelde, 

sinif ili§kilerini biyolojik sosyolojiyle anlatan Vacher de Lapouge'in 

îrkçi kavramlanndan esinleniyor. Lapouge'a gôre, smiflar toplumsal 

bir seçmenin ve biyolojik yapilari içinde bulunan morfolojik 

farkhhklarm ùrùnùdurler. " 'Beyaz olmayan smiflar'i uygar 

ya§amla uyum saglayamami§ vah§ilerin çocuklan ya da 'kani bozulmu§' 

simflarin soysuz temsilcileri" olarak kabul eder. 5 

Siyonist îrkçilann kabullendigi ve yeniden ya§ama kavu§turdugu 

bu îrkçi kavramlarm bilimle ortak bir yani yoktur. Antropolojik ve 

psikolojik çali§malardan hareket eden bilim tek dogru sonuca ula§- 

mi§tir: bugiinku insanligin bùtùn îrklan fizik açidan kuvvetçe e§it 

ve kùlturel degerleri yaratma yonùnden aym derecede yeteneklidir. 

Ama emperyalizmin îrkçi teorisi ve uygulamasi insanligin bùyùk 

bir kisminin temel birligi ve bôylece an a haklanni yok etmeyi hedef 

alir; Siyonist îrkçiligin hedefi ise, ozellikle, Filistin Araplan ve komçu 

Arap halklaridir. Bundan son derece ônemli sonuçlar çikiyor: emperyalizme 

kar§i çikilmayacak olursa, Siyonist îrkçihga kar§i ba§anli 

bir savasjim verilemez. Orta Dogu'da A.B.D. ile i§birligi yaparak 

kalici ve âdil bir ban§in gerçekle§ebilecegine inanmak kisaca bir 

aldatmacadir. Amerika korumakta oldugu Israil'in ve bôylece kendinin 

çikarlarmi bir yana itmeden bu yola giremez. 

Çati§manin, A.B.D.'nin tasarladigi ya da ondan mùlhem, her 

çôzumùniin, ashnda, Arap halklarim hedef aldigina dair bazi Arap 

çevrelerinin ihtarlannda çok gerçek payi vardir; bu turlù çôzùmler 

ancak Araplarin siyasal ve ekonomik yônden bagimli duruma dù§- 

meleriyle ve zamanla Filistin direniçinin ezilmesiyle sonuçlanir. Arap 

devletlerinin verdikleri bazi ôdùnler ve Orta Dogu'daki çagda§ geli§- 

meler de gôsteriyor ki, Araplarin çôzùm olarak gôrdùklerine yaklaân 

Amerika degildir, fakat bazi Arap ùlkeleri emperyalistlerle Siyonistlerin 

çôzùm dediklerine yana§maktadirlar. Bôyle bir yakla§im Siyonizm' 

in ilerde sômùrgeci ve îrkçi geni§lemesini engellemeyecek, yalnizca 

destekleyecektir. Anla§iliyor ki, Orta Dogu çati§masma adil bir çôzùmùn 

anahtan A.B.D.'nin degil, Arap halklarimn elindedir; yol 

pazarliktan degil, emperyalizme kar§i sava§imdan geçer. 

Araplara kar§i îrksal hoçgôrùsùzlùk ve dù§manligin Siyonist 

îrkçihgin içerigini tùketmedigine i§aret etmek ônemlidir. Gôrù- 

5 Vacher de Lapouge, Race et Milin Social: Essais d'Antroposocioloqie, Paris, 1909, s. 230. 

31

nùrnùn bu, yalmzca, bir yanidir. Siyonizm, emperyalizmin temsilcileriyle 

organik baglari bulunan Yahudi burjuvazisinin bir akimi 

olarak, Araplara karsi bir nitelik kazanmadan once, îrkçiligi geli§- 

mesinin temel ve harekete getirici bir ilkesi diye kabul etmi§ti. Siyonizm 

Avrupa'da Yahudi ôzumlenmesinin gitgide bùyuyen siirecine 

irkçi bir tepki olarak belirdi. Siyonist ideologlarm bu ôzemsenmeyi hep 

"Yahudi halki"na ihanet olarak gôrmesi ônemlidir. Theodor Herzl Yahudiler 

ile Yahudi olmayanlarin bir arada ya§ayamayacaklanni kanitlamak 

için ve sômuren smiflann Semitizm-aleyhdan programlanndan 

da ahntilar yaparak, tiim halklari hedef alan bùyùk ithamlarda bulunuyor. 

Diyor ki: "Yahudilerin içinde ya§adigi halklar, açik ya da 

kapali, Semitizm clù§manidirlar." 6 Ona gore, ôzùmsenme temelden 

olanaksizdir, çunkù Yahudi olamayan herkeste "dogal" bir Semitizm 

aleyhtarligi vardir. Siyonistler, îrksal nefreti kôrùklemek için 

tarihsel geli§medeki olumsuz anlan bilerek abartmakta ve "ebedî 

halk"i ôtekilerin bir turlù "bitmeyen" nefretlerine kar§in ayakta 

kalabilmi§ olan kurbanlar gibi sunmaktadir. 7 Siyonistlere kalirsa, 

i§te bu nedenden ôtùrù, ôzumlenme ya olanaksizdir ya da yùzeyseldir. 

Ahad Ha'am'in gôrù§ùne gôre, neydilerse oyle kalmi§lar, yani tek 

ulus olma niteliklerini yitirmemi§lerdir, çùnkù ôzùmlenme sùreci 

içinde ôteki uluslann entellektùel gùçlerinden yararlanmi§lar ve, Yahudilik 

temeline dayanarak, onlarla rekabetçi sava§im sonunda ayakta 

kalmi§lardir. 8 

Ama, uygulamada Yahudi olmayan bùtùn insanlarm sôzùm-ona 

irkçihgminkar§isina Siyonistlerin gerçek îrkçihgi çikiyor. Bunun temeli 

de Yahudilerin ùstùn ulus olduklari ve ôteki halklar içinde onde gelen 

roi oynadiklan efsanesidir. Kibir dolu etnosentrik mevzilerden hareket 

eden Siyonistler Yahudilere ba§ka uluslarda olmadiklarmi sôyledikleri 

birtakim irksal ùstùnlùkler de tamyorlar. Yahudilik ulusla§- 

tinlarak, hem gûya daha az yetenekli, hem de tôrel ve tinsel açilardan 

daha agirca gôsterilen ôteki halklarla kar§i kar§iya getiriliyor. Bu 

konuda Ahad Ha'am Nietzsche'ye ôzgù bir içtenlikle diyor ki : 

"Ve eger her varhgin hedefi olarak ortaya bir ùstùn insan 

çikmasim kabul ediyorsak, bu hedefin ônemli bir kismi 

da bir ùstùn ulusun olu§masidir. Tinsel niteligi onu ôteki 

halklara bakarak tôrel ôgretiye ve daha kutsal tôrel temel- 

6 Theodor Herzl, Evreyska Derjava, Sofya, 1947, s. 40. 

'S.M. Dubnov, Pisme 0 Starom i JVovom Evreysve: 1897-1907, St. Petersburg, 1907, s. 155. 

"Sources de la Pensée Juive Contemporaine, Jerusalem, 1970 s. 42. 

32

1ère oturtulmu§ tùm ya§am biçiminin geli§imine daha 

yatkin ve yetenekli kilan boyle bir halk var olmahdir." 9 

Ku§kusuz, ilke yônunden, bunlar saglam dù§iinceler degillerdir. 

Ba§ka bir yerdeki §u sozlerine bakarak burada kastedilenin Yahudiler 

oldugunu anhyoruz : 

"Yaradili§ merdiveninde farkli basamaklar oldugunu herkes 

dogal olarak kabul eder; once inorganik nesneler, bitkiler 

ve hayvanlar alemi, sonra konu§an yaratiklar ve hepsinin 

ùstiinde Yahudiler." 10 

Bu dù§ùncelerin Nazizmin dagarcigmdan odiinç ahndigi sonucuna 

varilabilir; ancak ara§tirma tam kar§itini, yani fa§istlerin Siyonistlerden 

aldigini ortaya koyacak. 

Siyonistlerin birçok açiklamalan ve §imdiki eylemleri, onlara 

gôre, "Tann'nin seçilmi§ halki"nin baçkalarini aydinlatmak degil, 

onlarin iistlinde baski kurmak ve gerekirse onlari ortadan kaldirmak 

oldugunu gôsteriyor. Acimasiz giïcun ve gûya ùstunluk iddialannm 

yuceltilmesini Siyonistler siyasetlerinin "abc"si durumuna getirmi§lerdir. 

Yirminci Yuzyihn daha ilk yillarinda bile, Ben-Gurion 

Filistin'de otururken, §ôyle demiçti: "Bugùnku dùnya giiçten ba§ka 

bir §eye saygi duymuyor." Yanm yùzyil sonra da, Filistin sorununun 

"resmî kararlarla degil, silâhla" 11 çôziimlenecegini soyledi. 

Siyonistlerin "Tann'nin seçilmi§ halki"ni Filistin'de sahte "halksiz 

topraga topraksiz halk" slogamyla yerle§tirip canlandirma deneyi, 

ba§indanberi, acimasiz bir irk aynmi uygulanarak gerçekle§tiriliyor. 

Arap emegini ve Arap urunlerini boykot etmek ve mandaci hùkûmetten 

toprak satin almak için kolay ko§ullardan yararlanmak gibi yerli 

halki uzakla§tirma amaciyla birtakim ônlemler ahnmi§, bunlari kolayla§tinci 

zorunlu yasalar da hùkûmetçe kabul edilmi§tir. Ekonomik 

basknnn istenilen sonuçlan vermedigi durumlarda, apaçik kuwete ba§ 

vurulmu§tu. 12 Siyonistler, Filistin'in demografik ôzelliklerini gôçmen 

Yahudiler yararina degi§tirmekle, Yahudi-Arap ili§kilerinde e§itlik 

olamayacagi, ancak Yahudi baskisinin soz konusu edilebilecegi îrkçi 

kurahna açikca ve acimasizca dort elle sanldilar. Arap halklanyla dort 

9 Sionizm : Otrovlennoye orujiye imperializma-Dokumenti i materiali, s. 107. 

10 Sources de la Pensée Juive Contemporaine, s. 49. 

"Les Temps Modernes : le Conflict Israélo-Arabe, Paris, 1967, s. 124. 

12 Ibid., s. 116. 

33

iiyùk çati§ma ba§ta olmak ùzere, birçok askerî kar§ila§malar 

ilkenin uygulanabilir oldugunu da gôstermi§tir. 

bu 

Siyonizm'in irkçi niteligi Yahudi ulusal kùlturùnun ôteki halklann 

kiiltiirùne kar§i koymasinda da kendini gôsteriyor. Siyonistlere gôre, 

Yahudi kûlturiinun temel avantaji Yahudiligin ùstùne kurulmu§ 

olmasidir. Yahudilige Yahudi ya§aminin entellektiiel merkezi olarak 

bakihr; Yahudi haikinin, ustiin din egitiminden ôtiirù, îrksal birligini 

ve degi§meyen ulusal kimligini koruduguna inanihr. Ahad Ha'am 

der ki: 

"Ûç-bin yil Yahudi olarak kaldik, çùnkù ba§ka bir§ey 

olamayiz, çùnkù muazzam ve ùstùn bir gùç bizi Yahudilige 

bagladi...Bôylece, Yahudilik, dogdugu andan buyana 

ki§ide geli§en dogal içgùdùlerin tùmùyle birlikte, içimizde 

ya§amaktadir..." 13 

Bazi Siyonistler Yahudi kùltùrùnùn, dùnya kùlturlerinin onsuz 

geli§emeyecegi bir itici gùç oldugunu iddia edecek kadar ileri giderler. 

A. Bartal §ôyle yazar: "Yahudi halkmin ruhu olan Yahudi kùltùrù, 

Avrupa kùltùrleri ba§ta olmak ùzere, ôteki kùltùrlerin itici gùcù, onlann 

arkasindaki dinamodur." 14 Bilim bôylesine iddialan hahamlarm 

uydurmalan olarak toptan reddeder. Eski zamanlardan gùnùmuze 

kadar Incil saplantilarinin tutsagi olmu§ ve Talmud bilgiçligiyle 

yeti§mi§ olan "Yahudi" dù§ùnùrlerinin sayica bunca çok olmasma 

kar§in, insanliga degerli tek bir gôrù§ bile verememi§lerclir. Spinoza 

Tevrat'in ilk be§ kitabmm babasimn Musa oldugu efsanesinden ku§- 

kulandigi ve Yahudi kanindan gelmesine kar§in Yahudi ocaginda 

bilinen o dinsel du§ùnùrler ailesine mensup olmadigi için, Amsterdam 

havrasmca afaroz edilmi§ti. 

Anla§ilan, încil ve Talmud gelenekleri Yahudi haikinin "kurtanci" 

rolu, bu halkin ôtekilere îrksal muhalefeti ve onlardan farki, 

Yahudi toplulugunun hiçbir sinif çeli§ileri bulunmayan toplumsal 

yônden bùtùnlùgù olan bir toplum oldugunaili§kin kavramlar, Yahudilerin 

Filistin'e dôneceklerine dair ïncil'e baglanan bir efsanenin 

propagandayla yayilmasi gibi Siyonist gôrùçleri etkilemiçtir, Ancak, 

§ovenizm, îrkçihk ve sômùrgecilik gibi burjuva ve emperyalist kavramlar 

Yahudilikten gelen ôgelere eklenmi§ ve onlari "zenginle§tirmi§lerdir". 

13 Sources de la Pensée Juive Contemporaine, s. 54. 

14 Naroden Glas, 2 Haziran 1971. 

34

Ne var ki, Yahudi kiiltùrùnde ba§ka ôgeler de var. îçinde ya§adiklan 

ulkelerin ulusal kùltiirlerine bagh ve Yahudi kôkenli ki§iler 

yeteneklerini ortaya dôkmu§ ve insan yaraticihginm her dahnda 

buyiik ve kaliei yapitlar ortaya koymu§lardir. î§te, bu ki§ilerin çah§- 

malarmda Yahudi kultùriinun bùtun yeryiizii için onemli olan ilerici 

yonleri, S.S.C.B., A.B.D., îngiltere, Fransa, Almanya ve benzeri 

halklann ulusal kùltùrùniin ayrilmaz parçasi olarak ifadesini bulmaktadir. 

Bu gerçekler, bir yandan, Yahudilerin îrksal yônden olagan 

Siyonist gôru§lerinin tiimden reddinin kamtlaridir. Ote yandan da, 

Yahudilerin îrksal açidan geri olduklanna dair Semitizm-aleyhdari 

kavramlarm saçmasapan olduklanm da gosterir. Ancak, Semitizme 

kar§i insanlik-dxçi ve alçaltici dù§uncelerin biitùn biçim ve ve 

gôrùntulerini reddederken, Alman Nazileri dx§inda hiç kimsenin, 

Siyonistler kadar, "ulusal" dehanin a§ilamaz oldugunu iddia etmedigini 

hemen gôstermek zorundayiz. Sagduyu, Max Nordau'un §u açiklamasim 

îrkçi bir kendini begenmi§likten ba§ka bir §ey olarak kabul 

edemez : "Bir Yahudi, tiim Asyali ya da Afrikalilari bir yana koyalim, 

siradan Avrupalidan çok daha fazla yaratici ruha ve daha iistun yeteneklere 

sahiptir..." 15 Ve Yahudi halkimn daha buyiik evlâtlan 

oldugunu, dahilerin ve buyiik yetenekleri olan ki§ilerin en fazla Yahudilerde 

bulundugunu, kùltùrel, sanatsal ve siyasal incilerin Yahudilerce 

yaratilmadikça bu denli parlamadiklarmi ciddî olarak ileri siirmek 

diïzeltilemez bir îrkçi açidan hareket etmekle olasidir. 

Siyonist îrkçiligin gôze batan bir yani da îsrail toplumunun tiim 

alanlarina girmi§ olan irkçi-askerci ruhtur. Garnizon îsrail devletinin 

Siyonist a§irihgi di§a, yani Siyonist geni§leme plânlanmn oniinde 

ana engel ve devletin Yahudi niteligine tehlike olan Arap halklarma 

kar§i îrkçiligi sergilemektedir. Ôte yandan, içe, yani etnik kôkeni ne 

olursa olsun, îsrail emekçi halkimn çogunluguna kar§i bir îrkçilik da 

sôzkonusudur. Onlann aynm uygulanan, baski altinda tutulan ve 

a§agilanan bir halk olarak statuleri îrksal geriliklerini iddia eden 

Siyonist kurulu§la izah edilmektedir. 

îsrail toplumunun ya§aminda Araplara kar§i îrkçihga verilen 

ônem Siyonist somùrgeciligin ozelliklerini en iyi biçimde yansitmaktadir. 

Geleneksel sômiirgecilik yabanci topraklari ele geçirdikten ba§ka 

yerel halki somiirmeyi de hedef olarak gozetirken, Siyonistler i§gâl 

15 Max Nordau to His People, New York, 1941, s. 73. 

35

ettikleri yerlerden yerlileri çikanp orayi "temizlemeye" çali§iyorlar. 

Siyonistler sik sik "Yahudilerin çok fazla tarihi ve çok az cografyasi 

olduklarim" sôyler dururlar. Bu yiizden, tùm aynmci onlemlerin tek 

bir hedefi vardir: Arap nufusu atmak ve îsrail'i bir Yahudi devleti 

olarak kurmak. Revizyonist Siyonist ônder Vladimir Jabotinsky der ki : 

"Filistin Yahudilere ait olmalidir. Etnik bakimdan temiz 

bir Yahudi devletinin yaratilmasi amaciyla gerekli yontemlerin 

uygulanmasi. herzaman zorunlu ve gùncel olacaktir. Araplar, §imdi 

bile, onlan ne yapacagimizi ve onlardan ne istedigimizi biliyorlar. 

"Durmadan oldu-bittiler yaratmah ve Araplara bizim topraklanmizdan 

çekilerek çole dônmeleri gerektigini sôylemeliyiz." 

16 

ïdeolojik açidan, Siyonistlerin Araplara kar§i olan îrkçihklarimn 

dogrudan dogruya Semitizme-kar§i îrkçihktan esinlendigini gôstermek 

geçici olmaktan daha biiyiik bir ônem ta§ir. Semitizme dii§man olanlann 

Yahudiler aleyhinde yarattiklan kôtii duygular gibi, Araplari 

hedef alan karma§ik pe§in hiikùmler îsrail yiginlannin bilinçlerine 

sistematik biçimde sokulmaktadir. Arap toplumunun gerilikle e§- 

anlamli oldugu sôylenmekte ve Araplar tarihsel geli§meleri yalmz 

iki ogenin sonucuna, yani din ve çôle baglananentellektùelvepsikolojik 

bir gerilik içinde sunulmaktadirlar. Araplara kar§i îrksal du§manhk 

din konusuna da aktarihyor. Arabin sosyo-psikolojik bir tip olarak geli- 

§emeyecegi de sôyleniyor, çùnkii, Siyonistlere gôre, Arap Kuran ve ilkel 

içgùdulerin bir yaratigidir ve oyle kalacaktir. Ahlâksal degerler 

açisindan da, Siyonistler onlari insan ahlâkinin en dù§uk dûzeyine 

yerle§tirirler. Araplara kar§i pe§in hùkiimler Siyonist egitim sisteminin 

alamna girmekte ve yeni ku§aklann bilincine daha kiiçiik ya§larda 

yerleçtirilmektedir. Ve Siyonistler bùtùn bunlan, ônemli ve yaratici 

etkileri Avrupa, Afrika ve Asya'daki uygarhklarda kolayca gôriilcn 

eski ve zengin uygarligin mirascisi clan halka yapmaktadirlar. 

îçte îrkçilik yalnizca îsrail'de ya§ayan Araplara kar§i da degil. 

Yahudi asilh bazi îsrail yurtta§lari da buna hedef oluyorlar. Siyonist 

kurulu§ Israil Yahudilerini iki gruba ayinyor: (a) yerli dili îbranice 

olanlar ve (b) yerli dili îbranice degil, Ladin ya da ba§ka bir dil olanlar. 

Aym zamanda E§kenazim de denen birinci grup Yahudiler 

Bati kôkenli olup, devlete ve sendikalarda sorumlu yerlerde gôrev 

16 B. Rainov, Pititsa na Siyonizma, Sofya, 1969, s. 48-49. 

36

\ 

yapmaktadirlar. Sefardim denen ikincilerin ise, daha sinirli haklan 

vardir ve aym sorumlu mevkilere getirildikleri pek gôriilmez. Arap, 

Afrika ve Asya ùlkelerinden gelen yoksul ve "alçak" dùzeyde Yahud'ler 

de bu ikineidedir. Irk merdiveninin en ùstùnde Filistin'de dogmu§ 

olan ve bôylece Avrupa'dan gelen ilk gôçmenlerden olma sabra 1 lar 

vardir. E§kenazim denen Avrupah Yahudilerin ônùndeki firsatlar, 

bir kural olarak, Sefardi Yahudilerinden çok daha fazladir. 17 Bùtùn 

bu gruplann hepsinin, dogal olarak, birtakim alt-gruplan da vardir. 

10 Mart 1970'de îsrail'de kabul edilen yasaya gore, "gerçek" Yahudi 

olarak tamnmayanlar ôzellikle gùç durumdadirlar. Bu yasaya gôre, 

yalnizca dogu§tan Yahudi ya da ortodoks bir haham tarafindan Yahudilige 

ahnmi§ olan bir ananin çocugu Yahudidir. 

Aslinda, Orta Çaglara ôzgù bir dinsel îrkçihk israil'de yeniden doguyor. 

Din yasalari Yahudilerin Hiristiyan ya da Mùslùmanlarla evlenmelerine 

engeldir. Bu tùrlù evlilik yapan ailelerin ônùne çe§itli ayrimlar 

yigihyor : onlar iilkenin daha uzak kô§elerine, kibbutzim'lere ya da 

askerî yerle§im alanlanna gônderiliyor. Yahudi kadinlar, Yahudilige 

kabul edili§ hazirliginm bir parçasi olarak, Ibranice çali§ma zorunda 

birakiliyor ve ondan sonra tam medenî haklara kavuçabiliyorlar. A. 

Zheromski §ôyle yaziyor: "Dùnyanin hiçbir yerinde Israil'deki gibi, 

yatay, dikey, kô§egen ve daire içinde bir aynm yoktur." 18 

Çovenist, irkçi ve saldin politikasi Israil'in emekçi halkina yeni 

deneyler, bùyùk tehlikeler ve umulmayan tehditler getiriyor. Siradan 

Israil yurttaçina, yalnizca bùyùk Siyonist burjuvazisinin, yani uluslararasi 

tekellerin gôrùnmeyen imparatorluklanna bagli milyarderlerin 

çikarlanna yarayan alçakca bir dâvâ için aci ve sava§ alanlarmda 

ergeç ôlùm sunmaktadir. Siyonistler, Israil halkinm bùtùn acilarina 

kar§ihk olarak, daha bùyùk bir Israil devleti serabini ône sùrùyorlar. 

Irkçi Siyonist siyaset yalmz Israil'de ya§ayanlara degil, bùtùn 

insanlara ve nerede, nasil ya§ayacaklanna karar verecek olan dùnya 

Yahudilerinin demokratik haklanna da yôneliktir. Israil'in Arap 

kom§ulanna dù§man "silâhh bir ocak" durumuna dônù§tùrùlmesi, 

Siyonizm'in onlara kar§i sùrekli bir sava§ siyaseti, Filistin halkinm bir 

yurda sahip olma hakkindan yoksun kilinmasi, bùtùn bunlar tùrlù ve 

ve gôrùlmeyen kôtùlùkleri içermektedir. Siyonistler Israil halkmi 

"Rabotniçesko Delo, 26 Ocak 1972. 

18 A. Zheromski, JVa Z a P a d ot Iordan, Vargova, 1965, s. 236. 

37

Filistin sorununun tek olanakli çôzùmunden, yani Arap halklanni 

anlama ve onlarla iyi kom§uluk ili§kileri siyasetinden alikoymaktadir. 

I§te bu nedenden ôtùru, dùnya Yahudilerinin muhtemel ve gerçek 

dù§manlari içinde en tehlikeli dù§mani Siyonizm olmu§tur ve oyle 

kalacaktir. 

Siyonistlerin ve bazi burjuva sosyologlannin Îsrail-Arap çati§- 

ti§masini iki e§it fakat birbirine karçi ulusal akim diye sunarak Siyonizm'in 

îrkçi ve sômùrgeci dogasmi gizleme çabalari ba§anli olamayacaktir. 

Siyonist §ovenizmi ile Arap milliyetçiligini e§ tutmak bilimsel açidan 

yanli§ ve siyasal yonden zararli olup, yalnizca Siyonist saldirganligmi 

Arap milliyetçiliginin gûya saldirganligina bir tepkiymiç gibi gosterme 

çabasma hizmet etmektedir; aym nedenle, Israil de koca Arap Câlut'la 

dùelloyu, Tann'nm yardimiyla, kazanan kùçùk fakat kahraman 

Dâvut gibi sunulmaktadir. 

Bilimsel yakla§im da gôsterir ki, milliyetçilik somut tarihsel bir 

olgudur ve ko§ullara gôre farkli içerigi vardir. Bir, çaliçan insanlarin 

ileri milliyetçiligi vardir, bir de gerici milliyetçilik. Siyonist milliyetçiligi 

bu ikinci tùrdendir. Orta Dogu anla§mazligi nitelik yônùnden 

birbirine benzemeyen gùçlerin ve birbirine kar§i tarihsel geli§me 

egilimlerinin çati§masidir. Siyonizm'in îrkçi olan temel niteligi, en derin 

ôzùnde, fa§izmdcn farkh degildir. Siyonizm'in i§te bu ozelligi derin 

bunaliminin ve tsrail emekçi halki ile dùnya Yahudiliginden oldugu 

kadar uluslararasi duzeyde ôtekilerden de gitgide uzakla§masimn nedenidir. 

Sosyalist ùlkelerin halklan, gcli§mekte olan ùlkelerin ilerici guçleri 

ve Israil dahil, sermayeci devletlerin bari§-sever kesimleri Filistinlilerin 

ve ôteki Arap halklarinin hakli dâvâsiyla birliktir. Tùm 

ilerici gùçler Semitizm dù§manligma kar§i ôdùnsùz savaçimlarmi 

Siyonist irkçiliga kar§i kararh savaçimlanyla birle§tirmektedirler. 

Irkçihga kar§i sava§imin kar§it bir îrkçihk mevziinden ba§anyla yùrùtùlemeyecegi 

açiktir. Bôyle bir taktik, Orta Dogu'ya kahci ve âdil bir 

bari| getirmek yerine, bôyle bir ban§i, A.B.D.'nin gûya adim adim 

yakla§imi olayinda oldugu gibi, daha da uzakla§tinr. 

Çati§ma ancak konunun içindeki ôgelerin çôzùmù sonucu son 

bulur: (a) Israil kuwetlerinin 1967'de isgâl ettikleri tùm Arap topraklarindan 

çekilmeleri; (b) kendi devletlerini kurma haklan da 

dahil olmak ùzere, Filistinlilerin haklannin garanti edilmesi; ve (c) 

38

tiim Orta Dogu iïlkelerinin bagimsiz varlik haklanmn tanmma- 

Bu yakla§im sosyalist ùlkelerin çogunlugu tarafindan desteklenmekte 

olup, her taraftaki ilerici giiçlerden daha da artan destek 

gôrecektir, çûnkù âdil, demokratik ve herkesin gerçek çikan olan 

sùrekli bari§la uyumludur. 

ls Rabotniçesko Delo, 29 Nisan 1976. 

39

» 

SiYONiZM, YAHUDiLERVE YAHUDÎUK 

JOSEPH L. RYAN, SJ. 

Bu yazinin amaci Siyonist ônderlerin, ôzellikle ilk Siyonistlerin 

Yahudilere ve Yahudilige yakla§imini ortaya koymaktir. 

Ôzellikle Kasim 1975'de Birle§mi§ Milletler Genel Kurulu'nda 

3379 (XXX) sayili karar tarti§malari sirasinda ve sonra, Siyonizm'i 

savunanlar onun irkçihk gutmedigini, çiinkii Siyonizm'in yanda§- 

larini irklan temel alarak tanimlamadigmi ileriye sùrmu§lerdir. 

Amerika Birle§ik Devletleri'nin Birle§mi§ Milletler'deki o zamanki 

ba§-temsilcisi Bùyiikelçi Patrick Moynihan, B.M.'de yaptigi bir konu§mada, 

Siyonist akimin "uyelerini doguma gore degil inanca gore 

tammladigini" belirtmi§ti. Moynihan §unlan da eklemi§ti: 

"Siyonizm jenetik bir topluluga...tarihsel baglarla bagli 

insanlarin bir akimi degildir. Aym bolgede ya§ayan birbirinden 

ayri topluluklan da kapsamaz...Tam kar§iti 

olarak, Siyonistler kendilerini yalniz Yahudi olarak tanimlarlar 

ve Yahudi anadan dogan herhangi birini ya da, en 

ônemli nokta olarak, Yahudiligi kabul eden herhangi birini 

de Yahudi kabul ederler...Bu onemli sorunun dinsel 

ve siyasal kùltùr ile olan ili§kisini goz oniinde bulundurarak, 

konunun tutarliligmi belirtmek için sôyleyelim ki, îsrail 

mahkemeleri bir baçka dini seçenleri artik Yahudi olarak 

kabul etmez." 

Moynihan, bu gôrii§e uygun olarak, §ôyle bir sonuca varir: "Siyonizm 

ne olursa olsun, 'bir çe§it îrkçihk' degildir ve olamaz." 

Bu gôrii§ii degerlendirebilmek için, Arthur Hertzberg'in Siyonist 

Du§unce l adh yapitimn kapsadigi Siyonist yazilar antolojisine ba§- 

vurdum. îleri gelen bir haham ve bilgin tarafindan toparlanan 

bu antoloji Siyonist yazilann tumiinù kapsamasa bile, onlan hakkiyla 

'New York, 1959. Ba§ka turlii oldugu gôsterilmedikçe, tiim dipnotlari bu kaynaktandir ve 

sayfa numaralan her ahntimn sonunda parantez içinde belirlenmektedir. 

41

temsil etmektedir. Sôzkonusu antolojide yer alan yazarlar, hemen 

hemen heryerde, Yahudilerin bir halk oldugunu belirtiyorlar. Çogu 

da onlan bir ulus olarak gôstermekte ve Yahudilerin de bu ulusla 

ilifkili olduklanni soylemektedirler. 

Halk Olarak Yahudiler: 

Yahudi Siyonist sôzculer Yahudileri israrla halk olarak tanimlamaktadirlar. 

2 Hertzberg'in antolojisi, ilk sayfadan sonuncusuna 

kadar, bunun ôrnekleriyle doludur. Halk, halk olma, toplum ve benzeri 

terimler o denli sik kullanilmi§tir ki, hepsini bir arada belirtmek 

sikici olur. Bu nedenle, burada ilk ve son sayfalardaki iki ôrnekle 

yetinecegim. Yehudah Alkali (1798-1878) 1843'de §oyle yazmi§ti: 

"Bizler, halk olarak, hakli bir biçimde yalmzca îsrail topraklari ùstùnde 

îsrail olarak tanimlamriz." (105) Ve David Ben-Gurion (1886- 

I 973) 1944'de "halkxmizin çogunlugu sosyalist Yahudi devletine 

donû§mu§ bir anayurtta yaçayacagi" gunii gôrdùgùnu yaziyordu. (319) 

Birden fazla Siyonist yazarm irk terimini kullandigini belirtmek 

yerinde olur. Yahudilerden sôz ederken, Herzl'in onde gelen fikirbabalanndan 

biri olan Moses Hess (1812-75) vk sôzcûgunu sik sik 

kullanir. îlk Siyonist dùçùnur olan Hess tamamen On-dokuzuncu 

Yùzyilin bir insamydi. Almanya'da dogdu, orada ve Fransa'da ya§adi. 

Çagda§ ya§amm ele§tirisel incelemesini yapan iki kitapla ilgili olarak 

Marx ve Engels ile içbirligi yapti, fakat daha sonra onlardan ayrildi. 

Hess Roma ve Kudiis adli klâsik yapitinda der ki: "Yahudi irki 

insanligin ilk îrklarindan biridir ve iklimle ilgili ko§ullarin etkisine 

kar§in, bùtunlùgûnù korumu§tur." (121) "Irk"i reddeden o Alman 

Yahudilerine deginen Hess, neden olarak, oteki Almanlann Yahudilere 

olan nefretini gostermi§tir. Hess Almanlann Yahudi îrkina dinlerinden 

daha bûyùk nefret duyduklanni sôyler. (120) Hess'in irk 

sôzcùgùnu kaleminden kaçan herhangi bir sôzciik gibi kabul etmemek 

gerekir; bunu sik sik kullanir. Hattâ, §oyle yazar: "Îndo-Alman îrkinm 

Yahudi îrki ile kan§tiktan sonra niteligini dùzelttigini ciddî 

olarak sôyleyenlere çok rastladim". (127) Hess, ayrica, "Yahudi 

irki"ndan sôz eden ve "simrlari içinde ya da di§inda Yahudi îrkinm 

ne kadarinin bulunab'lecegi bir Yahudi devletini pek ilgilendirmez" 

(138) diyen fakat kendinin Yahudi olmadigi bir Fransiz yazarmdan 

onaylayarak alintilar yapar. 

2 Biri difinda, Hertzberg'in antolojisindeki biitun alintilar 1948'den once yazilmiçtir. 

42

Ulus Olarak Yahudiler: 

Siyonist yazarlar, çe§itli yollardan, Yahudilerin bir ulus oldugunu 

ya da bir zamanlar ulus olduklanni ya da olacaklarmi sik sik yinelerler. 

Birçok ornekte de, yazarlar Yahudilerin gerçekte bir ulus olmasalar 

bile, bu olanaklara sahip bulunduklanni belirtirler. Moses 

Hess §ôyle yazar: Gerçekten onursuz olan Yahudi...kendi ulusundan 

utanan...modem Yahudidir."(i2i) "Yahudi ulusculugu i le ilgili duygunun 

ya§ayan Yahudiligin ôz cevheri oldugunu anlatir ve Yahudiligin 

"ulusal yeniden dogu§u"ndan "Yahudi ulusunun ya§ama yeniden 

kavu§masi"nin (133) yambaçinda, "ulusal din"den sôz eder. 

Rusya'da dogmu§ olanlarin yazilarinda, Yahudilerin ulusal 

niteligine verilen onem son derece belirgindir. Boylece, Peretz Smolenskin 

(1842-85), Eliezer Ben-Yehudah (1858-1923), Moshe Lilienblum 

(1843-1910) ve Léo Pinsker (1821-91) gibi yazarlarin tùmù 

Yahudilerin bir ulus oldugunu vurgulamaktadirlar. 3 

Ozel ôneme sahip iki Siyonist yazardan biri, (geleneksel olarak 

Yahudi Devleti diye yanli§ çevrilen Yahudilerin Devleti) Der Judenstaat 

adli kitabin yazari ve siyasal Siyonizm'in kurucusu, Viyanah gazeteci 

Theodor Herzl (1860-1904) ve ôteki de Herzl'in en ônemli yanda§i 

ve izleyicisi Max Nordau'dur. Herzl Yahudi Devleti adli kitabinda 

§ôyle yazar: 

"Ben Yahudi sorununu toplumsal ya da dinsel bakimlardan 

degerlendirmem, bazan bôyle ya da daha ba§ka biçimler 

almasma kar§in. Bu ulusal bir sorundur ve bu soruna bir 

çôzum getirebilmek için, onu bir araya gelmiç uygar uluslarca 

tarti§ilmak ve bir sonuca varilmak iizere, uluslararasi 

siyasal bir sorun olarak saptamahyiz. Biz halkiz - tek bir 

halk." (209) 

1902'de yazan Max Nordau §unlan belirtti: 

"Siyonist olan ve olmayan Yahudiler arasinda anla§ma 

olasiligim, herhalde, sonsuza dek ortadan kaldiran nokta, 

Yahudi ulusçulugu sorunudur. Yahudilerin ulus olmadigi 

gôriiçùnde olan ve buna inanan biri, gerçekten, Siyonist 

olamaz...Kar§itina inanarak Yahudilerin bir halk oldu- 

3 Ahntilar: Smolenskin, s. 154; Ben-Yehudah, s. 164-165; Lilienblum, s. 170; Pinsker, 

s. 183-184. 

43

dugunu kabul eden biri Siyonist olmu§ demektir, çùnku 

yalnizca ulkelerine donu§ Yahudi ulusunu kurtarabilir..." 

(243) 

Hertzberg'e gore, menfada bir Yahudi ya§ami olasiligini yadsiyan 

Siyonist y azarlarin arasinda en a§jrisi Almanya, Isviçre ve A.B.D.' 

nde de ya§ami§ olan Jacop Klatzkin (1882-1948) adli bir Rustur. Klatskin 

Yahudiligi "ulusçuluk"la bir tutarak §ôyle tanimhyordu: 

"Yahudilik yansiz bir temele dayanir. Yahudi olmak ne 

dinsel, ne de etnik bir inanci kabul anlamina gelir. Bizler 

ne bir kusùrat, ne de bir duçùncc akimiyiz; bizler bir 

ailenin uyeleri, ortak bir tarihin sahipleriyiz. Yahudilerin 

ruhanî ogretilerini yadsimakla insan toplum-di§i kalmaz 

ve bunlan kabul etmekle de ki§i Yahudi olmaz. Kisacasi, 

bir ulusun parçasi olabilmek için, Yahudi dinine ve Yahudi 

ruhanî gôruçune inanmak gerekmez."(3i7) 

Columbia Ùniversitesinde semitik dilleri profesoriï ve Amerikan 

Siyonistleri Federasyonunun ilk baçkam Richard J.H. Gottheil'in 

(1862-1936) yazilarindan aktararak bùtun bu taniklarin geçit resmini 

sonuçlandirmak olasidir. Gottheil Amerikan Siyonizm J inin felsefesini 

bu federasyonun ilk resmî açiklamasi olan bir yazi ozetinde, §ôyle 

belirtmektedir: "Biz, Yahudilerin yalnizca dinsel bir grubun otesinde 

daha ba§ka bir §ey olduguna inamyoruz; onlar yalniz bir irk degil, 

ayni zamanda bir ulustur da; bu ulusun iki gerekli ôzelligi, yani 01- 

tak bir iilkesi ve ortak bir dili yoksa da." (500) 

Bu ahntilarin tiimii Yahudi ulusçulugunu vurguluyor. Bu noktada 

birle§menin hikmeti neydi Bir iç bùtiinlùk mii vardi Evet, bôyle 

bir §ey vardi ve bu da kismen Avrupa'da Siyonizm'in olu§masina 

yol açan durumdan ortaya çikti. Siyonizm de, temelde, Yahudi kurtulu§una 

kar§i bir tepkiydi. Yahudi ulusçulugunun merkeziyetçiligini 

vurgulayan S'yonist îsrarin tarihsel temelleri onde gelen bir Siyonist 

ve Siyonizm ùstiine bir otorite olan Ben Halpern 4 tarafindan anlatiliyor. 

Avrupa'da Aydinlanma denen akimin sonucunda ilke olarak her 

yurttaç için belirtilen eçitlik, çeçitli hûkûmetlerin yasalanyla, ôrnegin 

1791 Fransiz Ulusal Meclisince uygulanmaya ba§lanmi§tir. 1860 

yilina gelindiginde, Bati Avrupa'da Yahudilerin e§itligi genellikle 

etkindi. 5 Fakat bu durum yerine saglam oturmami§ti; sonraki yillarda, 

'The Idea of the Jewish State, 2. B., Cambridge, Mass., 1969. 

5 a.g.k., s. 4. 

44

Yahudilerin statùsii ve dayandigi ilkelerin geçerliligi yeniden degerlendirilir 

oldu. 

Yahudilere kar§i gudiilen ayrimi ortadan kaldirmak için iki 

çôzùm yolu olasiydi - Yahudilere ya ki§isel ve ya§adiklari ulkelerin 

yurtta§lari olarak e§idik saglamak ya da hepsini topluca bir ulus 

olarak kabul etmek. Halpern ikinci olasihk ûstûnde ciddî olarak 

duranlann Yahudiler degil, Yahudi olmayanlar oldugunu belirdr. 

Bununla birlikte, Yahudiler eger bir "ulus" ise ve oteki "kiliseler" 

gibi bir "kilise" degilse, bu durumda onlann e§itligi ve birle§meleri 

bir sorun yaratiyordu. Bu giiçliik ôzgùrluk verilmesini savunanlar 

tarafindan hissedilmi§ ve Yahudilere kar§i olanlarca vurgulanmi§tir. 

Kurtulu§u savunanlar tùm yurtta§larm insan haklanna e§it olarak 

sahip oldugu gôrù§ùnden yanaydilar; ayrica, kilise ve devletin birbirinden 

ayn du§ùnùlmesinden ôtùru, yurtta§ e§itliginin oniinde 

engel olarak yer alan dinsel ayrihklarin ortadan kaldinlmasi gerektigine 

de inaniyorlardi. Ôte yandan, bir yabanciya yurtta§larla 

e§it hak açikça verilmeyebilirdi. Bôylece, Yahudiler sôzkonusu cldugunda, 

"kilise" gerçekten "ulus"un e§it kar§ihgiysa onlara, o 

zaxnan, yurtta§lik verilmeyebilirdi. 6 

Bu gôru§e tepki gôsteren bazi Batili Yahudiler iki yeni ilkeolu§- 

turdular: (i) Yahudiler bir "ulus" degil, ôtekileri gibi dinsel bir mezhepti; 

ya da bôyle degillerse bile, ôzgurluklerine kavu§unca bôyle 

olacaklardi. (2) Yahudilerin Siyon'a mesihî dônu§leri soyut ya da 

simgeseldi ve bunun Yahudi ayinlerinden çikarilmasi gerekirdi. 7 

Siyonistler, ôzellikle, Herzl'den sonra, bu kayna§tinci ya da modem 

gôrii§e kar§i kesin yanit verdiler: Yahudiler etnik bir varhktir 

ve Yahudi sorunu ulusal bir sorundur. 8 Eger Avrupa'daki Yahudiler 

kendi kimliklerini koruyarak yurttaçliga tam sahip olamazlarsa, tek 

çôzùm buna kavu§abilecekleri bir yer bulmaktir. Halpern, Herzl 

için §ôyle yazar: 

"Herzl Yahudi olmayanlann ulusçulukla ilgili sanilanni 

yalniz yola gelmez bir gerçek olarak degil, aym zamanda 

adil bir ilke olarak kabul etmektedir; ulusçuluk, gerçekten 

yalnizca yurtta§lann olu§turdugu bir kitle degil, fakat 

"a.g.k., s. 59. 

'a.g.k., s. 60. 

"a.g.k., s. 133. 

45

toplumsal ve kùltiirel kayna§maya tarihsel baglarla ula§- 

mi§ bir insanlar kiïmesidir. Herzl'in bu gôrù§u boylcce 

ifadesi gerekmez, çùnkù onun yaptigi ve sôyledigi herçeyde 

bu vardi." 9 

Bôylece, Siyonistlerin Yahudi ulusçulugunu vurgulamalari, Siyonizm'in 

temel gôru§lerinden biriydi. Ve bu vurgulama Yahudilerde 

dinin Siyonizm'e ili§kin rolù hakkinda farkli tavirlara yol açti. 

Dine Karçi Ulus: 

Siyonist akimin ilk yillarinda Yahudilerin dine kar§i §u tutumlari 

gozlenebilirdi: (i) Anti-Siyonist Yahudiler, Yahudilerin bir ulus 

degil, dinsel bir toplum olduklarinda israr ettiler. (2) Dinsel Siyonistler 

dinin Siyonizm için temel bir ônemi oldugunu vurguladilar. (3) 

Oteki pek çok Siyonist de, Yahudi olmanm temelinde ulusçulugun 

bulundugu gôriï§unde olduklarindan (ve belki kendileri de dindar 

olmadiklarmdan), dinin yalnizca belirsiz bir roi oynadigini 

du§iïndùler. Bu son iki toplulugun gôrùçlerini a§agidaki alintilarla 

ôrneklemek olasidir. 

top- 

Smolenskin yasayi tammlamanin herhangi bir Yahudiyi 

lum di§ina çikarmayacagini savundu: 

"Dinsel tôrelerimizin bazilanni ya da bir çogunu uygulamayi 

bir yana itenlerin Israil'in mirasinda gene de birer paylari 

bulunacaktir. Giinahlari ne olursa olsun, bunlar kendi 

insanlarina kar§i degil, Tann'ya kar§i i§lenmi§ olanlardir... 

Dine karçi giinahi ne olursa olsun, her Tahudi kendinden 

olan insanlara ihanet etmedikçe 0 insanlara aittir. I§te, yerle§- 

tirmek zorunda oldugumuz ilke budur. Bir halk oldugumuz 

ônerisinden çikarabilecegimiz mantiksal sonuç da budur." 

(145' 146) 

Smolenskin bu sonucu desteklemek için iki sav ileriye siirdù. 

Birincisi, eger bizi tek toplum yapan yasalarsa, tum Yahudiler için 

kalplerimizde niçin sevgi besliyoruz Bu sevginin kaynagi yasalar 

olamaz; bazi yiice duygular birtakim temel baglihk ço§kusudur. Ikincisi, 

bu bag eger dinsel bir disiplin olu§turuyorsa, o zaman sôzkonusu 

toplum çok yakinda çôzùliip kaybolur, çiinkii çok sayida Yahudi gerçekten 

dinsel disiplinlerini gôzden çikarmaktadirlar. 

"a.g.k., s. 142. 

46

1921'de Filistin'e yerle§mi§ olan Ukranyah "agnostik hamam" 

Ahad Ha'am (1856-1927) Yahudi haikinin kultùrel dogu§u ve çagda§la§masi 

konularina biiyùk ônem verdi. 1910'da Jusdas Magnes'e 

yazdigi bir mektupta §unu soruyordu: 

"Milliyetçilerin arasindan dinin ilkelerine inanmayanlari 

çikarmayi gerçekten dii§ùnùyor musunuz Amacimiz buysa, 

buna katilamam. Bana kalirsa, dinimiz ulusaldir - yani, 

ulusal ruhumuzun bir ùrùnùdur, fakat bunun kar§iti 

dogru olamaz. Milliyetimizi açiklamadan dinsel açidan 

Yahudi olmak olanaksizsa, o zaman inanç gerektiren dinin 

pek çok noktasim kabullenmeden ulusal yônden Yahudi 

olmak olasidir..." (262) 

Aaron David Gordon (1856-1922), Siyonizm'in Yahudilerce 

çekiciligiyle ilgili olarak bir dizi soru ustùnde durdu: Dogum yerimiz 

olan topraklari niçin terkedelim Niçin kayna§mayalim Yanitlari 

da §ôyle oldu: 

"Ku§kusuz, din degil. Gùnùmuzde ki§inin herhangi bir 

din olmadan ya§amasi olasidir. Yahudilige yalnizca bir din 

olarak hâlâ giiçlii biçimde bagli olanlar çok uzak sayilmayan 

bir gelecekte tam dinsel ozgurliige kavu§abileceklerinden 

gùven duyabilirler." (380). 

New York'taki Yeni Toplumsal Ara§tirma Okulu'nda profesôr 

olan Horace Mayer Kallen 1918'de §ôyle yazmi§ti: 

"Yahudi yaçaminda Yahudiligin yeri ve i§levinin herhangi 

bir ulusal ya§am içinde dinin yeri ve i§levinden farki 

yoktur. O yaçamin bir parçasidir; o toplum içinde halkin 

etnik niteligi, tarihi ve ortak azmi ve istegiyle olu§an bir 

butùnun, ne denli ônemli olursa olsun, yalnizca bir parçasidir." 

(527) 

Ku§kusuz, Yahudi ulusçulugunun Siyonizm için gerekli oldugunu 

kabul ederken, Yahudilerin yaçamindaki Yahudi dininin yeriyle 

ilgili olarak farkli du§iïncede olan dindar Yahudiler dùn de vardi, 

bugiin de var. Ôrnegin, 1878'de Polonya'dan Filistin'e giden Yehiel 

Michael Pines (1842-1912) Yahudilerin ulusal ki§iliginin kendine ozgii 

oldugunda israr ederken, bu durumun ulusal etnik nitelikten degil, 

dinden dogdugu inancmdadir. Pines Yahudi diniyle ulusçulugunu 

birbirinden ayirmaga olanak bulunmadigini, bu nedenle de lâik bir 

Yahudi ulusunun dù§ûnulemeyecegini sôylemi§tir: 

47

"Herhangi bir ba§ka ulus bclki dininden ayn olarak dù- 

§ùnulebilir. Ama bôyle bir ulusçuluk, Yahudiler için igrençtir."(4i3) 

Modem Siyonist dù§ùnùrlerin arasinda en olaganùstu olan 

ve gene olaganùstu degerlere sahip bulunan Abraham Isaac Kook 

(1865-1935) Filistin'e 1904'de Hayfa Ba§-hamami olarak gitmi§ti. 

O da dinden soyutlanmi§ ulusçulugu kesinlikle reddetti: 

"Dinden soyutlanmi§ Yahudi ulusçulugu kendi kendini 

aldatmaktan ba§ka bir§ey degildir: Israil'in ruhu Tann'ya 

o denli yakmdir ki, herhangi bir Yahudi ulusçusu, ne denli 

lâik olursa olsun, kendine kar§in, dinselligi kabul etmelidir. 

Ki§i kendini ebedîlige baglayan baglari koparabilirse 

de, Israil toplulugu bir bùtùn olarak, asla." (430) 

Martin Buber (1878-1965) Israil'in ôzeUigini, halkla ulusun 

din yoluyla kenetleni§ini vurgulamaktadir: 

"Israil halki ôtekilere benzemez, çùnkù...dùnyada hem 

ulus, hem de dinsel bir toplam olan tek halk budur... 

Israil birle§mi§ olan bir halk ve dinsel bir topluluktu, 

§imdi de bôyledir... Bu bagi koparan, Israil'in ya§amini 

kopanyor demektir." (459-460) 

Solomon Schechter (1847-1915) aym bagin ustùnde durdu: 

"Israil'in bilincinin dogu§u ile Israil dininin kalkini§i...birbirinden 

ayrilamaz." (508) 

Sonuç olarak, once, Siyonist yazarlar, bùyùk bir çogunlukla, 

Yahudilerin tek bir halk oldugunu vurguluyorlar. Ikincisi, bu sôzcùlerin 

çogu Yahudilerin ulusal niteligi ùstùnde de uyuma varmi§lardir. 

Bazilari Yahudilerin bir ulus oldugunu ve bôyle olmasi gerektigini 

belirtmektedirler. Her iki grup ta Yahudilerin bir ulus olacagina inamyor. 

Ûçùncùsù, Siyonist yazarlarin çogu Yahudi ya§aminda dinin 

bùyùk bir roi oynadigini kabul etmektedir. Bazilari bu rolùn, herkes 

için degilse bile, hiç olmazsa, Yahudiler için sùrmesinde israrh clavranmakta, 

bazi ôtekiler de, bunun reddetmektedirler. 

Bôylece, Moynihan'in Yahudiler ve Siyonistlerle ilgili olarak 

Birle§mi§ Milletler'deki tarti§masi, Siyonist dù§ùnùrlerin açismdan 

bakildiginda, eksik, yanh§ yônlendirici ve dùrust olmayan bir dùzeyde 

kalmaktadir. 

48

III 

SIYONIST IRKÇILIK 

GÔSTERGELERÎ

ISRAIL'E GOÇU KI§KIRTAN SiYONÎST 

ENTRiKALAR 

ALFRED M. LILIENTHAL 

Bugunkù Siyonist ôrgùtlenmenin birinci hedefi, "sùrgiindekileri" 

bir araya getirmektir. Siyonizm'e gore, diinyadaki her Yahudi Israil'e 

gelinceye kadar Galut, yani sùrgùndedir. Bunu kolayla§tirmak 

iizere, îsrail Knesset'inin 5 Temmuz 1950'de kabul ettigi Dônù§ 

Yasasi ve her Yahudiye îsrail'e siirekli yerle§im için gelme ve otomatik 

olarak îsrail yurtta§ligini kazanma hakki veren 1952 Yurttaçlik Yasasi 

çikartilarak "Toplama Tasansi" yasala§tinldi. Avrupa'daki Yahudi 

Toplama Kamplarinin bo§altilmasi, çogu Hitler'den canini kurtanp gidecek 

yeri olmayan 300,000 kadar Yahudi'nin bir anda îsrail'e hûciim 

etmesine neden olmu§tu. Bati'nin kapilan bunlara açilmi§ti, çùnkii kapilarin 

kapali kalmasini kendi çikarina gore Batili Siyonistler bu yônde 

çaba gôsteriyorlardi. Siyonist tasarilanna gore, ikinci goç dalgasi, 

A.B.D. ve Bati Avrupa ulkelerinden gelecek gônùllu gôçmenlerden 

olu§acakti. Bunlann gelmeleri, "tam bir Yahudi ya§ami" siirmek 

ve "sùrgiin"de olduklan ùlkelerdeki zuliim korkusundan kurtulmak 

isteyeceklerine gore dogal olacakti. 

Ba§bakan David Ben-Gurion gôreve geldigi and an itibaren, 

resmî siyasal bildirilerinde, îsrail'e gôçù yureklendirmek için her§eyi 

yapti. Bir grup Amerikalinin ziyareti nedeniyle, 31 Agustos 1949'da 

yaptigi bir konu§mada çunlari açikca ve oldukça militanca ortaya 

koymu§tu : 

"Bir Yahudi Devleti kurma rùyamizi gerçekle§tirmi§ olmamiza 

kar§m henùz i§in ba§mdayiz. Yahudi halkinin bùyiik 

bir kismi hâlâ di§arda; bugûn îsrail'de yalniz 900,000 

Yahudi var. Gelecekte biitùn Yahudiler îsrail'de toplanmahdirlar. 

Ana babalari, çocuklanni buraya getirmeye 

çagiriyoruz. Yardim etmeyeeek olurlarsa, gençligi îsrail'e 

biz getirecegiz; ancak umarim buna gerek kalmayacak." 

îsrailli ônder, "yeni devletin kurulmasinin hiçbir zaman Siyonizm'in 

amaçlarina ula§mi§ olmasi anlamina gelmedigini, harekete 

§imdi her zamankinden fazla gerek oldugunu" sik sik sôyledi. Siyonist 

51

ônder 1951 yihnda gelecek on yil içinde 4,000,000 Yahudi'nin daha 

Israil'e gelmesini tasarhyordu. Ve Ben-Gurion toplanmanin ônemini 

vurgulamak için hiçbir firsatikaçirmadi. îsrail Htikûmeti Ba§kani i960 

Araliginda Kudùs'te yapilan 25'inci Diinya Siyonist Kongreresindeki 

konuçmasinda, 1961'de îsrail'deki Amerikali ve Kanadah Çahinler 

Birligi uyeleriyle yaptigi bir konu§mada, Mayis 1961'de îsrail Knesset'ine 

sundugu bir raporcla, Hadassah'in Ocak 1962'de kutlanan 

Altin Jubilesinde verdigi sôylevde ve Haziran 1962'de Kudiis'te dtizenlenen 

Amerikan Yahudileri Kcngresi Sempozyumunda yaptigi bir 

konu§mada hep aym temayi vurgulami§, îsrail'in di§inda ya§ayanlan 

"Tannsiz Yahudiler" olarak tanimlayarak Amerikali Yahudilerin 

"bir Yahudinin ne demek oldugundan haberdar olmadiklarmi" 

sôylemi§ti, 

Gurion Amerikali olmadiklarmi sôylemekte ve Amerikan anayurdunun 

bir parçasini olu§turmadiklanni belirmekte gônùlsiïz davranan ve 

îsrail'in, diinyanin heryerindeki Yahudi toplumlannin temeli oldugu, 

"Birle§ik Devletler'deki Museviligi ancak îsrail ile olan ki§isel baglann 

kurtarabilecegi" yolundaki kendi degerlendirmesine katilmayan 

Amerikali Siyonistleri azarladi. îsrail Devletinin' kurucusu, gorevinden 

ayrilip Negev Çôlunde oturmaga ba§ladiktan sonra onun ardili Levi 

E§kol, "Amerikan Yahudi toplumunu fethetmek" olarak ortaya koydugu 

hedefe dogru çabalarmi surdiirdu. 

Fakat Ben-Gurion ve ardillan kendi Siyonist Parti uyelerini bile 

Dônu§ Yasasmdan yararlanmaga ikna edemediler. Ben-Gurion Ekim 

1962 tarihli Hadassah dergisi için yazdigi bir yazida §unlari sôyluyordu: 

"Devletin kuruldugu giin,gerek Amerika'da, gerekse Avrupa'da tek 

bir Siyonist ônder bile diaspora (menfa) ile bagim koparmadi ve kendi 

kaderini îsrail devletininkiyle ôzle§tirmedi." Ve Knesset'te Ba§bakan 

"Amerikali Siyonistlerin îsrail'i kendileri için degil, yurtsuz 

Yahudiler için bir yer saymalarindan" yakimyordu. 

Amerikan Yahudisi i§-bilirler, heyecanli sempatizanlar, destekçiler, 

cômert hayirseverler ve de siyasal fanatikler, Park Avenue'daki 

evlerinden, Picadilly'deki katlanndan ya da Rue de la Paix'deki villalanndan 

"kuçiik îsrail" için çahçmayi tercih etmeye devam ediyorlardi. 

Bu durumu ùnlii Yahudi gazeteci William Zuckerman Ekim 

1959 tarihli Jewish Newsletter'de §ôyle anlatiyordu: 

52 

"Ne milliyetçilerin, ne de ôzellikle Ben-Gurion'un kizip 

ôfkelenmeleri bunlarin evlerinde kalma kararini etkilemedi.

Amerikah bir Yahudi için îsrail, bir iftihar vesilesi, bir sus 

ya da karçihginda cômertçe para ôdedikleri yeni bir din 

§aiti idi. Fakat ne kendi yurtlariydi, ne de çocuklarinin 

yurdu olacakti. Bu Batdi Yahudilerin îsrail'e kar§i giriçtikleri 

ve toplanmayi ideolojik iftira ve maddî bozguna 

ugratan tek direni§leriydi." 

Yukandaki satirlar 1959'da yazilmi§ti, ancak Batili Yahudilerin 

suskunlugu ïsrail'in artan çabalarma kar§in bugiin de sùruyor. 

Irak, Yemen ve Bulgaristan'dan gelen ilk biïyiik Yahudi gôçleri 

duruldugunda, Israil ileri gelenleri, bundan bôyle gùçsuz ve yoksullan 

degil, A.B.D. ve Bati'dan gelecek olan saghkli gençleri istediklerini 

açikca ortaya koydular. Gôç çagrilarinda agirligin doktriner sôzlerden, 

ïsrail'in ulusal insan giicù gereksinmesi konusundaki ivedi sorununa 

kaydirdmasinin daha yararli olacagi dù§unùldu. Siyonist ônderler, 

muhendis, teknisyen, hemçire ve ôteki teknisyenlere olan gereksinimi 

vurgulayarak, gôçiï artik bir hayirseverlik sorumlulugu degil, ivedi 

bir insan gùcii sorunu olarak giindeme getirdiler. Ve Bcn-Gurion 

§ôyle ôvunûyordu : 

"Geleceklerine guvenim var. Onlan buna itecek ekonomik 

ôgeler vardir. Amerika'daki bir Yahudi Muhendis Yahudi 

olmayan §irketlerde kolay kolay i§ bulamayacaktir, butiin 

aydinlan istihdam edecek kadar da Yahudi §irketi yoktur." 

Ancak Herzl, Weizmann, Wise, Silver ve ôteki Siyonist kuramcilarin 

soyledikleri kiyamet turkiisii i§e yaramadi. Amerikah ve Batili 

Yahudiler buyiiyen anti-semitizm korkusuna dayali felsefenin otekilerine 

geçmesine yardimci olmalarma kar§in, kendilerini yeterince 

tehlike altinda hissetmcdiler. Amerika Siyonist Ôrgutii ïsrail'de Amerikalilar 

için ticaret okullan ve meslek kolejleri kurduktan ve Siyonistlere 

ve Siyonist olmayanlara "terk psikolojisini" a§ilamaga çah§- 

tiktan sonra bile, Siyonist onder Israël Goldstein §oyle yakimyordu: 

"Amerikah Yahudiler daha ne bekliyorlar Bir Hitler'in 

kendilerini zorla kovmasim mi Ôteki ulkelerdeki Yahudileri 

gôçmeye zorlayan trajedilerden kendilerinin kurtulacagim 

mi saniyorlar" 

§u unutulmamalidir ki, ba§langiçtan beri, Filistin'e gôç yapav 

olarak tahrik edilmi§tir. Avrupa'da Hitler'in kamçisindan kurtulup 

53

yersiz yurtsuz kalan insanlann bile, Israil'in ya§amlarini yeniden 

kurabileeekleri tek yer olduguna ikna edilmeleri gerekti. Bunlann 

1945'te Almanya'nin Amerikan bolgesinde bulunan 112,000'inden 

55,000'i A.B.D.'ye gitmek için ba§vurmu§tu. Yahudi Ajansimn, yersiz 

yurtsuzlann bulundugu kamplarda siirdùrdùkleri yogun propagandaya 

kar§m, çogunluk Filistin'in diçinda herhangi bir yere gitmeyi 

yegliyordu. A.B.D. Yùksek Komiseri'nin Yahudi i§leri dani§manlari 

Simon Rifkind ve Louis Levinthal ile Siyonist ônderi Haham Philip 

Bernstein'in destegiyle Vaiz Klausner 2 Mayis 1948'de toplanan Amerikan 

Yahudi Konferansina sundugu iinlu raporda §unlan bildiriyordu 

: 

"Halkin Filistin'e gitmege zorlanmasi gerektigi kanisindayim. 

Bunlar ne kendi durumlarini, ne de gelecegin neler vadettigini 

kavramaga hazir degiller. En biïyùk hedefleri bir 

Amerikan dolari. 'Zor' sôzunden bir programi kasdediyorum. 

Bu yeni bir program degil, daha once ve yakin 

geçmiçte de kullanilmiçti. Yahudilerin Polonya'dan kovulmasinda 

ve 'terk' hikâyesinde de kullanilmi§ti. 

"Bôyle bir programda ilk adim §u ilkenin kabul edilmesidir: 

Dunya'daki Yahudi toplumu Filistin'e gitmege ikna 

edilmelidir...Bununla ilgilenmeyenler, kendi ya§amlarmi 

surdurmege herhangi bir katkida bulunmadan giyinip 

beslenen, kamplarda korunan Yahudi toplumunun çatisi 

altinda duramazlar. 

"Bu programi gerçekle§tirmek için Yahudi toplumunun 

politikasini degi§tirmesi ve yersiz kalan insanlan rahat 

ettirmek yerine mùmkiin oldugu kadar rahatsiz etmesi 

gerekmektedir. 

"Amerikan Ortak Dagitim Komitesi yardimlan kesilmelidir... 

Daha sonra, Yahudileri tedirgin edecek Haganah 

tùrunde bir ôrgùt kurmak gerekebilir. Saglanan kolayliklar 

kurcalanarak azaltilmah ve §imdi Yahudi îçleii Dani§mani 

yurtsuzlann Vaizleri ve Ajans personelince saglanan himayeden 

vazgeçilmelidir." 1 

Haham Klausner, halk ile "ne yapacaklari kendilerinden sorulacak 

degil, kendilerine sôylenecek hasta insanlar" olarak ilgilenecegini 

sôzlerine ekledi. Vaiz, program kabul edilmedigi takdirde, "Amerikan 

'Alfred M. Lilienthal, What Price Israël, Chicago, 1953, s. 194-195. 

54

Yahudi toplumu politikasini gôzden geçirmege ve burada ônerilmi§ 

olan degi§iklikleri yapmak zorunda birakacak bir 'kaza' meydana gelebilecegini" 

bildirerek, "o zaman çok daha fazla aci çekilmiç olur, daha 

biiyùk bir anti-semitizm dalgasi gelir ve belki bugùn verilebileceginden 

çok daha sert bir sava§im vermek gerekebilir" dedi. 2 

Yurtsuzlar Kamplarinda Siyonist olmayan ve anti-Siyonist 

Yahudilere kar§i §iddet ve ayrim eylemlerine giri§ildi. Ônemli bir 

Amerikah i§çi ônderinin o zaman "yersiz kalmi§ insanlari Siyonizm'i 

kabul etmege, Filistin Yahudi ordusuna katilmaga ve yasal farkhhklara 

bo§ vermege zorlamak" 3 olarak anlattigi genel bir kampanya 

siirdùrùluyordu. Bu, gùnlùk tayinlara el koyulmasi, i§ten çikartma, 

Amerikahlann, yurtsuzlarm zanaat egitimi için gônderdikleri makinalan 

parçalama, muhalefet edenleri yasal korumadan ve vize haklanndan 

yoksun etme biçiminde oluyor, hattâ onlan kamplardan atma 

noktasina kadar varxyordu; bir keresinde bôyle birisi herkes ôniinde 

kirbaçlandi. Bunlardan ba§ka, A.B.D.'de de yapilan pogrom'ldLra 

dair hikâyeler anlatiliyor, yurtsuzlar tedirgin ediliyorlardi. O zamanki 

ùnlù bir Alman sanatçi ve e§i, kendileri gelip gôrunceye kadar 

Amerika'daki Yahudi aleyhtan §iddet gerçegine inanmaktan kendilerini 

alamami§lardi. 

Israil için adam dev§irmenin bir ba§ka yôntemi Amerikan Yahudilerine, 

"Arap ve Avrupa ulkelerindeki Yahudileri rehinden kurtarmamn" 

dinsel gôrevleri oldugunu hatirlatmakti. Ben-Gurion bunu 

1949'daki îsrail seçimlerinden sonra açikça belirtti: 

"îsrail'in diaspora'da.ki (menfa) kahntilanm kurtarmahyiz, 

Ayrica, onlarin mulklerini de kurtarmak zorundayiz. Bu iki 

§ey olmadan bu ùlkeyi kuramayiz." 4 

Batili Yahudilerin beklenen aki§i gerçekle§meyince, îsrail di§indaki 

Yahudilerin ba§ina dertler açarak onlari gôçùp, Filistinli Araplarin 

terkettigi yerleri içgâl etmeye ikna etmek ya da hattâ zorlamak, 

îsrail Hûkûmeti ile Dùnya Siyonist Ôrgùtù'niin hesapli politikasi 

2 Ibid., s. 195-6. Klausner Raporunun îrkçi etkileri geçenlerde yayinlanan Koenig Muhtirasinda 

yansimiç. Bu Muhtira'da Galile'yi Arap nufusundan arindirmak ve bôylece bôlgeyi 

Yahudiler için guvenli duruma getirmek için sinsice ônlemler salik veriliyor. Ibranice tam 

metin için bak: AlHamishmar, 7 Eyltil 1976; Ingilizce çevirisi için SWASIA, 15 Ekim 1976. 

3 Sonra Uluslararasi Kadin Giyim i§çileri Sendikasi Baçkan Yardimcisi ve o zaman Ôrgiilii 

Urûnler tjçileri Sendikasi yôneticisi Louis Nelson 'un mektubu: The New Leader, 21 

Agustos 1948. 

4 What Price Israël, s. 197. 

55

oldu. Arap-îsrail çati§masi "menfadan kurtulma" için miikemmel 

bir firsat yaratti. israil ve Amerikan Siyonistleri arasinda varilan bir 

anla§maya gore, Amerikan Yahudileri gelecekteki îsrail'e gôç (Aliyah) 

hazirligi için egitileceklerdi. 

Yurtsuzlar kamplan boçaltildiktan sonra, îsrail'e gôçenlerin 

% 8o'inden fazlasi Dogu Avrupa iilkeleri ile Arap Orta Dogusu ve 

Kuzey Afrika'dan gelmi§ti. Bu Yahudilerin çogunun goçmege niyeti 

yokken, baski ve propaganda kari§imi onlari buna zorladi. Judah Kralliginm 

yikih§indan sonra, Nabukadnezar, Yahudileri o zaman Babil 

denilen Irak'a getirmi§ti. Babil Talmudu orada yazilmi§ti ve tutsaklar 

Jeremiah'da kendileri için vazedilen "§ehir ban§i"ni orada bulmu§lardi. 

Yuzyillarca ekonomik ve dinsel ayncahklardan yararlanarak 

resmî prestij ve parasal olanaklar kazanmalan ve sultanlara, pa§alara 

dam§manhk yapmalan biiyiik îslâm împaratorluklan zamamnda gerçekle§ti. 

Irak'ta kabinede Yahudi bakanlar vardi ve altmi§ kadar da 

havra bulunuyordu. 1946'da îngiliz-Amerikan Komitesine ba§vuran 

Orta Dogu Yahudi toplumu temsilcileri, siyasal Siyonizm nedeniyle 

Miislùmanlarla olan dostça iliçkilerinin tehlikeye girdigini bildirmi§- 

lerdi. O siralarda, Arap ùlkelerinde, "Vadedilmi§ Toprak"ta oldugundan 

daha çok sayida Yahudi vardi. 

Bizim bugùn Bati'da Yahudi-aleyhtarhgi dedigimiz §ey Arap 

diinyasinda hiçbir zaman olmadi. Bundan otiirii, Siyonistlerin ba§ka 

tasanlar yapmalan gerekiyordu. Tipki Isa gibi, Musa ve îbrahim'in 

de Îslâmî inaniça gôre peygamber sayilmalari, Kuran'in Yahudilere 

"kitapli halk" olarak atifta bulunmasi ve îbrahim'in oglu îshak'i 

kurban etmeye hazirlandigi Kudiis'teki kayanin îslâm'daki en kutsal 

yerlerden biri olmasi nedeniyle, burada bagnazlik tohumlannin 

biiyùmesi zor olacakti. Bu yiizden Mùslumanlar, Hiristiyanlar ve 

Yahudiler arasindaki siki baglann kopanlmasi gerekecekti. 

Irak'ta, iilkeye gelen Siyonist Ajanlann (genellikle Dogu 

Yahudilerinin) yiirùttùkleri iyi orgiitlenmi§ bir Siyonist kampanya 

Yahudiler ile Mùslumanlar arasina nifak sokmayi becerdi. 

Buna kar§i çikan Irak Ba§hamami merhum Sassun Kedûrî, 

"Irak'in Yahudi sorumlulan, iyi ve kôtù zamanlanyla, burayi 

kendi ùlkeleri olarak gôruyorlar ve inamyoruz ki, dertler geçecektir" 

biçimindeki gôrù§lerini basina açikladiktan sonra fiziksel saldinya 

ugradi. Hahamm sôzunù ettigi dertler îsrail'in kurulu§u ve Siyonistler 

ve Yahudiler ile Irak'taki cahil Mùslùmanlar arasinda bunu 

56

izleyen çati§malarin sonucuydu. Fakat sayilari 150,000'e varan ve 

altmi§ kadar havraya sahip olan Irak Yahudileri, 1954'te çikartilan 

ve kendilerine îsrail'e gitme izni veren Seçme Hakki Yasasi'na kar- 

§in gôç konusunda istekli degillerdi. Ancak, burada onlan bekleyen, 

ôteki Arap iilkelerinde de Dogulu Yahudilerin kar§ila§tiklari 

trajedilerden biriydi. Çimdi A.B.D.'nde bulunan genç bir Irakh Yahudi 

olan Reuben David bunu daha sonra §ôyle anlatiyordu: 

"Siyonistler baskili bir psikolojik sava§ ba§lattilar...Irak'- 

taki ya§amin belirsizliklerinden dogan dogal korkular 

kurnazca istismar edildi. 'Mùslùmanlardan satin almayin' 

ba§likli bro§urler havralarda dagitiliyor ve Mùslùmanlarm 

eline geçerek Yahudi-aleyhtarligi yaratmalari isteniyordu... 

"Irak'taki Yahudilerin panige kapilmasi için sùrdurulen 

Siyonist çabalar hem bir iti§in, hem de DÎr çeki§in gerekli 

oldugu teorisine dayaniyordu. ttkinin kaynagi, Irak'taki 

Yahudilerin ugradigi baski olacakti ki, bu çogu zaman uydurulmu§ 

olmakla birlikte, Ïsrail'in kurulu§unun etkisiyle 

kismen gerçekti. Çeki§in kaynagi ise, ïsrail'in butiin Yahudiler 

için 'Anayurt' oldugu konusundaki surekli Siyonist 

duyurulanydi... 

"Irak'ta 'itki'nin ihmal edilmemesi için ugra§anlar tabii 

ki vardi. Gazetelerde, bir havra da dahil olmak ùzere, 

Yahudilerin sik sik gittikleri yerlerin bombalanmasiyla 

ilgili hikâyeler anlatiliyordu. Bu bombalamalar sonucunda 

hiç ôlii olmamasi ve fazla zarar vermemesi ku§ku çekiciydi... 

Bombalamalarin altinda Siyonistlerin oldugu bence çok 

açikti. Yapmak istedikleri Yahudileri korkutmak ve Miïslùmanlann 

kendilerine kar§i harekete geçtigine inandirmakti. 

"Bombalamalarin çok az fiziksel zarar vermesi, kimi zaman 

da hiç zarar vermemesine karçin, Irak'li Yahudiler ùzerinde 

genel olarak etki yapti. Yahudilerin evlerinde ve 

havralarda biiyùk miktarlarda silâh ele geçmege ba§landi. 

Hiikûmet, Yahudi magaza ve kahvelerinde çok az zarara 

neden olan bombalarin, Yahudi konutlarinda ve havralarda 

bulunan cephanelerin aym kaynaktan olduguna ve 

sorumlulugun da ayni ki§ilerde bulunduguna karar verdi." 5 

5 Council News, American Council for Judaism, New York, §ubat 1965. Ayrica bak: 

Jerusalem Post, 21 Temmuz 1964. 

57

Yùzyillarca Mùslumanlarla yanyana, tamamen kendi yurtlarinda 

gibi ya§ayan Yahudiler, Irak ya§aminm biitùn alanlarinda, maliye 

bakanhgi, parlâmento uyeligi, sanayici, tiiccarlik vb. hizmetlerde 

bulunmu§lardi. Bir Dogulu Yahudinin dedigi gibi, "birlikte §arki 

sôyledik, birlikte agladik. Ancak Siyonizm ve Israil ortaya çiktiktan 

sonradir ki, bu insanî yapi çôktii..." Bugùn Irak'taki Yahudi toplumunun 

niifusu iooo'den azdir. 

1956 Siïvey§ bunalimi, Dogu Yahudilerini biraz daha toparlamak 

ve bunlarin yerle§tirilebilecegi bir miktar daha toprak elde etmek 

için îsrail'e iyi bir firsat verdi. 6 Siïvey§ Kanali Çirketinin Ba§kan 

Nasir tarafindan ulusalla§tirilmasi ve daha sonra kanala el konulmasi, 

israil'in gizli Sèvres Andla§masigeregince Ingiltere ve Fransa ile birlikte 

Misir'a kar§i saldirisiyla ba§layan Ekim 1956 Sava§ma yol açti. 

Kasim ayinda Knesset'te yaptigi konuçmada, Ben-Gurion, nerede 

olursa olsun her Yahudi'nin "askerî harekâti destekledigini" bildirirken, 

Misir'daki ve oteki Arap iilkelerindeki Yahudilerin durumunu 

tehlikeye sokacagini ôzellikle hesaba katiyordu. Bu, Misir Hukûmetinin, 

birçok Siyonist sempatizaniyla birlikte, ûlkelerine bagli kalan, 

ancak sadakatlerine, heryerde Yahudiler adina hareket eden Siyonistlerce 

gôlge dù§iirùlen birçok masum Yahudiyi de tutuklamasina 

gerekçe oldu. 

Yahudilerin, binlerce yildir Yahudi olmayan Arap karde§leri 

arasinda ban§ içinde sùrdùrdukleri varhklanni, 1948'den beri bozan 

Siyonizm'in etkisi artik yeni boyutlar kazaniyordu. Heyecanh çagnlar 

ve açilanan korkularla Irak, Yemen, Suriye, Tunus, Cezayir ve 

Fas'tan çikarilan 700,000 ki§iye katilma konusunda gônùlsuz olan 

Misirli Yahudiler artik kendilerini son derece tehlikeli bir durumda 

gôriiyorlardi. Misirli Yahudiler binlerce yildir Mùsluman ve Hiristiyanlarla 

yanyana ya§ami§lardi. Bunlarin bir kismi belki de Musa' 

nin giderken ardinda biraktigi îbrani'lerin torunlanydi. Otekileri 

M.Ô. 250 yihnda Babillilerin Kudùs'teki tapinagi birinci kez yakmalanndan 

sonra Misir'a kaçanlardi. Philo, tskenderiye'de Kudùs' 

tekinden daha çok Yahudi oldugunu yazar. Yahudiler On-be§inci 

6 Siivey§ Kanali Çirketinin ulusalla§tirilmasim izleyen bunahm sirasinda Ben-Gurion daha 

da a§iriya gitti. 1956 Yazinda, Amerikali bir diplomatin sorusu uzerine Israilli ônder, 

Israil'in 8,000,000 Yahudiyi daha alabilecegini ve yakin gelecekte 4,000,000 ki§iyi bekledigini 

açikladi. israil'in o gùnkii sinirlan içinde bôyle bir nùfusu barmdirmak açikça 

olanaksizdi. Ingiltere ve Fransa'da Misir'm çirketi ulusalla§tirmasina kar§i dogan tepkiden 

yararlanan israil, ônleme sava§i kisvesi altinda Siyonist yayilma pe§indeydi. 

58

Yùzyilda Portekiz ve ïspanya'daki Hiristiyan zulmunden sonra Rus 

Devrimi sirasinda Sovyetler'in aîriliklarindan ve Hitler'in îrkçi 

zulmunden kaçip hep Misir'a siginmi§lardi. Ïsrail'in 29 Ekim 1956'da 

Misir'i istilâsi, dùnyadaki Yahudileri Misir sigmagmdan kasitli olarak 

yoksun etti; oysa, îkinci Cihan Sava§i sirasmda bir Amerikan askeri 

olarak Kahire'de yeni yil tôrenlerine katdirken havralarda ve ôzellikle 

kent merkezindeki biiyùk havrada birçok Yahudiye rastlami§tim. 

Siyonist entrikalara uygun olarak Yahudi gôçù ôncelikle Ïsrail'in 

para, insan giïcù, askerî gùç gereksinimleri dogrultusunda te§vik edildi. 

1948 ve 1956'da toplanan Yahudiler, Mo§e Menuhin'in sozleriyle 

"surulen Araplarin biraktiklari bo§lugu dolduracaklardi." 7 

Ancak, Dogulu Yahudiler çok az zenginlik getirmi§lerdi; çogu 

ya§h ve gùçsùzdù; ne onculiik ruhlari vardi, ne de iyi askerî nitelikleri. 

Yahudi Ajansi "kisintisiz gôç" yerine "seçmeci gôç"e egiiim gôstermege 

baçladi. Artik Dogulu Yahudilerden ancak genç ve guçlù 

olanlar ya da ôzel mahareti bulunanlar gôçmeye "ikna" edileceklerdi. 

Batih Yahudiler konusundaki çabalarmda ba§ansizhga ugrayan 

Siyonistler, enerjilerini içlerinde birçok nitelikli teknisyen bulunan 

Sovyet Yahudilerine yônelttiler. 

Sovyet Yahudilerinin gôçiinii saglamak için ôzenle dùzenlenen 

kampanya biiyùk bir anti-komùnist akimi banndiran A.B.D.'nde 

yanki yaratti. ïsrail'e gôçii saglamada ba§arili olsun olmasin, belirli 

Batili çevrelerde ïsrail'e destek Sovyet-aleyhtan kampanya araciligiyla 

elde edildi. Sovyet Yahudilerinin sôzde kôtù durumlanni incelemek 

iizere gôzlemci, politikaci ve Kongre ùyelerinin baski yapmalari 

ve Alexander Solzhenitzin gibi Sovyet-aleyhtarlarinin yûreklendirilmesi, 

sôzde yardim etme çabasmda olduklan Yahudilere zarar veriyordu. 

Ne zaman bir Sovyet Yahudisinin kilina dokunulsa, olay 

New York Times gazetesinin on sayfalanna man§et oluyordu. 

iledçim araçlannin uysalhgmdan daha da yararlamlarak, 1971 

ve 1976 yillannda, Belçika'da "Sovyet Yahudilerinin kôtù durumu" 

hakkinda yaygin konferanslar duzenlendi. Brtiksel I ve II toplan'tilarma 

dunyanin her yanmdan çok sayida ulusal ve uluslararasi ôrgutùn 

i§birligiyle Siyonist akimin destekçileri katildi. Bu ôrgiitler arasinda 

"Sovyet Yahudiligi Ulusal Konfcransi", "Baçlica Amerikan Yahudi 

Ôrgùtleri Ba§kanlan Konferansi," "Uluslararasi B'nai B'rith," "Sov- 

•The Decadence of Judaism in Our Time, Beirut, 1969, s. 133. Aynca bak: 3.132-4 ve 144-6. 

59

yet Yahudiligi Avrupa Konferansi," "Lâtin Amerika Yahudi Kongresi", 

"Dùnya Yahudi Kongresi" ve "Dùnya Siyonist Ôrgùtù" 

bulunuyordu. 

1976'daki Brûksel II toplantisi, Birle§mi§ Milletler'in 1975 

Kasiminda aldigi ve Siyonizm'i "îrkçilik ve irk ayrimi" ile bir tutan 

karari ile Israil devletinin varliginin ôzùne yônelen tehdite kar§i koymak 

ùzere kasitli olarak dùzenlendi. Siyonizm'in deyimlerini ku)- 

lanacak olursak, §imdi "onlar" bir kez daha "bize" saldirdiklarina 

gore, yeni bir anti-semitizmi istismar kampanyalanni gùndeme 

getirmek herzamankinden fazla ônemliydi. Yùzbinlerce Amerikali 

anti-komiiniste yapilan bir çagnda Yahudi dù§manligma kar§i olma 

gorùnùmù altina Siyonist îsrail'in çikarlanna uygun biçimde Hitler 

hayaleti yerine Stalin'inki koyularak ortaya sùrùldu. 

Ba§langiçta iyi olan Sovyet-îsrail iliçkilerinin bozulmasiyla 

Bati'da ve A.B.D.'ndeki Siyonistler Sovyetler'de bir Yahudi dù§manhgi 

oldugu propagandasini guderek yùrùtmege ba§ladilar. Îsrail-Bati 

Alman dostlugu geli§tikçe, "Nazi tehlikesi"nin bir propaganda 

silâhi olarak modasi geçti. Sovyetler Birligi'ndeki Yahudilerin "Komùnist 

terôrun îsrail'e gitmelerine izin verilmesi gereken kurbanlari 

sayildigindan, Kremlin'in sôzùm-ona Yahudi du§manligi" yeni propaganda 

silâhi oldu. 

Amerikan kamu oyunu heyecanlandirma ve Sovyet Yahudilerinin 

gôçùnù te§vik etme araci olarak en etkili organ seçme ve saptirilmi§ 

haberler çikartan New York Times gazetesiydi. Kimi zaman bu gazetede 

bile îsrail'e goçmeye kandirildiktan sonra, varolan ko§ullarda 

"sût ve bal ùlkesi"nde ya§amayi olanaksiz bulup îsrail'i terkeden 

Sovyet Yahudileri ile ilgili olarak arka sayfalara atilmiç hikâyeler 

bulunabilirdi. Bu tùrlù yardimlara yônelik Belcika' Katolik orgutlerinin 

destegi olmasaydi, bu masum kurbanlarm bazilari açhktan 

oleceklerdi. 

Kamu oyunu S.S.C.B.'ne kar§i ayaklandirmak amaciyla, etkili 

reklâmlar, televizyon programlan, yarim sayfalik çagnlar ve bilim 

çevrelerinden binlerce imza ta§iyan tam sayfalik toplu dilekçeler hazirlandi. 

îlk Bruksel toplantisindan sonra Sovyet Yahudiligi Ulusal Konferansi 

kampanyanin ôncùlùgùnù eline aldi. Siyonist B'nai B'rith 

Orgùtùne gore, Ulusal Konferans îsrail Hùkûmetince kurulmu§tu 

ve ondan malî ve oteki tùr yardimlar da aliyordu. 

Kaç Sovyet Yahudisinin "kurtarilmayi" isteyip "kurtanlmi§ ùlke"- 

ye gonderildigine dair nesnel bilgiye hiçbir zaman sahip olamadik. 

60

Ayrica, bu Yahudilerin durumunun Sovyeder Birligi'ndeki diger dinsel 

etnik ya da azinlik gruplarindan daha farkli durumda oldugu 

konusunda da hiçbir belird yoktu. S.S.C.B.'ndeki dinsel gruplann 

hepsi için az inanç ôzgiïrlùgii vardir. 

Sovyet Yahudilerinin statùtiïsiinù gôzden geçirmek için zaman 

uygun degil. Ancak, kendilerini Yahudi sayan 2,5 milyon insanin 

% 10'undan fazlasmm dindar olmadigim rahatça sôyleyebiliriz. 

Sovyet Yahudilerinin ezici bir çogunlugu kendilerini hem Yahudi, 

hem de S.S.C.B.'nde egemen olan komiinist kavramlar dogrultusunda 

Tanri'ya inançsiz sayarlar. Iki tarafta da Yahudilerin aynma tabi 

tutuldugunu savunanlar varsa da, olgular ve sayilar, bunun herhalde 

gerçek olmadigmi gôstermektedir. Yahudiler Hukûmct yardimciligi 

ve Bakanlik Mùste§arhgi gibi gôrevlere getirilmi§lerdir. Meslek sahipleri, 

idarî gôrevde olanlar ve aydinlar arasinda Yahudilerin orani 

bunlann genel nùfus içindeki oranindan çok daha fazladir. Sovyet 

nufusunun % 1.1'ini olu§turan Yahudilerin profesyonel yazar ve 

gazeteciler arasindaki orani % 8.5, yùksek okul profesorleri için % 

10, film endiistrisi personeli için % 33.3, bilim adamalan için % 10, 

yargiç ve hukukçular için % 10.4, doktorlar için % 15.7 ve muzisyen, 

ressam, heykeltra§ ve aktôrler için % 7'dir. 8 

Sovyetler Birligi'nde Yahudi-aleyhtarhgi yapilmadigina dair 

ba§ka sayilar da verilebilir. Sovyetler Birligi'nin, Yahudi olsun olmasm, 

yurtta§lanmn ozgurce çikip gôçmesine genel olarak izin vermedigi 

dogrudur. Ancak, bu izni alan Yahudilerin sayisi Kru§çev'in devrilmesinden 

bu yana, kat kat artmi§tir. Krusçev'den sonra Kosigin 

Yahudilerin Israil'deki aileleri ile birle§mesine izin vermi§tir. Haziran 

1967 Sava§indan ve Israil'in B.M. Gùvenlik Kurulu'nun 242 ve 338 

sayili kararlarim hiçe sayarak i§gâl ettigi bùyûk miktardaki Arap 

topragindan çekilmeyi reddetmesinden sonradir ki, Kremlin Yahudi 

goçiine kar§i daha kisitlayici olmu§tur. 

Amerikali Siyonist baski gruplarinm harekete geçirdigi Senatôr 

Henry Jackson ve arkada§i Temsilciler Meclisi iiyesi Vanik'in Sovyet- 

Amerikan Ticaret Andla§masi yasa tasansimn degi§tirilmesi için verdikleri 

ônergenin kabulu için A.B.D. Kongresinde harcadiklan yogun 

çabalar ulusal ve uluslararasi ileti§im araçlarini epeyce me§gul etti. 

Ancak, bu aym zamanda, Moskova'nm her yil gôçmeleri için izin 

verdigi Yahudilerin sayisi konusundaki tutumunu sertle§tirmesine 

"William M. Mandel, Russia Re-Examined, New York, 1967. 

61

ve bôylece Yahudilerin durumunun bozulmasina daneden oldu. Uzun 

bir sûredir gôriiçmeleri siiren ve her iki ûlkeye de yarar saglayan 

S.S.C.B.-A.B.D. Ticaret Andla§masi, son çôzumlemede Sovyetler 

Birligi'nin kendi iç i§lerine ait bir konu olan Sovyet yurtta§lanmn 

gôçune Amerikan Kongresinin miidahalesine izin vermeyi reddetmesi 

nedeniyle birakildi. 9 

Isterik suçlamalarin tozu, dumam ve Amerikan ileti§im araçlarinin 

abartmalari durumu butiiiiûyle içinden çikilmaz kildi. Bôylece, 

Sovyet Yahudilerinin durumlannin bozulmasina maksath olarak neden 

olundu ve Siyonizm'e yeni gôç kaynaklan saglandi. Ancak, 1974 

ve 1975'te îsrail'e gôç edenlerin sayisinin ônceki iki yildan az olmasi 

bu yôntemin de pek ba§anh olmadigini gôsterdi. 

Siyonizm'in toplama çabalannda en giiçlù silâhlardan biri 

korku olmu§tur. Yahudi kitlelerine, hattâ Hiristiyanlara korku psikolojisinin 

a§ilanmasma yardimci olma konusunda sahibinin sesine 

en çok çeçitli Amerikan ileti§im organlan kulak kabartti. Basin, 

radyo ve televizyon ve sinemalarda yayinlanan çarpitilmi§ rôportajlar 

araciligi ile sôzum-ona Yahudi aleyhtarligma kar§i çigrin "antisemitik" 

dedigi nitelemeleri susturma çabalanni gittikçe arttirarak 

kendi felsefesini yaymasi da Asya ve Afrika iilkelerindeki Yahudilerin 

durumlannin bozulmasinda çok etkili oldu. Ôrnegin, Misir'da ûçlii 

istilâdan sonra alinan sert ônlemlere kar§in, tek bir Yahudinin bile 

canina kastedilmezken, Gazze'deki iki ônemli olayda, Khan Yunis 

ve Rafah'ta sava§m patlak vermesinden once 286 Arabin, daha kiiçuk 

olaylarda 66'sinin ve Kafr kôyunde 48 Arabin daha ôldûrûldùgunii 

hangi Amerikan gazetesi yazdi 

Gùçlù New York Times'm ôncùlùgundeki Amerikan basin, radyo 

ve televizyonu, Yahudilere ve Israil'e yapilanlan hep anti-semitizme 

ve Yahudi du§manligina yorarak her seferinde hayalî haberler yaydilar. 

Ôzenli ve ustaca duzenlenmi§ bir propaganda kampanyasi, 

"anti-semitizm"i heryere yayarken, i§in kôkenindeki giinahi, yani Fi- 

'Kamu oyundaki tarti§ma sirasinda D15 l§leri Bakani Kissinger, kendisine Sovyet D15 Içleri 

Bakam Gromiko'nun gônderdigi ve Israil'e gôçmesine izin verilebilecek Yahudilerin sayisinda 

açik bir taahhiide girmeyi kesinlikle reddeden mektubu cebinde ta§iyordu. Bu olay Kissinger'in 

iki yuzlùlugunu bir kez daha ortaya seriyor. Çùnkii o, bir yandan Jackson 

tasarisim sôzde destekleyerek Siyonist baski grubunu tatmin ederken, Gromiko'nun mektubunun 

metnini açikladigi takdirde, sadece Tasannm degil, bùtùn sôzle§menin geçersiz 

olacagmi biliyordu. S.S.C.B. daha sonra bunu açikladi. 

62

listinli Araplann yerlerinden edilmesini gizliyordu. Bu saptirilmis 

bilgiler bir korku psikozuna girilmesine yardimcx oldu. Yahudiler 

îjôyle bir mantik yùriituyorlardi: "Bir giivenlik politikamiz olmali. 

Belki birgiin gidebilecegimiz bir yerimiz bulunmah ve bu yùzden 

îsrail'in eylemlerini ve çikarlarini geliçtirmeliyiz." 

Siyonistlerin menfadaki Yahudilerin durumlarim gùçsùzle§tirerek 

onlan gôçe zorlamak için kullandiklari ba§lica yôntemlerden 

birisi din ile milliyetçiligi ustaca kari§tirarak Amerikan Yahudilerinde 

çifte bir baghlik olu§turmakti. îsrail devletinin babasi Theodor 

Herzl, gùnlùgunde §unlari yaziyordu: "Anti-semitizm bùyùmù§tùr 

ve bùyumege devam etmektedir ve ben de bûyùmege devam ediyorum." 

10 Siyonistler, ba§hca toplama silâhlari olan anti-semitizmi bir 

yandan lânetlerken, ote yandan Yahudi ayrihkçihgim ve Yahudilerin 

dinsel bir grup olmaktan çikip etnik, ulusal bir gruba dônu§mesine 

yol açacak eylemleri te§vik ediyorlardi. Bu geli§me, aym Yahudi 

milliyetçilerinin sôzde korktuklan anti-semitizmi gùçlendirmi§ oluyordu. 

Diinya Siyonist Orgùtù Ba§kani Nahum Goldmann 1958 yihnda 

§u uyariyi yapmi§ti: "Anti-semitizmin gerilemesi Yahudilerin bekasi 

için yeni bir tehlike olu§turabilir;... klâsik anlamiyla 'anti-semitizm'in 

yok olmasi Yahudi toplumlannin siyasal ve maddî durumlari için 

yararli olmakla birlikte, 'iç ya§amimizda çok olumsuz etkileri' oldu." 

(New Tork Times, 24 Temmuz 1958). Charles Solomon, Black Friars 

Dergisindeki (Ocak 1957) makalesinde, yukandakine benzer biçimde 

îngiltere'deki Yahudi toplumunun, anti-semitizm eksikligi nedeniyle 

tiikenme tehlikesiyle kar§i kar§iya olduguna i§aret ediyordu: "Bir 

insanin kendisinin Yahudi oldugunu açikça sôylemesi gùçliiklere, 

hattâ ôlume neden oldugunda, insanoglunun boy un egmez ruhu -ya 

da belki de inatçiligi - kendini gosteriyor demektir...Ancak, Yahudi 

olmak, yalnizca biraz rahatsizhk veren bir durum olursa, yiice bir 

kararhhk içine girmek guçle§ir." Amerikan Yahudi Kongresi de Léo 

Pfeffer aracihgi ile §unu ortaya koydu: "Bôyle bir ayrim hayirh olabilir. 

Yahudiligin bekasini saglamak için bir miktar anti-semitizmin 

gerekli olmasi mùmkùndur." (The National Jewish Post and Opinion. 

6 Kasim 1959). 

"îsrail ile Yahudi olmayan dunyanin balayilarmin sona erdigini' 

teslim eden Nahum Goldmann, Çubat 1975'de Kudus'te toplanan 

Dùnya Yahudi Kongresinde açikça ve cesurca §unlan ortaya koydu: 

'"Marvin Lowenthal, The Diaries of Theodor Herzl, New York, 1956, s. 7.

"îsrail konusundaki siyasal bunalim sirasinda ïsrail'in 

politikasi Yahudilerin ya§adigi iilkelerce reddedildigi surece, 

bu Yahudiler ile ulkeleri arasmda çeli§ki ortaya çikacaktir. 

Bunun tek çôzùmu sorunun varligini takdir edip, 

çifte bagbhklar için mùcadele etmektir." 

Siyonistler, Ïsrail'in "derlenmesi" konusundaki inançlari kendilerine 

ôzgù bagnazliklara dayanan sag kanat îrkçilarin ve yobazlann destegini 

kazanmada hiç duraksamadilar. Ancak, butiïn bu entrikalara 

kar§in, Siyonist toplanma çabalari, Siyonist devletin bozgunu olarak, 

ba§arisizlikla sonuçlandi. Ben-Gurion'un donmeyen Yahudilere yônelttigi 

"Tannsizhk" suçlamasi bir yana, 1951-61 dônemi için koydugu 

4 milyonluk hedefe ulagilamadi; çagrisina yalniz 800,000 ki§i kar§ihk 

verdi. Aym on yilm son dôneminde goçmen miktari yilda 30,000'e 

kadar dii§tu. 1975 ve 1976'da ïsrail'den goçenlerin toplami, Ïsrail'e 

olan goçii a§ti. ïsrailli Siyonistler Amerikah Yahudilerin ïsrail'e 

hâlâ kendi yurtlan ve devletleri olarak degil, bir "hayirseverlik" 

konusu gozuyle baktiklarini gdrùyorlardi. ïsrail'i siyasal, diplomatik, 

ekonomik ve duygusal olarak ne kadar desteklerlerse desteklesinler, 

hâlâ dogduklan iilkelerde kalmayi yegliyorlardi. Onlann Siyonist 

tammi hep aym kaldi: "Siyonist, ikinci bir Yahudiye bir ùçùncùyu 

ïsrail'e gondermek için para veren bir Yahudidir." 

Hiçkimse gelecekte olacaklan tahmin edemez. Ancak ne yazik ki, 

Amerikan kamu oyunun sabretme konusunda bir dayanma sininna 

gelmesi ve Siyonizm etkisindeki Amerikan di§ politikasi insanligin 

ve Amerika'nin çikarlarmi felâkete surùklediginde kalkip "Sizler 

Amerikah misiniz yoksa ïsrailli misiniz" diye sormasi olasidir. 

Siyonizm'in o zamana kadar ba§ansiz olan ïsrail'e goç oyunlan, 

ba§ari kazanmaga ba§layabilir. Bugiin ïsrail'i Siyonizm'den anndirmak 

ve gerek Yahudiligin, gerekse ïslâm'in en iyi geleneklerinden 

yararlanarak lâik, demokratik devlet kurmak için îlimli Filistinlilerle 

birlikte hareket etmek varken, yukaridaki seçenegin gerçeklestirilmesinden 

Amerika zararli çikmayacak midir Filistin'de bari§ için 

tek yol budur. 

64

SiYONiZM VE FiLiSTiN TOPRAKLARI 

SAMÏ HADAWI ve WALTER LEHN 

îsrail, Birle§mi§ Milletler Andla§masi hiikiimlerini, Filistin anla§mazhgina 

ili§kin çe§itli kararlari, însan Haklari Evrensel Bildirisini 

ve tabii Sivillerin Sava§ Zamaninda Koranmasina îli§kin 1949 Cenevre 

Sôzle§mesini çigneyerek otuz yildir uluslararasi topluma meydan 

okuyor, onu a§agiliyor. îsrail'in B.M.'e karçi tutumunun bir gôstergesi 

de, Genel Kurul'daki delegesinin, 1975 Kasim ayinda, Siyonizm'i 

"îrkçiligin ve irk ayrimmin bir biçimi" olarak tanimlayan oylamadan 

ônceki gôsterisiydi. B.M. ve liye ùlkelere kar§i saygisinin ôlçiisù olarak, 

karar taslagini yirtip "Biz, Yahudi halki için, bu bir kagit parçasindan 

ba§ka bir §ey degildir ve ona kar§i tutumumuz da bôyle olacaktir!" 1 

demi§ti. Bu davrani§, îsrail'in kùstahhgimn derecesini ve siyasal 

Siyonizm'in içerdigi îrkçihgin bir sonucu ve belirdsi olarak, diger 

halklann insan haklarma kar§i saygisizhgmi gôstermi§d. 

Bu incelemenin amaci, Siyonistlerin FilisUn'de toprak edinmelerinin 

bir katalogunu çikarmak degil, îsrail'in 1948'deki kurulu§undan 

once ve sonra toprak elde etmek için uyguladigi teknikleri 

incelemektir. On bilgi olarak, Manda'dan once Filistin'deki niifusun 

ve toprak mulkiyetinin yapismdan ve Siyonizm'in Filistin'deki 

savlanndan kisaca sôz edilecektir. 

Mandadan Once Filistin: 

Filistin kiiçùk bir iilkedir. Toplam yùzôlçiimù 27, 027 kilométré 

(ya da 10,435 m il) karedir. Bunun 26,323 kilométré (ya da 10,164 

mil) karesi kara alanidir. 704 kilométré (ya da 271 mil) karesini de, 

Ôlii Deniz'in yansi, Tiberias Gôlii (Galilee Denizi olarak da bilinir) 

ve Hulah Gôlii olmak iizere, su diizeyi altindaki topraklar olu§turur. 

Filistin fiziksel olarak dort ana alt-bôlgeden olu§ur: Kiyi ovasi, 

yaylâ bôlgesi, Urdiin Vadisi ve giiney çôlii. Kiyi ovasi kuzeyde 4 

mil, gùneyde, kiyidan Ûrdùn Vadisine uzanan Esdraelon Ovasmin 

1 The Toronto Star, 11 Kasim 1974. 

65

ulundugu Hayfa hariç, 20 mil kadar géni§liktedir. Yaylâ bôlgesi 

kuzeyde Galilee Tepelerini ve giineyde Orta Filistin yuksekliklerini 

içine alan Esdraelon Ovasiyla kesi§ir. Hebron'un giineyinde yaylâ 

alçalir ve giiney çôlùne kari§ir. Ûrdun Vadisi kuzeyde Hulah Gôlùne, 

giineyde Oliï Denize uzanir; vadinin bùyùk bôlùmù deniz dùzeyinin 

altindadir. 

Filistin topraklari, 2,5 milyonu engebeli ve kiraç, 12,5 milyonu 

çôl olan 26,323,023 dônùmlùk (4,5 dônùm 1 hektar kadardir) bir 

alani kaplar. Tarimsal potansiyel bakimindan toprak dengesi farkhla§ma 

gôsterir. Topragin niteligi genel olarak ovalarda iyi, yaylâlarda 

vasattir. Tiberias Gôlù'nùn iyi nitelikli topraga sahip oldugu 

gùney kesimi di§mda, Ùrdùn Vadisi vasat ya da zayiftir. 2 

Manda'dan ônceki Filistin'in nùfusu konusunda gùvenilir istatistikler 

yoktur. Ancak, Tùrklerin ve ïngilizlerin verdikleri sayilar, 

yetersiz de olsalar, hâlâ en iyi bilgi kaynaklanmizdir ve daha yan 

tutan kaynaklann tahminlerinden daha az ôn-yargilidirlar. Tùrklerin 

1914'te yaptigi sayim, 3 gôçebeleri içerip içermedigi belli olmayan, 

689,275 ki§ilik bir toplam nùfus ortaya çikardi. Siyonist ôrgùtùn 

gôrevlilerinden olan, yani konuya ilgisiz olmayan, Arthur Puppin, 

bu toplamm 57,000-62,ooo'nin (% 8,3-9) Yahudi oldugunu tahmin 

ediyordu. 

Modem demografi tekniklerinin kullanildigi ilk sayim Ingilizler 

tarafindan 31 Aralik 1922'de yapildi. Gôçebelerin hesaba katilmadigi 

bu sayim, 590,890'! Mùslùman, 83,794'ù Yahudi, (Ingilizler ve diger 

Avrupalilar dahil) 73,024'ù Hiristiyan ve 9,474'ù "digerlerinden" 

(bunlarin bùyùk bôlùmù Dùrzilerdi) olan 757,182 ki§ilik bir toplam 

sonuç verdi. Mùslùmanlarin, "digerleri"nin ve Hiristiyanlann ezici 

çogunlugunun gerçekte Araplar (ana dilleri Arapça olan ki§iler) 

olduguna gôre, bu sayilar 673,399 (% 89) Arap ve 83,794 (% 11) 

Yahudi olarak ôzetlenebilir. Yahudilerin % 75'i Yafa ve Kudùs'ùn 4 

kentsel alanlarinda yogunla§mi§ti. Demek ki, "Yahudi çiftçiler" ve 

2 John Hope Simpson, Palestine, Report on Immigration, Land Seulement and Development (Cmd. 

3686, London, 1930), s. 12-23; W.B. Fisher, The Middle East, London, 1971, s. 385-392; 

Sami Hadawi, Palestine: Loss of a Héritage, San Antonio, Texas, 1963,8. 7-11, 14-23. 

3 1922 sayilarmin ahndigi Census of Palestine, 1922'yi kaynak gôsteren yapitlar: Janet L. 

Abu-Lughod, "The Démographie Transformation of Palestine", Ibrahim Abu-Lughod, 

der., The Transformation of Palestine : Essays on the Origin and Development of the Arab-Israeli 

Conflict, Evanston, Illinois, 1971, s. 141. 

4 Abu-Lughod, s. 142. 

66

"eski topragi sùrme" hakkindaki Siyonist savlarina kar§m ne çiftçilik 

yapiyorlardi, ne de ôteki tarimsal i§lerle ugra§iyorlardi. 

Bu dônemdeki toprak miïlkiyeti sistemine ili§kin guvenilir 

bilgi elde etmek daha da giiçtûr. 5 Manda Hûkûmeti, tahminlerin 

"genel olarak kabul edildigini" bildirerek, Ekim 1920 oncesinde Yahudilerin 

toplam mùlkiyeti için 650,000 dônûm sayisini veriyordu. 6 

Bu sayi Filistin topraklarimn % 2,47'sini olu§turuyordu. 

Demek ki, Filistin'in Milletler Cemiyetince Ingiliz Mandasi 

altina koyulmasimn arifesinde, Yahudiler Filistin niifusunun % 10-11' 

ini oluçturuyorlardi ve topragm yakla§ik % 2,5'una sahiptiler. 

Siyonizm'in Filistin 9 deki tddialari: 

Theodor Herzl'in kendi ônerdigi Judenstaat'in yeri olarak Filistin'den 

ba§ka yerle§im merkezleri de du§ùnmù§ olmasma ve hattâ 

Filistin'in "iklimi, Rusya'ya ve Avrupa'ya yakinhgi, yaydma alani 

olmamasi" 7 gibi kimi kôtù yanlanndan sôz etmi§ olmasma karçin, 

Filistin'in diger butùn dù§ùncelere iistùn gelen bir yaran olacakti: 

"Biiyùk efsane." 8 Filistin'in butùn Yahudilerin atadan kalma yurdu 

oldugu efsanesi genel olarak Hiristiyanlarca 9 ve Yahudilerce kabul 

edilmi§ti; Herzl'in ônerisine ancak bôylece daha kolay destek saglanabilirdi. 

Sonunda Filistin'in seçimi Yahudi Ulusal Fonu'nun yalmz 

"Filistin ve hemen biti§igindeki ùlkelerde" 10 somùrgele§tirme için 

toprak saglanmasmin kararla§tirildigi Altinci Siyonist Kongresinde 

(Basel, Agustos 1903) kesinle§ti. 

Herzl, ônerdigi devletin sinirlanndan baçka nitelikleriyle daha 

çok ilgilenmiç gôrùnùr. Gerçekten de bu konuda kendi ba§ina fazla 

dù§ùnmemi§ti. 1896 Nisaninda Gùney Afrika dogumlu Ingiliz Hiristiyan 

papazi William Hechler "saatlerce sùren" vaazinda Herzl'e 

s Bunun nedenlerinin bir arajtirmasi için bak: John Ruedy, "Dynamics of Land Aliénation", 

Abu-Lughod, ibid., s. 120-4; William R. Polk, David M. Stamlar ve Edmund 

Asfour, Backdrop to Tragedy : the Struggle for Palestine, Boston, 1957, s. 71, 230-36. 

"Government of Palestine, Survey of Palestine : Prepared in December 1945 and January 1946for 

the Information of the Anglo-American Committee of Inquiry, 2 C., Jerusalem, 1946, I, s. 243. 

'Raphaël Patai, der., The Complété Diaries of Theodor Herzl, New York, i960, s. 56. 

"Ibid. Ayrica bak: s. 133. 

'Regina Sharif, "Christians for Zion, 1600-1919," Journal of Palestine Studies V, No. 3-4, 

(1976), s. 123-41. 

10 Stenographisches Protokoll der Verhandlungen des VI. îonisten Kongresses in Basel, 23. bis 28. 

August 1903 (Vienna, 1903), s. 262-63. 

67

Siyonistlerin §u alani kollamalanni sôylemi§ti : "Kuzey siniri (Turkiyede) 

Urgiip'e bakan daglar, giiney siniri da Sùvey§ Kanali olmali." 11 

Hechler ayrica "Dâvut ve Suleyman'in Filistin'i" 12 sloganini ônerdi. 

Herzl, Hechler'in iyi bir ôgrencisi oldugunu iki yil sonra 1898 Ekiminde 

arkada§i Max Boderheimer'in ônerisinden, onu onaylayarak sôz 

ederken gôsterdi: "Misir Irmagindan Firat'a." 13 

Birçok Siyonistin selâmlayarak kar§iladigi 14 1917 Balfour Bildirisi 

15 kesin olarak belirlenmi§ bir toprak gôstermiyor, yalnizca îngilizlerin, 

"Filistin'de Yahudi halki için ulusal bir yurt kurulmasim 

kolayla§tirmak için biitùn çabalanni" harcalayacaklan konusunda 

sôz veriyordu. Siyonistler 1919 Paris Ban§ Konferansma kadar iddialarim 

yumu§attilar ve yalnizca doguda (bugunkù adlariyla) 

Lubnan'da Sidon'dan Suriye'de §am'a, giineyde Ûrdiin'de 

Ma'an, Amman ve Akabe, batida Misir'da El Ari§'e kadar olan topragi 

istediler. 16 Ozellikle Ingiltere ve Fransa arasinda yapilan gôrii§- 

meler sonucunda, A.B.D.'nin de onayiyla, Filistin'in sinirlari saptandi 

ve Filistin Mandasi 17 Milletler Cemiyeti Konseyi tarafindan Temmuz 

1922'de onaylandi. Ertesi yil Ingiltere, Manda belgesinin 25' 

inci Maddesinde verilen yetkiye dayanarak, Yahudi "ulusal yurdu" 

hùkùmlerinin uygulanabilir oldugu alani Urdùn Irmagi'nin batisiyla 

smirlandi. Bu, Siyonistlerin hak iddia ettikleri topraktan ônemli 

ôlçiide kiiçùktù ve daha sonra tek ba§ina Filistin olarak adlandirilacakti. 

Bôylece, Herzl'in yillardir pe§inde ko§up ele geçiremedigi 

"ferman" artik Siyonistlerin elindeydi ve Filistin'de bûyùk ôlçekli 

Yahudi somurgeci yerle§in i için sahne hazirdi. 

Biitiin bu gôru§me ve entrikalarda gôz ônune alinmayan insanlar, 

bir halk olarak tanmmayan ve yurtlan, topraklan, gelenek- 

"Diaries, s. 343. 

,2 Ibid. 

13 Ibid., s. 711. 

H Kar§i bir gôru§ için, Ahad Ha'am, "After the Balfour Déclaration," Gary V. Smith, der., 

Zionism-The the Dream and the Reality : a Jewish Critique, New York, 1974, s. 83-90. 

ls Leonard Stein, The Balfour Déclaration, London, 1961 ; Christopher Sykes, "The Prosperity 

of His Servant: A Study of the Origins of the Balfour Déclaration," Two Studies in Virtue, 

New York, 1953, s. 107-235; Ben Halpern, The Idea of the Jewish State, 2. B., Cambridge, 

Mass., 1969, chap. 9; Pok et al., chap. 9; W.T. Mallison, Jr., "The Balfour Déclaration: 

Appraisal in International Law," Abu Lughod, op. cit., s. 61-111. 

'"Halpern, s. 278, 304. 

"Henry Cattan, Manda'nin Milletler Cemiyeti Misaki'nin 22'nci Maddesiyle çeli§tigi 

için, uluslararasi hukuk açisindan geçersiz oldugunu ileri sùruyor : Palestine and International 

Law : the Légal Aspects of the Arab-Israeli Conflict, London, 1973; Manda Belgesi, s. 176-81. 

68

leri hakkinda kendilerine dani§ilmaya gerek bile gôrulmeyen Filistin'in 

yerli Arap halkiydi. n Agustos 1911 tarihli uzun bir memorandumda 

zamamn îngiltere Di§ I§leri Bakani Arthur James Balfour 

ku§kulari giderici bir açik yureklilikle Manda sistemini ve Milletler 

Cemiyeti Misaki'mn "(daha once Osmanh Imparatorluguna bagh 

olan) bu toplumlann istekleri, mandater devlet seçiminde dikkate 

alinacak baçhca etken olmahdir" diyen 22'inci Maddesini 18 inceliyor 

ve Filistin'e il§ikin olarak çunlan belirtiyordu : 

"Misak'in sôyledikleriyle mùttefiklerin politikasi arasindaki 

çeli§ki çok bùyùktur... Çiinku Filistin'in bugunku sakinlerine 

daniçmayi bile ônermiyoruz...Dôrt biiyiik devlet 

Siyonizm'le anla§mi§ durumdadir. Ve Siyonizm ister iyi, 

ister kôtù olsun, ister dogru, ister yanh§ olsun, bugiin o 

eski topraklarda yaçayan 700,000 Arabin tutku ve ôn-yargdanndan 

çok daha derin bir anlami olan yùzlerce yillik 

geleneklerden, bugunku gereksinmelerinden ve gelecege 

iJi^kin umutlarmdan kaynaklanmaktadir. Bence bu dogrudur." 

19 

Kisacasi, Filistinli Araplar seçeneksiz birakdiyorlardi. Ingiltere' 

yi mandater giiç olarak seçip, onun "ulusal yurt" polilikasini kabullenmekten 

ba§ka bir seçenekleri yoktu. 

Ulusal yurt deyimi, Siyonizm'in Filistin'deki iddiasinin ôzii ve 

temel bir parçasi olan gizleme, maskeleme olgusunun bir ôrnegidir. 

Siyonist nivetleri maskelemc.k ve bôylece kar§i çiki§lar yaratmamak 

için seçilen y\lmanca Heimstàtte sôzcùgiinùn (tam çevirisi olmamakla 

birlikte) kar^digi olarak kullamlmaktadir. Max Nordau 1920'de §unlari 

yaziyordu : 

"Filistin'de Yahudi devleti kurma çabasinda olanlari, 

hem butunistedigimizi anlatabilecek, hem de bunu, istedigimiz 

topraklarin egemenleri Turkleri ki§kirtmayacak biçimde 

dile gedrebilecek dolambaçh bir sôz bulabilecegimize 

ikna etmek için elimden geleni yaptim. Devlet kar§digi 

olarak Heimstàtte'yi ortaya attim...Anlami belirsizdi ama 

biz, hepimiz bunun ne anlama geldigini anhyorduk. O 

,8 Metnin butiinu için, Cattan, s. 175. 

'''E.L. Woodward ve Rohan Butler, der., Documents on British Foreign Policy, 1919-1939 

seri I, C. IV, 1919, (London 1952), s. 345. 

69

zaman bu bizim için Judenstaat [Yahudilerin devleti] anlamina 

geliyordu, §imdi de ôyle." 20 

Siyonist sômiirgelik genellikle daha bùyùk olan Avrupa sômurge 

aluminm bir parçasi olarak gôrùlùr. Bu ku§kusuz dogru olmakla 

birlikte, Siyonist sômùrgeciligi ôtekilerden ayiran birçok ôzelligin 

gôzden kaçirilmasina da neden olmaktadir. Once, Siyonizm varolan 

bir devleti temel alarak yayilmayi degil, devletsiz, yurtsuz 

sayilan bir halk için bir devlet kurmayi gùdùyordu. îkincisi, Siyonizm, 

kârh biçimde sômùrùlecek yeni pazarlar ve insan gucù ya da dogal 

kaynaklar pe§inde degil, "topraksiz bir halk" için bir devletin kurulabilecegi 

"halksiz bir toprak" pe§indeydi. 

Bôyle bir giri§imi Yahudi ve Yahudi olmayanlara kar§i hakli 

çikarmak ve yasallaçtirmak için Siyonizm, (a) dôniif kavramini, yani 

yalnizca daha once çikartildiklarini sôyledikleri bir topraga dônme 

pe§inde olduklanna dair kavrami ve (b) Yahudi olmayan herkesin 

dogasmda bulunup, degi§mez olarak, amacma hizmet edecek biçimde 

niteledigi anti-semitizmi vurgulad 1. Anti-semitizm, Yahudilerin anayurtlanndan 

çikarilmalarinin ve sùrgùnde de boyunduruk altina alinmalannin 

sorumlusu olarak sunuldu. Siyonistlere gôre, tek çôzùm tercihan 

insansiz bir ùlkeye dônù§tù. îstedikleri ùlke olan Filistin bu nitelige 

uymadigina gôre, uygun duruma getirilmeliydi; içinde ya§ayanlar 

bo§altilmahydi. Bôylece, o insanlar sômùrùlmù§ olmayacak 

(anla§ilan bu sùrùlmeden daha bùyùk bir kôtùlùktù) ve bùtùn bu 

giri§im yalniz kabul edilebilir olmakla kalmayacak, dogru, iyi, giderek 

kutsal sayilacakti! 

20 Sykes,s. r6o, dn. i. "Siyonizm'in amacinin, Yahudi halki için Filistin'de biryurt yaratmak..." 

oldugunun açiklandigi Birinci Siyonist Kongresi'nden (Basel, Afustos 1877) sôz ederken, 

Herzl Eyliil'de §unlari yazmi§ : "Basel Kongresini—kamuoyu ônunde sôylemekten kaçinaca|im—tek 

bir sôzle ôzetleyecek olsam, §unu §ôylerdim: Basel'de Yahudi Devleti'ni kurdum." 

Diaries, s. 581. Chaim Weizmann, aym Kongre hakkinda elli yil sonra yazarken, §ôyle diyordu 

:"Hepimiz onu en azindan Herzl kadar Yahudi devletinin kurulu§u olarak gôriiyorduk." 

Trial and Error : the Autobiography of Chaim Weizmann, New York, 1949, s. 68. Aym konuda 

diger Siyonist ônderlerden de alintilar yapilabilir. 

lngiliz1 ve Siyonist memurlarin deyimi aym biçimde anladiklan konusunda ku§ku yok. 

1921'de Hindistan dairesinde gôrevli olan John Shuckburgh §unlari yaziyor: "Weizmann' 

in Lloyd George'a Majestelerinin Hiikûmeti, ùnlù Balfour Bildirisi'ndeki 'Yahudi ulusal 

yurdu' deyimine ne anlam vermekte diye sordu. Ba§bakan 'Bir Yahudi devleti demek 

istiyoruz' diye yamtladi." Doreen Ingrams, der., Palestine Papers, 1917-1922: Seeds 

of a Conflict, London, 1972, s. 146. 22 Temmuz 1921'de Lloyd George, Arthur James 

Balfour, Winston Churchill, Chaim Weizmann ve digerleri arasindaki bir konu§madan sôz 

ederken, "L.G. ve A.J.B., ikisi de Bildiri ile, her zaman sonuçta bir Yahudi devletini 

kastettiklerini sôylediler" diyor. Middle East Diary, 1917-1956, New York, i960, s. 104. 

70

Bôylece, Siyonistlerin Filistin uzerindeki iddiasi, Filistin'in bir 

halk olarak degil, yalnizca ilkel a§iret ve gôçebeler toplulugu olarak 

gôrulen yerli sakinleri bo§altilarak ele geçirilmesi yôniïnde, Ingiltere' 

nin ve genel olarak Bati dûnyasinm destegini saglamaya yarayacak 

biçimde savunulu.p hakh çikarildi. 

Manda Altindaki Filistin: 

Manda belgesinin Ingiltere tarafindan Milletler Cemiyetine verilip 

Temmuz 1922'de onaylanmasina ve Eylùl 1923'te yiiriirlùge girmesine 

karçilik, Manda yônetimi uygulama yôniinden 1920'de ba§ladi. Nisan 

1920'de San Remo Konferansinda,BirinciDunya Sava§inin galiplerieski 

Osmanh Imparatorlugunun topraklarinin dùzenlenmesi konusunda 

ve bu arada Filistin için mandater devletin Ingiltere olmasinda anla§tilar. 

Bu anla§maya dayanarak Ingiltere Temmuz 1920'de daha 

ônceki askerî yônetimi devralarak, Filistin'de sivil bir yônetim kurdu. 

Askerî yônetim Siyonistlerce sik sik, Siyonizm'in amaçlanna 

kar§i diï§manca bir politika izlemekle ve hattâ anti-semitik olmakla 

suçlaniyordu. Ancak, yônetim kayitlarimn incelenmesi ve memurlanndan 

bir bôliimùnûn daha sonra Siyonistlerin açik onaniyla sivil 

yônetimde de gôrev almi§ olmalari olgusu bu tiir suçlamalarm temelsiz 

oldugunu gôsteriyor. Askerî yônetim kendini sava§ kurallariyla 

simrli hissediyor ve ifgâl altindaki du§man topragini yônetiyormu§ 

gibi davranmak geregini duyuyordu. Bu yûzden, genel olarak, 

Filistin'de statùkoyu korumak için çaba gôsterdi. Toprak Sicil 

Dairelerini Kasim 1918'de kapatti. Yahudi gôçùnù durdurmamakla 

birlikte, kolayla§tirmadi da. Ancak bu dônemde, ïbranice resmî bir 

dil olarak kabul edildi ve Siyonist Komisyona ulkede c!ola§ma ve geli§- 

meler plânlama izni verildi. Sivil yônetim Filistin'de statùkoyu koruma 

yùkumlùliigù duymadigi ve gerç'ekte onu degi§tirmekle gôrevli 

oldugu içindir ki, Siyonistler 1920'deki yeni yônetimi pek iyi kar§iladilar. 

Manda, açikça Siyonistlerin amaçlanna uyacak biçimde tasarlanmi§ti. 

Yalniz giri§ kisminda yer alan Balfour Bildirisi degil, 2,4,6, 

11,21 ve 23'uncu Maddeler 21 açikça Siyonistlerin çikarlarina gôre 

formule edilmi§ti. Bôyle bir politikayla uyumlu olarak sivil yônetim 

Yahudi ya da Yahudi olmayan Siyonistlerle doldurulmuçtu. Yahudi 

21 Metin için bak: Cattan, s. 176-81; Ingrams, s. 177-83. 

71

gôrevliler arasinda "Manda'nin kuruculanndan biri olan" 22 Yiiksek 

Komiser Herbert Samuel 23 ve sorumluluklan arasinda biitùn hùkûmet 

organlanna hukuksal dani§manlik yapma, mahkemeleri ve toprak 

si cil dairelerini denetleme ve yasa taslaklari hazirlama bulunan 

(ve e§i Samuel'in yegeni olan) Ba§savci Norman Bentwich vardi. Ayrica, 

Goç Dairesi Mùdûrù Albert Hyamson, aym dairede gôrevli 

(Ingiltere'deki Siyonist orgùtunun eski bir gôrevlisi) Denis Cohen, 

Hiikûmet Sekreteri Ba§ Yardimcisi Max Nurock, Ticaret ve Enclustri 

Mùdùrù Ralph Harari, Levazim Denetçisi Harold Solomon da Yahudi 

gôrevlilerdendi. Bentwich Yahudi olmayanlardan Hiikûmet Ba§ 

Sekreteri Wyndham Deeds ve onun ardili Gilbert Clayton'u "Yahudi 

ulusal yurdunun saglam dostlan" 24 olarak niteliyor. 

Yeni hukûmetin ilk eylemleri Temmuz ayinda yeni bir Gôç 

Yônetmeligi ve Eylùlde de, Yahudilerin toprak satin almalarim 

Arap ayaklanmasmin etkenlerinden biri olarak degerlendirilen 25 

bir Toprak Transferi Yônetmeligi çikarmak oldu. Miilkiyet transferine 

izin veren Toprak Sicil Dairesi Ekimde yeniden açildi ve Filistin'de 

çok karma§ik ve çôzùlmesi gùç bir konu olan yeni bir tapulama 

sistemi uygulamaya konuldu. Bundan beklenen Siyonistlerin 

toprak ele geçirmelerini kolayla§tirmak, hizlandirmak ve daha 

ucuzlatmakti. 

Bùtun bu ônlemler, her zaman bilerek olmasa da, Siyonistlerin 

amaçlanna yaklaçmalarina hizmet etti. Buna gùzel bir ôrnek, 

gûya toprak agalannm kiraci çiftçileri topraklarmdan çikarmalarmi 

"Feldmare§al Allenby, 6 Mayis 1920'de D15 Iflcri Bakanhgina gônderdigi "çok âcil, ôzel 

ve çok gizli" bir telgrafta Samuel'in atanmasi konusunda uyanda bulundu: "Ilk yônetici olarak 

bir Yahudi'nin atanmasi oldukça tehlikeli olacaktir kanisindayim...Filistinli Musliiman 

ve Hiristiyanlar...bu olayi...iilkenin birden Siyonist bir yônetime devri olarak gôrecekler... 

agirhklarmi yônetime kar§i koyacak... her tiirlu hukûmeti giiç duruma sokacaklar." 

Askerl yônetimin ba§i General Bols, Samuel'in atanmasma tepkileri §ôyle bildiriyor: 

"Ça§kinlik, umutsuzluk ve ôfke, Mùsliiman-Hiristiyan halkin duygulanydi...Yahudiler 

arasinda bir dinda§lanna bah§edilen bu §eref nedeniyle genel bir ho§nutluk vardi; ancak, bu, 

dinsel ôzgiirlùkleri için yeterli ônlem saglanamadigi korkusunu duyan Ortodoks Yahudiler 

nedeniyle azalabiliyordu..." Bols, Avrupali bir Siyoniste atifta bulunarak sonuca vanyor: 

"Ilk alti ay Mùsliiman ve Hiristiyanlardan korunmak için bir îngiliz muhafiza gerek 

duyacak, alti ay sonra Siyonistlerden korunmak için çifte Ingiliz muhafiz isteyecek." Ingrams, 

s. 105-107. 

"Norman ve Helen Bentwich, Mandate Memoirs, 1918-1948, London, 1965, s. 12. 

"Ibid., s. 32. 

"Thomas Haycraft ba§kanhgmdaki komisyonun bulgulari : Report of the Commission of Inquiry 

on the Disturbances of May 1921, (Cmd. 1540; London, 1921), s. 51. 

72

ônlemek için hazirlanan Toprak Transferi Yônetmeligidir. Yônetmelik 

istenenin tersi bir sonuç verdi, çunkù biiyiik toprak parçalarmin 

çogunun sahipleri bu topraklardan uzakta ya§iyorlardi. Toprak 

sahipleriyle kiracilann ili§kileri o zamana kadar gôreli olarak iyiyken, 

yeni yônetmelik, Siyonist arsa komisyonculannca yiireklendirilen 

kiracilarda, kendiletine iistù kapah hukumleile verilen belirli "kiracilik 

haklari"nin artik kira ôdemelerini gerektirmeyecegi kanisini 

yaratti. Mulkleri sorun yaratan, buna kar§ihk az bir gelir alabilen ve 

vergi yùkù de olan toprak sahibi guç bir durumda kaldigini gôrdû. 

Siyonist toprak komisyonculari bu sxrada devreye girip, topraklan 

satin almayi ve toprak sahiplerini dertlerinden kurtarmayi ôneriyorlardi. 

Yahudi §irketlerine devlet topraklan ve dogal kaynaklar iizerinde 

sulama, elektrik iiretme, Ôlii Deniz'den potasyum ve diger madenlerin 

çikartilmasi gibi ayricaliklann verilmesi somùrgecilere yarayan 

diger onlemlerdi. Herhangi bir biçimde ve hiçbir ayncahk Yahudi 

olmayanlara verilmiyordu ve Manda'dan once verilmiç olanlar da, 

bir ïngiliz §irketi verilmi^ olsa bile —ornegin, Kudus Elektrik ve Hulah 

ayncaliklari—- daha sonra hiikûmetin el altindan yardimiyla ele 

geçiiiliyordu. Araplarin elinde kalan tek ayncahk Himmah Sicak Su 

Kaynaklan idi. Bu ayricaligin sahibi olan Suleyman Nazif yazarlardan 

birine (Hadawi), ayricaligin iptal edilmesini istemiyorsa satmasi 

gerektigi yolunda kendisine baskilar yapildigim anlatmi§tir. 

Bunlar gibi somut konulardan baçka, daha çok sembolik anlami 

olmakla birlikte, Araplara bagimh durumlarmi ve ellerindekini 

ergeç kaybedeceklerini hatirlatip onlari ofkelendiren yontemler de kullamldi. 

Ekim 1920'de Filistin'de çikarilan bir pulun iist kismmda 

Arapça, oitasinda îngilizce ve altmda Ibranice Filistin sôzcùgu yaziliydi. 

îbranice olanin yanmda Eretz Tisrael'i simgeleyen, yine îbranice 

alef ve yod harfleri vardi. Bentwich'e gore, bu yolla "Samuel, 

geleneksel Yahudice adm resmen tanmmasini ustalikla saglami§ 

oldu." 26 Bentwich, bir Arap milliyetçisi grubun bu harekete mahkeme 

yoluyla kar§i koymaga çali§tigmi, ancak "mahkemenin yônetimin 

eylemine kari§mayi reddettigini" ekliyor. 

Siyonist amaçlann gerçekle§tirilmesinde olumlu tutum takinmasinm 

yanmda, yonetim Yahudi olmayan Filistinlilere kar§i 

uygulanan açik ayrimi ônlemek için hiçbir §ey yapmadi. Yahudi 

26 Bentwich, s. 64. 

73

Ulusal Fonu'nun (Keren Kayemeth Leisrael) toprak satin almasina, 

toprak iistiinde mulkiyetin devredilmesini engelleyecek ve Yahudi 

olmayanlara kiralanmasmi yasaklayacak biçimde sôzle§meler yapmasma 

izin verildi; Yahudi kiracilar, kira sôzle§mesinde Yahudi 

olmayanlarla i§ yapmamayi, boylelerini i§lerinde çah§tirmamayi yùkûmleniyorlardi. 

Manda belgesi hùkiimlerinde yan-hukûmet organi 

gibi gosterilen (M. 4, M. 6, M. 11) ve aslmda "Siyonist Ôrgiïtu'nùn bir 

bir diger adi" 27 olan Yahudi Ajansi'nin Agustos 1929'da beriimsedigi 

kurucu belgesinde §unlar beliitiliyordu (M. 3): 

"Tcprak, Yahudilerin mulkiyeti olarak elde edilmeli... 

[ve] Yahudi halkinm devredilmez mùlkù olarak korunmalidir. 

Ajans, Yahudi emegi temelinde tarimsal kolonizasyonu 

ozendirecek, Ajans tarafindan sùrdùrùlùp geli§tirilen 

bùtùn çah§malarda Yahudi emeginin kullanilmasi 

bir ilke olarak kabul edilecektir." 28 

Benzer biçimde, Filistin Kurulu§ Fonu'nca (Keren Hayesod) 

Yahudi kolonistlere sermaye saglamasi için yapilan ôdeme anla§malannda 

"yerle§en kimse, yardimci tutmak zorunda kaldigi zaman, 

yalnizca Yahudi i§çi çah§tirmayi ùstlenir." (M. 7) deniliyordu. 29 

Zamanin Yahudi Genel I§ Federasyonu (Histadrut) Arap i§çîleri 

temsil etmemekle kalmayip, onlarm Federasyona bagh bir sendikada 

toplanmalanni da engelledi ve Siyonist olmayan Yahudi i§verenlere 

de diger Arap i§çilerin yerine Yahudi i§çilerin alinmasi yolunda 

baski yaparak Araplara i§ veiilmesini engellemek için her çabayi 

gôsterdi. 30 Israil'in onde gelen haftahk dergilerinden Ha'olam Haz,eK'va 

Yazi I§leri Mùdùrù Uri Avnery'nin deyi§iyle: 

"Ibrani Emegi demek, Arap Emegine Hayir demek anlamma 

geliyordu. Topragm rehinden kurtarilmasi, çogu 

zaman, orada ya§amakta olan Arap fellâhlardan kurtarmak 

demekti. Portakal bahçesinde Arap çahçtiran 

bir bahçe sahibi dâvâya ihanet etmi§ bir hain, yalniz 

bir Yahudi i§çiyi i§ten yoksun birakmakla kalmayip, 

daha ônemlisi, ùlkeyi bir Yahudi i§çiden yoksun birakan 

alçak bir gerici sayiliyordu. Onun bahçesine saldinlmali, 

"Halpern, s. 195. 

28 Hope Simpson, s. 53. 

"Ibid. 

M Ibid., s. 55. 

74

Araplar zorla çikartilmaliydi. Gerekirse, kan dokmek 

me§ruydu." 31 

Avneiy, ayrica, kiraci olarak toprak i§leten Araplarm "bir kibbutz 

kurulmasi gerekince Yahudi Ulusal Fonu tarafindan elc geçirilen 

topraktan hemen çrkanldiklarini" da ekliyor. 

"Yardimci" gôrevlilei, "kolayla§tirici" yasalar ve hukûmetin 

"nufusun diger kesimlerinin (yani Araplarm) hak ve durumlarmin 

zarar gôrmemesi"ni (Manda Belgesi, M. 6) saglama yolundaki çabalannrn 

pek de ciddî olmàmasi ya da en azmdan etkisiz olmasiyla 

yaratilan hava içinde Siyonistlerin toprak elde etmeleri ve koloniler 

kurmalari §a§irtici degildir. §a§irtici olan Yahudilere ait toprak mulkiyetinin 

daha hizh bùyumemcsi ve Filistin topraklarimn daha geni§ 

bir kesimini kapsayamamasidtr. 

Manda dôneminde toprak elde etmenin ba§hca mekanizmasi satin 

aima ve kiiçiik miktarlarm hukûmetten kiralanmasiydi. Manda 

yônetimince toprak mùlkiyeti konusunda son tamamlanmi.5 istatistikler, 

1945-sonu sayilar temel alinarak, 1946 yihnda Ïngiliz-Amerikan 

Ara^tirma Komitesiiçin yapddi. Sonuçlar 1945 Kôy Istatistikleri'nde 32 

(Village Statistics : 1943) yayinlandi. Bu çahçmada §unlar temel alinmi§ti: 

(1) Toprak tapularmin son duzenlemelerinin tamamlandigi 

alanlara ili§kin kayitlar (Filistin yiizôlçùmunùn % 5 kadan) ve (2) 

ôteki alanlar için Kirsal Emlâk Vergisi Yônelmeligi geregince atanan 

kôy vergi dagitim komitelerinin hazirladigi vergi yukùmlùleri listesi. 

Bunlara gôre, Yahudilerin toplam mùlkiyeti 1,491,699 dônum, yani 

Filistin topraklannm % 5,67'siycii. Egcr biz de hukûmetin yaptigi gibi 

Ekim 1920'den ônceki miktan 650,000 dônùm (% 2,47) kabul edersek, 

inceledigimiz dônemde Yahudilerin mùlkiyeti 841,699 dônùm 

(%3i 2 ) artmi§ demcktir. 

Kôy Istatistikleri miilkiyet sicillerini ve vergi kayitlarmi temel aldigina 

gôre, feshedilmez vekâlctname sahibi (gerçek anlamda degil, 

kayitlara gôre malik olan) Arap komisyonculardan satin almip Yahudilerin 

mùlkiyetine geçen topraklan kapsamamaktadir. Bu yôntem, 

ôzellikle, §ubat ig4o'ta yaymlanip Mayis 1939'da yùrurluge girmi§ 

olan Toprak Transferi Yônetmeligi ile duzenlenen "sinirh bôlgeler"de 

31 Israël without îonists : a Plea far Peace in the Middle East, New York, 1968, s. 85. 

"Kudiis, 1964, Bu, açiklayici notlarla tekrar basilmi§tir: Hadawi, der., Village Statistics 

1945: a Classification of Land and Area Ownership in Palestine, Beirut, 1970. 

75.

toprak elde etmek için kullamldx. 33 Yahudilerin toprak mulkiyeti 

sorununa boylece katilan çeli§kilerin sinirh bir gostergesi de, Yahudi 

Ulusal Fonu'nun 1939-44 yillari arasinda tek ba§ina 325,742 dônumliik 

toprak satm aldigim ileri sùrmesine karçihk, hukûmet kayitlarinm 

aym donemdeki bùtun Yahudi ahmlari için 110,140 donùm sayisim 

vermesidir. 34 

Manda yônetimi (yine Ingiliz-Amerikan Ara§tirma Komitesi 

için) Koy istatisfikleri'ne dayanarak, ancak yukardaki çeliçkileri 

açikca kabullenerek Filistin Raporu (Survey of Palestine) hazirladi. Bu 

ara§tnma 1920-45 dôneminde toplam 938,365 donùm (% 3.56) 

toprak ele geçirildigini kabul ederek, Yahudilerin toplam emlâkini 

1,588,365 dôniim 35 (% 6.3) olarak gôstermektedir. Ele geçirilen toprak 

miktari yillaxa gore onemli olçùde degi§iyordu; en dù§uk miktar 1920 

yihndaki 1,048 dônum, en yùksegi ise ig25'deki 176,124 dônùmdu; 

1920-45 arasinda her yila ortalama 36,091 dônum dù§ùyordu. 

Bu ahmlara ek olarak, Yahudiler 195,000 dôniimlùk devlet topragmi 

da kiralami§lardi. 36 Siyonist kaynaklarm bunlan da çogu zaman 

Yahudi miilkù gibi gôstermesine kar§in, dogal olarak bu topraklar 

Yahudi miilku olarak kayda geçmemi§tir. 

Yahudi Ulusal Fonu'nda uzun sûre gôrev alan ve 1945-46 yillarinda 

yônetim kurulu ba§kanligi yapan Abraham Granott, daha 

sonralan daha bùyuk sayilar verdi. Granott'un ileri sùrdugùne gore, 

1947 sonunda Yahudiler, Manda dôneminde kazanilan toplam 1, 

084,000 donùm (%4.i2) dahil, 1,734,000 dônùm 37 (% 6.59) toprak 

sahibi olmu§lardi. Granott'un Yahudi topraklarmi en fazla miktarda 

gôsterme çabasi açik olduguna gore, bu sayi en yùksek olarak almanabilir; 

gerçek saymmsa daha az olmasi gerekir. Ne olursa olsun, 

hùkûmetin ve Granott'un sayilan birbirinden fazla farkli degildir. 

Bu durumda, Manda dônemi sonunda Flistin'deki Yahudi toprak 

mùlkiyetinin en fazla % 7 oraninda oldugu sonucuna rahatça varabiliriz. 

"Robert John ve Sami Hadawi, The Palestine Diary : 1914-1945, Beirut, 1970, s. 332-34; 

George Kirk, The Middle East in the War, London, 1952, s. 232-35. 

"Walter Lehn, "The Jewish National Fund," Journal of Palestine Studies, III, No. 4 (1974),. 

s. 90-91. 

35 Survey of Palestine, I, s. 244. 

56 Ibid., s. 258. 

31 Agrarian Reform and the Record of Israël, London, 1956, s. 28. 

76

Bu sonuç hemen iki soru akla getiriyor: (i) Manda donemindc 

saglanan kolayliklara kar§in, neden Yahudilere ait topraklann orani 

bu dônemin sonunda daha yiiksek, ornegin % 60-70 degil de, 

% 6-7 olarak kaldi (2) Yahudi orgiitlerince ve tek tek ki§ilerce 

satin ahnan topraklan satanlar kimlerdi Bu sorulann yanitlan birbiriyle 

ili§kisiz degildir. 

Ilk sorumuza tek ve basit bir yanit bulunamaz. Sermaye yoklugu 

kimi zaman bir etken olmu§ olabilir. Bir ôlçùye kadar da bu 

dogrudur, ancak nedenlerin bùtùnunde gôreli olarak çok kiiçùk bir 

yer tutar. Ku§kusuz daha onemli olan, ilk Siyonistlerin Filistin'deki 

Yahudi gôçûniin, kolonizasyonun ve geli§imin orani hakkmda (gôriinù§te 

Ingiliz Hùkûmetince de kabul edilmi§ olan) tahminlerinin, 

Aviupa ve Filistin'in gerçeklerinden degil, umut ve dii§lerden 

kaynaklanan safça ve /ya da a§iri beklentiler oldugu olgusudur. Siirenin 

beklenenden çok daha uzun olmasi, biitùnùyle pngôrulmù§ 

olmasa da, çogu zaman ônemsenmeyen diger etkenlerin gundeme gelmesini 

gerektirdi. Bunlar arasinda en ônemlisi Filistinli Araplann 

buyuyen direni§i ve Mandater olarak ïngiltere'nin ustlendigi iki 

yûkumlulukten biri olan bagimsizlik- istekleriydi. Bu, ïngiltere'nin 

Manda ve "ulusal yurt" giriçimi konusundaki kaygilarmm artmasina 

ve Peel Komisyonunun —Nisan 1936'da ba§layan Arap ayaklanmasindan 

sonra —Haziran 1937 tarihli raporunda 511 yargiya varmasina 

yol açti: "Tek ciimleyle soylemek gerekirse, Filistin'de, §imdi 

oldugu gibi, hem Araplarin kendi kendilerini yonetme isteklerini 

kabul edip, hem de Yahudi ulusal yurdunun kurulu§unun giivenligini 

saglayamayiz." 38 

Birinci soruya verilecek yamtin, ikinci soruyla da ili§kili olan 

hiç olmazsa bir onemli yônu daha vardir. Siyonistler daha fazla 

toprak satin alamiyorlardi, çiinkii kùçùk toprak sahibi Araplarin ezici 

bir çcgunlugu topraklarim satmaya yana§miyor ve çekici fiatlar verilmesine 

bile kanmiyorlardi. Bu da, onlarin daha sonraki olaylarda 

da sik sik belirecek olan ozelliklerini, topraklanna olan baghhklarim 

kamtlamaktadir. Siyonistlerin bunu anlamaya niyetli olmadiklan ve 

olamayacaklan hiç de §a§irtici degildir. 

Topraklan satanlar konusu hcniiz yeterince ara^tirilmi^ degildir 

ve bilgilerimizin çogu Siyonist kaynaklardan alinmadir. Ancak, Arap 

A- 

38 Government of Palestine, The Political History of Palestine under British Administration, 

Jerusalem, 1947. UNSCOP tarafindan hazirlanmiçtir. 

77

toprak sahiplerini genel olarak toprak satmaya istekli ve bundan 

ho§nutlarmi§ gibi gosterme çabalanna kar§in, kendi verdikleri sayiiarin 

bile bu iddiayi desteklememesi bu kaynaklann gùvenilir olabilecegini 

gosteriyor. 

• En ayrmtili bilgiyi 1936 Mart ayi sonunda Yahudi Ajansi Istatistik 

Dairesinee yapilan bii çali§maya dayanarak Granott veriyor. Buna 

gôre, topraklarm % 52.6'si "topraklannda oturmayan bùyùk toprak 

sahiplerinden", % 24.6'si "topraklannda yerle§mi§ olan bùyùk toprak 

sahiplerinden" ve % 13.4'u hùkûmet, kiliseler, yabanci çirketler 

ve zengin i§ adamlan gibi kaynaklardan satin ahnmigti. Bu, toplam 

% 90.6 ediyor ve geriye "fellâhlardan" alinmi§ yalniz % 9.4 kahyordu ; 

bu miktann hemen hemen yansi da 1891 ve 1900 yillari arasinda, 39 

Manda'dan ve Yahudi Ulusal Fonu'nun kurulu§undan çok once 

satin almmîçti. Granott 1947'deki Yahudilerin toprak mulkiyetinin 

% 57'sinin bùyùk toprak sahiplerinden, % 16'simn hùkûmet, kiliseler 

ve yabanci §iiketlerden ve % 27'sinin kùçùk toprak sahiplerinden 

ahnmi§ oldugunu tahmin ediyor, ancak ayrintilj bilgi vermiyor. 40 

Topraklannda yerle§mi§ olmayan (yani Filistinli olmayan) mùlk 

sahiplerinin Yahudi ôrgùtlerine ya da ki§ilere yaptiklan toprak sati§- 

lanyla ilgili bir memorandumda Granott'un 1936 Martmdaki 

gôrùçleiiyle uyumlu bilgiler veriliyor. 25 §ubat 1946 tarihini ta§iyan 

ve Arap Yùksek Komitesince ingiiiz-Amerikan Ara§tirma Komitesine 

sunulan mémorandum, o zaman Filistin'in kimi bôlgelerinde yapilan 

bir alan ara§tirmasina dayaniyor; bu da, eksik oldugunun kaniti. 

Memorandumda topraklarmin baçmda durmayan saticilann adlan, 

satilan toprak miktari ve kiralanmi§ alanlar bildiriliyor. Verilen savilardan 

toplam 461,250 dôniimùn, yani Manda dôneminde Yahudilerce 

satm ahnan topiagm yansimn topiaklarinda ikamet ctmeyen mùlk 

sahiplerinden satm alindigi anla§iliyor. 41 

Bôliinen Filistin: 

Mandater olarak ùstlendigi ancak birbirine ters dùçen yùkumlùlùkleiini 

bagda§tirabilmek ve Filistin'de bùyuyen çatiçmayla ba§açikabilmek 

için bùtùn çabalanni harcayip tùketen Ingiltere, sorunu 

3a The Land System in Palestine : History and Structure, London, 1952, s. 277. 

*°Ibid., s. 278. Efraim Orni'nirï verdigi sayilar da Granott'unkilere uyuyor: Agrarian Reform 

and Social Progress in Israël, Jerusalem, 1972, s. 52. 

""Hadawi, Village Statistics, s. 27-28.

§ubat 1947'dc Birle§mi§ Milletler'e devretti. Çe§itli komite ve ait 

komite raporlarindan sonra, sonuç olarak, B.M. Genel Kurulu 29 

Kasim 1947'de Filistin'i bir Yahudi devleti ve bir Arap devleti ile 

Kudiis, Bethlehem ve çevresi için uluslararasi yônetim altinda bir 

corpus separatum olarak iiçe bôlen 181 (II) numarali tavsiye karanni 

benimsedi. 

Tipki Manda karan gibi, bôlme tavsiyesi de Siyonistleiin 

çikarlari dogrultusunda tasarlanmi§ti. Yahudilerin niifusun iiçte-birini 

olu§turmasma ve topragin % 7'sine sahip olmalarina kar§m, 

sôzkonusu karara gôre, iyi topraklann çogunu da kapsamak ûzere, 

Filistin topraklarmin % 56'si (14,800,000 dôniim dolaylannda) 

ônerilen Yahudi devletine 42 veriliyordu. Kararda, aynca, Filistin'de 

ya§ayan herkesin insan ve yurtta§lik haklannm korunmasi konusunda 

"giivenceler" ve kutsal sôzler vardi; bunlar da uygulamada 

Manda belgesindeki benzer gùvencelerden daha anlamh degildi. Avrupa 

ve Amerikan devletleri, 1920'de oldugu gibi, 1947 yilmda da 

belirli çeli§ki ve çatiçmalara temel hazirlarken, i§lerin her nasilsa 

iyi gidecegine ve Filistin sakinlerinin ônerilen, birbirine baglanmi§ 

devletlerde uyum ve ban§ içinde yaçadiklarmi safça umuyorlardi. 

Çikacagmi kestirmek için kâhin olmak gerekmeyen çati§ma, 

bôlme tavsiyesinin benimsendigi giinlerde ba§ladi. Sonra zamanla 

yati§ti ve 1949'da îsrail ve Misir, Lùbnan. Urdiïn (o zamanki 

adiyla Maverâyiùrdun), Suriye tarafindan (ancak ôzellikle belirtmek 

gerekir ki, hiçbir zaman Filistinliler tarafindan degil) kar§ihkh 

ate§-kes anlaçmalari imzalandi; îsrail devleti daha ônceki Filistin'in 

% 56'sini degil, % 77'sini (20,400,000 dôniim) denetimi altma almr§ 

oldu. Ayrrca, tsrail denetimi altindaki alanlar, ônceden orada ya§ayan 

Araplardan bo§altrlmr§tr. Bôylece, Siyonizm'in eski bir amacr bir 

dereceye kadar gerçekle§mis oluyordu. 

Artrk, Filistinlilerin geri dônmesini ve ïsrail'in topraga iyicé 

yerle§mesini saglama aima yolunda adimlar atma srrasi gelmiçti. îlk 

amaca, yerinden ayrilanlarm geri dônu§ii reddedilerek varildi 43 

ve ikincisi de, bu amaca yônelik bir dizi ônlem yasala§tirilarak sag- 

,2 Hadawi, Palestine, s. 17, 25, 42. 

"Granott, Agrarian Reform, s. 95. Bunu hukûmetin "cesur bir karan" olarak niteliyor: 

"Araplar hiçbir durumda Ïsrail'e dônmemeli." Ben Gurion jôyle yaziyor: "Onlarin hiçbir 

zaman dônmemesini saglamak için herçeyi yapmaliyiz !" Michael Bar-Zohar, Ben Gurion : 

the Armed Prophet, Englewood Cliffs, N.J., 1968, s. 148. 

79

landi. 44 Bôylece, amaca, yalniz Siyonizm'in sempatizan ve destekçilerinin 

gôzlerinde yasallaçtirarak degil, gerçekten de "yasal" yollardan 

varilmi§ oldu. 

Bu ^ônlemlerden birincisi, 1945 yilmda Filistin'de yuksclen Siyonist 

terorizmiyle ba§a çikabilmek için Manda yônetimince benimsenen 

Savunma (Olaganiistii Durum) Yonetmeligïne 45 dayaniyordu. 

Bu yônetmelik Israil tarafindan korundu ve 1966'ya kadar, Israil'deki 

Araplann bagli bulunduklari askerî yônetimin dayanagi oldu. 

Sôzkonusu yônetmelige gore askerî yoneticiler kendi bôlgelerinde mutlak 

giiee sahip oluyorlar ve hiçbir ùst yônetime ya da etkili bir yargi 

denetimine bagh olmuyorlardi. Tek uygun duzeltim yolu olan Yùksek 

Mahkemeye baçvuru hakki bile sonuçta anlamsiz kaliyordu. 

Yôneticinin bir davram§mi hakli gôstermek için "guvenlik nedenleri"- 

ni ône sùrmesi Mahkemece herzaman geçerli kabul ediliyordu. Madde 

125 askerî yôneticilere herhangi bir alan ya da yeri kapah alan ve 

yasak bôlge ilân etme yetkisi veriyordu; bu bôlgelere giri§ ve çiki§ 

ancak yôneticinin yazili izniyle olabiliyordu. Bu yoldan, kimi bôlgelerin 

kapah oldugu bildirilerek ve giri§ için gerekli olan iznin verilmesi 

reddedilerek Israilli Araplar kolayea evlerinden ve topraklarmdan 

yoksun birakilabi I iyorlard 1. 

Aym amaç ve etki dogrultusundaki Olaganiistii Durum Yônetmeligi 

(Giivenlik Bôlgeleri) 1949'da kabul edildi. Bu da daha once Savunma 

Bakanhgmca yayinlanmiçti ve geçerlilik sùresi Knesset tarafindan 

dônem dônem uzatihyordu ; yeterince hizmet ettiktc.n sonra 1972 

sonunda yùrùrlukten kaldinldi. Bu yônetmelik, Savunma Bakanligina 

yetkililerden izin ahnmadan girilemeyen giivenlik bôlgeleri saptama 

yetkisi veriyordu. Yetkililere ayrica, sôzkonusu bôlgede oturanlar 

iizerinde, bôlgeden çikartma hakkim da içermek ùzere, gerçek anlamiyla 

mutlak yetkiler vérilmi§ti. Yônetmelikte, Galile'nin kuzey 

yarismm bùyùk kesimi, Ùçgen alanmm bùtùnu, Gazze §eridine smir 

olan aJanlar ve Yafa-Kudùs demiryolu hatti gûvenlik bôlgeleri olarak 

"israil kaynaklarina dayanarak Sabri Jiryis, "The Légal Structure for the Expropriation 

and Absorption of Arab Lands in IsraëlJournal of Palestine Studies, III, No. 4, (1973), s. 82- 

104. Ayrica bak: Hadawi, Palestine, s. 50-61 ve Jiryis, The Arabs in Israël, New York, 

1976, s. 75-134. 

saptanmi§ti. Yônetmeliklerin çignenmesi, 1945'de de oldugu gibi, suç 

saydiyor ve bu suçu i§leyen hapis ya da para cezasina çarptiriliyordu. 

Yukandaki yônctmeliklerle uyum içindc yùrùtulen Olaganiistii 

Durum Yônetmeligi (bo§ [yani i§letilmeyen] Topraklann îçletilmesi) de 

1949 yilinda kabul edildi. Bu yonetmelik, daha once 1948 Ekiminde 

geçici hukûmet tarafindan topraklann "terkedilmesine" ve "i§lenmeden 

(nadas halindt) birakilmasma " neden olan sava§in etkilerine 

kar§i bir ônlem olarak yayinlanmi§ti. Ocak 1949'da Tarim Bakanhgi 

bunlann yùriirliikte kalmasmi istedi, çùnkù bôylece: 

"[Yahudi çiftçileri ve ôrgùtleri] tanma yônelttik ve yanm 

milyon dôniimden fazla i§lenmi§ topragi ektik. Ozellikle 

Negev'in kurtulu§u ile birlikte, daha ônceki sakinlerinin 

çogunlugunun bo§alttigi geni§ alanlarm transferinden 

sonra kar§ila§tigimiz sorun mulkiyetin tescili sorunudur; 

bu bir milyon dôniim topraktan daha yararlanmamiz 

demektir." 

Sôzkonusu yonetmelik, kapali alanlar ve gùvenlik bôlgeleri 

kuran yônetmeliklerle baglantili olarak etkin biçimde yiirùtùldù. 

Gôz koyulan, ancak Araplarin ya§adigi bir alan kapali ya da gùvenlik 

bôlgesi ilân ediliyor, sakinleri de "gùvenlik nedenleriyle" kovuluyor 

ve /ya da girip topragi i§lcme izni verilmiyordu. Bôylece, toprak 

dogal olarak i§lenememi§ oluyordu. Bunu daha sonra Tarim Bakanhgi 

devrahyor ve kom§u Yahudi yerle§im birimlerine i§lemek ve ùretim 

yapmak ko§uluyla tahsis ediyordu. 

Araplarin, ôzellikle kentlerdeki mùlklerine el koymaya yarayan 

dôrdùncù ônlem 1949 tarihli Olaganiistii Toprak Miisadere Yasasi 

idi. Yasa, yeni Yahudi gôçmenlere geçici konut ve resmî 46 ôrgùtler 

için yer saglamak gerekçesiyle çikartilmi§ti. Ba§tan ùç yili açmamak 

ùzere saptanan el koyma sùresi birçok kez uzatildi; "gùvenlik" için 

zorunlu gôrùlmesi durumunda birinin mùlkùne el koyulabiliyor ve 

bu artik devlet mùlkù sayihyordu. 

Be§inci ve belki de en onemli ônlem, 1950 tarihli Sahibi 

Bulunmayan Emlâka Iliçkin Yasa idi. Bu daha once, Aralik 

Bapnda 

1948'cle 

"Ulusal ya da kimi zaman Israilli (israil'e ait) sôzleri gibi, resmî sifati da Israil'de, "tsrail 

devletine ait" degil, "Yahudi" 

kar§iligindadir. 

81

Sahibi Ba$inda Bulunmayan Emlâka îliçkin Olaganùstu YÔnetmelik 47 

adiyla yùrùrluge girmi§ti. Gôrùniirdeki amaç Israil denetimi altmda 

bulunan b5lgede aynlmi§ olan Filistinlilere ait emlâki kesin bir dùzenleme 

saglanmcaya kadar bir Kayyumun denetimine birakmakti. 

Ancak, Kayyum, Btitiin bu mûlkleri devlete ve Yahudi Ulusal Fonu'na 

dcvretmi§ olmasma kar§in, hâlâ "sorumlu" oldugu için clsa gerek, 

varligim bugùn de sùrdùruyor. Sôzkonusu yasa, Kayyuma geni§ 

takdir yetkisi vermiçti. Sahibinin (ya da sahiplerinin) "mùlkùnùn 

baçinda bulunmadigi" kanisina vardigi emlâki devralabiliyordu. Tersini 

kamtlamak mùlk sahibine dù§ùyordu. Kayyumdan, bir ki§inin 

mùlkùnùn ba§mda bulunup bulunmadigini saptarken yararlandigi 

bilgi ya da kaynagi açiklamasi istenemedigi için tersini kamtlamak 

olanaksiz oluyordu. Kayyum, "iyi niyetle" hareket ederken bile 

açikca hatalar yapabiliyordu. Yasa "mùlkùnùn ba§inda bulunmayan" 

ki§iyi ôylesine geni§ tammlami§ti ki, "Filistin'deki olagan 

ikâmetgâhini" ne Zaman, nerede, nasil ya da ne kadar sùredir teikettigine 

bakilmadan, "29 Kasim 1947'den sonra kasaba ya da 

kôyùnù terkeden her Filistinli bu yônetmelik geregince mùlkùnùn 

ba§indan aynlmi§ olarak nitelenir" 48 deniyordu. Bu yasanin geçerliligi 

"Geçici Devlet Konseyince...ig Mayis 1948'de ilân edilen olaganùstù 

durum...sona erdigi bildirilene kadar" sùrecekti. Olaganùstù 

durum ise bugùne kadar sùrùyor. 

Sahibi ba§inda bulunmayan mùlkùn yasal zilyeti olarak Kayyumun, 

kisa sûre sonra, 1950'de çikanlan Geli$me Otoritesi (Millkiyet 

Transfert) Yasasi geregince kurulan bir makama bunu aktarma yetkisi 

vardi. Sôzkonusu makam bu emlâki gerektiginde (1) devlete, 

(2) Yahudi Ulusal Fonu'na, (3) Once Yahudi Ulusal Fonu'na ônerilmi§ 

olmak ko§uluyla, yerel yônetim makamlarma ve (4) Israil'de 

kalan Arap mùltecileri yerle§tirmekle gôrevli bir ôrgùte satabilecekti. 

Ancak, bu sonuncu ôrgùt hiçbir zaman kurulamadive bôylece topraklann 

hemen hemen hepsi devlete ve Yahudi Ulusal Fonu'na "satildi." 

Bùtùn bu ônlemler, Araplan, içlemelerini engelleyerek topraklarmdan 

yoksun kilarken yasalarda genel olarak mùlkiyetten sôz 

4, Ayni amaca yonelik daha ônceki bir ônlem Haziran 1948' tarihli Terkedilmiç Alanlar Bildirgesi 

idi. Burada terkedilmi§ olan "Israil silâhli kuvvetlerince fethedilmi§ ya da teslim alinmi§ 

ya da sakinlerinin btitunu ya da bir boliimunce bo§altilmi5 yerler" biçiminde tanimlamyordu. 

Ayrica, geçici bir hùkûmete "herhangi bir yeri 'terkedilmi§ alan' ilân etme yetkisi 

veriliyordu." Don Peretz, Israël and the Palestine Arabs, Washington, 1958, s. 149. Israil'in, 

sahibi ba§mda bulunmayan topraklara iliçkin politikasiyla ilgili olarak, s. 141-91. 

"Ibid., s. 152. 

82

\ 

edîlmiyordu. Bunun yerine, topragin i§lenmesi ve besin maddeleri 

uretiminin arti§indan yararlanma hakkindan ve îsrail'de pek 

yaygm bir gerekçe olan "gùvenlik" de içlerinde olmak uzere, belirli 

amaçlar için el koyma yetkisinden sôz ediliyordu. Bôylece, bu 

onlemler yasal mùlkiyeti teknik olarak onceki sahiplerinde birakiyordu. 

Aslinda, niyetleri bu degildi ve 1953'de çikarilan Toprak 

Iktisabi (Sôzleçmelerin Geçerliligi ve Tazminat) Yasasi ile bunun da 

çaresi bulundu.' Sôzkonusu yasa, Maliye Bakanhgina, daha onceki 

onlemlerle devralinan topraklann mùlkiyetini Geli§me Otoritesi 

araciligiyla devlete aktarma yetkisi veriyordu. Knesset'te yapilan 

tarti§malar sirasinda yasamn amaci ve geiekçesi Bakan tarafindan 

açiklandi: "Sava§ sirasinda ve sonrasmda alman belirli onlemler 

yasala§tinlmak" isteniyordu. Bakan §unlan da ekledi: "Devletin 

gùvenligiyle ve temel kalkinma projeleriyle ilgili bir takim nedenler 

bu topraklann sahiplerine geri verilmesini olanaksiz kilmaktadir." 

Yasa, onceki maliklere tazminat verilmesi ko§ulunu da getirij'ordu; 

miktari Maliye Bakanligi belirleyecekti. Bu miktar 1 Ocak 

1950'deki degei ùzerinden saptandi. îsrail'deki hizli enflâsyon nedeniyle 

J 953 ydinda bu miktar en dù§ùk bedelin bile altmda kabyordu; bugùn 

biraz adilce dù§ùnûldùgùnde boy le bir tazminatm açikça el 

koyma i§lemine ince bir yasalhk kilifi geçirmekten ba§ka bir§ey olmadigi 

anla§ihr. 

Filistinlilerin satmayi reddettikleri topraklanndan yoksun birakilmalari 

bu tùr yôntemlerle "yasal"la§tinldi. Bôylece elde edilen topraklar 

ulusal (ya da Israil) topraklan olarak kabul edildi. îsrail'de 

bu tanim, Yahudi olmayanlara kiralanamayan ve yasalara gôre 

ùstùnde Yahudi olmayanlarm çali^tirilmasi yasak olan "Yahudi" 

topraklan anlamma geliyordu. 

Israil'deki Araplari topraklanndan sôkmek için alman butùn 

bu etkili ônlemlere kar§in, çe§itli geli§meler istenen sonuca vanlmasini, 

yani geride kalan Araplarm da gitmeye "ôzendirilmesi"ni 

engelledi. Bunlar arasinda Aiaplarm topraklanni birakmaya kar§i 

inatla direnmeleri, yùksek dogum orani (§imdi 1967 ôncesi Israil 

topraklanndaki nùfusun % 15'i kadar) ve bu bùyuyen azmlik için 

topragin yetersiz olmasi sayilabilir. Nazareth Belediye Ba§kani Tevfik 

Zeyyad, ïsrail'in "el koyma politikasi" sonucunda "1948'de Arap 

kôylere ait olan ortalama alan 16,500 dônùm iken, bunun 1974'de 

83

5,000 dôniïme dù§tugù"nù belirtiyor. 49 Verdigi ôrneklerden biri 

olan Nazareth'in "topraklarmdan çogundan yoksun kalirken niifusunun 

tiç kat (15, ooo'den 45,000'e) arttigini" sôylùyor. Kirsal nùfus 

açismdan, "Arap kôyùnun i§lenebilir ortalama topragi 1948'de 9,136 

dônumken bunun 1974'te 2,000 dôniime dù§tùgùnu" belirtiyor. 

Çe§itli nedenlerden dolayi yeterli sayida Yahudi çiftçi ve tarim 

i§çisinin saglanamamasi ve Arap i§çilere daha dùçùk ùcret ôdenmesi 

olgusuyla birlikte, yukardaki geli§meler Yahudilerin artan oranda 

Arap i§-gùcù kullanmalan sonucunu yaratti; hattâ, kimi çiftliklerde 

Araplar ortakçi olarak çali§tirildilar. Tarim Bakanhgi bu uygulamalan 

"bir kanser" 50 olarak niteledi. Tarim Bakanhgi ve Yahudi Ajansi 

Yerle§im Dairesi bu "salgm"i ônlemek için "§iddetli bir kampanya" 

ba§latti, bu tùr uygulamalarm yasalarm çignenmesi anlamina geldigini 

bildirerek uyanlarda bulunuldu ve kimi i§yerlerine para cezasi 

verildi. 51 

Bu sorunla ilgili olarak, bùtùnuyle baçarih olamayan bir çaba da 

1967 tarihli Tanmsal Yerleçim (Tanmsal Toprak ve Suyun Kullaniminin 

Kisitlanmasi) Tasasi 52 idi. Yasanm amaci, Yahudi Ulusal Fonu'unkiler 

de dahil olmak ùzere, ulusal topraklar ùstùnde Yahudi 

olmayanlann kiralama, ortakçihk yapma ve kiracidan kiralama gibi 

haklarmi onlemekti. Bu yasayla ve devletin Yahudi Ulusal Fonu'ndan 

devrahp benimsedigi benzeri kisitlayici, ayinci politikalarm 1967 

ôncesi Israil topraklarmin "% 90'inm ùstunde" 53 bir bôlùmùnde 

uygulandigini unutmamak gerekir. 

Filistinli Araplar yukanda belirtilen ônlemlerle topraklarmdan 

"yasal olarak" yoksun birakildilar ve yerinden kopanlanlann 

geri dônmeleri engellendi. Israil'in 1967'den beri i§gâl ettigi 

topraklarda, ôzellikle Bati Yakasi ve Gazze §eridinde, bu topraklann 

uluslararasi hukuka gôre statiileri nedeniyle durumun 

heniiz açik olmamasi ve karma§ik olmasina kar§in, benzeri politikalar 

uygulamakta oldugunu eldeki kanitlar gôstermektedir. 54 Bu eylemler, 

Israil'in de imzalayan taraflardan biri oldugu, ama §imdiye 

kadar yalnizca ihlâl ederek "saygisini" gôsterdigi 1949 Cenevre 

Sôzle§melerinin açikça çignenmesidir. Israilli bir avukat olan Felicia 

Langer'in Ekim 1976'da New York'ta yaptigi bir konu§mada sôyledigigibi: 

"Israilli yetkililer Bati Yakasi'nda bir-buçuk milyon dôniimden 

fazla topraga, Bati Yakasi'nm toplam alanmin altida-birine, 

Gazze §eridinin iiçte-birine el koydular. Binlerce 

Bedevi zorla topraklarindan çikartildi. Bôylece, 100,000 

dônùmlùk bir alana el kondu. Multeci kamplarim sôzde 

• seyrekle§tirme politikasi multecilerin kitlesel olarak siiriilmesi 

ve binlerce evin yikilmasi sonucunu verdi...î§gâlciler 

aym eylemi Kudùs'ùn Arap kesiminde de ortaya koydular; 

kentte ve banliyôlerinde 22,000 dôniim Arap topragma 

el koyuldu, burada oturup çah§an on-binlerce Arap 

zorla çikanldi. Evini terketmektense ôlmeyi yegleyecegini 

sôyleyen ya§h dul Salaime'yi hiçbir zaman unutamayacagim. 

800 Arap yapisinin yikilmasindan sonra, Kudiis'ii 

çevreleyip Beit Jala ve El-Cerîha yoluna varan 13 yeni 

îsrail bôlgesi —yetkililerin deyi§iyle Kudùs çevresinde bir 

halka —olu§turuldu. Sonuç olarak, ciddî bir demografik 

degi§me ortaya çikti. 1948'de 140,000 olan Arap sakinlerin 

sayisi onemli ôlçùde du§erek 1974'te 70,000'e indi." 55 

1920'de Yahudiler Filistin topragim % 2.5'una sahipti. Manda 

dônemindeki ahmlann sonucunda bu oran 1948'de % 6-7'ye yùkseldi. 

"Ôrnegin bak: Felicia Langer, With My Own Eyes, London, 1975; Shulamit Aloni, 

"Shall We Secretly Obtain Land" Tediol Aharonot, 26 Mart 1976 (Ingilizce çevirisi 

SWASIA'da (Washington, 23 Nisan 1976); Terence Smith, "Covert Israeli Deals on 

West Bank Stir Furor," The New York Times, 12 Nisan 1976; Amnon Kapeliouk, "Less 

Land for More People," Manchester Guardian Weekly, 20 Haziran 1976 (1 Haziran 1976 

tarihli LeMonde'dan); William J. Drummond, "Israeli Settlements Called Obstacle to 

Peace Accord," The Washington Post, 26 Eyliil 1976 ve "Allon Plan Implemented," 

Israël and Palestine, Paris, Aralik 1976. 

"Ahntilar: Association of Arab-American University Graduates, Newsletter (Détroit), 

5 Aralik 1976. 

85

1948'de tsrail'in kurulu§undan sonra, bir bôlùmii satm alinarak çogu 

da askerî i§gâl iizerine el koyularak bùyùk miktarda toprak kazanildi. 

Bugùn, Israil devleti "Yahudi halki" adma 1967-ôncesi topraklann 

% 75'ine ve Yahudi Ulusal Fonu ile Yahudi toprak sahibi ki§iler 

% 20'sine sahip bulunmakta, Araplarin elinde ise % 5 kalmaktadir. 

1967 sonrasinda Bati Yakasi ve Gazze'deki satin aima ve el 

koyma içlemleri buralari da Israil'e katmakta ve Siyonist amacm, 

—Filistinlilerden armmi§ Filistin— pe§inde hâlâ ko§uldugunu gostermektedir. 

86

YAHUDÎ ULUSAL FONU: 

BiR AYRIM ARACI 

WALTER LEHN 

Yahudi olmayanlara kar§i kasitlx ve plânli olarak ayrim yapan 

Siyonist kuruluçlann en giïzel ôrnegi, Balfour Bildirisinden onalti 

yil once kurulmu§ olup, bugiin hâlâ etkinlik gôsteren Yahudi 

Ulusal Fonu'dur (Jewish NationalFund / JNF). 1 Bu incelemede JNF'nin 

kurulu§ ve geli§imi ile satin aima ve el koyma biçimindeki toprak 

politikalan kisaca gozden geçirilecektir. 

JNF'nin Geli§imi: 

Ilk once 1881 yilinda Moses Lilienblum ve 1884'te Hermann 

Schapira tarafindan ve Agustos 1897'de Basel'deki Birinci Siyonist 

Kongresinde 2 ônerilip, bunu izleyen kongrelerde tarti§ilmi§ olmakla 

birlikte, JNF Be§inci Siyonist Kongresinin (Basel, Arahk 1901) 

giri§imiyle "Filistin ve Suriye'de toprak alimi amaciyla kullamlmak 

iizere, Yahudi halki için bir vakif" 3 olarak kuruldu. Schapira'nm 

ôzgiïn tasarisina uygun olarak, JNF'nin biitùn a§ama ve etkinliklerinde 

Dùnya Siyonist Ôrgutù'ne verilen mutlak denetim yetkisi bugiine 

kadar sùrdû. JNF, Viyana'daki karargâhla hemen etkinlik 

kazandi. Bu karargâh 1922'de ta§mdigi Kudiis'te bugiin de duruyor. 

'Bu inceleme kismen §u makaleden ôzetlenen ara§tirma temel ahnarak hazirlanmiçtir : 

"The Jewish National Fund," Journal of Palestine Studies (Yaz 1974), s. 74-96. Bu makalede 

JNF'nin 1905-50 arasindaki yilhk toprak ahmlari ve daha ba§ka referanslar ve aynntilar da 

vardlr. 

2 Israel M. Biderman, Hermann Schapira, Father of the JNF, C. II, JNF Zionist Personalilies 

Sériés, New York, 1962; Stenographisches Protokoll der Verhandlungen des I. Zionisten-Congresses, 

Basel, 29 bis 31. August 1897, Vienna, 1897, s. 165-68. 

3 Stenographisches Protokoll der Verhandlungen des V. Z'onisten Congress in Basel, 26. bis 30. December 

1901, Vienna, 1901, s. 266. JNF ônerisinin tartifilmasi için bak: s. 265-303. Asli §ôyle: 

"Der Jiidische Nationalfonds soll ein unantastbares Vermogen des jiidischen Volkes sein, 

das...ausschliesslich nur zum Landkaufe in Palàstina und Syrien vermented v.erden darf." 

Kimi delegelerin JNF ônerisine itirazlan arasinda ilginç olan biri "Yahudi halki"nin yasal 

olarak tamnan bir varhk olmadigiydi; bôylece, fonun ve satin alman topraklann mùlkiyeti 

yasal açidan tarti§ma konusu olacakti. Tahudi Halki deyimi daha sonra Siyonist kullanimda 

bir anahtar ôge oldugu için bu Kongre'de Siyonistlerin bununla ilgili olarak dile 

getirdikleri ku§kulari vurgulamak ilginç olmaktadir. 

87

JNF'nin amaçlan ve eylem biçimi Altmci Siyonist Kongresinde 

(Basel, Agustos igo3) 4 enine boyuna tarti§ildi. Kismen Birinci ve Be- 

§inci Kongrelerde anla§maya vanlan maddeler uzerinde yogunla§an 

tarti§manm konulan §unlardi: (i) JNF, "Yahudi halki"mn elindeki 

"Yahudi topraklari"nm tapulanm satm almak için "diinyadaki 

bùtùn Yahudilerden" para toplayacakti. (2) Yalmz "Filistin ve kom- 

§u ùlkelerdeki" topraklar elde edilecekti. (3) "Tanmsal ve bahçelik 

topraklardan ba§ka ormanlar ve her tùrlù arazi" de satin alinacakti. 

(4) Toprak "vazgeçilmez" olacakti ve "Yahudi bireylere bile satilamayacakti." 

(5) Toprak JNF tarafindan i§letilecek ya da "49 yih 

a§mayan" sùreler için "yalnizca Yahudilere" kiralanacakti ; kiracinin 

topragi bir ba§kasma kiralamasi yasak olacakti. Mùlkiyet ve kiralama 

uzerine konulan bu kisitlamalarm modeli Kutsal Kitap'tan alinmasina 

kar§m (kar§ila§tir: Leviticus 28:8-10, 23-4), amaçlar açikca ulusal 

ve siyasal nitelikteydi. 

JNF ilk ah§-veri§lerini 1905 yilmda Filistin'de ùç parsellik toplam 

5,600 dônùm (1 dônùm = 1 hektar) toprak elde ederek yapti. 

JNF 1907'da ïngiltere'de bir anonim ortakhk olarak kuruldu. Ortaklik 

Muhtirasi'nda saptanmiç olan amaç "Yahudilerin yerle§tirilmesi 

amaciyla alim, kiralama ya da degi§me yoluyla toprak elde etmekti." 5 

Ilk Kibbutz 1909 yilmda Tiberias yakmmdaki Deganya'da JNF tarafindan 

kuruldu. 

Yine de ilk yillarda geli§me ve toprak kazanimi hizli degildi; 

1919 sonunda JNF'nin Filistin'de 16, 366 dônùm tapulu topragi vardi. 

Ancak 1920 yili bir dônùm noktasi olarak, daha yaygm toprak alimlarimn 

baçlangicma i§aret etti. Temmuz ayinda Londra'da yapilan 

Siyonist Kongresinde toprak mùlkiyeti ve kiralamaya ili§kin (ayrmtilan 

bundan sonraki bôlùmde anlatilacak olan) temel kavramlar 

tarti§ildi. Aym ay, Yahudi dâvâsina herzaman sempati gôstermemi§ 

olan Ingiliz Askerî Yônetiminin yerini, Dùnya Siyonist Orgùtù'nùn 

ve Filistin'deki Siyonist Komisyonun gùvenine sahip olan Herbert 

Samuel'in 6 ba§kanligmdaki Sivil Yônetim aldi. Yeni hùkûmet, Eylùlde 

4 Stenographisches Protokoll der Verhandlungen des VI. Z'onisten-Kongresess in Basel, 23. bis 28 

August 1903, Vienna, 1903, s. 259-64, 297. 

5 Jewish National Fund, Report on the Légal Structure, Activities, Assets, Income and Liabilities 

of the Keren Kayemeth Leisrael, Jewish National Fund, Jerusalem, 1973, s. 17. (Bu rapor 

bundan bôyle Report diye anilacaktir.) Mémorandum and Articles of Association'm tam 

metni, 1907 baskisi ve degi§tirilmi§ biçimi s. 15-45'de verilmektedir. 

6 Bir Yahudi ve Siyonist olan Sir Herbert Samuel, kendi yônetiminin iiyelerinden Norman 

Bentwich tarafindan "(Chaim) Weizmann'i ve Ulusal Yurdun sôzculû|ûnu yapanlan 

88

Yahudilerin toprak ahmim kolayla§tiran ve 1921'de Filistin Arap ayaklanmasina 

neden olan Toprak Transferi Yônetmeligini yùrùrluge 

koydu. Ekim ayinda Filistin'deki Toprak Sicil Daireleri tekrar 

açddi, bôylece toprak mùlkiyetinin yasal yollardan devri kolayla§- 

tirddi. Burdardan ba§ka, hukûmet JNF'nin "kamu yaiari dogrultusunda 

amaçlari oldugunu" 7 kabul etti ve onu Filistin'de toprak satin 

aima ve geli§tirme konularmda yetkili bir §irket olarak tescil etti. 

Bu tùrlù geli§melerin sonucu olarak, JNF'nin elindeki topraklar, 

—JNF'ye gore— 1920 sonunda 22,363 dônumken 1930'da 278,627'ye, 

1940'da 515,950'ye, 1948 Mayismda 936,000'e yùkseldi. Bôylece, 

îsrail devleti 1948 yihnda kuruldugunda JNF'nin topraklan Filistin 

topraklannin (26,323,023 dôniim) % 3.55'ini ve Yahudilerin sahip 

olduklari topraklann (1,734,000 dôniim 8 , Filistin topraklannin % 

6-59'u) % 54'iinù olu§turuyordu. 

1948'den bu yana birtakim onemli geli§meler oldu: (1) Filistin'deki 

1947-49 sava§inin ve Filistinli Araplarin çogunlugunun gôç 

etmesinin bir sonucu olarak, o ana kadar JNF'nin, sahipleri satmayi 

reddettikleri için satm alamadigj bùyùk miktarda toprak "terkedilmi§" 

ilân edildi. 9 Ocak 1949 ve Ekim 1950'de îsrail Hùkûmeti ile 

yapdan anla§malarla, JNF "Geli§me Otoritesi" (Development Authority) 

denen kurulu§tan 2,373,676 dôniim sôzde- "terkedilmi§" 

toprak satin aldi ve 1948'deki topraklarmi iiç katina çikardi. Bu anla§malar 

JNF'ye topragin "açik tapusunu" teslim etmi§ oldu ve Filistinlilerin 

ilerdeki yerle§imlerinden sorumlu olmayacagina dair gùvence 

verdi. 10 (2) Mayis 1945'de îsrail'de Keren Kayemeth Leisrael, 

destekleyen Ingiliz devlet adamlarmdan, "Balfour Bildirisi politikasinin mimarlanndan" 

ve "Manda'nin yaraticilarindan biri" olarak tanitihyor. Norman ve Helen Bentwich, 

Mandate Memories : 1918-1948, London, 1965, s. 11, 59 ve 12. 

''Report on the JNF, s. 5. 

"Abraham Granott, Agrarian Reform and the Record of Israël, London, 1956, s. 28. 1945-56 

yillannda JNF Yonetim Kurulu Ba§kani olan Granott bu sayiyi 1947 sonundaki toplam 

Yahudi mùlkleri için veriyor. Bu sayi Manda hiikûmetinin verdigi sayidan yùksek olmakla 

birlikte, fark fazla degildir ve Granott'un verdigi sayi bizce de kabul edilebilir. Bu ara§tirmada 

toprak miilkiyetine ilisjkin olan bûtiin sayilar —aksi belirtilmedigi takdirde—JNF 

kaynaklanndan alindigindan, en iist rakamlar olarak degerlendirilmelidirler. 

JNF'nin 

mûlklerinin miktarim fazla gôsterme yônundeki açik egilimi de gôz ôniinde bulundurulursa, 

gerçek sayilar biraz daha az olabilir. 

9 Topraga el koyma eylemine yasal bir gôriinùm vermek için koyulan bir dizi Israil yasasi 

için bak: Sabri Jiryis, "The Légal Structure for the Expropriation and Absorption of Arab 

Lands in Israël," Journal of Palestine Studies, II (Yaz 1973), s. 82-104. 

'"JNF'nin 1949'daki açiklamasi §ôyleydi: "Israil'deki topragin % 8o'inden fazlasi 

yasal 

olarak, çogu iilkeyi terketmiç olan Araplara aittir. Bu Araplarin kaderi...ban§ andla§malari 

89

yani "Israil Sùrekli Fonu" kuruldu; ancak tbranice isim (kisaltilmi§i 

olan KKL, JNF'yi de belirtir) Ingilizce Yahudi Ulusal Fonu' 

nun bir çevirisi degildir. Bu yeni §irket, 1907'de îngiltere'de kurulmu§ 

olan JNF'nin bùtun malvarligmi, borçlanni v.b.'ni devraldi; bôylece, 

JNF bir Israil §irketi olmu§ oldu. Yeni Ortakhk Sôzle§mesi ve Muhtirasi 

11 ile 1907'deki kar§ila§tirildiginda, bir tek istisna di§inda, ônemli 

bir farkhljk olmadigi ortaya çikar. JNF'nin ilk hedefi aynidir, ama 

etkinlik gôsterecegi "belirlenmi§ bôlge" artik "îsrail Hukûmetinin 

egemenligi altindaki Israil devleti" olarak tanimlanmaktadir. Niyet 

ne olursa olsun, bôylelikle Israil Hukûmetinin kesin denetimi ve egemenligi 

altindaki, 1967'de i§gâl edilmi§ topraklarda JNF'ye, etkinlik 

gôsterme yetkisi verilmi§ olmaktadir. 1954 yilinda topraksal yayilma 

olanaginin ôngôruldùgùnù ve bu tùr beklentiler yônùnde hazirlik 

yapildigmi dù§ùnmek yanh§ mi olur (3) Kasim 1961'de JNF ve îsrail 

Hùkûmeti Temmuz 1960'da yurùrlùge giren yasa temel olmak ùzere, 

kar§ilikh yetki ve sorumluluklarmi belirleyerek JNF ile devletin 

ili§kisini açiga kavu§turan ve iki organ olu§turan bir sôzle^me 12 imzaladilar. 

Bu iki organ, (hùkûmet denetimindeki) îsrail Topraklan 

Yônetimi ile (JNF denetimindeki) Toprak Geli§tirme Yônetimi 

idi. Ikinci olarak, anilan devlet ve JNF topraklannm, masraflari 

sahiplerine ôdenmek ùzere, îslahmdan, geli§tirilmesinden ve agaçlandirilmasindan 

sorumluydu. Topiaklann tapusu JNF'nin ve devletin 

elinde bulunmasina kar§m, yônetimi bir ôrnek politika uygulayan 

Toprak Yônetiminin (Otoritesinin) elindeydi. Bu polilikanm en 

ônemli etkisi, JNF'nin topraklariyla birlikte 1967-ôncesi îsrail topraklannm 

% 90'ini olu§turan bùtùn devlet topraklanna JNF'nin 

toprak politikasmin uygulanmasi sonucu vermesiydi. 13 Bu çaba daha 

hukumleri nihaî olarak saptandiginda belli olacaktir. Ancak, JNF topraklari elde etmek 

için o zamana kadar bekleyemez...Bôylece, geriye Arap maliklerince terkedilen topraklari 

Israil Hùkûmeti araciligiyla almak kaliyor..." Jewish National Fund, Jewish Villages in 

Israël, Jerusalem, 1949, s. xxi. Uç yil sonra JNF, etkinliklerini "Yahudilerin eski anayurtta 

ayak basilacak bir yer kazanmak ve bu eski topragi yabanci miilkiyetinden ve çôlden kurtarma 

yolundaki sava§iminm ayrilmaz bir parçasi" olarak tammliyordu. Jewish National 

Fund, Nahlaot in Israël: A Guide to Nahlaot on JNF Land, Jerusalem, 195^, s. ii. 

"Report on the JNF. s. 56-76. 

]2 Ibid., s. 78-83. Bu anla§ma §u uç yasaya dayamyordu: Temel Yasa: Israil Topraklari (ig 

Temmuz 1960'da çikanldi), Israil Topraklari Yasasi (25 Temmuz ig6o) ve îsrail Topraklari 

Yônetimi Yasasi (25 Temmuz i960); israil Hùkûmeti, Israil Devleti Yasalari, C. XVI 

(i960), s. 48-52. 

"Bir JNF yayini (Efraim Orni, Agrarian Reform and Social Progress in îsrail, Jérusalem, 1972) 

çôylc diyor: "1960'da israil devleti bùtùn kamuya ait topraklar için JNF'nin politikaaim 

90

sonra 1967'de çikartilan ve devletin y a da JNF'nin topraklannda Yahudi 

olmayanlarin kiralama ve i§letme haklarini etkili biçimde ônleyen 

Tarimsal Yerleçim (Tanmsal Topraklann ve Suyun Kullaniminin Kisitlanmasi) 

/(Wtfjz'nin 14 çikartdmasiyla desteklendi. 

(4) Bu geli§melerin bir sonucu olarak, JNF, etkinliklerini, 1967'den 

bu yana i§gâl edilmiç olan topraklar ùsliinde de giderek geni§letti 

ve toprak kazanirmna ek olarak toprak islahini, biiyùk ôlçekli agaçlandirmayi 

askerî bakimdan ônemsiz saydmayacak yollarm yapimmi 

ve yeni Yahudi yerlc§imlerine çe§itli biçimlerde yardimi da arttirdi. 

I§gâl edilmi§ topraklardaki bu etkinliklerin bir kesiminin uluslararasi 

hukuku, ozellikle 1949 Dôrdùncu Cenevre Sôzle§mesini açikça ihlâl 

ettigini ve Ïsrail'in bu ihlâllerine JNF'yi araç ettigini belirtmek gerekir.is 

Toprak Politikalari : 

Yukarda da belirtildigi gibi, JNF ilk toprak alimini 1905'de 

yapmasma kar§in, 1920-oncesinde ilerleme pek hizli degildir. Herçeyden 

once, JNF'nin biiyùk alimlar için yeterli sermayesi yoktu. 

Ikincisi, JNF'nin, Osmanli dôneminde toprak alimi konusunda 

yabancilar için konulmu§ olan kisitlama ve yasaklarla ugra§masi 

gerekiyordu; bu dônemi Birinci Dùnya Sava§imn karga§asi izledi. 

Filistin'in 1917'de Ingiliz ordusunca içgâlinden sonra, Askerî Yônetim 

Toprak Sicil Dairelerini kapatti ve bu daireler 1920'de Sivil Yônetibenimsedi" 

(s. 7). "Benimsemek"ten kastedilcn §ôyle açiklamyor: JNF'nin "ilkeleri Israil 

yasalarina sokuldu ve toplam devlet arazisinin % 90'indan fazlasi için baglayici oldu" 

(s. 82). Orni ayrica diyor ki : "Toprak Otoritesi'nce yapilan kira sôzle§meleri genel olarak, 

Anlajmadan (yani 1961 Sôzleçmesinden) onceki yillarda JNF'ce yapilanlara benziyor" 

(s. 36). 

"Israil Devleti Tasalan, C. XXI (1966-67), s. 105-10. Ayrica bak: Sabri Jiryis, "Recent 

Knesset Législation and the Arabs in Israël," Journal of Palestine Studies I (Guz 1971), 

s. 53-67. 

15 lsrail'in 1967'den bu yana i§gâl altindaki topraklardaki eylemleri, Giivenlik Konseyinin 

14 Haziran 1967 tarih ve 237 sayih ve Genel Kurulun 4 Temmuz 1967 tarih ve 2252 (ES-V) 

sayili kararlanyla baçlayan birçok B.M. kararina konu olmuçtur. Hattâ, Genel Kurul, 

2443 (XXIII) sayi ve 19 Arahk 1968 tarihli karanyla "içgâl Altindaki Topraklardaki Halkin 

Insan Haklanni Etkileyen Israil Uygulamalarini Inceleme Komitesi" kurmuftur. Genel 

Kurulun 31'inci oturumunda (1976) ijgâl altindaki Arap topraklanyla ilgili sekiz karan 

benimsenmiçtir. Uluslararasi hukuku çigneyen bu tûr eylemlerin JNF'nin "hayirseverlik" 

kisvesi altinda aktif biçimde para topladigi birçok ùlkenin hiç olmazsa hiikûmet çevrelerinde 

pek az sorun yaratmasi merak konusudur. Bak: Middle East International'm Ôzel Raporu, 

"The Jewish National Fund-Charity or Politics" London, 1975. 

91

min baçlamasina kadar kapali kaldilar. Ùçùncùsu, JNF açik bir toprak 

politikasi geliçtirmemiçtir. 

Toprak kiralama ve elde etme politikalannm geli§tirilmesine 

temel olan kararlarm ahndigi Londra Siyonist Konferansi (1920) 

yukandaki durumun degi§tirilmesinin ba§langicina i§aret ediyordu. 

Konferans, "Siyonist toprak politikasinm temel ilkesinin Yahudilerin 

yerle§ecegi alanlari Yahudi halkinm ortak mulkiyetine dônù§tùrmek" 

oldugunu ve JNF'nin "Yahudi toprak politikasinm araci" olacagini 

açikladi. 16 Bôylece, topragin Yahudilerin ôzel mulkiyetine geçmesi 

engellenmemekle birlikte, bunun Dùnya Siyonist Orgùtù'nûn kaynaklanyla 

desteklenmesi de ôzendirilmedi. Benimsenen kararlarda ayrica, 

kiralann (1) toplam 98 yil olmak ùzere bir 49 y il için daha yenilenebilecegi, 

(2) i§letmenin parçalanmasmi ônlemek amaciyla, yalniz 

tek bir varise miras olarak geçirilebilecegi bildiriliyordu. Aynca, kiracinm 

(3) o toprakta ya§amim sùrdurmege, (4) (tanmsal topraklarm 

sôzkonusu oldugu durumlarda) topragi kendisi ekmege, (5) 

tanmsal topraklar için topragm degerinin % 2'si, kent topraklan 

için % 4'ù oraninda yillik kira ôdemege razi olmasi gerekiyordu. 

Topraga (6) yedi yilda bir yeniden deger biçilecek ve kira buna gôre 

ayarlanacakti. Ayrica, (7) kiralanan topragin bùyùklùgù kiraci ve 

ailesinin yardima gerek duymadan i§leyebilecekleri oranda olacakti 

ve (8) hiçbir kiraci birden fazla yer kiralamayacakti. Daha 1903'deki 

Siyonist Kongresinde kiracmin Yahudi zorunluluguna karar verilmi§ 

oldugunu da unutmamak gerekir. 

Uzun dônemli kiralama sistemi, geliçtikçe, bùtùn bu ôzelliklerinin 

yaninda, kiralanan mùlkùn JNF'nin onayina bagli olarak bir 

ba§kasma kiralanabilmesine, saîlmasma, ipotek edilmesine, miras 

birakilabilmesine yâ da armagan edilmesine izin verir duruma geldi. 

JNF, i§letmelerin denetiminde, kullamlan toprak miktanm azaltmak 

için ve kiraci kira sôzle§mesi hùkùmlerini çignedigi takdirde topragi 

geri almak için kullanabilecegi daha ileri haklarindan istedigi zaman 

yararlandi. Geri aima olaylarmda kiraci, sôzle§me hùkùmlerinin 

çignenmesinin niteligine bagli olmak ùzere, yaptigi masraflann 

kar§ihgi olarak tazminat alabiliyordu. Bùtùn bu durumlarda 

JNF'nin takdiri belirleyiciydi ve buna itiraz edilemiyordu. 

Kiracmin haklari da dahil olmak ùzere, bùtùn bu hùkùmler, 

kira sôzleçmelerinde açikça belirtilen, ancak JNF ya da Siyonist yayin- 

16 Orni, s. 21-2; ayrica bak: Granott, s. 49-53 ve Encyclopedia of Zionism and Israël, New York 

1971, s.v. Land Policy in Israël ve London gionist Conférence o f 1920. 

92

lannda hemen hemen hiçbir zaman açiga vurulmayan bir iist ko§ula 

bagliydi: Kiraci Yahudi olmahydi ve "topragin i§lenmesiyle ilgili 

bùtùn i§lerin yurûtiilmesinde yalniz Yahudi i§gucù kullanilmasi"na 

razi olmaliydi. 17 Bôylece, toprak Yahudi olmayan bir ki§iyc kiralanamiyor, 

satilamiyor, ipotek tdilemiyor, verilemiyor ve miras birakilamiyordu. 

Yahudi olmayanlar toprakta ve topragin i§lenmesiyle iigili 

içlerde çah^tirilamiyorlardi. Bu koçulu çigneyen kiraci JNF'ye zarar 

vermekten sorumlu tutuluyor ve ko§ulun iiçùncù kez çignenmesi, 

JNF'ye, kiraciya hiçbir tazminat ôdemeden kira sôzle^mesini feshetme 

hakkini veriyordu. 18 

JNF'ye ve Israil basirundaki haberlere gore, bu kisitlayici politikalar 

bugtin de, yalniz JNF tarafindan degil, devletçe de yasal 

olarak destekleniyor ve gerek JNF, gerekse devlet topraklarmda 

uygulamyor. Israil'de ikisine de ulusal toprak deniyor, ama gaiïpdr 

ki, bu sôz îsrail degil, Yahudi topragi anlamina gelmektedir. Bu toprakta 

Yahudi olmayanlara i§ verilmesi yasayi çigneme olarak kabul 

edilmekte ve ona gore i§lem gôrmektedir. Bazi Yahudi çiftçiler ve 

tarim kurumlari, Yahudi tarim i§çisi azligi ve Arap i§çi ucretlerinin 

diiçuklùgù nedeniyle, Arap i§çi çah§tirmaktalar. Bu uygulama Tarim 

17 JNF kira sôzle§mesi, madde 23 ; tam metin için bak : John Hope Simpson, Palestine : 

Report on Immigration, Land Seulement and Development (Cmd. 3686; London, 1930), s. 53. Bugiin 

kullanilmakta olan kira sôzleçmesi metnini elde etmek miimkùn olmadi ; JNF bu metni 

ya da bu konuda bilgi vermeyi reddetti. Bundan da bu tur politikalarin îsrail'de hâlâ 

yûrùtùldtigii ve uygulamalann devlet topraklarmda da gerçekleftigi anla§iliyor. Bak dipnotu 

13; Israël Shahak, der., The Non-Jew in the Jewish State: Collection of Documents, 

Jerusalem, 1975, Bôliim I ve s. 126-67; Noam Chomsky'nin Sabri Jiryis, The Arabs in 

Israël (New York, 1976) adli eserdeki ônsôzii. 

Yahudi olmayan i§çilerin çaliçmalarinin yasaklanmasi JNF ile birlikte ortaya çikmadi. 

Theodor Herzl bu gereksinimi daha 12 Haziran 1895'de ôngôrmùçtu: "Baldiri çiplak halka 

kendi iilkemizde i§ olanagi vermeyip diger iilkelerde çali§ma olanaklari saglayarak 

sinirlarimizin ôtesine gônderecegiz." Raphaël Patai, /1er., The Complété Diaries of Theodor 

Herzl, New York, i960, s. 88. 

"Granott, The Land System in Palestine : History and Structure, London, 1952, s. 315-26. Burada 

JNF'nin geli§tirdigi kiralama sisteminin ayrintih bir degerlendirmesi yapilmaktadir. Ancak, 

yazar bu sistemin yalnizca Yahudilere uygulandigini açikca belirtmiyor. Bu durum Siyonizm 

konusunda ara§tirma yapacak olan bir kimsenin herzaman kar§ila§abilecegi bir sorunu 

açik olmamak, bilgisi olmayanlann gôzunde gerçegi ve Siyonizm'de sakh olan îrkçiligi 

gizleyebilen §ifrc sôzcukler ya da dolambaçli lâflardan sôz edememek gibi sorunlann bir 

ôrnegidir. Bôylece, Siyonist literatiirden derinlemesine haberdar olmak gerekmekte ve halk' 

m yalniz Yahudiler anlamma geldigini, bir goçmen ya da ycni yerleên'in yalnizca bir Yahudi 

olabilecegini, bir yerleçim biriminin yalniz Yahudiler için yerleçim oldugunu, ulusal yurt'un 

Israil degil, Yahudi topragi anlamina geldigini, v.b.'ni anlayabilmek için sadece yasa metinlerine 

degil, îsrail'deki uygulamaya bakmak gerekmektedir. 

93

Bakaninca, sert biçimde mudahale edilmedigi takdirde, yayilacak bir 

"kanser"' 19 olarak tammlandi. Bazi yerle§im birimleri daha da ileri 

gittiler; birtakim topraklari Araplara ikinci elden kiraladilar ya da 

Araplan ortakçi olarak kabul ettiler. Bu "salgm"i ônlemek için, 

Tarim Bakanhgi ve Yahudi Ajansinin Yerle§im Dairesi, bu tiir uygulamalarm, 

yasalarin, Yahudi Ajansi yonetmeliklerinin ve devlet 

ile JNF arasmdaki sôzle§menin çignenmesi anlamma geldigini bildirerek, 

yerle§im birimlerini uyaran "§iddetli bir kampanya" ba§lattilar. 

Yahudi olmayanlara i§ vererek yasayi çigneyenler para cezasina 

çarptirildilar ve "bir Ôzel Fona para yardimi" yapmalan istendi. 

20 Toprak elde etme politikasma gelince, JNF'nin "ne kadar ve nerede 

olursa olsun" ilkesine dayanan belirsiz bir politikasi vardi. Sonuçta 

alinan topraklarin niteligi ve tarimsal potansiyeli birbirinden farkli 

olabiliyordu ; topraga sahip olma ve geli§tirme fiyatlari yiiksekti ; 

toprak parçalan çogu zaman ufak ve birbirinden ayriydi. 1920 Londra 

Konferànsmdan sonra ba§lamak ùzere, JNF daha açik ve daha akilci 

bir toprak elde etme politikasi geli§tirdi. Onceleri bu politikaya yon 

veren ba§hca dù§unce tanmsal yerle§ime uygun toprak bulabilmekti. 

Bu da bùyùk ya da kûçùk olsun biti§ik toprak parçalan bulunmasini 

gerektiriyordu. Bu kez, JNF, kùçùk toprak sahibi Filistinli Araplann 

topraklanni satmaga pek niyetli olmadiklarmi §a§irarak ôgrendi ve 

çah§malanni, sahipleri tarafindan degil, Arap komisyoncular aracihgiyla 

i§letilen bùyùk topiaklar ùzerinde yogunlaçtirdi. Bu çabalar 

daha ba§arili sonuç verdi; 1920'de yalniz 5,997 donùm toprak alabilen 

JNF, 1921 yilinda 43,021 donùm elde etti. 

Toprak ahmiyla ve tarimsal kolonizasyonla bir Yahudi devletinin 

kurulmasinm onceki Siyonist tahminlerinin çok ùstiinde zaman gerektireeegi 

ve daha ônemlisi, Filistinli Araplann Manda hùkûmetine 

bagimsizhk için yaptiklan gittikçe artan baskilar nedeniyle muhtemelen 

uygun olan zamamn da yeterli olmayacagi 1920'lerde giderek 

belli oluyordu. Bôylece, topragm tarimsal yerlesime uygun olup olmamasi 

di§inda kaygilar one çikti ve toprak satm ahrmnda stratejik ve 

ulusal siyasal amaçlar ônem kazandi. Ancak, bu amaçlar kimi zaman 

10 Ha'aretz, 13 Aralik 1974.. 

2 °Al Hamishmar, 21 Temmuz 1975. Buradan kaynak gôstererek, Shahak s. 22'de bir dipnotu 

ekliyor: "Cezalar gelir vergisinden dii§ùrùlmek için teberru çeklinde ahniyor; bôylece, 

igrenç bir irk ayrimi ve malî yozla§ma bile§imi oluçuyordu." Ayrica bak: Ma'ariv, 3 Temmuz 

1975 ve Ha'aretz, 21 Temmuz 1975 ve 27 Çubat 1976. 

94

tarimsal yerle§im amaciyla çeli§iyordu. Tanmsal yerle§im biiyùk ya 

da bitiçik topraklann yeglenmesini gerekli kilarken, stratejik ve 

ulusal kaygilar smir alanlannda bulunan ve bu yiizden çogunlukla 

birbirinden ayn durumda olan toprak parçalarmm almmasmi gerektiriyordu. 

Zamanla ulusal ve stratejik amaçlar temel hedefler olarak 

belirdi ve 1937 Peel Komisyonunun Filistin'in bôlûnmesini salik 

vermesinden sonra "Ôngôriilen Yahudi devletinin di§mda kalan alanlarda 

toprak elde ttmek ve buralarda yerle§im merkezleri kurmak 

JNF politikasi oldu." 21 "Tel ôrgiilû ve kuleli" yerle§im birimleri 

bu yeni politikanm bir ùiunuydû. Bôylece, JNF giderek Siyonist 

siyasal hedeflerin, yani on ko§ulu Filistinli Araplan ulusal miraslanndan 

yoksun kdmak olan bii Yahudi devleti kurma hedefinin 

dogrudan ve etkili bir araci oldu. 

1940'da JNF belirgin bir gerileme gôsteidi. Ingiliz Hùkûmetinin 

1939'da White Paper'da (Beyaz Rapor) çizdigi politikaya uygun olarak 

yeni Toprak Transferi Yônetmeligi, Mayis 1939'dan itibaren 

geçerli olmak iizere §ubat 1940'da yayinlandi. Yôiietmelik Filistin'i 

iiç bôlgeye bôldù. Filistin yùzôlçùmùnùn % 95'ini kaplayan A ve 

B bôlgelerinde Yahudilerin toprak satin almalari ya yasaklandi 

(A Bôlgesi) y a da sert biçimde kisitlandi (B Bôlgesi). Yalnizca kiiçiik 

bir "Ozgiir Bôlge"de Yahudilerin toprak alimlarina kisitlama koyulmadi; 

bu bôlgede tcpragm yansmdan fazlasi zaten Yahudilere aitti. 

Bu yônetmelik ne kadar kisitlayici gôrùnùrse gorùnsùn ve bunun yayinlanmasinda 

hukûmetin niyeti ne olursa olsun, Eyliil 1939'da 473, 

000 dônùm olan topraklann Eylul 1946'da 835,000 dônùme çikmasi 

(bu arti§in ùçte-birinden azi bu dcnemde Yahudilerin alimlarina 

ait hùkûmet kayitlarma yansimasina kar§m) JNF'nin sùrekli toprak 

alimlan ùstùnde pek az etki yapti. Bu dônemdeki ahmlann % 79'u 

A ve B Bôlgelerinde gerçekle§ti. 22 Hepsi olmasa da bu ahmlann 

çogu, ku§kusuz, Yônetmeligin çignenmesi anlamina geliyordu; bu da 

JNF'nin hedeflerine ula§mada ne kadar etkili oldugunun ve hùkûmetin 

kendi çikarttigi Yônetmeliklerin uygulanmasinda gôsterdigi 

gev§ekligin bii kamtiydi. 

JNF etkinliklerinin Filistinli Araplar ùzerindeki etkisi açiklama 

çabasi gerektirmeyecek kadar belirgindir. Mayis 1948'de hùkûmetten 

sonra Filistin'in en bùyùk toprak sahibi olan JNF'nin Filistin toprakla- 

2l Encyclopedia of Zionism and Israël, s. 628-29; ayni biçimde, Granott, Tarim Reforma, s. 34-5. 

"Jewish National Fund, Report for 5700-5706{ 1939-1946), 22'nci Siyonist Kongreye sunulmu§tur. 

Basel, 9 Aralik 1946 (Kudiis, 1946), s. 14-21. 

95

nni vazgeçilmez biçimde Yahudile§tirerek Filistinli Araplarin ulusal 

miraslarmdan yoksun birakilmalanna bilerek ônemli katkida bulundugunu 

sôylemek bile yeter. Bôylece, John Hope Simpson'un 1930'da 

belirttigi gibi, sonuçta "toprak bir çeçit kapitulâsydn oldu. Artik 

Araplar bu topraklardan ne §imdi, ne de gelecekte hiçbir yarar gôremeyeceklerdi." 

23 

Sonuç olarak §u iki gôzlem sunulabilir : ( 1 ) JNF ilk toprak alinnm 

1905'de vapti ve Mayis 1948'de 43 yillik toprak aliminin sonucu 

olarak Filistin topraklarinm % 3.55'ini oluçturan 936,000 dônùmluk 

tapuya sahip oldu. JNF (Toprak Sicil Dairesi'nin yeniden açili§ 

tarihi olan) Ekim 1920'den (kisitlayici Toprak Transferi Yônetmeligi'nin 

geçerlilik tarihi olan) Mayis 1936'ya kadar toplam on-dokuz 

yilda, çal]§malarmda hiçbir yasal engelle kar§ila§madi. Ayrica, Mayis 

1948'deki topraklarinm yarisim bu dônemde elde ettigine bakilirsa, 

Mayis 1939'dan sonraki engellemeler hiç de ciddî degildi. Demek ki, 

fsrail devletinin varligindan once JNF'nin toprak aliminin boyutunun 

§a§irtici biçimde kiiçùk oldugu yargisina varmak dogru olur. 1950 

sonundaki toplam JNF topraklarinm (3,396,333 dônùm) % 72.44'ù 

Israil'in Mayis 1948'de kurulu§undan sonra elde edildi. Bu topraklar 

tabii ki daha ônceki sahiplerinden -Filistinli Araplardan- satin 

ahnmadi. 

1948 Sava§i sirasmda Israil geçici hukûmeti Arap mùlklerinin ele 

geçirilmesini saglamak için bir dizi kararname çikardi. "israil silâhli 

kuwetlerince i§gâl edilen, teslim alman ya da içinde ya§ayanlarca kismen 

ya da bùtunùyle bo§altilmi§ olan alardar "terkedilmi§" sayihyordu. 

24 Filistin'i ya da Filistin'deki israil kuvvetlerinin denetiminde olan 

alanlan terketmi§ olsun olmasm, "topragmda ikamet etmeyen" 

ki§ilerin sahip oldugu bu mùlklerin 25 gôzetimi için geni§ yetkilere 

sahip bir Kayyum atanmi§ti. 26 1950'de Knesset'in benimsedigi yasa- 

23 Sirapson, s. 54. 

24 Don Peretz, Israël and the Palestine Arabs (Washington, 1958), s. 149. 

25 Ibid., s. 151: "Kayyum, Israil'deki Arap mùlklerinin çogunu kendi takdirine dayanarak 

ve herhangi bir ki§i ya da kurulu§a ait olan mulkùn ba§inda sahibinin bulunmadigini 

yazili olarak belirterek devralabiliyordu. Bir mùlkùn sahibinin ba§inda bulundugunu kamtlamak 

mùlkùn sahibine dù|ùyordu; ancak, Kayyuma bir ki§inin mùlkùnùn ba§inda bulunmadigina 

dair bilgiyi nereden sagladigi sorulamiyordu. Sôzkonusu olan mùlkùn bùtùn 

haklari Kayyuma ait oluyor ve Kayyum, mùlkùnùn ba§inda bulunmadigina karar verdigi 

bir ki§inin ilerde elde edebilecegi mulkiyet haklanna da el koyabiliyordu." 

26 Ibid., s. 152: "Kôyùnù ya da kentini 29 Kasim 1947 tarihinden sonra terkeden her Filistinli 

Arap, mùlkunden ayrilmi§ sayilabilirdi..." Ne zaman, nerede, niçin ya da ne kadar 

sûre için ayrildigi gôz ônùne ahnmadan..." 

96

larla 27 Kayyuma ve miilkleri satma ve bôylece mulkiyetlerini yeni 

kurulan Geli^me Otoritesi'ne aktarma yetkisi verilmiçti. Bu kurulu§ 

gerektiginde sôz konusu mulkleri (i) devlete (2) JNF'ye (3) (ancak 

once JNF'ye ônerilmi§ olmak ko§uluyla) yerel otoritelere ve (4) 

topraksiz Filistinlileri îsrail'de yerle§tirmek ùzere kurulmasi ôngôrùlen 

(fakat gerçekte hiçbir zaman kurulmami§ olan) bir ôrgùte satabilecekti. 

JNF, §imdi sahip oldugu topraklarin dôrtte-ùçùnù bu yôntemlerle 

elde etti. JNF'nin Filistin topraklarinin çok kùçùk bir kesiminden 

fazlasina sahip olmasi yolundaki daha ônceki çabalar -yani satm 

aima- ba§ansizhga ugradigindan, ancak bu yôntemlerden sonuç 

umuluyordu. Bùtùn bunlardan ba§ka, bu olgu, kiiçùk toprak sahibi 

Filistinli Araplann, fellâhlann ezici çogunlugunun topraklarmi 

herhangi bir fiata satmayi reddettiklerinin de kanitiydi. JNF'nin 

Filistin topraklarmi "kurtarma" çabalanna kar§i çikan da yine Filistinlilerdi. 

JNF'nin bugùn îsrail'de en çok toprak îslalu ve agaçlandirmayla 

ilgilendigi sanilmasin; (JNF'nin îsrail'de bilinen baçka bir adi olan) 

îsrail Topraklari Fonu Genel Yônetmeninin 23 Mart 1976'da îsrail 

Radyosunca duyurulan sôzleri ilginç olmaktan da ôtedir. 28 Bu duyuruda 

JNF ve îsrail Toprak Yônetiminin i§gâl altindaki Bati Yaka' 

si'nda "yapilan, kamu kurulu§larnn ve kilise mùlklerini" içeren toprak 

alimi için, ortakla§a kurduklan bir §irket aracihgi ile "50 milyon 

îsrail pound'u (6.6 milyon dolar)" harcadigi bildiriliyordu. Genel 

Direktôrùn sôyledigine gore, bùtiin alimlari gizliydi ve "alinan topraklarda 

yaçayan yerli Araplann çogu henùz bu topraklarin îsrail 

Topraklari Fonu'nun mùlkiyetinde oldugunu bilmiyorlardi." Yapilan 

i§lemler gizli oldugundan, sôzkonusu topraklarin miktari da belirsizdir. 

New York Times'à.a.n Terence Smith'in bu konuda hazirlamaga 

çaliçtigi rapor da eksik kalmiçtir. Smith'e gore, kendi verdigi sayilar 

gerçek toplam miktardan az olmasina kar§in, satm alman ve el koyulan 

topraklar dahil 1,200,000 dônùmden fazla tutmaktadir. 

"Ayrintilar için bak: Peretz, Bôlum IX ve Jiryis, "The Légal Structure..." 

28 Bu duyurunun metni Knesset iiyesi Shulamit Alani'nin bir makalesinde vardir: "Shall 

We Secretly Obtain Land" Tediot Aharonot, q6 Mart 1976, çevirisi: SWASIA, 23 Nisan 

1976. Bùtùn alintilar bu kaynaktandir. Bunu §u yazi izledi: Terence Smith, "Covert Israeli 

Land Deals on West Bank Stir Furor," The New Tork Times, 12 Nisan 1976. Israil'deki toprak 

politikalariyla ilgili kisa ama yararli bir ôzet için bak: Amnon Kapeliouk, "Less Land 

for More People," Manchester Guardian Weekly, 20 Haziran 1976 (Le Monde, 1 Haziran 1976' 

dan çeviri). 

97

Bu topraklar yeni Yahudi merkezleri kurmak ùzere JNF tarafindan 

hazirlanmaktadir ve bôylece 1949 Dôrdùncu Cenevre Sozle§- 

mesi açikca ve ciiretkârca çignenmektedir. 29 îsrail bu sôzle§meyle 

imzalayan taraflardan biri olmasma kar§in, §imdiye kadar sôzùnde 

durmami§ ve bu yùzden nafile de olsa Birle§mi§ Milletler tarafindan 

defalarca kmanmiçtir. 30 

Gorûldûgii gibi, JNF'nin "Mavi Kutu"su 31 hâlâ kapahdir ve 

Filistin topraklarinin kurtarilmasi siireci devam etmektedir. 

Bunu degi§tirmek ise, Filistin direnisinin konusudur. 

29 Madde 49 (6) : "I§gâl kuvvederi kendi sivil halkmi i§gâl ettigi topraklara gônderemeyecek 

ya da aktaramayacaktir." 

30 Genel Kurul'un geçenlerdeki Otuz-birinci Oturumunda (1976) aldigi (ve 129'a 3 kabul 

edilen) 106-A ve 106-B (134'e o) sayili kararlari. 

31 JNF'nin Yahudi aileleri için açtigi bir para toplama kutusu. Bu yôntem 1902'den beri 

kullanilmaktadir. 

98

1948'DEN BUYANA iSRAiL'DEKÎ 

ARAPLAR 

NEZlH 

KURAH 

Filistinli Arap halkinm geçtigimiz yûzyildaki tarihini belirleyen 

ba§lica etkenler, Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasma 

yônelik Siyonist giriçimi ba§arili kilma çabalanna iliçkindi. 

Filistin'in bu yuzyihn baçmda kom§u iilkelere gore daha geli§mi§ 

bulunmasi ve ayrica tanma elveri§li alanlarda niifus yogunlugunun 

goreli olarak daha fazla olmasi, Siyonist giri§imin baçansini iki etkene 

bagimli kildi: (i) Araplari topraklanndan yoksun birakma, (2) 

onlari Filistin'den çikartma. Bir ba§ka deyi§le, amaç, Filistin topragiydi, 

Filistinliler olmadan. 

Siyonist propaganda birçok ki§inin zihnine Siyonist gôçùn ba§langicinda 

Filistin topraklarinm oturulmayan, insansiz oldugu masalini 

yerle§tirmi§ti. Aksini belirten istatistiksel verileri gôsterenlere kar- 

§1, Siyonistler niifusun ba§lica, toprakla ôzel iliçkisi olmayan gôçebelerden 

ve birkaç ilkel kôyluden olu§tugunu savunuyorlardi. 

Oysa gerçekte, Ingiltere 1917 yilmda Filistin'i ifgâl ettigi zaman, 

55,000 Yahudi nùfusa kar§ilik 600,000 Arap vardi. 1948'de Manda 

yônetimi sona erdiginde, 1,400,000 Arap ve 600,000 Yahudi bulunuyordu. 

Yahudi sayismdaki arti§m ba§lica nedeni gôçlerken, Arap 

nûfusun arti.51 oncelikle dogal nedenlerin sonucuydu. 

Filistin'in îsrail devleti kurulmadan once oturulmayan bir 

yer oldugu savi, yalmz tarihsel gerçeklere degil, çeçitli Siyonist ileri 

gelenlerinin Manda doneminde "Arap sorunu"na ili§kin olarak onerdikleri 

tasanlarla da çeli^mektedir. 1951-73 yillan arasinda Yahudi 

Ulusal Fonu Yônetim Kuiulu ba§kan yardimcisi ve Yahudi Ajansi 

somurgeleçtirme bolumii ba^kani olan Joseph Weitz, 1940 yilma 

ait gunliigunden ahnti yaparak Daim'da (29 Eylùl 1967) §unlan yaziyordu 

: 

"Bu ùlkede iki halka yer olmadigi bizim aramizda açik 

ve kesin olaïak anla§ilmalidir. Araplarla birlikte oldukça 

bu ùlkede bagimsiz bir halk olma yolundaki amacimiza 

99

ula§amayiz. Tekçôziim, Araplar olmaksizm Eretz ïsrail'dir, 

en azindan Eretz îsrail'in Bati kesimidir...Ve bunun, 

Araplan, hepsini tek bir kôy ya da a§iret kalmaksizm kom§u 

ùlkelere aktarmaktan ba§ka bir yolu yoktur. Aktarma Irak, 

Suriye ve hattâ Maverâyi Ûrdun'e yônelik olmahdir. 

Bunun için para, çok para bulunacaktir; yalniz bu aktarma 

sonucu iilkemiz milyonlarca karde§imizi çekebilir. Ba§ka 

hiçbir seçenek yoktur...Artik, yapilacak i§ kom§u ulkelerin 

Eretz Israil Araplarini emebilme yeteneklerinin incelenmesidir." 

Bu sôzler, 1932'den beri Yahudi Ajansmm ùst duzeyde bir gorevlisi 

olan Joseph Weitz'in 1940'ta giinlùgune yazdigi ve kendisinin 

1967'de alinti yaptigi sôzleridir. Weitz'e gore, 1948'de olan 

"çifte bir mucize" idi. Aym makalede, Filistinli Araplarin "transferinin", 

yani kovulmalarinin onceden tasarlanmi§ oldugunu kabul etmi§ 

olmasina kar§in, bunun doga-ùstû bir hareket oldugunu ima 

ederek, bir mucize olarak tanimliyor. 1948 Savaçmm çikmi§ olmasi 

da çifte mucizenin ôteki parçasidir. Bu mucizenin her iki parçasi da 

Weitz için biiyuk doyum kaynagidir. Aym yazida 1948 olaylanni a§agidaki 

sôzlerle anlatiyor: 

"Bagimsizhk Sava§imn patlak vermesi bizi muthi§ keyiflendirirken 

çifte bir mucize de ortaya çikaidi: Toprak 

zaferi ve Araplarin kaçi§i. Alti Giin Savaçmda ise, 

yalniz tek bir mucize gerçeklesjti : Bùyùk bir toprak zaferi. 

Ancak kurtarilan topraklardaki niifusun çogunlugu yerinden 

kipirdamadan kaldilar. Bu, bizim [Yahudi] devletimizin 

temellerinden yikilmasma neden olabilir." 

Ancak, Araplarin "kaçi§i"na ili§kin 1948 "mucizesi" eksik kaldi. 

Filistin'in ôzellikle Birle§mi§ Milletler'in 1947 tarihli bôlùnme tavsiyesinde 

ônerilen Arap devletine verilen kesimlerinde ve sava§la 

birlikte Siyonist guçlerin i§gâl ettigi kesimlerinde 156,000 Arap kalmi§ti. 

O zaman, çe§itli ko§ullar Siyonist guçlerin onlan "transfer"ini 

engelledi. Bu Arap azmlik 1948'den sonra Filistin'de kaldi ve 1948'de 

156,000 ki§iyken, yuksek bir dogal arti| hiziyla bugùn 540,000'e yiikseldi. 

îsrail'in gerek kurulu§undan once, gerek daha sonra, çe§itli 

Siyonist ôrgiitlerin etkinlikleri Filistinli Araplan topraklanndan yoksun 

kilma yonùndeydi. Bu orgùtlerin devletin kurulu§u ôncesi dônem- 

100

deki ba§arilari tngiliz Manda yonetiminin yarattigi elveri§li ko§ullara 

kar§in çok smirliydi. 1948'de Siyonist ôrgiitler Filistin'in toplam 

yùzôlçùmùnùn yalniz yiizde-altisma sahipti. Devletin kurulu§undan 

ve Araplarm kaçi§i mucizesinden sonra, 350'den fazla eski Arap 

kôyunde ya§ayanlara ait 3.25 milyon dôniim topraga el kondu. îsrail 

gazetelerinden Ha'aretz'in (4 Nisan 1969) yazdigina gôre, Mo§e 

Dayan, Haifa Technion ôgrencileriyle konu§urken, bir soruya karçilik 

s}unlari sôylemiçti : "Bu iilkede kurulu hiçbir yer yoktur ki, daha 

once Arap niifusu olmasin..." îsrâil însan ve Yurtta§lik Haklan Birligi 

Ba§kani îsrael §ahak'in hazirladigi 1973 §ubat tarihli bir raporun 

ônsôzunde §unlari okuyoruz: 

"1948'den once îsrail devletinin topraklarinda bulunan 

Arap yerîe§im merkezleri hakkmdaki gerçek, îsrail'deki 

ya§amin en fazla saklanmi§ sirlanndan biridir. Hiçbir 

yayin, kitap ya da bro§ur bunlarrn yerini ya da sayismi 

vermez. Bu, dogaldir ki, maksath olarak, resmen kabul edilmiçolan 

'bo§ iilke' efsanesinin îsrail okullarmda ogretilmesi 

ve konuklara anlatilabilmesi için yapilmaktadir." 

Rapor, Israil otoritelerince yikilan 385 koyiin listesini vererek 

surmektedir. 

Ancak, el konulan topraklar mùltecilerinkiyle smtrli degildi. 

îsrail'de kalan Arap azinlrgma ait topraklar da aynr i§leme ugradi. 

rg48 ile rg7o yrllarr arasmda toplam 1 milyon donùm toprak Arap 

kôylulerin elinden alindr. Baçhca geçim kaynagi tanm olan bir 

topluma, topraklanna el koyulmasiyla birlikte, 1948-66 arasindaki 

18 yil askerî yônetim uygulamasi, binlerce aileyi tam bir yoksulluga 

itmek anlamma geliyordu. 

Ïsrailli yetkililer, diger ônlemlerle birlikte, bir de, yogunla§mi§ 

Arap toplumunu ùlkeye yaymaya ve biiyùk kentler çevresinde yoksulluk 

halkalan olu§turmak ùzere onlan yeniden dagitip, bôylece ucuz 

ve niteliksiz- i§gùcù saglamayi tasarhyorlardi. Ancak, Arap kôy ve 

kasabalannda ekonomik ve toplumsal ilerleme ve geli§me yônùndeki 

bùtùn yollarm kapatilmi§ olmasma kar§in, bunda otoriteler kismen 

ba§arrh olabildiler. Sadtce yerle§im bôlgelerinden uzak yerlerde i§ 

aranabiliyordu. Yakinda bulunabilen i§ler, Yahudilerin yapmak 

istemedikleri, en az gelir getiren, en agir ve çogu zaman yalniz mevsimlik 

ya da geçici i§lerdi. Ne var ki, Ïsrailli yetkililer, Araplan kôylerini 

ve kentlerini bo§altmaya zorlamada ba§arih olamadilar. Arap 

101

i§çilerin % 70'iuden fazlasmin uzak yerlerdeki i§lerine gitmek için 

çafakta kôylerinden çikmak zorunda kalmalanna, yetkililerin in§aat 

izni vermeme bahanesi olarak Arap kent ve koylerinin haritalarini 

duzenlemeyi reddetmi§ olmalanna ve hâlâ reddetmeleiine kar§m, 

Arap azmlik, ùçte-ikisinin ya§adigi Filistin'in kuzey kesiminde yogun 

olarak varligmi sùrdùrmektedir. 

Israilli yetkililer yalniz topraklara el koymakla ve Arap kesimindeki 

kalkmma projelerini engellemekle yetinmediler. Ayrica, zaman 

zaman, Arap kôyliilerin, el koyulan ve Yahudi olmayanlara toprak 

kiralanmasmi ya da onlarin ûcretli i§çi olarak bu topraklarda çali§- 

tinlmasmi yasaklayan ko§ullarla Yahudi ki§i ya da ôrgutlerine devredilen 

kendi topraklannda çah§malarini engellemek amaciyla §iddetli 

kampanyalar açtilar. Gene de, tsrail yasalanna açikça aykiri olmasma 

kar§in, kimi Araplar, kendi topraklannda ortakçi ya da ucretli i§çi 

olarak çahçmayi ba§arabildiler. Bu durumun nedenleri kismen Yahudi 

kiçi ve ôrgùtlerin ùcretleri Yahudilerden daha du§uk olan Araplan 

çah§tirma ve toprak agasi ve muteahhit olma niyetlerine baglananabilir. 

Araplan toplumsal katmanlann en altinda tutarak gôç etmege 

itme çabalanyla birlikte, ïsrail'deki Arap azinliginin etrafmi 

çevirme politikasi, Arap kesimindeki egitim olanaklarma getirilen 

smirlamalarla daha da ileri gôtùrùldù. ïsrail'deki Araplar arasindaki 

egitim mùmkùn olan her biçimde kôsteklendi. Araplar ve Yahudiler 

aym devlet içinde ya§amalarina kar§in, egitim alanmda aym kolayliklara 

sahip degildirler. Ders programlan bir yana, maddî olanaklar, 

ôgretmenlerin egitimi ve elveri§li kaynaklar konulannda Arap egitimi, 

Yahudi egitiminden çok daha a§agi duzeydedir. Yùksek ôgretim 

bir takim yollardan kisitlanmaktadir. îbranice bilgisi zorunludur, 

ancak bu ko§ul yerine getirilmi§ olsa bile, université yetkilileri okul 

iicretleri konusunda giiçliik çikartarak Arap ôgrencilerin sayisini 

kisitlamaktadirlar. Fakat eger bir Arap ôgrenci bùtùn bu gùçlùkleri 

a§ip ùniversiteden mezun olmayi ba§arabilse bile, diplomasinm kendisine 

hiçbir §ey saglamadigini gôrùr. Siyonist ôrgùtù ve onun çe§itli 

temsilcilerinden ba§ka Israil Hùkûmeti ve onun resmî organlannin 

ïsrail'deki ba§lica i§verenler oldugunu akildan çikarmamak gerekir. 

Egitim gôrmù§ insanlan niteliksiz i§çi statùsùne indirgeme sùrecini 

ve onun içerdigi tehlikeleri bir Israilli gazeteci Haaretz'de (12 

Aralik 1975) §ôyle anlatiyor: 

102

"Binlerce Nazareth'li ceplerinde birer lise ya da hattâ 

birer université diplomasi ta§imalarina kar§m, hergtin 

kasabalarmdan çikip endùstri ve in§aat içlerinde çogu 

zaman niteliksiz i§çi olarak çahçmaya gidiyorlar. Onlar 

artik boyun egen kôyluler degildirler. Axtik dunyanin 

herhangi bir yerindeki gerilla ordusu için dogal rezervi 

olu§turuyorlar." 

Geçen yirmi-sekiz yd içinde ïsrail'deki Araplar toplam nûfusun 

yûzde 11-15'ini olu§turuyorlardi ve niifuslari dogal arti§ oramna ve 

Yahudi gôçùndeki dù§ù§e bagli olarak artti. Devletin kurulu§undan 

beri îsrailli yetkililer Arap azinligi, en fazlasindan, ilk firsatta kurtulunmasi 

gereken geçici sakinler olarak gordùler. Onlann insancil 

ya da siyasal haklarinm tanmmasi hukûmetin ya da yerel makamlarin 

herhangi bir zaman aklina bile gelmedi. ïsrail'deki hiikûmet 

mekanizmasi bùyùk Arap azmligin etkili biçimde temsiline de olanak 

vermemektedir. Ba§bakanin Arap i§leriyle ilgili dani§mani herzaman 

en a§iri Arap aleyhtan Siyonist unsurlar arasindan seçilmektedir; 

bir Arabin bu gôreve getirilmesi ise, anla§ilan dù§ùnùlemez 

bile. 

Siyasal ya da meslekî herhangi bir Arap ôrgùtù her zaman yasadi§i 

sayilmi§ ve ônderleri ya yutuklanmi§ ya cla surùlmù§tùr. Israil'de 

herzaman çok sayida siyasal parti bulunmu§tur ama bunlann arasinda 

bir Arap siyasal partisi hiçbir zaman olmami§tir. Araplann, yalnizca 

kendilerini ùye olarak bile kabul etmeyen Yahudi ve Siyonist siyasal 

partilerine oy vermelerine "izin verilmektedir." Bu durum kimi 

Siyonist yazarlarca bile komik bulunmu§tur. Ibrani Ùniversitesinden 

Amnon Rubinstein, a§in dinci ve milliyetçi Ulusal Dinci Parti'nin 

1973 seçimlerinde 20,000 Arap oyunu nasil aldigini Ha'aretz'deki bir 

makalede (7 Nisan 1967) §oyle anlatiyor: 

"Bu partinin Knesset ùyelerinden ikisi, ùyeliklerini Araplara 

borçludurlar, yani bu partinin gùcùnùn be§te-biri 

parti ùyelerinin ba§mda oldugu kurulu§lar aracihgiyla elde 

edilmi§tir...Arap oylarini toplamada yararlanilan ba§hca 

be§ kurulu§ vardir: Birincisi, îç ï§leri Bakanligi (in§aat 

izinlerini denetler) ; ikincisi, Sosyal ï§ler Bakanhgi (her tiirlù 

yardimi dagitir) ; ùçuncùsù, Din ï§leri Bakanligi (cami ve 

kiliselere yardim etme yetkisi vardir); dordùncùsù, Bar 

ïlan Universitesi (burs verme yetkisi vardir) ; ve be§incisi, 

bùtçedir. (Ulusal Dinci Parti'nin botçesi)." 

103

Rubinstein'in Ulusal Dinci Parti'yi ve onun Arap oylarmi toplama 

yôntemlerini eleçtirmesi, diger partilerin ba§ka tûrlii davrandigi 

ya da Yahudi oylarinx toplamada butiïn partilerin yôntemlerinin temelde 

farkli oldugu biçimde anla§ilmamahdir. Farkhhk, Araplarin 

israil'de bir hak olarak elde ettiklerinin gerçekte çikar kar§iligi 

"satilan" §eyler oldugu olgusundadir. 

Demokratik olsun olmasm, îrkçi olmayan bir sistemde, îsrail'deki 

Arap azinlik Knesset'te en azmdan 18 iiyeyle, kabinede 3 bakanla 

ve ayrica çe§itli kamusal kurumlarda uygun sayida ki§iyle temsil edilirdi. 

Oysa, bugiine kadar, îsrail'de Knesset'teki Arap iiyeleri sayisi 

bu sayinm uçte-birini geçmemi§ ve hùkûmette hiçbir zaman Arap 

bakan bulunmamiçtir. 

Irkçi olmayan bir devlette, gazeteciler îsrail'de yazilanlari yazamazlardi 

: 

"îsrail iki uluslu bir devlet degil, azmligi olan bir Yahudi 

devletidir. Galile'yi geli§tirmekten sôz ediyoruz, ancak 

ulkenin bu kesiminde bir Yahudi çogunlugu gôrme yôniindeki 

tutkulanmizi gizlemiyoïuz." 

Bir Yahudi çogunluga ula§mak ba§tan beri Siyonist akimin 

amaci olarak açiklanmi§tir ; Filistin'deki Yahudi yônetiminin ba§mdan 

buyana bu amaca yônelik etkin çali§malar yapilmi§tir. 1948'de istenen 

Yahudi çogunlugu, binlerce Filistinli Arabin kôylerinden, kentlerinden 

çikartilarak devletsiz miilteciler durumuna sokulmasiyla saglanmi§tir. 

Joseph Weitz'in sôzlerini animsarsak, "Yahudi çogunlugu" 

sloganmm anlam ve ônemini daha iyi kavrayabiliriz. Bu ônceleri 

biitiin olarak Yahudi devletindeki Yahudi çogunlugu anlamindaydi; 

1948'de bùytik bir bedel kar§ihginda saglandi. Çimdi, Yahudi devletinin 

butùn kesimlerinde bir Yahudi çogunlugu saglanmak isteniyor. Bu 

da §u yoldan biriyle ya da ikisiyle birlikte saglanabilir; (1) Devletin 

diçmdan Yahudiler getirip bunlan her bôlgede çogunluk olu§turmak 

iizere dagitmak; ya da (2) Araplarin sayismi her bôlgede azinhga 

du§ecek biçimde azaltmak. Bu da Araplan kovmayi gerektirir. 

Çimdilik, Siyonist eylem îsrail'e bùyùk ôlçekli Yahudi gôçûnii 

saglamak için gerekli oIan anti-semitik havayi yaratacak durumda degildir. 

Siyonist propaganda aygitlannin hiçbir zaman beceremedikleri 

gôsteri firsatim verecek Hitler'lei ya da mini-Hitler'ler yoktur. 

Bôylece, Siyonizm'e ikinci seçenegi uygulamaktan, îsiailli Araplan 

yerlerinden kovup surmekten ba§ka yapacak §ey kalmamaktadir. 

104

ïsrailli yetkililerin îsrail'deki Arap azmligi elinde kalan son 

topraklardan da yoksun etme yolundaki son çabalan ancak acilari 

arttirip ban§ umutlanni silmege yarar. Israil'deki Arap topraklarmm 

savunmasi için 30 Mart 1976'de duzenlenen "Toprak Giinu" Siyonizm'in 

Israil'deki Araplara, Yahudi olmayan azinhga yaptiklan 

konusunda kimilerinin gôzlerinin açdmasina yardimci olabilir. Israil 

Hiikûmeti, Topïak Giinù olaylarinin ertesinde Arap azinligi sorununu 

tarti§irken, Ba§bakan Rabin, Araplarm "dinsel ve kiiltûrel" 

haklarmm taninacagmi bildirmi§ti. Kabinenin iiç iiyesi bunlara "ulusal" 

haklarin da eklenmesinden sôz edince, Rabin "bu hukûmetin 

yetki alani bu eklemeye izin vermez" demi§ti. 

ïsrail'in Arap azinhga kar§i izlemi§ oldugu ve hâlâ izlemekte 

oldugu politikayla, Bati Yakasi ve Gazze Çeridinde i§gâl yetkililerince 

izlenen politika temelde aynidir. Sôz konusu politika, Filistin halkmi 

insanî ve siyasal haklarmdan yoksun kilmayi, toprak ve ôteki mulklerine 

el koymayi ve bôylece irk aynmmi temel almaktadir. Bu da 

ancak du§manligm §iddetlenmesine ve daha ileri çati§malara neden 

olabilir. 

israil'deki ve israil di§indaki Yahudiler, Siyonizm'in onlan suriikledigi 

uçurumun gittikçe farkina vanyorlar. Bunlar dinda§lan için 

duyduklari kaygilar nedeniyle, Siyonist ônderlerin tehlikeli politikalanna 

kar§i durmaga ba§hyorlar. Kimi ïsrailli Yahudiler, Siyonist 

ônderlerin politikalarmi degi§tirebilme umutlanni hepten yitirmi§ler 

ve gôç ediyorlar. Resmî Siyonist kaynaklar §imdi A.B.D.'ndeki 

300,000 israillinin Varhgindan dem vuruyorlar. 

Avrupa'da, Amerikalar'da, Guney Afrika'da ve Yeni Zelanda' 

daki sekiz milyon kadar Yahudi ise, bu zaran kar§ilamaga hiç istekli 

gôrùnmiiyorlar. Tamamen ôzgur olduklan halde, ulkelerini terkedip 

ïsrail'e gôç etmeyi reddettiler. Gerçekte kar§i çiktiklan §ey, kendilerine 

açik yaran olmayan, sonu belirsiz bir sava§in tuzagina dù§me olasiligidir. 

Diinya kamu oyundan ve dunyadaki onurlu insanlardan destek 

isterken, bunu yalniz Filistin halkinin hakli dâvâsi için istemiyoruz. 

Filistin halkini desteklerken insan olarak Yahudileri de desteklemi§ 

olacagimiz konusunda israr ediyoruz. israil Hiikûmetine Israil'deki 

ve i§gâl altindaki topraklardaki Araplara zulmctme politikasina son 

vermesi yônunde baski yapmakla, bu hiikûmeti 1967 sinirlan içindeki 

ve ôtesindeki topraklar a el koymaktan vazgeçmege yôneltmek- 

105

le, Araplarm insanî ve siyasal haklanni tammaga zorlamakla, Yahudiler 

ve Araplar arasinda normal insanî ili§kilerin kurulmasini 

saglayacak bir havanin yaratilmasina katkida bulunmu§ olacaksimz. 

Bu sôzlerin amaci mecazlar yapmak degil. Siyonizm'in iki sorun 

yarattigma kes'nl'kle inaniyoruz: Bir Yahudi sorunu ve bir Arap 

sorunu. Bu iki sorunun çôziimù, Siyonizm'in, irkçihgin ôzùnùn 

yenilgisini gerektirmektedir. 

Ancak Siyonist devletin tasfiyesi ve yerine lâik ve demokratik 

bir devletin kurulmasi ban§i getirebilir ve Filistin'de ya§ayanlan 

-hepsini- ve dunyanin bu bolgesinde ya§ayanlan ôlùrn ve yikimdan 

kurtarabilir. 

106

FiLiSTÎNLiLERiN SURGUNU: 

BiR KANADALININ UYANI§I 

A.C. FORREST 

Benden, 1967 Yazmda Ùrdun, îsrail, Suriye, Lubnan, Misir, 

Kudus, Gazze ve Filistin'in Dogu Yakasi'nda gorùp duyduklarima 

dayanarak Filistinlilerin sùrgunùnù anlatmam istenmi§ti. Bu geziyi, 

Amerika ve Kanada'nm onde gelen dinsel gazetelerinin yonetmenlerinin 

istegi uzerine ve "yeni multeci sorunu" dedikleri konuyu ineeleyip 

rapor hazirlamak ûzere yapmi§tim. 

îzninizle, ôncelikle hikâyeyi, Filistin halkinm dagilmasi baglaminda 

genel bir gôrùnume oturtayim. Ayrica, Batili kiliselerin rolii, 

Amerikalilann tutumlari ve Yahudi tepkisi ve savunmasi hakkmda 

bir takim dii§unceler eklemek istiyorum. 

Bati Avrupa ve Kuzey Amerika di§inda, biitùn dùnya, bir Siyonist-Yahudi 

devdeti kurulmasi amaciyla, Filistin'in yerlisi olan çogunlugun, 

evlerinden yurtlarindan atilmi§ ve ulusal mal-varhgindan 

yoksun edilmi§ olmasi gerektigini ogrendi. Bunlarin çogu §u 

ya da bu yolla sùrùlmù§tù; kalanlarsa, sonuçta bagimsizliklarmdan 

ve onurlanndan yoksun kihndilar; Gazze ve Bati Yakasi'nda askerî 

i§gâl altinda ya da Israil ve Kudùs'te sinirh be§crî ve medenî haklarla 

ya§amaya zorlandilar. 

Birle§mi§ Milletler Yardim ve I§ Ajansinm eski Genel Yônetmeni 

John H. Davis konuyu §ôyle ôzetliyor: "Multecilerin, inceden 

hazirlanmi§ bir ana plânin bir parçasi olarak, Israilliler tarafindan 

yurtlarindan kovulmalari olgusunun ônemi yeterince farkedilememiîr." 

1 Ve §unlari ekliyor: 

\ 

"Bir Yahudi devleti, Yerli Arap halka kar§i baski ve kuvvete 

ba§vurmadan ortaya çikamazdi...Siyonistler îsrail'i 

kurmak için bùyùk gùçlerden yeterli destek aldiklari anda 

kaçmilmaz olarak yerli Arap halk yurdundan çikartilacak, 

dônù§leri zorla engellenecek, mulklerine el konulacak ve 

1 The Evasive Peace : a Study of the Zionist-Arab Problem, London, 1968, s. 57. 

107

Israil'e gôçenlere ihsan edilecekti; ve kaçinilmaz olarak 

yurtta§larmi gôçmenlerin olu§turdugu ve dùnyadaki bùtùn 

Yahudilerin potansiyel yurtta§lar sayildigi yeni bir 

hùkûmet kurulacak, bu arada sùrùlen yerli Araplar mùlteci 

ve yabanci statùsune indirgenecekti." 2 

Bu olgular daha yaygin olarak bilinip kavrandiginda, Kudùs, 

Gazze ve Bati Yakasi'm terketmeleri için Filistinlilere uygulanan vah§i 

ve surekli baskilarm bùtùn bir sùrecin bir parçasi oldugu gôrùlecektir. 

Beyrut Amerikan Universitesi ôgretim ùyelerinden Yusuf Sayigh, 

bir zamanlar Orta Dogu'ya getirdigim bir grup Hiristiyana 

bu durumu a§agi yukari §u sôzlerle anlatmi§ti: 

"Çogu zaman 'Hiristiyanim' diyen insanlarm elinde Yahudilere 

yùzyillardir yapilan feci haksizhklar dùzeltilmege 

çabalanirken, bir ba§ka feci haksizhk Filistin halkma 

yapiliyor. Bu haksizhk dùzeltilene kadar Kutsal 

Topraklarda bari§ olmayacaktir." 

Sayigh konu§masini Araplann Yahudi aleyhtan olmadiklanni 

anlatarak sùrdùrdù. "Sùrgùn"deki Yahudilere kar§i içlenen suçlardan 

sorumlu olmadiklanni §ôyle belirtti: 

"Yahudilere yapilmi§ olanlar hakkinda vicdanlannizi 

yati§tirmak için, Araplan yùzyillardir ya§ami§ olduklan 

topraklardan soyup sùrmede Siyonistlerle i§birligi 

yaptmiz." 

Bizim buna kar§ilik, "onlar biz degil, adlarina yakiçmaz Avrupali 

Hiristiyanlardi" demekten baçka verecek yanitimiz yoktur. 

Ancak, Kanadah bir kadinin §u sozleri sôyledigini duymu^tum: 

"Ne derlerse desinler, ïncil'de Tann'nin bu ùlkeyi Yahudilere vaadettigi 

yazihdir, bu da bana yeter." Kutsal Kitabm bu tùr yanli§ 

anla§ilmasinin ve bir takim insanlara -Filistinli Araplara- bu sôzlerle 

gôsterilen duyarsizligin sorumlulugu Bati'daki kiliselerin sirtindadir. 

Bu aldirmazhkve anlayiçsizlik nasil bu kadar derinle§ebilir 

Boyle bir yuzeysellik nasil olabilir John Davis gibi insanlarca açik 

seçik kilinan gerçeklere karçin, dùnyanm ya§adigimiz kesimindeki 

bu kafa karifjikhgi, on-yargi ve cehalet nasil sùrebiliyor 

2 Ibid., s. 88. 

108

Biitun olup bitenin, Siyonist ideolojinin ve Yahudi olmayanlarin 

ya§amakta oldugu bir ùlkede bir Yahudi devleti kurma azmindeki 

Siyonizm'in dogrudan ve tahmin edilen bir sonucu oldugunu nasil 

oluyor da gôremiyorlar 

Bunu miimkùn kilan tek yôntem, zekice, ozenle hazirlanmi^, ustaca 

uygulanan ve kitlesel destek almi§ bir propaganda programiydi. 

Diinyada Siyonizm ve Israil Hukûmetinin yùriïttugii çah§malarin hiçbiri, 

Avrupa ve Kuzey Amerika'daki propaganda kampanyalarma 

yeti§emedi. 

Ulkemde, Birle§mi§ Milletler ya da ôteki ôrgiitler, iiniversiteler, 

hùkûmetler ya da kiliselerin çah§malari çerçevesinde Orta Dogu'da 

bulunmu§ olup da benim rapor ve gôzlemlerime katilmayan 

hiçkimseye rastlamadim. Ancak Orta Dogu'yu hiç gidip gôrmemijj 

olanlar arasinda benimle aym gôrii§leri payla§anlara çok az rastladim. 

Bati'da, Siyonist propagandasinin çok etkin olmasinin nedeni 

birçok unsurlarm sonucudur: Filistin sorunu ve geli§imi hakkmda 

bilgisizlik, daha ônceki anti-semitik akimlann ve ôzellikle Avrupa'da 

Nazi dôneminde yapilanlann yarattigi suçluluk duygulan, 

hele tutucu ve bagnaz Hiristiyanlarca Kutsal Kitabm yanh§ anlaçilmasi, 

Haçhlann tarihi çarpitmasinin bir sonucu olan Arap kar§iti 

ôn-yargnun varligi ve edebiyatimizda Araplara kar§i kli§elerin bulunmasi. 

Bunlara, mazlum saydanlara duyulan takdir cluygularmi ve 

Araplarin hikâyelerini Batililara anlatmadaki ba§arisizhklanni da 

ekleyebiliriz. Bùtiin bu unsurlar, a§in derecede yetenekli Siyonist 

propagandacilar tarafindan ustaca sômûrùldù, hattâ kimi zaman 

geli§tirildi. Bu uzmanlar o kadar ba§arihydilar ki, rezil Goebbels 

bile altta kalirdi. 

Devam eden cehalete daha sonra bir ôge daha katildi. Bati'da 

çogumuz Araplan bilmez, Yahudileri bilirdik. Yahudilerin çogunun 

A.B.D. ve Kanada'ya gôçmeden once Avrupa'da kôtii zamanlar geçirdigini 

bilirdik; bazilan da bizim aramizda ya§amak iizere geldiklerinde 

kôtii giinler geçirmi§lerdir. Ancak, sonuçta çogu dertlerden kurtuldu 

ve bizim kiiltiiriimuze, ulusal varligimiza katkida bulundular. 

Araplarin Bati diinyasina matematik, edebiyat, tip, bilim ve teknoloji 

alanlarmda yaptiklan katkilar da heniiz yeterince bilinmiyor. 

Haziran 1967 Sava§i, benim Filistin çati§masini kavrayi§imda bir 

dôniim noktasi oldu. O zamana kadar, yargilarimda az çok renksizdim. 

109

Iki tarafta da hatalar ve dogrular gôriïyordum.Bu benim için liem 

ôyle, hem bôyle gôrùlebilen bir §eydi. Bu konuda kendimi gazete 

okuyan, haberleri dinleyen ve dû§iinecck ba§ka sorunlan olan tipik 

bir Kanadah olarak gôrùyordum. 

Sonra 1967 Haziraninda on-be§ gûnde bir çikan ve bir milyon 

kadar iirajli bir dergi olan Presbyterian Life'm yazi i§leri mùdurii benim 

yeni miilteci sorununu inceleyip, yazi yazmak iizerc Orta Dogu'ya 

hemen gidip gitmeyecegimi sordu. 

Geçen HazirandaTci sava§ srrasinda ve sonrasinda çogu El-C.eriha 

çevresinde miilteci kamplarmdan gelen binlerce Filistinlinin 

nehri a§arak Dogu Yakasr'na geçtiklerini biliyordum. Bunlarin derhal 

Batr Yakasr'ndaki kamplanna ve yurtlarrna dônmeleri konusunda 

B.M. Genel Kurulunda bir karar alrnmrç oldugunu da biliyordum. 

Gazetelerde, bunlarrn dônii§leri konusunda haberler okumu§tum 

ve bir televizyon programmda, Hazirandaki sava§ sirasinda 

Urdiin'e sigmip, yikik Allenby Kopriisiinii geçerek tekrar Bati Yakasi'na 

dônen Filistinliler gôsterilmiçti. Bu yiizden tereddùt edip, yazi 

i§leri mudtirùne "geri dônuyorlar" demi§, gôriip duydugum haberlerden 

soz etmiçdm. 

Oysa, Presbiteryan'larm Beyrut, §am ve Kahire'de temsilcileri 

vardr ve bunlar daha degi§ik haberler gônderiyorlardi. Amerikan 

kiliseleri, "yeni mùlteciler" için bir yardim toplama kampanyasi 

ôrgiitlemege ba§lami§lardi bile. 

Biraz isteksizce de olsa gitmeyi kabul ettim. Once New York'ta, 

sonra Cenevre'deki Diinya Kiliseler Konseyinde ve Beyrut'ta konuyla 

ilgili olarak bana kisa bilgi verilmi§ti. Ancak, olup biteni Amman'a 

geldikten sonra ôgrenebildim. 

Multecilerin hepsinin ne zaman donmu§ olacagmi sormam ùzerine, 

Amman'da bir papaz "demek ki siz de televizyon programini 

izlediniz" dedi. "îsrailliler televizyon çekimi için bir giin 144 kiçinin 

donmesine izin verdiler. Aym giin bu tarafa gelen 600 ki§inin ise ne 

ne filmini çektiler, ne haberini verdiler." Bir turlù inanamiyordum, 

Oysa kanitlar çevremdeydi; kamplara, okullara, camilere, magaralara, 

çadirlara, doldurulmu§ ya da açikta ya§ayan, evinden yurdundan 

henùz atrlmi§ 300,000 insan vardi. Ve bunlar geçici kôprûleri a§arak 

herzaman batidan doguya dogru olmak iizere, hâlâ akm akin geliyorlardi. 

110

Ertesi gùn UNWRA'dan bir §ofôrle birlikte Allenby Kôprùsùne 

gittim. Orada, emekli olmu§ ama ne olup bittigini gôrmek için geri 

gelmiç Qiiaker (Kuveykir) mezhebinden bir Amerikali olan Willard 

Jones'a rastladim . Onunla birlikte, kendilerine serbest iradeleriyle 

ulkelerini terkettiklerine dair kagit imzalatmak isteyen Israilli askerlerin 

yardimiyla, igri bugiù, sapa yollardan akm halinde nehri 

geçmeye çah§an mûlteci grubunu seyrederken, Willard "bu 1948'clekinden 

de kôtù" diye mirildaniyordu. 

Battaniyelerini, mobilyalanni, kink dôkiik ev e§yalarmi ve bebeklerini 

yanlarinda ta§iyorlardi. Dost, akraba ve kamplarda yiyecek 

ve barinak bulmak için sicak ve tozlu yola duzùlmù§lerdi. 

Daha sonraki haftalarda bunlarin birçoguyla gôruçtùm. 300,000 

kadan Bati Yakasi'ni terketmi§ti. Çogu hâlâ Ûrdun'dedir. Tanklar 

ve uçaklarla ihtar edilmi§ler, napalm tehdidiyle kar§ila§mi§ ve panik 

içinde kaçmi§lardi. Panigin, bunu Filistin Arap nùfusunu azaltmak 

için firsat bilen Israil tarafindan çikarildigi bir gerçektir. Birkaçi, ilk 

karga§ahk gûnlerinden sonra nehri geçip geri dônmuçlerdi ; bunlarm 

kimisi tutuklanip, tekrar doguya gitmek ùzere nehir kenarma birakilmi§lardi. 

Israillilerin yerle bir ettigi Imwas (încil'deki Emmaus), Neit 

Nuba ve Yalu kôylerinden kaçan ya§li insanlarla gôrù§tùm; bunlardan 

en az bir ya§h ve hasta bir kadin canli canli evinde gomùlmu§tù. 

Amman ve çevresindeki B.M. ve Yakm Dogu Kiliseler Konseyi 

Burolarini, evlerine ve multeci kamplarma gitmek için haykiran, 

kaybettikleri karilarmi, koealanni ve çocuklarini arayan binleree 

mùlteci ku§atmi§ti. 

Yaz boyunea i§ler çikmaza girmi§ti; hikâye §imdi biliniyor. 

Israil yine Birle§mi§ Milletler'e meydan okuyordu. Daha sonra, gidenlerin 

geri dônmeleri konusunda bir formùl uzerinde anla§maya 

varildi. Ùrdùn'de 170,000 ki§i donù§ belgelerini imzaladi. tsrail bùtùn 

yollari kullanarak bunu engellemeyi ba§ardi ve ancak 20,000'den 

daha az bir grup insan dônebildi. Digerlerinin dônmemesine ba§ka 

kihflar bulundu: "Fikirlerini degi§tirdiler. Gelmek istemediler." 

Bazilarinm fikirlerini degi§tirmelerinin nedeni ise, Israil'in ailerin 

bir kisim uyelerine izin verip digerlerine vermemesi ve çocuklan aileden 

ayirmasiydi. 

Daha sonra bir gece, Bethlehem'in çevresinde bir kampa bagli 

mùlteci evinde kaldim. Yerin geni§ligine §a§irmi§tim; bana bùtùn 

111

ir oda verilmigti; evdc bir de ana ile oglu oturuyordu. Ailenin sava§ 

sirasmda bôlùndùgùnù anlattilar. Baba ile alti kadar çoeugu nehri 

geçmi§, ana ile en bùyiik ogul Bethlehem'e donmù§tù. 1969'da aileleri 

birle§tirme goriiçmelerine kar§m, baba ve çocuklar hâlâ Jara§ 

yakimndaki Souf kampindaydilar. Sonraki yillarda baba ile kùçùk 

kizlara donme izni verildi; erkek çocuklar ise asla dônemediler. 

Temmuz 1967'de Karamah'i ve Ùrdun'deki ôteki kamplardaki 

sigmaklan ziyaret ettim. Giiney Suriye'de açik alanlarda uyuyan 

binlerce insan gôrdum. Misir'da Yukan Misir'dan gelenler için hazirlanan 

ev ve kôylerde 13,000 kadar Gazzeli ve Sinali Filistinlinin oturdugu 

Kurtuluç (Liberation) bôlgesini gezdim. Misir'a Haziran 1967'de 

35,000 miilteci gelmi§ti. 

Daha sonra Israil'in Londra Bùyukelçisi olan Michael Comay, 

Araplar için bir tehlike ve îsrailliler için bir firsat olan bir i§le ugra§- 

maktaydi. Bana, "Golan Tepelerinin topragi §ahanedir, oraya 30,000 

Yahudi yerle§tirebiliriz" demiçti. Basmda, Yigal Allon'un "Jeplhah 

oradakararvermi§ti"diyerekGolan'in Israil'e ait oldugunu sôyledigi 

bildiriliyordu. Bunun muzaffer Siyonistlere çok anlamli geldigi gôriilmekteydi. 

3000 yil once bir Ibrani Peygamberin bu tepelerde konu§- 

mu§ olmasi, modem Israil'e o topraklarda hakiddia etmesine geiekçe 

olabiliyordu ! Bati Yakasi ve Gazze'nin ne olacagma aldirmaksizin, 

Kudiis'iin birleçik ve Israil'in ba§kenti olarak kalacagim da Michael 

Comay sôylemi§ti. Hiçbir politikaci Dogu Kudus'ii ônceki sahiplerine 

vermeyi ôngoremezdi. 

Bir sure sonra Israil polisinin ba§ma getirilecek olan ve Israil'de 

bôylesine bir gôrev alan tek Dogu Yahudisi Shlomo Hillel, benden 

Kanada'yi bir miktar Filistinli kabul etmesi için uyarmami istedi. 

Israil'de Araplarin tembel ve geri olduklari konusunda ve Israillilerin 

Bati Yakasi'ni kalkindirarak Araplar için ne harika §eyler yapacaklari 

ile ilgili varsayimlar hakkinda çok §eyler i§itmi§tim. Ve Michael 

Comay, kaçanlann yurtlarma donmeleri ve ileriyle yeniden birleçmeleri 

için her tùrlù yardimm yapilacagi konusunda bana garanti 

vermi§ti. "1948'de maruz kaldigimiz suçlamalarla tekrar kar§ila§mayi 

gôze alamayiz" derken bunu sôylemek istiyordu. O zaman içten oldugunu 

sanmi§tim. 1948 yilinda 730,000 kadar Filistinli, artik Israil 

devleti olan topraklardan Gazze'ye, Bati Yakasi'na, Urdun'e, Suriye'ye 

ve Lùbnan'a kaçmi§ti. 1967 yilmda bu kez 400,000 ki§i yeni i§gâl 

edilen topraklardan kaçtilar. Bunlarin belki de yarisi için bu, ikinci 

gôçleriydi. 

112

Kuclus di§mda konu bir zaman ya da gerekli i§lemleri tamamlama 

sorunu gibi gôrùnuyordu. Topraklarim terkeden insanlarin tekrar 

geri dônecekleri sôyleniyordu. 

îki simr ôtesi alani gezip gôrdùm. Bunlar Ûrdiïn Nehri'nin 

Allenby Kôprûsundeki Bati Yakasi ve iiç Latroun kôyuntin bulundugu 

yerdi. 

Latroun bôlgesindeki Beit Nuba, Talu ve Imwas kôylerini gezmek 

için ne zaman izin istesem, red cevabi ahyordum. Sonunda iyice 

israrh davrandim; §unlari konu§tuk: "Oziir dileriz, ama oraya gidemezsiniz." 

"Niçin" "O koyler artik mevcut degiller." Ne olmu§tu 

ki "Bunlar Filistinli komandolan barindinyor ve havaalam için bir 

tehdit olu§turuyorlardi." Demek ki, Israilliler, ellerine firsat geçtigi 

takdirde, sava§ kilifi altinda insan topluluklanni korkutup ortadan 

kaldinyorlardi. 3 

Kôpriiye gitmek için izin almam gùnler siirdù; orada Filistinlilerin 

imzalamalarj istenen kagidin bir ôrnegini gôrdùm. Bu kagidi imzalayanlar, 

yerlerini ôzgiir iradeleriyle terkettiklerini sôyleyerek 

dogumla kazamlmi§ bir haklarmdan vazgeçmi§ oluyorlardi. Kimilerinin 

parasi yoktu, çoluk çocuklarindan ayri dù§mù§lerdi. Ùrdun Nehri'nin 

Bati Yakasi kapahydi. Dogusu ise ailelerinden ayri dii§mù§ 

ve parasiz, pulsuz kalmi§ umutsuz insanlar için bir kaçip kurtulma 

kapisiydi. îsrail, topraklan terkeden insanlara serbest ula§im ve 

ve ta§ima kolayliklan saglama konusunda a§iri derecede yardimciydi, 

fakat bu arada dônii§lerini ônlemek için mayinlar ve muhafizlar yerle§tirilmege 

ba§lanmi§ti bile. 

Amman'da, Yakin Dogu Kiliseler Konseyinin sava§ çiktigi sirada 

Dogu Urdun'de bulunan bir gôrevlisine rastladim. Nablus yakmlarmda 

karisi ve be§ çocugu vardi. Hergiin geri dônmeye çah§iyordu 

ve bir keresinde nehri geçerek bunu ba§armi§ti. Ancak, yakalanip tutuklanmi§ 

ve getirilen kagidi imzalamadigmda Urdùn Nehri'nde, îsa J - 

nm vaftiz edildigi yerin yakinlannda sig bir bôlgeye getirilmi§ ve nehrin 

ôte yakasma geçmesi emredilmi§ti. 

Benim hikâyelerim ve ôtekiler Bati basinmda çikmaya ba§ladiginda 

iki tùrlù tepki gôsterildi: Birincisi, sert biçimde ele§tirildim ve 

'Israilliler tarafindan yikilip bojaltildiktan sonra, 1975 yilinda Kuneytra'yi gezdim. Ancak, 

Latroun kôylerinde Israilliler kalintilari gômup kôyden hiçbir iz birakmazken, Kuneytra'- 

da biitiin kalintilar duruyordu. 

113

abartmakla, saptirmakla, yalan sôylemekle ve Ottawa'daki Arap Haber 

Hizmetlerinde çali§makla suçlandim. Daha sonra, and-semidk 

oldugum iddia edildi ve kilisem beni yazar olarak gôrevlendirdigi 

için ele§tirildi. îkincisi, kiliseler Filistinlilere yardim amaciyla ônemli 

miktarlarda katkida bulundular. Bazdan, mùlteci sorununun adil bir 

çôziime kavu§turulmasi uyarismda bulunan ve Filistinlilerin derhal 

yurtlarina donmeleiini isteyen kararlar aldilar. Bazilari ise, B.M.'nin 

22 Kasim 1967 tarih ve 242 saydi kararma benzer kararlar alacak 

kadar ileri gittiler. Benim kendi kilisem ve otekiler, hùkûmetimizi 

Orta Dogu'da adil bir ban§ için baski yapmasi konusunda uyaran bir 

karar aldilar. Bu sirada, Kanadali ve Amerikah Siyonistlerin Ottawa 

ve Washington'daki lobilerini ne kadar etkili olacak biçimde ôrgùtlediklerini 

ôgrenecektik. 

Ilginç bir geli§me de, Batili kiliselerin kullandigi dilde gôriïldii. 

1948'i izleyen yillarda, kiliseler "zavalli Arap multeciler"den sôz 

ederdi. Daha sonra, "zavalli Filistinli miilteciler" demege ba§ladilar. 

Onlara eski ayakkabi ve siit tozu gôndermi§tik. Sonralari dil ve yôntemler 

degi§ti. "Filistinliler"den ve kendi kendine yardim programlannin 

gereginden sôz etmeye ba§ladik. Bu daha sonra, "Filistin halkina 

yapilan haksizhk" oldu ve sonuçta bazi Hiristiyanlar "Filistin 

halkmin kendi gelecegini saptamasi"ni isteyen kararlar ahyorlardi. 

Gazeteler terôristler derken, kiliseler komando sôzciigûnù kullanmaga 

ba§ladilar ve terôrizmi onaylamamakla birlikte, kamplarda 

bùyuyen ve haksizliga ugrami§ ana babalannin yaçlanip ôldùgùnù gôren 

Filistinli gençlerin, ellerinden alinmi§ olan evlerini ve yurtlanni 

geri almak için çaresizlik içinde çiddete nasil ba§vurduklarini açiklamaga 

çah§tilar. 

Çunlan duyup bildiriyorduk : "Biz merhamet degil, adalet istiyoruz; 

çadir ve siginak degil, Filistin'deki evlerimize dônme hakki 

istiyoruz." 

Yoksul Filistinlilerin -ya da bizim ônceleri deyi§imizle, zavalli 

gôçmenlerin- bôyle degerlendirilmi§ olmasmdan çok pi§manlik duyuyorum. 

Ancak, din adamlan bu konuda aydmlatildiklari zaman 

gôçmenlere anlayiçla yakla§tilar. 

Ùlkemde yaygin ele§tiri ve saldinlarm hedefi durumuna geldigim 

bir sirada, ileti§im konusunda uzman olan bir arkada§ima §unu 

sordum: "Yahudiler neden benimle bu kadar çok ugra§iyorlar" 

114

Hemen cevap verdi: "Çiinkù sen Filistinli mùlteciler için çaliçmaga 

devam ediyorsun. §unu bil ki, dùnyadaki her Yahudi o konuda suçluluk 

duygusu içindedir." Samrim bu da onlarm duyarhhgmi, a§in 

tepkilerini, §iddetli saldinlarmi ve hareketlerini açiklamaktadir. 

1968 Baharmda Kiliseler Ulusal Konseyinin Orta Dogu Komitesinin 

New York'taki bir toplantisina katilmi§tim. Ba§kanlik için onseçimler 

ba§lami§ti. Çe§itli adaylarm, Orta Dogu konusundaki gôrù§- 

lerini bildiren bir haber okumuçtum. Robert Kennedy, Nelson 

Rockefeller, Richard Nixon, Hubert Humphrey, Eugene McCarthy ve 

ôteki adaylarin herbiri, Israil'i kayitsiz §artsiz destekleme konusunda 

digerlerine ùstûn gelmege çah§iyordu. Komitede, bu adamlan bir 

tùrliï anlayamadigimi sôyledim. Ya durumdan haberleri yoktu ya da 

bunlar ilkelerden çok oylarla ilgilenen ku§kulu ki§ilerdi. 

Komite ba§kani gùlumsedi ve "bizim siyasal ya§amimizi pek iyi 

anlamami§simz, galiba" dedi. 

Bu tùr ku§kulu politikacdarin tiranhgini yikmak için, Filistinlilerin 

hikâyesi diirustçe ve ôzenle anlatilmaya devam edilmelidir. tyi 

niyetli hiç kimse, kamplardaki gôçmenlere ve evlerinden yurtlarindan 

yoksun kalmi§ bir halka ait olan bu hikâyeyi ôgrenip i§in adaletsizligine 

ilgisiz kalamaz. 

115

ÎSRAiL'DEKi DOÔU YAHUDÎLERi 

NASIR H. ARURt 

Ïsrail'deki Dogu Yahudilerine 1 toplumsal, ekonomik ve îrksal 

ayrim uygulandigi gerçegi artik bir tartiçma konusu degil. Nufusun 

% 6o'ini olu§turmalarma kar§in, birinci smif yurtta§ degillerdir. Devletin 

toplumsal, ekonomik ve siyasal kurumlarindaki temsilcilerinin 

oram sayisal çogunluklariyla kar§ila§tirildiginda bir hiç kalir; oysa, 

Avrupa-Amerika kokenliler (Eskenaziler) sayilarma gôre çok daha 

yûksek oranlarda temsil edilirler. Dogulu kesimde gôriilen mahrumiyetler 

çalvjma, egitim, konut, gelir, sosyal refah ve siyasal katilma 

alanlarinda ortaya çikar. îki Yahudi toplumu arasindaki e§itsizlikler, 

Filistin'de Siyonist devletin kurulu§undan bu yana daha da artmi§tir 

ve toplumsal uçurumlann daraldigina dair hiçbir belirti de yoktur. 

Tam kar§iti, istatiksel veriler uçurumlann geni§ledigini gôstermektedir. 

Israil'de ulusal gelirden en bùyùk payi, ba§lica Eskenazilerden 

olu§an sermaye sahipleri ve yôneticilerin en ùst tabakasi almaktadir. 

Yùksek ùcretli usta iççiler ve hùkûmet memurlari orta tabakasi daha 

yùksek gelirlere yônelecek bir konumdadirlar. Dogu Yahudileri topluluklannin 

sôzùnù edebilecekleri meslekî ustahklan olmadigi için, 

kendi kategorilerinde rekabet olanaklan da yoktur. Varhklari en fazla 

sosyo-ekonomik piramidin en ait tabakasmda, yani "ulusal gelirdeki 

payi gittikçe azalan tek grup" 2 olan endùstri ve tarimda çah§an kol 

emekçileri tabakasmda gôze çarpar. Israil'de yoksulluk ve etnik kôken 

birbirine sikica bagli §eylerdir. 

Ancak, 1967 savaçindan sonra ve savaçin dogiudan bir sonucu 

olarak, Dogulu topluluklann kuçùk bir kesiminin kùçùk mùteahhit 

ve usta i§çilerin olu§turdugu alt-orta tabakaya yùkseldiklerini belirt- 

'Halen Israil'de kullamldigi uzere, Dogulu sifati Asya ya da Afrika kokenli Yahudilere veriliyor; 

bunlar ayrica Sefardik olarak da bilindiklerinden bu iki terim birbirinin yerine kullanilabiliyor. 

Avrupa ya da Amerika kokenli (Kuzey ve Guney) Yahudiler Eçkanazi bilinirler. 

! J. Péri, "The Black Panthers in Perspective," New Outlook, XIV, No. 5 (Haziran-Temmuz 

'970. s. 54. 

117

mek gerekir. Ôzellikle Sefardi toplulugunun sosyo-ekonomik durumundaki 

gôreli iyile§me, îsraillilerin "guvenlik" dedikleri §eye verdikleri 

biiyùk ônemle birlikte bunun sonucu olan ekonomik faaliyete 

baghdir. Hayfa Ûniversitesinden Shifeh Wise'in bir incelemesinde, 3 

tanmda çah§tirilan Sefardiler azalirken, bir kesiminin usta i§çi olduklari 

ya da ordu ve polis ôrgùtiine girdikleri açiklanmaktadir. Bunlar 

kol iççiliginden kaydirihrken, yerlerini ilk kez içgâl altindaki topraklarda 

ya§ayan Araplar almi§tir. Ancak yine de, îsrail proletaryasinin 

ya§amsal kesimlerinde Dogu Yahudileri agir basmaktadir. Bu, Siyonist 

ùlkiinùn buyrugu geregidir. 

I. Toplumsal-Ekonomik Uçurumlar: 

i. Gelir: 

îsrail'de etnik topluluklar arasinda gelir e§itsizliginin varligini 

hiçkimse yadsimamaktadir. Ancak, bu e§itsizliklerin boyutu, onemi 

ve etkilerl konusunda gôru§ ayrihgi vardir. îsrail Bankasi Direktôrù 

David Horowitz'in ba§kanligindaki "Gelir ve Toplumsal Uçurumdaki 

Egilimleri înceleme Komitesi" 1971 Temmuzunda ekonomik e§itsizlik 

ve toplumsal biitùnleçmeyle ilgili olarak hiikûmete iyimser bir 

rapor sundu. Komitenin ba§lica bulgusu, Afrika-Asya kôkenli ailelerin 

ya§am dùzeylerinin, butùn ailenin ya§am duzeyleriyle kar§ila§tirildiginda 

1963-1970 yillari arasinda yùkseldigi saviydi: 

"Bu geli§menin kanitlari ortalama gelir dùzeyinde, konut 

ko§ullarmda ve dayanikh tùketim mah maliklerinin 

sayisindaki arti§tir. En dii§ùk gelirli aileler arasinda Asya-Afrika 

kokenli ailelerin orani dùêrken, bunlann en 

yùksek gelirli aileler arasindaki orani artmi§tir." 4 

Bir "geli§me" sôz konusu olsa bile, sayisal olanak son derece 

îlimhdir. Rapordaki tablolardan biri, 1963 yilinda ortalama bir Afrika- 

Asya kôkenli ailenin gayrisafi gelirinin Israil'deki biitùn Yahudi 

ailelerinin ortalama gelirinin % 63'ù, 1970'de ise % 69'u oldugunu gôstermektedir. 

Ayrica, 1963-64 dôneminde, Afrika-Asya kôkenli Yahudilerin 

% 33,5'nin en dùçùk gelirli kesimin 1 /5'ini olu§turduklari, oysa 

% Ma'arw, 25 Mayis 1973. 

'Bulletin of the Institute for Palestine Studies, Supplément to III, No. 16 (16 Agustos 1973), 

s. 530; ayrica bak: Arnon Magen, "The Social Gap-Four Views," New Outlook, XIV, No. 

8 (Ekim-Kasim 1971), s. 55; Michael Bruno, "The Social Gap is Not Really Closing," 

New Outlook, XVI, No. 1 (Ocak 1973) s. 12-13. 

118

1968-69 dôneminde bu oranm % 30.1 oldugu gôrulmektedir. En yiiksek 

geliri olan kesimin 1 /5'i içindeki Dogu Yahudileri için paralel sayilan 

% 5.4'ten % 8'e bir arti§ gostermektedir. 

Bu saydarin aldatici niteligi toplumsal-ckonomik uçurumu 

daralmak yerine geni§ledigi kanisinda olan Israilli bilim adamlannm 

dikkatinden kaçmadi. îbrani Ûniversitesinde gôrevli bir ikdsatçi olan 

Michael Bruno bu raporu §oyle ele§tirdi: 

"Komite, dikkaderi temel soruna çekmek yerine, kar§ila§- 

tinlmasi olanaksiz ve ekonomik eçitsizlerdeki azalmayi 

ifade eder gôrunen bir dizi istadstiksel verinin arkasina 

saklanmayi tercih etmi§tir." 5 

Bruno, Dogulu ailelerin gerçek ortalama gelirinin butiin ailelerin ortalamasinin, 

Komitenin savundugu gibi % 69 degil, % 50 oldugunu 

ileri siirmektedir. 6 Anlaçmazhk, Komitenin Dogulu iicretlilerin aile 

boyutuyla, Eskenazilerinki arasindaki farki hesaba katmamasindan 

doguyor. J. Péri bunu §oyle açikhyor: 

"Dogu Yahudisi ailelerin Batdi Yahudi ailelerinin iiç kati 

kadar çocuklari vardir: Ùç ya da daha fazla çocugu olan 

Yahudi ailelerinin % 65'i, be§ ve daha fazla çocugu olanlarin 

ise % 8o'i Afrika-Asya kôkenlidir. Bundan §u sonuç çikar: 

Mutlak iicretler e§it olsa bile, Dogulu Yahudilerin gôreli 

iicretleri gerçekte daha dii§uktiir. Bunun etkisiyle §ôyle 

bir dôngiisel zincirleme tepki ortaya çikar: ki§i ba§ina 

dù§en geliideki e§itsizligin buyiimesi ekonomik uçurum 

meydana getirir; bu da toplumsal, egitimsel gerilik v.b 

yaratir." 7 

almi§ ve gizli kâr- 

Ayrica, Komite sadece resmî gelirleri gozônune 

lan hesaba katmamiçti. 8 

Sosyo-ekonomik uçurumun biiyùdùgùnu gôreli tiiketim duzeyindeki 

dù§u§ de kamtlamaktadir. 1959 yilinda, biiyiik ailelerdeki ki§i 

ba§ina tûketim, ortalama Yahudi ailesindekinin % 68'iyken, bu oran 

1969'de % 47'ye du§mù§tur. 9 Bu on yil boyunca Ulusal Sigorta 

Kurumunun çok çocuklu ailelere 250 milyon IL tutannda odeme 

'Bruno, s. 12. 

Hbid. 

'Péri, s. 54. 

8 Magen, s. 56. 

s Ibid. 

119

yaptigini ve bu biiyuk ailelerin % 90'imn Afrika-Asya kôkenli oldugunu 

da goz ôniinde bulundurursak, yukandaki sayilar daha da anlam 

kazanir. 

Yoksulluk ile etnik kôken arasindaki olumlu çaki§maya ba§ka 

tamamlayici ôrnekler Ba§bakanin çocuklar ve yoksullukla ilgili Ozel 

Komisyonunun raporunda bulunabilir. Bu komisyonca "sikinti içindeki 

çocuklar" olarak tammlanan çocuklarm % 95'inden fazlasi Dogulu 

ailelerin çocuklaridir. Ma'ariv'e gore (13 Nisan 1973), Komisyon, 

nûfusun en ait 2/io'u ulusal gelirin % 6'smi alirken, en ùstteki 2/10'u 

%40'mi ahyordu. Bu olgunun tam anlami, en alttaki 2/10'luk 

ara-tabakanm hemen hemen biitunuyle Dogulu oldugu geiçeginin 

i§igmda degerlendirilmelidir. 

Szold Enstitùsùnùn 1972 yihnda yayinladigi bir rapora gore, 

Israil'de 200,000'den fazla çocuk, Ulusal Sigorta Enstitùsùniin olçiitlerine 

gore 10 "yoksulluk çizgisinin" 11 altmda ya§amaktadir. Israil' 

deki bùtùn çocuklarm 1 /4'ùnii olu§turan bu yoksul çocuklarm % 84'ù 

Afrika-Asya kokenlidir. 

Dogu Yahudilerinin durumu Ekim 1973 sava§indan sonra daha 

da bozulmu§ gibidir. 21 Mart 1975 tarihli Davar'a gore, biitiin îsraillilerin 

% 20'si "yoksul durumda" olup % 10 "yoksulluk çizgisinin" 

altinda ya§amaktadirlar. Ba§bakanm sosyal i§ler dani§mani Baruch 

Lein, en son sayiyi çeyrek milyon olarak vermi§ ve % 94'iinû Dogululann 

olu§turdugu 18 ya§m altinda 175,000 ki§inin yoksulluk 

çizgisinin altinda ya§adigini sôy'lemi§tii . 12 Ote yandan, ba§ka bir kaynak 

da yoksulluk çizgisinin altmda olan (ba§ka bir deyi§le, dort ki§ilik 

bir aile birimi olarak 693 IL kazanan ) tùm ailelerin % 6o'i Afrika- 

Asya kokenlidir. 13 

Çogu resmî ya da yan-resmî Israil kaynaklarina dayanan 

yukardaki veriler, son on-be§ yildir olu§an gelir uçurumunda belirgin 

bir kapanma olmadigmi ve yoksullugun etnik ôzelliklerle çaki§tigim 

gôstermektedir. Gelirler açismdan Dogu Yahudileri gerçekten ikinci 

sinif bir toplumdur. 

'"Yoksullugun uç gôstergesi: (1) oda baçma iiç ki§iyi akin insan du§mcsi; (2) aylik 75 IL. 

gelir; ve (3) babanin ôgreniminin en fazla yedinei sinif olmasi. 

"Yakov Habib, Children in Israël, Szold Institute (Nisan 1922). Central Statistical Office'in 

bir çali§masina dayanilarak hazirlanmi§tir. 

12 Bulletin of the Institute for Palestine Studies, V, No. 15 (1 Agustos 1975). 

"Sema Kenan'in raporu, Davar, 16 Çubat 1975. 

120

2. Konut: 

Konut konusunda Eçkenaziler yararina yapilan ayrim, gelir 

konusunda yapilanlardan daha belirgindir. Devletin Yahudi niteligini 

olu§turmak amaciyla "sùrgùndekileri bir araya getirme" 

tutkusu, bùyùk bir konut sikintisi yaratmi§tir. Siyonistler, Bati'dan ve 

Sovyetler Birligi'nden gelen ve teknik eleman niteligine sahip goçmenler 

için belirli bir bedel, bir kar§ihk ôdenmesi gerektigini biliyorlardi. 

Bu gôçmenlere dû§uk kirayla môbleli, konforlu televizyonlu evler 

ve araba gibi ôzendirici yararlar saglandi. Ayrica, ùç ki§ilik bir aileye 

ùç oda dù§mek ùzere yeni evlere yerle§tirildiler. Oysa, Dogulu ailelerin 

% 19'u ùç kiçi bir odada olmak ùzere ya§amaktadirlar. E§kenazilerin 

ise yalnizca % 5,8'i bu biçimde ya§amaktadir. Israil Iskân Bakanligi 

eski memurlanndan Suzy Barry, kendisine Dogulu aileler için bir ya 

da iki odali evler ayirma talimati verildigini ve bundan onlann daha 

fazla da çocukiçin yer bulamamalarmin amaçlandigini sôylemektedir. 14 

Oda ba§ina ùçten fazla insanm dù§tùgù evlerdc ya§ayan 214,000 Israilli 

çocugun % 38'i Dogulu ve yalniz % 6'si Avrupa kôkenlidir. 15 

Dogulu bir Yahudi tarafindan yazilip Black Panther'de (9 Kasim 

1972) yaymlanan "Bir Askere Mektup" ba§likli yazidan alinan a§agidaki 

bôlumler, Dogulu toplulugunun bùyùk bir kesiminin konut yetersizliginin 

ve yoksul ya§am ko§ullarinm bir sonucu olarak, içine dù§- 

tùgù yabancila§mayi açikça gôstermektedir : 

"Sevgili Karde§im, selâm! 

Sen askere gideli epeyce zaman geçti. Bende olup bitenleri, 

dogal olarak, pek bilmiyorsun. Once, be§inci oglumun 

dogdugunu haber vereyim; Ezra ve Geula ile aym yatagi 

payla§acak. 

En bùyuk oglum Ya'acov'u geçen hafta polis tutukladi. 

Bakkaldan bir çikolata çalmakla suçlaniyor. Onun geleceginden 

korkuyorum. Ùç yil islahevinde kalmaya mahkûm 

olacagi sôyleniyor. Bu kurumlarda kalanlann ômùr boyu 

suç i§lemeye itildiklerini bilirsin... 

Dùn yedi ya§mdaki kizim Ruthie'yi Hadassah hastahanesine 

gôtùrdùm. Doktor, Ruthie'nin ate§li romatizmaya yakalandigini 

sôyledi. Bu hastaligin çok kalabalik (bizim ev birbuçuk 

oda) bir evde oturmanm sonucu oldugunu anlatti..." 

,4 Marion Woolfson, "Zionism and Racism," The Guardian, 14 Mayis 1976. 

15 Ma'ariv 13 Nisan ig73'den Children'in Israël, 22 Mayis 1973. 

121

Sonra, îskân Bakanhgina gidip ba§vurdugunu, ancak geri çevrildigini 

anlatiyor ve mektubunu §oyle siirdiirûyor: 

"Kizim Ruthie neden yeni bir gôçmenle bir tutulmuyor O- 

nun ôlmesini istemiyorsak, yeni bir eve ta§inmamiz gerekli... 

Dogrusunu istersen, ôyle bir yere geldim ki, kiz ôlecek o- 

lursa çok fazla aldirmayacagim; zavalli çok aci çekiyor... 

Ama bilirsin, bu iilkede ôlmek bile zor. Ôlùm ôylesine 

pahaliya padiyor ki, dù§ùndùkçe kemiklerim sizliyor; on 

yillik çali§madan sonra bile ayhk gelirim hâlâ 483.60 IL. 

Sevgili karde§im, senin elinde bir silâh var ve bu gergin 

giinlerde kôtùluklerle sava§tigim saniyorum. §u çok ônemli 

§eyi bilmeni istiyorum: Sen beni savunmuyorsun. Benim 

korunacak malim, mùlkiim yok, ya§amim da ya§am degil. 

Senin yaptigin beni ezenleri savunmak..." 

Konut konusunda yapilan ayrimin bir ba§ka ornegi "Beit Yam 

22" diye bilinen olayda gôrùldu. Tel Aviv'in banliyôlerinden biri 

olan Beit Yam'da gôçmenlere ayrilmi§ blok apartmanlar, Dogu Yahudilerinin 

oturdugu bir mahalle olan Hatikva'dan gelen yirmi-iki aile 

tarafindan 19 Nisan 1973'de i§gâl edildi. "î§gâlciler" zorla yeni apartmanlara 

girdiler ve hiikûmet kendilerini bir yere yerle§tirmeyi kabul 

edene kadar orada kalmaga yemin ettiler. Bunun iizerine hùkûmet 

gôruçmeyi kabul etti ve dort ya da daha fazla ki§inin bir odayi paylaçtigi 

durumlarda bunlan iki yil içinde uygun konutlara yerle§tirmege 

sôz verdi. 16 

Dogu Yahudilerinin konut sorunlarmin hafifledigine ili§kin 

hiçbir belirti yoktur. Siyonizm "toplama" politikasmi etkin biçimde yiirùttiigù 

siirece Bati'dan ve S.S.C.B.'nden gelen yeni gôçmenlere konut 

ayricaliklan taninmakta ve gôçii te§vik için ba§ka yararlar saglanmaktadir. 

Hùkûmet bu gôçmenlere gerçekten dù§ùk faizli borç, vergi 

kredisi ve yùzde-bine varan ithal vergisinden muaf olarak ithal mallan 

alabilme gibi olanaklar tanimi§tir. Sayiya dôkùldùgûnde, bu ayricaliklar 

para ya da mal olarak aile ba§ma 100,000 IL tutarken, Dogulular 

ayda 400-500 IL kazanabiliyorlar ve sekiz ki§ilik aileleriyle birlikte 

30-40 metre karelik bir ya da iki odah yerlerde oturuyorlar. 17 

Dùzenden yana olan Horowitz Komitesi'nin verdigi sayilar 

bile, i960 ve 1970 yillan arasinda Dogulu toplulugun konut soiununda 

çok az bir iyile§me oldugunu gôstermektedir. Bu dônemde, tek 

"'The New York Times, 22 Mayis 1973. 

"Woolfson, op. cit. 

122

odada ùç ya da daha fazla ki§i olarak oturan Bati kôkenli ailelerin 

orani % 12'den % 2'ye dii§erken, Afrika-Asya kôkenli ailelerde bu 

oran % 49'dan % 25'e dù§tu. 18 Aym kay naktan alinan diger veriler, 

iyile§me hizmin Afrika ve Asya kôkenli gôçmenlerde ôtcki biitùn gruplardan 

daha yava§ oldugunu gôstermektedir ; ayrmtilar a§agidaki tabloda 

ôzetlenmi§tir : 19 

Gôçiin kôkeni ve Oda baçina Uç ya da Iyileçme Orani 

zamam 

Daha Fazla Oturanlarin 

Yiizdesi 

i960 1965 1970 

Asya ve Afrika 

1948 ôncesi 37 ao 12 1:3 .. 

1948'den buyana 49 30 25 1:2 

Avrupa ve ABD 

1948 ôncesi 4 2 1 1:4 

1948'den bu yana 12 6 2 1:6 

3. Egitim: 

Egitim ve konut sorunlan birbiriyle sikica ilintilidir. Yoksul ailcler 

diiçùk kira ile ev bulamadiklarindan, agir borçlar altina giriyor 

ve bôylece ba§ka §eylerden fedakârhk etmek zorunda kaliyorlar. 

Toplumsal yardim i§lerinde çah§an Israilli Alisa Levenberg bu olguyu 

§ôyle açikhyor: 

"En çok sorun olan konu, ùcretsiz oldugu durumda bile 

ucuz olmayan egitim konusudur. Okul uniformalari ve 

yardimci kitaplar harcama gerektiriyor ; gidi§-geli§ ve ders 

araçlari pahahya geliyor ve çocuklar i^te çah§mayinca gelir 

kaybi cluyor. Bu yiizden, çogu zaman geieksinimlere 

uygun da olmayan konut gideri için ailcler egitimden 

fedakârhk ediyorlar ve bu kisir dôngii a§agiya dogru sùriip 

gidiyor." 20 

Sayilar, Dogulular ile Eçkenaziler arasinda geni^ bir uçiirum 

oldugunu gôsteriyor. Szold Enstitùsùnùn 1972 tarihli bir incelemesinde 

3-4 ya§lanndaki Dogulu çocuklann % 47'si ana okullanna giderken, 

bu sayimn E§kenaziler için % 82 oldugu belirtiliyor. Okula kaydolan 

'"Al Hamishmar (4 Araiik 1975) farkli sayilan vermektedir. Oda badina iiç ya da daha 

fazla ki§i yaçayan Dogulu ailelerin yiizdesi 1966-1972 arasinda % 58'den % 48'e indi. 

E$kenazi aileler için ko§ut sayilar % 18.4 ile % 

11.5'tur. 

"Bulletin of the Institute for Palestine Studies, Supplément to III, No 16 (16 Agustos 1973). 

20 "Poverty and the Other Israël," New Outlook, XIV, No. 5 (Haziran-Temmuz 1971), s. 

49- 

123

Dogulu ôgrencilerin ancak % 24'ù onuncu smifa kadar gelebilirkcn, 

E§kenazi ôgrencilerin % 55'i bu diizeye yukselebiliyor. 1973 yilinda 

nufusun % 60'ini olu§turan Dogulu topluluk ilkokullarda % 60, 

ortaokullarda % 30 ve université ôgrencileri arasinda %10'luk bir 

oranda bulunuyor; université mezunlannin ise, ancak % 3'ii Dogulu. 21 

Szold Enstitùsùnùn incelemesinde 18 ya§in altindaki îsrailli çocuklarm 

% 40'nin bile aile reislerinin ilkokul mezunu olmadigi ve bu o- 

ranin Dogulular için % 55 iken ôtekilerde % 16 oldugu ortaya çikiyor. 

Cincinnati Ûniversitesi Tip Fakùltesinde ôgretim ùyeligi yapan 

Irakh bir Yahudi olan Kenneth Kattan, Irakli Yahudilerin I- 

rak'taki okullardaki sayisal durumunun tsrail'dekinden daha iyi 

oldugunu sôylùyor. Kendisi Bagdat'taki tip okulunda 60 ki§ilik bir 

simftaki 10 Yahudiden biriyken, 1951'denbu yana Ïsrail'deki bu tùr 

okullara hiçbir Irakh Yahudi ahnmami§tir. Ayrica, 1947 yilinda 

Irak'ta yùksek okuldan 651 Yahudinin mezun oldugunu, oysa 1957 

yihnda Israil'de 86 Irakh Yahudinin yùksek okulu bitirebildigini 

ekliyor. 22 

Egitimdeki engel, yukarida incelenmi§ olan sosyo-ekonomik 

gùçlùkleri de etkiliyor; bùtùn bunlar Dogulu Yahudilerin Israil 

toplumunun kenar kesiminde ya§adigini gôsteriyor. Onlann bùtùnle§mesi 

acih bir savaîmi ve ônceliklerin temelli olarak yeni ba§tan 

degerlendirilmesini gerektirecek. 

4. Siyasal Katilma: 

Aym biçimdeki aynm, devletin siyasal kurumlannda ve hukûmet 

organlarmdaki temsil ve katilma sirasinda da ortaya çikiyor. 

Nùfusun % 6o'ini olu§turan Dogulular parlâmentoda % 20'lik bir 

temsil oranina sahiptirler. 

Dogululann Parlâmentoda Temsili 23 

Parlâmento (Knesset) 

Ikinci 

Altmci ..:.... 

Yedinci 

Sekizinci 

Dogululann Yùzdcsi 

• 9 

20 

- 15 

. 16.6 

21 Ma'ariv, 22 Nisan 1973. 

'"Jewish Post and Opinion (New York), 26 Mayis 1972. 

23 Ma'ariv, 4 Mayis 1973; ve Elie Eliachar, "Born to Fail: Israel's Communal Problem," 

New Outlook, XVII, No. 3 (Mart - Nisan 1974), s. 70. 

124

Sekizinci Knesset'te yalmz 20 Dogulu vardi. Bunlarin u'i i§çi 

ittifakindan, 6'si Likud'dan, 2'si Ulusal Dinci Partiden (Mafdal) 

ve i'i Bagimsiz Liberallerdendi. Dogulu toplulugun onde gelenlerinden 

ve eski Knesset ùyesi Elie Eliachar, toplam Knesset uyelerinin altidabirini 

olu§tuian bu miktarin ancak sayisal oldugunu, çùnkù bu Dogulu 

parlâmenterlerin "Sefardik-Dogulu topluluktan çok Eçkenazi siyasal 

partileriv'le bagh olduklarmi" gôz ônùnde tutmak gerektigini sôylùyor. 

24 Yazar "bu durum israil demokrasisini karikatiire çevirmektedir" 

25 diye belirtiyor. 

Bugùn yùrùrlùkte olan seçim sistemi, seçmenleri siyasal parti 

listelerine baglama yoluyla seçmen ile seçilen arasindaki dogrudan 

baglantiyi ônleyerek sosyo-politik dùzeyleri siyasal ôrgùtlenmeye ve 

kurulu sistem çerçevesinde siyasal iktidara yônelmelcrine olanak 

vermeyen ya da topluluklan oy hakkindan yoksun etmege yonelik 

bir nitelik ta§iyor. Bu siyasal engelin en iyi ôrnegi, sekizinci Knesset 

seçimlerine katilan alti listedeki adaylardan tek bir toplu temsilcinin 

bile seçilmemesiydi. 26 

Seçim sisteminin yaninda, Knesset ùyelerine kamu fonlarmdan 

ôdenek verilmesi biçimindeki uygulama hâlihazirdaki uyeler kar§isinda 

yeni adaylann aleyhine bii durum yaratmakta ve siyasal seçkirder 

arasinda gerçek bir aki«i onlemektedir. 

Di§ Ifjleri, Gùvenlik, Maliye ve Hukuk i§Ieri konulannda ba§- 

hca Knesset komiteleri E§kenazilerden olu§uyor. Sefardikler'e ise, 

ancak Amerikan Senatosunda Ba§kan Yardimcisi kadar yetkili ve 

ônemli bir niteligi olan gôstermelik Knesset Ba§akanligi ikram ediliyor. 

Dogululann kabinedeki durumuna bir ôrnek, On-Yedinci hùkûmetteki 

toplam 19 ùyeden 3'ùnùn, yani % 15.8'inin Dogulu olmasidir. 

Raphaël Penkler, ilk on-yedi hùkûmetteki bakanlann etnik dagilimi 

konusunda Al Hamishmar'àa yaymlanan bir dizi incelemesinde, onuncu 

hùkûmete gelinceye kadar, Mùsluman ùlkelerden gôçenlerin 

kabineye giremediklerini gôsteriyor; 27 Eliahu Sasoon bu nitelikte 

olup da bakan olan ilk ki§iydi. 

Kabinedeki birkaç Dogulu ùyeden biri olan Shlomo Hillel, polis 

ôrgùtùnùn ba§i olan bakanliga getirildiginde Dogulu topluluk hiç de 

"Eliachar, s. 71. 

25 Ibid.. s. 70. 

K Ibid„ s. 71. 

27 Al Hamishmar, 21 Ilazimn 1974. 

125

Isa 

Os 

Dogum yeri ve cemaat uyeligine gôre bakanlarin dagilimi 28 

Hùkûmet 

Bakanlarin sayisi 

Dogu Avrupa Bati Avrupa islam Ùlkeleri Filistin Dogulu 

No. /o No. No. V 

% 

/o 

No. 

% 

No. % 

Geçici 13 10 76.9 2 15.4 1 7.7 1 7.7 

1. 12 9 75 2 16.7 1 8.3 1 8.3 

2 13 9 69.2 3 23 1 7.7 1 7.7 

3. 13 9 69.2 3 23 1 7.7 1 7.7 

4. 16 8 50 5 31.2 3 18.7 1 6.2 

5. 16 8 50 5 31.2 3 18.7 1 6.2 

6. 12 7 58.3 4 33.3 1 8.3 1 8.3 

7. 16 12 75 3 18.7 1 6.2 l 6.2 

8. 16 12 75 3 18.7 1 6.2 1 6.2 

9. 16 9 56.2 4 25 3 18.7 2 12.5 

10. 16 8 50 4 25 1 6.2 3 18.7 2 12.5 

11. 15 8 53.3 3 20 1 6.7 3 20 -t 13.3 

Z, 

12. 16 9 56.2 3 18.7 l 6.2 3 18.7 2 12.5 . 

13. 18 13 72.2 2 11.1 1 5.5 2 11.1 2 11.1 

14 22 15 68.2 2 9.1 9 9.1 3 13.6 2 9.1 

15. 24 17 70.7 2 8.3 i 4.2 4 16.7 2 8.3 

16. 22 14 63.6 3 13.6 2 9.1 3 13.6 3 13.6 

17. 19 11 57.9 1 4.3 2 10.5 5 26.3 3 15.8 

2a Ibid.

memnun kalmami§ti. Elie Eliachar kendi toplumlarinin gereksinimlerini 

kar§ilayacak bir gôrevi muhtemelen buna yegleyecck olan Dogululann 

duygularini §ôyle yansitiyor: 

"Ayribir Polis Bakanhgi olan hiçbir demokratik ùlke bilmiyorum...Sefardikler'in 

Polis Bakanhgindan fazla bir§ey 

istemediklerini ve onjann asd gereksinim duyduklari §eyin 

cemaader arasindaki uçurumlari surduren ve giderek 

geni§leten nedenlere dogrudan mùdahale edebilecek ve 

bu uçurumlari kapatip t>irle§tirme yetenegi olan bir bakanlik 

oldugunu Ba§bakan Bayan Golda Meir'e bildirebilme 

olanagi bulmu§tum. Sefardikler'in istedikleri bakanhklara 

ôrnek olarak da Fskân, Egitim, Çaliçma ve Sosyal Giivenlik 

Bakanhklarim vermiçtim." 29 

Eliachar'in duygularini Sefardik toplulugunun ônemli bir kesimi 

de anlaçilan paylaîyordu. Sosyal Refah Bakanmin Kasim 1975'de 

ôlùmù ùzerine Sefardik toplulugu kendi aralarindan birinin bakan 

olarak atanmasini hiikûmetten istedi; ancak Ulusal Dinci Parti 

(Mafdal) Sefardik olmayan birini aday gôsterdive o seçildi. Sefaidik 

sôzciilerinden Çemôn Abizimr bu konuda Davar'da (16 Eylûl 1975) 

çikan yazisinda, sosyal yardima en fazla gerek duyanlarin bùyiik çogunlugunun 

Sefardikler'in olu§turmasina karçin, bu yardimi kullananlarin 

çogunun E§kenaziler oldugunu sôyliiyordu. Yazar Mafdal 

ônderlerine "Mafdal adaylarina oy verenlerin çogunlugunun 

Scfardikler oldugu basit gerçegini" hatirlatmaktaydi. Bu durumda, 

Sefardikler'in kabinede temsil istekleri arasinda, Eçkenazilerin tekelinde 

olan ve ïsrail'deki tanimiyla "siyasal mutfagi" da, 30 yani Ba§- 

bakanhk, Savunma, Di§ î§leri ve Maliye Bakanhgini da katmalan 

durumunda hukûmetin tepkisinin ne olacagi meraka deger. 

Sefardikler'in yerel yônetimlerde, i§çi sendikalarmda ve ordudaki 

durumlari da pek iyi degil. Ïsrail'deki valilerin ve yerel meclis ba§- 

kanlannin ancak % 13'ii Sefardik'tir. Yùrutme Meclisi iiyelerinin % 

1 i'i, Genel Kongre iiyelerinin % 22'si ve Histadrut i§çi kurullari iiyelerinin 

% 28'i Sefardik'tir. 31 Dogulu Yahudiler arasinda egemen olan 

duygu, kendilerinin siyasal iktidara yônelmeleiine kar§i çikan kurulu 

diizenin onlan bir savaâ çagirmakta hiç de tereddùt etmedigi yôniin- 

28 Eliachar, s. 73. 

30 Ma'ariv, 25 Mayis 1973. 

31 Al Hamishmar, 4 Aralik 1975. 

127

dedir. Ekim 1973 sava§mdan sonra yayinlanan bir Kara Panter Bildirisindc 

§u soru soruluyordu: 

"Kuzeyde ve Bar-Lev hattinda dôvu§en diizenli ordunun 

askerleri kimlerdir Yerde ve tanklarda kim sava§ti Onlar 

yoksullann çocuklan degiller miydi" 32 

Ve Elie Eliachar aym duygulari §ôyle yansitiyordu : 

"Geçen sava§in biitùn cephelerinde sava§an asker ve subaylarla 

konu§urken beni en çok §a§irtan, onlar (Dogulular) 

arasinda sava§ ve sonrasina iliçkin olarak olu§an gôriï§ 

birligi oldu. Bunun ôzù §uydu; 'Sava^ta e§itler olarak ôlmeye 

vardik; ancak bakalim bari§ zamam e§itler olarak 

ya§ayabilecek miyiz V " 3} 

Dogulularin piyade ve tankçi siniflannda temsil orani çok 

yiiksek olmasma kar§in, subay kadrosundaki orani yalniz % 30'du. 34 

Ayrica §unu da belirtmek gerekir ki, Dogulularin îsrail'deki ailelerin 

1 /4'ùnù olu§turmalarina kar§in, çocuklannm sayisi askerlik çagindaki 

çocuklarin yarismdan fazladir. 35 Dogulular devlet gorevlerinde 

birinci derece memurluklarda hiç yoktur ve en yiiksek iiç derecede 

sayilari % 3 ile simrhdir. 36 

5. Topluluklararasi tliskiler : 

îsrail'deki etnik ili§kileri konu alan birçok incelemede, Sefardikler/ 

Dogululular ve E§kenaziler arasmdaki ili§kileri tanimlayan niteliklerin 

ku§ku, ôfke, horgôrme, giderek tam bir diiçmanlik oldugu belirtilmektedir. 

îngilizce konu§an bir Hintli Yahudinin Kudùs'iin beyaz 

derili Eçkanezilerin oturdugu kesimi olan Hakarim'e ta§inmasi giiç 

olabilir. Milfred Shapiro, Siyonistler ve Sabralar (îonists and Sabras) 

adli yapitinda** Dogulularla aym masaya oturmayi bile reddeden 

Eçkenazilerden sôz cder. A.B.D.'ndeki E§kenazi Yahudiler arasinda 

da bunlara benzer duygularin yaygin oldugu sôylenmektedir. Paris'te 

yayinlanan aylik Israil ve Filistin'in yazi i§leri miidûrù Maxim Ghilan'a 

gore, orada Dogulular Kutsal Toprak'tan gôçen anlammda yodim 

olarak nitelenmektedirler. Biri "îsa a§kina, bunlar insana Araplan 

32 Al Ittihad (Hayfa), 27 Kasim 1973. 


3t Al Hamishmar, 5 Ocak 1976. 

35 Ma'ariv, 25 Mayis 1973. 

"Jewish Post and Opinion, 26 Mayis 1972. 

128

animsatiyor" 37 bile demi§ti. Bir yanda E§kenaziler koyu derili vc 

az geli§mi§ Dogululari hor gôrurken, ôte yanda Dogulular da E§kenazi 

gôçmenlere taninan ayricaliklara ôfkelenmektedir. Arap Orta-Do~ 

gusu kokenli ailelerden gelen Yahudilerden olu§an Kara Panter 

Partisi sôzculerinden Saadia Marciano bu toplulugun duygularini 

§ôyle açikliyordu : 

"Rusya'daki bir Yahudi dort saat hiçbir §ey yemezse, bu 

bir açlik grevidir. Ama bir Sefardik çoeuk tam on saat 

agzina hiçbir §ey koymasa, bununla kimse ilgilenmez. Béni 

Rus Yahudilerine artik Israil'e gelme izni verilip verilmemesi 

ilgilendirmiyor. Onlar buraya Yahudi devleti kurmaga 

mi geliyorlar, yoksa benim devletimi almaga mi Biz Sefardikler 

tek bir §ey biliriz : Rusya'dan zuliim nedeniyle kaçtigim 

sôyleyenler buraya geldiklerinde be§ odali bir daire 

elde edebilmek için daha az yaygara koparmalarx gerekir. 

Yirmi yxldxr burada ya§ayan bir Sefardik ek bir oda isteyeeek 

olsa, hùkûmet 'tayiflar' deyip geçmekten ba§ka 

§ey yapmaz." 38 

Taninmi§ israilli hicivci Sylvia Keshet bu toplumlararasi çati§- 

maya §u dipnotu ekledi : 

"Kùskùn ve hayal kirikligina ugrami§ gençlerin agzindan 

'Israil bir Eskenazi devletidir', 'Golda, bize Yidi§ ôgret!', 

'Golda, bizi Rusya'ya gônder ki, haklara sahip gôçmenler 

olarak dônelim' gibisinden sozleri artik duymamak için' 

temel sorunlara egilinmelidir." 39 

"Beit Yam 22" olayma katdanlardan Ovadia Nachum da New 

York Times muhabirine §unlan soylemi§ti: 

"Burada dogup bùyùyenlerin elde edemedikleri §eyleri 

onlar (Sovyet Yahudileri) neden elde edebiliyorlar Sadece 

Eçkenazi olduklan için mi" 40 

Topluluklararasi evlenmeye kar§i takinilan tutum da toplumsal 

butùnle§menin bir ba§ka gôstergesidir. 1955'de ïsrail'deki evlilik- 

31 Israël and Palestine, Ocak-§ubat 1976. 

"Patrick Marnham, "Israel's Black Jews,"JVeai Statesman (London), Haziran 1972, s. 

898. 

39 "The Panther Hunters," New Outlook, XIV, No. 7 (Eyliil 1971), s. 82. 

'°The New Tork Times, 22 Mayis 1973. 

129

lerin % n.8'i kari§ikti. On-be§ yil sonra bu oran % 17.5'a yùkseldi. 

Telaviv Ûnivcrsitesinden Y. Peres'in topluluklararasi evlilik konusunda, 

yùksek okul ôgrencilerinin. lutumuna ili§kin 1968'de yaptigi 

bir anketin sonuçlanna gore, E§kenazi ôgrencilerinin %39'u bu tùr 

evliliklerden yana oldugunu açikliyor, % 39'u bazi çekinceler koyuyoi 

ve kalan % 22'si biitùnùyle kar§i çikryordu. Oysa, Sefardikôgre ncilerin, 

Filistin dogumlular da dahil, % 81'i bu tùr evlilikleri onayhyorlardi. 

41 Bu sayilar ayrica açiklamaya gerek birakmayacak kadar 

açik. 

IL Sosyo-Ekonomik Uçurumlar Konusuna Çefitli Yaklaçimlar: 

"îki Israil" olarak bilinen olguyu açiklayici ôrnekler sayisizdir. 

Bir stereotip olarak hemencecik tembel, geli^memi^, cahil ve ogrenemez 

diye niteledikleri ya da kendi yabanci geçmi§i, adetleri ve idealleri 

yônùnden "çevreye uymaz" gerekçesiyle bir yana ittikleri (çogu 

kez de esmer derili) Dogululara kar§i olan sag-kanat antipati bu ôrneklerdendir. 

Bu durum, zëngin ya da yoksul, kimi beyaz Amerikahlilarin 

Amerikali zencilerf ka§i takindiklari îrkçi tavra ko§uttur. Irkçi 

beyazlar siyahlarm kendilerini "kanitlamalan", kendi kendilerini olduklan 

yerden çekip çikarmalari gerektigini sôylerler. Yani, aradaki 

uçurum butùnùyle topluluklara ili§kin bir sorun olarak gôrùlùr. 

ikinci olarak, aradaki uçurumu daha libéral bir yakla§imla 

topluluklar baglaminda degerlendirenlere de rastlanir. Sag kanatm 

aksine, bunlar durumu iyile§tirmenin sorumlulugunu Dogululara degil, 

hùkûmete yùklerler. Bu reformcu tutum libéral te§his ve tedavi 

yontemlerine bir ornektir. Ki§isel çikar burada ba§lica yol gôsterici 

ilkedir. Yukardan yapilan reformlar, alttan gelen bir toplumsal 

devrime kar§i tekseçenek olarak gôrùlùr. Ulusal ayncahklarin (gùvenlik,gôç 

vb). yenidenclegerlendirilmesi ve "bôregin"yenidenpayla§tirilmasi, 

liberallere gore "topluluklararasi uçurumu" kapatacak tek anahtardir. 

Elie Eliachar bunu §ôyle anlatiyor: 

"Magen, s. 51. 

"Bence gùvenlik bayragi iki yanlidir; biri 'savunmayi' ifade 

eder, ôteki de topluluklararasi uçurumun kaldirilmasini. 

Bu sorunlar birbirinden soyutlanamaz. Parasal kaynaklanmizin 

bunun için yeterli olmadigi savi kabul edikmez. 

Megalomanyak tasanlar için akilsizca harcanan kamu 

130

fonlari yukarda belirtilen yônde kullamlabilir; bu Ïsrail'in 

'iki Ïsrail'e' bôlûnmesini ônleyecck ve bizi, neysek o yapacakti 

: tek bir halk!' 42 

îbrani Ûniversitesinden iktisatçi Michael Bruno'da §ôyle sormakta: 

"Bugiin ônceligi olmasi gereken ulusal bùtçenin, ba§ansi için yeterli 

bir ko§ul olarak degil, sorunlari hafif gôstermek için gerekli bir koçul 

olarak diizenlendigine kuçku var mi" 4i 

Diger liberaller de hùkûmeti etnosentrik olmakla suçlayarak 

hùkûmet toplumsal ve kultùrel uçurumu kapatmak için cesur adimlar 

atmadigi takdirde, "ban§ yapildigi" zaman bile durumun daha kôtu 

olacagi konusunda uyarida bulunuyorlar. 44 

Son olarak, Kara Panterler, Komùnist Partisi (Rakah) ve îsrail 

Sosyalist Partisi (Matzpen) gibi gruplann radikal yakla§imndan sôz 

etmek gerekir. ïsrailliler Kara Panterleri, ilk kez 3 Mart 1971 'de 

bir grup Dogulu genç Kudùs Belediyesinin ônunde Dogulu Yahudilere 

uygulanan toplumsal, ekonomik ve îrksal ayrimi protesto ederken 

ke§fettiler. Gôsteriyi bastirma ve tutuklama gibi en yukan katlarda 

kararla§tirilip hemen alinan onlemler e§itsizlige kar§i zararsiz protesto 

gôsterisi olarak ba§layan hareketin radikalle§mesi sonucunu yaratti. 

Egemen grubun, onlari Fasli Gôçmenler Federasyonu aracihgiyla 

eritme çabasi ba§arisizhga ugradi ve Panterler giderek Israil Yeni 

Solu olan Matzpen ve Siah'a yôneldiler. 45 1972'ye gelirken, Panterler 

Dogulu Yahudilerin yoksullugunu sinif baglami içinde degerlendirmege 

ba§ladilar ve ertesi yd ïsrailli Demokratlar ile birle§erek 

Dye (Yeter) adh siyasal akimi olu§turdular. 46 Genel Sekreterlige 

seçilen Irakli Yahudi Çalom Kohen, akimm topluluk ayrimma dayanmadigim 

açikladi; ancak hareketin temel amacmin sosyo-ekonomik 

uçurumu kapatmak ve bûtùn topluluklardan aydmlarin, sanatçilarm 

ve okumu§ ki§ilerin destegini saglamak oldugunu belirtti. 

Kohen'in tutucu ûyeler tarafindan gerçek amaçtan saparak, 

Filistinliler'in dâvâsini destekleyen sol kanat gruplarla i§birligi yapmakla 

suçlanmasi uzerine, Haziran 1974'de bu akim içinde bir 

bôlùnme ortaya çikti. 47 1975'de Panterler sola ve ban§ kampina kay- 


"Bruno, s. 15. Altini ben çizdim. 

44 0rnegin bak: Levenberg, s. 39. 

45 Davar, 9 Haziran 1972. 

46 Ha'aretz, 22 Çubat 1973. 

"Ha'aretz, 19 Haziran 1974. 

131

dilar. Eylùl 1975'de Beersheba'da diizenlenen birinci parti kongrelelerinde, 

Çalom Kohen pardnin sosyo-ekonomik uçurum sorurmna 

yakla§imini §ôyle ôzetledi: "Bizim sava§imimiz etnik aynmla simrli 

degildir; îsrail proletaryasimn sinif sava§immm baglaminda 

degerlendirilmelidir. " 48 

Kara Panterler reformcu ve devrimci yakla§imlar arasinda gidip 

gelirken, Matzpen Dogulularin yoksullugunun devledn kapitalist 

Siyonist niteliginden kaynaklandigi gorù§iinu savunuyordu. Matzpen'e 

gore, Siyonizm'in Dogulu topluluga uyguladigi ayrim, Filistin 

halkinm sùriilmesi, yoksulla§tirilmasi ve malina mùlkune el konulmasindan 

daha az kmanacak nitelikte degildi. Devletin sômiirgeci 

niteligi îsrailli Yahudi i§çilere Araplarla kar§ila§tirildiginda kaçimlmaz 

olarak maddî ayricaliklar tammi§ olmasma kar§in, Dogulu Yahudileri 

E§kenazilerle eçitler diizeyinde bùtunlestirme çabalari ba§ansizhga 

ugradi. Devlet, yabanci yatinmcilari ve Batih goçmenleri çekmeye 

ve yerli yabanci kapitalistlere daha bùyiik kârlar için giivencevermege 

yônelik ekonomik politikalar izlerken, çogu Dogu Yahudisi ve 

Arap olan i§çilerin sômuridmeleri de artiyordu. 49 Bôylece, etnik aynhklarla 

sinifsal aynhklar çab§mi§ oluyordu. 

Ayrica, îsrail'in Yahudi toplumunu "bùtunle§tirmek"deki yeteneksizligi 

ya da isteksizligi devletin dogasinm bir ba§ka boyutundan 

kaynaklanmaktadir. Gerek Siyonizm'in, gerekse kapitalizmin dinamikleri, 

niteliksiz ve yan-nitelikli Dogulu Yahudisi i§çinin egitilmesi 

için kitlesel bir çabaya girilmesine karçidir. Biiyiik miktardaki diç 

yardimm sonucu olan ekonomik bûyumenin talepleri dogrultusunda, 

Siyonist dùzen Bati'dan ve S.S.C.B.'nden usta i§çiler dev§irme yolunu 

seçerek Dogu Yahudileri toplulugunun kôtii durumunun sûrmesine 

neden oldu. Bu yakla§im, devletin Siyonist-kapitalist niteliginin, 

Bober'in Oteki Israil (The Other Israël) adli yapitinda incelenmi§ olan 

bir ba§ka yônûnii giiçlendirdi : 

"Yahudilerin îsrail'e gôçiinùn "Siyonizm açismdan gerçek 

degeri bir yana, Dogu Yahudilerinin kitlesel bir yùkseli§i 

Siyonizm için aym zamanda bii ba§ka sorun yaratabilirdi; 

niteliksiz ve yan-nitelikli iççiler arasinda ortaya çikan 

bo§luk ancak Arap i§çileile doldurulabilirdi; bu da onlarin 

îsrail proletaryasimn yaçamsal kesimlerine egemen olma- 

48 Israël and Palestine, Aralik 1975, s. 12. 

"Aric Bober, der., The Other Israël: the Radical Case Against Ztonism, New York, 1972, s. 31. 

132

lari sonucunu yaratirdi. Siyonizm'in ileri gelenleri bôyle 

bir §eye ho§gôrù gôsteremezlerdi. Sonuçta §u sôylenebilir : 

îsrail toplumu saf Yahudi ve kapitalist olarak kaldigi 

sùrece etnik bôlunmeler giderek daha biiyiik oranda simfsal 

bôlunmeleile çaki'acaktir." 50 

Bober, bu tiir bôlunme ve faïkliliklarin Dogulularca smifsal açidan 

degil, etnik açidan degerlendirildigini ekliyor. Dogulular da tipki 

A.B.D.'ndeki "yoksul beyazlar" gibi, Israil toplumunun en §ovenist, 

fanatik ve îrkçi unsurlariyla kayna§iyorlar, yari-Fa§ist Herut Partisini 

ve ôteki sagci akimlan destekliyorlar. 

Dogu Yahudilerinin yoksullugu iie devletin sômiirgeci-Siyonist 

niteligi arasindaki ili§kiye Matzpen bir baska boyut daha ekliyor. 

Soiunun ôziinde, Siyonizm'in iki bùyùk hedefi yatmaktadir : tam 

bir Yahudi devletinin ônkoûlu "siirgùndekilerin bir araya getirilmesi"dirki, 

bu da Dogululann ikinci simf yurtta§durumuna sokulmalari 

ve bôylece bùtùnle§mi§ bir Yahudi devleti kurulmasi yolundaki 

ikinci amacin zayiflamasi sonucunu yaratir. Ônemli olan 

soru §udui: bu du.'umda bir kisim Yahudilerin ôteki Yahudi yuitta|larm 

yaninda kendmi kùçtik gordùgù bir saf Yahudi devleti nasil 

savunulabilir 

Ayrica, diârdan yetenekli ve usta insanlann getirilmeleriyle "guvenligin" 

vurgulanmasi her§eyden once, Dogululann yoksullugunun 

nedenidir. Dogulular silâh için ekmekten fedakârhk ederek ve Bati'dan 

gôçù ôzendirmek için uygulanan lùks ya§am ko§ullarinin ve ôteki tasanlann 

kefaletini ôdeyerek en agir yùkù ta§imaktadirlar. 

Bu sômùrùlen unsurlarin bir gùn gelip "Avrupah Siyonist ônderlerinin 

muhte§em tasanlarimn" 51 yùkùnù artik çekemeyeceklerine 

karar verip vermevecekleri merak konusudur. 

m Ibid., s. 92. 

s 'Marnham, s. 898. 

133

IV. 

SIYONIZM VE DEVLETLER 

ARASI lLt§KiLER

EMPERYALÎZM VE SÈYONiZMlN ENTEL- 

LEKTUEL KÔKENLERi 

EDWARD W. S AID 

Emperyalizm, hem toplumsal, siyasal ve kiiltûrel bir baski sistemi, 

hem de bir dùnya gôrù§ù olarak tùm çaglarin ortak olgusudur. 

Egemenligi sirasinda pek çok kùltùr, kendi iradesini daha zayif o- 

lan ôteki kùltùrlere zorla kabul ettirmege çab§mi§tir. Emperyalizm, 

degi§mez bir biçimde, ôzel ve giderek gizli bir mitoloji ortaya koymaktadir. 

Emperyalizmin efsanelerinden bazilari, gùçlù bir kûltùrùn 

ùstùn kultùr oldugu; dogal hiyerar§iler yaratmak amaciyla gerçegin 

kendisinin iradî olarak degi§tirilebilecegi ; egemen ulusun efendi 

îrktan geldigi yolundaki ve benzeri gôrù§lerdir. Tùm bu dù§ùncelere 

§u ya da bu biçimde, butùn bùyuk Avrupa, Asya ve Amerika împaratorluklarmda 

rastlanabilir. 

Bununla birlikte, emperyalizm On-dokuzuncu Yùzyil boyunca 

yeni ve gùçlù bir biçim kazanmi§tir. Herzl'in dù§ûncelerinin ve Filisdn'in 

1880'lerden itibaren sômùrgele§tirilmesinin kôkenleri, Siyonizm 

ve emperyalizmin ortak kôkenleri On-dokuzuncu Yùzyil Avrupa 

entellektuel kùltùrùnùn tarihinde bulunabilir. Emperyalizm ve 

Siyonizm'in entellektùel kôklerini çok kisa olarak ortaya koymak istiyorum, 

çùnkù her ikisinin de kurbani olarak, bizi hâlâ etkileyen ve 

On-dokuzuncu Yùzyil siyasal ve kùltùrel dù§ùnù§ùnùn mirasi olan 

baski sistemlerinin epistemoloji, metodoloji ve tarihini yeterince farkedemedigimiz 

kamsindayim. Bu nedenle, bunlari tarihsel zenginlikleri 

içinde tam olarak gôrùnceye kadar, îrkçihgi yeni bir §eymi§ ya 

da zamanla ortadan kalkacak genç ve geçici bir olguymu§ gibi dù- 

§unme yanilgisina dù§ecegiz. Siyonizm'le empeiyalizmin birbirlerinden 

ilham aldigmi, her ikisinin de, kendi uslûbuyla, Bati'nin siyasal 

ve entellektùel kûltùrùn tam ortasinda bulundugunu ve ahlâksizligin 

ya da adaletsizligin degil, LTçùncù Dùnya'nin Avrupah olmayan ve 

renkli diye adlandinlan halklan ùstùnde egemenlik kurmaga yônelik 

bilimsel ve siyasal bir iradenin ùrùnleri oldugunu gôstermege çali§acagim. 

Modéra Aviupa emperyalizmine ve îrkçihga kar§i sava§im, 

bir uygarhk savaîmidir ve bunu, kaynaklandigi dù§ùnceler sistemini 

137

anlamadan sùrdùrmemiz olanaksxzdir. Ancak, bunu anlarsak, onunla 

bilimsel bir biçimde sava§abiliriz. 

Siyonizm'in bir parçasim olu§turdugu modem emperyalizmin 

yiikselme dônemi, Hobson ve Arendt'in bu dônemin ba§lama tarihi 

olarak belirledikleri 1870'ten gerilere uzanir. Bir dù§ùnce sistemi olarak 

emperyalizmin kokleriOn-dokuzuncu Yùzyilin ba§lannda bulunur. 

-en etkili oldugu dônem, Avrupa'nin bùyùk gùçlerinin geni§ topraklar 

kazandiklari dônemle tam olarak çaki§ir. 1815 ile 1918 arasinda 

Avrupa'nin somùrgeci imparatorluklarmin Asya, Afrika ve Latin 

Amerika'da ellerinde bulundurduklan alanlann dùnya toplam yùzôlçùmùnun 

% 35'inden % 85'ine yùkseldigini animsamak gerekir. Ôyleyse, 

§u sorulan sormak zorundayiz: (1) Avrupa emperyalizminin 

temel nitelikleri nelerdi ve (2) Siyonizm Avrupa emperyalizminin 

gerçek gôrù§lerinin sistemi içinden organik olarak nasil ortaya çikti 

Emperyalizm, tùm amaci toprak yônùnden geni§leme ve bunun 

me§rula§tinlmasi olan siyasal bir felsefedir. On-dokuzuncu Yùzyil emperyalizmi 

ve modem emperyalizm ile bunlardan ônceki her tùrlù emperyalizm 

arasindaki fark, On-dokuzuncu Yùzyil emperyalizmi ve modem 

emperyalizmin gerçeklik konusunda sistematik biçimde etkili ve 

yari-bilimsel bir gôrù§e dayanmasidir. Gerçekten, emperyalizmin tarihinin, 

modem bilimin olu§umunun ve tahrif edilmesinin, kullaniminin 

ve kôtùye kullamminin tarihi oldugu soylenebilir. î§te, bunu vurgulamak 

istiyorum. Modem bilimsel emperyalizmin bile§kenleri once 

felsefî ve ikinci olarak ekonomik ve topraksaldir. 1918'de Clemenceau, 

"gelecekte Fransa Almanya'nm saldinsina ugrarsa, Fransa'nin 

savunulmasi için siyahlardan olu§an birlikler toplamaya sinirsiz 

bir hak"ki olduguna inandigim soylerken, beliili bir bilimsel dogrululukla, 

Fransa'nin, siyahlan, Poincaré'nin deyimiyle, beyaz sahip 

Fransiz için ekonomik bir cephane haline dônù§turme gùç ve bilgisine 

sahip oldugunu anlatmak istiyordu. 

Bu gùcùn kaynagi, kendi me§rula§tirdigi bilginin ve eylemlerin 

belirli bir tùrudùr. Bu, Avrupa biliminin On-dokuzuncu Yùzyihn ba- 

§mda, dunyayi ve onun sakinlerini daha gùçlù-daha zayif, geri-ileri, 

ùstùn-a§agi tipler olarak siniflandirma ve tiplendirme konusunda kazandigi 

bilgidir. Modem emperyalizmin gerçek kôkeni, sistematik siniflandirma 

dù§uncesidir ve bu dù§unce -biyoloji, dilbilim, antropoloji 

ve tarih gibi bilimlerde- On-dokuzuncu Yùzyil Avrupa biliminin 

gerçekle§tirdigi ba§lica ba§andir. Emperyalizm bu dùçùnceden yola 

çikarak çarpikla§tirilmi§ bir ilke elde etmi§ ve bunu insanlarm dùn- 

138

yasina kasten uygulami§tir. Ôrnegin, kar§ila§tirmali anatomiyc bakarsaniz, 

Linnaeus ve Buffon'la ba§layan ve Cuvier'nin tiim dogayi, 

ayn tiir, tip, nitelik ve siniflamalara ayirdigi ve bunlann hepsine 

ayn ve birbirine indirgenemez dogal ôzellikler veidigi Le Règne 

Animal (181 j) adli yapitiyla doruk noktasma ula§an siniflandirma bilimini 

(taxonomy) farkedebilirsiniz. Cuvier bunu, tamamen Darwin'in 

dù§ùncelerinin geli§tirilmesi ve yanh§ olarak insanlara ve .toplumlara 

uygulanmasina benzeyen bir biçimde ileri gôturmùçtur: ona gôre, 

insanlarin kendileri de beyaz, kirmizi, sari, kahverengi ve siyah tiplere 

aynlabiliyordu; beyazlar makul, anlayi§li, egemen; siyahlar agir 

tabiath, bazi §eyleri etraflica dù§ùnebilme yeteneginden yoksun; sarilar, 

plânli ve sessiz ; kizilderililer ise vah§i, ôfkeli vb. idiler. Insanlari 

farkli siniflara ayiran bu tiir kavramlar, Gobineau'nun yapitlarinda 

ve daha sonra Spengler'de tam îrkçi ifadelerini bulmu§ ve yogun biçimde 

yer almi§lardir. 

Kar§ila§tirmah anatominin ve doga tarihinin simflandirma yônteminin 

destekleyicisi dilbilimin siniflandirma yôntemiydi. Dil ailelerinin 

etno-kùltùrel ve îrksal tipler olarak siniflandinlmasi William 

Jones, Franz Bopp ve Friedrich Schlegel gibi dilbilimciler tarafindan 

dil aileleri ya da gruplari arasindaki yapisal ve tarihsel akrabaliklann 

bulunmasiyla ba§lami§tir. 1808'de Schlegel, bir yanda Hint-Alman 

ya da Aryan dilleriyle, ôte yanda Hami-Sami dilleri arasinda bir fark 

gôrdùgùnu sôyliiyordu. Aryan dilleri yaratici, canli, estetik açidan 

ho§ dillerdi; Sami dilleri ise mekanik, kendini yenileme yeteneginden 

yoksun, yalnizca basitti. Daha sonra, Ernest Renan, Schlegel'in bu 

tipolojisinden yola çikarak, iistiin bir Aryan'la Aryan olmayan akli, 

kiilturii ve toplumu ayiran biiyùk farki genelleçtirmi§tir. 

Kultùrel-antropolojik ba§ka bir siniflandirma yôntemi de, gezginlerin, 

hukukçulann ve sômùrge yôneticilerinin yaptiklari aynmlara dayaniyordu. 

Bu siniflandirma sistemi, bilimsel açidan dogrulanabilir 

bilgiye dayamyor gibiydi. Bir yanda uygarla§mi§ ve ilerlemif toplumlar, 

ôte yanda geri ve uygarla§mami§ toplumlar bulunuyor. Uygar bir 

insanin topragi i§leyebilecegine, yararli §eyler ùretebilecegine, yaratabilecegine, 

ba§arabilecegine, in§a edebilecegine inanihyordu. Topiak 

onun için yararh ve verimli olmasma kar§in, uygarla§mami§ 

toplumun elinde y a kôtù kullanilir ya da bozulmaya terkedilirdi. Modem 

Avrupa sômùrgeciliginin buyùk mùlksùzleçtirme akimlari, Amerika, 

Afrika ve Asya topraklannda yùzyillarca ya§ami§ tùm toplumlann, 

bu topraklar ùstùnde ya§ama haklannin ellerinden birden 

139

alindigim sôyleyen bu ôgretiden dogmu§tur. Robert Knox'un Siyah 

Irklar'da. (The Dark Raês) açiklanan ôgretisinde, insanlar, beyaz ya da 

geli§mi§ ureticiler, kara ya da a§agi tuketiciler olarak bôlunmû§tiir; 

John Westlake ve Emer de Vaartel'in ôgretisinde topraklar (oturuluyor 

olsalar bile) bo§ ve uygar alanlara aynliyor ve bu topraklar 

beyaz Avrupahnin bunlar ûzerindeki yùksek hakki temelinde teslim 

aliniyordu. Afrika, Asya ve Amerika'da milyonlarca hektarlik topraklar, 

bôylece, birden bo§ ilân edilmi§, bunlann halklari ve toplumlan 

yok edilmi§ ve buralari gene aym biçimde bizden iistiin beyazlar 

tarafindan doldurulmu§tur. 

Avrupa'da 1870'ler boyunca, toprak elde edebilmeleri için ancak 

bilimsel olarak ortaya çikarilmayi gerektirecek ôlçûde belirgin 

cografi toplumlar mantar gibi yayildi. Bôylece, modein bilimle emperyalizm 

arasinda, sonucu o zamana dek gôrulmemi§ bir felâket, 

insanlar için ôlçiisuz bir sefalet, sinirsiz baski, tarifsiz bir belâ olan bir 

evlilik yapildi. Siyah, sari ve kahverengi derililerin halk olmadiklan 

ilân edildi, topraklan ellerinden ahndi, statûleri bir kalem darbesiyle 

bùtùnuyle ortadan kaldinldi. Bu insanlar, kizdderililerin 

toplama yerlerine (rezervasyonlara), siyahlann bantustan'lara ve bazi 

dônemlerde kadinlann evlerine, suçlulann hapishanelere, akil 

hastalarmin timarhanelere ve hastahanelere hapsedilmeleri gibi 

hapsedildiler. Bu nedenle, emperyalizm yalniz fetih degil, aym 

zamanda tarihe yaki§maz diye ilân edilen insanligin hapsedilmesi ve 

saklanmasi sistemidir. Lord Cromer'in 1908'de sôyledigi gibi, bagimli 

îrklar yônetilmek zorundadir - kendi kendilerine birakilmamahdirlai. 

Bùtùn bunlar bilim, ktiltùr, yiiksek ussalhk adina yapildi ve sôylendi. 

§imdi size emperyalizmin dogurdugu dù§unsel ko§ulu gôstermenin 

en iyi yolu, belki de, General Sherman'in Buffalo Bill ve onun Bati 

Amerika'daki kahramanliklan ùstùne yazdigi mektuptan bir parça 

aktarmaktir : 

140 

"Missouri Nehriyle Kayalik Daglar arasindaki ovalarda, 

1865'te yakla§ik 9,5 milyon kadar manda vardi; §imdi bunlann 

hepsi yokolmu§ -etleri, derileri ve boynuzlan için ôldùrulmù§ler. 

Mandalann yeri, onlann iki kati kadar cins 

sigirla doldurulmuç olsa da bu, saldm, zuliim ve cinayet 

gibi gôriinmektedir. O tarihte yilhk yiyeceklerini saglamalan 

açisindan, bu mandalara bagimli olan 165,000 kadar 

Pawnee, Sioux, Cheyenne, Kiowa ve Arapahoe yaçiyordu. 

Çimdi, onlar da yokolmu§ ve onlann yerlerini, topragini giil

gibi açtiran, sayilan, vergi veren, doga ve uygarlik yasalariyla - 

yônetilen, onlardan iki-uç kat fazla beyaz erkek ve kadinlar 

almi§tir. Bu degi§iklik yararhdir ve sonsuza dek surecektir." 

Karl Marx bile 1853'te Ingiliz sômurgeciligi ve Hindistan 

hakkmda yazarken, ôrnegin zalimligine kar§in Ingiliz sômurgeciliginin 

Hintlilerin yararina olacagini ve onlari Dogulu geri-kalmi§hklar 

içinden çekip çikaracagini ve modem halk durumuna dônù§tùrecegini 

sôylerken, kendini bu tùr dù§ùncelerden kurtaramami§- 

tir. Benzer bir biçimde, Fransiz ozani Lamartine, 1833'te Filistin ve 

Suriye'yi gezmi§, binlerce kasaba ve insan tanimi§, yine de insansiz 

topraklar, siniri olmayan beldeler, gerçekligi olmayan toplumlar gôrdùgùnù 

açiklayabilmi§tir. 

Oyleyse, beyaz Avrupa emperyalizminin ba§hca ôzellikleri §unlardir: 

(1) topraksal yayilma; (2) ôteki toplumlar ùstùnde ùstùnlûk kurma 

istegi; (3) tiim dogayi ve insanhgi bilimsel olarak etnosentrik, ileri-geri, 

geli§mi§-az geli§mi§, normal-suçlu, iistun-açagi zihniyetler, toplumlar, 

diller, turler gibi ayri siniflamalara bôlme; (4) bunlann hepsini, 

amaci dolaysiz fetihleri bilimsel bir ôrtuyle, giderek insancil bir 

nezaketle gizlemek olan hukuksal, topraksal, îrksal ve toplumsal ôgretiler 

olarak mâkulmu§ gibi gôsterme. 

Siyonizm'de oldugu gibi, On-dokuzuncu Yuzyihn dilbilim, antropoloji, 

biyoloji ve sosyoloji siniflamalarinin çogunda Samilerin 

-Sami dillerini (Arapça, îbranice, Amhari ve Mehri dilleri vb.) konu- 

§anlar- a§agi olduklari kabul ediliyordu. Siyonizm'in anti-semitizm 

denen §eye ve Dreyfus olayi gibi adaletsizlik ôrneklerine bir yanit 

olarak dogdugu dogru olmakla birlikte, ilk Siyonistler, Dogu topraklarina 

ili§kin emperyalist dù§ùnù§un biçimini, felsefesini, dilini ve uslûbunu 

Avrupah çevrelerden almiçlardir. Hannah Arendt'in i§aret 

ettigi gibi, Yahudi sermayedailar (ôrnegin, Baron Hirsch ve sonralari 

(Rothshild'ler) somurgeci tasardarin desteklenmesi giriçiminde zaten 

on plânda bulunuyorlardi. Gene de, Filistin ùstundeki Siyonist tasari, 

aynen Ingiliz, Fransiz, Alman, Amerikali ve Ruslann toprak geni§- 

lemeleri için kullandiklari deyimlerle biçimlenmi§ti. ïlk Siyonistlerin 

Filistin'e yônelmesi, Avrupahlann bo§ ve uygarla§mami§ ilân ettikleri 

topraklara yônelmeleri gibiydi. Yerli Araplar geri ya da yok kabul ediliyordu. 

Filistin'deki Yahudi haklan, Tasmanya'da, giiney, dogu, bati 

ve kuzey Afrika'da, boydan boya Asya ve Amerika'da aym §eyi yapan 

gùçlù Avrupa emperyalizminin hukuksal, giderek metafizik diliyle 

belirlenmi§ti. Siyonizm'in trajik kôrlùgù, yalnizca Avrupahlann Ya- 

141

hudiler ùstundeki baskilan içinde degil, Avrupa'nin siyah, sari, kahverengi 

ve kirmizi halklar ùstiindeki baskisi arasinda ve onun bir parçasi 

olarak dogmuç olmasinin altinda yatmaktadir. Yine de Siyonizm 

muttefikini ezilenler arasindan degil, ezenler arasindan seçmi§tir. 

Sonuç olarak, halksiz toprak kavrami Westlake'in oturulmayan 

arazi kuramiyla tamamen aym §eydir. "Yahudi Emegi" (Avodah 

îvrit) ve Asya'da, bulundugu yerle bagda§amami§, ayri bir Avrupali 

bôlge kavramlan, Leopold de Saussure'ùn yeni kazanilmi§ topraklarda 

yerli ve Avrupali yapilann ayn tutulmasi gereginden sôz eden savlanyla 

tamamen aynidir. Yahudiler için sinirsiz bir "Dônu§ Yasasi" 

taninmasi ve bunun Yahudi olmayanlann hiçbirine taninmamasi, 

Asya, Afrika ve Amerika'daki her beyaz kolonide bulunabilecek, aym 

kavrama dayanmaktadir. Her§eyden ônemlisi, Yahudi "irki"nm 

varligina ili§kin militan bir kavram, yalnizca eskiden beri Hiristiyan 

Avrupa'da Yahudilere uygulanan zuliimden degil, Gobineau, Stewart 

Chamberlain ve Renan'in irk tipolojilerinden dogmu§tur. 

Ôyleyse, Siyonizm, teorisi ve pratigiyle, Avrupa emperyalizminin 

daha ait dùzeyde bir yinelenmesidir. Marx'in, Ùçùncù Napolyon'un, 

amcasi Napolyon Bonaparte'in gùlùnç bir taklidi oldugunu sôylemesine 

benzer biçimde, Siyonizm'in de Avrupa emperyalizminin gùlùnç 

bir taklidi oldugu sôylenebilir. Siyonizm, emperyalizm gibi, ideolojisini 

olu§turdugu devletin içinde devlet kurumlanndan, Israil basketbol 

ligine kimlerin katilip kimlerin katilamayacagma ; kimin Yahudi 

sayilabilecegine; kimlerin bir noktadan bir noktaya seyahat edebilecegine; 

kimin topraga sahip olabilecegine kadar her§eyi yôneten 

-ve bozan- bir dù§ùnce sistemidir. Yani, Siyonizm ve emperyalizmden 

sôz ettigimiz zaman, aym sùlàleden gelen, aym gereksinimlerden 

dogan bir duftinceler ailesinden sôz etmi§ oluyoruz. 

Ve eger -zenciler, Araplar, aâgilanan ïtalyanlar, Endonezyalilar, 

çekik-gôzlùler gibi- bazilarimiz insan haklanna sahip olma konusunda 

bilimsel bir biçimde ehliyetsiz ilân ediliyorsak, bizi hâlâ 

elinde tutan ve insan olarak bizim vazgeçilmez haklarimizi yadsiyan 

tutsaklik, mùlksùzleçtirme, sômùrù ve baski sisteminin tùmùnu te§hir 

ve imha etmek için birle§memizin zamanidir. Ortak dâvânm ve karde§ligin 

gerçek bir dùnya kùltùrùnù yaratmak gôrevimizdir. Ancak, 

sava§imimizi stirdùrebilmemiz için once zinciilerimizin farkina varmamiz, 

onlan anlamamiz ve kirmannz gerekmektedir. Ve §imdi, 

en azindan kendi yarattigimiz zincirlerle baglanmaya nza gôstermek 

zorundayiz. 

142

SIYONIZM VE EMPERYALiZM 

GUY BAJOIT 

ldeoloji ve emperyalizm sôzciiklerinin anlamlan ki§iden kiçiye 

çok degi§tigi için bu iki sôzcuge benim verdigim anlamlan açiklamak 

isdyorum. 

ldeoloji, toplumsal ili^kilere anlam kazandiran ifadelerin tutarli 

bir bûtunudur. "Anlam kazandirmak" deyimiyle, bu ili§kilerin toplumsal 

oyunculannin, sôzkonusu ili§kileri dogal, kabul edilebilir, 

gerçek, dogrulanabilir, me§ru gôrdùklerini, kisacasi, saçma degil, 

mantikli bulduklanni belirtiyorum. Bôylece, oyuncular, bu ili§kilerin 

tùm ùstùn niteliklere sahip olduklan duygusuyla, onlara, bôyle davranmak 

zorunda olduklari için degil, kendiliklerinden, içtenlikle katihrlar. 

Bu açidan, Siyonist ideoloji, Yahudileri ve onlann Yahudi olmayanlarla 

ili§kilerini gôsteren, canlandiran ve tarihlerini yorumlayan, 

dolayisiyla Siyonist akima anlam veren bir sistemdir. Ba§ka bir deyimle, 

Siyonist ideoloji Yahudilerin (ya da Yahudi olmayanlarm) Filistin' 

de bir Yahudi devleti yaratilmasini normal, me§ru ve dogru bulmalarim 

ve bunu "Yahudi sorunu"nun tek çôzumii gibi gôrmelerini 

saglar, ya da saglamayi amaçlar. 

fdeoloji, toplumsal oyuncunun, katddigi toplumsal ili§kilerin 

smif ili§kileri, iktidar, etki, yetki ve giiç gibi farkh sistemleri içindeki 

konumunun dogrudan bir ùrunûdur. Hiçbir dù§unce, hiçbir temsil 

sistemi, insanin ya da diinyanin algilamasinin hiçbir biçimi mutlak ya 

da evrensel degildir. Tiïmii zaman ve yerle temelden iliçkilidir ve hiçbiri 

kendi ba§ina iyi ya da kôtù degildir. Hepsi, toplumsal oyuncunun, 

davrani|im belirleyen toplumsal ili§kiler içindeki konumuna gore degi- 

|ir. 

Siyonist ideolojiyi anlamak ve onu biçimlendiren kavram ve dii- 

§ùnceleri açiklamak için, Yahudilerin katddiklan ve hâlâ katilmakta 

olduklan degi§ik toplumsal ili§ki sistemleri için, belirli bôlgelerdeki 

143

(Avrupa, Amcrika Birle§ik Devletleri, îsrail) ve belirli dônemlerdeki 

(1880'den giinùmùze) konumlanni anlamak gereklidir. 

Emperyalizm, bir devledn otekisi ùstunde egemenlik kurma hareketidir. 

Bu egemenlik kurma pek çok biçimde olabilir: (i) ekonomikyagma 

ve mallarm c§itsiz degi§imi; di§ yatirim, ucuz i§gùcii ile 

yeni ve daha geni§ pazarlardan yararlanma; (2) siyasal- zorla 

kabul ettirilmi§ yônetim kurumlari ve askerî baski; (3) kùltùreldù§unce 

sistemlerinin ve ôrgiitlerinin i§leyi§lerini yoneten kurallar. 

Egemenlik, bir devlet tarafindan, ba§ka bir deyi§le, fetih amaçlanyla 

me§rula§tirilmi5 §iddete ba§vurma giiciine sahip bir toplumsal oyuncu 

tarafindan uygulanir. 

Bu tiir di§ fetih herzaman, fethi gerçekle§tiren devletin eylemini, 

ùzerinde kurulu oldugu toplumun ulusal bir tammina dayandirdigini 

ifade eder. Bôylece, emperyalizmin ôbiir yani her zaman ulusçuluktur: 

Ulusçu ideoloji, emperyalist ideolojinin bir gerekçesidir. Bir 

devlet, yalnizca eger kendi dayandigi toplumun ôteki toplumlardan 

farkli bir tanimini verebiliyorsa, ba§ka bir devlet kar§isinda cylemini 

siirdiirebilir. Bir§ey, eger "içerde" olan ba§ka bir §ey r varsa, "chçarda" 

olabilir. 

Toplumun ôrgiitlenme temeli, ister kent, timar, bôlge, iilke, imparatorluk 

ya da kit'a, ne olursa olsun, bu sav dogrulugunu korur. 

Ekonomik artigin birikim modelini hangi iiretim araçlari olu§turursa 

olu§tursun, sav yine dogrudur. Emperyalizm yalnizca kapitalist 

devlete ôzgù degildir, ôteki devletlerle ili§kilerinde bir egemenlige 

dayanan her devlet için geçerlidir. Emperyalizm Haçlilardan, sômiirgele§tirmeden 

ya da ôbiir hegemonya biçimlerinden sôz edildiginde 

bir giiç ili§kisi anlamina gelir. 

Sorun: 

Ele aldigimiz sorun, Siyonist ideolojiyle emperyalist akim arasindaki 

ili§kiyle ilgilidir. Bir ba§ka deyimle, 1880 ile gùniimùz arasinda 

egemen olan iilkelerin emperyalist siyasetinin, Siyonist ideolojisinin 

ortaya çiki§inin, geli§mesini ve ba§arisini nasil ve ne ôlçiide açikladigini 

gôrmege çahçacagiz. 

Bu soruna ili§kin en basit yakla§im, Siyonist ideolojinin belliba§- 

li tezlerini ele almak ve bunlann, emperyalist yayilmanin ideolojik tezlerine 

ve gereklerine ne ôlçûde bagli oldugunu gôrmektir. Bu konuda 

biz toplumbilimsel bir yakla§im benimsemek zorundayiz. Bu tûr tar- 

144

ti§malarda daha sik gôriilen ahlâkçi, giderek hukuksal bir baki§ açisi 

benimsemek anlamsiz ve tehlikelidir. Siyonizm'in kôtu bir §ey oldugunu, 

Yahudilerin hakli olmadiklarmi sonsuz bir biçimde tekrarlamakla 

ne kazanilabilir Emperyalizm ve îrkçilik gibi Siyonizm de vardir ve 

bunlann hepsi gùçlùdur. Siyonizm'in gelecekteki evrimini ônceden 

kestirebilmemiz ve bôylece bu evrimi hizlandirmak ya da yava§latmak 

amaciyla etkili bir siyasal strateji benimsememiz için, onun tarihini 

açiklamamiz ve kôkenlerini, geli§mesini, birbirini izleyen dônù§ùmlerini 

anlamamiz gerektir. 

Siyonizm, beeerikli bir biçimde, kendini ko§ullara uydurmayi 

ve dônù§turmeyi ba§arrm§ ve bu yoldan çe§itli stratejileriyle Bati 

emperyalizminin destegini elde etmi§ ve Yahudi devleti kurma tasarilarmi 

uygulamaya koymu§ siyasal bir akimdir. Anlamamiz gereken, 

bunu nasil baçardigidir. 

Benim bu çah§madaki varsayimlanm §unlardir : Siyonist akimin 

ilkkez ortaya çiktigi geçen yiizyil sonundan beri emperyalizm iki ayri 

strateji izlemi§tir:(i) Daha çok Avrupah gùçler tarafindan uygulanmi§ 

ve îkinei Cihan Savaçi'nin sona ermesinden sonra ortadan kalkmaga 

ba§lami§ olan somurgeci emperyalizm ki, geleneksel Siyonizm 

bu tùr emperyalizme tekabùl eder; ve (2) ôncelikle A.B.D.'nin uyguladigi 

ve bu ùlkenin siyasal ve ekonomik egemenligi eline geçirmesiyle 

ba§layan hegemonyaa emperyalizm. îsrail Devletinin 1948'den beri uyguladigi 

îsrail Siyonizmi de emperyalizmin bu tùrùne uymaktadn. 

1971-75 ekonomik bunahmiyla birlikte (her§eyden once Amerikan, 

ama aym zamanda Avrupah ve Japon) yeni bir emperyalist strateji 

geli§mege ba§lami§tir. Bu stratejiye de pasifist emperyalizm diyelim. 

Sôzkonusu ùç strateji, egemenlik altindaki diger ùlkelerin ekonomik, 

siyasal ve kùltùrel bagimhhklarim sùrdùrmek için kullandiklari 

temel yôntemle birbirinden aynhr. Sômùrgeci emperyalizm, 

metropol di§indaki topraklari kendine katar ve buralarda oturan toplumlan 

metropol devletinin dogrudan yônetimi altina sokar. Hegemonyaci 

emperyalizm, emperyalist devletin dolaysiz askersel gùcùnù 

kullanir. Pasifist emperyalizm ise, çok-uluslu burjuvazinin çe§itli 

kesimleri arasindaki ittifaklari korumak için bagimh devletlerin 

askersel gùcùnden yararlanir. 

Biz §imdi, Siyonizm'in, kendini bu ùç emperyalist stratejiye uyarlayabilmek 

amaciyla geçirdigi degiçiklikleri inceleyecegiz. 

145

I. Siyonist Akim ve Somiirgeci Emperyalizm: 

i. Siyonizm'in tdeolojik Savlari: 

Bu savlar iki grupta toplanabilir : Yahudi tarihinin yeniden yorumlanmasina 

ili§kin olanlar ve Siyonist uygulamalarin me§rula$tirilmasina 

ili§kin olanlar. 

Siyonist tarihin yeniden yorumlanmasi §u iiç temel kavrama 

dayanmaktadir: Birlik, teklik ve siireklilik. 

Birlik : Diinyadaki Yahudi toplumlarinm temel niteligini olu§- 

turan daginikhk, sayisiz bôlunme ve farkhhklar kar§ismda Siyonistler, 

Yahudi birligi dù§iincesini yeniden canlandirmaya çali§mi§lardir. Tum 

Yahudilerin "bir" oldugu ileri sùrulmû§tiir. Bu "bir" nedir Bir ulus, 

bir halk, bir irk. 

Teklik : Siyonistler aym zamanda, ôzellikle A.B.D. ve Bati Avrupa' 

da Yahudileri tehdit eden, toplum tarafindan ôzumsenme tehlikelerini 

gôrerek bu ulusun, bu halkin, bu îrkin tekligini yeniden dile getirmi§- 

lerdir. Yahudilerin farkli oldugu savunulmu§tur. Ne bakimdan Kiiltiirleri, 

degerleri ve uygarhklan bakimindan. Bu tekligi ône surerek 

yalnizca Yahudilere kendi ki§ilikleri konusunda bir fikir vermek degil, 

ôteki uluslann, halklann ve îrklann muhalefetini de açiklamak miïmkiindur. 

Çùnkù Yahudiler farkliydilar ; diger uluslarla, halklarla, 

ya da îrklarla bir tutulamazlardi; ôyleyse, Yahudiler mevcutturlar, 

ama anti-semitizm tarafindan dagitilmi§lardir. Çûnkù Yahudilerin 

teklikleri degi§mez; anti-semitizm ise evrensel ve §ifa bulmaz bir 

olgudur. 

Sureklilik : Siyonist plâm dogrulamak amaciyla Siyonistler, Yahudilerin 

bu kendilerine ôzgii birlik ve tekliklerini, dagilmalanndan ônceki 

zamanlara uzatmak ve bu dagilmadan ôturu anti-semitizmi suçlamak 

durumundayddar. Ba§ka bir deyiçle, Filistin, kendi tek kiiltiiruyle 

Yahudi ulus, halk ve îrkinin tarihsel ve cografî be§igi durumuna 

getirilmeliydi. Ayrica, Siyonistler, bu ôzel birligin tarih içinde hiçbir 

zaman bozulmadigini ve Yahudi halk ve ulusunun "Vaadedilmi§ 

Toprak"a dônmeyi herzaman istemiç oldugunu sôylemek zoiundaydilar. 

Bir kez bu baglama yerle§tirilince, "Yahudi sorunu"nun tek 

çozumûnùn Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasi oldugu sonucuna 

varmak a§ikâr, dogal, dogru ve me^ru olmaktadir. Ôyleyse, yukardaki 

yaklaîmdan "dogal olarak" kaynaklanan ve Siyonist 

146

tasariyi me§rula§tirmaya yônelik savlar §unlardir : (a) Yahudi halkinm 

Filistin'e dônmesi ve bu ulus için bir devlet kurulmasi dogal (her ulusun 

bir devleti vardir) ve tarihsel (Filistin, Yahudilerin, anti-semitizm 

tarafindan terke zorlandiklari ana-yurdudur) bir haktir. (b) Yahudi 

ulusu için bir devlet kurulmasi, Yahudi sorununun tek çozùmuniin (Yahudiler 

farkli bir ulusturlar ve anti-semitizmin de tedavisi olanaksizdir) 

ve Yahudi halkinm durumunun (Yahudilerin diger toplumlar içinde 

durumlari anormaldir; buralarda geçicidirler, orada otururlar fakat 

yurtsuzdurlar) normalle§tirilmesinin tek yolunu olu§turmaktadir. 

Menfada kurtulu§ olamaz. (c) Filistin, Siyonistlerin tammladiklari 

biçimiyle "halksiz bir toprak" olduguna gôre, dônu§ herhangi bir 

sorun yaratmaz. Bu durumda, onu neden "topraksiz bir halk"a 

vermemsli Filistinliler ne bir ulus, ne de bir halktir; az çok 

barbar, uygarla§mami§ bir kabileler grubudur. (d) Yalniz dônii§ 

sorun yaratmamakla kalmayacak, uygar bir akim olan Siyonizm 

bu geri bôlgeye modem uygarligi, ekonomik geli§meyi, kultiirel yetkinligi, 

siyasal demokrasiyi ve toplumsal adaleti getirecektir. (e) 

Ayrica, Siyonizm sosyalist bir harekettir, çiinkii Filistin'e adalet ve 

demokrasiye dayanan bir toplum sokmayi tasarlamaktadir ; ônderleri, 

insanin bir ba§kasi tarafindan sômùrulmesine kar§i çikan sosyalist 

ônculeridir. 

Yahudileri seferber etmek ve Filistin'de bir devlet yaratma tasarilanni 

me§rula§tirmak için Siyonist akim tarafindan geli§tirilen 

ba§lica ideolojik savlar bunlardi ve bugiin de hâlâ bunlardir. 

Bu savlann "dogrulugu"nu tartiçacak degilim. Yahudi tarihinin 

bir yorumuna kar§i bir ôtekini savunmaktan, ya da Siyonist dù§ùncelerle 

kendi temellerinde sava§maktan çok, Siyonist dù§uncelerin sosyolojik 

bir çôzumlemesini yapmak amacindayim. Bu fikirler nereden 

geliyor Neden -hâlâ- baçarih olabilmektedir Emperyalist akim ve 

kapitalist Bati ideolojisiyle aralannda ne gibi bir bag vardir 

2. Somiirgeci tdeoloji ve Siyonist tdeoloji: 

Siyonist ideolojinin temel savlanni açikhga kavuçturdugumuzda, 

bu savlarla, sômiirgeci akim içindeki Batili devletlerin emperyalist 

ideolojisinin savlannin benzerligi dikkati çekmektedir. 

Sômiirgeci uygulamalarini me§rula§tirmak ve halklarim sômiirgeci 

fetihler için seferber ctmek amaciyla, Avrupa ulusal devletleri hep 

aym savlan kullanmi§lardir : (a) Devletlerin smirlan içindeki insan 

147

topluluklarinm birligi, ulusluk du§uncesinin yûceltilmesine dayandinlmi§tir. 

Burjuva devrimlerinden sonra Fransizlar, îngilizler, Almanlar 

ve benzerleri kendilerini bir ulus olarak bir anayurtta birle§mi§ 

bir halk gibi hissetmelerine yonelik bir ideolojik bilinçlendirmeye 

maruz kalmiçiardir. Bu ulusçulugun abartdmasi, sôzkonusu uluslarin 

kendilerini ve dolayisiyla ôteki topluluklari birer îrk olarak 

tammlamalarina yol açmi§tir; Nazizm buna bir ôrnektir. Bu birlik, 

ulus kavramlanyla ilgili olarak algilandiginda, sinif çati§masini ônlemek 

olan iç amaca ve Avrupa'nm ôteki topluluklariyla olan çati§- 

malan hakli gôsterme ve sômùrgeci istilâlan me§rula§tirma olan 

di§ amaca hizmet ediyordu. Irk dù§ùncesi, her§eyden once, sômùrgele§tirilmi§ 

halklarla iliçkili olarak kullamlmi§tir. Bu yiizden, ulus, 

halk ve irk dù§ùnceleri modem anlamda tarihsel dù^ùncelerdir ve 

dikkate deger bir biçimde (bùtùniiyle degi§se de) sômùrgeciligin 

dogrulanmasina hizmet etmi§lerdir. Sômùrgeci ideoloji, uluscu ideolojinin 

ôbur yuzùdùr. (b) Avrupa halklarimn ulusal birliklerine 

ili§kin bu ônerme, bunlann tekliklerine ili§kin ônermeyle yanyanadir. 

Tùm ùlkelerin yurtta§larinin zihinlerinde filizlenen ve hâlâ 

ya§ayan sayisiz ulusal ve genellikle kùçùk dù§ùrùcù on yargilann 

hatnlanmasi bu durumun kanitlanmasi için yeterlidir. Siyonist akim 

gibi, Batdi devletler de tarihlerini belirli bir ulusal birlik çerçevesinde 

yeniden yorumlami§lardir. Herhangi bir Avrupa ùlkesinin bir 

tarih kitabini okuyun! Bu teklik, Siyonist akimda oldugu gibi, ulusal 

kùltùr ve ulusal degerler adi altinda ele ahnmaktadir. (c) Avrupa 

ulusçuluguna temel olu§turan ôzel birlik, herzaman sùrekli bir 

§ey gibi gôrulmù§tùr. Eski Çaglar'dan kopmay] temsil eden Orta Çag J - 

dan sonra, Rônesans, Yunan ve Roma kaynaklarina dônù§ù gerçekle§tirmi§tir. 

Her ulus, ya§adigi zamain, kaçimlmaz olarak Eski Çaglara 

uzanan, teknigini ve sùrekliligini bu çagla dogrulayan bir geçmi^ 

içinde garantiye almaga çali§maktadir. (d) Son olarak, Avrupa devletleri, 

yine Siyonist akim gibi, uygar olmadigi sôylenen dùnyada vilâyetler, 

manda topraklan, protektoralar, kisaca, sômùrgeler kurmayi 

dogal haklan saymi^lardir. Bu yùzden, o dùnyamn toplumlarim 

kendi toplumlarmdan farkli olarak, ulus ya da halk degil, baibar 

kabileler olarak gôrmù§ler, bunlara modem uygarhgin, ekonomik 

ilerlemenin, demokrasinin ve benzeri nimetlerin getirilmesinin kendilerine 

dù§en bir gôrev oldugunu du§ùnmù§lerdir. 

Bu kisa çôzùmleme, Siyonist akimin sômùrgeci olu§umun ideolojisine 

gôre modelle§mi§ bir ideolojiùi ettigini gôstermek için yeterlidir. 

148

Ancak, Siyonizm'in savlarinin somurgeci savlarclan temel bir 

noktada ayrildigini belirtmek gerekir. Siyonist tasan, somurgeci bir 

macéra olsa da, ônceden varolan bir devlet iistûnde yaydan bir ulusu 

içermemektedir. Siyonist tasan, ôzel olarak, kendini bir ulus ve bir 

halk olarak gôren, ama devleti olmayan bir toplum için bir devlet 

yaratmakti. Bôyle bir tasariyi me§rula§tirmanm tek yolu, sômùrgeciligin 

savlan arasinda bulunmayan açik biçimde Siyonist akima ôzgù 

bir kavram olan dônù§ fikrini vurgulamakti. Somurgeci istilâcihgin 

kullandigi hak, ba§kalarini uygarla§tirma hakkiyken, Siyonist tasannin 

kullandigi hak dônu§ hakkidir. 

Bu durum bôyle bir tasariyi sùrdùrmenin tek yolunun neden 

ba§ka bir devletin sômiirgeci yayilmasindan yararlanmak ve bu istilâyi 

neden bu ba§ka devletin, fngiltere'nin pe§inde gerçekle§tirmek 

oldugunu açikhyor. Bu, aym zamanda, ba§ka devletlerin destegini 

kazanmanm tek yolunun neden anti-semitizm savini vurgulamak oldugunu 

da gôsteriyor. Kendiliklerinden gùç kullanarak bir istilâya giri- 

§ecek araçlara sahip olmadiklan için Yahudiler, sùrekli zulùm gôrdùklerini 

ve anti-semitizmin §ifa bulmaz dogasini ône sùrerek ve 

Yahudi sorununun tek çôzùmùnùn bir devlet yaratilmasi olduguna 

dikkati çekerek menfadaki Yahudilerin ve ôteki devletlerin destegini 

kazanmak zorundaydilar. 

Son olarak, Siyonist akim kendine ôzgù bir ba§ka gôrùnù§e de 

sahipti : Kurulacak devlet Yahudi olmak zorundaydi. Ama bu, Kongo'nun 

Belçikah, Cezayir'in Fransiz olmasma benzemiyordu. Yahudi devleti 

ônoelikle ve idéal olarak butùnùyle (kendi metropolù olmayan) 

Yahudilerden olu§acakti. Bôylecc, sômùrgeci gùçlerin yaptigi gibi, 

bir ba§ka insan toplulugunun, insan gùcùnùn, kaynaklannin, pazarlarinin 

sômùrùlmesi degil, daha çok Filistin toplumunun kendi topraklanndan 

çikanlmasmin me§ru bir yolunu bulmak sôzkonusuydu. 

Bu me§ruluk, çeli§kili olarak, sosyalist savdan ve Yahudi halkmin durumunun 

normalle§tirilmesi dù§ùncesinden yararlanarak saglanmiçmi§tir. 

Siyonist akim sosyalist dù§ûnceye uymak amaciyla uygarlaçtirma 

savini toplumsal adalet saviyla kayna§tirmak zorunda kaldi. 

Bôylece, Filistinli içgùcùnùn sômùrùsùnù engellemek için Filistinliler 

once Siyonist Yahudilerin yerle§tikleri tùm topraklardan, sonra da 

Siyonist devletten atilchlar. "Yahudi emegi, Yahudi ùrùnleri" slogani 

bôylece ortaya çikti. 

149

Normalle§tirme savi aym amaca yoneliktir. Bir devletin yaratilmasi 

için bir sanayi çah§anlari ve bir tanm çali§anlari simfina gereksinim 

vardi. Tarihsel nedenlerden ôtiirù Yahudiler, tanmsal ya da sinaî 

çah§maya pek ah§kan degillerdi. Bu yùzden, "normal" bir halk durumuna 

gelmek, onlar için tarlalarda ve fabrikalarda kendilerinin çali§- 

masini gerektiriyordu. 

Bunlardan ne sonuç çikarabiliriz Eger emperyalizm bir ulusun 

bir oteki ùstùnde egemenlik kurmasina olanak veren bir akimsa, Siyonist 

akim açikca sômiirgeci bir akimdir. Ama, sômùrgeciligin ôzel 

bir biçimidir; bir Yahudi devleti kurma amacina sahip olmasi bakimindan 

da, tarihsel olarak ku§kusuz tek biçimidir. Bildigim kadanyla, 

hiçbir sômiirgeci ulus, kendi halki için bir devlet yaratmami§tir. 

II. Israil Devleti ve Hegemonyaci Emperyalizm: 

Israil devletinin ideolojik savlarirun ôzel niteligini anlamak 

istiyorsak, once §u iki §eyi anlamaliyiz: (i) Ikinci Cihan Sava§i'ni 

izleyen sômurgelikten kurtulu§ akimindan sonra emperyalist stratejide 

olu§an degi§meler ve (2) Israil devletinin tarihine damgasim vuran 

ôzgiil varolu§ ko§ullari. 

1. tsrail tdeoloji si ve Devletin Ifleyifine lli$kin Gerekleri: 

Israil devletinin siyasal sôzliigû Siyonist akimin ba§lica savlanni 

açikca içermektedir. Israil, ôzellikle Arap Rônesansindan sonra gùçlii 

olmakzorundaydi; bununiçin, Yahudileiin bu bôlgeye biiyiiksayilarda 

goç etmeleri ve menfada bulunduklan ulkelerde erimeleri gerekliydi. 

Yani, dônù§, anti-semitizm, Yahudi halkmin birligi ve tekligi savlannxn 

vurgulanmasi sùrdiirùlmeliydi. 

Ancak, Israil ideolojisi, devlet pratiginin gereklerinden dogan 

yeni savlan da içermektedir. Bir devlet bir akim degildir. Toplumsal 

ili§kileri ôrgutlemek, baçka deyimle, smif egemenligini, siyasal iktidan 

ve etkiyi iç yônetim ve di§sal gùcù i§in içine sokmak zorundadir. Top lumu 

ni§leyebilmesi için me§rûla§tinlmi§ §iddete sureklilik kazandirilmalidir. 

Ve eger îddet me§rula§tirilacaksa, devlet, ôrgutledigi tbplumsal 

iîi§kilere anlam veren bir ideoloji iiretmek zorundadir. 

Israil devleti halkina, ilk olarak, nasil var oldugunu açiklamak ùzere 

kendi tarihinin bir yorumunu sunmak zorundadir. O zaman, Yahudilerin 

bir devlet kurma sava§imi, Ingiliz sômùrgeciligine kar§i bir ulusal 

kurtulu§ sava§imi olarak gôsterilecektir. Belli ki bu açiklama pek 

150

ustaca yapilmi§ olup, îsrail devleti, bôylece, sômurgecilige kar§i akima 

tarafmi§ gibi gôriinmekte ve kendi sômùrgeci niteligini beceriklilikle 

gizlemektedir. Ama Ùçùncu Dùnya ùlkeleri buna pek kanmi§ gôrunmùyorlar. 

Ayrica, îsrail devleti için tarihini yeniden yorumlama 

gereksinimi, topraklarini nasil elde ettigini ve daha once buralarda 

ya§ami§ olanlann artik neden orada bulunmadiklarmi açiklamak zorunda 

oldugu anlamina da geliyor. Yapilan açiklama, topraklann 

uygun bir fiattan satin alindigi, Filistinlilerin Arap devletlerince 

yapilan propagandadan korkup kaçtiklan için bu topraklarda olmadiklari 

yolundadir. Filistinliler §imdi gôçmendirler (bôylece, hâlâ 

bir ulus ya da bir halk olarak taninmi§ degillerdir) ve kamplarda ya- 

§amlarini sùrdùrmektedirler, çùnkù Arap devletleri onlan bùnyelerine 

kabul etmemekte, onlardan, gerilim ve sava§ yaratmak amaciyla 

yararlanmak istemektedirler. î§te, bu yùzden, Filistinliler 

gùnumùzùn belâsi terôristler olup çikmi§lardir ! 

îkinci sav, bir Israil ulusal birligi kurma sorununa ili§kindir. 

Herhangi bir toplum gibi a§in biçimde heterojen toplumsal-kùlturel 

gruplardan oluçan ve çati§an çikarlara sahip siyasal gùçlere ve toplumsal 

siniflara bôlùnmù5 olan Israil toplumunun, iç çatiçmalarm 

geli§mesine izin vermemesi (herhangi bir ba§ka toplum için geiekenden 

daha fazla) gereklidir. Bu ncdenle, di§tan gelen Arap tehdidiyle 

surekli olarak guçlendirilen, kùltùre ve dine dayali bir kutsal birlik çagnsi 

yapilmaktadir. Israil kendinidenizedôkmek isteyen "Arap Golyat" 

in sùrekli soykinm tehdidi altindaki "kùçùk Dâvuf'tur ! Anti-semitizm, 

bu kutsal birligin bir ba§ka silâhidir: Bu yùzden, anti-Siyonizm'in 

her tùrù sistematik biçimde anti-semitizmle kan§tirilmi§tir. Ustelik, 

iç birlik elbette gùç yoluyla tamamlanamayacaktir. Devletin totaliter 

oldugu bir ùlkeye gôç etmeleri için Yahudileri bulunduklan ulkeyi 

terketmeye kim zorlayabilir Oyleyse, bir hùkûmet biçimi olarak siyasal 

demokrasiye saygi duyulmahydi. Bu saglanmasaydi, yalniz 

Yahudiler gôç etmeyi reddetmekle kalmayacaktir. Israil de Batih 

ùlkelerin resmi destegini yitirecekti. 

Uçùncù sav, Israil devletinin ili§kilerini, toplumlar-arasi çevresine 

uydurmasini saglamaktadir. Orta Dogu'da Israil, kendine dù§man 

bir çevrede yalniz kalmi§ durumdadir. Bu nedenle, askerî gùce 

sahip oldugu dù§ùncesini, kar§ilik verme gucùnùn ve savunma yeteneginin 

etkililigini geçerli kilmak zorundadir, ama bunda hiçbir 

zaman a§inya kaçmamalidir: Israil hiçbir zaman saldirmaz, yalnizca 

kendini "savunur" ve "misilleme"de bulunur. îsrail, aym 

151

zamanda, gùvenlik, gùvenilir ve taninmiç sinirlar isteginde bulunurken 

bari§ istegini ortaya koymak ve anla§mazhgin nedeni olarak Arap 

tarafindan bôyle bir istegin bulunmadigini ône siirmek zorundadir. 

Yahudi toplumu çerçevesinde de, îsrail devleti, ônermekte oldugu 

çôzùm yolunun geçerliligini sùrekli olarak savunmalidir. Bôylece, 

tiim Yahudiler adina konu§mah, "Yahudi devleti" çôzùmunùn tek 

dogru çôzùm yolu oldugunu gôstererek kendini, Yahudi kultùrùnùn 

ve Yahudi ulusunun yeniden dogu§ununyurdu olarak sunmahdir. Destekleri 

ya§amsal ônem ta§iyan bùyiik gùçler kar§isinda îsrail devleti 

kendini, yani teknolojik maharet, ekonomik ilerleme ve siyasal 

demokrasi gibi Batili degerlerin Orta Dogu temsilcisi olarak gôstermek 

zorundadir. Son olarak, Uçiincii Diinya kar§isinda da kendini, 

bir siyasal istikrar ve ôzgùrlùk ortaminda ekonomik ilerlemesini 

gerçekle§tirmeyi ba§armis bir ulusal kurtulu§ akimi olarak gôstermektedir. 

îsrail ideolojisinin belliba§li bu ùç savi, herhangi bir devletin, 

toplumunun i§leyi§ini gùvence altina almak için çôzmek zorunda 

oldugu §u ùç temel sorunla çaki§maktadir : îç birligin saglanmasi, 

ôteki devletlerle ili§kilerin dùzenlenmesi ve kendi tarihine anlam verme 

sorunu. Bunlar ôzellikle ulusal sorunlardir, ama gôrdùgùmùz gibi 

ulusçuluk ve emperyalizm aym §eyin iki yùzù gibidir. 

2. Israil tdeolojisi ve Emperyalizm: 

îsrail devleti, tarihte, tam Bati emperyalizminin strateji ve biçim 

degi§tirdigi anda yaratilmi§tir. 

Emperyalist strateji uluslar arasindaki giiç dengesine baglidir; 

uluslararasi içbôlùmù de bunun sonucudur. îkinci Cihan Sava§i'ndan 

sonra ve aym zamanda bu sava§in bir sonucu olarak, uluslararasi gùç 

dengesinde bir degi§iklik ortaya çikmi§tir. Sava§ta yikilan Avrupa 

sômùrgeci baglanni çôzmege ba§lami§, îngiltere ve Fransa'mn sômùrge 

imparatorluklarmin çôkmesinden yararlanmaga kalki§an, Woodrow 

Wilson'dan beri uluslann kendi geleceklerini kendilerinin belirlemesi 

doktrinini savunan Amerika Birle§ik Devletleri olmu§tur . Bôylece, 

geni§ bir sômùrgelikten kurtulu§ akimi ba§lami§, birçok ulus bu 

akim sùresince bagimsizhgini resmen kazanmi§tir. Siyonist akim 

bu sùreç içinde becerikli bir biçimde kendine yol açmi§ ve A.B.D.'nin 

destegiyle Ïngiltere'nin zayiflamasindan yararlanarak bir devlet 

kurmayi ba§armi§tir. 

152

Amerikan destegini yitirmek bu yeni devletin i§ine gelmiyordu; bu 

nedenle Israil A.B.D. ile bir ittifak andla§masi imzaladi; Israil ekonomisi 

giiçlii degildi. Israil, yabanei sermaye girdisi olarak yilda 500 

milyon-1 milyar dolar istiyordu. Bu para yalnizca menfadaki Yahudidilerden, 

ve A B.D. ba§ta olmak ùzere, Batili devletlerden gelebilirdi. 

Buna kar§ilik, Israil'in Orta Dogu'daki emperyalist Amerikan stratejisine 

bir dizi hizmette bulunmasi bekleniyordu : Arap pazarlanni 

kirmak ve Arap birligini ônlemek, Arap ulusal akimmi ve halkçi 

olu§umlari parçalamak, Arap ùlkelerini ekonomik geli§me yerine 

sava§a yatirim yapmaga zorlamak, ilerici olmayan Arap rsjimlerinin 

iktidarda kalmasini saglamak için "gùnah keçisi" rolùnù ùstlenmek 

gibi... 

Ali§ilmami§ bir sômùrgeci akim olan Siyonizm, bôylece, aym 

biçimde ali§ilmami§ olan emperyalist bir devletin, Israil'in kurulmasina 

yol açmi§tir. Israil, hem emperyalist, hem de bagimli bir 

devlet oldugu için, bagimli gùçler adina emperyalist i§levi yerine getiririyordu. 

Emperyalizmin bu ah§ilmami§ gôrùntûsù dùnyadaki tek ôrnek 

degildir: Brezilya ve Iran da emperyalizme bôylesine hizmet 

eden devletlerdir. Ayrica, Israil emperyalizmi Batili gùçlerden farkh 

olarak ekonomik egemenligi (yatirim, pazar, i§gùcù) içermemekte 

(ya da çok sinirli ôlçùde içermekte), daha çok sava§ yoluyla uygulanan 

tipik askersel emperyalizm niteligini tapmaktadir. 

Son olarak, Israil i§levinin, Orta Dogu'da Amerikan emperyalizminin 

"bekçi kôpekligi"ne indirgenemeyecegini kabul etmek gerekir. 

Israil kendi stratejisine uygun olarak, Siyonist sômùrgecilik 

tasansini izlemektedir. Ve kendi halkmi kolonile§tirilmi§ topraklara 

yerle§tiren bir sômùrgecilik akimi, Amerikan emperyalizminin stratejisiyle 

mutlaka uyu§mak zorunda degildir. Elbette, Siyonist akimin 

sômùrgecilikle tam olarak çaki§mamasi gibi, Israil ideolojisinin de 

emperyalist ideolojiye tam olarak tekabùl etmemesi de §a§irtici degildir. 

Bùyùk gùçlerin egemenlikleri altinda tuttuklan ùlkeler kar§ismda 

kullandiklari emperyalist dil, uluslann kendi geleceklerini kendilerinin 

belirlemelerinden, ulusal kurtulu§tan, ban§ içinde bir aradaya§amadan, 

modernle§meden, ekonomik ve teknolojik kalkinmada i§birligi ve 

benzerinden sôz eder. Ba§hca savlan, emperyalist gùçlerin, bagimh 

ùlkelerdeki ekonomik, siyasal ve kùltùrel varligini me§rula§tirmaga 

yônelmi^tir. Israilliler, gùvenilir ve tanmmi§ sinirlar içinde bari§tan 

sôz etmeleri di§inda, Araplarla konu§urken bu tùrden bir dil kullanmamaktadirlar. 

153

Bunlardan çikanlacak sonuç ne olabilir Israil devleti Orta Dogu' 

da ku§kusuz emperyalist bir i§lev yerine getirmektedir. Ancak bu, 

emperyalizmin (ona askersel hizmet biçiminde) belirli bir tùrùdùr 

ve Israil, yalnizca emperyalizmin bir hizmetçisi durumuna indirgenemez, 

çùnkii kendine ôzgù sômiirgeci bir tasan olan Siyonizm'i izlemege 

devam etmektedir. 

III. Israil Devleti ve Yeni Emperyalist Strateji: 

Yukarda sôylenenlerden, Siyonist tasarmin Filistin'i sômùrgele§tirmedeki 

ba§arismin bûtiinùyle, Israil'in Bat)h giiçler, ôzellikle 

A.B.D. adina emperyalist bir i§lev gôrmesine bagli oldugu sonucuna 

varabiliriz. Tamamen Araplarla sava§tigi için Israil, Siyonist tasariyi 

sùrdurebilmesi, yani Yahudilerin "dônû§ùnii" ve devletin Yahudiliginin 

sùrekli saglanmasi bakimmdan gerekli olan (ekonomisini dengeleyen 

sermaye, ekonominin i§lerligini saglayan i§gùcù, silâhlar, 

nufusunun çogunlugu için yùksek ya§am standardi gibi) maddî 

yardimi elde edebilmektedir. Ama Israil, yine sava§tigi için Orta 

Dogu'da, kendine dû§man bir ortamda tecrit edilmi§ durumda ve 

ekonomik açidan Batililara bagimh kalmaktadir. Bôylece, Israil, 

bagimliliginm ve emperyalizmin kisir dôngùsù içinde hapsolmuç 

bulunmaktadir. 

Siyonist bir Yahudi devleti oarak Israil'in varliginin sûrmesi, §u 

nazik dengeye ve §u ko§ullara baglidir: (i) tsrail toplumunun yùksek 

ya§am duzeyine ve dolayisiyla ekonomik gùce ve sùrekli bir di§ tehdidin 

varhgma dayanan birligin korunmasi; (2) Menfadaki Yahudilerin 

"dônù§" için, ya da en azmdan anti-semitizm kar§isinda bir siginak 

gôrevini yerine getirecek bir Yahudi devletinin sùrekli varliginda bulunan 

çikarlarinm korunmasi; ve (3) Israil'in ekonomik açiginin bùyùk 

kismmi kar§ilayan A.B.D. ve Batili gùçlerin ko§ulsuz destegi. Eger 

bu ko§ullardan biri, ya da daha fazlasi ortadan kalkarsa, Israil devleti 

Siyonist tasannin ôngôrdùgù biçimde bir Yahudi devleti olarak varligmi 

sùrduremeyecek, çùnkù kendini ayakta tutan maddesel araçlara 

artik sahip olamayacaktir. 

Yahudilerin bulunduklan toplumlar tarafindan ôzumsenmesi 

di§mda bu ùç ko§ulun varligina yônelik ba§lica tehdit, Orta Dogu'da 

varilacak olan ban§tir. Bu bari| nereden gelebilir Banç, A.B.D.'nin 

Orta Dogu'da emperyalist stratejisini degi^tirme gereksinimini duymasi 

ve bir Amerikan-Arap ve Avrupa-Arap ittifakmi ba^latmasiyla 

dogabilir. 

154

ï§te, 1973 Sava§indan beri ya§anan tamamiyle budur. Emperyalistler, 

Orta Dogu bari§i ùzerine konu§maktan s)kdmi§lardir ve §imdi 

onu uygulamaya çah§maktadirlar. Bu "pax americana"mn ôniindeki 

tek engel, Filistin direniç hareketiclir. Emperyalistler, bu yùzden, 

Filistin direnigini ortadan kaldirma ugra§i içindedirler. 

Bu geli§melere bir açiklama getirmek ùzere §u varsayimlan 

onermek istiyoruz : Bir "uygarla§tirma" projesinin altmda yatan her 

ùretim ve birikim biçiminin, bu projeyi uygulayabilecegi topraksalôrgutsel 

bir labani olmahdir. Bu taban, ùretici gùçlerin geliçme derccesine 

gôre dar ya da geni§ olabilir. Ayrica, bu ôrgùtsel taban, toprak 

içinde bir iç birligi ve bir i§-bôlùmùnù gerektirir. Bu taban, 

kapitalist ùretim biçiminin tarihi içinde, once kent (ticaret kapitalizmi), 

sonra ulus olmu§tur. Bu ulus, ùretici gùçlerin bùyùmesi ve 

ve sermayenin odakla§masi gibi bùyùyen ve gitgide tùm ùlkeyi saran 

endiistri geli§mesinin eksenini olu§turmu§tur. Ulusal kapitalizm, 

fkinci Cihan Sava§i'nin birkaç yil ôncesine kadar Bati Avrupa'nm 

uyguladigi geleneksel sômùrgecilige dayanan bir iç i§-bolùmùyle 

birlikte geli§mi§tir. 

ïkinci Dunya Sava§i, ulusal kapitalizmden çok-uluslu kapitalizme 

geçi§ sùrecini, aym zamanda, uluslararasi i§-bôlùmùnde bir 

geçiç sùrecini ba§latmi§tir. Ba§ka bir deyi§le, sava§m sona ermesinden 

sonra kapitalizmin topraksal temeli degi§mege ba^lamiçtir. Egemen 

ùlkelerde bu degi§iklik kendini, ulus kavrannnin ve ulus kavramim 

içeren siyasal kurumlarin a§ama a§ama reddedilmesiyle, bagimli ùlkelerde 

ise, emperyalizmin biçiminde ortaya çikan bir degi§meyle gôstermiçtir. 

Sômùrgecilikten kurtulu§u olanakli kilan da bagimli ulkelerdeki 

bu degi§medir. 

tlk a§amada, bu sômùrgecilikten kurlulus bagimh ùlkelerde, 

kurtulu§ akimlarimn topraksal-ôrgùtsel tabani olarak ulus kavraminin 

dogmasina yol açmi§tir. Ama bu ulus kavrami içerigi bakinundan 

egemen ùlkelerde geçerli olan kavramdan farkliydi. Anwar Abdel 

Malik'in ortaya koydugu gibi, bu kavram, bir "ulusçuluk"tan 

çok "ulusalcilik" niteligindeydi. Ba§langiçta bu ulusalci tasan Amerikan 

emperyalizmine iyi uyuyordu; çùnkù her§eyden once, Avrupa 

cmperyalizmine kar^tydi ve bôylece gùç dengesinin yeniden belirlenmesine 

yardim etmekteydi. Yeni uluslari kar§i karçiya getiriyor, onlari 

bôlùyor ve sosyalizm aleyhine kapitalizmin etki alaninm geniçlemcsine 

olanak veriyordu. 

155

Bu ulusalci tasari Amerikan emperyalizmine artik uygun dù§- 

memektedir. Bunun birinci nedeni, sôz konusu ulusaleihgin temel 

olarak Amerikan emperyalizmine yônelmi§ olmasi ve A.B.D.'nin 

bu akimi kendi askerî gticuyle çevrelemesinin çok pahali bir duruma 

gelmesidir. Dolayisiyla, emperyalizme hizmet eden yerel askerî guçlerin 

geli§tirilmesi gerekmektedir. Bagimh ulkelerde askerî rejimlerin 

yayginla§an varligi bu surecin bir gôruntùsudûr. Bu ulusalci tasarmin 

A.B.D.'ye yônelik oldugunu sôylerken, elbette, Gùney Dogu Asya'yi, 

baglantisiz ùlkeleri, ham madde ureticisi ulkeler arasmdaki itttifaklari, 

yeni ekonomik dùzen yararina geli§en hareketi ve benzerlerini 

kastediyorum. Sôzu edilen olgunun ikinci nedeni, îkinci Cihan Savagi'mn 

sonundan beri kapitalizmin yapisimn uluslararasi olma yônunde 

radikal biçimde degi§mi§ olmasidir. Bu, en azindan, §u ùç anlama 

gelmektedir: Dogu-Bati yumu§amasi, Avrupa ve Japonya'da 

Amerikan çok-uluslu kapitalizmine rakip kutuplann geli§mesi ve pek 

çok bagimli ùlkede çok-uluslu kapitalizme bagli bir burjuvazinin 

olu§masi. Ozellikle bu son geli§me, ulusalci tasarmin da de ôtesinde 

bir egilimin varligim açikca gôstermektedir. 

Bu çôzùmlemede, Amerikan emperyalizminin stratejisinde kôklù 

bir degiçikligin olu§turdugunu gôrebiliyoruz. A.B.D. stratejisi, artik, 

Vietnam'da oldugu. gibi, silâhli kuvvetler araciligiyla ulusalci akimlarla 

sava§im anlamina gelmemektedir. Bu strateji, Amerikan çokuluslu 

kapitalizmiyle, ona bagimli ulkelerdeki burjuva siniflan arasinda, 

mùmkùn oldugu kadar ittifak yapilmasma dayanmaktadir. 

Bu yeni ittifaklar, bagimh ùlkeleri denetleyen (Latin Amerika tipinde) 

askerî rejimlerle korunmak zorundadir. 

Bôyle bir strateji, uluslar arasinda ticaretin ve yatirimlarin i§- 

lerlik kazanmasini .ve dolayisiyla, bir yandan ulusal resmî çevrelerin 

destegini, ôte yandan ban§i -silâhli çati§manin varolmamasini- gerektirir. 

Devlet aygitina sikica bagli olan bu çok-uluslu burjuvazi gruplarinin 

pek çok Orta-Dogu ùlkesinde gitgide ortaya çiktigi bence 

a§ikârdir. Bunlar, diger ùlkelerde bir tekno-bùrokrasi devleti biçimini 

alirken, Israil ve Misir'da daha çok ôzel burjuvazi niteligine bùrùnmektedir. 

Orta Dogu bari§imn, bu çok-uluslu plâna yayginhk kazandirmasi 

gerekir ve bu bari§, bôlge ùlkelerindeki ulusalci ya da ulusçu 

tasanlann zayiflamasiyla gerçekle§tirilebilir. Gariptir ki, çok-uluslu 

tasarmin, Orta Dogu'daki yeni Amerikan stratejisinin karçisina çikan 

sorunlar, geleneksel sômùrgeci Siyonizm, Filistin direni§i ve Suriye 

Israil ili^kileri sorunlandir. 

156

Bu bari.31 gerçekle§tirmek ùzere, Amerikan emperyalizmi, ittifaklan 

ôzendirmek amaciyla bolgedeki Arap devletleri içinde siyasal 

degiçiklige yol açmak; îsrail'i, topraksal yayilmaya yônelik Siyonis} 

tasarida ko§ulsuz olarak desteklemekten vazgeçmek; Filistin direni§ini 

zayifiatmak ve Golan Tepeleri sorununu çôzmek zorundadir. 

Tarihin garip i§lerini bir kez daha gôrùyoruz: Israil'in dogu§una 

yol açan geliçmelerin aynilan bugùn onu yolundan ahkoyacaklardir. 

157

SiYONiST YERLEÇME SÔHURGECiUGi- 

NiN BELiRGlN ÔZELUKLER9 

ABDÙLVEHAB M. EL-MESStRÎ 

Filistin'deki Siyonist toprak parçasi Batili devletlerin bazi ekonomik 

ve nûfus sorunlanni çôzmek ve askerî harekât için bir iis gôrevi 

yuklenmek amaciyla destekledikleri yerle§meci somurgeciliktir. Biitiin 

bilinen yerle§meci sômurge topraklari genelde uzak bir cografya bôlgesinde 

olmasina kar§in, destekleyen devletle gûçlù baglantilanni 

koruyan yabanci bir halkin oturdugu ayn birimler durumuncladir. 

Belki de bu yuzden, hemen hemen hepsi, sômiirgecilik merkezi ile 

baglan kolay kurmak ve malzeme yollarmi guvende tutmak için, 

kiyi bôlgelerinde olu§uilar. Yerle§meci sômurge topraklari, Afrika ve 

Asya'ya açilan kapi olarak îsrail kuzeyde ve Giiney Afrika da gùney 

ucunda olmak tizere, Afrika'yi çepeçevre sararlar. Cezayir, Angola ve 

ve Mozambik'teki yerleçmeler de yuvarlagi tamamlar. 

Israil'in ôteki sômiirgeci giri§imlerle ortak birtakim yanlan 

vardir. Tarihsel kôkeni ve ôzel durumu birle§erek, ona hep birliklikte 

bakildiginda, ôzel bir sômurge tipi olu§turan dort belirgin ôzellik 

vermiçtir. 

Bu ôzelliklerin ilki ve en ônemlisi olarak, Siyonist yerleçmeci 

sômurgeciligi teori ve uygulamada, niifus transjeri ilkesine dayandirilmi§tir. 

Dii§ùnce olarak Avrupa'da dogmu§ olmasina kar§in, 

Siyonist toprak parçasi genel olarak Avrupa'daki niifus fazlasi için 

bir çiki§ noktasi olmayacak, yalniz Yahudi yerle§me yeri diye kullamlacakti. 

Siyonist yerle§mecilerde topraga oturup onun dogal ve insan 

kaynaklanni scmiirmek için degil, buralara "yeniden sahip çikmak", 

ama bu topraklari yerli halk olmaksizin ele geçirmek amaciyla geldiler. 

Oysa, yerle§meci sômùrgeciligin birçok biçimlerinde bir toprak i§gâl 

edilir, oraya yabanci bir halk yerle§ir ve yerlileri sômiirmege ba§lar. 

Ote yandan, Siyonist yerle§meci sômiirgecilikte (Siyonizm'in ôzelligi 

herhalde buradan geliyor) toprak alinir, yabanci insanlar yerleçir 

ve yerli halk da "transfer" edilir. 

159

Ola ki, Siyonizm, bu yônden yerle§meci sômùrgeciligin en "saf" 

biçimini temsil eder. Transfer siyaseti yerle§en toplumun iç istikrarmi 

garanti ctmege yardimci olmaktadir; aym zamanda, yerinden 

edilen toplumun ekonomik ve kùlturel yapilarmi da ba§tan sona 

bozar. Ben-Gurion de Gaulle'e, Cezayir sorununun bir çôzùmu olarak, 

Fransizlarm kiyi bôlgesini bo§altmalarini, sonra oraya kendi 

adamlanni yerle§tirmelerini ve bu toprak parçasini da bagimsiz bir 

devlet olarak ilân etmelerini ônerdiginde, bu yerle§meci sômùrgecilik 

tipini ileri surmù§ oluyordu. 

Siyonist yerleçmeci sômiirgeciligin bu ôzelligi Siyonist olmayanlarca 

herzaman anla§ilmami§tir. Karl Kautsky Yahudiler Bir Irk midir 

adli klâsik yapitinda buna dokunuyor. Yazar, Filistin'deki 

Yahudi sômùigeciliginin "orada kalmak ve yerlileri kendilerine bagimli 

kilmanm di§inda onlann topunu birden di§ari çikarmak" niyetlerini 

açiga vurdugundan, yerle§en Yahudilerin Arap bagimsizhk sava§imi 

sirasinda bùyùk aci çekeceklerini belirtmi^ti. 1 Bugiin, sosyalist egilimli 

Matzpen îsrail'de Siyonist sômùrgeciligin bu yônùnu saptayip 

hem Filistinliler, hem de îsrailliler için tam sonuçlanni belirten 

az sayida gruptan biridir. 

Siyonist yerle§meci sômùrgeciligin ikinci belirgin ôzelligi destekleyicilerinden, 

aym zamanda, hem bagimsiz, hem de onlara bagimli 

olmasidir. Tùm yerle§meci devletler, geli^melerinin §u ya da bu a§amasinda, 

bir destekçiye gereksinim duyarlar. Bagimlihgin derecesi, 

sùresi ve biçimini bir suru tarihsel ve siyasal koçul belirler. Angola 

ve Cezayir gibi nùfus transferi temeline oturmami§ olan toprak parçalan, 

giiçlù baglarmi koiudugu ve o'ndan kendi için bir kimlik 

duygusu yarattigi anayurda bùtùnuyle açiktir. Anayurdun dedigi 

bir çe§it yasadir, çùnkù bu toprak parçasi onun neredeyse organik 

bir bôlùntùsùdùr. Bir çikar çatiçmasi belirir ve bu toprak pahaliya 

patlar ya da zorluklar çikarirsa, ortadan kaldirdir. Eski yerle§enler 

de anayurtlarma dônerler ve anla§mazhk bôylece anayurt yaranna 

çôzùmlenmi§ olur. 

Nùfus transferi temeline bagli toprak parçalan ise, destekleyici 

devletten yava§ yava§ daha fazla ôzerklik ve bagimsizhk kazanma egilimindedirler. 

Yerleçenler yônetimi ergeç kendi ellerine ahr ve bùyùk 

ôlçude kendi içine kapah bir devlet kurarlar; bunun bir ôrnegi 

Gùney Afrika'dir. 

2 Karl Kautsky, Are the Jews a Race New York, 1926, s. 212. 

160

Siyonistlerin kencli dcvletlerinin bagimsiz olmasmi istediklerine 

ku§ku yoktur. Cecil Rhodes Weizmann'a "Fransiz denetimi"ne 

ili§kin itirazlarmi sordugunda, Siyonist ônder Fransizlann, îngilizlerin 

aksine, "herzaman halkin i§ine kari§tiklarmi ve onlara /'esprit 

français (Fransiz ruhu) denen §eyi kabul ettirmege" çah§tiklarim 

sôylemi§ti. 2 Ancak, olaylar gôsterdi ki, Siyonist toprak parçasi bu tiplerin 

hiçbirine benzemedi. Hem belirli ôlçiide bagimli kaldi, hem de 

bir miktar bagimsizliktan yararlandi. Bu gerçek, Siyonizm'e ozgii birtakim 

ôgelere baglanabilir. 

Siyonist yerle§meciler sadakat borçlu olduklan ve bunun kar§iliginda, 

somiirge dônemi sona erdiginde, korumasma siginacaklan 

tek bir Avrupa ulkesinden gelmediler. Ôteki Avrupah ycrle§meci 

sômiirgecilerin aksine, Siyonistlerin bir "anayurd"u yoktu; onun 

yerine yalnizca belirli bir noktaya kadar gitmege hazir ama herzaman 

bir "uvey-ana"lan vardi. Ùvey-ana uvey-çocugu, o ùvey-çocuk 

kendini ne denli kullandiysa o kadar kallandi. Destekleyicilerle Siyonistler 

arasmdaki ili§ki bir çikar sorunu oldugundan ve derin ya da 

organik baglann bir iirunù olarak ortaya çikmadigindan, Siyonist 

toprak pe§pe§e birçok destekleyicinin korumasma kavu§tu. Bunun 

sonucu olarak, Siyonist ônderlik, Orta Dogu'da imparatorluk gùcùnun 

gerçek ya da hayalden merkezini arama çabasmda, Osmanli împaratorlugundan 

Fransa'ya ve nihayet Ingiltere'ye ba§ vurarak 

dikkatini bir agirlik noktasindan ôtekine çevirdi, durdu. Son zamanlarda, 

A.B.D.'nin dùnya ônderligini elinde luttugu dù§ùnulerek, 

uluslararasi diizeyde siyasal eylem o yone dônmùçtur. 

Siyonist devletin bu anlamda çift yone çekilebilir niteligi iki 

gûciin sonucudur. Gôreli bir bagimsizlik niifus transferi ve destekleyici 

devlet için onemli birtakim hizmetleri yerine getirme yoluyla elde 

edildi. Yalniz, topragi elinden alinan ve yabancila§tinlan Filistinlilerin 

dii§manligi ve direnci ba§ gosterince, kendini koruma duygulari 

destekleyen devlete dayanma istegini arttirch. 

Jabotinsky Filistin'in, bir Yahudi devleti olarak, "her yandan 

Arap iilkeleriyle çevrili oldukça, Arap ve Musluman olmayan herhangi 

bir giiçlù imparatoiluga herzaman dayanmak isteyecegine" 

inamyordu. Bu yalmzhgi îngiltere ile Yahudi (ama yalniz Yahudi) 

bir Filistin'in arasinda siirekli bir ittifakin neredeyse Tannsal bir 

2 Chaim Weizmann, Trial and Error : the Autobiography of Chaim Weizmann, New York, 1949, 

s. 191. 

161

temeli" 3 gibi goruyordu. Jabotinsky miizmin bir deneyci oldugu için, 

gùvenligi açisindan birtakim isteklere açik duruma getirecek bir 

zamamn gtlcbilecegini dù§unemedi. 

Destekleyici devlete vakla§ma ve ondan uzaklaçma, bagimsizlik 

ve bagimhhk, ittifak ve çati§ma gibi karma§ik ve sonsuz ritm 

Bati ile Siyonistlerin ili§kilerini ba§indan beri nitelendiriyordu. Her 

iki taraf da ôtekini "kullanmaga" çali§ti ve "ortak çikarlar" denilen 

§eyi kendine gôre tammladi. Ingiltere ile Filistin topragi arasindaki 

iliijkiler buna iyi bir ornektir. 

Filistin'e Yahudi yerle§mesi temasini ilk ele alanlar Ingiliz sômurgecileri 

oldu. Balfour Bildirisi ve sonra da Manda yônetimi Siyonistlerin 

Orta Dogu'da bir basamak elde etmelerine olanak verdi. îngilizlerin 

korunmasi sayesinde, Filistin'in kapdan Yahudi gôçiine ardina kadar 

açddi. Yerle§enlerin, Yahudi niifusunun bùyiimesi ve toprak iistiindeki 

egemenliklerinin kurulmasi için, Manda hùkûmetinin tam i§birligine 

gereksinimleri vardi. 4 1930'larda Filistin'de Arap direnci daha biiyiiyùnce, 

Siyonistleri koruyanlar îngilizler oldu. Ben-Gurion îngilizlerin 

kanat geren bu tavrim "Balfour Bildirisi'nden bu yana en biiyiik 

siyasal ba§ari" sôzleriyle belirledi. 5 Ha'aret^va Filistin'deki askerî 

denge ûzerine yazan askerî muhabiri Siyonistlerin 1936 Filistin 

ba§kaldirmasmdan sonraki gùçlerini "Filistin'deki îngiliz Hiikûmeti 

ve ordusundan aldiklan gùçlu destege" baglami§ti. 6 Sonunda 

1948-1949'da Siyonist zaferine yol açan da onlar yaranna olan bu 

askerî dengeydi. 

Ancak, îngilizlerle Siyonist sômurgeciler arasindaki ili§kiler yeni 

ôgelerin baskisiyla kôtuleçmege ba§ladi. Bunlarm arasinda 

"dost" 

Arap hûkûmetlerinden oldugu kadar artan Filistin direncinden de 

îngilizler ùstunde olu§an siyasal baski da vardi. Ba§ka bir neden Alman 

ajanlannin Yahudi gôçmenler arasina kan§abileceklerine dair 

îngiliz korkusuydu. Sonra da dogrulanan 0 zamanki inanca gôre, 

Naziler Siyonist hedeflerini ve yasa-di§i gôçii 

(Aliyah B) destekliyor 

3 Ben Herman, "Zionism and the Lion," îonùm, Israël and the Arabs, Hal Draper, der., 

Berkeley, 1967, s. 31, 27. 

'Michael Bar-Zohar, Ben Gurion: the Armed Prophet, Englewood Cliffs, N.J., 1968, s. 39. 

'Ibid., s. 56. 

"Alinti: Eli Lobel, "Palestine and the Jews," The Arab World and Israël, Ahmed El-Kodcsy 

ve Eli Lobel, der., New York, 1970, s. 68. 

162

ve bu yolu Orta Dogu'da ingilizler için birtakim sorunlar yaratma 

amaciyla kullanmaga karar vermi§ bulunuyorlardi. 

Bu yeni ôgelerin i§iginda, destekleyici devlet Filistin'de sômurgeci 

yerle§me hakkinda Siyonist yerle§mecilerle uyu§mayan bir gôru§ 

geli§tirdi. Bôylece, îngiliz Hùkûmeti Araplara daha yakla§an bir 

dizi Beyaz Kitaplar yayinladi ve kurallar kabul etti. Ingilizlerin çoktandir 

iistùnde durmadiklari, Filistin'in gôçmen kabul edebilme 

simrlarina ili§kin temel kavramlar Yahudi gôçiïnu azaltmak için 

ortaya atildi. Destekleyen devlete sômiirge topragi arasinda, bazan 

Kral Davut Otelinin bombalanmasi gibi a§in biçimleri de içeren dii§- 

manhklar ba§ladi. 

Ne var ki, çati§ma denetlenebilir smirlar çerçevesinde kahyordu. 

Jabotinsky'nin îngiliz împaratorlugu hakkindaki sôzleri daha sonra 

Siyonizm'i Yahudi halkinm "ulusal kurtulu§ akimi" olarak tanimlayan 

Siyonist "belâgati"na gôre ku§kusuz daha gerçekçidir. Jabotinsky 

Leopold Amery'ye 1935'de yazdigi mektupta, Ingilizlere kar§i olduguna 

dair dedikodunun gerçek olmadigmi anlatmaga çali§arak, Ingiltere'yi 

ele§tirmi§ olmasina kar§in, "Balfour Bildirisi'ne deger verildikçe, 

Ingiltere hakli ya da haksiz olsun," ona bagh ve mtite§ekkir 

kalacagmi sôyliiyordu. 7 

Biyografisini yazan Bar-Zohar'in da belirttigi gibi, Ben-Gurion 

da, îngilizlerle ili§kilerin gerginle§tigi bir zamanda bile, "Filistin'de 

bir Yahudi devletinin îngiliz çikarlarini koruyacagini" 8 sôylemege 

hazirdi. îngilizler, hâlâ, uzun-dônemli çikarlanna daha fazla ônem 

ônem verir gôrùnùyorlardi. 

Sôzkonusu toprak parçasi 1948'de bir devlet olunca, ingiltere 

ile ili§kiler normalle§ti ve 1950 ingiliz-Fransiz-A.B.D. Ùçlii Bildirisi 

bu topragin gùvenligini garanti etti. Misir'in Îngiliz-Fransiz 

israil i§gâline ugramasi gibi, eski destekleyici devletle içbirligi 1956'da 

yeni açamalara vardi. Filistin direnciyle Arap baskisinm artmasi 

ve destekleyici devletin ilgisini bekleyen, geni§leyerek yeryùzune yayilmi§ 

çikarlan karçisinda, Siyonist toprak parçasi sômurgeci devletin 

tam destegiyle daha once sahiplendigi "hak"lann bir kismindan 

gene vazgeçmek ve zorla ele geçirdigi topraklari bo§altmak zorunda 

kahyordu. Bugiine kadar, îsraillilerin kar§ila§tigi ana sorun bu olmu§tur. 

Ya§amlanni sûrdiirmek için A.B.D.'ye dayanma zorunlulu- 

'Joseph B. Schechtman, Fighter and Prophet : the Vladimir Jabotinsky Story-the Last Tears, 

New York, 1961, s. 297. 

a Bar-Zohar, s. 89. 

163

gunu duymu§lar, ancak bu destek onlan yeryuzùne dagilmi§ birçok 

çikarlan olan bir super-gùciïn baskisina da açik duruma getirmi§tir. 

Durumu tamamlayan ba§ka bir ôge "menfa"daki Yahudilerdir 

ki, onlar da, Siyonist devlet gibi, hem goreli olarak ôzerk, hem de daha 

biiyuk bir yapiya bagimhdirlar. Amerikan Yahudileri Israil'e malî 

ve siyasal yônden inançla destek olmaktadirlar; ancak bôyle bir destek, 

garanti veren Amerikan tarafi ile Siyonist toprak arasinda temel 

çikar birligi oldugu siirece siirebilir. Di§ardaki Siyonistler ikili bir gôrev 

yapiyorlar. Filistin'deki toprak parçasi yararina A.B.D'nde bir 

baski grubu gibi çali§arak, Israil için kendine benzeyen ôteki devletlere 

gore çok daha fazla hareket serbestisi ve bagimsizhk elde etmektedir. 

Fakat (Israil'in durumundaki çeli§i §uradan doguyorki) A.B.D. 

Israil'in Amerikan dùnya çikarlanyla uyum saglayabilmek için siyasetini 

degi§tirmesi gerektigine karar verirse, di§ardaki Yahudiler Filistin'deki 

toprak parçasi ùstùne baski yapmak zorunda kaliyorlar. 

Siyonizm'in tarihi yalmz Siyonizm ile yabanci ùlkelerdeki Yahudiler 

arasinda degil, sômùrgeci Siyonizm ile parasal ve diplomatik 

"menfa" Siyonizm'i arasinda da bir gerginlik tarihidir. Bu gerginlikler 

Brandeis-Weizmann ve Goldmann-Ben-Gurion arasindaki çati§malarda 

açikça ortaya dôkùlmù§tùr. Bugùn, bu tiirlù gerginlikler, bazi 

"menfa"daki Siyonistler sômùrgeci Siyonizm'in ilhakçi ve yayilmaci 

siyasetlerine (sanki bu denli siyaset Siyonist tasannin organik parçalan 

ve mantiksal sonuçlan degilmi§ de birtakim sapmalarmi§ gibi) 

kar§i koydugunda açiga çikmaktadir. 

Siyonist yerle§meci sômùrgeciligi ôteki tùrlerden ayiran ùçùncù 

ôzellik onun ilhakçi ve yayilmaa dogasidir. Israil "Ehl-i Kitap" olan 

Yahudi haikinin devletidir. Bu dinsel kavramdan yalmz nùfus transferi 

degil, bùtùn Yahudileri içine alacak bir geni§leme dù§ùncesi de 

doguyor. Alman dogumlu Siyonist yazar ve istatistikçi ve Berlin'de 

çikan haftalik Volk und Land dergisi yazi i§leri mùdùrù ve kurucusu 

David Trietsch Birinci Siyonist Kongreden hemen sonra Herzl'e 

"geç olmadan 'Bùyùk Filistin' tasansini ele almasini" sôylemiç ve 

§unu eklemi§ti: "On milyon Yahudi 25,000 kilométré karelik topraga 

sigmaz." 9 Herzl'in Hiristiyan ortagi William Hechler de ona 26 Nisan 

1896'da Yahudi devleti için kabul edilip yayginla§tinlacak bir 

slogan olarak "Davud ve Salamon'un Filistin'i " sôzlerini salik vermi§ti. 

10 Anla§ilan Siyonist ônder etki altinda kalmi§ olmali ki, iki yil 

9 Ahnti: Moshe Menuhin, Jewish Critics ot Zionism, Détroit, 1976, s. 11. 

'"Raphaël Patai, der., The Complété Diaries of Theodor Herzl, New York, i960, s. 342. 

164

sonra, Yahudi devlctinin topraklanni belirsiz dinscl-tarihsel sôzcûklerdcn 

çok dinsel-cografî çerçeveyle tammladi: "Misir'daki Nehirden 

Firat'a Kadar." 11 Bu slogan Haham Fischmann, Yahudi ajansi iiyesi 

olarak, Birle§mi§ Millctler Filistin Ôzel Komitesi onunde 9 Temmuz 

1947'de açiklamada bulunuiken yankdandi. O konuçmada dedi ki: 

"Vaad Edilen Toprak Misir'daki Nehirden Firat'a kadar uzanir; 

Suriye ve Ltibnan'dan parçalar içerir." Ama ki§inin Nil-Firat formitiunù 

çok ciddiye almasi gerekmez. Onemli olan bunun kapisi 

açik bir dinamizm, yayilmaya yônelik yerle§meci bir sômurgecilik 

oldugudur. Herzl'in guncesine bakihrsa, devletin sinirlan Yahudi 

niifusu bùyùdukçe geni§leyecektir : "Ne kadar fazla goçmen gelirse, 

o kadar çok topiak ahnacaktir." 12 

12 §ubat 1952'de, Mo§e Dayan açikca bir Israil Imparatorlugu 

kurmaktan soz etti. 13 Eski Savunma Bakani yayilmayi surekli bir 

olu§ olarak goriiyor. Anayurdu kurma sùreci, yani "yerle§me, yayilma 

ve sinirlari daha da geniçletmek için daha Yahudiler getirtme, 

yerle§meler ve sômurge alanlari kurma" yiiz yil once baçlamij! 1968 

Yazinda, bir grup Yahudi kôkenli Amerikan ogrencisine hitap ederken 

çôyle demi§ti: "Hiçbir Yahudi bu surecin sona erdigini sôylemesin. 

Hiçbir Yahudi yolun sonuna geldigimizi agzina almasin." 

Bu sôzlerin Golan Tepelcrinde sarfedilmi§ olmasi da ayri bir onem 

ta§ir." 14 

"Daha Bùyuk Israil" akimiyla ili§kisi olan Israil yazan Eliezer 

Livneh 21 Kasim 1973 tarihli Haaretz'de 242 sayili Gùvenlik 

Kurulu kararma Siyonizm'in "gùcùnun tam zirvesindeyken" 

bogulacagi sonucunu dogurmasi dù|uncesiyle kar§i koymu§tu. Diyordu 

ki: "1967'deki gibi zaferler Sovyetler Birligi'nden gôç etme 

ôrnegi duygular olu§tururken, kurtarilmi§ (aslmda, i§gâl edilmi§) 

bolgelerden gerilemek bir Siyonist bunalimi yaratir". Ona kahrsa, 

"Israil toplumuna bir amaç ve hedef kazandiran" bu kurtarma (i§- 

gâl) çabasidir ve onsuz gôçmenlerin geli§i durabilir. 15 Israil'in bir 

anayasa yâyinlamayi istememesinin nedenleiinden biri bu yayilma 

11 Ibid., s. 711. 

' 2 Ibid., s. 701-702. 

"Alinti: Sami Hadawi, Palestine in the United Nations, New York, 1964, s. 36. 

14 Ma'ariv, 7 Temmuz 1968. Alinti : Moshe Machover, "Reply to Sol Stem," ISRAC, London, 

Ocak 1973, s. 30. 

"Alinti: Noam Chomsky, Peace in the Middle East Reflections on Justice and Nationhood, New 

York, 1974, s. 182. 

165

seçenegini açik birakmakUr. Resmî bir aiayasa metninde, sômùrgeci 

yerle§meci devletin sinirlannin belli olmasi gerekir. 16 

Ïsrail'in yalnizca "menfa"daki Yahudilerden ôtiiru ya da dinsel-ulusal-topraksal 

birtakim hedeflerin geregi olarak geni§ledigi 

dù§ùnulmesin, çùnkù Israil yayilmacihginm Sina'daki petrol alanlari 

ve ilerde yerle§ip geli§drilecek yerler gibi somut ekonomik ve kârli 

yanlan da vardir. Ancak, bu yônler yalniz ôteki yerle§meci topraklann 

degil, biitun sômurge giri§imlerinin ortak ôzellikleridir. 

Siyonist topragin dôrdûncii belirgin ôzelligi, nufus transferi 

bir yana, irksal ve kiilturel heterojenligidir. Bu gerçek te gôsteriyor ki, 

Yahudiler degil tek bir îrksal grup, tek bir etnik grup bile olu§turmamaktadirlar. 

Avrupah E§kenazi Yahudiler kiilturel yônden çok 

farkhhklar gôsterirler; Ruslar, Polonyalilar, Almanlar, Fransizlar ve 

hattâ her iki Amerikan kitasindan Amerikalilar bunlarm içinde sayilir. 

Bunlarm herbirinin, bazan (bir yanda Almanlari, ôte yanda 

îbranileri destekleyenlerin çatt^malari gibi) açiga çikan anla^mazhklan 

olan, kendine ôzgii bir kulttir gelenegi ve çogu kez kendi dili 

vardir. 

Filistin'e Avrupa nùfusunun gelmesi, Arap ulkelerindekiler de 

dahil olmak iizere, Asya ve Afrika'dan "Dogulu Yahudiler" denenlerin 

de gôç etmesine neden oldu. Bu siireç îsrail toplumunda kiiltiirel 

oldugu kadar îrksal yônden de daha biiyiik farkliliklann dogmasina 

yol açti.- îsrail'de açikca ikinci sinif yurtta§ durumunda olan Dogulu 

Yahudilerin niifusa orani yiizde 6o'tir. 

Siyonist devletin bu ôzelligini.ba§ka bir yerde gôrmek olanaksizdir, 

çùnkù Dogulu Sefardik Yahudiler sômurgeciligin kurbar.i olanlarin 

arasmdan gelmektedirler. Bôylece, Ïsrail'i, analitik ve siyasal 

açidan, Gùney Afrika gibi yerleçmeci bir somurii topragi ve Katanga^y 

1 da Biafra gibi ayrihkçi bir devlet olarak gôrmek yararli olabilir. 

Siyonist toprak bu yôniiyle iç istikrar açisindan bir zaaf olu§- 

turuyorsa da, îsrail toplumunun gelecegi açisindan olumlu bir not 

olabilir. Biitun ôteki ôzellikler çati§manm çôzùm seçenegini smirlarken, 

kiilturel ve îrksal farklila§ma Ïsrail'in Orta Dogu ile biitunle§mesi 

için bir umut yaratmaktadir. Di§ardan getirilen nufus biisbiitun 

yabanci sayilmaz, çùnkù onun bùyùk bir kisminin Filistinli 

Araplar ve kom§ulariyla ortak ekonomik ve siyasal çikarlan vardir. 

l6 Emmanuel Rackman, Israël's Emerging Constitution: 1948-1951, New York, 1955, s. 148. 

166

EMPERYALiZMiN 

iSRAiL'iN ROLU 

HÎZMETÎNDE 

TÙRRKAYA ATAÔV 

Modem Siyonizm emperyalist ulkelerin tekelci çevreleriyle ittifak 

yapmiç olan varlikli Yahudi burjuvazisinin ideolojisi, uyguladigi 

politika ve bir ôrgutler sistemidir. Emperyalist ùlkelerin yônetici 

çevreleriyle îsrail militaristleri arasinda yùksek derecede bir içbirligi 

vardir. Siyonizm belirli çikarlara hizmet eden gerici bir sistem olarak, 

aym zamanda, sinifsal bir olu§umdur. 

On-dokuzuncu Yuzyilda ortaya çikmasindan buyana, Siyonizm'in 

ideolojisi ve ôrgutlenmesi konusunda, Israil'in doguçunda 

oldugu gibi, birçok §ey yazilmi^tir. 1 Israil ancak birkaç yildanberi 

var olmasina kar§m, çagda§ Batili yazarlar ba§ta olmak iizere, hakkmda 

pek çok yayin vardir. Ne var ki, bazan zengin Siyonist ôrgutlerce 

desteklenen ve genelde yan tutan yakla§imlari olu§turduklarmdan, 

bu çah^malann birçogunun pek az bilimsel degeri vardir. 

Bôylece, Ferdynand Zweig'in gôzlemledigi gibi, 2 agirligim o topraklarda 

dogmu§ bir Israillinin duymasini istedikleri birçok efsanenin 

yaratilmasma yardimci olurlar. "Kutsal Kitap", "Kutsal 

Toprak", "Kurtarma", "Israil'in Surekliligi", "Dônu§", "îfa", 

"Sùrgiin", "Israil'in Ozel Yaraticiligi", "Yahudiligin Somutlugu 

Olarak Israil", "Kurucu Babalar", "Yahudi Sorununun Çôzùmii", 

"Israil'in Merkez Olmasi" ve "Daha Doyurucu Yahudi Yaâmi" 

gibi sôylencelerin, hepsi "Israil'in biricikligi ve mucizeviligi" inancinda 

ôzetlenebilir. Bu sôylencelerin amaci, Kibbutz ve Histadrut iistùne 

kurulu "demokratik bir toplum" ve "sosyalist bir devlet" izlenimi 

yaratarak, Bati dunyasini harekete geçirmek ve gerçegi Afrika ve Asya 

halklarmdan gizlemektir. 

'Bu konuda Uri Avnery, W.T. Mallison, J.W. Parker, Harry L. Shapiro, Barbara W. 

Tuchman, R. de Vaux, H. M. Orlinsky, T. Draper, I. Cohen, Marvin Lowenthal, J.J. 

Petuchowsky, Nahum Sokolow, A.M. Lilienthal, Galina Nikitina, Yuri Ivanov, Sir G.A. 

Smith, Filistin Kurtulu§ Orgutu Araftirma Merkezi ve çeçitli Arap universitelerinin akademik 

çahçmalarma bakdabilir. Ayrica: Tiirkkaya Ataôv, "Filistin Sorununun Ardmdaki 

Gerçek: Israil'in Kurulu§una Kadar," A.V.Siyasal Bilgiler Fakiiltesi Dergisi, Ankara 

C. XXV, No. a, s. 29-69, 

2 Israël : the Sword and Harp, London, 1969. 

167

Ancak, Israil'in devlet sistemi ile iç ve di§ siyaseti, Amerika Birle§ik 

Devletleri ba§ta olmak iizere, onde gelen emperyalist devletlerle 

bir ittifaki açiga vurmaktadir. Bu yùzden, bu araçtirma, bu devletin 

emperyalizmin hizmetindeki bugunkù roliinù degerlendirebilmek 

için resmî sistemi, toplumsal siniflan ve siyasî partileri de dahil olmak 

ùzere, Israil toplumunun yapismi, bugùnkù Israil onderligi ile 

dùnya tekelci çevreleri arasindaki ili§kileri ve Israil'in yayilmaci di§ 

politikasini incelemege çalisacakUr. 

tsrail'in Devlet Sistemi: 

Ara§tirmanm bu bôlùmù yazxh olmayan Anayasanm ôzelliklerini 

ya da Israil toplumunu yôneten yasalan inceleme amacini gùtmùyor. 

Burada yalnizca bu devletin nitelikleri ile emperyalizmin hizmatinde 

oynadigi roi arasindaki baglar gôsterilmege çah§ilacaktir. 3 

Israil iktidann varlikli burjuvazinin elinde oldugu ve Siyonist 

ideolojisinin ya§amm her yonûnù etkisi altinda tuttugu bir devlettir. 

Devlet bùrokrasisi ve siyasî partilerin çogu onun kesin etkisindedir. 

Resmî gôrù§ Israil'in, ki§iler arasinda bir kar§itlik bulunmayan, 

homojen bir Yahudi devleti oldugudur. Ancak, hùkûmetin çikan yerli 

ve yabanci sermaye ile çok yakindan baglantih olup, bu durumun 

iç ve di§ politika ùstùnde ku§kusuz etkisi vardir. Gerçek §u ki, Israil 

toplumu hizla kutupla§maya dogru yol ahyor. 

Siyasal partiler yelpazesi bu toplumsal kutupla§mayi yansitmaktadir. 

Mapai, Mapam ve Ahdut Ha'avoda kendilerine "i§çi" 

partisi diyorlar. Libéral Parti, Bagimsiz I§çi Partisi ve fa§ist Herut 

orta sinif kurulu§laridir. Hepsi Siyonist ideolojiyi benimsemi§tir. 

Bu Siyonist partiler siyasal ya§ami etkiler ve ekonomik ôrgùtlenmeyi 

denetimleri altinda tutarlar. Amerikan sermayesi ba§ta olmak ùzeie, 

yabanci sermayeyi çekme gereksinimi ùstùnde hepsinin anla§mi§ 

olmasi konumuz bakimmdan ônemlidir. Programlan hayret edilecek 

derecede birbirine benzer. Di§ politikada, A.B.D. ile ili§kiler Arap 

kom§ulari aleyhine geniflemeye kadar tùm ônemli konularda dù§ùnce 

farklila§masi yoktur. ïsrail'deki Siyonist siyasî partiler dùnya Siyonnist 

akimimn tamamlayici ôgeleridir. Malî yardim ba§ta olmak ùzere, 

geni§ destek sagladiklan yabanci ùlkelerdeki Yahudi çevreleriyle 

sùrekli temaslari vardir. Bu tùrlù Israil partileri emperyalizmle i§- 

3 Joseph Badi, Fundamental Laws of the State of Israël, New York, 1961; O. Kraines, 

Government and Politics in Israël, London, Allen ve Unwin, 1961. 

8

irligi halinde olan di§taki Siyonist çevreleile temasta ana ogeyi 

olu§tururlar. 

Bu partilerin bazdari sol ya da sosyal-demokrat olma iddiasincladir. 

4 Ôrnegin, birtakim Batdx yazarlarca sosyalist bir parti olarak 

tanimlanan Mapai (ya da Mifleget Poalei Erets Israël, yani Israil l§çi 

Pardsi) sermayeden ve emperyalizmden yanadir ve çali§anlarm 

çikarlariyla çati§an bir siyaset izler. Mapai ileri gelenleri sag-kanat 

orta sinif partileriyle ittifak içinde eylem yapmi§lar ve saldirgan di§ 

politikayi desteklemi§lerdir. Mapai 1956 ve 1967 yillarinda Arab 

ùlkelerine yapilan saldiridan dogrudan dogruya sorumladur. 

Aym biçimde, Mapam ve Ahdut Ha'avoda, Mapai oncùlùgundeki 

koalisyon hukûmetlerine katilmi§lardir. Emperyalizmden ve 

genislemeden yana bir siyasete sol-kanat perdesi çekme gôrevi yapmi§lardir. 

Mapam, koalisyon hukûmetinin ortagi olarak, Haziran 

1967 saldirisina katilmi§tir. Ahdut Ha'avoda'nin "aktif savunma" 

kavrami onu geni§leme ve emperyalizmle içbirligi programmda 

îsrail ônderligiyle aym kefeye koymuçtur. 

En bùyùk burjuva partisi, belki de, Genel Siyonist ve îlerici 

Partilerin birle§mesiyle 1961'de kumlan Libéral Parddir. 1907'de 

Chaim Weizmann'in kurdugu Genel Siyonist Partisi biiyùk sermayeyi 

temsil eder ve ozel i§letmeler ùstùnde hùkûmet denetimine karçidir. 

Yabanci sermayeyi destekler ve 1965 ile 1967 saldirilannda fa§ist 

Herut'la ittifak yapmiçtir. Bùyùk i§ adamlan, endùstri erbabi ve 

toprak sahipleriyle herzaman yakin iliçkileri olmu§tur. Yerel burjuvaziye 

sinirsiz haklar yamyan ve Ïsrail'in daha da askerle§tirilmesini 

isteyen Libéral Parti, daha sonra, Herut ile aym gôrù§ù payla§arak, 

"Daha Bùyùk îsrail" yaratilmasini istemi§tir. Herut ise, îrgun ve 

Stern (terorist) gruplanni da içinde bulunduran a§in, fa§izmden 

yana bir ôrgùttùr. Bùyùk endùstri ve malî çevrelerden destek alir. 

Araplara kar§i "ônleyici sava§"tan yana olmu§tur. îsrail Komùnist 

Partisi de, Marksist bir çizgi izler. 

Bir milyondan fazla ùyeli Histadrut ya da îsrail Genel î§çi 

Federasyonu en bùyùk kamusa.1 ôrgùt ve devlet içinde en onemli 

ekonomik birîmdir. î^çilere açik olan Histadrut sendikacilik, sosyal 

gùvenlik ve egitim-kùltùr eylemleriyle ilgilidir. Ùyeleri içinde kollektif 

çiftlikler, kooperatif'ler ve ôzel kôylerde çah§anlar da vardir. "Si- 

4 Alfred Sherraan, "Israeli Socialism and the Multi-Party System," The London, C. XVII, 

N0.5 (May 1961), s. 218 ve d. 

169

yonizm'in ulusal bir araci" olarak 1920'de kurulmu§ olan bu ôrgiit 

onun siyasetini de kararla§tiran Mapai'in etkisindedir. Histadrut ta 

1956 ve 1967 saldinlarini desteklemi§tir. 

Bazi Batili kaynaklarca yapilan yayinlara bakilacak olursa, 

kirsal îsrail'de ba§ka tûrlii bir toplum diizeni oldugu akla gelebilir. 

însan kirlik bôlgelerin ba§tan ba§a kibbutz'larla 5 bezenmi§ olduklarmi 

da dù§iinebilir. Ancak, gerçek §u ki, kibbutz'lar Yahudi nufusunun 

herzaman çok kùçiik bir yiïzdesini (yiizde 6 kadar) olu§turmu§ olup, 

bugùn yiizde 3'e inmi§ olan bu oran gitgide diï§mektedir. îkinci 

olarak, kibbutz'larm i§lenen topraktaki payi da giin geçtikçe azahyor. 

Kibbutz akimi moral itme giiciinù kaybetmi§ olup kibbutz i§çisi artik 

îsrail ideali olmaktan çok uzaktir. Siyonist ideologlar bu komùnal 

çiftiiklerdeki ortakhk ôgesini "îsrail sosyalizmi" dedikleri §eyin 

propagandasini yapmak için kullamyorlar. îsrail kibbutz'un bazi 

geii§mekte olan ùlkeler, ôzellikle Afrika için uygun oldugunu sôylemektedir. 

FilistinMe ilk kibbutz 1909 gibi erken bir tarihte kurulmu§- 

tur. O zamanlar, en etkin tarim biçimi buydu. Fakat bir askerî 

yerle§me niteliklerini de kazanarak, topragin asil sahiplerinden yasadi§i 

ahnmasinda bir rolii oldu. Bundan baçka, îsrail'de kapitalizmin 

genel olarak geliçmesine de kendilerini uydurdular. E§itsizligin yônetici 

"aristokratlar"la sokaktaki ki§i, konut ve egitim gibi konularda 

gôruldùgù bu iilked" gittikçe artan bir toplumsal tabakala§ma vardir. 

6 Daha onemli olarak, asil, kibbutz yerle§meleiinde iiretim araçlari 

gerçekte kollektif tarimcilara degil, bankacilara ve kredi açanlara 

ait oldugundan, kibbutz bir "sosyalizm adasi" degildir. îsrail devleti 

ve ekonomisinin çerçevesi içinde, kibbutz'da bile toplu somiirùye 

açiktir. Kibbutz akimindaki dort ulusal ôrgùt te 7 Diinya Siyonist 

Orgiitiiyle ve çe§itli Siyonist siyasî partileriyle baglantihdir. 

Israil'in Bati ile Ittifaki ve Saldirgan Di§ Politikasi: 

Bir ônceki bôliimde îsrail devletinde iktidarm nerede oldugunu 

ve diinyadaki hangi merkezlerin onunla ittifak içinde bulundugunu 

5 Raul Teitelbaum, The Kibbutz in Contemporary Israeli Reality, Telaviv, 1954; E. Kanovsky, 

The Economy of the Israeli Kibbutz, Harvard, 1966. Bir Sovyet araçtirmasi : .Narodi Azii i 

Afriki, No. 3 (1965), s. 190-198. 

e Eva Rosenfeld, "Social Stratification in a 'Glassless' Society (Kibbutzim in Israël)," 

American Sociological Review (December 1951), s. 796 ve d. 

'Ihud Hakibbutzim Vehakvutzot, Hakibbutz Haartzi Hashomer Hatzaie, Hakibbutz 

Hameuchad ve Hakibbutz Hadati. 

170

gôstermege çaliçjtim. Bu durumda, Israil iç siyasetini Bati ctkisi içine 

almak için sahne hazir sayilir. israil'in disj politikasi sôzkonusu edildiginden, 

bu nokta daha bile dogrudur. Ku§kusuz, Bati'nin bazi emperyalist 

çevrelerinin Orta Dogu ve Kuzey Afrika'da birtakim ihtiraslari 

vardir. îsrail'i yôneten çevrelerin de emperyalist çikarlarla aym dogrultuda 

yayilmaci hedefleri oldugu su gôturmez. 

Bir A.B.D. Temsilciler Meclisi belgesi 8 israil'in Bati için stiatejik 

ônemini iyi tanimhyor. Bu belgede israil oldukça uzun kiyisi, bliyuk 

bir limam (Hayfa) ve bir hava alani (Lydda) olan, iiç kita arasinda 

bir kôprii gibi gôsterilmektedir. §iivey§ Kanahna ve Misir'daki hava 

alanlanna yakindir. Zengin petrol bôlgeleri içindedir. Israil'in kurulmasina 

ili§kin ko§ullar, devlet yapisi ve emperyalist çevrelcrle ili§kileri 

dikkate ahndiginda, israil'e ulusal kurtulu§ akimlari ve ilerici 

giiçlere kar§i bir roi verilmi§tir. 

Amerikan Hukûmeti Israil'i resmen ilân edildikten on - bir 

dakika sonra tanidi. ilk A.B.D. Biiyùkelçisi James G. McDonald 

gerekli agrément' 1 daha vermeden, Truman tarafindan atanmi§ ve 

kendine resmî statu taninmi§ti. Ûlkenin içine hemen akan Amerikah 

dani§manlar israil'de ya§amm birçok alanlanni denetim altma aldilar. 

1957'de A.B.D 'nde kurulan "israil Için Amerikan Yahudi 

Dernegi"nde, §eref uyeleri olarak, onde gelen Amerikan maliyecileri 

ve endùstri erbabi yer ahyordu Elliden fazla Amerikan Yahudi 

kurumu çah§maya baçladi. israil'e akan para okadar bùyùktii 

ki, Harlan Cleveland'in sôzleriyle, 9 alan tarafin onu i§e yarar 

biçimde tiiketecek yetenekte olup olmadigi sôzkonusuydu. 

A.B.D. Hiikûmeti Israil ile ba§langiçta birkaç andla§ma imzaladi. 

1952'de imzalanan Bilgisel I'leti§im Giivence Programi Israil'e kitap, 

dergi, kâgit, basim araci ve laboratuvar malzemesi giri§ini sagladi. 

Egitimsel degi§im programlari A.B.D.'ne ïsrail'deki egitim sistemini 

ctkilcme olanagi verdi. A.B.D. 1952'de israil'le (resmî gazete olan 

Résumât'ta 1961'de yayinlanacak olan) bir askerî andla§ma imzaladi. 

1950 Hava Ula§imi Anclla§masi A.B.D.'ye israil topragmi stiatejik us 

olarak kullanma hakkini zaten vermi§ti. Ilk yardimlarm bir bolumii 

limanlar, ûsler ve demiryollan yapimi için kullanildi. 1952 Karçi- 

8 The Mutual Security Programme : Hearings Before the Commiltee on Foreign Affairs, House of Représentatives, 

Eighty-Second Congress, First Session (June 26-July 31, 1951), Washington, U.S. 

Government Printing Office, 1951, s. 644-647. 

"Harlan Cleveland, "Commentary," Tensions in the Middle East, der., Philip Tliayer, Baltimore, 

the Johns Hopkins Press, 1958, s. 233-234. 

171

likli Savunma Yarclim Andla§masi Israil'in sava§ ve ekonomik gizilini 

Amerika'nm hizmetine sunmasi sonucunu getirdi. O zamandan beri, 

askerî "yardim" niteliksel bir degi§ime ugradi. Once askerî gereç 

olarak ba§ladi, sonra Hawk fuzeleri gibi askerî savunma silâhlarma 

donu§tù ve daha sonra Skyhawk bombardman saldin silâhlan biçimine 

biirùndù. Skyhawk yalnizca duzenli silâhlai, kimyasal ve donanma 

salchrilari için torpidolar degil, aym zamanda niikleer bombalar ve 

fiizeler de ta§imaktadir. A.B.D. israil'i Arap halklanni sindirmek için 

bir silâh olarak kullanmaga hazirlaniyordu. îsrail yôneticileri ûlkelerini 

emperyalizmin suç ortagi yapiyorlar ve dogal olarak bôyle bir siyasete 

kar§i beklenen tepkiyi uyandiriyorlardi. 

îsrail'e iliçkin îngiliz siyased Orta Dogu'da ulusal kurtulu§ akimlarimn 

ezilmesi istegiyle belirleniyordu. Filistin için Ingiliz Manda 

yônetiminin bitiminden kaynaklanan iddia ve kar§i-iddialar, Israil'e 

sermaye yatinmlari ve silâh saglanmasiyla yer degi§tiriyordu. Ingiltere 

Israil'e, ôzelliklc Misir'a kar§i Ingiliz, Fransiz ve Israil ortak saldirisinin 

yer aldigi 1956'dan beri askerî araç ve gereç vermektedir. 10 

Fransa'nin îsrail ile iliçkileri 1956'dan sonra geli§ti. Ancak, 

daha sonra 1967 saldirismi kmayarak Israil'i açikca destekleme siyasetini 

terketti. 11 

Israil'in Fédéral Alman Cumhuriyeti ile ili§kileri 1952 onarim 

andla§masinin imzalanmasiyla daha iyiye yôneldi. Bu andla§ma 

Almanya için Orta Dogu'ya sizma kapilarmi açti. îsrail burada da 

gene i^birlikçi bir siçrama tahtasi olarak i§e yanyordu. Alman onarim 

ôdemeleri 1956 çati§malan sirasmda tam zamaninda Israil'e akmi§ti. 

Bonn'un NATO'da ve Ortak-Pazar'da agirligi oldugundan, Alman 

dostlugu ônemliydi. 12 Almanya'da da îsrail ile F.A.C. ili§kilerini 

geli§tirmek için çali§an on kadar Yahudi ôrgùtu vardir. 13 

10 lngiltere'de Israil'i destekleyen otuzdan fazla ôrgut vardir. Ingiliz Yahudileri Milletvekilleri 

Dernegi, Anglo-Yahudi Dernegi, Yahudi Kadinlari Birligi, Bùyuk Britanya ve îrlanda 

Siyonist Federasyonu ve Siyonist Gençlik Federasyonu bunlardan birkaçidir. 

"Fransa'da yirmi kadar Yahudi ôrgùtu vardir. Onde gelenleri §unlardir: Fransa ve Cezayir 

israilliler Kùltùr Dernekleri Birligi, Paris Sefardik Kultùr Dernegi, Evrensel Israil îttifaki, 

Çagda§ Yahudi Belge Merkezi, Fransa Ortodoks Hamamlar Konseyi, Fransiz Yahudileri 

Temsil Konseyi ve Geleneksel Yahudilik Temsil Konseyi. 

I2 A.J. Fisher, "Israël and the German Fédéral Republic," Contemporary Review, London 

No. 1099 (July 1957), s. 100 ve d.; Narodi Azii i Afriki, No. 4 (1963), s. 48-53. 

13 Onde gelenleri : Almanya Merkezi Yahudi Konseyi, Bavarya Yahudi Topluluklari Konseyi 

ve A§agi Saksonya Yahudi Topluluklari. 

172

Yukarda sôylenenler gôsteriyor ki, emperyalist devletlerin ïsrail'e 

veidigi roi ile Israil yônetici çevrelerinin yayilmaci tasarisi 

aym madalyonun iki yùzùdùr. Bu amaç birligi tiim Israil tarihinde 

gorùlebilir. Emperyalist giiçler bôlgede eylemin içine daha fazla 

girdikçe Israil yaydmaciligi daha da belirginle§mi§tir. 

Bu saldirgan siyasetin Israil topliimunu daha askerîle§tirmi§ 

olmasma §a§mamak gerekir. îsrail Ordusunun çekirdegi Haganah 

ve (daha once Ingiliz Oidusunun bir parçasi olan) Yahudi Tugayiydi. 

Bagimsizliktan sonra, îsrail subaylari Amerikan, îngiliz ve Fransiz 

askerî kolejlerinde egitim gôrmege ba§ladilar. Yeni gôçmenler askerî 

egitimden geçiiildi, gençler askere alindi, etkili bir yedekler seferberlik 

sistemi yaratddi ve stratejik endùstriye ôncelik verildi. Bôylece, 

Israil 1956 saldirisma hazirlandigi sirada, ordu da malzeme, beceri 

ve moral yônlerinden hazirdi. Centurion ve Patton tanklan, 

Skyhawk jetleri ve ba§ka karma§ik silâhlar 1956'dan sonra geldi. 

ïsrail'in askerîleçtirilmesi Orta Dogu'da askerî paktlar olu§turma 

çabasiyla elele yiirùdii. Israil daha 1951'de biitun ilgiiilere ônerilen 

ve Araplarm redde kararli gôrùndùkleri Orta Dogu Komutanhgi 

tasarismi destekleme i§aretleri gôsteriyordu. îsrail Di§ î§leri Bakani 

Mo§e Çarett'in Washington'u ziyareti 23 Temmuz 1952 A.B.D.-îsrail 

Andla§masiyla sonuçlandi. Artan sinir çati§malari, nihayet, biiyùk 

askerî kar§ila§malara yol açti. Bôylece, îsrail Sùveyç Kanali Sirketiuin 

millîle§tirilmesinden çok once Misir'a saldirmaya hazirdi. A.B.D. 

1956 saldinsina katilmami§ti ama, Misir'in saldinya ugrayacagini 

biliyordu. 14 A.B.D. ilerici Arap rejimlerinin zayiflamasi yaninda, bôlgede 

yeni mevziler kazanmayi hesaphyordu. 1957'de ilân edilen 

Eisenhower Doktrini Amerika'nin ôteki Batili sômùrgeci gùçleri 

geride birakmaga kararli oldugunu gôsteriyordu. Bu doktrin Orta 

Dogu ùlkelerinin iç i§lerine kari§mayi ve Arap dùnyasmda kurtulu§ 

akimlarini baski altmda tutmayi hedef aliyordu. îsrail bunu resmen 

21 Mayis 1957'de onayladi. 

Ben-Gurion'un Bati ba§kentlerini ziyaretinden sonra, Amerikan 

Skyhawk uçaklarmin yollanmasina ili§kin 1962 andla§masi ba§arildi. 

Bu, Amerikan siyasetinin Israil ile Araplar arasindaki çati§mayi 

derinle§tirmede ônemli bir adimiydi. îsrail ile Fédéral Alman Cumhuriyeti 

arasinda diplomatik ili§kilerin ba§lamasinm igGs'de ilânini 

1966'da ekonomik yardim andla§masi izledi. îsrail Savunma Bakan 

"Anthony Eden, The Memoirs of Anthony Eden : Full Circle, Boston, i960. 

173

Yardimcisi Tzvi Dinstein aym yil gene Amerikan Skyhawk uçaklari 

saglamakiçin yeni bir andla§ma yapmak uzeré Washington'a gitti. Bu 

geli§meler Israilli onderlerin Araplarla bir askerî çati§maya dogru yol 

aldiklanni gôsteriyordu. 

Gerçeklerin incelenmesi ki§iyi 1967 sava§mm, ona kar§i olanlari 

hedef alarak, emperalisderce ba§latildigina inanmaya sevkcdiyor. 

Israil yayilmaciligi bu hedefe giden bir araç olaïak kullanilmi§ti, 

okadar. Ne saldindan once, ne saldiri sirasmda, hattâ ne de sonra, 

Amerika Israil askerî çevrelerini suçlayan bir tek sôz sarfetti. 

14 Mayis 1967'de, Kudiis'te Israil'in kurulu§.yildôniimù nedeniyle 

bir askerî geçit tôreni yapildi. Askerî tôren birçok diplomatik temsilci 

tarafindan Israil'in ba§kentini Telaviv'den Kudûs'e tek yanli olarak 

ta§ima kararmi onaylamama belirtisi olarak boykot edildi. Birle§mi§ 

Milletler Bari§ Gùcii Komutani General Odd Bull da tôrende bulunmadi. 

Askersizle§tirilmi§ bir bôlgede geçit tôreni duzenlemek ate§- 

kes andla§malarmin bozulmasi oldugu kadar açik bir ki§kirticihkti da. 

Fransiz Le Monde Israil'in "Suriye'ye kar§i topyekûn saldiri" tasansim - 

açiklayan belki de tek gazeteydi. 15 Gerilimi daha da arttiran bir 

olay olarak, Israil, bari§gùciindekomutanlikyapan General Rikhye'yi 

ta§iyan bir B.M. uçagina ate§ etti. Israil B.M. kuvvetlerinin kendi 

topraklanna kabul bile etmezken, ban§ giicunii çektiklerinden ôtiirù 

ele§tirilenler U Thant ile Misir oluyordu. Aym biçimde, Ba§kan 

Nasir israil gemilerinin ya da ba§ka bayrakla seyreden ama Israil 

için stratejik yûk ta§iyanlarm Tiran Bogazindan geçmelerine izin 

verilmeyecegini bildirdigi zaman, gundeme konan konu "Akaba 

Kôrfezi'nin ablukasi" oldu. Oysa, Israil di§mda tùm ticaret gemileri 

Eilat limanma ugrayabilirlerdi. Ustelik, bùtiin devletlerin kendi 

kara sulannda egemenlik haklari vardir. Tiran Bogazlanndaki olay 

da bundan farkli bir§ey clegildi. israil'in Akdeniz'de uzun bir kiyisi 

oldugundan, Akaba Kôrfezi'nin kapatilmasi onun "bogulmasi" 

anlamina gelmiyordu. Abluka israil devletinin varligmi tehlikeye 

atmadi. Bu iilke için bançin korunmasi asil onemli amaç olmaliydi. 

israil'i bir Arap okyanusu içinde kùçiicùk, zayif bir§ey olarak 

gôsteren Bati propagandasi gerçegi yansitmiyor. israil'in gerisinde 

bùyiik emperyalist guçler vardir. 1956'da israil'in emperyalizme kar- 

§1 olan Arap kom§ularini bir tiirlu kabul edemeyen devletler once 

ingiltere ve Fransa, sonra da Amerika olmu§tu. 1967'de, bu iilkeler 

15 i4-i5 Mayis 1967. 

174

"nihaî çôzùmù", yani Nasir'm iktidardan dù§ùiùlmesini ister gorùnùyorlardi. 

i Haziran 1967'de, Levi E§kol General Moçe Dayan'i Savunma 

Bakanligma atadi ve Irgun'un eski onderi Menahem Begin de di§ardan 

bakan oldu. O zaman, Israil'in 1956 Sina kahramanmin ellerine tevdi 

edildigine inaniliyordu. Israil Mo§e Dayan'in orduyu ve halki toparlamada 

insan-ùstù bir gôrevi ba§ardigi, onlan ôrgùtledigi, askerî 

plânlari çizdigi ve iilkeyi tam ùç gùnde sava§a ve zafere gôtùrdùgù 

efsanesini yaydi. Ancak, gerçek §u ki, sava§ karari çok ônceden alinmiçti. 

Randolph ve Winston Churchill Alti Gunliik Saia§ adh kitaplannda 

General Ezer Weizmann'dan §u ahntiyi yapiyor: "Her§ey 

için bir tasarimiz var - Kuzey Kutbunu ele geçirmek için bile." General 

Mordechai Hod da kampanyanin tasarlandigi yillarda §unlan 

sôylemi§ : "Plânla ya§adik, plânin ùstùnde uyuduk, plâni yuttuk. Onu 

durmadan geliçtirdik." 16 

Israil'in sava§ sirasinda yaptiklan "savunma" gereginden çok 

oteye gitti. Sivillere kar§i napalm bombalan kullanildi, hattâ Misirlilar 

yaninda sava§tiklari iddiasi ortaya atdarak Gazze'de ban§ gùcùne 

bagli bazi Hintli askerler bile ôldiirùldù. Arap sava§ tutsaklarma 

yapilan i§lem tùm insancil ilkeleri çigniyordu. Arap kentleii ve koyleri 

yerle-bir edildi. Hakaret, §iddet, yagma ve yiginsal katliam yapildi. 

Israil ileri gelenleri Kudùs'ù, bazi Ûrdùn topraklarim, Golan Tepelerini 

ve Sina'yi kendilerine kattiklanm ilân ettiler. Yùz-binlerce Arap, 

gene, §iddetten ve bir yerden bir yere sùrùlmù§ olmaktan ôtùrù kaçmak 

zorunda birakildi. Israil goçmen sorununu pe§pe§e yaratarak 

bunu kom§u Araplar ùstùnde bir baski araci olarak kullanmak ve 

Yahudi gôçù için daha fazla toprak edinmek amacmi gùttù. Bùtùn 

bu soylenenler bari§ içinde yanyana yaçamanm degil, Israil'in i§gâl 

isteginin kanitlandirlar. 

Irak'in Birle§mi§ Milletler delegesi Adnan Pachachi Israil'in 

saldindan hemen sonraki durumunu §u sozlerle çok iyi açikhyordu : 

"Siyonist iijgâl esin ve itici gùcùnù Avrupa zindanlarinrn 

ùriinù olarak i§kence gôrmù§ ki§ilerin ôzlem ve dù§- 

lerinden almaktadir. Avrupa'daki Yahudi halka çektirilen 

baski ve hakaret yillarmin Hitler kiyimiyla doruguna 

ulaçmasi, gôrùndùgù kadanyla, bugùn Israil'in kaderini 

belirleyen Avrupali Yahudilerin ruhsal yapilarinda 

16 s. 65 ve 91. 

175

derin bir iz birakmi§tir. Yiizydlann yilgmligi ve kini §imdi 

Filistin Araplanna yapilan gôrùlmemi§ vah§etle bir çiki§ 

yolu bulmaktadir. Fakat kaderin ne acimasiz bir cilvesidir 

ki, Yahudilerin, topraklannda Orta Çag Avrupa'snnn 

anlatilmaz vah§etinden uzak bir kurtulu§ ve korunma yeri 

bulduklan Araplar bugiin boylesi hayasizca yogun bir 

bir baskmin kurbani olmaktadirlar... 

"Amerikan Hiikûmetinin tavri, ne yazik ki, bizim en kôtii 

kuçkularimizi peki§tirmi§tir. Gôrùnen odur ki, Israil'in 

Arap diinyasmdaki Amerikan çikarlarmi ve ihtiraslanni 

geniçletmede gûvenilir bir araç olacagi bu hukûmetin 

yerle§mi§ bir siyasetidir." 17 

îsrail'in eylemlerinin ardindaki gerçek neden bu ulkenin yônetici 

çevrelerinin tekelci sermayenin ne denli etkisi altmda olduklarmin 

anla§ilmasiyla daha iyi ortaya çikabilir. Yetmiç Yahudi i§ adammin 

da katildigi, uluslararasi maliye ve endiistri çevrelerinin bùyùk konferansi 

îsrail'in hangi çikarlara hizmet ettigi ve ùlkenin gerçek sahibinin 

kimler oldugu hakkinda bir fikir vermektedir. 18 îsrail yalmz 

kendi kaynaklarma dayanarak silâhli kuvvetlerini sùrdùremez. Emperyalist 

devletler îsrail'e petrolle dolu Orta Dogu'da kendilerinin bir 

bir araci, Arap halklanmn ulusal kurtulu§ akimini durduracak bir 

kale ve Bati'nin stratejik çikarlarmi kollayacak bir ùs olarak baktilar. 

Dùnya Siyonist Ôrgùtù'nùn 24 Eylùl 1967'de Basel'de yapilan 

Yetmifjinci Kurulu§ Toplantisinda §ovenee ve tehditlerle dolu sozler 

i§itildi. General Itzhok Rabin, Dr. Nahum Goldmann ve ba§kalarinin 

sôylediklerine bakihrsa, îsrail'in Urdùn, Lùbnan ve Suriye gibi devletleri 

siyasal yonden bùtùnùyle ortadan kaldirmayi tasarladigi sonucuna 

varilabilir. 

Amerika'dan ba§ka Alman Fédéral Cumhuriyeti'nin de îsrail'in 

saldirgan siyasetine destek oldugunu belirtmek ônemlidir. 

îsrail'in askerî zaferlerine katkida bulunan silâhlar onarim andla§- 

masi sayesinde Bati Almanya'dan saglanmiçtir. 1967 sava§i, antitank 

Kobra fùzeleri de dahil olmak ùzere, bazi Bati Alman silâhlarinm 

denenmesi için de firsat yaratmiç sayilir. Bu sava§ kùçùk fakat hareket 

"Jan Dziedzic ve Tadeusz Walichnowski, Background of the Six-Day War, Warsaw, Interpress 

Publishers, 1961, s. 72-73'den Provisional Verbatim Record, A/PV. 1537, June 7, 1967, 

5th Extraordinary Session of the U.N. General Assembly. 

,8 Konferans için: Observer, 6 Agustos 1967. 

176

yetenegi yùksek bir ordunun sayica daha kalabalik bir dii^mana iistiin 

gelebilecegini gôstermi§tir. Bazi Batih askerî çevrelerin bu deneyin 

kazançlarini Avrupa sahnesine ta§imak istemcleri de akla geliyor. 

Bati Alman nukleei fizikçilerin Israil'de çok aktif olduklari ve bu ùlkenin 

atom bombasini Araplarla olan diyalogda bir kuwet araci olarak 

kullanmak istedigi de biliniyor. Negev Çôlii yeralti niikleer deneylere 

sahne olmu§ ve burada fiize rampalari kurulmu§tur. Bu merkezler 

Bati Alman bilimeileri için, niikleer silâhlara sahip olma isteklerinc 

yardimci olacak deney noktalari durumuna gelmiçtir. 

Gôiiinen odur ki, emperyalizm sava§i siirdùrmede Ïsrail'i bir 

araç olarak seçmekle dogru bir seçenekte bulunmu§tur. Bati'nin iistlenmeyi 

gôze alamayacagi bir §eyi, iyi silâhlanmi§ bir îsrail gôniillù 

olarak yapmaktadir. Ïsrail'in kuçkusuz kendi ihdraslan oldugu halde, 

diinyada ve ôzellikle Orta Dogu'daki durum dikkate ahndiginda, emperyalizmin 

ve yeni-sômurgeciligin gônùllu bir araci durumundadir 

Ïsrail'in daha once Afrika'ya sizmasi da aym çerçevede degerlendirilmelidir. 

îsrail, Arap boykotunun etkilerini bertaraf etmek ve 

kendi emellerine bir çiki§ yolu bulmak amaciyla, Afrika'da bir yer 

edinmek için hiçbir çabayi esirgememi§tir. Afrika, once, bùyùk bir 

ham madde kaynagidir. Afrika endùstrisini kendi ekonomisine baglamaga 

çah§mi§, ucuz emek ve zengin ham maddeye dayali dù§ùk 

ùretim maliyetinden yararlanmiç ve Israil'de pazarlanabilir mallar 

için fabrikalarin, ôrnegin Kenya ya da Fildi§i Kiyisi'nda turunçgiller 

ùrùnùnù ta§iyacak tahta kasa yapimma yardim etmi§tir. Bazi Afrika 

ùlkeleri, endùstrileri ya da Îsrail makinalari kullanan tanmlan 

aiacihgiyla ekonomik yônden îsiail'e baghydilar. Afrika'ya belirli 

anlamda sendikala§ma ve kooperatif anlayi§ini gôtùren de Histadrut, 

yani îsrail î§çi Sendikalari Federasyonuydu. 

Daha ônemlisi, îsrail bu kitadaki tùm ulusal kurtulu§ akimlanmn 

kar§isinda yer almi§tir. Gùney Afrika'daki îrkçi azinlik hùkûmetine 

destek olmu§tur. Amerika'nin ve Fédéral Alman Cumhuriyeti'nin 

yardimiyla birçok Afrika devletinin bagimsizligini engelleyici eylemlerde, 

gôrece gôrunmez fakat stratejik açidan ônemli roller oynami§tir. 

Amerikan Hùkûmeti Ïsrail'in Afrika'ya yardiminm çe§idi ve ôzùnùn 

biçimlenmesine mùdahale etmiçtir. Bu mùdahale, dogrudan dogruya 

ayaklanmalara kar§i uygulamalardan hareket eden askerî egitimin ùstunde 

durarak stratejik yônden ônemli bôlgelerde toplanmi§tir. Angola'da 

Portekizlilerden îsrail yapimi Uzi makinali tùfeklerinin ele gc- 

177

çirildigine clair raporlar vardir. 19 tsrail' : n "Guney Afrika ile Kutsal 

Olmayan îttïfaki" 20 ne keyfî bir ornektir, ne de yalnizca bir rastlanti. 

Geiçekten, Paul Giniewski Apartheid'in Iki Yiiziï 21 adli kitabini 

tsrail Siyonizm'i ve Giiney Afrika apartheid'i arasindaki ideolojik yakinlik 

ve pratik i§birligi ûstùne oturtmu§tur. îsrail, irkçi rejimleri silâh 

ve askerî dani§manlarla beslemektedir. 22 Bu denli ili§kiler Israil için 

"intihar ili§kileri" 23 olarak tammlanabilir. Gerçekten de ôyle olmu§tur; 

birçok Afrika iilkesi ve devletle diplomatik ili§kilerini kesmi§ 

durumdadir. 

îsrail Asya'nin da bir parçasi olmaga çabalami§tir. Baçansizsizlikla 

kar§ila§mi§ ve bu çabasindan herhalde vazgeçmi§tir. Ba§aririsizligi 

kaçmilmazdi, çùnkù îsrail ve Siyonizm yalniz Asyali olmadiklari 

gibi, Asya'ya kar§iydilar da. Jawaharlal Nehru 1955 Bandung 

Konferansinda tehlikenin îsrail'den çok ona arka çikan guçlù devletlerden 

geldigi konusunda Araplan uyarmi§ti. 24 Bandung'dan sonra, 

Israil'in hiçbir Asya-Afrika ya da baglantisiz ùlkeler konferansina 

çagrilmamasi kabul edilmi§ti. Birbirini izleyen her konferansin 

îsrail'i daha sert biçimde suçlamasi ônemlidir. îsrail yorumculari 

Asya-Afrika için iyi olanin îsrail için kôtù oldugunda birle§iyorlar. 

1958 Kahire Birinci Asya-Afrika Dayani§ma Konferansimn îsrail' 

in Orta Dogu'nun ilerlemesini ve gùvenligini tehdit eden bir ùs 

oldugu karari, sonradan Gine, Endonezya, Cezayir, Tanzanya, Gana 

y a ci a ba§ka yerlerde yapilan hukukçular, gazeteciler, gençlik ve kadm 

toplantilannda yinelenmi§tir. 

Birle§mi§ Milletler'de yapilan oylamalann incelenmesi îsrail'den 

uzakla§ildigmi gosteriyor. Geçmiçte îsrail'i desteklemi^ olan Malawi, 

Lesotho, Swaziland ve Botswana gibi devletler (pek kuçùk olduklan 

gerçeginden ba§ka) îrkçi Gùney Afrika rejimine bagimhdirlar. îsrail'in 

dostlan, genellikle, bu topraklarda yabancilara askerî ùsler 

"S.R. Salman, Israël and Counter-Insurgency in Africa, [Beirut,] Center for Palestine Studies, 

1974, s. 7. 

20 George J. Tomeh, Israël and South Africa, New York, New World Press, 1973, s. 48. 

2 'Paul Giniewski, The Two Faces of Apartheid, Chicago, Henry Regnery Co., 1965, s. xvi. 

22 Libyan Arab Republic, Ministry of Information and Culture, Israeli Pénétration in Africa, 

Tripoli, the General Administration for Information, 1974, s. 15. 

23 Tiirkkaya Ataôv, "Israil'in Intihar tli§kileri, "Yeni Halkçi, Ankara, 4 Kasim 1973; 

"Israil'in Afrika'daki Durumu," ibid., 28 Ekim 1973; , "Israil-Irkçi Giiney Afrika 

Ittifaki mi" Bari§, Ankara, 21 §ubat 1974. 

24 G.H. Jansen, Zionism, Israël and Asian Nationalism, Beirut, the Institute for Palestine Studies, 

1971, s. xiv. 

178

verirler. îsrail dostlanni ekonomik, hattâ askerî yônden §u ya da bu 

Avrupa devletine yakmdan bagimli kùçiïk, zayif ve tutucu iilkeler 

arasindan seçer. 

Saldirgan Di§ Politikamn Içe Yansimasi: 

Di§ ulkelerden biiyuk paralann akmasi Israil'in, ôzellikle ilk 

yillarda ekonomik giiçlûklerinin iistesinden nasil gelebildiginin ve 

bu yônde bir ûretim gizili olmadigi halde di§ta saldirilari nasil yiiiutebildiginin 

yamtidir. Bu tùrlù gôriilmemi§ parasal destegin iilkenin 

ekonomik kalkmmasindan ba§ka hedefleri oldugu burada belirtilmelidir. 

Israil'in di§ ôdeme borçlarmin yarattigi durum, Sina kampanyasi 

snasmda, parasal destege Amerika'nin da katddigini ortaya 

koyuyor. Ameiikan Hùkûmeti Israil'e resmî yardimi geçici olarak 

durdurduysa da, (1956 saldinsindan sonra da) hibe biçiminde 

gene Amerikan kaynaklanndan gelmege devam etti. Israil yôneticileri 

bu kampanyanin Israil ekonomisi ùstiindeki etkilerini ortadan 

kaldirmak için emperyalist devletlere daha fazla yaslandilar ve emegiyle 

geçinen yigmlara yeni vergiler koydular. 

Yillarca, Filistin daha geniç ve tamamlayici bir orguniin ayrilmaz 

parçasi oldu. Filistin'in kom§u Arap ulkeleriyle ekonomik 

ili§kileri olmasi dogaldir. Çevresindeki Arap dùnyasi ile hiçbir ili§- 

kisi olmayan Israil ham maddelerden biituniiyle yoksundur. Narenciye 

yeti§en bu ùlkede tarim genellikle gida yôniinden halkm gereksinimini 

kar§ilamamaktadir. Endustri geli§memi§, di§ ticaret açigi 

bùyiiktùr. 

Ekonominin 1968'de bùyumesi endùstrinin sava§ iiretimine 

yônelik geni§lemesinden ôtûrùydu. Aym biçimde, bazi Israil yayinlari 

tarim ùriinlerinde de fazlalik oldugunu sôylemekte, ancak bunun 

yiginlann satin aima gucùnùn du§mekte oldugundan kaynaklamp 

kaynaklanmadigm: belirtmemektedirler. Devlet sermayeciligi yerel 

ôzel ve di§ tekelci sermayenin hizmetindedir. Devlet sektorû bu çevrelerin 

agir baskisi altindadir. Ôrnegin, Israil'in Hadera'daki en 

bùyùk kâgit fabrikasi Amerikan sermayesinin denetimindedir. 

Amerikan Kaizer-Frazer Çirketi biiyuk bir otomobil montaj kurulu§unu 

i§letmektedir. Petrol arayan ôzel sermayedir. Ulkenin 

di§-alim siyaseti incelendiginde, Israil'in temel endustri ham 

179

maddeleriyle diçardan getirilen mâmul maddelerde bagimhhgi 

ortaya çikar. Ancak, gitgide buyûyen di§ ticaret açigmin ana nede.ni 

artan sayida uçak satm almasidir. Bu nedenle, ek biitçe kararlari 

almak Israil'de olagandir. Askerî masraf bùtçenin bùyiïk bir oramni 

olu§turmaktadir. 1969'da, yani 1967 saldirismdan hemen sonra, 

askerî masraflar bùtçenin yùzde 54.1'ini kapsiyordu. Demek ki, sosyal 

refah, saghk, sigorta ve benzeri alanlara askerî amaçlardan daha az 

para sarfediliyor. Hùkûmet enflâsyonu ve Israil parasmin deger kaybetmesini 

durduramamaktadir. Geli§me bùtçeleri hemen hemen 

bùtùnùyle di§tan gelen gelirle kar§ilamyor. Fonlann uçte-biri de 

borçlann ôdenmesine gidiyor. îsrail bu malî çevrelere bùyiik ôlçiide 

bagimhdir. 

Sonuç: 

Israil kendine ôzgù bir emperyalist nùfuz ôrnegi olu§turuyor. 

Israilli yôneticiler, Siyonist ôrgùtler aracihgiyla, emperyalist ùlkelerin 

etkili gerici çevreleriyle yakin ili§ki içindedirler. îsrail'in ileri gelenleri 

iç politikada sermayenin çikarlanna ve dis politikada da yayilmaci 

bir programa hizmet etmektedirler. Dùnya Siyonist Ôrgùtù 

îsrail ileri gelenleriyle uluslararasi gericilik arasinda ki§kirtici anla§- 

malarm yapildigi bir araçtir. Bu ôrgùt geni§ yetkileri olan yabanci 

ve devlet di§inda bir kurulu§ gibi çaliçir. Ileri gelenleri a§iri egilimli 

Israillilerle ôrgùtù New York'tan yôneten Amerikan Siyonistleridir. 

îsrail'in yônetici çevrelerinin, ashnda, Amerikan denetiminde olan 

Siyonist ôrgùtùn yalnizca bir parçasini olu§turdugu sôylenebilir. îsrail 

Hùkûmeti bu ôrgùtùn yôneticilerini, kendilerinin gôrev ve yetkilerini 

ilgilendiren bir yasa tasarisi henùz Knesset'e sunulmadan once, 

haberdar etmektedir. 

Bugùnkù Siyonizm de menfada birle§mi§ ve aci çeken bir Yahudi 

ulusunun varligi, Yahudi sorununun toprak elde etmekle çôzùmù ve 

Semitizm dù§manliginm sùrùp gitmesi gibi Siyonizm'in klâsik inanç-' 

lanna oturmaktadir. Dùnya çapinda birle§mi§ bir Yahudi ulusuna 

ili§kin iddialar Yahudilerin kendine ôzel, ba§kalarmdan ayri ve daha 

ônemlisi, "seçilmiç" ve "ustùn" olduklari inancma yol açti. îkinci 

olarak, dùnya Yahudiliginin zorunlu olarak Israil'e gôçmesi istegi 

on-be§ milyon insanin yerleçtirilmesini gerektiriyordu. Bundan ôturù, 

1967 saldinsinir, da gôsterdigi gibi, Araplar Siyonizm'i bir tehdit olarak 

kabul etmekte haklidirlar. Siyonizm Orta Dogu'da emperyalizmin bir 

180

araci olarak, uluslararasi bari§ ve giivenlik için de bir tehditdr. Son 

olarak, gerici ve yayilmaci bir ideoloji olan Siyonizm'in Semitizm 

aleyhdarhgiyla da bir ili§kisi yoktur. Bugiinkii Siyonizm Israil'de 

ve Amerika'da biiyiik Yahudi burjuvazisinin ideolojisidir. Emperyalizme 

hizmet eder ve kurtulu§çu giiçleri hedef alan yeni-sômiirgeci 

tasarilann yardimcisidir. Yahudi sorununu çôzemez; emperyalizmin 

yalnizca Yahudi kanadidir. Ona kar§i duranlar emperyalizme kar§i 

olduklari için bu tavn takinmaktadirlar. 

181

iSRAiL VE AFRiKA 

RICHARD P. STEVENS 

îsrail devletinin Mayis 1948'de kurulmasindan bile once, Afrika'da 

ve ba§ka yerde îsrail varliginm temelleri siyasal Siyonizm ve kitaya 

miras kalan imparatorluk yapisi içinde atilmi§ti. Bunun sonucu olarak, 

bu varligin ara§tirilmasi bizi yalniz Israil'in çabalanna Afrika'da 

nasil yardimci olundugu siirecini degil, dogrudan dogruya ya da dolayli 

olsun, îsrail yaranna i§letilecek olan bu baskilarin dogasmi da 

anlamamiza yardimci olacaktir. 

Bu tarti§manm biraz sininnda gôrùnmekle birlikte, Siyonistlerin 

ilk ba§larda ilgilenmeleri konusunu ele almak Siyonizm'in sômiirgeci 

ve yerleçmeci niteligini anlama açismdan yararsiz degildir. Boylece, 

Herzl'in Der Judenstaat adli kitabmm yaymlanmasindan yalnizca 

yedi yil sonra, îngiliz Sômûrge Bakani Joseph Chamberlain Siyonist 

ôndere Uganda'da (ashnda, Kenya) bir Yahudi yerle§mesi kurmasini 

ôneriyordu. Chamberlain'in 1903 tarihli Altmci Siyonist Kongresinde 

kabul edilen ônerisinin Uganda demiryolunun yapimi gibi 

birtakim pratik dii§ùncelere bagli olmasina karçin, daha ônemli olarak, 

gùney Afrika'da îngiliz îrkçi ve imparatorluk siyasetiyle ilgiliydi. 

Chamberlain Boer Sava§mdan sonraki dônemde, Gùney Afrika'da 

beyaz uzla§i siyasetinin kesin ba§ansi için Yahudi destegine gereksinim 

oldugunu anliyordu. Sava§tan sonra ta§mmaz malîyuklerle kar§i kar- 

§iya kalan Sômurge Bakani Giiney Afrika'nm kalkinmasmm Rand 

çevresindeki bûyùk endiistri ve maden zenginligi yoluyla olabilecegini 

bilmekteydi. Tùm îngiliz dominyonlan içinde, Giiney Afrika Yahudidilerin 

ve Yahudi sermayesinin en girift oldugu yerdi. 1 Chamberlain'in 

biyografisini yazmi§ olan Julian Amery'nin dedigi gibi, "ôzellikle 

Rand Yahudilerin elindeydi ve...Chamberlain ile Milner Giiney 

Afrika'nm kalkmmasi ve gelecekteki ilerlemesini bu zenginlige 

baghyorlardi." 2 Giiney Afrika'nm 1898'de Giiney Afrika Siyonist 

Federasyonu kurulmadan once Siyonist eylemin bir merkezi oldugu 

gerçegi ve "Rand madenlerinde en zengin giri§imci ve yatirimci 

1 South African Jewish Chronicle, 25 Eylùl 1903. 

2 Julian Amery, The Life of Joseph Chamberlain, C. IV, London, 1951, s. 257. 

183

Yahudilerin Siyonist olmalan" 3 , ïngiltere ve Amerika Birle§ik Devletleri 

ba§ta olmak uzere, oteki Bati devletlerinde daha sonrak iSiyonist 

ba§arisi, iç siyasal yapi ile di§ siyaset arasmdaki ili§kiye bir ôrnek olu§- 

turabilir. 

Gùney Afrika Yahudiliginin siyasal Siyonizm'le, "Uganda onerisi" 

ile ilgisine yansiyan -ama ilk tercihi olu§turmayan- derin baglantisi 

bu zamansiz tasariyi da a§iyordu. Aslinda, Gùney Afrika Yahudileri 

siyasal Siyonizm'e o denli baghydilar ki, ùlke Yahudilerinin yùzde 

99'unun Siyonist baglantisi pekâlâ sôylenebilirdi. 4 Gùney Afrika'ya 

yuzde 8o'i Litvanya'dan gelen Yahudi gôçmenler, ilk ba§larda yoksul 

olmalarma kar§m, tùm beyazlar gibi buradaki îrksal e§itsizliklerin 

yukarilara tirmanmak için olanak sagladigini çarçabuk farkettiler. 

Birçok gôzlemci 120,000 Gùney Afrikali Yahudinin 1945'e kadar, 

dunyada ki§i ba§ina en zengin Yahudi toplulugunu olu§turacagim 

ve, Amerika da dahil olmak ùzere, herhangi bir yerdeki Yahudi 

toplulugundan daha fazla Siyonist dâvâsma katkida bulunacagini 

sôyluyordu. 5 

Herzl'e açikca ôdun vermek için dù§ùnùlmù§ ve Gùney Afrika 

Yahudi topluluguna ho§ gôrùnmek isteyen Uganda onerisinden baçka, 

Afrika'daki Yahudi yerle§mesini ilgilendiren ba§ka birçok tasari daha 

vardi, fakat bunlar çogunlukla îsrael Zangwill'in onderliginde Yahudi 

Toprak Ôrgutu'nùn onerileriydi. Bu tasarilarin herbiri siyasal 

Siyonizm'in, ister Libya'da ttalya, ister Sudan'da, ïngiltere ve 

ister Angola'da Portekiz olsun, bir sômùrgeci devletin çikarlariyla 

uyu§tugu noktasindan yola çikiyordu. En son verilen ornekte, bu 

tasariyi destekleyenler "Portekiz Hùkûmeti'nin Angola'yi etkin bir 

biçimde i§gâl altmda tutamamasmdan ôtùru, bu dù§ùnceyle i§birligi 

yapmak zorunda oldugunu, Gùney-Bati Afrika'dan gelen bir Alman 

tehdidiyle kar§i kar§iya bulundugunu ve 'Angola'da Portekiz bayragi 

altmda gùçlù bir Yahudi kolonisinin o bayragin orada dalgalanmasinin 

tek yolu oldugunu' " 6 tahmin ediyorlardi. Birinci Cihan Sava§i'nin 

ba§lamasiyla Yahudilerin Afrika'ya yerle§mesine ili§kin tùm tarti§- 

'Robert G. Weisbord, African Zùn, Philadelphia, 1968, s. 126. 

'Sarah G. Millin, ThePeople of South Africa, New York, 1954, s. 236. 

5 Dan Jacobson, "The Jews of South Africa: Portrait of a Flourishing Community," 

Commentary, C. XXIII (Ocak, 1957), s. 39; Edwin S. Munger, Afrikaner and African 

Nationalism, London, 1967, s. 20. 

"John Marcum, The Angolan Révolution: the Anatomy of an Explosion (1950-1962), C. I, 

Cambridge, Mass., 1969, s. 3. Alinti: Israël Zangwill, Report, London, 1913, s. ix. 

184

malar kesin olarak sona erip Filistin on plâna çikmiçsa da, bôyle 

bir geli§me olmu§ olsaydi ne gibi olasi sonuçlari olabilecegine dair 

dù§ùncelere yer vermege deger. 

Bir tarihçi §ôyle diyor: 

"Bu ônerinin (Kenya) kabul edilmesiyle Yirminci Yùzyil 

tarihinin nasil degi§mi§ olabilecegini dù§ùnmek ilginç. 

Kenya sôzkonusu olunca, kiçi §unu sorabilir: Bir Yahudi 

toplulugunun orada bulunmasi îngilizlerin o bôlgeyi denetl'emelerine 

yeteeek miydi Ya da Afrika milliyetçiligi kendi 

içindeki bôyle bir toplumu sômùrgeci, kendi gelecegini 

saptama hakki olmayan ve ulusal varlik hakki olmayan bir 

grup olarak mi gôrùrdû...Herhalde, Afrika milliyetçiligi, 

Orta Dogu'daki Arap milliyetçiliginde oldugu gibi, 

modem siyasal Siyonizm'le çati§acakti. O zaman da, horoz 

dôgù§ù Dogu Afrika'da olacak ve Nasir yerine de Kenyatta 

Siyonistlerin nefret ettigi ki§i olacakti." 7 

Olaylar ôyle geli§ti ki, ne Kenyatta ve ne de Libyali ya da Angolali 

milliyetçiler Siyonist yerle§mecilerle kar§x kar§iya gelmek zorunda 

kaldilar; geliçmeler farkh olsaydi, Siyonizm'in sômùrgeci niteligini 

pek az ki§i yadsiyabilirdi. 

Bu arada, Siyonistler Afrika'da dikkatlerini, Ingiliz Afrikasi 

-yani, Kenya, Rodezya'lar ve Guney Afrika- ba§ta olmak ve Belçika 

Kongosu onu izlemek ùzere, Yahudi yerle§melerinin kalabahk oldugu 

yôrelere toplami§lardi. Burada Siyonist ve emperyalist dù§ùncenin 

birbirine baglihgi ve bagimhligi, neredeyse, Afrika'nm gôneyindeki 

beyaz azinhgm merkezine yakmlik oraninda ônemliydi. 

Bu siyasal, toplumsal ve kùltùrel ili§kinin gerçek dogasi kendini 

Gùney Afrika'nm en tanmmi§ siyaset adami olan General Jan Christian 

Smuts ile daha sonra îsrail'in ilk Cumhurbaçkani olacak olan Siyonist 

ônder Chaim Weizmann arasindaki derin kiçisel ili§kide gôsterecekti. 

Smuts'm Weizmann'a ve Siyonizm'e yakmligi Ingiliz imparatorluk 

varligmi kollayan bir gôrevlinin oynadigi rolùn yaniba§mda, ùlkesinin 

sômùrgen sermayeci sisteminin gereksinimlerini dikkate alarak yumu- 

§atilmi§ ve modernle§tirilmi§ de olsa, kendi Afrikaner haikinin îrkçi 

ve saptirilmiç teolojisinden de doguyordu. Smuts-Weizmann dostlugunun 

ônemi, ancak, Weizmann olmasa Balfour Bildirisi'nin olmayacagi 

ve Smuts olmasa 1910'da siyah çogunluk tùm bir yana idlerek kurulan 

'Weisbord, s. 257. 

185

Gùney Afrika Birligi'nin sarsilip yikilacagi animsandiginda, tam 

olarak anla§ilabilir. Her ikisi de bir anlama "temsil" ettiklerine kar§i 

benzer durumlanni korumaga çali§iyor ve her ikisi de ekonomik, siyasal 

vestratejikboyutlardaimparatorluk ôgesi adma hareket ediyorlardi. 

Her iki durumda, Smuts ve Weizmann Bati uygarhginm, bir 

Hiristiyan misyonu ya da Yahudi-Hiristiyan hedefi olarak, baskiyla 

sômùrii ve i§gâlle denetimi sanki iyi §eylermi§ gibi gôstermek yetenegini 

kendilerinde toplamiçlardi. 

1975'de yayinlanmi§ olan Weizmann ve Smuts: Siyonist-Gùney 

Afrika Içbirligine îlifkin Bir Çaliçma adli kitabimda uzun uzadiya 

anlatilan bu ili§kinin ayrmtilanna girmeden belirteyim ki, Weizmann, 

1940'larin ba§inda, 1939-oncesi Îngiliz-Siyonist i§birligi 

Beyaz Kitabmin canlanabilecegini umdugu anlarda, Smuts'a bu 

ittifakm ôncùsu ve beyaz ùstùnlùgùne dayali bir Pan-Afrikanizm'in 

babasi olarak, Afrika'mn gelecegi için bir tasari ônermi§ti. Weizmann, 

26 §ubat 1943 tarihli ve "Afrika Hakkinda Mémorandum" ba§ligim 

ta§iyan bu ilgi çekici belgede, "Afrika'mn sava§tan sonra îngiliz 

Sômurge împaratorlugunun herhalde belkemigi olacagma dayali" 

bir tez geli§tirdi. Weizmann burada, daha sonra, petrolun yerine geçecek 

olan yeni bir kimya endiistrisi için karbonhidratlarm geni§ kullanimini 

ôngôren bir geli§me tasarisi ôneriyordu. Bu tasari içinde 

Weizmann, bir Yahudi Filistin'in, "Afrika Kitasmin, bùyùk bir olu- 

§um olma yolunda geliçebilmesi için bir laboratuar ya da deneme istasyonu 

rolù oynayabilecegini" ileri sùrùyordu. "Afrika ile Filistin 

arasinda yaratilacak bu bagin Filistin'in Arap çevresi içinde yerini 

gùçlendirebilecegini ya da ekonomik ve siyasal yônden, ilerde kurulabilecek 

bir Arap Federasyonu yerine Afrika blokuna girmesini kolayla§tiracagini" 

belirterek sôzlerini bitiriyordu. 8 Smuts Afrika'mn ve 

imparatorlugun gelecegini, ku§kusuz, gerçekçi olarak gôrdùgù ve bu 

tasariyi ele almadigi halde, Weizmann'in Afrika'ya yâkla§imi, genel 

çizgileriyle, Israil'in dù§ùnce biçimini olu§turdu. Bu arada, Gùney 

Afrika'mn destegi 1947'de Filistin'in bôlùnmesine ili§kin B.M. karanna 

yol açan karmaçik Siyonist manevralanna bir hayli katkida 

bulundu. 

Gùney Afrika, gene Smuts'm ônderligi altmda, uluslararasi 

dùzeyde Yahudi devletinin destegine ko§arken, içerde hùkûmetinin 

karçisma militan ve îrkçihk açismdan daha da sag kanatta olan, 

8 Richard P. Stevens, Weizmann and Smuts : A Study in Zionist-South African Coopération, Beirut, 

«975. ek, s. 123-7. 

186

Afrikaner'lere dayali Milliyetçi Parti dikilmi§ti. Bu partinin geçmi§inde 

Semitizm-aleyhdan tavirlar olmasmakar§in, 1947 ve 1948'de dramatik 

bii degi§iklik de yer aldi. Irkçi bir azmlik rejimi korunacaksa, yalmz 

beyaz dayani§masmm geregi takdir edilmi§ olmakla kalmiyor, fakat 

Yahudi sermayesinin çikip gidecegi korkusu da duyuluyordu. Boylece, 

1948 genel seçimleri yakla§tikça, bir zamanlar Hitler'in îrkçi mitolojisini 

benimsemi§ olan partinin diï§uncesinde bir degi§ikligi gosteren 

birkaç ifarete rastlandi. Milliyetçi Afrikaans basim Filistin'deki înliz 

siyasetine kar§i Siyonist terorizm ve muhalefetini desteklemekle 

kalmiyor, Tanri'nin Seçtigi Hiristiyan îrk dedikleri Afrikaner'lerin 

îngilizlerle bagi koparma istegini Siyonistlerin tavirlanna benzetiyorlardi. 

26 Mayis 1948'de Milliyetçilerin, az farkla da olsa, zaferinden 

hemen sonra, Malan hukûmeti îsrail'i de jure tanidi. 

ïsrail'in diplomatik yônden taninmasini hemen, Yahudi destegini 

kazanmak için dù§ùnùlmù§ olan ôteki eylemler izledi. Malan iktidara 

geldikten alti hafta sonra, kendinin ve hukûmetinin beyazlarm herhangi 

bir bôlûntiisùne kar§i ayrimdan yana olmadiklanni açikladi. 

Malan, Israil'e yatik birçok ôteki devletin tavimm daha da ôtesine 

giderek, yasalarla uyu§madigi halde, ïsrail'de hizmet etmek ùzere 

Yahudi yedek subaylarm gitmelerine izin verdikten ba§ka, îngiliz 

Uluslar Toplulugunda Yahudi devletini ziyaret eden ilk ba§bakan 

da oldu. Gùney Afrika'nm karçila^tigi ciddî parasal sorunlara karçin, 

hiikûmet Ïsrail'in çok gereksinim duydugu mal ve paranin yollanmasma 

izin verince, Malan'in Yahudi toplulugu ùstundeki etkisi 

a§agi yukan tamamlanmi§ti. 9 Milliyetçilerin îsrail'i desteklemesi 

ve Semitizme karçi olan resmî siyasetlerine son vermelerinin Yahudi 

toplumundaki tepkisi bu partinin gorù§Icrinin bùtun a§amalarda kabul 

edilmesi oldu. Boylece, apartheid resmen siyasal bir sorun oluyordu, 

havrada ya da Yahudi basimnda suçlanacak bir ahlâk sorunu degil. 10 

Ïsrail'in bagimsizliginm ilk on yilmda, bu devletin ili§kileri Giiney 

Afrika, Etyopya ve Liberya ile smirli kalmiçti. Hem Etyopya, hem 

Liberya'da yônetici Amerikan-Liberyali seçkinlerde a§iri tutucu 

Baptist (Protestan) mezhebi ile birlikte giiçlu bir Amerikan varligi 

ve karma§ik bir Kral Salomon sulâlesi mitolojisi îsrail ile iliçkileri 

etkilemiçti. Aym zamanda, Fransa Bati ve Ekvator Afrikasi, Belçika 

"Richard P. Stevens, "Zionism, South Africa and Apartheid: the Paradoxical Triangle," 

Phylon, C. XXXII, No. 2, 1971. 

10 Ibid. 

187

Kongosu, Ingiliz Bati, Dogu ve Orta Afrikasmda bulunan Avrupa 

yônetimleriyle ticaret ve ekonomi ili§kileri kurulmu§tu. 1957'de 

Gana ile ba§layarak bagimsizhk gelip çattiginda miras olarak kalan 

iliçkiler bunlardi. Çe§itli iliçkilerin varligma kar§m, îsrail açisindan, 

Gûney Afrika ve ôteki beyaz azmlik gôçmenleri yônetimiyle ili§kiler 

geri kalan Afrika çikarlanndan agir basmaktaydi. Bunun sonucu 

olarak, Gùney Afrika'nm îrkçi siyaseti Birle§mi§ Milletler'in neredeyse 

kurulu§undan beri bu ôrgiitte tarti§ilmaktaysa da, îsrail bu ùlkenin 

tutumunu suçlama akimma katilma geregini duymuyordu. 

Ancak, 1955-1956 yillarma gelindiginde, olaylar îsrail'in Afrika 

ile ili§kilerini yeni ba§tan ele almasi zorunlulugunu dogurdu. israil'i 

di§ta tutan 1955 Bandung Konferansi ve 1956'da Suvey§'e ingiliz- 

Fransiz-îsrail saldirisi sirasinda yer alan Yeni Delhi Asya Sosyalist 

Konferansi israil'in Batihlarla ve emperyalistlerle olan ili§kilerinin onu 

ôzenilmeyen bir duruma soktugunu gôsteriyordu. Bôylece, Birle§mi§ 

Milletler'de çogunlugu olu§turacak olan devletlerle yakm ili§kiler 

kurma karan verildi. Kisaca, bu Afrika siyaseti uç temel ilkeye oturacakti 

: (a) Arap etkisinin, gerekirse askerî yardim yoluyla, sinirlanmasi 

; (b) Arap Birligi ùyesi olmayanlarla ekonomik ili§kilerin geni§- 

ledlmesi; ve (c) Birle§mi§ Milletler'in içindeki (ve sonunda Afrika 

Birligi Ôrgùtùnde) Arap devletlerine karçi kullanilmak ûzere, Arap 

olmayan Afrika devletlerinin diplomatik destegini kazanma. Açiktir 

ki, bu siyaset ancak yeni devletler biçimsel egemenliklerine kavu§- 

tukça yava§ yavaç tam olarak uygulanmaga ba§lami§ti. Fransiz uydusu 

olanlar ba§ta olmak iizere, bu devletlerin çogunun, ekonomik ve 

siyasal yônden, Paris'e çok fazla bagli olmalari gerçegi kar§isinda bagimsizhklarinin 

bir anlama kuçkulu olmasi israil açismdan ek bir yarar 

sagliyordu. Temelde, îsrail bagimsizliktan ônceki gunlerde kurdugu 

ticaret baglantilarinm yarattigi havadan yararlaniyordu. 

1957 ve 1961 yillan arasinda îsrail'in Afrika siyaseti Gùney Afrika 

ile olan ili§kilerini on plana almakta devam ettiyse de, Temmuz 

1961'e gelindiginde Fransa'ya yônelik tutucu devletlerden bile apartheid'i 

israil'in kmamasmi isteyen baskilar gelmege ba§ladi. Bôylece, 

îsrail'in ilk ùrkek tepkisi apartheid'i "ùlkenin beyaz olmayan çogunlugunun 

çikarlanna zararli" olarak tanimlamasi oldu. Bunu, kisa 

bir sûre sonra, Israil'in B.M.'de Gùney Afrika'ya kar§i oy verenlere 

birkaç kez katilmasi izledi. 

israil'in, Gùney Afrika'nm îrkçi siyasetine ili§kin daha ônceki 

on-ùç yildir sùrdùrdùgù tavir i§igmda, bu dônù§ù, anla§ilabilecegi 

188

gibi, Giïney Afrika'nm duyarhhgi açisindan bir hayli sùrpriz olarak 

geldi. Gùney Afrika Afrikaans basmi ihanete ugrami§ bir açigm kizguiligi 

ve içtenligi ile §unu sorabiliyordu : 

"îsrail halkinm kendini Yahudi olmayanlar arasinda korumaga 

çah§masiyla Afrikaner'm oldugu gibi kalma çabasi 

arasinda bir fark var mi îsrail halki, Tevrat'tan yola 

çikarak, ôteki halklarla neden kariçmak istemedigini anlatmaga 

çali§iyor; Afrikaner de aym §eyi yapiyor..." 11 

Gùney Afrika Di§ î§leri Bakani 

"Gùney Afrika Hukûmet ve 

kabinenin bakanlari tek tek, geçmi§te, îsrail ile ili§kileri iyile§tirmek 

için yapmadiklarmi birakmadiklarmi" sôyleyerek îsrail'i "dù§manhk 

ve kadirbilmezlik"le suçladi. 12 Ba§bakan Dr. Verwoerd §u rahatsiz 

edici gôzlemde bulundu : Yahudiler îsrail'i orada bin yil ya§ami§ olan 

Araplardan aldilar. Bu noktada onlarla aym dù§ùncedeyim ; îsrail, 

Gùney Afrika gibi, bir apartheid devletidir." 13 Sonunda diplomatik 

iliçkilerin bùyùkelçilik dùzeyinden elçilik dùzeyine indirilmesiyle, 

Îsrail-Gùney Afrika baglannda resmî olarak bir soguma yer aldiysa 

da, ekonomik ve kùltùrel iliçkiler gùçlù kaldi. Bazi durumlarda, Guncy 

Afrika Siyonist Ôrgùtù aslmda bùyùkelçilik gôrevlilerinin ele 

almasi gereken birçok i§ler yaptilar. Daha onemlisi, Gùney Afrika 

Yahudiligi neredeyse genellikle ciddî bir îsrail yanlisi olarak degerlendirilen 

bu durumu affettireeek bir yol olarak dùnya kamu oyunca 

Gùney Afrika'ya yôneltilen ele§tirileri ba§ka yônlere çekmege çah- 

§iyordu. Bu durum, Gùney Afrika Milletvekilleri Kurulu ve Siyonist 

Orgùtù'nùn îsrariyla, Yahudi kuruluçlannm apartheid'i resmen 

suçlamaktan kaçindiklan B.M.'de ôzellikle gôrùlùyordu. 

Afrika ve Asya ile daha gùçlù ili§kileri ôngôren îsrail karari, 

Histadrut (î§ Genel Federasyonu) ve Mapai'm (îsrail î§çi Partisi) 

Filistin'deki Siyonist çabalarinm baçlangicindan beri geli§tirdigi baglantilann 

bezedigi i§çi akimi ve Bati Avrupa sosyalizmine ili§kin temaslardan 

yararlanabildigi için §ansliydi. Gerçekten, îsrail'in bir 

Afrika-Asya siyasetine giriçme istegi, Uluslararasi Ôzgùr î§çi Sendikalari 

Konfederasyonunun temsil ettigi sendikacihk akimmin Afrika 

ile iliçkileri geni§letme karanyla birle§ti. Brùksel'de ùstlenen ve "a§i- 

"Alinti: Henry Katzew, "South Africa: a Country Without Friends," Midslream, llkbahar 

1962, s. 73. 

12 Ibid. 

l3 Rand Daily Mail, 23 Kasim 1961. 

189

iligi" ve "sola kaymayi" sinirlama çabasma yardimci olan ve bunu 

bùyùk ôlçùde denetleyen A.B.D. sendika federasyonlari A.F.L. 

-C.I.O. idi. Bu ôrgùtùn Siyonizm'le gùçlù bir biçimde baglantisi ve 

Afrika'da çabalannm C.I.A. destegiyle belgelenmi§ olmasi bu yazinm 

çerçevesini a§an konulardir. Kisaca, bu ônderler, bu demektir ki, 

Afrika'da i§çi sendikalari akimi kanaliyla "îlimli" ônderler yaratma 

yolunda adamakilli çaba harcamaktaydi. Ve bu denli ônderler de, 

Amerikan, Ingiliz, îsviçre ve îskandinavya i§çi akimlarmm yardimiyla 

Histadrut tarafindan 1960'da Telaviv'de kurulmu§ olan ve gùyâ 

siyasal yônden yansiz Emek Çali§malan ve I§birligi Enstitùsùnde 

degil de ba§ka nerede egitim gôrebilirlerdi Bundan bôyle, Manda 

dôneminde yerle§mecilerin ekonomik ve siyasal yaçamim deneyimi 

altina alip biçimlendiren Histadrut ve Mapai gibi gùçler geni§ kaynaklarini 

ve dikkatlerini, Israil di§ politikasina destek kazanma yolunda, 

Ùçùncù Dunya'ya çevirdiler. 

Bunun sonucu olarak, Israil 1958 ve 1967 yillan arasinda Afrika 

da genellikle hakkinda iyi konu§ulan, bir sùrù yaratici ve gerçekten 

bir hayli beceri isteyen i§lere kalki§ti. Yùksek masrafli tasarilardan 

kaçmarak ve insan ôgesi ùstùnde durarak, dokuz yillik bir sûre 

içinde 2485 Israil uzmani Afrika'da çali§tilar. Asya, Lâtin Amerika 

ve Akdeniz dahil olmak ùzere, bùtùn bôlgelere yollanan uzmanlann 

toplam sayisinin 3476 oldugu gerçeginden hareket edersek, Afrika'mn 

Israil'in bir numarali hedefi oldugu anlaçihr. Aym biçimde, egitim 

için, Israil'e getirilen 12,627 yabanci içinde yansmdan fazlasi, 6640 

ki§i Afrika'dandi. Bu Afrikahlarm sayisi 1958'de 59'dan 1964'de 

528'e firlami§ti. Geli§mi§ devletlerin di§inda aym §eyi §eyi yapan 

devletler içinde en bùyùgù olan Israil'in bu çabasina ili§kin dikkate 

deger gerçekler, rakamlar ve mantik Leopold Laufer'in Israil ve 

Geliçmekte Olan Ulkeler Isbirligine Yeni Yaklasimlar (1967) adli kitabinda 

yer almaktadir. A.B.D. Diçlçleri Bakanhgi Uluslararasi Geliçme Ajansi'nda 

gôrevli biri tarafindan yazilmi§ olan bu kitap Israil'in Afrika'daki 

ba§ansinin temelini anlama ve bundan yararlanma umudunu besleyen 

için son derece ônemlidir. 

Afrika'da Israil'in ve Milliyetçi Çin'in çabalarinm temel gerçegi 

her ikisinin de Amerikan onayiyla i§ gôrmù§ olduklari ve A.B.D'nden 

gelen teknik yardimdan bùyùk ôlçùde yararlandiklandir. Bôylece, 

1950'leide Dôrdùncù Nokta programlariyla A.B.D.'ye gidip egitim 

gôren be§ Israilliden en az biri, daha sonra Israil'in kendi kooperatif 

190

programma katilmi§tir. 14 Ïsrail'in Afrika'daki varhginm ne biçim 

bir§ey oldugunu, C.I.A.'den yardim goren Massachusetts Teknoloji 

Enstitiisune bagli Uluslaraïasi Çali§malar Merkezi denetiminde 

Arnold Rivkin'in 1962'de yazdigi kitap ba§ka bir dùzeyde ortaya koymuçtur. 

15 Rivkin, Afrika ve Bail : Ozgùr Diinya Siyasetinin Ôgeleri adli 

bu kitabinda, "fsrail ôrneginin, Bati modelinden farkli, fakat ôzgùr 

dùnyanm çikarlanna komunist ôrneginden çok daha fazla uyan, 

bir çe§it ekonomik 'ùçùncù gûç' olabilecegini" sôylùyordu. Rivlin 

Amerika için gerçekten hiikûmet siyaseti olacak §u ôneri iistunde duruyordu: 

"ïsrail'in ùçùncu gùç olarak rolù de ùçùncù-ùlke yardim 

teknigini yaratici biçimde kullarak arttirilabilii. Afrika'ya 

yardimi geni§letmek isteyen bir ôzgùr dùnya devleti, ïsrail'in 

ôzel durumu ve birçok Afrika ùlkesi tarafindan iyi 

kabul gordùgùnù gôstermi§ olmasindan ôtùrù, bu artiçin 

bir bôlùgùnù Israil kanaliyla yôneltebilir. Ôrnegin, Bati 

Almanya ya da A.B.D., ïsrail'in Afrika ùlkelerine ek yardimlanna 

malî destegi olu§turmak için, ïsrail'in ôzel 

hesabina yatinlanlarla geri ôdenmek ùzere, Israil'e Alman 

Marki ya da dolarla ôzel kredi açabilirler. Bu krediler 

ïsrail'in ôdeme dengesindeki olumsuz durumu daha iyiye 

gôtùrecegi gibi, Afrika ùlkelerine yapdan yardima malî 

yônden, geri-ôdenmezlik temeli ùstùne, desteklemek için 

ek kaynaklar oluçtururlar. Bu tùrlù ùçùncù-ùlke yakla§imi 

ôzgùr dùnyanin çok-yônlù yardim grupla§malanria ôzellikle 

uygundur." 

Açiktir ki, Amerika açismdan, Israil ile iyi ili§kiler içinde olan 

herhangi bir Afrika devletinin, A.B.D. ile kôtù iliijkiler içinde olmasi 

olasi degildir. Daha açikca, A.B.D. siyasal yônden, mùtevazi bir 

Israil varligi sayesinde, bir hayli daha yogun ve dogrudan Amerikan 

mùdahalesinden çok daha fazla kazanabilir. 

Israil, 1967'den once B.M.'de Afrika ile ilgili olarak yapilan birkaç 

yoklamada tuhaf durumda kaldiysa da ïsrail'in çabalan, genelde, 

baârih olarak degerlendiriliyordu. Herhalde çok sayida degiçik re- 

14 Leopold Laufer, Israël and the Developing Countries: New Approaches to Coopération, New 

York, 1976, s. 5. 

''Arnold Rivkin, Afrika and the West : Eléments of Free World Policy, New York, 1962, s. 84-85. 

191

iimlerle yakin ili§ki 1er kurduktan ba§ka, Israil ekonomisi belirli 

yararlar saglancli. î§in tuhafi §u ki, Israil-Afrika iliçkilerinde degi§iklik 

Haziran 1967 sava§mda îsrail zaferi ile ba§ladi. Gùney Afrika'nm 

beyazlari da ,dahil olmak ùzere, Bati dùnyasmm gururu ve geni§ 

topraklarin fatihi îsrail, bu zaferden i§gâlci, gùçlù ve Prusya-Hegel 

modelinin gerçek imaji olarak çikti. Uzun sùredir "çevrilmi§", "tek 

ba>ma kalmiç", "tehdit altinda" ve kùçùk "demokrasi kalesi" diye 

sunulan îsrail ilkelerine bagli Afrikali ônderlere artik bôyle gôrùnmuyordu. 

Tanzanya Cumhurbaçkani Julius Nyerere ve birçok 

ba§ka ônder îsrail'den tùm i§gâl ettigi topraklardan çekilmesini 

istemekle kalmayip, îsrail'in Filistinli kimligini tanimamasini ve Gazze 

ile Bati Yakasi'ndaki Araplara muamelesini ele§tirdiler. Ama, dogrudan 

dogruya ekonomik tehdidi de içeren Ekim 1973 sava§i Afrika 

devletlerinin îsrail'den kopmasim hizlandirdi. Yalnizca Lesotho, 

Swaziland ve Malawi, Gùney Afrika'nm etkisine çok açik ùç devlet 

olarak, îsrail ile ili§kilerini sùrdùrdù. 

Afrika'dan gelen ve ùretici ile tùketici uluslar arasinda artan 

rekabetle de baglantili olan tepkinin bu a§amasmda, îsrail, Afrika'nm 

egilimini bir yana koyarak, gene, daha ônceki Gùney Afrika ile daha 

açik ili§kiler siyasetine dôndù. Pretoria'daki diplomatik temsilciligini 

bùyiïkelçilik dùzeyine çikaian îsrail Hùkûmeti "apartheid.'i reddeden 

siyaseti degiçmemekle birlikte,...îsrail, Gùney Afrika da dahil olmak 

ùzere, bùtùn ùlkelerle olagan diplomatik ili§kiler kurmasi gerektigine 

inandigini" açiklami§tir. Bundan sonra, bir sùrù ziyaretçiler ve heyetler 

her iki yônde gidip gelmege ba§ladilar : Gùney Afrika'ya gelenler içinde 

daha fazla bilineni Mo§e Dayan'dir. Ve Nisan 1976'da, îsrail Hùkûmetinin 

çagnsiyla, Gùney Afrika Ba§bakani John Vorster daha yakin 

ili§kiler kurma resmî hedefiyle îsrail'e gelmi§tir. Eklemege gerekyokki, 

Gùney Afrika Yahudi toplulugunun bu yeniden ya§atilan ve açik 

ili§kiler yùzunden bùyùk bir kivanç içinde oldugu açiktir. îsrail'in 

dostlan bile bu ili§kilerin doguracagi sonuçlarin îsrail'in imajini 

bozdugunu teslim ederken, Filistinli Arap gençliginin ve siyah Gùney 

Afrika gençliginin baçlattigi kanli gôsteriler ve baskilar dùnyanin 

dikkatini bu yerle§meci devletlerin sùrùp giden varhgina çekmi§tir. 

Ancak, her iki durumda da, A.B.D. ele§tiriyi saptirmaga ve onlara 

kar§i askerî harekâti engellemege çaliçti. Gùney Afrika ile bu 

ilgi îsrail'i savunanlan gùç duruma dù§ùrmekle birlikte, yeryuzùnde 

ayakta kalan îrkçi devletler en dogal iliçkilerini bùtunle§- 

tirirken, tarihin dogal seyrine uydugu gerçegini gôrùyoruz. 

192

Ëk: 

îsrail ile Gùney Afrika arasindaki ideolojik, ekonomik ve gittikçe 

artan askerî ili§kiler B.M. oldugu kadar ôteki uluslararasi ôrgùtlerin 

de rapor ve kararlarina konu olmu§tur. Bunlar, iki îrkçilik biçimi 

arasinda benzerligi gôrecek kadar yetenekli davranmayarak, 

bir yandan apartheid'i suçlarken, ôte yandan, iki yùzlûlùkle Siyonizm'i 

alki§layan kimi devletleri rahatsiz etmi§tir. Ne var ki, B.M.' 

in Batili olmayan çogunluk uyeleri "derin tarihsel ve ideolojik kôk- 

Ieri" 16 olan bu benzerligi gôrmekte gùçluk çekmemekte ve Afrika 

kitasinin ba§i ile dibinde yer alan bu iki nkçilik kalesinin arasmda, 

karçilikli yarara bagh, artan yakin ili§kiyi endi§eyle izlemektedirler. 

ki: 17 

3151/G (XXVIII) sayili ve 14 Arahk 1973 tarihli karar diyor 

"Genel Kurul, Portekiz, Gùney Afrika ve Israil'in (giri§ paragrafi 

7) birbirlerine sagladigi siyasal, askerî ve malî yardimda 

gôruldùgù gibi, Portekiz somùrgeciligi, apartheid rejimi 

ve Siyonizm'in birleçtiginin altmi çizerek, (5) ôzellikle, 

Portekiz somùrgeciligi, Gùney Afrika îrkçihgi, Siyonizm 

ve Israil emperyalizmi arasindaki kutsal olmayan ittifaki 

kmar." 

3324 E (XXIX) sayili ve 16 Arahk 1974 taiihli karar: 

"Genel Kurul, (5) Israil ve Gùney Afrika arasinda siyasal, 

ekonomik, askerî ve ôteki ili§kilerin gùçlenmesini kmar." 

3411 G (XXX) sayili ve 10 Arahk 1975 tarihli karar: 

"Genel Kurul, (4) Gùney Afrika rejimi ve Israil arasinda 

siyasal, askerî, ekonomik ve ôteki alanlarda ili^kiler ve 

i§birliginin gùçlenmesini gene kmar." 

31 /6 E sayili ve 9 Kasim 1976 tarihli karar: 

"Genel Kurul, Genel Kurul kararlarmda belirtildigi gibi 

(yukardaki ùç karar), Gùney Afrika îrkçi rejimi ve Israil arasinda 

siyasal, askerî, ekonomik ve ôteki alanlarda ili§kiler ve 

isbirliginin gùçlenmesini tekrar tekrar suçlami§ oldugunu 

animsayarak... Israil'in Genel Kurul ve Gùvenlik Kurulu'- 

16 19 Agustos 1976'da B.M. Apartheid'c Karji Ozel Komite'nln kabul ettigi rapor: Report 

on the Relations betweeen Israël and South Africa. 

"Bu almtilarda, B.M. uygulamasma uyulmu§tur. 

193

nun kararlarmi agir biçimde çignemek suretiyle, Gùney Afrika 

askerlerini egitmek ùzere yari-askerî personel yollamasi ve 

ve Gùney Afrika'ya sava§ gemisi ve ba§ka sava§ malzemesi 

satmasi gerçeginden ôtùrù derin endi§e duyarak, Apartheid'e 

Karsi Ozel Komite'nin îsrail ve Gùney Afrika ili§- 

kilerini ilgilendiren raporunu dikkate alarak, 18 îsrail'in 

Birle§mi§ Milletler kararlarini agir biçimde çigneyip 

Gùney Afrika îrkçi rejimini suçluluk siyasetinde yùreklendirerek, 

Gùney Afrika îrkçi rejimiyle sùrùp giden ve 

artan iliçkilerini eiddî biçimde kmar; kamu oyunu îsrail'in 

Gùney Afrika îrkçi rejimiyle i§birligine harekete geçirmek 

için, Genel Sekreter'den Apa'theid'e Kar§i Ôzel Komite'nin 

raporunu, çe§itli dillerde, geni§ olarak dagitmasim ister." 

Îsrail-Gùney Afrika ili§kileri, hemen hemen aym sôzcùklerle, 

son zamanlarda, Mayis 1976'de Turkiye'de îstanbul'da toplanan 

Yedinei Mùslùman Di§ îçlcri Bakanlari Konferansmda, Haziran- 

Temmuz 1967'da Mauritius'da Port Louis'de bir araya gelen Afrika 

Birligi Orgùtù Bakanlar Kurulu Yirmi-yedinci Olagan Oturumunda, 

Agustos 1976'da Sri Lanka'da Kolombo'da Baglantisiz Ùlkeler 

Devlet ya da Hùkûmet Ba§kanlari Beînci Konferansmda ve Mart 

1977'de Misir'da Kahire'de Birinci Afro-Arab Zirve Konferansi toplantisinda 

belirlendi ve kmandi. 

"Alinti: dipnotu 16. 

194

iSRAiL, GUNEY AFRiKA VE iRAN 

ABDÛL MÂLlK AUDAH 

îsrail ve Giiney Afrika arasmdaki iliçkiler konusuyla bir dereceye 

kadar ayrmtilariyla evvelce ilgilenildiginden, 1 ben kendimi bu 

ili§kilerdeki bazi yeni geli§melerle smirlayacagim ve gelecekteki 

egilimlerin bir evrimini çizmege gayret edecegim. 

Gùney Afrika ile iliçkilerin geli§mesi bir dizi gôzlem gerektirir. 

Bana gôre, sùper ve bùyùk gùçler, ana eksen Kuzeyde îsrail, Bati'da 

îran ve Gùneyde Gùney Afrika olmak ùzere, uluslararasi sistemin bir 

ait bôlùmunù kurarak yeni uluslararasi durumlar yaratmaga çali§iyorlar. 

Amaç, uluslararasi sistemin Arap ve Afrika-Arap ait bôlùmlerinin 

eylem ve çabalanni felce ugratmaktadir. Bu giri§im ùç devletin 

nisbeten geli§mi§ ekonomilerine ve onlarin askersel baski araçlarina 

dayanmaktadir. "îlerleme ve gùç" kavrami Bati mantiginin 

libéral kavramidir. Ek olarak, bu ùlkeler çok bùyùk yùzeyli geni§ 

bir alani toprak-alti madenlerini ve oteki dogal kaynaklari smirlandirmaktadirlar. 

Bu alanin içinde ve yakminda gùnùmùz uluslararasi 

ticaretinde bùyùk ôneme sahip denizler ve okyanuslar vardir. Bu alan 

içindeki siyasal birimler gorece zayiftirlar. Aralannda sômùrgeci dônemde 

miras kalan siyasal sistem kararsizligi ve dùnya enflâsyonundan 

kaynaklanan ekonomik bunalimin da bulundugu artan sayida 

sorunlardan sikmti çekmektedirler. 

§u ana deginki hiçbir resmî anlaçma bu eksendeki ùç ùlkeyi 

baglamamaktadir. Buna kar§in, ikili ili§kiler ve dùzenlemeler belirgindir. 

Bu uluslararasi durumun billûrla§masinda, uluslararasi ili§- 

kiler ôrùntùsùndeki degi§meler, 1970'lerdeki gùçler dengesi ve 1980' 

lerdeki tasanlar îçiginda katalizôr Amerika ve dolayisiyle NATO 

politikasidir. 

Bu a§amanm ve gelecekteki geli§imlerinin amaç ve hedeflerini 

açiga çikarmak için Haziran 1967 sava§i ve sonreisina, Arap ulkelerinin 

'Sempozyumda Abdulmâlik Audah'nin sunumu Richard P. Stevens'in "Israil ve Afrika" 

konulu ara§tirmasindan sonradir. Audah, bundan dtiiru sunumunu burada yaymlananla 

simrlami§tir. 

195

yenilmesi ve Sùvey§ Kanalinm kapatilmasma gitmemiz gerekiyor. 

NATO'nun stratejik kavramlanna gore, uluslararasi sistemin Arap 

alt-bôlùmùnùn eylemlerini denetleme ve caydirma gôrevi yapan 

Israil ile birlikte Arap bôlgesinde yeni bir durum belirdi. Buna Avrupa'nin 

ve Amerika'nm H : nt ve Gùney Atlantik Okyanusu yoluyla 

uluslararasi gemicilik ve dcaret yolla.'ina olan artan ilgisi eklendi. 

Bunun içindir ki, biz on yil ônceden ba§lamak ùzere belirli bir dùzeye 

kadar Amerika'nm ve Avrupa'nin çikarlarinin Arap bôlgesinin merkezinden 

gùneye, yani Basra alamna kaydigini gôrùyoruz. Bundan 

sonradir ki, Avrupa ve Amerika'da Basra bôlgesinde askerî bo§luk ile 

devledere sizma ve saldiri biçiminde olan di§ dokuncalar konusunda 

tarti§malar baçladi. Aym zamanda îran'in askerî gùcù ilgi gerekdren 

bir biçimde geliçtirildi. Bu olu§amlara NATO'ca verilen ônem, 

1960'larin sonuna dogru konuyu incelemek ve ôneriler getirmek 

amaciyle bii ad hoc komitenin kurulmasiyla sonuçlandi. Kasim 1972'de 

-bu tarihi iyi hatirlamanizi ôneriyorum- NATO Konseyi Hint Okyanusu 

ve Gùney Atlantik bôlgesinin savunmasmi ve tefti§ini ôneren tasanlarm 

olu§tur ulmasmi gerektiren komite raporunu onayladi. Bôylelikle, 

hiç duyurulmadan NATO eylem bôlgesi ve askersel eylem alani 

geni§letildi. Resmî olarak NATO, kesin yùkùmlùlùklerine bagli 

olarak, ùç kitayi tùm kiyisiyla sinirlayan Akdeniz'i oldugu kadar, 

Bati Avrupa ve Yengeç Dônencesinin kuzeyindeki Atlantik bôlgesindeki 

Amerika'yi da korur. 

Bu kurulan ve onaylanmi§ strateji, NATO'yu ilgilendirdigi kadanyla, 

bir donanma ussù ve Basra bôlgesinden Hint ve Gùney Atlantik 

Okyanuslari denizyollan araciligiyla Bati Avrupa ve iki Amerika'lara 

kadar uzanan petrol akimmi koruyan ekonomik ve askerî istihkâm 

durumuna gelen Gùney Afrika'nm ônemini arttirmi§tir. Hint Okyanusunda 

biïyùk bir Ingiliz-Amerikan ùssùnùn in§a edildigi Diego 

Garcia gibi adalar, askerî ve stratejik ônemlerini arttirmiçlardir. 

Aym durum Afrika kitasinin Bati ve Gùney kiyilarina, ba§ka 

bii deyimle, Angola, Namibia ve Cape Verde Adalarina oldugu 

kadar uluslararasi denizcilik yollannin oldugu Dogu Afrika (Mozambik) 

kiyisi için de sôzkonusudur. Bu bôlge ve ùlkelei, ya Avrupa 

ba§atligimn sùrekli kilinmasi, ya da Bati Avrupa ve Amerika siyasasim 

kabul eden hùkûmetler olu§turulmasi plâninin ba§ansi için 

gereklidir. 

Fakat gôrulmemi§ bunalimlar ortaya çikti ve alinan tùm ônlemlere 

ve uygulanmasim garanti eden hùkùmlere kar§in, bu plâni 

196

engelledi. Bu bunahmlar, a§agidaki biçimde ôzetlenebilecek belirli 

bazi uluslararasi geli§melerin sonuçlandir : 

1) Portekiz imparatorlugunun tasfiyesini baçlatan fa§ist rejimin 

çôkù§ù Mozambik'te FRELIMO'nun rolùnùn taninmasi, bu Cephenin 

ônderligi altinda bagimsizhk bildirisi ùzerinde anla§maya varilmasinin 

yanmda Angola'nm bagimsizhginin ve Cape Verde Adalari'ndaki 

referandum tarihinin belirlenmesi. 

Bu bagimsiz Afrika ùlkeleri, Bati dunyasi ve NATO'nun devrimei 

ve sosyalist devletler, yani hiir dunyanin dù§manlari olarak adlandirdigi 

bir halkaya dahil edilmiçlerdir. Tùm bunlar, 1976 sonuna 

dogru Angola'daki sava§in ardmdaki gizli gùdùleri gôstermektedir. 

Ne yazik ki, bùyùk gùçlerin mùdahalesi ve bu sorunla ilgili olarak 

uluslararasi çeli§i Angola sorununa bakmak için toplanan Afrika 

Birligi Ôrgùtù toplantilan sirasinda açikea belli oldugu ùzere uluslararasi 

sistemin Afrika bôlgesinin çôkmesine yol açti. 

2) Ekim 1973 sava§min bir sonucu olarak ve ôzellikle petrolùn 

Arap haklarmi savunmada bit silâh olarak kullanilmasindan sonra, 

dùnya kamu cyu §imdi Arap dù§ùnccsiyle avni gôrùçtedir. Bu baglamda, 

Afrika-Arap i.§birligi yalnizca ïsrail'le Afrika ùlkeleri arasindaki 

ili§kilerin sertle§mesiyle degil, fakat aym zamanda B.M. Genel 

Kurulunda bir ortak gôrù§ùn uyarlanmasiyla en yùksek noktasina 

ula§ti. Bu, Gùney Afrika delegesinin itimatnamesinin reddinin ve 

Yasser Arafat'm 1974 dôneminde konu§mak ùzere çagrilmasinin 

nedenini de açiklar. 

3) Fakir ve zengin ùlkeler arasindaki karçitligin §iddetlenmesi, 

yeni bir dùnya ekonomik dùzenini ve ham maddeler fiyatlanni gôrù§- 

mek ùzere toplanan B.M. ôzel dônem tarti§malari sirasinda somut 

olarak ifadesini buldu. Bu duium, Ûçùncù Dùnya ùlkeleri arasinda 

yeni bir çerçeve içinde sorunlanni daha belirtme ve tutumlarmi daha 

iyi saptamayi saglamasmin yanisira bir dayani§maya da yol açti. 

Bunlann hepsi kurtulu§ akimlan eylemlerinde genel bir kesilme 

oldugundan gerekliydi. Bunun nedcnleri, gerici darbeler, ekonomik 

bunalimlar ve bazi kurtulu§ ve sômùrgecilige kar§i sava§im ônderlerinin 

ôlùmùydù. 

Guney Afrika ve Israil arasindaki ili|kiler ik.i ùlkenin açikça bir 

eksen olu§turmasma kadai desteklendi. Diplomatik temsilcilikleri 

bùyùkelçilik dùzeyine yùkseltildi. Gùney Afrika Ba§bakani Vorster, 

197

1976 Nisaninda îsrail'i ziyaret etti ve bu ùlkeyle ekonomik anlaçmalar 

imzaladi. Bi2.1erin, Filistin, Zimbabwe, Namibiave Azania'da (Giiney 

Afrika) dogru olarak ôzgùrlùk akimlari ve silâhli sava§imlar diye andigimiz, 

onlarm terôrizm ve sizma dediklerine kar.31 koymak amaciyla 

ve gîzli askerî anlaçmalar, haber aima raporlan degi§imi ve e§gudùmù 

deneylerine de atif yapildi. 

Ôteki ve daha ônemli diizeyde, Amerika, Afrika devletleri ve 

ônderleriyle dogrudan dogruya temaslar kurmada daha faal bir roi 

oynuyor. En son ôrnek Di§ î§leri Sekreteri Kissinger'in Lusaka'da 

Afrika'mn gùneyindeki sorunlara siyasal çôzùmler getirmeyi amaçlayan 

Amerikan siyasetine atifta bulunmasidir. Kissinger, ek olarak, 

Giiney Afrika Ba§bakani Vorster ile Bonn'da gôrù§tùgûnu açikladi 

ve Agustosta Tahran'da bir ba§ka gôrù§menin clacagini bildirdi. Bugûne 

kadar hiç kimse, bunun Iran ve Gùney Afrika arasinda i liçki 1er 

kuran ve bôylece îran'i Îsrail-Gûney Afrika eksenine katan bir giri- 

§im oldugunu bilmiyor. 

Kisaca, Arap ve Afrika devletleri, §imdi yenilenmi§ Amerikan 

giri§imleri, NATO stratejisi ve kendi askerî ve stratejik beklentilerini 

tehdit eden artan sorunlar ve bir sùrprizin sonuçlanni etkisiz kilici 

îsrail, Gùney Afrika ve îran'm rolu ile kar§i kar§iyadirlar. 

Geçmi§ deneyimin i§igmda, bu dùçmanhk politikasina kar§i gelmede 

bize dùçen tek çôzùm, bize dostça olan ùlkelerce, bôlgesel ve 

uluslararasi ôrgùtlerce desteklenen Afrika-Arap i§birligini bir silâh 

olarak kullanmaktir. Fakat bu plâni etkisizle§tirmesi olasi ana eylem, 

Filistin, Zimbabwe, Namibia ve Azania direni§ akimlari arasindaki 

i§birligini gùçlendirmektir. Bôyle bir e§gùdùm, îsrail ve Gùney Afrika'ya 

kesin bir darbe vurmada ve bôylece bôlgemizdeki son îrkçi 

rejimlerden kurtulmada tek araçtir. 

198

KURTULUÇ AKIMLARINA DUÇMANLIK 

VE GERÎCÎ AKIMLARA DESTEK 

S. G. IRORU 

Emperyalizmin kurtulu§ akimlanna dù§man oldugu genellikle 

bilinmektedir. Ayni biçimde, emperyalizmin gerici giiçleri destekledigi 

de bilinen bir olgudur. Bu yiizden, bu çali§manin amaci 

emperyalizmin sagladigi yardimlari siralamak degil, emperyalist 

yardim politikalarinin, içinde etkinlik gosterdigi kavramsal ve içlemsel 

çerçeveyi betimlemektir. 

Bu çaliçma Afrika ile sinirli olacaksa da, bulgulan genel olarak 

tum Uçùncii Dùnya'ya uygulanabilir. 

Bugùn Afrika'nm siyasal haiitasinda kirk-sekiz egemen devlet 

gôrùluyor. Bu devletler ulusal egemenligin ve kendi kendini yônetmenin 

çe§itli dùzeylerinde bulunmaktadirlar. Afrika'nm ayni siyasal 

haritasi, sômùrgeciligin biikaç bôlgede hâlâ varoldugunu gôstermektedir: 

Bati Sahra, Afar ve îssa'larin topragi, Zimbabwe, Namibia 

ve Azania (Gùney Afrika). Teknik açidan egemen olsa ve uluslararasi 

toplum tarafindan bôyle gôrùlse de, Gùney Afrika'daki apartheid, 

Afrika'da kabul cdildigi gibi sômùrgeci bir uygulamadir. Bu gôrù§, 

Afrika Birligi Ôrgùtù'nùn 1963 yilinda yapilan açili§ oturumunda 

alinan Irk Aynmi ve Dekolonizasyona ili§kin karara uzanmaktadir. 

Afrika'da bugùn yalniz, be§ bagimli ùlke bulundugu için, sômùrgecilige 

geçmi§e ait bir olgu gibi bakma egilimi vardir; bu dù§ùnù§ biçimi 

siyasal degil, aritmetikseldir. Bu egilim, ilerleme ve modernle§mede 

ortakliktan, "yeni bir ban§, refah ve insan onuru dônemî"nden sôz 

eden emperyalist propaganda tarafindan kasden ôzendirilmektedir. 

Gùney Afrika'nm son kurtulu§una giden yolda gôrùldùgù gibi, bu 

egilim, yumu§ama ve diyalog yanilsamasi tarafindan beslenmektedir. 

Giri§ niteligindeki gôzlemlerimizi tamamlamamiz açisindan her 

Afrika devletinin iç politika modeliyle, bu devletin kitadaki kurtulu§ 

akimlari kar§isindaki tutumu ve konumu arasinda bir ili§ki bulundugunu 

belirtmek yararli olacaktir. Bu durum ayrica §u iki olguyla 

karma§ikla5iyor : i) Kurtu)u§ akimlari içindeki parçalanma egi- 

199

limi; (2) Afrika di§indaki kurtulu§ akimlarinin desteklenmesinin ko- 

§ullari ve 

niteligi. 

Bu çali§mada kurlulus akimi devimine geni§ anlam verilmi§tir. 

Deyim §u anlamlari kapsiyor: 1) Sômurge kalintilanndaki kurtulu§ 

akimlari; (2) Azania'dakiapartheid kar§iti akimlar; (3) Filistin Kurtulu§ 

Ôrgùtù'niin sava§imi; (4) bagimsiz Afrika devletlerinde yenisômùrgecilikle 

sava§an halk hareketleri. Zimbabwe, Namibia, Bati 

Sahra ve Afar ile Issa'daki sava§imlarin ulusal kurtuluç akimlari oldugu 

genellikle kabul edilir. Afrika Ulusal Kongre'sini ve Azania Pan 

Afrika Kongresi'ni de ulusal kuitulu§ sava§imlan içinde gôrmekte 

bir sakinca yoktur. Filistin Kurtulu§ Ôrgutù'nun sava§imi bir ulusal 

kurtulu§ akiminin tûm niteliklerine sahiptir. Siyonizm Filistin'de yabanci 

birôgedir; Filistinli Araplann çogunlugunu yurtlanndan ederek 

ve onlann tiim siyasal haklarmi ellerinden alarak bir Arap ùlkesini 

sômurgele§tirmi§tir. Bu irk temeline dayanan sômurgecilik, Israil 

Yahudi devletinin kurulmasinda kullanilmi§tir. Bu durum, gùce dayanan 

ve temelde Gùney Afrika'daki apartheid'den farksiz îrksal ùstùnlûktûr. 

Kurtulu§ akimi deyimi, bagimsiz Afrika ùlkelerinde yeni emperyalizm 

ôrneklerine kar§i olan halk hareketlerini de içine almaktadir. Bunlarin 

kurtulu§ akimlari olarak taninmasi gerekii, çùnkù eski bir sômùrgedeki 

emperyalist çikarlan ortadan kaldirmak için bir devletin 

kurulmasi teknik ùstunlùk saglasa da, sômùrgeci di§ çikarlara olan 

ulusal bagimhlik sùrmektedir. 

Çimdi konumuzun diger ôgesi olan yardim olgusunu ele alirsak, 

iki-yanh ya da çok-yanli uluslararasi yardimin insancil bir uygulama olmadigmi 

sôyleyebilirim, Yardimdan beklenen diplomasiyle hizmettir. 

Buna kar§ilik, diplomasi yardimdan, yardimi veren ùlkenin çikarlannm 

yùriitùlmesi ve geli§tirilmesi için elveriçli siyasal ve askersel 

ko§ullarm saglanmasinda yararlanir. Dùnya Bankasi'nin eski bir 

ba§kani olan Eugene Black geli§me yardimi diplomasisinden sôz ederken 

yeterince dùrùst ve içten olmuçtu. Black, bu yardimin ve yardim 

plâninin, yardimi alan ùlkeyi, veren ùlkenin çikarlari dogrultusundaki 

bir siyasal ve ekonomik geliçme çizgisinde tutmak amaciyla kullanildigmi 

açikça gôrmùçtu. Bu durum, yardim veren ùlkelerin genellikle 

çok-yanh yardimlara neden pek hevesli olmadiklanni ve neden daha 

çok iki-yanh yardima ba§vurmak istediklerini açiklamaktadir. 

Çikar gôzetmeyen yardimdan da sôz ediliyor. Bu, içtensizlik ve 

dùzenbazhktir. En dù§ùk oranda ve ko§ulsuz olarak yardim vermek 

200

olasidir ve gerçekten de iyi bir §eydir. Ancak, genellikle, yardimin 

iyi-niyet olgusunun varligini destekleyecegi, ya da yardim alan ùlkenin, 

veren ùlkenin kendi çikarlari acisindan dùçmanca gôrdùgù 

bir siyasal çizgiyi ve diplomadk eylemi izlemesini engelleyecegi 

umulur. 

Yardimin burada belirdlen biçimde kullanilmasinin ideolojik 

sinirlamalarinm bulunmadiginin vurgulanmasi gerekir. Ideolojik 

baki§ açisi ne olursa olsun, herhangi bir ùlke, kendi çikarlanni 

desteklemek için yardimdan yararlanabilir. Belirleyici etken ideoloji 

degil, yardimi veren ùlkenin taahhùdù ve yetenegidir. 

Ekonomik, askersel, siyasal ya da diplomatik olsun, yardim, çe- 

§itli ve hemen hemen her amaca hizmet eder. Dolayisiyla, yardim 

Afrika devriminin çôzùmleyicileri için kendi baçma pek ônemli degildir. 

Asil bùyùk ônem ta§iyan, yardimi çevreleyen ko§ullardir. Biz, 

yardimin kaynagi, niteligi ve altinda yatan zihniyetle ilgilenmekteyiz. 

Ancak, yardimin bu çeîtli yanlari dikkatle incelendikten sonra, 

yardimin Afrika devrimini destekledigi ya da kôstekledigi gibi bilimsel 

bir sonuca vanlabilir. Yardim, yardimi veren ùlkenin degil, 

bizim baki§ açimizdan degerlendirilmelidir. 

Emperyalizm tarafindan Afrika ve Orta Dogu'ya verilen yardimin 

stratejisi ve taktikleri yalnizca emperyalizmin bu bôlgedeki 

jeopolitigi açisindan tam olarak anlaçilabilir. Bu konuda ùç ôge 

ônemlidir: (i) Amerika Birleçik Devletleri'nin onderligindeki emperyalist 

gùçlerin e§gùdùmlù eylemi; (2) Gùney Afrika ve îsrail'in 

askersel-siyasal ùsler olarak saglamla§tirilmasi ve (3) Afrika'nm her 

her ait bôlgesinde ileri askerî karakollar ve/ya da diplomatik eksenler 

kurulmasi. 

1960'a kadar Afrika'daki sômùrgeci gùçlerin ôzerk hareket ettikleri 

sôylenebilir. Gana'mn Nkrumah'sinin, Misir'in Nasir'inin, Gine'- 

nin Seku Ture'sinin etkinlikleri, Afiika kurtulu§unun desteginde e§- 

gùdùmlù Afrika diplomasisinin stratejisini ortaya koymu§tur. Afrika'da 

sômùrgeci gùçler de benzer bir biçimde tepki gôstermi§ler, kendi 

aralarindaki -ve bazi uydu Afrika ùlkeler arasindaki- e§gùdùmlù 

eylemden Afrika devrimine karçi direnmek için yararlanmaga ba§- 

lami§lardir. Bu stratejinin en belirgin gôstergesi Afrika Birligi Ôrgùtù'- 

nùn, açik emperyalizmden kurtulu§a yardimci olacak fakat yeni-sômùrgecilige 

ve uydula§maya kai§i sava§imi engelleyecek biçimde 

kurulmu§ olmasidir. Bu tutukluklara kar§in, Afrika devrimi 1963 

ile 1975 yillan arasinda ilerleme kaydetmi§tir. Portekiz sômùrgeci 

201

NATO ùlkelerinden sagladigi yardima ragmen sava§ alanmda 

bozguna ugrami§tir. Gana'da, Libya'da, Sierra Leone'de, Benin'de, 

Brazzaville Kongosunda, Somali'de, Etyopya'da, Uganda'da ve Nijerya'da 

yeni-sômiirgeci mevziler geriletilmi§dr. Emperyalizmin Angola'da 

bozguna ugramasi, Afrika'daki eski sômurgeci guçlerin -ïngiltere, 

Fransâ, Portekiz, Belçika- e§gudùmliï eyleminin, Afrika devriminin 

artan giicuyle ba§a çikamayacagini Bati'ya son kez ve çarpici 

olarak gôstermi§, emperyalizmin stratejik yedegi Amerika Birle§ik 

Devletleri'nin sava§a katdmasi gerekmiçtir. 

Afrika devriminin çôzumleyicileri bunu bir sure beklemi§lerdi. 

Bu geliçmenin bu sirada ortaya çikmasi Asya'daki kurtulu§ 

hareketlerinin gûciine çok §ey borçludur. Fakat, A.B.D.'nin vekilleri 

aracihgiyla kendi etki alanlari olarak Afrika'da at ko§turan eski sômurgeci 

gûçlere bagimsizhk kar§iti konumlarda ôteden beri yardim 

ettigi, onlari cesaretlendirdigi bilinmektedir. Ama, §imdi, A.B.D. 

Afrika'da ûstlendigi ônderlik roliinii kendisi açiga çikarmi§tir. 

Bu yilin 27 Nisaninda, Zambiya'nm Lusaka kentinde tarihsel 

konu§masim yapan Amerika Birleçik Devletleri Di§ îçleri Sekreteri 

Henry Kissinger §ôyle diyordu: 

"Ba§kan Ford beni buraya bir taahhut ve i§birligi mesajiyla 

yolladi. Afrika'ya geldim, çiinkù Afrika'ya yônelik tehditler, 

birçok yônden, modem çaga yônelmi§ tehditlerdir. Ahlâkî 

ve siyasal olarak, Afrika'daki ulusal bagimsizhk drami, 

son ku§ak boyunca uluslararasi ili§kileri degi§tirmi§tir ... 

Afrika'ya ulkemin sizinle çah§mak istedigini gôstermek 

uzere açik bir dù§unce ve açik bir yurekle geldim... 

Gezimin amaci Amerikan politikasinda yeni bir bir dônemi 

ba§latmaktir. 

"Bir dîinya gùcii olarak Amerika'nm sorumluluklari, bugùn, 

bizim, dunyanin be§te-birini kaplayan geni§ ki tanin 

bagimsizhgi, bari§i ve refahiyla yakmdan ilgilenmemizi 

gerektiriyor." 

Mesaj yeterince açik. ïki noktayi aydinlatmamiz ve bir noktayi vurgulamamiz 

Henry Kissinger'in hedeflerini dahaderin bir biçimde degerlendirmemize 

olanak verecektir. 

Zaire'de Belçika'nin biraktigi denetleyici gùç gôrevini ustlenmesinin; 

NATO'nun Gine-Bissau, Mozambik, Cape Verde Adalan, 

202

Principe, Sao Tomé ve Angola'daki ulusal kurtulu§ akimlarma set 

çekme çabalarmda Portekiz'e saglandigi açik ve yuzsiiz destegin; 

Angola iç sava§inda FNLA ve UNITA giiçlerini silâh, para ve parali 

asker yardimiyla desteklemesinin; Rodezya ve Gùney Afrika'ya kai§i 

uygulanan Birle§mi§ Milletler yaptinmlarini atlatmasinin; ve askcrî 

ve ekonomik alanda, Birle§mi§ Milletler'de ve son olarak Entebbe 

Hava Alanindaki insafsiz saldinda Israil'i açikça desteklemesinin 

gôsterdigi gibi, Amerika Birle§ik Devletleri Afrika'da hiçbir zaman 

ulusal bagimsizliktan yana davranmami§tir. 

Ikinci olarak, Henry Kissinger Afrika'ya Lusaka konuçmasinda 

savundugu gibi, "açik dù§ùnce ve açik yùrekle" gelemezdi. Çùnku 

ayni konu§mada Amerika Di§ î§leri Sekreteri daha sonra, elinde 

"bu kit'a için yeni bir yardim programi" bulundugunu soylemi§tir. 

Bu konudaki dù§ùncesi o kadar somut bir duruma gelmi§ti ki, Kissinger, 

"çok-yanh i§birligi yoluyla kalkinma"nin "endùstrile§mi§ uluslarm, 

petrol ùreticisi yeni zengin ùlkelerin ve bizzat kalkinmakta 

olan ùlkelerin" içbirligini gerektirecegini sôyleyebilmiçtir. Kissinger 

Amerikan hedeflerinin ne olduguna karar vermi§ olmalidir, çunku 

Afrika'nm "A.B.D. ile çati§ma taktikleri"yle ba§anya ula§amayacagim 

belirtmi§ ve ardindan tehdit edercesine eklemi§tir: "Bizim [A.B.D.] 

kendimize olan saygimiz o kadar gùçlùdùr ki, içerden ya da di^ gùçlerden 

gelecek baskxlara izin vermeyiz." 

Henry Kissinger'in Lusaka konu§masmda açiga vurmadigi bir 

bùyùk gerçek, A.B.D.'nin geni§ Afrika topraklarinda çikari oldugudur. 

Gerçekte, Amerika'nm ilgisini çeken, toprak, daha dogrusu Afrika 

topraklarmm altindaki ya da ùstùndeki zenginliklerdir. 

Emperyalizmin Afrika'daki jeopolitiginin ikinci dayanagi, kitanin 

iki ucunda iki gùçlù askersel-siyasal ùssùn kurulmasidir. Bunlar, 

apartheid bayragi altindaki Gùney Afrika ve Siyonizm'in sava§ 

çigliginin ardmdaki îsrail'dir. Bu askersel-siyasal ùsler, kesinlikle 

Afrika kar§iti siyasal gôrù§ler geli§tirmi§lerdir. Son aylarda, yalniz 

kendilerini savunacak gùce sahip olmadiklarmi, smirlarmdan binlerce 

kilométré ôtede saldiri eylemine giri§cbilecek yetenekte olduklarini 

da gôstermiçlerdir. 

Emperyalizmin Afrika'daki jeopolitiginin ùçùncù kaynagi, Afrika'mn 

lier ait bolgesinde ileri askeri karakoJlarin ve/ya da diplomatik 

eksenlerin olu^tuiulmasidir. Burada egemen Afrika devlctlerinden 

yararlanilmaktadir. Amaç, Afrika kitasmda emperyalizmin askersel 

ve siyasal eylemlerini arttirmaktir. 

203

ilgili iilkelerdeki iç geliçmelerin sonucu olarak bu karakollarin 

siirekli degi§mesine kar§in, sistematik olarak kurulmak istenen §ey 

konusunda açik bir fikre varmak hâlâ olasidir. Kuzey-bati alt-bôlgesinde 

bir askerî karakol var - Fas. Kuzey-dogu Afrika'da Ùrdùn'le 

Sudan'i artan ôlçiide kendine çekmege çali§an Kahire-Riyad diplomatik 

ekseni var. Dogu Afrika'daki askerî karakol Kenya'dir. Bati Afrika'- 

da ise Togo ile Kamerun'u artan olçiide kendine çeken Dakar-Abican 

diplomatik ekseni bulunmaktadir. Emperyalizmin Orta Afrika'daki 

ôncusiï Zaire'dir. Ve Gùney Afrika alt-bôlgesinde Zambiya'ya bir 

diplomatik roi verilmiçtir. Bu §eytânî plânlara etkinlik kazandirma 

sùreci gelisiyor. Plânm gerçekle§ip gerçekle§meyecegini, sonradan ortaya 

çikacak dù§ùncelerin ve iç geli§melerin bu devletleiden bazilanni 

kendilerine verilmi§ lolden kurtànp kurtaramayacaklarim gôrmek 

için biraz zamana gereksinim vardir. 

Burada bir noktayi vurgulamak gerekiyor: Kahire-Riyad diplomatik 

ekseniniti emperyalist konumlara hizmet etmesi için yaratilmasi 

gibi, Siyonizm'in Afrika'ya kar§i bir askerî ve siyasal lis olarak 

kullanilmasi da, Afrikalilarm ve Araplann sava§imlarinin ayrilmaz 

bir biçimde, sikica birbirine baglanm].§ oldugunun -eger bôyle bir kanit 

gerekliyse- olumlu bir kanitidir. Arap dâvâsinin Afrika ile ilgisi olmadigini 

savunan Afrikalilar ve aym biçimde Arap ulkeleriyle Afrika' 

daki ulusal ve ekonomik bagimsizhk sava§imlarmm temel baglantisini 

gôrmeyi reddeden Araplar, yerlerini emperyalizmin yaninda beliilemektedirler. 

Bunun farkmda olup olmadiklari ônemli degildir. Ve 

Arap petrol zenginliginin bir bôlumiinun Afrika'nm emrine verilmi§ 

olmasi bu durumu çuriitmemekte, aslinda denetim mekanizmasinm 

ne kadar ôzenle olu§turuldugunu gôstermektedir. Yardim alan ùlkelerin 

yardimin asil kaynagmi ve nedenini farketmelerini ônlemek 

amaciyla, emperyalizmin yardimi, gittikçe daha çok gerici Afrika ve 

Arap guçleri aracihgiyla gôndermekte oldugu açiklik kazanmaktadir. 

Modem çagm en iyi bilinen emperyalist yapilan, tarihsel olarak 

beyaz îrkm yarattigi §eyler olsa bile, emperyalizm ôzùnde bir renk 

ya da irk olgusu degildir. Temel etken ekonomik gùç olmu§tur. Emperyalizmin 

yarattigi dùnya ili§kileri içinde Afrika ve Arap ùlkelerinin 

ôzde§ konumlan, bu iki halka, emperyalizmin, Siyonizmin, apartheid'in 

ve Arap-Afrika gericiliginin diplomatik entrikalannin ve propagandalarmin 

kolayca çikamayacagi bir birlik ve tutarlilik vermektedir. 

204

§imdi Afrika'daki emperyalist yardim stratejisi konusunda genel 

sonuçlara varilabilir : 

1) Kurtulu§ akimlarma yapilan yardim, genellikle bu akimlai 

içinde bôliinmelere yol açmak ve bunlari sùrdurmek, dolayisiyla 

siyasal bagimsizliga giden yolu kesmck anlamma gelir. Bbyle olmadigi 

takdirde, açik sômurge yônetiminin sona ermesi kaçinilmaz noktaya 

gelmiçse, bu tùr bir yardim, dogacak bagimsiz devletin yeni-sômiirgeci 

çizgisine konmasi anlamma gelecektir. 

2) Bagimsiz Afrika devletlerine yapilan yardim aslinda gerici 

(yani empeiyalizmyanhsi) rejimleriçindir. Bununla gôzetilen amaç iki 

yônludùr: Ekonomik ve kùltiirel bagimsizligin elde edilmesi ve ya§am 

duzeyinin geli§tirilmesi için halktan gelen iç baskilara karçi bu gerici 

rejimleri desteklemek; kendi kendini yônlendirerek kapitalist sistemi 

reddetmi§ olan Afrika devletlerini istikrarsizliga sùriiklemek için bu 

gerici hukûmetleri desteklemek. 

3) Apartheid'e ve Siyonizm'e yapilan yardim, Afrika ve Orta 

Dogu'yu emperyalist yôrungede tutmak için, bu birincil ônemdeki 

usleri destekleme amacina yôneliktir. 

Sonuç olarak, yardim, Afrika ve Orta Dogu'da emperyalist 

konumlan geliçtirmenin en bùyuk silâhi durumuna gelmi§tir. Yardim 

vermc mekanizmalari içinde apartheid, Siyonizm ve Afrika-Arap 

gericiliginden yararlanilmaktadir. Emperyalizme kar§i sava§im yalnizca 

birle§ik siyasal ve diplomatik eylemi degil, Arap ve Afrika devrimlerinin 

gùçleri tarafindan ayn bir yardim stratejisinin gerçekle§tirilmesini 

de gerektirecektir. 

205

V 

SiYONiZM'i 

ELE§TlRENLER

YAHUDiUK VE SiYONÎZM ARASINDAKÎ 

AYRIM 

G. NEUBURGER 

Tevrat, ilk insanin yaradili§indan sôz ederken, en onde gelen 

Yahudi yorumcularindan Rashi, Adem'i olu§turan topragm, yerkiirenin 

bir noktasmdan degil, degi§ik yerlerinden alindigini anlatir. 

Bôylece, insan onuru kiçinin dogdugu yere bagli olmadigi gibi, bir 

bôlgeyle de sinirlanmaz. 

Ki§inin bùyùklùgu ya da degeri di§ gorunii§ùyle olçulmez. Yahudiler, 

Adem'in, Tanri'nm 1 bir yansimasi ve tùm insanligin atasi 

olduguna inanirlar. însan tarihinin bu a§amasmda, kendi di§indaki 

ki§ilere caninin istedigi gibi muamele eden ayricalikli insanlara yer 

yoktur. Insan ya§ami kutsaldir ve insan haklari, 'ulusal giivenlik' 

ya da ôteki nedenlerden ôtùru onlari yok etmek isteyenlerce yadsmamaz. 

Bunu, çok sik ve çok uzun ikinci sinif insan durumunda kalmi^ 

Yahudilerden iyi kimse bilmez. Ancak, bazi Siyonistlei degi§ik olabilir; 

bunda §a§ilacak bir§ey de yok, çunkù Yahudilik ve Siyonizm 

ayni §ey degildir. Ashnda, birbirine uymaz ve birbiriyle uzla§mazlar. 

Iyi bir Yahudi Siyonist olamaz; Siyonistse iyi bir Yahudi olamaz. 

Altmi§ yili a§kin bir siiredir, babamin yaptigi gibi, Siyonizm'e 

kar§i sava§im verdim ve dolavisiyla onun ne oldugunu biliyorum. 

Bu savaçimin içinde son on ya da yirmi yildir bulunanlar için 

sôylemek zorunda olduklarim §a§irtici, giderek §ok etkisi yapici 

olabilir. Her§eye kar§in, bu sorunlar kesinlikle ve açikhkla ortaya 

konmali, çùnkii Siyonizm hastaligi yeterince tammlanmazsa, iyiletimi 

saglanamaz. Siyonizm'e kar§i olanlar uzunca bir sure du§ ile ve iyi 

niyedi istekten kaynaklanan dù§ùncelerle ilgilendiler. Siyonizm'in 

ne oldugunu anlamak için, ki|inin, Yahudiligi, Yahudiligin karçi ve 

olumsuzla§masi olan Siyonizm'i ve Yahudi tarihini bilmesi gerekir. 

Bana aynlan sure içinde, Siyonistlerin eylemleri hakkmda konu§mamavacagim; 

bunlar baçkalarinca yeterince ele alinacaktir. Bir Yahudi 

'Ortodoks Yahudiler henhangi bir dilde, Tanri'nm adini oldugu gibi yazmamakta, ôrnegin 

"Tanri" (God) yerine "T-i" (G-d) demektedirlcr. 

209 

i

olarak, Tanriya isyan ve Yahudi halkina ihanet sayilan Siyonizm'in 

ne oldugunu tarti§mayi tasarliyorum. 

îlk once, birkaç tammlama: Yahudi kimdir Yahudi, bir Yahudi 

anasi olan ya da, Yahudi din yasalari (Halaçah) uyarmca Yahudiligi 

kabul etmiç herhangi birisidir. Bu tanim bilç îrkçihgi di§lar. 

Yahudilik, ilkelerini benimsemi§ ki§iler bulmaya çali§maz; ancak, 

bu ilkf leri kabul edenler eçitlik esasma gôre kabul gôrurler. Bunun 

nasd oldugunu gôrelim: En miimtaz ve saygi gôren hahamlarm 

bazilari Yahudiligi sonradan kabul etmi§ ki§ilerdir. Yahudi analar 

çocuklarim her Sebt gùnù (Yahudiligin kutsal giinti olan Cumartesi) 

ve tatil arifesi kutsarlar ve bunu bin yildan beri yaparlar. Çocuklar 

kizsa, kutsama "Tann seni Sarah, Rebeka, Ra§el ve Leah gibi yapsin"dir. 

Bu anaerkillerin hiçbiri Yahudi olarak dogmami§ti; onlar 

Yahudiligi sonradan kabul edenlerdendi. Çocuklar erkekse, kutsama 

"Tann seni Efraim ve Menaçe gibi yapsin" biçimindedir. Bu ikisinin 

anasi daha sonra Yahudi ve Yusuf'la evlenen Misirli bir kadmdi. 

Gelmi§ geçmi§ Yahudilerin en bùyùgù Musa bile daha sonra Yahudi 

olmu§ Midyali bir kadinla evlenmi§ti. Son olarak, Yahudilerin 

kutsal yazilan olan Tenaç, Rutïïun kitabim kapsar. Bu kadin, dogu§- 

tan Yahudi gibi, Yahudi halkinm geleneksel du§mam olan Moab' 

hlardan gelmedir. Bu kitap, Ruth'un Yahudilige geçi§ini betimler 

ve her yil "Yasa"nin (Tevrat) vahiysini yaçatmak için kutlanan tatilde 

"Eski Ahd"in ilk be§ kitabi olarak okunur. Ruth'un kitabi, 

hemen bitiminde adi geçenin Yahudilerin en bùyùk krah olan Kral 

Davud'un bûyùkannesinin ninesi oldugunu anlabr. 

Siyonistlerden ba§ka, Yahudileri bir irk olarak gôrmekte israr 

edenler Nazilerdir. Onlar da yalnizca îrkçihgin saçmahgini ve usdi§iligini 

kamtlamaga hizmet ettiler. Irksal olarak bir Bayan Muller'in 

ya da bir Bay Meyer'in Yahudi ya da Aryan Nazilerin (Yahudi 

olmayan Almanlara verdikleri ad) olup olmadigini kanitlamamn 

bir yolu yoktu. Bir ki§inin Yahudi oldugunu kararla§tirmanin tek 

yolu, onun atalarinin dinsel soyunu izlemekti. Irksal saçmalik için 

bu kadar sôz yeter. 2 

Irksal gurur, geçmi§te kendi kisir çovenizmleri ile kôrelmi§ 

Yahudilerin yikimi olmu§tur. Bu bizi, ikinci bir tanima getirir: Bir 

Yahudi halki var midir Eger varsa, gôrevi nedir Bunu kesin bir 

2 Ancak, Yahudiler, erkek ya da kadin olsun, tinsel aialanyla gurur duymakta ve kendilerini 

ki§i olarak Yahudi tarihi ile ôzde§le|tirmektedirler. 

210

açikliga kavu§turalim : Yahudi ulusu, bir ku§ak once Siyonist politikacilar 

tarafindan olu§turulmu§ ya da yaratilmi§ degildir. Yahudi 

ulusu, kendilerine gelecek tiim Yahudi ku§aklar için Tami tarafindan 

verilen Tevrat'i benimseyip "Yapahm ve Duyalim" 3 yanitmi verdiklerinde 

Sina Dagi'nda dogdu. "Siz bugiin halk oldunuz" tiimcesi 

bugun de geçerli olmakla birlikte, binlerce yil once sôylenmi§ti. 

Yahudi gelenegine gôre, tùm insanlara uyarlanan yedi Nuh 

yasasi 4 vardir. Sonra, aktôrenin temel ôlçutlerini olu§turan ve 

tùm tek-tannli dinlere inananlara yol gôsteren "On Emir" gelir. 

Bunlara ek olarak, Yahudiler için zorunlu ve Halaça£'a gôre her 

Yahudinin kendine uygun olanini gôzetmek zorunda oldugu 613 yasa 

vardir. Bu "emirler"in (mitzvoth) yerine getirilmesi Yahudi olmanm 

ve dolayisiyla Yahudi halkinin ôzùnu ve Tanri ile olan anla§malarim 

olu§turur. 

Yahudiler hangi nedenden ôtùrù "seçilmi§ halk"tirlar Her 

Yahudi, herhangi bir yer ve zamanda Tevrat'i okumasi gerektiginde, 

"bizleri ôteki halklar arasmdan kim seçti ve Tevrat'mi bize verdi" 

der. Yahudiler bu biçimde seçilmi§lerdir. Yahudi halki ba§kalari 

ùzerinde egemenlik kurmak ya da fethetmek ya da sava§mak için degil, 

Tann'ya ve dolayisiyla insanliga hizmet için seçilmi§tir. "Ve eller 

Esau'nun elleridir" tùmcesi, geleneksel olarak, "ses Yakub"unken §iddeti 

simgeleyen eller Esau'dur anlammda yorumlanagelmi§tir. Bôylelikle, 

fiziksel §iddet Yahudiligin gelenegi ya da itibar ettigi bir deger 

degildir. Yahudi halki askerî ustùnlùk y a da teknik ba§anlar konusunda 

ôrnek olu§turmak için degil, fakat aktôresel davrani§ ve tinsel yalinlikta 

en gùzeli saglamak gôrevinden ôtùrù seçilmi§tir. Siyasal Siyonizm'in 

suçlarinin en kôtùsùnù ve temelini olu§turan ve ôteki tùm 

yanli§ uygulamalarint açiklayan temel suçu, ôteden beri, Yahudi 

halkmi Tann'sindan ayirmaga çali§masi, ilâhi andla§mayi hùkùmsùz 

ve geçersiz kilmayi amaçlamasi ve Yahudi halkinin yùce idealleri 

yerine "modem" devlet ve sahte egemenligi geçirmek istemesidir. 

Birçok Yahudiyi ve Yahudi olmayanlari yaniltmamn araçlanndan 

biri, Siyonistlerin Yahudilikte kutsal olan adlar ve simgeleri 

3 încil'de Ïsrail'in Çocuklan diye bilinen Yahudilerin, Musa Sina Dagi'ndan inerek Tann'mn 

emirlerinden onlan haberdar ettiginde, sôyledikleri. 

4 Bunlar §unlardir: (1) bir yasalar ( ve yaptirim) sistemi kurmak; (2) Tanri'ya kufretmemek; 

(3) putlara tapmamak, (4) zina gibi, cinsel ahlâksizlik yapmamak; (5) ôldurmemek; (6) 

çalmamak; ve (7) canlinm herhangi bir yerini yememek. 

211

1912'de Almanya-Polonya sininnda Siyonizm'le sava§mak ôzgùl 

amaciyla bir diïnya Yahudi ôrgùtu kuruldu. Agudath îsrail (îsrail Birligi) 

adli bu ôrgût dùnyadaki gerçek Yahudi halkim temsil etmek ve Siyonistlerin 

temelsiz ve haksiz isteklerini açiga çikarmak için kuruldu. 

Sadik Yahudi kitlesi ve tùm hahamlar Agudath îsrail'e katildilar. Viyanave 

Marienbad'da Siyonizm kar§iti kongreler toplandi. Polonya gibi 

ûlkelerde, Agudistler parlâmento ùyesi oldular. Elli yih a§km sûredir, 

Agudath yônetimi altinda Kutsal Toprak'larda yaçayan Siyonizm 

kar§iti Yahudiler kendilerini Siyonistlerce ya da Siyonistlerin herhangi 

bir kùmesince, ozellikle Va'ad Leumi (Ulusal Meclis) gibi yan resmî 

Siyonist bir ôrgûtçe temsil edilmelerini istemediklerine dair yazih 

olarak açiklama yapma konusunda Filistin'de mandater gùç olan 

îngiltere'den izin aldilar. 

Kisa bir sûre sonra, Agudath îsrail'in Filistin'deki onderi olan 

Hollandah eski saygm diplomatlardan Jacob de Haan, Arap ônderleriyle, 

Yahudi ve Araplann e§it haklara sahip olacaklan bir devletin 

Filistin'de nihaî olarak kurulmasma ili§kin gôru§meleri ba^latti. Bu 

yolla, Haan, Siyonist bir devletin yaratilmasini onlemek istiyordu. 

Ya§aminin tehdit edilmesine kar§m, de Haan, Siyonist bir devletin 

içerdigi bùyùk tehlikelerin tamamen bilincinde olarak, konu§ma ve 

gôrù§melerini sùrdùrdù, 1924'te îngiltere'deki ilgilileri gormek ùzere 

ayrilmasmdan hemen once, ak§am ibadetinden dônerken, Siyonist bir 

yari-askerî gùç olan Haganah tarafindan Kudùs'ùn ortasinda katledildi. 

Yarim yùzyili a§kin bir sûre once, bu inanmi§ ve esin dolu Yahudi, 

dûnyanm gelecekte kurulacak ve Siyonist devletin neden olabilecegi 

gùçlùklere ve sorunlara kar§i kôr ve sagir oldugu bir zamanda, 

çok ônemli saydigi bir kavgada ya§amini kaybediyordu. 

Bu tùrden terôrizm ve artan Siyonist baski sonucu Agudat 

îsrael adim adim zayiflamaga ve uzla§ici tavir almaga ba§ladi. Nazi 

dônemi boyunca, temel amaci Siyonizm'le sava§mak olmasina kar- 

§m, Siyonistlerle anlasjma ve dûzenlemelere giri§ti. Siyonist devlet kurulduktan 

sonra, Agudath îsrael geçmi§i ile bagmi kopardi, bakanlar 

dûzeyinde Siyonist hùkûmete katildi ve seçilen Agudistler parlâmentoya 

girdiler. Hâlà Siyonizm kar§iti bir gôrùnùm yaratmaga 

çali§an Agudath îsrael, Kutsal Toprak'ta "bagimsiz" okullar §cbckesini 

kurdu; ancak bugùn, bu okullann bûtçelerinin bùyùk çogunlugu 

Siyonist hùkûmetçe kai§ilanmaktadir. 

Bu geli§meler i§iginda, Siyoïiizm'e kar§i sava§i uzla§maksizm 

sùrdùrmek isteyen Yahudiler Agudath îsrail'i terkettiler ve îbranice 

214

"Kentin (yani Kudùs'un) Koruyuculan" anlamina gelen Neturei 

Karta'yi kurdular. Neturei Karta, bôylelikle, bazi yerlerde "Kudûs' 

iin Dostlari" diye bilinen diinya çapinda bir akim durumuna geldi. 

Neturei Karta'nin en bûyùk onderi merhameti cesaretine e§it 

olan, esin dolu ve inançli Haham Amram Blau idi. Adaletsizligin, 

ahlâksizhgin ya da iki yuzliilùgùn kar§isinda sessiz kalamazdi. Yahudilerce 

sevilir, Hiristiyan ve Miislùmanlarca sayilirdi. Kudus'te 

dogmu§, Kutsal Toprak'lardan tum ya§antisi boyunca ayrilmami§ti. 

Yazilannda yasal Siyonizm'in ortaya çiki§ma degin, Yahudilerin 

ve Araplann uyum içinde ya§adiklanni sik sik vurgulami§ti. 6 Haham 

Blau, Kudus'te, Osmanli oteritelerince, îngilizlerce ya da 

Araplarca degil, Siyonistlerce hapse atilmi§ti. Suçu neydi Dirençle 

ve §erefle, kendi guvenligini du§iinmeden, Kudùs'un kutsal niteligini 

"yeniliklere" ve Siyonistlerin saldmlarina kar§i savunmu§tu. 

Sebt giinunùn kutsalhgi için sava§im verdi ve Siyonist rejimde yiiriitùlen 

çirkin hareketlere ve ahlâksizhga kar§i çikti. Haham Blau, Mesih'in 

geli§inden once bir Yahudi devleti kurulmasini rezalet ve ahlâksizlik 

olarak niteledi. Neturei Karta, onun onderliginde, yillarca, 

Siyonist devletin yasalligini tanimadigmi ve yasalann geçerli olmadigi 

duyurdu. 

Siyonist devlet ve Araplar arasmdaki çatiçmanin ilk dôneminde, 

Neturei Karta hahamlari, beyaz bayrak ta§iyarak sava§ hattina kadar 

gittiler ve bu sava§ta taraf olmayi istemediklerini ve bir Siyonist 

devletin yaratilmasina kesinlikle kar§i olduklarmx açikladilar. Haham 

Blau, son açiklamasinda, Mùsluman ve Hiristiyan Filistinlilere kar§i 

Siyonistlerin eylemlerini ve Yahudi halkimn Siyonistlerce, "bir papazlar 

kralligi ve kutsal bir ulus"tan,tinsel temelden yoksun, §ovenizm 

ùstune kurulu, i§gâle dayali ve askerî yigitlige bagh modem bir devlete 

donù§turulmesi çabalarini kinadi. Peygamber Jeremiah giinùn 

§ovenist ve putperest Yahudi hiikûmetine "kentlerinizin sayisi tannlarinizi 

olu§turuyor" diye parlami§ti. Siyonistler, §imdi de, benzer 

biçimde yeni bir statiiko yaratiyor ve 1967'den beri i§gâl ettikleri 

topraklarda yeni yerle§im merkezleri kurarak mevkilerini geni§letiyorlar, 

6 YahudiIer oteki ulkelerde yagmaya ugrar, kovulur, ôlduriïlùr ya da dinlerini degiçtirmege 

zorlanirken, Arap yônetimindeki Yahudi ya§ami ba§ka yerde ender gôrùlur biçimde geli§- 

mi§ti. Yakla§xk bin yil once ya§ami§ olan ve ôgretileri bugùniin Yahudileri için de baglayici 

sayilan en bùyiik Yahudi hahami Musa bin Maimon (1135-1204) en unutulmaz yazilanndan 

bazilanni Arapça yazmi§, tbraniceye sonra çevrilmi§ti. 

215

Haham Blau, son demecinde, Siyonist devleti bir ùye olarak kabul 

ettiginden ve tanimasindan dolayi Siyonistlere gôrulmemi§ ôlçùde 

prestij ve gùç sagladigmdan ôtùrù Birle§mi§ Millctler'i kmadx. 

Siyonizm kar§iti uluslann onu dinlemesinin, davasina ônem vermesinin 

ve bu bùyùk yanh§i bertaraf edip dùzeltmesinin artik zamamdir. 

B.M.'e yapilan parasal yardim desteginin çekilecegi korkusuyla, Siyonist 

devletin ùyelikten çikarilmasiyla ilgili hiçbir eylem yapilmadigi 

bilinmektedir. Geçmi§ ku§ak boyunca sayilan artan Siyonizm kar§iti 

bu ùlkeler B.M.'in zarara ugrayacagi herhangi bir parasal kaybi 

karçilama konusunda ôneriler ileri sùrmelerinden neyi amaçladiklarini 

gôstermeli ve ùye ùlkeler korkusuzca, sindirilmeden ve vicdanlanna 

uyarak oy kullanmahdir. 

încil'de de deginildigi gibi, Yahudi taiihinde, daha ônceleri 

kitlelerin aldatildiklari ve ancak azmlikta kalan Yahudilerin, Yahudi 

halkmin gerçek gôrevine bagli kaldigi zamanlar olmu§tur. Bunun ilk 

ôrneklerinden biri altin inege tapmak olmu§tu; bugùn, maalesef, 

Siyonist devletin tapinma ôznesi durumuna gelmesiyle bunun yinelendigini 

gôrùyoruz. Siyasal Siyonizm'in ortaya çikmasindan ve etkisinin 

geni§lemesinden once, Yahudi ônderleri, dine baglihklarina, 

namuslanna, bilgilerine ve adalet ile merhamete olan saygilanna bakilarak 

seçilirlerdi. Bugùn, sôzde Yahudi ônderleri, çogu kez, Siyonist 

devlete ve Siyonist davalara katkilanna gôre seçiliyorlar. Yahudi 

yasalan ve geleneksel kavramlan uyannca tamamen niteliksiz olan 

bu sôzde Yahudi ônderleri, Yahudi halki adina ve yerine açiklamalar 

yapmakta ve kararlar vermektedirler. Bu, zamanimizda en bùyùk 

Yahudi toplulugunun bulundcgd A.B.D. için ôzellikle dogrudw. 

Oklahama'daki bii hanimin sôyledigini hiç unutamam: "Bugùnùn 

Yahudiligi harika! Bùtùn yapilmasi gereken §ey para vermek." 

Haham Blau, ôlùmùnde bile, Neturei Karta'nin yalnizca birkaçyùz 

ki§inin ônemsiz bir mezhebi oldugunu yadsimi§tir. Ancak, 

Haham Blau, iki yil once Kudùs'te bir Cuma sabahi ôldùgùnde, 

birkaç saat içinde 22,000 ki§iden az olmayan bir insan toplulugu 

cenaze tôrenine katilmiçti. 

Geçmi§te her zaman, Yahudileri aldatanlar yan yolda kalmi§lar, 

yalnizca Tevrat, Talmud (yazili ve sôzlù yasa) ve Halaçah.'in geçerliligini 

savunan ve demagojiye kar§i duran Yahudiler ayakta kalabilmi§lerdir. 

Neturei Karta bu gelenegi sùrdùrùyor. Onlar Siyonizm'in 

ônùnde duran canli engeller olmaga devam ediyor ve çagimizda Si- 

216

yonizm tarafindan yanli§ yola siïrûklenmemi§ 

adxna konu§uyorlar. 

gerçek Yahudi halki 

Kutsal Toprak'larin, Romalilarca i§gâli sirasinda da ulusalcilik 

ve ulusal gurur temeli ùstûne oturtulmu§ bir sava§m kaybedilemeyecegine 

inanan Yahudiler vardi. Anilan Yahudiler, gùnumuzdeki Siyonistler 

gibi, herhangi bir uzla§i ya da anla§maya kar§iydilar; sonuna kadar 

sava§maya kararliydilar. Ancak, anilan zamanda, hemen hemen ikibin 

yil once, en onde gelen hahamlardan Yocanan ben Sakkai degi- 

§ik bir yol seçti. Askerî maceracilar. Yocanan'in, i§gâl edilmi§ Kudùs 

kentinden Romalilarla gôru§mek iizere aynlmasini ônlediler; o da 

muritleri tarafindan bir tabut içinde Romalilarin karargâhma gôtùriïldù. 

Yocanan, Romalilara, Yahudilerin ne bir orduya, ne de. 

silâhlara gereksinim duydugunu belirtti ve Yavnel'de bir yeçiva (Yahudi 

din okulu) kurmalan için izin istedi. Yahudiligin ve Yahudi halkinin 

benliginin kôkle§tirilmesine yardimci olan o zamanin militaristleri 

ya da generalleri degil, bu din okulu oldu. 

Biitùn Yahudilerin Siyonist olmamasi gibi, bùtiin Siyonistlerin 

de Yahudi olmadigi açikhkla belirtilmeli. Lord Balfour ve General 

Smuts gibi Yahudi olmayan Siyonistleri harekete gctiren §ey ku§ku 

uyandiricidir. Siyonist akimin ba§indan beri, en inançli ve en ate§li 

Siyonistlerin bir bôlùmu, Siyonizm'i ônemli bir "din" akimi ve peygamberlik 

gôrevinin yerine getirilmesi olarak kabul eden Hiristiyan 

din adamlan olmu§tur. Bu ki§iler, aym zamanda, Siyonist davaya 

onemlice hizmet edenlerdir. 

Siyonizm'in temel hedeflerinden biri aliyah, yani Yahudilerin 

bulunduklan ulkelerden Siyonist devlete goçùdur. Ancak, son birkaç 

yildir, yiizlerce, binlerce îsrailli, 'siyonist cennet' di§inda toplanmayi 

yeglemi§ler, Amerikan Yahudileri ise 'ayaklari ile yaptiklan seçim' 

sonucu biraraya gelmeyi' reddetmi§lerdir. Bu Yahudiler Siyonist 

devletin gerçekte dev bir gptto'dan ba§ka birçey olmadigini bilmektedirler. 

Amerikan Yahudileri, ôteki ùlkelerdeki Yahudi topluluklarma 

yardim etmek yerine, Siyonist devlete yardim etmek için yogunla§mak 

konusunda harekete geçmi§tir. Siyonistler, eylemlerinin dogal geregi, 

guvenlikleri için, teknik ustùnlùklerine ve çokca A.B.D. tarafindan 

saglanan ônleyici askerî caydirmaciliklarma dayanmaktadirlar. 

Hiçbir §ey, Yahudi halkinin gerçek ideallerinden ôte olmaz. 

Yahudi halki seçilmiçti, "çùnkù siz tiim uluslarm en azisiniz." Mez- 

217

mur'un sôyledigi gibi, "onlar araçlanna ve beygir giiçlerine dayanmaktadirlar, 

fakat biz Ôliimsùz Tann'nin adim ananz." 

Bir ônemli noktayi daha sôzkonusu etmege deger. Diinya Siyonist 

Ôrgùtùnùn eski ba§kanlanndan biri, bir Siyonistin, Siyonist devlete 

ko§ulsuz baglilikla yùkumlù oldugunu, bu baglihkla ilgili bir keki§me 

olmasi durumunda ilk bagliligm Siyonist devlet için olmasi 

gerektigini açikca ifade etmiçtir. Ancak, Yahudi yasasma gore, bir 

Yahudi, yurtta§i oldugu iilkeye sadakat ve itaat borçludur ve dogal 

olarak hiçbir sadik Yahudi çagmuzm en onde gelen hahamlarmca 

kmanmi§ Siyonist devlete sadakat ve itaatle yùkumlù degildir. 

Amacim Siyonizm'e kar§i ne yapilmasi gerektigini ayrintili 

olarak ône sermek degildir. Ancak, bireylere kar§i soyut ve anlik 

eylemlerin ya da Birle§mi§ Milletler ile ôteki yerlerde birtakim kararlar 

benimsenmesinin Siyonizm'e son verecek etkin araçlar olmadigini 

sôylemeliyim. Ayrica, Siyonizm'e kar§i savarin, ilkônce, Akdeniz 

kiyilarmda degil, fakat Siyonizm'in en gùçlù kalesinde, A.B.D.'nde 

verilmesi gerektigini açiklamam da gerekiyor. 

Bir Amerikan yurtta§i olarak, hùkûmetimizin ve politikacilarimizin, 

ùlkemizin kurucusu George Wshington'un tavsiyesiyle tamamen 

çeli§en bir davrani§ içinde bulunmalarindan dolayi ùzgùnùm. 

Yabanci baglantilardan ve yabanci gùçlerle kalici bagla§iklardan 

kaçmmak yerine, Washington'daki kuruluç Siyonizm'i ôylesine 

içten bagrma basmiçtir ki, onun gôzùnde Siyonist devlete kar§i 

B.M.'de herhangi bir ele§tiri ve siyasal Siyonizm'e kar§i herhangi 

bir muhalefete giriçmek cezalandirilabilir bir suç durumuna gelmi§- 

tir ve uysal Amerikan ileti§im araçlari, bôyle bir saçmahga kar§i 

konu§maya cesaret bile edemezler. 

Bu zamana degin, maalesef, Amerikan Siyonistlerinin her yil 

daha fazla etkinlik kazandigini gôrmekteyiz. Bu gerçek, on yil once 

bile dù§ùnùlemeyen olaylari ve geli§meleri olanakh kildi. Bugùn, 

A.B.D.'nde Siyonizm'e kar§i çikmak çok cesaret i§idir. Ikinci Cihan 

Sava§inda da Italya'da Fa§ist aleyhdari ve Almanya'da Nazilere kar§i 

olmak çok cesaret gerektirmi§ti. Siyonizm, uzun dônemde, Yahudi 

halkinm ve dùnyanin uzun tarihinde geçici bir sapmadan ba§ka bir- 

§ey degildir. 

Son olarak, ônyargi, kin ve adaletsizligin yok olacagi ve tùm dùnya 

uluslanmn Kudùs'e haç seferine katilacagi kehanetinin dogrulanacagi 

konusunda inançli olahm ve bunun gerçekle§mesini umalim, "çùnkù 

Benim evim tùm uluslar için ibadet yeri clarak adlandirilacaktir." 

218

SÎYASAL SÎYONiZM VE ANTÏ-SEMÎTiZM 

USTUNE TARiHSEL PERSPEKTiFLER 

KLAUS J. HERRMANN 

Bùyùk Yahudi filozofu Constantin Brunner'den sôzetmeyen hiçbir 

Siyonizm ve anti-semitizm tarti§masi tam saydamaz. i862'de Hamburg'un 

Altona kasabasmda (Ortodoks) Hahamlik Mahkemesinin 

Ba§kani Haham Akiba Wertheimer'in torunu olarak, Leopold Wertheimer 

adiyla dùnyaya gelen Brunner, ùnùne Spinoza ôgretisi ùzerindeki 

çah§malanyla kavu§tu. Ancak, bunun da otesinde, Brunner, Yahudilerin 

kurtulu§u ile ilgili tùm alanlarda bilimsel ve kiçisel çali§malarin 

yanisira, Yahudi dù§manhgina dayali irkçilik ya da dinsel ve toplumsal 

muhalefet gôrùnùmù altmda sergilenen Yahudi dù§manligina kar§i 

sava§imda aktif biçimde yer ahyordu. Anti-semitizm ve Siyonizm'e 

kar§i kararh sava§imi ancak yetmi§-be§inci dogum gùnùne bir gùn kala 

Lâhey'de ôlmesiyle son buldu. 

"Yahudiler, Yahudi dù§manlarinin îrkçi teorilerinden etkilenmi§lerdir" 

diyen Brunner, Siyonistleri, ôgretmen olarak ùnlù îrkçi ve 

belge sahtekân Houston Stewart Chamberlain'i seçmekle suçlami§ 

ve Chamberlain'in "zirvalanmn", irk konusunda hazirlanmi!; bir Siyonist 

kitapta hemen hemen aynen "gevelendigini" belirtmi§tir. Brunner, 

"Yahudi kokenli Almanlarin, nasil olup da bir Yahudi ulusundan sôzetmege 

ba§layabildiklerini ve en adisinden bir iftirayi nasil olup da 

saçmasapan hayallerine temel yapabildiklerini" anlamamn gùç 

oldugunu savunmu^tur. 1 

Brunner'in ôgrencilerinden Ernst Ludwig Pinner de, kendisinin 

de ônceleri bir Siyonist olmasina kar§m, Siyonistleri "ulusal duygulari 

hakli kilmak için Avrupa'nin en yeni saçmaligina, yani irk teorisine 

dort elle sarilmakla, eskiden dinsel bagnazlik ve dù§manhk 

için sôzkonusu oldugu gibi, §imdi de îrkçi bagnazlik ve îrkçi dù§- 

manhgin, ulusal duygulari zehirledigini, bugùn herçeyi hakli kilmak 

için bir bayrak gibi yùceltilen tek §eyin irk oldugu gerçegini kavrayamamakla" 

suçlami§tir. Pinner aynca Siyonistleri "îrkçi çilginlik 

'Constantin Brunner, Der Judenhass und die Juden, Berlin, 1918, s. 112. 

219

hastaligina yakalanmi§ Yahudiler" diye tanimlayarak, "... çunkii 

bunlar da aynen Yahudi du§manlari gibi, irk bilincinden siyasal sonuçlar 

çikartmi§lardir" demi§tir. 2 Pinner, Yahudileri "bagnazhk ve nefret 

tacirligi yapmak" suçlamasindan kaçinmakla birlikte, 3 daha 

sonralan bunu yapmak zorunda kalip kalmayacagi hususu da tarti§maya 

açiktir. 

Siyonizm ve anti-semitizm kavramlarini tarti§irken bu sôzlerin 

duygular ustundeki bùyuk etkileri dikkatle smanmah ve incelenmelidir. 

Yahudiler, ister Musevi diniràn izleyieileri olmalan nedeniyle, 

ister iddia edildigi gibi "Sami" diye adlandinlan bir îrktan geldikleri 

için, ya da isterse ekonomik ve toplumsal nedenlerle kar§ila§tiklari 

nefretten ôtùrii, tarihlerinin bùyiik bir bôlùmunde bir azmlik toplumu 

olarak ya§amak zorunda kalmi§lardir. Atalannin, daha dogrusu manevî 

atalarinm dinine olan bagliliklari nedeniyle, siirekli olarak baskilara 

maruz biraki'mi§lardir. Bu baskilaiin gôriilmedigi ùlkelerin sayisi 

en azindan Avrupa'da pek fazla degildir. Ôzellikle Nazi cehennemi 

sirasinda gerçekten Yahudi olan ya da îrkçi Nazi yasalari uyannca Yahudi 

olarak belirlenen 4.2 milyon ki§i katledilmi§tir. 4 

Siyonizm : 

Siyonizm kavrami, ônderleri ve izleyieileri tarafindan Yahudi 

(ya da îsrailogullan, îbraniler, Museviler) diye bilinen toplumun, 

ayn, ulusal bir halk olarak egemen bir siyasal birim biçiminde Filisdn'de 

"yeniden" yerle§tirilmesini içeren bir sômurgele§tirme hareketi 

anlamim kazanmi§txr. Siyonizm'i bu anlamda ilk kez 1890 ydinda 

Nathan Birnbaum kullanmi§tir. 1896'dan bu yana ise, Siyonizm 

terimi, Filistin'de bir "Yahudi ulusal yurdu" kurulmasi hedefi ile 

Theodor Herzl tarafindan geli§tirilen siyasal akim için kullanilagelmi§tir. 

Siyonizm teriminin bulucusu ile bu adi ta§iyan siyasal akimin 

yaraticisi arasmdaki iliçkilerin, dostluktan fersah fersah uzak bulunmasi 

da kendi çapinda eglenceli bir çeli§kidir. Viyana'ya Polonyadan 

gelen bir gôçmen ailesinin çoeugu olan Birnbaum, 1880 yillarmdan 

beri Mathias Acher takma adiyla Yahudi milliyetçiliginin geli§tiril- 

2 Ernst Ludwig Pinner, "Meine Abkehr vom Zionismus," Los vom Zionismus, Frankfurt 

a/M, 1928, s. 32. 

'Ibid., s. 33 

4 Howard M. Sachar, The Course of Modem Jewfsh Historv, Cleveland, 1958, s. 457. 

220

mesinde aktif bir roi oynamaktaydi ve Isviçre'nin Bascl kentinde Agustos 

1897'de duzenleiien Birinci Siyonist Kongresi'nde kendisini Herzl' 

in ônceli olarak sunmu§tu. Ancak gurur ve kendine hayranlikta kimsenin 

boy ôlçuçemeyecegi ve daha once ne Birnbaum'u, 11e de oteki 

Dogu Avrupa'li Siyonizm ideologlarinm admi duymu§ olan Herzl, 

bu onuru kimseyle payla$maga niyetli degildi ve Birnbaum'u kibirli 

ve inatçi bir sahtekâr olarak niielendirmekteydi. 5 Herzl sonralari 

§unlari yazmiçti: 

"Hazret, bana ve ba§kalarma yazip §eref dilendigi mekt.uplarinda, 

bir çogunu gôrdùgùmùz bro§ùrlerden bir tane de 

kendisi yazmi§ oldugu için kendisini Siyonizm'in bulucusu 

ve kurucusu olarak takdim etmekte...bununla da kalmayarak 

kendisi ile beni kar§ila§tirmaga curet etmektedir." 

6 

î§in asil eglenceli yani ise, Birnbaum'un 1899'da Siyonist akimdan 

tiimùyle ayrilarak, ona uzlaçmaz bir dù§manlik duyan sofu bir 

Yahudi durumuna gelmesidir. 

Tarihsel açidan Siyon, sonradan Kudiis denecek olan kente 

ait olacak tepelerden, Jebusitler tarafindan tahkim edilmi§ birinin 

adidir. Tevrat'ta "gene de Dâvud Siyon kalesini zaptetmeyi ba§ardi 

ve bundan boyle burasi Dâvud'un Kenti diye bilindi" demektedir 

(II Samuel 5:7). Boylece, Siyon once tùm Kudùs kentini, daha sonra 

tùm Filistin'i ve nihayet tùm k'hal adalh yisra'el, yani ïsrail'li ya da 

kullani- 

tùm Yahudi toplulugu §iirsel bir biçimde tanimlamak için 

lan bir kelime durumuna gelmi§tir. 

Siyasal Siyonizm'i tarti§irken bazi kavramlar dogal olarak tùmùyle 

di§arda birakilmaktadir. Boylece, Ortodoks Yahudilikte, Mesihi 

ya da ôlùmden sonraki dùnyaya inanan Siyonizm diye tanimlanan bir 

hedef, bir ôzlem, ba§ka deyi§le tùm Yahudilerin doga ùstu, kurtanci 

gùçlerin etkisiyle Kutsal Tcpraklar'da toplanacagi inanci vaidir. Bu 

manevî ozlemler, bir Malçuth §amayin ya da "kutsal duzen"in ve Tann 

tarafindan bir ban§ dunyasinin kurulmu§ olmasini, bu ozlemin gerçekle§mesi 

için ônko§ul olarak gorùrler. Siyasal Siyonistler ise, apaçik 

nedenlerle kutsal kitaplarda îsa'nin dùnyaya dônùp bin yil saltanat 

surecegine ili§kin bôlùmleri kendi hedef ve çabalanyla e§ anlamli 

olarak gôrmù§ ve gôstermege çali§mi§lardir. 

'Marvin Lowenthal, The Diaries of Theodor Herzl, New York, 1962, s. 102. 

6 Ibid., s. 226. 

221

On-dokuzuncu Yùzyddaki teologlanmn kutsal kitapta vazedilen 

tùm Yahudilerin bir gùn Siyon'a ve Kudùs'e donecekleri kehaneti ile 

ilgili tùm pasajlan radikal bir biçimde ortadan kaldirdiklan Reformcu 

Yahudiler akimindaise, "gerçek Siyonizm" terimi, bu kavrami, 

Siyonizm'in siyasal ya da ulusal-kùltùrel kullanimlarmdan ayirdetmek 

için kullanilmi§tir. Bu nedenle, Amerikan Reformcu Yahudilik 

akiminin onde gelen teologlanndan olan Haham Kaufmann Kohler, 

"resmî Siyonizm"i, Yahudileri "gerçek, adalet ve ban§a adamaga" 7 

çagiran ve dinin genel ahlâksal kullammi için sembolik bir kavram 

olarak geli§tirilen "gerçek Siyonizm"den ayinr. Kohler'in "gerçek 

Siyonizm" tammlamasi, cografî bir Filistin'e yer tanimayan Musevilik 

ve Yahudi anlayi§mdan kaynaklanir. 1874'te olùmùne kadar 

Almanya'da îlimli reformcu ya da libéral Musevilik akimmin onde 

gelen dù§ùnùrù Haham Abraham Geiger de diyordu ki: 

Geiger Kudùs'e donme ozlemlerini de bir kalemde §ôyle silmektedir: 

"îsrail halki diye bir §ey artik yoktur. §imdinin Li86o'larmJ 

gonùlleri ve ozlemlerinde de artik buna yer yok. îsrail'lilei 

artik bir inanç toplumu durumuna gelmi§lerdir." 

"Kudùs bizim için geçmi§te gerçegin ôgretisinin fi§kirdigi 

kutsal bir kaynak olarak kalacaktir...§imdiki harabeler 

yigini Kudùs ise, bizim için olsa olsa §iirsel ve melànkolik 

bir am olabilir, ama ruhlanmizi besleyemez. 

Hiçbir sevincimiz, hiçbir umudumuz, Kudùs'le ilgili olamaz...Kudùs 

bizim için mekânla smirlanmi§ bir yer 

degil, bir dù§ùncedir. Dualanmizin gerçek anlammi kavrayamayip, 

sôzlerinin bizi sevgimizi o yere yônelttigimiz 

anlaminda bir yandgiya dù§ùyorsak, bu yamlgiya yolaçan 

sozcùkler ortadan kaldirilmahdir." 

Bir ba§ka vesileyle de, Geiger, Alman vatamnda yurtta§bk haklarina 

sahip olmak isterken, bir yandan da gelenekleri, dilleri ve ozlemleriyle 

birer Filistinli olarak kalmak isteyen Yahudileri ele§tirerek 

bu tutarsizligi "saçmahk" olarak nitelendiimi§tir. 8 

'Richard J. H. Gottheil, îoriism, Philadelphia, 1914, s. 100. 

"Jakob J. Petuchowski, "Abraham Geiger, the Reform Jewish Liturgist," New Perspectives 

on Abraham Geiger, New York, 1975, s. 44-5; ayrica: Ludwig Geiger, der., Abraham Geigers 

nachgelassene Schriften, Berlin, 1875, G II, s. 241-242. 

222

Yahudi teolojisinde, perdenin ôteki yaninda yeralan ve geleneklerinde 

hiçbir degi§iklige yer tammayan Ortodoks Yahudiligin Almanya'daki 

en yetkili sôzcùsu Haham Samson Raphaël Hirsch de, 

Reformcu Yahudiligin Yahudi milliyetçiligi kar§isindaki konumuna 

katilmi§tir. Hirsch, ïbrani dilinde "halk" kavrammi ifade eden " W 

sôzcugunun yalnizca teolojik anlamda Israil'e atifta bulundugunu ve 

dolayisiyla îsrail'liler (Yahudiler) için kullamldiginda bunun ancak 

dinsel bir anlarri ifade ettigini açikça belirtmi^tir. 9 Hirsch'e gôre, Filistin'e 

dônu§, Tann'nin îsrail halki için hazirladigi doga-ùstù bir tasannm 

bir parçasiydi ve bu nedenle geiçekle§mesi Tann'ya birakilmaliydi. 

10 Yahudiligin Ortodoks yorumuna gôre, dua metinlerinde 

Siyon ve Kudiis için duyulan ôzlemler, pratik siyasetler durumuna 

getirilmemeli ve Tannsal duzenlemeye birakilmali, hele bir Yahudi 

taiafindan, yurtta§lik sorumluluklanna ters dù§ecek bir biçimde bir 

siyasal eylem amaci olarak benimsenmemeliydi. Gerçekten de, (Siyonist 

Mizraçi akimi bir yana birakdacak olursa) Ortodoks Yahudiligin 

dùnya çapinda anti-Siyonist ôrgùtù Agudath Tisrael, 1948 

yilmda Siyonist devlet kuruluncaya dek Siyonizm'e kar§i aktif olarak 

sava§im vermi§, hattâ Siyonistlere kar§i Arap milliyetçileriyle i§- 

birliginde bulunmu§tur. n 

Gene onde gelen Ortodoks Yahudi din adamlanndan Viyana 

Ba§hahami Moritz Gùdemann da, Kônigsberg Ùniversitesi Teoloji 

Kùrsùsù Hiristiyan ùyesi Cari Heinrich Cornill'in §u sôzlerine onaylayarak 

atifta bulunmu§tur: 

"Babil'lilerin zorladiklan sùigûn sonucu Judah, Asurlularin 

sùrgùnû îsrail'i nasil yokettiyse, varligini bir ulus 

olarak aym biçimde yitirdi. Fakat Judah, kendini Yudaizme 

(Musevilige) dônû§tùrdii: yikilan devletten bir kilise dogdu, 

dagilan halktan ise bir toplum. Ve bu Judaizm e§i 

gôrùlmcmi§ bir dùnya eregi saptadi kendine; dinin gelecegi 

ve geli§mesi, bu eregin gerçekle§tirilmesine bagliydi." 12 

Ba§haham Gûdemann'm, Siyonistlerin savunduklannin aksine, "'îsrail'lilerin 

seçilmi§ligi yolunda, buncasma yanli^ yorumlanan dog- 

"H.D. Schmidt, "The Terms of Emancipation: 1781-1812," Léo Baeck Institute of Jews 

from Germany, Tear Book I, London, 1956, s. 41. 

'"Mordecai M. Kaplan, The Greater Judaism in the Making, New York, i960, 9. 337. 

"Ibid., pp. 337-8. 

12 Moritz Gùdemann, Nationaljudentum, Vienna, 1897, s. 20. 

223

manin bir ulusal nitelik gibi yapay vc zorlama bir zeminden degil, 

yukarida sôziï edilen bu dinsel gôrevin gerçekle§tirilmesi gôrevinden" 

kaynaklandigini savunmu§tur. Ba§haham Giidemann'a gôre, bu 

seçilmiçlik ôzù bakimindan ulusal bagnazlik ve gurur gibi kavramlarla 

çelipnekteydi ve Tanri'nm eski îsrail'e antik toplumlar arasindaki 

kuçuklugiinii tekrar tekrar hatirlatmasinin nedenide buydu. 13 Nihayet, 

Viyana Ba§hahami §u sonuca varmaktadir: 

"Hiçbir yetkili makam, Yahudi topluluguna, kendi ulusal 

ôzerkligini yeniden kazanma yolunda bu 'kansiz Haçli Seferi' 

diye adlandmlan akimi baçlatmasi çagnsinda bulunmami§tir. 

Bôyle bir davrani§, tasanlarmda 'sùrgun'ùn de 

ku§kusuz bir anlam taîdigi Tanri'nm i§lerine kariçmak 

anlamma gelirdi. Siyon eskiden de, §imdi de Yahudiler için 

kendi geleceklerinin bir sembolii ve tùm insanligi kapsayan 

bir kavramdir. Bizim dualanmizda Siyon'a dônù§ için 

yakari§imiz bu anlamda anla§ilmalidir; bu anlama en ters 

dùfgen §ey milliyetçiliktir." 14 

Bu birkaç ahntinin gôsterdigi ve bu biçimde sunulabilecek daha 

pek çok ôrnekte de desteklenebilecegi gibi, anti-Siyonizm, Ortodoks 

ya da Liberal-Reformcu dallan ile tùm Yahudiligin ayrilmaz bir parçasidir. 

Resmî Siyonizm'in Yahudiligin Siyonizm oldugu ve bugùn 

Israil Cumhuriyeti'nin teolojik ïsrail'in gerçekleçmesi anlamina geldigi 

biçiminde binlerce kez yinelenen iddialan, bu gerçek karçisinda 

temelsiz kalmaktadir. Ayni biçimde, Siyonizm'in Ulusal Dinci Partisi' 

nin iddialari da, Mesihî ve sembolik Yahudi hedeflerini, Filistin'de 

toprak edinmekle e§ anlamda tuttugu için kabul edilebilecek §eyler 

degildir. 

Ânti-Semitizm : 

Anti-semitizm kadar saçma ve içsel anlamdan yoksun 

kelimelerin 

sayisi pek azdir. Shem, Incil'de Nuh'un en bùyùk ogluna ve genel olarak 

yanliç biçimde "Sami" diye adlandirilan ve her bir Sami dilini 

konu§an Ibraniler, Aramiler, Araplar ve Etyopyalilar gibi halk ve 

topluluklann yaratieisi olduguna inanilan ki§iye verilen addir. Boylece, 

Semite (Sami), dil-bilimsel bir kavram olmaktadir ve Semitik 

(Sarrçice) diye adlandirilan bir dili konuçan kimse anlamma gelmekte- 

1S Ibid., s. 21. 

u Ibid., s. 41. 

224

dir. Samice isc, iki kola bôluncn bir grup akraba dili tammlamak i- 

çin kullandmaktadir : tbranice, Kenânice, Moabitce, Fenike dili, Siïryanice, 

Arâmice v.b. bu dilin kuzey kolunu olu§tururken, Arapça, Mehrî, 

Sokotri, Amharik, Tigre v.b. de gùney kolunu olu§turmaktadir. Dolayisiyla, 

dogru kullamldiginda Sami (Semite) sôzcugu, ana dili Samice 

olan bir ki§iyi tammlamakta, ancak o kiînin îrki, ulusu, yurtta§- 

hgi ya da bagli oldugu din konusunda hiçbir bilgi saglamamaktadir. 

Belirli bir irki, belirli bir dili konuçan insanlarla e§ anlamli olarak 

gorme yolundaki kôtù niyetli egilim, Sami sôzcùgùnù Arapça, tbranice 

ve benzeri dilleri konu§an insanlari tammlama anlamina kavu§- 

turan Johann Gottfried Eichhorn (1752-1827) adh bir Dogu Dilleri 

Profesôrù tarafindan ba§latilmi§tir. Eichhorn, farkh dil "aileleri"ni 

(akraba diller grubunu) konu§an topluluklarm bir zamanlar tek ve 

uyumlu bir irk olu§turduklan varsayimindan hareket etmekteydi. 

Bôylelikle, Sami'ler (Semite' 1er) Avrupa'nin bùyùk bir bôlùmù, Iran 

ve Hindistan ait kitasinin kuzey yarisi ile sonraki gôçler nedeniyle 

ba§ka bôlgelerde akraba dilleri konu§an topluluklarm mensup olduklan 

iddia edilen Aryan (Âri) 15 îrkmdan farkli bir irk olarak kabul edilmekteydi. 

On-dokuzuncu Yùzyila gelindiginde ise, dilbilimciler en 

en azmdan tarihçe bilinen zamanlar içinde irk turleri ile belirli 

dilleri ya da dil gruplanni konu§an topluluklar arasinda bir ilinti 

bulunmadigi gerçtgini kavramaya ba§lami§lardi. Ancak Sami ve Âri 

gibi terimlerin ônceki kullamm biçimleri, halk dilinde çarpilmi§ 

olarak kullanilmaga devam etdginden "Sami" sôzcûgù, hatali bir 

biçimde, tek ve ayn bir îrki olu§turdugu sayilan Yahudileri betimlemek 

için kullamhr duruma geldi. 

Bundan turetilen anti-semitizm sôzcùgù, modem anlamiyla ilk kez 

Hamburg'lu gazeteci Willielm Marr, (dû§ùnùr Friedrich Nietzsche 5 - 

nin kaymbiraderi) Bernhard Foerster ve Fransiz doga bilimcisi Ernest 

Joseph Renan'in yazilarmda 1879-1880 yillannda yeralmi§tir. 

Marr, terimi Renan'dan çalmi§ olabilir. Bu tarti§malar bir yana, 

Marr 1880'de ^wanglose antisemitische Hej'te 16 ba§hgi ile Yahudi inançli 

Almanlan hedef alan ve içinde nefretini kustugu bir dizi propaganda 

bro§ùrù yayinlami§tir. 

"Sanskrit arya (asil)'den turetilen Aryan (Ârî), o zaman, daha sonra Into-Germanik ve çimdi de 

Indo-Avrupa diye bilinen diller ailesine verilen ad oldu. 

16 Antisemitism, The Jewish Encyclopedia, New York, 1901. 

225

Yahudilerin dinsel bir azinlik olarak baskilara maruz kalmalari 

için anti-semitizm gibi sôzcuklerin bulunmasi ku§kusuz gerekmiyordu. 

Bu saçma sozcugun asd onemi, îrkçi anlaminda yatmaktadir. Bu 

sôzcûk bulununcaya dek, Yahudilere kar§i duyulan tepkinin nedeni, 

Yahudilerin dini inançlanydi; Yahudiler çogunluk tarafindan 

"sapma" ya da "dinsizlik" olarak nitelendirilen ve azinlikta bulunan 

bir inani§in izleyicileriydiler. Bùtùn bunlar, îrkçi Yahudi dii§manlinin 

geliçmege baçlanmasi ile ônemini yitirdi. Bu yeni akimin ônder 

ve izleyieileri, Yahudilerin dinsel inançlanna hiç ya da pek az ônem 

veriyorlar, çabalanni Yahudiligin irksal geçmiçinin saptanmasi iizerinde 

yogunla§tiriyorlaidi. "Yahudi îrki" diye bir §eyin, kalem erbabinin 

yarim yamalak dûçùnsel eylemleri ya da "ïngiliz irki"nin 

bir "gemieiler îrki" oldugundan sozeden On-dokuzuncu Yuzyil 

Avrupa dil geleneklerinin di§inda var olmadigi gerçegi, Yahudi diï§- 

manligi taeirleri için hiçbir anlam ifade etmiyordu. 

Tarihsel bir sapma olarak, Nazilerin Yahudilere kar§i yùrûttukleri 

kampanya sirasmda anti-semitizm tammlamasini giderek terkettiklerini 

de belirtmek gerekir. Daha 1936 yilinda Naziler, bu sozcugun, 

Sami dilini konu§an tum uluslara kar§i olmak gibi yorumlanacagimn 

farkina varmi§lardi. Bu, izlenen amaçla ters dù§tùgunden, Yahudi 

diiçmanligi alaninda onde gelen Nazi ideologlarmdan Johann von 

Leers, "gùttùgùmiiz ayrim, Yahudi dinine bagli olmayan oteki Sami 

topluluklarmi degil, yalnizea Yahudileri hedef aldigmdan anti-semitizm 

tanimlamasi yanh§tir" 17 diyordu. Nitekim, 1942'den itibaren Nazi 

ôrgutleri Yahudilere kendileri ve uydulari tarafindan Yahudi olarak 

tammlananlara kar§i yiirùttùkleri kampanya sirasmda, kullandiklan 

dilde anti-semitizm yerine "Tahudi aleyhtarligi" terimini getirmi§lerdi. 

tsrail: 

M.O. 722 yilmda aym adi ta§iyan kralligin yikilmasiyla, ÎSRA- 

ÏL sôzciigù, îsrailogullanni, yani k'hal adathyisra'el diye bilinen toplulugu 

tammlamak için kullanilmi§tir. Bôylece, bu soz, Israillilerin dini 

ya da daha yaygm kullamldigi ve peygamberler diye bilinenlerin 

ôliimsùz mesajlarmi sunduklari eski Judah kralhginda uygulandigi 

biçimiyle Judaizm (Musevilik) diye adlandinlan dinin izleyieileri 

anlamini ta§imaga ba§lami§tir. Sh'ma yisra'el, adonay elohenu, adonay 

"Johann von Leers, "Zur Geschichte des deutschen Antisemitismus," Theodor Fritsch, der., 

Handbuch der Judenfrage, Leipzig, 1936, s. 514. 

226

echad (Dinle ey îsraiJ, Yaratan Tann'dir ve Tanri Tektir) sôzlerinde 

kastedilen, lâik ya da ulusal bir halk toplulugu degildir. Eger bôyle 

olsaydi, o zaman eski Israil kralhginin "on kayip kabilesi", ku§kusuz 

teker teker sayilirdi. Gerçekten belirtelim ki, "kayip" denen bu kabileler 

kaybolmami§, ôzellikle bugùn Arap ùlkelerine ait olan bôlgelere 

dagilmi§, dolayisiyla Arap ve bu arada Filistinli Arap halklanyla 

kayna§mi§tir. Ustelik, bugùnkù k'hal adath yisra'el, yani dùnyadaki 

tùm îsrailogullarinm bùyùk bir bôlùmù de, eski Israil ve Judah kralliklarinda 

ya§ayanlann fiziksel anlamda torunlari da degillerdir. 

Bôylece, ISRAlL bir teoloji kavrami, Israil'liler de, bu dine ya da 

Judaizm'e bagli olanlar anlamini kazanmaktadir. Gerçekten de 

On-dokuzuncu Yùzyd sùresince Avrupali ve Kuzey Afrikali Yahudiler, 

Yahudi sôzcùgùnùn yerine daha eski ve daha saygin gôrùnen îsrail'li 

sôzcùgùnùn kullamlmasini saglamak için bùyùk çabalar gôstermi§- 

lerdir. 18 Gùnumùze degin, Viyana, Mùnih, Karlsruhe, Nùrnberg, 

Wùrzburg ve Leipzig gibi kentlerde Yahudi cemaat kurumlari, Israilî 

(Israilitische Kultusgemeinde) sifatini kullanagelmiçlerdir. Dolayisiyla, 

aynen ÎSLÂM kelimesinin tùm Mùslùman toplumlarini ifade 

eden bir sôzcùk olmasi gibi, ISRAlL de Yahudilerin kollektif varliklarini 

ifade etmektedir. 

Filistin'de Siyonist ya da Ulusal-Yahudi devleti Mayis 1948'de 

kuruldugunda, bu devletin kuruculari, Filistinli Araplann ve hattâ 

Filistin'de yerle§mi§ bulunan Yahudilerin ônemli bir kesiminin isteklerini 

hiçe sayarak bu devleti, kutsal ÎSRAÎL adini vererek onurlandirmi§lardir. 

Aym biçimde, Siyonist sôzcùgù de, Yahudilerin kutsal 

gelenekleri arasindan, ôzellikle Siyon'un Mesihî ve evrensel bir anlam 

ta§idigi Ortodoks Yahudiligin literatùrùnden ôzenle seçilmi§tir. Bôylelikle, 

bilerek yaratilan karma§ikhgm nedenleri ùzerinde uzun uzun 

durmak gerekmez. Siyonistler Israil'den sôz ettiklerinde, aym adi ta- 

§iyan devleti ya da cumhuriyeti kastetmekte, bôylece dinsel bir toplum 

için geli§tirilmi§ (k'hal adath) kavramini, hiç bir biçimde Dâvud'- 

un kralliginin Tannsal buyrukla yeniden kurulmasi anlamma gelemeyecek 

olan Filistin'deki devlet anlaminda bilerek çarpitmaktadirlar. 

ISRAlL sôzcugùne Filistin'deki Siyonist devletin adi gibi sahte 

bir anlam kazandirmanin, bazi Siyonistler için bile kabul edilemeyecek 

bir §ey oldugu, Simon Rawidowicz'in hararetli protesto- 

18 Israeliten, Jiidisches Lexikon, Berlin, 1929. 

227

larindan anlaçilmaktadir. Yirminci Yuzyilin onde gelen ve parlak 

bir entellektuel yetenege sahip Judaistlerinden olan Rawidowicz. 

ya§amini kùlturel Judaizm diye adlandinlabilecek konuya adami§- 

tir. Kendisi Siyonist devletin adinin Israil olarak belirlenmesine 

§iddetle kar§i çikmi§ ve "Israilcilere" duydugu kizginligi, onlari Judaizm'in 

temellerini sarsmaga çali§makla suçlamaya kadar vardirmi§tir. 

19 

Sôzeuklerin kabul edilemeyeeek biçimde çarpitilmasmin bir ba§- 

ka ôrnegi de anti-Siyonizm diye bilinen alanda karçimiza çikmaktadir. 

Ne yazik ki, anti-semitik alçaklann, îrkçiliklanni anti-Siyonizm 

kavrammin arkasinda gizlemeye çali§malarinin ôrnckleri gôrulmu§- 

tùr. Beklenebilecegi gibi de, Siyonistler anti-Siyonizm'in bu kôtii niyetli 

kullammlarma dort elle sarilarak 'anti-Siyonizm e§ittir antisemitizm' 

biçiminde geli§tirdikleri sahte denklemi satmaya kalki§- 

mi§lardir. Bu tùr §a§irtmaca ve çarpitmalarin ornekleri sayilamayacak 

kadar çoktur. Bir zamanlar anti-Siyonizm'in kalelerinden biri olan 

Diïnya îlerici Yahudiler Birligi Yliriitme Kurulu Ba§kani Haham 

Richard G. Hirsch, bu denklemi andinr demeçlerde bulunmu§tur ve 

en onemli Yahudi orgiitlerinin ileri gelenleri arasmda anti-Siyonizm'i 

anti-semitizm ile ayni anlamda gôrenlerin listesi upuzundur. Bu iki- 

\ ùzlùlugun en iyi ôrneklerinden biri anti-Siyonist Hiristiyan kilise mensuplanni 

anti-semitizmle suçlayan Yahudi ve Hiristiyan Siyonistlerin 

tutumlarinda gôzlenebilmektedir. Bu Siyonistlerin bizzat kendileri, 

iddialarina gùç kazandirabilmek çabasiyla, anti-semitizmin zehirli 

cephaneligine el atmaktadirlar. 20 

Siyonizm ve Anti-semitizm Diyalektigi: 

Anti-semitik akim, ôzellikle 1879-80'den sonra, tarihin îrkçi 

kavramsallaçtinlmasi ustiine oturtulmu§ bulunmaktaydi. Bu akimi 

ortaya çikaran ve geli§tirenlerin bir saplanti derecesinde bagli olduklan 

gôrii§e gôre, Yahudiler "Aryan" uluslar içinde yabanci bir unsurdurlar, 

"Sami" îrkmdan gelmektedirler ve Hiristiyan dinini benimsemeleri, 

Yahudilerin "Sami" niteligini degi§tirmez. Bunun da 

ôtesinde bazi anti-semitiklere gôre, Hiristiyanlik da Yahudi olmayanlara 

Yahudiler tarafindan kabul ettirilmi§ti ve dolayisiyla Hiristi- 

19 Simon Rawidowicz, "ISRAËL, The People-The State," Judaism, II, 1953 s. 35. 

20 Arnold Forster ve Benjamin R. Epstein, The New Anti-Semitism, New York, 1974, bôlûm 

6: "The Clergy." 

228

yanligin da ortadan kaldinlmasi ônemli bir gôrev durumuna gelmekteydi. 

Bir Nazi "bilim adami" 1940'da anti-semitik akimin ba§langiç 

donemleriyle ilgili olarak çunlari yaziyordu : 

"Irkin, Nasyonal Sosyalizmin (Nazizmin) dùnya gôriï§iï 

içindeki ustiin ve agir basan ônemi, çagimizin Yahudi 

aleyhtari akimina hem biçim, hem de hedef kazandirmi§- 

tir. Irk ve kan, Nasyonal Sosyalist akimm anti-semitizmini 

yônlendiren degei saptama ôgeleridir." 21 

Alman împaratorunun saray rahibi Adolf Stoecker (1835-1909), 

"Yahudiler, kirilmami§ Samiliklerini Alman varliginin kar§isina çikarmaktadirlar" 

biçimindeki saçma ve îrkçi savlariyla, modem anti-semidklerin 

tipik bir oncusù olarak gôsterilebilir. 22 Ùstelik, papaz bu 

savlanni Yahudi Almanlann yurtseverliginin Yahudi olmayan Almanlarca 

bile eri§ilemeyecek bir dùzeye ula§tigi sirada ortaya atmi§ti. 

Gene de Stoecker, Yahudi Almanlann îlimli sayilabilecek diiçmanlarindan 

biriydi. Kendisinin dùnya olaylanni yorumlama ve hattâ yeniden 

diizenleme yolundaki garip plânlarma gore, Yahudilerin Hiristiyan 

dinini benimsemeleri ile, "Sami" irkindan gelmelerinden 

kaynaklanan kalitimsal eksiklikleri giderebilecekti. 

"Pratik Anti-semitizmin Kurucusu" unvanini gururla benimseyen 

Theodor Fritsch (1852-1933) ise, bôyle din degi§tirme gibi çozumlere 

ho§gôiùlu davranamiyordu. Kendisine "Anti-semitizmin Eski Ùstadi" 

(Altmeister des Antisemitismus) 2i sifati da verilen îrkçi nefretin bu çali§- 

kan bahçivani, "Hiristiyan ve Yahudiler" gibisinden atiflara ate§ 

puskuriiyordu : 

"Judah, bir din degil, bir ulus demektir. Dolayisiyla 'Yahudilerle 

Hiristiyanlan' bir arada gôren ki§i, ulusumuzun 

yaniltilmasinda suçu payla§maktadir. Judah, her bin son 

kiçisine kadar Hiristiyanliga geçse de, yabanci olan ve 

ôyle kalacak bir ulustur. Almanlar ve Yahudiler birbirlerine 

dii§man iki ulustur ve bunun için butun Almanlar 

dinsiz olsa, buna karçilik tùm Yahudiler Hiristiyanligi 

geçse bile durum degi§mez...Bu, kisir bir dinsel tar- 

21 Josef Miiller, Die Entwicklung des Rassenantisemitismus in den letzten Jahrzehnten des 19. Jahrhunderts, 

Berlin, 1940, s. 5. 

22 Paul VV. Massing, Vorgeschichte des politischen Antisemitismus, Frankfurt a/M, 1959, s. 238. 

"Miiller, s. 44-45. 

229

ti§ma degil, iki duçman ulus arasinda bir sava§ sorunudur." 

24 

Bu anti-semidzm ôrneginin, Siyonist teorisyen Jakop Klatzkin 

tarafindan da aynen benimsenmesine §a§mamak gerekir: 

"Biz, ôzetleyecek olursak, tabii ki yabanciyiz. Biz sizin 

aranizda yabanci bir ulusuz ve ôyle kalmak istiyoruz. 

Aramizda kapatilmasi olanaksiz bûyiik bir uçurum yer 

almaktadir..." 25 

Klatzkin, Siyonizm'in dogal bir mûttefiki oldugu gôrù§u ile antisemitizmi 

neredeyse gôklere çikarmi§tir. Rus Çarinin Yahudileri getto' 

larda toplama uygulamasina §oyle alki§ tutmu§tur: 

"Bu, Yahudilerin Dogu Avrupa'da varhklanni sùrdurmesine 

dù§manlarimizin yaptigi bir katkidir. Bu 'kisitli yerle§me' 

uygulamasimn, bizim ulusal dâvâmiza yaptigi hizmeti 

gerekdgi gibi kavramahyiz. Bu barajin kaldirilmasi 

durumunda, Yahudilerin iilkede ôzgurce gezinmesine 

izin verilmesinde çogunluk içinde erime dalgasinin nasil 

kabaracagmi bir dii§iïniïnuz. Bize tiïm erime kapilanni 

kapadiklan, halkimizin daginik degil topluca, yaygin ve 

kan§ik degil, ayn bir birlik içinde ya§amalarmi sagladiklan, 

vaftiz hakkini bile kisitladiklan için bizi ezenlere 

te§ekkiir borçluyuz." 26 

Siyonist ideologlann bu en yiicesi §ôyle devam ediyor : 

"Bati'ya bir bakip anti-semitizmin, Yahudiligin varligini 

siirdiirmesinde ve ulusça yeniden dogu§umuzun tùm heyecan 

ve dalgalannm yeni co§kunlugunda sahip oldugu ônemli 

payi gormemiz gerekir... Gerçek §udur ki, du§manlarimiz 

Museviligin siirgunde giiçlenmesi için çok §ey yapmi§- 

lardir ... Deneylerimiz bize gosteriyor ki, liberaller, bizi 

bir ulus olarak yoketmenin yôntemlerini anti-semitistlerden 

çok daha iyi bilmektedirler." 27 

Anti-Siyonizm'i anti-semitizm ile aym §ey clarak gôrme bir yana, 

anti-semitizm hemen hemen evrensel olarak Siyonizm'in en yakm 

"Fritsch, s. 5. 

"Jakob Klatzkin, Krisis und Entscheidung im Judentum, Berlin, igai, s. 118. 

"Ibid., s. 62. 

"Ibid., s. 63. 

230

miittefiki olarak gorùlmekteydi. Theodor Herzl, gûnlûgunde Baden. 

Grandùkù Birinci Friedrich ile gôru§mesini §ôyle kaydetmi§ti: 

"Gene de kendisi benim bir devlet kurma tasanmi bùyùk 

bir hevesle kar§iladi. Ancak dâvâmizi desteklemesi halinde, 

halkin kendisini anti-semitizmle suçlamasmdan çekindigini 

ifade etti." 28 

Gôriiluyor ki Herzl, bu samimî degerlendirmeden hiç de rahatsiz 

olmami§ti. Anti-semitik nefret tacirlerinin Siyonistlerin yanmda kararli 

biçimde saf tuttuklarinm, bu irkçilarin Filistin'de bir "egemen 

Yahudi devleti" kurulmasi plânlariyla beslendiklerinin ve bu nedenle 

de kendisinin tasarilarini sonuna dek ve açikca desteklediklerinin 

pek iyi farkindaydi. Bu nedenle, daha sonra Deutsch-soziale Blàlter 

adint alacak olan ve ilk yayimcisinin ûnlù Theodor Fritsch'den ba§- 

kasinin olmadigi Antisemitische Correspondenz dergisi, Birinci Siyonist 

Kongresi'nin toplanmasim alki§hyor ve Kongre'ye, "Yahudilerin 

bir an once Almanya'dan ayrilarak Filistin'e yerle§meleri tasarisinm 

uygulanmasi" için en iyi dileklerini gonderiyordu. 

Herzl'in gùnlùkleri incelendiginde, Siyonizm'in anti-semitistlerin 

programlan ile paralelliginden zaman zaman rahatsiz oldugu gôzlenmektedir. 

Herzl'in yakin adami olarak bilinen, Viyana'da yaymlanan 

Neue Freie Pressé'nin kent haberleri editôrù Josef Oppenheim, 

Herzl'in Der Judenstaat adh kitabinm Londra'da Jewish Chronicle'da 

basilmasi ùzerine, "eger Jewish Chronicle makalesi Almanca da basilacak 

olursa, Yahudi aleyhtarlanna gùndogdu demektir. Tam içlerine 

yanyacak bir §ey" demi§ti. 29 Kendi gùnlùgùnde ise Herzl, "eger 

bro§ùrùm ba§anli sonuç saglai ve Oppenheim'in dùçùndùgù gibi bir 

anti-semitik gùrùltùye yol açmazsa, i§ler çok farkli olur" diye yazmi§- 

ti." 30 Gene bir Yahudi olan gazetenin sahibi Eduard Bâcher Herzl'in, 

Yahudilerin çevrelerindeki toplum içinde erimeyecekleri saviyla ilgili 

olarak "ciddî ve bùyùk kaygilar" besliyor ve "anti-semitiklerin bundan 

yararlanmaga çah§acaklari" gôru§ùnû ta§iyordu. 31 Nùfuslu Berliner 

Tageblatt gazetesinin yôneticilerinden Arthur Levysohn da Herzl'e 

Siyonist tasarilarina karçi sava§im verecegini yaziyor ve semitiklere 

bulunmaz bir firsat sagladigini belirtiyordu. Herzl ise, "anti-semi- 

2B Lowenthal, s. u8. 

Ibid., s. 88. 

M Ibid., s. 89. 

3[ Ibid. 

231

tiklerin bunu istismar edeceklerini ve metinden i§lerine yarayacaklari 

nasil olsa çekip alarak bunlari dillerine pelesenk edeceklerini" 

savunmasina kar§in, gùnlùgune ayni giin dù§tùgù bir ba§ka kayitta, 

anti-semitiklerin çabalarma tuttugu alki§tan pek de ho§nutsuz gôriinmuyordu 

: 32 

"Bugùn basimevine gittim ve sahipleri Hollinek karde§lerle 

gôrù^tum. Sanirim her ikisi anla§ilan birer anti-semitik. Beni 

buyiik bir içtenlikle kar§iladilar. Brosjùrùmù begenmiç gôrunuyorlar. 

Bir tanesi bana, 'birinin çikip arabuluculuk gôrevini 

ustlenmesinin zamani geldi de geçiyordu bile' dedi." 33 

Için ilginç yanlarxndan biri de, Siyonistlerin kutsal yazilannin, 

miizik ustasi Richard Wagner'in sagladigi tempo ile kaleme alinmi§ 

olmasidir. Der Judenstaaf in yazildigi gunlerde, Herzl'in gùnlugùnde 

§u satirlara rastlanmaktadir : 

"Geceleri tek eglencem, Wagner'in muzigini, ôzellikle 

oynandigi kadar izledigim Tannehàuser operasim dinlemek. 

Yalnizca opéra olmadigi geceler dù§uncelerimin dogrulugu 

konusunda ku§kulara kapihyorum." 34 

Animsanacagi gibi, besteci Richard 

Wagner de, hattâ bu kelime 

yazilarda daha yerle§meden once bir Yahudi aleyhtari olarak hakli bir 

un saglami§ti. Wagner'in Das Judenthum in der Musik (Miizikte Yahudi 

Etkileri) adli a§agilayici bro§uriinde meslekta§lari Yahudi muzikçilerin 

ki§ilikleri ve yapitlan konusunda geli§tirdigi îrkçi zirvalar, 

yalniz kendi çagi için degil, tiim zamanlar için yetip de artacak nitelikteydi. 

Dolayisiyla, Wagner'in 1859 yilinda yaymlanan bro§ùrùnii 

"Yahudilige kar§i son, fakat Almanya'da kesin sonuçlu sava§i ba§latmi§ 

olmasma" §a§irmamak gerekir. 35 Bu durumda, Siyonizm'in kutsal 

kitabmm, Wagner'in muziginin etkisiyle kagida dôkulmii§ olmasi 

Siyonizm'in felsefesine oldukça uygun dù§mektedir! Fakat herhalde, 

Herzl'in en buyiik "yapit"ma yapdacak en bùyùk hakaret de, Siyonist 

fsrail devletinde kùltùr bekçilerinin, Wagner'in mùziginin Siyonizm'in 

temel belgesine ilham saglayan bu mùzigin halka dinletilmesine bugune 

kadar izin vermemeleridir. 

"Ibid. 

33 Jbid., s. 91. 

"Léon Kellner, Theodor Herzls zionistische Schriften, Berlin, 1904, s. 18. 

"Fritsch, s. 12. 

232

1908 yilinda ba§kanmin etkisiyle anti-semitizm ideolojisini 

resmen benimsemi§ olan bir ôrgiit "Pan-Cermen Birligi"dir (Der 

Alldeutsche Verband). Aslinda, Heinrich Class adim ta§iyan bu ba§kanin 

da gôruçlerini kabul ettirmek için fazla uzun boylu çabalara gereksinimi 

yoktu, çùnkù ôrgùt, "Alman irkina ve kamna yabanci bir 

unsur" olarak gôrùlen Yahudilere z.aten oldukça dù§man bulunuyordu. 

Class'in rehberligiyle dernegin tùzùgù yalnizca Yahudilerin degil, 

Yahudilerle evlenmi§ olanlann ya da Yahudi akrabalan bulunanlann 

da ùye olmalanni ônleyecek biçimde degi§tirilmi§ti. Class, and-semitizmin, 

kendisinin "daha yirmi yaçmdayken maddî ve manevî bir 

parçasi durumuna geldigini" itiiaf ediyor ve "daha sonraki siyasal ya- 

§antisini etkiledigini" sôyliiyordu. 36 Bu adam, aym zamanda, Siyonizm'in 

en etkili destekçilerinden vehayranlanndanbiriydi. Class 1912' 

de Daniel Frymann takma adiyla Ben Kayzer Olsaydim baçlikli ve iki 

yildan daha kisa sûre içinde be§ baski yapan bir kitap yayinladx. 

Class bu kitabmda anti-semitik programini açiklarken en saglam tamklan 

olarak Siyonistleri gôstermekteydi : 

"Kùltùrùmùzùn tùm ùrùnlerine katilmalarma kar§m Alman 

olmayan, çùnkù temel farkliliklari nedeniyle isteseler 

de Alman olamayacak Yahudileri yabanci bii irk olarak gorenler 

sevinsinler, çùnkù bizzat Yahudiler arasinda bile 

Siyonizm denilen milliyetçi akim giderek daha fazla yanda§ 

topluyor. Siyonistlere §apkalarimizi çikartmaliyiz ; kendileri, 

Yahudilerin, degi§tirilemez ozellikleri ile ayri bir halk 

olduklarmi açiklik ve dùrùstlùkle itiraf ediyorlar...Kendileri 

ayrica Yahudi yabancilarin, içinde ya§adiklan ulusla gerçek 

biçimde kayna§malarina dogal irk yasalannin elvermedigini 

de aym açikhkla itiraf ediyorlar...Siyonistler, Yahudi 

dii^manlannin, irk teorisini benimseyenlerin herzaman soylediklerini 

dogruluyorlar. Kendileri, tùm halklanna oranla kùçùk bir 

grup olu§turuyorlarsa da, vazettikleri gerçeklei hiçbir 

zaman yadsinamaz. Almanlar ve Yahudi milliyetçileri 

Yahudi irkmin yokedilemeyecegi konusunda aym gôru,§ù 

paylaîyorlar. Ôyleyse, Almanlan, bundan gerekli siyasal 

sonuçlan çikaima hakkindan kim yoksun birakmak isteyebilir" 

Class, daha sonra bu sozùnù ettigi sonuçlan, "Yahudi sorunu" 

diye adlandirdigi sorunun çôzùmù için hazirladigi ônerilerde 

36 Massing, s. 252. 

233

siralamaktadir. Yahudilerin her tiirliï kamu gorevinde çah§malan 

engellenmeli, seçme ve seçilme hakkmdan yoksun birakdmab, 

hukuk, ôgretmenlik ve tiyatro yôneticiligi gibi meslekler kendilerine 

yasaklanmalidir. Kadrolannda Yahudilerin yeraldigi gazetelerin 

bu durumu açiklamalan zorunlu kihnmali ve "Alman" sayilabilecek 

gazetelerin sahipleri ve yazarlari arasinda Yahudi bulunmamasma 

ôzen gôsterilmelidir. Ticarî bankalann yôneticilerinin Yahudi 

olmasxna izin verilmemeli ve Yahudiler ne toprak sahibi olabilmeli, 

ne de kiralayabilmelidirler. Ayrica, Yahudiler, Yahudi olmayanlara 

oranla iki kat vergi odeme zorunda birakilmalidir. Heinrich Class'in, 

Adolf Hitler'in iktidara gelmesi iïzerine, Reichstag'm (Alman Parlâmentosu) 

onur iiyesi yapilmasina §a§mamah. 37 

Siyonist-Milliyetçilerin Yahudilerin Avrupa toplumu içindeki 

yerleri konusundaki dù§uncelerine bir ba§ka destek de Theodor Fritsch' 

den gelmektedir. Siyonist ideolojiye olan hayranligmi Der Hammer 

adli dergisinde§ôyle dile getiimi§ti: 

"Biz Siyonistleri Yahudilerin en dûriist unsurlari olarak gormege 

devam ediyoruz. Çûnkù onlar Yahudi olmayanlarla 

kayna§manm olanaksizligi gibi iki ayri îrkin birbirlerinin geli§mesini 

ve kultùrùnu kar§ihkh olarak engelledikleri gerçegini 

de kavnyorlar. Onun için, biz de Siyonistler gibi iki 

toplumun 'net bir biçimde ayrilmasini' ve îbranilerin, ôzel 

bir Yahudi yurduna yerlc§tirilmelerini istiyoruz..." 38 

Siyonistlerle Yahudi aleyhtarlarimn bu koalisyonuna kar§i koymak 

ïç'n Libéral Yahudilik Dernegi içinde yeralan Alman Yahudi 

Topluluklarmin onde gelenleri, 1912'de bir Anti-Siyonist Komite kurdular. 

Çogunlugu aile reisleri olmak uzere Mayis 1914'de 1007 iiyeye 

sahip olan bu komite "Alman Yahudilerini aydinlatmak ve Siyonizm'e 

kar§i sava§im" gorevini benimsedi. 39 Aslinda, komite belliba§h Yahudi 

dernekleri adma eylemde bulundugundan, iiye sayismin çok uzerinde, 

yarim milyon kadar Alman Yahudisini temsil etmekteydi. Yayinladigi 

bir dizi bro§iirde Siyonizm'e kar§i en çiddetli suçlamalari yôneltmekte 

duraksamiyordu. Houston Stewart Chamberlain tarafindan yazilan 

ve yiizeysellikle kendini ôvme sanati alaninda e§siz bir ornek sayilabilecek 

On-dokuzuncu Yiizyihn Temelleri adli "garip" kitapla ilgili 

"Paul W. Massing, Rehearsal for Destruction, New York, 1949, s. 247. 

38 Der Hammer (Leipzig), Ocak 1922. 

39 "Antizionistisches Komitee, Handbuch der jûdischen Gemeindeverwaltung, Berlin, 1913. s. xiii; 

ayrica: Protokoll des Antizionistisches Komitee, 2 Mayis 1914. 

234

olarak komite tarafindan yaymlanan bir raporda, 

Chambeilain'in 

ideolojisine lâyik oldugu" yanit verilmekte, "çagimiziu anti-semitizminin 

irkçi nefret oldugu saptandiktan sonra §ôyle 

denmektedir: 

"Vc bu §oven, ulusal îrkçi çilgmlik, Siyonizm'in teorik temeli, 

ruhsal topragi olmaktadir! Onun somut tipolojik yônleri 

ve etkinligi bu teoriden kaynaklanmaktadir. Bu yadsinamaz 

gerçek, aslmda, bu sahte Mesihî akimin en acimasiz 

ele§tirisini de olu§turuyor. Bu durumdan Siyonizm'in nitelikleri 

ve belirtilerine ili§kin tùm sonuçlar çikanlmali, 

Siyonizm'in îrkçi anti-semitizmle, Yahudilere bunca aci çektiren 

bu illetle ayni bataklikta filizlenip geli§tigi kavranmalidir. 

Rengi ister Ârî anti-semitik, ister Ulusal-Yahudi 

olsun, zehirli bir kuyudan çekilen suyun niteligi aynidir 

ve dùnyada hiçbir gùç bu sudan sagliga yararli bir 

içki yapamaz. Ulusal demagoji ve îrkçi anti-semitizmin, 

kùltùre kar§i içlenen suçlar oldugu gôrù§ùnu ta§iyan herkes 

-herkesin bu gôrù§te olduguna inaniyoruz- ayni biçimde 

bu sakat dù§ùncelerin Yahudi giysileri giymi§ ikiz karde§ini, 

yani ulusal Siyonizm'i de mahkûm etmelidir, çùnkù 

bunun yikici etkileri de berikiyle e§it dùzeydedir." 40 

"Siyonistlerin gôrù§ açilan, anti-semitiklerinkinin benzeridir. 

Hattâ, ikisinin eylem çerçeveleri içindeki farkliliklar, 

ônemsiz sayilacak kadar azdir. Anti-semitizm 

gibi Siyonizm de uyumsuzluk, ho§gorù yoksunlugu, adaletsizlik 

ve kar§itini kavrayamamak gorùnùmleriyle kendini 

belli eder...Kendini Yahudilerin mallarma, ozgùrlùklerine 

ve onurlarina kar§i en utanmazca komplolarla ortayakonan 

anti-semitizm ile Siyonizm arasindaki uyu§ma, Siyonizm'in 

de anti-semitizm gibi egemen bir mevki kazanmasi durumunda 

ku§kusuz daha açik seçik izlcnebilecekti. Bunlardan 

birine yoneltilebilecek herhangi bir suçlama, aynen 

otekisi için de geçerlidir. Siyonizm'in etkisinde kalan 

zayif iradeli kimseler bilmelidirler ki, farkmda olmaksizm 

anti-semitizmin savlanni benimsemektcdirler. 

"Bunlar bu davrani§lariyla ikiz karde§i anti-semitizm gibi 

Siyonizm'in de yalnizca Yahudi dini ile degil, ahlâk ilke- 

40 Antizionistisches Komitee, Schriften zur Aufklàrung iiber den Zionismus, Nr. 2, Der Zionismus : 

seine Theorien, Aussichten und Wirkungen, Berlin, 1913, s. 11-12. 

235

lerine sahip her dinle tam bir çeli§i olu§turdugunun kamtlanmasina 

katkida bulunmaktadirlar." 41 

Yahudi anti-Siyonistler, anti-semitiklerin îrkçihklarmi te§hir 

etmege çabalarken, Siyonistler anti-semitiklerin hedeflerinin gerçekle§mesini 

kolayla§tiracak eylemlere dalmi§ balunmaktaydilar. Ôrnegin, 

Fransa'da ùnliï arkeolog Salomon Reinach, anti-semitikler tarafindan 

kendi amaçlarina hizmet etmesi için bulunan "Yahudi îrki" iizerine 

yazdigi incelemede bôyle bii îrkin varligmi reddedince, L'echo Sioniste' 

in sayfalarmdan saçilan §im§eklere hedef olmakta gecikmemiç ve 

"çogunluk içinde e;ime yanlilarmin, kendileriyle Yahudi olmayan 

dùnya arasindaki her er.gelin yikilmasi için son ve en ùst dùzeydeki 

çabaya destek olmakla",.suçlanmi§tir. L'echo Sioniste anti-semitik ideolojinin 

bu son derece saçma savunusuna bir de tùy dikmek ùzere, 

1904'de bir Siyonist ara§tirmaci olan Hermann Jacobsohn'un kafatasi 

ôlçùmleri ùzerindeki katkilanna yer vermi§tir. Hint-Avrupa ara§tirmalarmda 

uzmanla§mi§ bulunan Jacobsohn, be§ yazi olarak yaymlanan 

dizisinde ayn bir "Yahudi îrki tipi"nin varligini kanitlamak 

için, kafatasi ôlçùleri, saç ve gôz rengi vb. konulanndaki tùm bilgi 

hazinesini ortaya sermi§tir. 42 

Aym yil içinde onde gelen bir îngiliz Yahudi bilim adami ve 

siyasetçisi Siyonizm konusundaki gôrù§lerini §ôyle ôzetlemi§tir : "Siyonizm'in 

oluçturdugu tehlike, bu ideolojinin, Yahudi aleyhtarhginin 

dogal ve uyumlu bir mùttefiki, aym zamanda gerekçesi olmasidir." 43 

41 Ibid., s. 20. 

42 Michael R. Marrus, The Politics of Assimilation, Oxford, 1971, s. 271. 

"Lucien Wolf, "The Zionist Péril," Jewish Quarterly Review, October 1904, s. 22-23. 

236

SiYASAL SÎYONiZM: 

BÎR YAHUDÎ ELE§TiRiSÎ 

GARY V. SMITH 

10 Kasim 1975'te dùnya nùfusunun % 93'e varan bir çogunlugunu 

temsil eden devletlerin delegeleri, Birle§mi§ Milletler'de Siyonizm'i 

"îrkçihgin ve irk ayriminin bir biçimi" olarak tanimlayan karar 

dogrultusunda oy kullandilar. Genel Kurul'an bu karari, irk aynmma 

kar§i dùnya yùzeyinde sava§ veren ve B.M., bôlgesel konferanslar ve 

orgùtleree de desteklenen bir dize hareketin en son ôrnegini clu§turmaktadir. 

Amerikan Siyonistlerinin B.M.'in bu karanna tepkisi hemen 

ve tahmin edildigi gibi cldu. Amerikan Yahudi Kongresince The New 

York Times gazetesine tam sayfa verilen bu ilân ba§laginda §unlar vardi: 

"Yahudi olmaktan gurur duyuyoruz. Siyonist olmaktan gurur duyuyoruz." 

ileri surùlenler arasinda bu kez de §unlar bulunuyordu: 

"Yahudi halkinm bir Yahudi devleti, yani îsrail'i kurma hakki încil'in 

sôzùne ve 'Geleeek Yil Kudùs'te' 1 duasi ile sona eren iki-bin 

yillik olu§uma dayanmaktadir." Yahudiligin kutsal inançlanna siyasal 

Siyonizm'in ilkeleri yoluyla ula§ildigina dair efsane bir kez daha ileri 

sùrùlùyordu. 

Siyonizm'i Yahudilikle e§itlemek, Siyonist akimm en eskimeyen 

propaganda ba§arilanndan birisi olarak dogrulanmi§tir. Bu e§ anlamli 

i§lemin etkisi, siyasal Siyonizm'in Yahudiligin ozùnde oldugunu 

yayan yanh§ izlenim olmu§tur. Bu dù§ùnce biçimini birkaç yil once 

bir yazida cesaretle dile getiren Michael J. Rosenberg demi§ti ki: 

"Modem îsrail devletinin merkeziyetini kabul etmeyen gôzlemci 

Yahudi kendi kabul gôrmedigi gibi, varligina bile nadiren 

katlanilir." 2 

Siyonist du§unceyi geli§tiime çabasmda, geleneksel "Siyon A§ki" 

ile Yahudi devletinin yeni ba§tan kurulmasi arasindaki ele§tirel aynm 

muglakla§tirilmi§ ve dùnyacil uçlara dogru çarpitilmi§tir. Bununla 

birlikte, uygun bir açidan bakildiginda, bu farkhhk manevî gelenekle- 

1 The New York Times, 3 Arahk 1975. 

2 James A. Slecpcr ve Alan L. Mintz, der., The New Jews, New York, 1971, s. 82'de "Israël 

without 

Apology." 

237

i en yiice sayan Yahudilerle Yahudi diïnyacil milliyetçiligi ve Siyonist 

devleti, Yahudi ideallerinin gerçekle§mesi olarak gôrenler arasinda 

niçin az ya da hiçbir uzla§ma saglanamadigimn nedenleriri gôsterir. 

Milliyetçilik konusunda uzman olan çagda§ Amerikan tarihçisi merhum 

Hans Kohn, "Siyon'a" olan geleneksel ôzlemi, dindar Yahudilerin 

"Tann Tapinagi"nin bulundugu yere dônù^lerini dile getiren manevî 

tutku olarak tanimlar. Siyon'a ula§mak Tanri'nm buyruklarindan 

§a§mamakti : 

"Siyon Tanri'nm sôzune uygun olarak ya§amak anlamindaydi. 

Bu tiir bir ya§am agir bir gôrevdi. Incil, fbranilerin 

gorevden kaçmak, kendilerini bu boyunduruktan kurtarmak, 

'normal' bir ya§am surmek yolunda giri§tikleri çabalara 

ili§kin hikâyeler anlatir. Hiç bitmeyen kar§i çikma 

hareketleri, ta ba§ta 'Altin Dana' çcvresindeki dans ile 

ba§lami§ti. Hâlâ da devam ediyor. Bu olay Yahudi tarihinin 

birle§tirici baglanndan bir tanesi olmu§tur..." 3 

Peygamberden kaynaklanan Yahudilik, ôteki uluslàri taklit ederek 

giiç ve iktidar pe§inde ko§mak gibi çekici ôgelere karî, ahlâk, adalet 

ve merhamet ilkesini ôgretti. Kuiulan eski devletler kisa sùrede yikildi 

ve istilâ edildi, fakat Yahudiligin ya§ami siyasal kabugunu a§arak 

sùrdu ve yeryuziinde manevî bir gùç olarak geli§ti. Buna kar§ilik, 

siyasal Siyonizm'in gerçek ozii etnik ve bôlgesel yônelimidir. Siyonizm' 

den yana olan Yahudi halki kavrammi ve Siyonist bir devlet kurulmasini, 

Yahudiligin ba5hca zaferi olarak gorùrler. îsrail eski Baçbakam 

Golda Meir'in sôzleriyle, Filistin'de Yahudi egemenliginin yeniden 

kurulmasi "devrimlerin en bùyiigùdûr." 4 Michael Rosenberg gibi, 

Golda Meir de Yahudi mil fiyetçiligini ve Yahudi siyasal gucùnù Yahudilerin 

binlerce yil Filistin diçmda kalmalarinm toplam etkisinden 

daha biiyiik onemdeki statuye yiikseltmek biçimindcki Siyonist ideolojik 

gôru§ii yansitmaktadir. Gerçek anlamda, sûrgunden sonra dagilan 

Yahudilerin dinsel anlamdaki hedeflerine her inani§ ve /ya da bunlarm 

insanliga katkilan, gôzoniine hiç alinmami§ ya da en az ôneme indirgenmi§tir. 

Boylece, Siyonist devlet, modem Yahudi devrimi olarak 

ortaya çikmaktadir. 

Modem siyasal Siyonizm'in kokleri, manevî Siyon'a donus-le ilgili 

peygamberee giri§imde degil, On-dokuzuncu Yiizyil Yahudi var- 

3 "Zion and the Jewish National Idea, " Menorah Journal, C. XLVI (Sonbahar-Ki§ 1958), 

s. 18. 

4 Yeshiva Ûniversitesinde (New York) 8 Mart 1973'de konu§ma. 

238

liginin toplumsal-siyasal ko§ullannda, ôzellikle de Dogu Avrupa'daki 

anti-semitizmin uygunsuz hareketlerini degi§tirmek çabalarinda yatar. 

Siyasal Siyonizm Bati Avrupa kùltùriine açilmi§ Yahudilerin ôncùlùgiïnde, 

kismen Bati Avrupa Yahudilerinin kùltiirel yoldan biitiïnùyle 

erimelerine ve baski altindaki Dogu Avrupa Yahudilerinin 

kendi mahalleri içinde bir çe§it hapsedilmelerine seçenek olarak sunulmuçtur. 

Siyasal Siyonizm'in "kurucu babalarmda" dindar Yahudilerin 

dinsel §evki yoktu; onlarm Yahudi yurduistegi On-dokuzuncu Yiizyil 

Avrupa milliyetçiligi gibi biçimlenen ve Yahudi varligim etnik ve 

belirli topraklarla sinirlayarak normalle§tirme yolunu arayan diinyacil 

bir arayiçti. Yahudi Aydinlanma Çaginm uriinleri olan Léo Pinsker 

ve Theodor Herzl, ùmitsiz bir biçimde anti-semitik siyasal bir dunyada 

Yahudilerin gûçsùzlùgiinun uzûntùsiinù duydular. "ilerici Yahudilerin 

yutsever duygularmi yeniden uyandirmayi" istediler ve Yahudi 

kitlesine "bilinçli bir Yahudi siyasal eylemi" mesaji vermeyi savundular. 

Yine onlar, Yahudilerin ulusal bir varlik olu§turduguna ve ôteki 

uluslar gibi olmalari gerektigine inandilar. Bu durum artik onlarm da 

"uluslar aiasinda yabanci" olmayacaklari bir anayurt gerektirmekteydi. 

Yirminci Yuzyila girerken, siyasal Siyonizm,Yahudi sorununun çôzùmiinde 

olasi bir kaç seçenekten biri olarak ortayaçikti. Bununlabirlikte, 

Yahudilerin Siyonizm'e ilk tepkileri oldukça duçmancaydi. Dinsel 

Yahudiligin ileri gelenlerinin birçogu, Siyonist inançlan her yayildiklan 

yerde ele§tirdiler. Hattâ, 1897'deki ilk Siyonist Kongresinin 

toplanti yeri, Alman Hahamlar Yuriitme Kurulu ve yerel Yahudi 

toplumu gôrevlilerinden gelen sert anti-Siyonist tepkiler nedeniyle, 

Mùnih'ten îsviçre'nin Basel kentine almdi. Siyasal Siyonizm'e kar§i 

Filistin ile Orta ve Bati Avrupa Yahudilerinden gelen muhalefet, din 

ve siyaset, yani Tevrat'in kutsal sôzleri ve kùçùk politikacilann diinyacil 

kaygilari arasindaki aynmi vurguladi. Bu duruma ôrnek, Kudûs 

aynlikçi toplumundan Haham Joseph Hayyim Sonnenfeld'in 

bir Macar meslekdaçma 1898'de yazdigi "kirletici taraf'tan geldigi 

için Herzl'e, "Tek Varhgi"; yadsidiklan için de Siyonistlere §iddetle 

çatan mektuptaki tavndn. Sonnenfeld, "onlar, ayni zamanda, îsrail 

ile ôteki uluslar arasmdaki butùn fark ve ayrimm milliyetçilikte, kanda 

ve îrkta yattigi, iman ve dinin yiizeysel oldugu dù§iincesini de ileri 

siirdùklerini" yaziyor. 5 Ortodoks Agudath îsrail akiminin onde gelen 

5 Emile Marmorstein, Heaven at Bay : the Jewish Kulturkampf in the Holy Land, Londra, 1969, 

s. 79-80'den Der Tid (New York), 25 Haziran 1965. 

239

teorisyenlerinden olan Isaac Breurer, Siyonizm ve Agudath Israil 

arasindaki çati§manm "Babil kargaça giinù" ve "Sina gùnii" arasindaki 

çati§ma olduguna inanmi§ti. Siyasal Siyonizm'in Filistin'e 

"bo§ elle" geldigini ve geçmi§ çaglarda ôteki uluslann kendi ya§amlarinda 

gôrmedikleri hiçbir dù§ùnceyi gôrmediklerini savundu. 6 

A.B.D. ve Ingiltere'deki Reformcu Yahudilik de siyasal Siyonizm'in 

amaçlarma kar§i çikti. Daha 1885'de, Amerikan Hahamlan 

Merkezi Konferansi Pittsburg Programmda Yahudilerin dinsel bii 

toplum olu§turduklari ve artik bir ulus olmadiklan ilkesini kabul etti. 

1897'de Merkezi Konferansin Sekizinci Yilhk Toplantismda bir konu§ma 

yapan Haham Isaac M. Wise, o yil Basel'de Birinci Siyonist 

Kongresinde kabul edilen siyasal Siyonist "tasan"yi, "dù§ùnceden 

yoksun bir utopya...hasta zihinlerin geçici bir sarhoçlugu, Israil'in 

kutsal dâvâsmi sagliksiz politikacilarin deli dansma çevirmesi" biçiminde 

tanimlami§ti. 7 Amerikali Haham Kaufmann Kohler'e gore, 

Reformcu Yahudiligin en ba§ta gelen ilkesi "Yahudiligin Tanrisimn 

bir kabile Tanrisi olmamasi gibi ulusal bir din olmadigi gerçekler ve 

ahlâkm evrensel bir sistemi" olduguydu. 8 Kohler, manevî Siyon'un, 

insanhk için, insan iradesiyle olu§turulamayacagmi ve yine bir bôlge 

§cridinin sahibi biçiminde yorumlanamayacagini vurgulami§ti. Yùzyilm 

bitiminde, Ingiltere'de Libéral Yahudiligin kurucusu Claude 

Montefiore Siyonist ônderligin "Yahudi dinine çok az ya da hiç ilgi 

gôstermedigine" ve bir siyasal devlete olan Siyonist ôzlem ile Yahudiligin 

"ya§ayan ve ruhsal bir gùç" olarak sùrùp gitmesini isteyenler 

arasinda temelden bir çati§ma bulunduguna içaret etmi§ti. 9 

Siyonizm hakkinda, Yahudiligin Ortodoks ve Reformcu gibi farkh 

dinsel açilanndan ortaya atilan bu tùr temsilî gôru§ler, Yahudilik 

simgelerinin yirmi-sekiz yildan beri Siyonist devletin siyasal yapisina 

a§ilandigi gùnùmùzde, ilginç birer okuma parçalan olu§turmaktadirlar. 

"Agudath îsrail" ve genel Refoimcu akimin Siyonizm'e kar§i 

koymayi terketmelerinin ve giderek onunla bir i§birligi iliçkisine 

6 Leo Jung, der., Judaism in a Changing World, New York, 1939, s. 189'da "The Challenge 

to Israël." 

'Central Conférence of American Rabbis, Tearbook, C. VII (1897), s. xii. 

"Alumni Association of the Hebrew Union College, Kaufmann Kohler : Studies, Adresses and 

Personal Papers, Philadelphia, 1939, s. 330-311'de "The Faith of Reform Judaism." Bu yaztnm 

asli §urada yayinlanmiijti: Menoral Journal, C. II (Çubat 1916), s. 8-15. 

'Michael Selzer, der., ^'oniim Reconsidered : the Rejection of Jewish Normalcy, New York, 1970, 

s. 64'de "Nation or Religious Community" 

240

girmelerinin bir sonucu, Israil'de yapdan seçimlere katdan, ya da 

"menfa"daki genel Siyonist. dâvâlanna sahip çikarken yurùtùlecek, 

siyasal rekabet ve iktidann semeresini alabilme yeteneklerinde yatar. 

Birçok Ortodoks Yahudi ve bazi Hassidik mezhepler, Siyonist 

devletin lâik milliyetçiligine hâlâ kar§i koyuyorlarsa da, siyasal Siyonizm'e 

muhalefet Yahudiler arasinda geni§ bir biçimde desteklenmemektedir. 

Çeçitli Yahudilerin Siyonist ideolojiyi onaylamak istememeleri, 

çogu kez, israil'in merkez olu§unu modem Yahudi baglihgmin 

temeli kabul eden Yahudi devleti yetkililerince ve dùnyaya 

yayilmi§ Siyonistlerce du§manlikla, hattâ nefretle kar§ilanmaktadir. 

Siyonizm'in Yahudilerce Kabulii: 

Theodor Herzl, Yahudilerin clurumunu olaganla§tirmak amaciyla, 

Yahudi sorununu, uluslararasi siyasal eylem aracihgiyla çôzùmleyecek 

ulusal bir sorun olarak ortaya koydu. Alman milliyetçiliginden esinlenerek 

Herzl'in anti-semitizm için ônerdigi çôzùm, onun varsayimlarmi 

elde tutmak, bunlan kullanmak ve onun gôrùnurdeki ebedî 

gazabindan, kavramsalla§tirilmi§ bir Yahudi uyruklugu için bir 

"anayurd" ya da devlet aracihgiyla kaçinmakti. Herzl, hernekadar, 

Yahudilerin siyasal iktidarlarmi ve egemenliklerini kurabilecekleri 

birkaç yer ongôrmu§sc de, ôzellikle Dogu Avrupali Yahudi kitlelerinin 

eninde sonunda bir araya toplanmalarini saglayabileeek olan Filistin'e 

dônu§ dù§uncesinin simgesel ônemli ve duygusal gùcunden yararlanmak 

için her tûrlù yônteme ba§vurdu. Herzl, "Siyon'un A§iklan" 

gibi daha ônceki sômurgele§tirme çabalarmi "ilginç" bulmakla birlikte, 

sôzkonusu çabalarin çok sayida Yahudiyi Filistin'e çekmede 

yetersiz oldugunu gôrmuçtu. Herzl'in inani§ma gôre, gerekli olan, 

giiçlii bir ulusun "sahipsiz bir toprak parçasi"ni ùstùnde "tam egemenlik" 

ko§uluyla bagi§lamasiydi. Yanhzca topraga gôç etmenin yetersiz 

oldugunu vurgulayan Herzl, sôzkonusu topraga yasal yoldan 

sahip çikmak için gerekli siyasal bagda§malann ônemi ùstùnde durdu : 

"içe sizmanm kôtù sonuçlanmasi kaçmilmazdir. Sôzkonusu 

bu içe sizma, yerli nùfusun tehdit edildigini hissettigi 

ve hukûmeti daha fazla Yahudi akimini durdurmaga 

zorladigi kaçinilmaz ana degin sùrer. Dolayisiyla, gôç, 

bizler bôylesi bir goçu sùrdùrme egemen hakkina sahip 

olmadikça sonuç vermez." 10 

'"Jacob M. Alkow, der., The Jewish State, New York, 1946, s. 95. 

241

Herzl, Avrupa kitasinda geli§en milliyetçiligin demokratik liberalizmi 

bir çe§it alaya almasmdan ve siyasal Siyonizm'in, Birinci Siyonist 

Kongre'nin ana hedeflerinden biri olarak, Yahudiler arasmda Yahudi 

ulusal bilincinin Filistin'e yoneltilmesinde ba§arili olmasmdan once, 

1904 ydinda oldù. Buna kar§in, Herzl, gerçekte Michael Selzer'in de 

gôzledigi gibi, Yahudi tarihine egemen egilim dogrultusunda uzunca 

bir sure yadsinmi§ statukonun yeniden diizenlenmesine çah§an 

"kar§i-devrim eylemi"nin temellerini atrm§ti." Bu eylem, ayni zamanda, 

Yahudilikle ulusalci ôzlemler ve emperyalist gûç politikalarmi 

uyum içine sokmakla, Filistin ùzerindeki Siyonist iddialardan 

kaynaklanan çali§malar iistûnde de belirleyici etkilere sahip oldu. 

Filistin için du§unulen egemen ad yetkisel bir biçimde kondugundan, 

oradaki Siyonist yerle§me gruplan Yahudi devletinin olu§turulmasi 

ve yonetimin ilk kurbanlan olan Filistinli Araplar tarafindan yasal 

olarak kabul edilmedi. 

Yirminci Yiizyil boyunca çe§itli Siyonist kiimeleri arasindaki 

ideolojik parçalanmalara kar§in, Siyonizm'in genel hedefi Filistin'de 

butùnuyle Yahudi ulusal niteligini saglamak ve korumakti. Filistin'de 

egemen olmak ve orada siyasal denetimi ele geçirmek çabasi, 

baçta Avrupah, sonra da Amerikan Siyonistlerinin ba§ini çektigi ve 

inatçi bir Arap yerel çogunlugunu banndiran toprak ùstunde bûtun 

haklara sahip olma savinda sômurgeci bir sava§im olarak degerlen 

dirilebilir. 

Filistin, 1922'de Osmanh Tiirk yônetiminden ïngiliz Mandasina 

geçmi§ti. Bundan be§ yil once, Araplann bagimsizlik istekleri Balfour 

Bildirisiyle sonuçlanan Avrupa'daki siyasal entrikalardan ôturii sonuçsuz 

birakilmiçti. Bu belgede, tngiltere, Filistin'deki Yahudi olmayan 

çogunlugun ve ôteki yerlerdeki Yahudilerin haklari tehlikeye 

dii§medikçe, anilan yerde bir Yahudi anayurdu kavramini olumlu 

kar§ihyordu. Bildiride kullamlan sozcuklerin muglak ve kisitlayici 

olmasma kar§in Siyonist onderlik bunu kamu oyu oniinde Filistin'de 

bir Yahudi devletinin kurucu belgesi olarak degerlendirdi. Bildiri, 

Filistinli Araplar için, topraklannin ve ya§amlarinm denetini ele 

geçirmege çali§an tngilizlere ve Siyonistlere kar§i kaçinilmaz sava§im 

için bir on-uyariydi. 

Alman milliyetçiliginin Avrupa kitasinda yukselmesiyle birlikte, 

Batili Yahudilerin On-sekizinci Yùzyil sonlanndan bu yana açik ol- 

"Selzer, s. xv. 

242

duklan yava§ yava§ aydinlanma ve ôziimleme sûreci bo§a çikiyordu. 

Nazizmin, ortadan kaldirici temel ilkesi altmda, Yahudiler ve ôteki 

azinliklar yok edilmek istendiler. Aryan îrkmin ùstûnlûgu adi altinda 

yurùtulen bu buyiik kari§iklik, Yahudilerin umutsuzca ve tek-ileti- 

§imli olarak Siyonist ideolojiyi bir daha du§ùnmege itti. Siyonist 

kuramin tezi olan ve anti-semitizmin herzaman ve heryerde var 

olduguna dair sav, insan ilerlemesinin hem libéral, hem Marxist 

çôzumlerine kar§in dogrulanmi§ gôrùndù. Siyonizm Bati Avrupa 

ve A.B.D. Yahudi ônderligi arasinda etkin bir gùç olarak buyûrken, 

Yahudi sorununun çôzùmii için ayakta kalabilecek tek çôzùmùn 

kendi programlari olduguna dair yasalhk kazanmak istemi için 

gerekli olan di§ siyasal destegi saglamada da ba§anh oldu. îsrail devleti, 

Avrupa Yahudiliginin ikilemine yakinhk duyan uluslararasi 

siyasal iklim içinde kuruldu. Ancak, bu siireç içinde, Siyonist ideolojinin 

içsel çeli§kileri hemen elde edilecek amaçlardan ôturii dikkate 

ahnmadi. Bugùn bizleri kaygilandiran da bu çeli§kilerdir, çùnkii bunlar 

Siyonizm ve îrkçilik arasindaki ili§kiyi açiklayici kuramsal gôrungeyi 

saglamaktadir. 

Siyonizm'in Yahudilerce Eleçtîrisi: 

Siyasal Siyonizm'in tùm tarihi, kendileri Yahudi olan anti- 

Siyonistler, Siyonist olmayanlar, kùltùrel ve insancil Siyonistler 

tarafindan çok iyi dile getirilmi§ ciltler-dolusu ele§tirilerle koçut 

gitmi§tir. Bu çali§manin amaci, birçok gruplar ve siyasal Siyonizm'in 

çok sayidaki ôzgùlsel ele§tirisini ayn§tirmak ya da siyasal Siyonizm'le 

sava§an Yahudi gruplarmin veya devinimlerini belirleyen tutumlann 

biçimini ya da çe§itliligini incelemek degildir. Çali§mada, daha çok, 

siyasal Siyonizm'in aynmci birimleri, Siyonizm'in niteligi hakkmda 

kuvvetli çekinceleri derin bir toplumsal-siyasal gôrù§ù sergileyen, 

onun kuramsal çeli§kilerine ili§kin geçerliligini hiçbir zaman yitirmeyecek 

savlar içeren, evrensel ve insancil degerler için çok bùyùk bir 

kaygiyi açiklayan ônceki tamnmi§ Yahudi ele§tirmenler ùzerine 

odaklaçarak vurgulanacaktir. 

Siyonizm, Yahudi eylem isteginin bir yansimasidu:. Yahudiligi siyaset 

sahnesine çikarak ve tùm Yahudilerin bagliliklan ùzerine siyasal 

iddialar ileri sùrerek, Yahudi tarihinin yônùnù degi§tirmege çabalami§tir. 

Yahudilerin anti-semitizmden ancak bir ulus-devlet çerçevesinde 

uzak olabileceklerini ve hedeflerine belirli bir halk olarak 

bôyle varabileceklerini vurgulami§tir. Fakat, 1904'de yazan îngiliz ta- 

243

ihçisi Lucien Wolf'a gore, Siyonizm "anti-semitizmin dogal ve sadik 

bir mûttefiki ve onun varligmin en gùçlù nedeni" idi. 12 Kirk yil sonra, 

Amerikali siyasal felsefeci Hannah Arendt gibi, 13 Wolf da, Filistin'de 

Siyonist bir y eniden-uluslaçtirma çabasmin Yahudilik için cidd î bir tehdit 

oldugunu dû§ùnmù§tù. Wolf, On-yedinci Yùzyilda sôzde kuitarici 

Sabbatai Zevi'nin ônderliginde Yahudilerin yeniden ulusla§tirilmasi 

atihminda maruz kaldiklan felâketi hatirlatiyordu. 

Birçok Batili Yahudi, kendi varhklarim, ezilmi§, Dogu Avrupah 

Yahudilerin tinsel umutlari ve duygulari çevresinde odakla§mi§ olarak 

kabul etmiyorlardi. Içinde bulunduklari ùlkelerin ekinsel dokusuyla 

iyice bùtùnle§mi§ olduklarindan, siyasal Siyonizm'i, "sùrgùn olduklari" 

topraklarda adim adim kazanilmi§ Yahudi gùvenligi ve ôzgùrlùklerine 

kar§i bir tehdit olarak goriiyorlardi. Ingiliz Hindistani Devlet 

Bakani Edwin Montagu, Siyonizm'i, "Birle§ik Kralhgin yurtsever 

bir yurtta§mca kabul edilemeyecek i§e yaramaz siyasal bir inanç" 

olarak deyimliyordu. 14 Balfour Bildirisine kar§i çikan Montagu, 

Siyonizm'in yalnizca bùtùn ùlkelerdeki Yahudi haklarmi tehlikeye 

sokmakla kalmayip, amaçlannm kendi mantigi geregi, Yahudilerin 

Filistin'de bùtùn tercihli yerlere yerle§tirilmeleri anlamma geldigini 

biliyordu. Montagu ve îngiliz çagda§i romanci Laurie Magnus 

gibi birçok Yahudi Siyonistlerin bôlùndùkleri ùlkelerde oy hakkmdan 

mahrum edilmeleri gerektigini savunuyorlardi. Amerikali dogu 

bilimcisi Morris Jastrow 1919 Paris Bari§ Konferansma gônderdigi 

bir açiklamada, Yahudi tarihinin yonùnùn yanh§ bir yorumlamasi 

olduguna inandigi siyasal Siyonizm'in "gerici" niteligine dikkatleri 

çekiyordu. Jastrow'a gore, Yahudiligin Filistin'de ulusal bir birim 

olaïak yeniden olu§turulmasina ili§kin Siyonist hedef "çift baglihk" 

içeriyordu. Jastrow irk ya da din temeli ùstùnde bir devlet kurulmasi 

giriijimini reddediyordu, çùnkù bu giri§im "bir ayirma tasansi" 

olu§turacakti ve ilkesel olarak "anti-demokratik" olacakti. 15 

Ilk Siyonist yazilann birçogunda Yahudilerin îrksal tekligi 

kavrami vurgulanmiçtir. Bu yazilarin temel savi, Yahudilerin ayn bir 

12 "The Zionist Péril "Jewish Quarterly Review, C. XVII (October 1904), s. 22-23. 

""The Jewish State: Fifty Years After - Where Have Hcrzl's Politics Led" Commentary, 

C.I (May 1946), s. 8. 

4 "The Anti-Semitism of the Present Government," Classified Mémorandum, 23 August 1917; 

Great Britain, Public Records Office, Cab. No. 24/24. 

15 Bari§ Konferansma iletilmek ùzere, Kongre ùyesi Julius Kahn'in 4 Mart 1919'da Baçkan 

Woodrow Wilson'a sundugu (ortak yazilmi§) açiklamanin tùm metni için bak: Jastrow, 

Zionism and the Future of Palestine, New York, 1946, s. 151-159. 

244

irk olu§turdugu ve ulusal dehâlarinm yalnizca Filistin'de serpilip 

geli§ebilecegiydi. Yahudi tarihinin bu îrkçi yorumuna kar§i Amerikali 

dùçùnur Morris S. Cohen 1919'da §ôyle yaziyordu: 

"Ulusal Siyonizm Yahudiler için kapsamh bireysel ôzgiirliik 

degil, grup ôzerkligi istiyor.. . Ulusal bir Yahudi Filistin'i 

temelde, ayri bir irk, budunsal bir din ve belirli 

bir toprakta gizemli inanç ustiïne kurulmu§ bir devlet 

anlamma gelmek zorundadir... Siyonistler temelde... antisemitiklerin 

îrkçi ideolojilerini kabul eder, ancak degiçik 

sonuçlar çikarirlar. Ank ya da ùstiin olan irk Teuton degil, 

Yahudi îrkidir. Her tûr erdem, aile sevgisi, idealizm vb. 

onun ruhunun kendine ôzgii nitelikleridir. Bu ruh yalnizca 

Filistin'de dal-budak salabilir, îbrani dilinde gerçek 

ifadesini bulur." 16 

Cohen, Yahudi tarihinin i§iginda, Siyonizm'i bir "sapma" olarak 

gôrur. Siyonizm, uzun zamandan beri silinmi§ Yahudi ulusal tarihinin 

kisa donemlerini yeniden elde etmege bo§ yere çabalamaktadir. 

Ayrica, ukçi yakla§imi "ôzgurliikçu ya da insancil uygarliga" 

kar§it olarak, yanh§ ônculler iistùne oturtulmu§tur. 

Cohen, Edwin Montagu ve Morris Jastrow gibi îrka ya da dinsel 

inanca ili§kin ayriliklarin olmadigi lâik bir Filistin'in kurulmasmi 

kuvvetle desteklemi§tir. 

Siyasal Siyonizm'in ruhsal bunalimi bu ideolojiye ili§kin Yahudi 

ele§tirisinin onde gelen temasi olmu§tur. 1898'de yazilmi§ "Degerlerin 

Ters-yùz Edilmesi" adli yazisinda, ekinsel Siyonist Ahad Ha'am (Rus 

asilli Ibrani yazar Asher Ginzberg'in takma adi), "Kutsal Kitap kilica 

ve Peygamberler canavara yer verirken" 17 Nietzsche yanlisi etkiye 

uyan bazi Yahudi yazarlarca savunulan Siyonizm'den yakimyordu. 

Bu tanrisiz Siyonizm Yahudiligi bir yana itmi§, yerine kabilesel Ibrani 

ulusçulugunu koymu§tu. Martin Buber, yirmi-iiç yil sonra, Karlsbad'da 

yei alan On-ikinci Siyonist Kongre'de konu§urkcn "me§rû" 

ve "zoraki" ulusçulugu birbirinden ayirdi. Gùnùmiïz ulusçulugunun 

"iktidar isterisi"ne dônii§mesi tehlikesiyle sùrekli olarak kar§i kar§iya 

olduguna dikkati çekiyordu. Yahudi ulusçulugu zaten "grup egoizmi" 

""•Zionism: Tribalism or Liberalism" New Republic, 8 March 1919, s. 183; §u kaynakta bir 

sonsozle birlikte yeniden yayinlandi: Cohen, The Faith of a Libéral, New York, 1946, s. 

326-333. 

"Léon Simon, der. ve çev., Selected Essays of Ahad Ha'am, New York, 1970, s. 333. 

245

ile yozla§rm§ti. Yahudiligin aktôresel gerekliliklerini çoktan bir yana 

koymu§ ve devleti kencli içinde son olarak degerlendirme siyasal 

olaganligi dù§ùncesiyle bezenmi§ti. 18 Buber'in siyasal Siyonizm'in 

Yahudi aktoresinden aynhgina kar§i duydugu ho§nutsuzluk Siyonistlerce 

Filistinli Araplara kar§i uygulanan haksizhklar için duydugu 

kaygida yansiyordu. Ihud. Dernegi'nin (Brith Shalom tinsel akiminin 

ardili) bir ùyesi olarak 1961'de yazdigi bir yazida §unu savunuyordu: 

"Yalnizea içsel bir devrim, oldiiiùcù nedensiz kin hastaligindan 

kalkimizi kurtaracak giice sahip olabilir...Bu hastalik 

bize tamamen bir yikim getirmeye mahkûmdur. Aneak 

bundan sonradir ki, topraklarimizdaki ya§li ve gençler, 

kutsal kitabin Halki ve 'uluslann i§igi' oldugumuz hakkinda 

bo§bogazhk edip, bagirip çagiracagimiza uzaklardan 

getirilen Yahudileri kasabalanna yerle§tirdigimiz, 

evlerini miras aldigimiz, §imdi de tarlalarmi ekip biçtigimiz, 

bahçelerinin, baglarinin meyvalanni topladigimiz 

ve kentlerini soydugumuz, egitim, hayir ve dua evleri diktigimiz 

bu sefil durumdaki Arap gôçmenlerine kar§i ne 

bùyùk sorumlulugumuz oldugunu anlayacaklardir." 19 

Filistin'in Siyonistlerce somurgele§tirilmesi siirecinde, Araplar 

perde gerisinde bahtsiz bir gôlge gibi asiliyddar. Birçok Siyonist için 

psikolojik olarak yoklardi ve bôylece onlann insanligini ve degerini 

yadsimak çok daha kolay oluyordu. Filistin'i bir Yahudi yerle§im 

devleti durumuna getirmek için resmî ve gayriresmî tasardarin bollugu, 

yerli Arap nùfusunun isteklerini ve ozlemlcrini dikkate almiyordu. 

Filistin, Israël Zangwill'in iddia ettigi gibi, "halksiz bir toprak" 

degildi; buna kar§in, Avrupa ve Amerika'da Arap çogunlugun temel 

haklanni ya da bôyle bir sômurgele§tirmenin Filistin'in Arap 

niteligi iistiindeki uzun-vadeli etkilerini dikkate almayan gôrkemli 

tasardar hazirlamyordu. Bu egilime ilk karçi çikan Yahudilerden biri 

1891'de Filistin'deki kiiçiik Siyonist koloniyi, topragm niifussuz ya 

da ekilmemi§ olmadigi ve de Araplarm hayvan diizeyinde vahfî 

insanlar olmadiklan hususunda uyaran Ahad Ha'am'di. "Filistin' 

den Gerçek" ba§likli yazisini §ôyle siirduriiyordu : 

"5 Eyliil 1921'de yapilmi§ bir konuçma olarak: "Kationalism", Israël and the World, 

Buber, der., New York, 1948, s. 214-226. 

19 JVor, Ocak-Çubat 1961; Moshe Menuhin, Jewish Critics of Z' on ' sm > Détroit, 1976, s. ai. 

246

"Yahudiler surgùndeki topraklarda koleydiler ve birden 

ôzgûrluklerine kavuçtular; bu degi§iklik onlarda despotizm 

egilimini uyandirdi. Onlar Araplara duçmanca ve gaddarca 

davramyorlardi; onlan haklanndan yoksun birakiyorlar, 

nedensiz olarak onlara saldinyorlar, hattâ bu yaptiklanyla 

ôviinùyorlar; aramizdan hiçbiri bu igrenç ve tehlikeli 

egilime kar§i durmuyor." 20 

Ahad. Ha'am, 1927'de ôiunceye degin, siyasal Siyonizm'in tinsel 

Yahudilikten sapmasmm yansimasi olarak Filistinli Araplara Siyonist 

ilgisizlige kar§i gelmeyi içeren sesini sùrekli olarak yukseltti. 

Yahudilerin Arap emegine kar§i uyguladiklari her tùrlû boykota 

kai§i durdu ve eger Siyonistlci Arap ôzlemlerine dikkat etmezlerse, 

Filistin'de ortaya çikabilecek kaçmilmaz sùrtù§meler konusunda 

uyanlarda bulundu. Balfour Bildirisi'nin "gerçek anlami" hakkinda 

a§in iyimser Siyonist kamu bildirilerini ele§tiren Ahad Ha'am yerli 

nufusun haklanni hiçe sayan yorumlara dikkati çekti. Degi§ik bir 

açidan yazmasina ka.r§in, Morris R. Cohen Filistin'deki Yahudi çogunlugun 

sôzde "iistun Ekinleriyle" (Kultur) Avrupa'nm "Totanik 

idealistlerine" benzettigi Siyonist "idealistlerce" ihmal edildigini, 

benzer biçimde gôzlemi§ti. 21 

Birinci Cihan Sava§i-sonrasi Avrupasinin siyasal ve ekonomik 

ya§ami, bu kitadaki Siyonist eylemin boyutlari ve yogunlugunu 

oldugu kadar Filistin'e Yahudi goçùniin tipini de dogrudan dogruya 

etkiledi. 1934'de Jewish Newsletter adli yayinm Amerikali kurucusu 

ve yazi i§leri mùdùru William Zukerman Siyonist akim içinde 

fa§ist gruplarin artan giicune dikkati çekiyor, yeni goçmenlerin 

Sol-Sosyalist Siyonistler gibi olmadiklarmi, çogunlukla parçalanmi§ 

Avrupa orta simfmin temsilcileri olduklanni belirtiyordu. Bunlar 

Filistin'e de topraga a§ik olduklari için degil, burayi geride biraktiklan 

sosyo-ekonomik yapiya uygun olarak biçimlendirmèk için 

gelmi§lerdi. Zukerman'a kalirsa, bu yeni Yahudiler "fa§izmin kurbanlan"ydi 

ama, "aym zamanda, fa§izmi ruhsal yonden destekliyorlardi." 

Çogunun siyasal inançlan 1925'de Polonya'da Vladimir Jabotinsky'nin 

kurdugu Siyonist Revizyonist akimin sag-kanat ideolojisiyle uyu§- 

maktaydi. Zukerman Siyonistlerin §iddeti istenilen amaçlara ula§- 

mak için me§ru araçlar olarak kullanma taktiginden gitgide daha 

20 Hans Kohn, "Ahad Ha'am: Nationalist with a Différence," Commentary, C. XI (June 

I95 1 ), s. 563. 

'""Zionism: Tribalism or Liberalism" s. 183. 

24-7 

' Y ••

fazla yararlanmalarun onaylamiyordu. Bu yolun kabulii Yahudiligin 

ancak "normal çôkuntùsû"ne yol açabilirdi. Siyonizm'in "oniindeki 

Alman milliyetçiliginden ders almasi" gerektigini soylùyor, 

"artik bugùn, cehaletin ve kôrlùgun mazur gôrùlemeyecegini" belirtiyordu/' 

22 

Avrupa'da Nazizm Siyonist gruplara bir Yahudi kamusal istekleri 

dile getirmede etkin bir giri§im kazandirdi. 1920'lerde ve 1930' 

larda îççi Siyonist gruplann çogunlugunca "Fa§ist" ve "Hitlerci" 

diye adlandinlan Siyonist Revizyonist partinin hedefleri, 1942'de, 

o tarihte Yahudi Ajanhgi Yùrùtme Kurulunun ba§kam olan David 

Ben-Gurion'un ônerilerini Amerikan Siyonist Ôrgùtu kabul edince rcsmen 

onaylanmi§ti. Biltmore Programi (Yahudi goçù ile toprak ahmim 

simrlamak ve Filistin'de sonunda bagimsiz iki uluslu bir devlet kurmak 

isteyen 17 Mayis 1939 tarihli Ingiliz Beyaz Kitabini reddettikten 

ba§ka, bir Yahudi ordusu ve Filistin'in butuniinde bir Yahudi devleti 

olu§turulmasmdan yanaydi. Ônerilen Yahudi devleti çerçevesinde, 

Arap çogunluga azmlik statûsù tanimyordu. 1944'e gelinceye kadar, 

Atlantic City'de toplanti yapan Amerikan Siyonist Ôrgùtù "Filistin'in 

bùtùnùnde, bôlùnmemi§ ve kùçùltùlmemi§ olarak" bir Yahudi 

devleti kurulmasmi isteyen karan oybirligiyle aldi. Bu arada Arap 

çogunluga hiçbir atifta bulunulmuyor ve, Hannah Arendt'in dedigi 

gibi, Filistin'li Araplar,- bùyùk ôlçùde, "kendi istekleriyle goç etme 

ya da ikinci sinif yurtta§ olma" 23 seçcnegiyle kar§i kar§iya birakihyorlardi. 

Kùçuk bir Reformcu Yahudiler grubu da, Biltmore Programinin 

Filistin'li bir Yahudi devletine dônù§tùrùlmesi karanna kar§i çikarak, 

1943'de Amerikan Yahudilik Kurulu'nu (American Council for 

Judaism) olu§turdular. Bu grubun ilkelei açiklamasi §unu sôylùyordu 

: 

"Filistin'de ya da ba§ka bir yerde, Ulusal Yahudi Devleti 

kurma çabalanna bozguncu bir felsefe olarak kar§iyiz... 

Yahudilerin îrkçi, ulusal ve teorik yurtsuzlugunu vurgulayan 

bu denli teorilerin tùmùnden aynhyoruz." 24 

Bu Kurulun Haham Elmer Berger ve Morris S. Lazaron gibi 

ônderleri Yahudiligin insancil hedeflerini ôn-plânda tutmaga çaliî2 

"The Menace of Jewish Fascism," The Nation, 25 April 1934, s. 467. 

2S "Zionism Reconsidered," Selzer, s. 213. 

u The New York Times, 31 August 1943; Elmer Berger, The Jewish Dilemma, New York, 

1945, s. 246. 

248

§arak Siyonizm'e kar§i Yahudi tulumunu gôzler ôniine sermege 

çabaladilar. Haham Lazaron, Yahudi ya§ammm "ulusal ve etnik" 

temellerini reddederken, 1944'de §unlari yaziyordu: 

"Bu durumda iki tutum var. Birinde, Yahudilik evrensel 

ôzellikleri de olan ulusal bir dindir; ôtekinde, Yahudilik 

evrensel bir dindir ve Yahudiler ve kendilerini Yahudilikle 

ôzde§leyen herkes bu evrensel dinin sahipleri ve yorumcularidirlar." 

25 

1946 gibi oldukça geç bir tarihte, Kudiis'te Ibrani Ùniversitesi 

ba§kani Judah M. Magnes Filistin'de akhn egemen olmasi için çabalamaktan 

geri durmadilar. Filistin'in bôlunmesine kar§i çikan ve, 

Yahudilerle Araplar arasinda dostluk ve i§birligi ustiinde durarak, 

iki-uluslu bir devletin yaratilmasi dii§ûncesinden yana olan Ihud 

Birligi'nde, Martin Buber gibi, onde gelen biriydi. Filistin'de ôrgûtlû 

Yahudi terôriinû konu edinerek New York City'de bir Siyonist 

gruba konu$ma yapan J.L. Magnes Siyonist ileri gelenlerinin Yahudiler 

için bir Yahudi devletinden baçka bir seçenek olmadigi ôgretisinde 

bulunmalarimn yanli§ oldugunu açikladi. Siyonistlerin, içinde ba§- 

kalanni di§ta birakma ôzelligini taçiyan bôyle bir hedef gutmelerinin 

Yahudi ahlâk ôgretisine aykiri oldugunu sôyledi. Yahudi devletinin 

peygamberi Vladimir Jabotinsky ve onun ideolojik izleyicisi Menahem 

Begin'in ôgrettikleri kuvvete ve baskiya ba§vurmakti. Bunlar peygambere 

dayali Yahudiligin ôgretilerinden çok Micah Joseph Berdichevsky 

ve Saul Chernichovsky'nin kabileci anlayi§larmdan kaynaklamyorlai'di. 

Magnes, "bir Yahudi devleti, olursa bile, bunun ancak sava§la 

olabilecegini" 26 belirtiyor ve §unu soruyordu: "Bizim ulusçulugumuz, 

biitùn uluslannki gibi, dinsiz ve kuvvet ile §iddete mi 

dayalidir yoksa ruhsal bir ulusçuluk mudur" 27 

Siyonist devlet 1948'de, ônceden tahmin edildigi gibi, §iddet ve 

karga§alik içinde dogdu. Bu sure içinde, Filistinli Araplarin yuz-binlercesi, 

birçogu psikolojik terôrun ve Yahudi silâhlarmin kurbani olai ak, 

yurtlanm ve devletlerini yitirdiler. 1948'den bu yana, Araplarla tsrailliler 

arasinda bûyiik çati§ma Filistinli Araplann daha da miilk kaybetmesi 

ve îsrail denetimindeki topraklann bùyiimesiyle birlikte yùrudii. 

""Palestine: the Dream and the Reality," Atlantic Monthly, November 1944, s. 86. 

26 i7 Temmuz 1946'da yapilan bir konu§ma: "A Solution Through Force" ^tmisrn: the 

Dream and the Reality- A Jewish Critique, Gary V. Smith, der., New York, 1974, s. 110. 

"Norman Bentwich, For Zion's Sake : a Biography of Judah L. Magnes, Philadelphia, 1955, s. 

131. 

249

Ôte yandan, devletin Siyonist niteligi degi§meden kaldi. Kendinden 

olmayani di§ta birakan ve anti-demokratik yanlari, geni§leyen devletin 

toplumsal, ekonomik ve siyasal yapisinda belirginleçti. 

Ba§arimn biiyùk ôlçiide çiplak kuvvet, siyasal etkinlik ve etkili 

propagandayla olçiildugù ve bunun yanh§ olarak hakla bir tutuldugu 

bir çagda ya§iyoruz. Siyasal Siyonizm bu ôlçiiler içinde ba§arili olmu§tur. 

Buna kar§in, bu ideolojinin Yahudilerce yapdan ele§tirisi, 

ele§tirmenlerin Yahudilige ve /ya da evrensel, insancd degerlere ve 

bunlarm îrk, kiiçùk kabilesel bagliliklar ve kutsal ulus-devletler gibi 

kisa gôrù§lu yakla§imlarin ùstùne çikabilmelerinin bir gôstergesi olarak, 

bugiin de geçerlidir ve gùçliidiii. 

Gûnùmuzde, Siyonizm'i ele§tiren Yahudiler azalmi§ olup Yahudilik 

(açik ya da dolayli biçimde) îsrail devletinde kurumla§mi§ olan 

Siyonizm'in aynmci ideolojisi ve uygulanmasim bùyùk ôlçude onaylanmi§sa 

da, gelenek gene de ôlmemi§tir. Eleçtiri gelenegini ïsrail'in 

içinde ve di§inda biiçok ki§i ve gruplar ba§anli bir biçimde ve cesaletle 

siirduriiyorlar. ig72'de îsrail Sosyalist Ôrgutunden Arie Bober 

§unu yaziyordu: 

"Siyonist devlet, 1967'den bu yana i§gâl edilmi§ topraklar 

içinde, Filistinli Araplari yerlerinden etmek, oralara Yahudileri 

yerlc§tirmek ve Filisdn kar§i koymasinm butiin ifade 

biçimlerini ezmek için dogrudan dogruya askerî baski 

sistemi uyguluyor. Siyonist devlet, kendi smirlari içinde, 

Arap yurtta§lardan olu§an azinligi da sistemadk biçimde 

ulusal baski altmda tutuyor." 28 

Israil ïnsan ve Yurtta§ Haklari Dernegi Ba§kam israil §ahak'in 

1975'de yazdiklan, konusu "Siyonizm ve Irkçilik" olan bu sempozyumu 

dogrudan dogruya ilgilendirir niteliktedir: 

"Bana kalirsa, Israil devleti deyimin tam anlamiyla îrkçi 

bir devlettir. Bu devlette insanlar sadece (Yahudi olmayan) 

kokenlerinden ôtûrù, en sûrekli ve hukuksal yônde ve ya§amm 

en ônemli alanlarinda aynma tabi tutulmaktadirlar. 

Bu îrk aynmi Siyonizm'le ba§lami§ olup, bugùn daha çok Siyonist 

akimin kurumlariyla i§birligi içinde sùrdurùliiyor." 29 

'"The Other Israël : the Radical Case Against Zionism, Garden City, New York, 1972, s. 1. 

M "The Racist Nature of Zionism and of the Zionist State of Israël," TheLing (Americans for 

for Middle East Understanding adli kurulu§un yayin organi), C. VIII (Winter 1975-76), 

s. 10. 

250

SiYONiZM'i ELEÇTÎREN YAHUDÎLER 

HATEM I. HÙSEYNÎ 

On-dokuzuncu 

Yûzyil sonlarmda Siyonist devinimin ba§langicindan 

buyana, Siyonist varligin yaratilmasi sonucu Orta Dogu'da 

olu§abilecek çati§malar, bozulmalar ve baskimn yanisira Siyonizm'in 

tehlikeleri konusunda birkaç taninmi§ Yahudi yazar ve ônder uyarida 

bulunmuïjlaidir. Farkli ideolojik okullan temsil edenler, Filistin'de 

Siyonist, ba§kalarina kapah, askerî bir devletin bôlgeye bari§ getirmeyecegi 

ve ne Arap ne de Yahudi çikarlanna hizmet edeceginde 

birle§mektedirler. 

Bu durum yalmzca daha fazla çatiçma ve kan 

dokùmiine neden olacak, boylece emperyalist çikarlara hizmet edecektir, 

okadar. 

Siyonizm'in iïç ideolojik okula ayrilabilen ele§tiricileri, 

konuya 

yakla§im ve incelemede ayrilmalarma kar§m, hepsi §u amaçta birle§- 

mektedirler: Siyonist ideoloji ve uygulamanm eleçtirisi. 

1) Sosyalist-Marksçi Okul : Bu okulun en taninmi§ ùyelei i arasinda 

Abram Léon, Isaac Deutscher ve Maxime Rodinson gibi 

Yahudi 

du§iiniirleri vardir. Bu kùmeye Hyman Lumer, Jon Rothchild 

ve Larry Lockwood gibi bir grup Marksçi Amerikali Yahudiyi 

de sokabiliriz. Son zamanlarda, Arie Bober, Haim Hanegbi, Akiva 

Orr ve Peter Buck gibi birkaç Israilli Marksçi da bu okuldan dogmu§tur. 

2) îki Ulusun Yanyana Yaçayabilecegine Inanan Okul: Bu okulun 

ilk kuruculari arasinda Judah Magnes, Martin Buber ve Albert 

Einstein vardir. Bunlarin gorù§ùnù daha sonra Noam Chomsky, 

I.F. Stone ve Paul Jacobs gibi bir kisim Amerikali Yahudi de 

payla§ti. Bu okula katilan Israilli aydmlar arasmda Amos Kenan, 

Arie Eliav ve Mattityahu Peled sayilabilir. 

3) Insancil-Dinci Okul: Bu okulun en taninmi§ kuiucusu Ahad 

Ha'am'dir. Ayrica, William Zukerman, Elmer Berger, Norton Mezvi- 

251

nsky'nin yanisira Ortodoks Yahudilerin kurdugu Neturei Karta adiyla 

tamnan mezhep de bu okula dahildir. 

Sosyalist-Marksçi Okul: 

Bu okul, Siyonizm'i Yirminci Yùzyil sonlarmda varolan kapitalist 

burjuva Avrupa sisteminin dogal bir ùrùnu olarak gôriir. Rothschild 

ailesi, Herzl ve Weizmann gibi Siyonist clevinimin en onde gelen 

kuruculari ve destekleyicilerinin Avrupa'daki yônetici siniflarla 

içiçe bulunan kapitalist burjuva sinifïndan geldigini belirtir. Bu nedenledir 

ki, Siyonist devinimin kuruculari Tiirkiye, Almanya ve daha 

sonralari Ingiltere gibi emperyalist gùçlerin yônetici smiflarindan yardim 

istemi§lerdir. Bu yardima kar§ihk Filistinlilerin topraklari ùstùnde 

emperyalist askerî iis dogru i§lev gôrecek bir karakol oluçturmanm 

yanisira parasal açidan emperyalist çikarlara hizmet etmeyi vadetmi§lerdir. 

Abram Léon, Siyonistlerin ône siirdùkleri gibi Siyonizm'in bir 

"ulusal kurtulu§ devinimi" degil, "dogal olmayan ve bilimsellikten 

yoksun bir ideoloji" oldugunu belirtmekte ve sorunun temelini olu§- 

turan kapitalist sisteme kar§i çikmadan Siyonizm'in Yahudi sorununu 

çôzemeyecegini dù§ùnmektedir. Léon, Yahudilerin kurtulu§unun kapitalist 

ve emperyalist sistemlerin ortadan kaldirilmasiyla olabilecegine 

inanmaktadir. 1 

Isaac Deutscher Amerikan emperyalizmi ile Israil'in ili§kisini 

saptami§ ve bôlgedeki Amerikan çikarlarmi korumak amaciyla îsrail'in 

askerî bir iis gôrevini yûklendigini belirtmiçtir. Deutscher diyor ki: 

"îsrailliler bagimsiz degildirler. Israil'i bagimsiz kilan 

ôgeler bir ôlçùde, yirmi yili a§an geçmi§iyle içiçe olu§turulmu§tur. 

Bùtùn îsrail hùkûmetleri îsrail'in varbgini 

'Bati'ya uyumlu' olmaya dayami§lardir. Yalmz ba§ma 

bu durum îsrail'i Orta Dogu'da Bati'nin karakolu yapmaya 

yeterli olmu§, bôylece kurtulu§lari için sava§im veren Arap 

halklan ile emperyalizmin (ya da yeni-sômùrgecilik) 

arasindaki bùyùk çati§maya kan§tirmi§tir." 2 

Deutscher îsrail'in 1967 sava§mda Misir'a indirdigi darbeyle 

Amerika'mn emperyalist çikarlarma hizmet ettigini belirtmi§ ve ilerici 

'Abram Léon, The Jewish Question: A Marxist Interprétation, New York, 1970, s. 244-256. 

2 "Interview with Isaac Deutscher: On the Israeli-Arab War," New Left Review, No. 44 

(July-August 1967), s. 31. 

252

ve radikal devinimleri olu§turan îsrail halki ile Arap halki arasinda 

ifbirligi yapilip, bôylece Siyonizm ve îrkçiligin oteki biçimlerini yenebilecek 

bir ittifak yaratilmcaya kadar îsrail'in bu rolù oynamayi 

sùrdurecegini ônceden gôrmù§tùr. Deutscher Siyonist devletin îrkçi 

ozelliginin farkma var mis ve "ba§Iangiçtan itibaren Siyonizm'in 

katiksiz bir Yahudi devleti yaratmak için ugra§tigmi ve Arap halkmin 

kendi topraklarmdan çikarilmasmdan memnunluk duydugunu" belirtmi^tir. 

3 

Yahudi tarihçi Maxime Rodinson da îsrail devletinin Filistin 

topraklari ùstùnde Yirminci Yùzyil ba§larmdaki Avrupa ve Amerikan 

yayilmasmin sonucu olaïak kuruldugu, bu durumun Uçùncù Dùnya 

halklanni siyasal ve ekonomik olarak sômùrmek için koloniyel yerle§meler 

yaratmayi amaçladigi sonucuna varmi§tir. 4 Rodinson, 

bundan ba§ka, Filistin'deki Arap halkin sômùrùlmesi, baski altinda 

tutulmasi ve topraklardan kovulmasi gibi davram^lan inceleyerek 

Ïsrail'deki rejimin îrkçi niteligini kamtlami§tir. Ancak, çati§manin 

bir yanda Arap halki, ôte yandan da îsrail ve emperyalizm arasinda 

oldugu gôrù§ùnù payla§mamakla Deutscher'den ayrilmaktadir. Bu 

nedenle, Deutscher gibi bagimsizlik için Arap sava§imini desteklememekte, 

Araplann Yahudilerle yanyana ya§amasi temeline dayali 

"insancil" dedigi bir çôzùm ônermektedir. 5 

Amerikali Marksçi Yahudiler Siyonizm'i en çok ele§tirmi§ ve 

îsrail'i Arap bolgesinde Amerika'nin kapitalist ve stratejik çikarlarmi 

koruyan emperyalist bir ùs olarak gôrmù§lerdir. Hyman Lumer, 

kisa bir çali§masmda, îsrail'in Arap ulusal devinimine kar§i saldin 

olarak kabul ettigi 1956 ve 1967 sava§larmdaki rolùnù inceleyerek 

emperyalist bir ùs olarak nasil gorev yùklendigini kanitlami§tir. 

Ayrica, A.B.D. ile i§birljgi yaparak Afrika'daki ulusal kurtulu§ devinimlerini 

yenilgiye ugratmak amaciyla îsrail'in ùstlendigi gôrevleri 

de ara§tirmi§tir. 6 Lumer, i§gâl eclilen Filistin'deki Araplara kar§i baki§i 

3 Ibid., s. 40. 

4 Maxime Rodinson, Israël - a Colonial Settler State New York, 1973, s. 91. 

5 Rodinson §unu ôneriyor : "îsrail'in once Araplara maddî ve manevî adaletsizliklerden ôtùrû 

tazminat ôdemesi ve ikinci olarak ba§ka adaletsizliklerin yapilamayacagi yeni bir siyasal 

yapiya kavu§masi gereklidir. " , "The Future of Palestine: A Humanistic Approach," 

The Arab World: From Nationalism to Révolution, der., Abdeen Jabara ve Janice Terry, Wil 

mette, Illinois, 1971, s. 183. 

"Hyman Lumer, Zionism : Its Rôle in World Politics, New York 1973. 

253

ve uyguladigi politika dolayisiyla Siyonizm'in îrkçi bir devinim ololdugunu 

vurgulamaktadir. 7 

Gerek Jon Rothchild, gerekse Larry Lockwood çah§malarinda 

israil'in kapitalist sistemle baglantili oldugunu, sosyalizm ve sosyalist 

kurumlarla hiçbir ili§kisi bulunmadigim belirtmektedirler. ïsrail'deki 

bir kibbutz'da yasjami§ olan Lockwood, agirligi Israil eknomisi uzerinde 

toplami§, Amerikan §irketleriyle organik baglantisim kanitlami§ 

ve Israil ekonomisinin yalniz Araplari degil, ayni zamanda baskici 

hukûmet politikalarina karçi çikmaya baglayan Dogulu Yahudileri 

de (Sefardim) sômùrdùgunù vurgulami§tir. Ôte yanda, Rothchild 

Siyonizm'in Gùney Afrika ve Rodezya'daki îrkçi rejimlerle ili§kilerini 

yogunla§tirdigi, sosyalist ve kurtulu§ devinimlerine karçi cephe aldigi 

gorù§iinù savunmaktadxr. 8 

Son zamanlarda bir grup Israilli Yahudi Siyonizm'i sosyalist 

açidan ele§tirmege ba§ladilar. Matzpen adiyla taninan sosyalist bir 

ôrgiïtte birle§en bu aydinlar yerli Araplari sômurerek koloniyel 

bir karakol durumuna gelen Israil'in kurulu§unu inceleyen bir dizi 

demeç, belge ve çali^ma yayinlami§lardir. Israil hiikûmetlerinin 

i§gâlci politikalanni ele§tirmekte, Filistin halkmin ulusal haklarim tammakta 

ve kendilerine geleceklerini saptama hakkinm verilmesinden 

yana çikmaktadirlar. Kendi çikarlari için anti-semitizmi kullanmayi 

amaçlayan Siyonizm'in îrkçi, koloniyalist bir devinim oldugunu bir 

dizi bilimsel çali§ma araciligiyla kanitlamaga çabalami§lardn\ B ildirilerinde 

baski altmda Israilliler, Araplar ve i§çi smifmin Siyonizm'i 

yenmek ve Filistin'de yeni bir sosyalist demokratik diizen kurmak 

için ortak savaçim vermeleri çagrismda bulunmu§lardir. 9 

Israil'i terk ederek Amerikan Sosyalist Partisi'ne katilan ba§ka 

bir israilli Marksçi Peter Buch da Siyonizm'i sert bir biçimde kinami§tir. 

Buch, israil'in Amerikan çikarlanna hizmet ederek saldirgan 

bir askerî devinimle 1967 sava§inda yer aldigini ve ilerici Arap ulusal 

'Lumer, "Zionism is Racism," Jerusalem Times (Canada), January 1976. 

"Larry Lockwood, Imperialism and the Israeli Economy, Buffalo, New York, 1973; Nathan 

Weinstock ve Jon Rothchild, The Truth About Israël and Zionism, New York, 1970. 

"Filistin kanji-koyma harekéti ve FKO bu gruptan farkli diï§unmekte ve Yahudilerin kendi 

geleceklerini kendilerinin saptamalanndan ve bôyleca Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulmasindan 

yana degillerdir. FKÔ Yahudilerle Araplarin Filistin'de lâik ve demokratik 

bir devlet içinde yanyana ya§amalarini ônermekte ve iki-devletli çoziim du§uncesini 

reddetmektedir. Bak: Arie Bober, der., The Other Israël: The Radical Case Against Zionism, 

London, 1972, s. 145-175; Peter Buch, Z* on ' sm an d the Arab Révolution, New York, 1967. 

254

devinimini yiktigini yazmi§tir. Buch da emperyalizm ve Siyonizm'i 

yerimek ve Orta Dogu'da sosyalist bir topium kurmak için ortak ve 

smifsal bir Arap-Yahudi sava§imi ônermektedir. 

Siyonizm'in irkçi ve sômurgeci bir devinim olarak en acimasiz 

elesjtirisini, hiç ku§kusuz, Sosyalist-Marksçi Yahudiler yapmaktadir. 

Avrupa, A.B.D. ve Israil'den toplanarak kalm ciltler olu§turan çali§- 

malarxn tùmù bir tek sonucu dile getiriyor: Siyonizm ba§ari §ansi 

olmayan bir devinimdir, çùnku emperyalizmle bùtunle§mi§tir ve 

bundan dolayi, olu§an Uçùncu Dunyada yeri yoktur. 

tki Ulusun Yanyana Yaçayabilecegine fnanan Okul: 

Bu okulun kurucu ve destekleyicileri Siyonist ônderligin temel 

ideolojisine degil, ôzellikle Filistin'de ya§ayan Filistinli Araplara kar§i 

yakla§imma ve kullandigi taktige kar§i çikmaktadirlar. Ba§langiçtan 

beri bu okul Yahudilerin Filistin'de bir Yahudi devleti kurma hakki 

oldugunu savunmu§ ve bu durumu Araplari koloni durumuna getirecek 

ya da karakollar olu§turacak emperyalist ya da koloniyel giri- 

§imlerin bir parçasi olarak kabul etmemi§tir. Filistinli Araplarin 

Siyonizm tarafindan ulusal haklarmin hiçe sayildigma ve baski 

altinda tutulduklarma inanan bu okui savunuculari bu konuda Siyonist 

ileri gelenleriyle uyu§muyorlar. Boylece, "Filistinlilerin ulusal 

haklan"m tanimakta ve Israil devletinin yaninda bir de Arap devletinin 

kurulmasini onermektedirler. 

Bu okul gôriiçunu Filistin'de iki e§it hakkm varoldugu varsayimma 

dayandirmaktadir: Yahudilerin yerle§me ve kendi ulusal yurtlarini 

kurma hakki ile Araplarin kendi ulusal yurtlannda kalma 

hakki. Bundan dolayi, her iki halk Filistin'de iki ulustan olu§an bir 

devlet içinde bir arada ya§ayabilirler. 

Iki ulusun yanyana ya§ayabilecegini savunanlar Araplara ulus 

olma hakki tamdiklàrmdan oturu Siyonist onderler tarafindan Siyonist 

dâvâya ihanet etmekle suçlanmaktadirlar. Aynca, Araplarin 

Filistin'de yerle§en Yahudilerin hiçbir hakkini tanimadigim du§unen 

Siyonistler bu okulu savunanlari idealist olmakla da suçluyorlar. Bu 

nedenle, bu okul Siyonist devinim içinde azmlik bir gôru§ olarak 

kalmakta, sesini duyurmakta ancak Filistin'de olu§an olaylari etkileme 

olanagmdan uzak kalmaktadir. 

Bu okulun ônderlerinden biri, Siyonizm'in §ôven ve milliyetçi 

egilimini ve Yahudi devletinin ùstùnlùgùnu bir hayli ele§tiren, Yahudi 

255

dù§ùnùrù Martin Buber'dir. Buber ruhsal bir hùmanistti ve Yahudilerin 

Filistin'e donmesini daha çok ho§gôrùlû bir çerçeve içinde ve 

Filistinlilerle yanyana yaçama ko§uluyla onermekteydi. 10 

Benzer bir biçimde, Yahudi dù§ùniïrù Judah Magnes de Siyonist 

Araplara baski yapmasi ve somùrmesi ile birlikte §iddete ve militarizme 

dayali politikasindan otùrii ele§tirmektedir. Magnes §oyle 

yaziyor : 

"Buradaki [Filistin'deki'J Yahudiler siyasal bir kurulu§ yaratma 

çabasi içinde eski Hashmonea* ailesi gibi kaba giicùn 

ve militarizmin tutsagi mi olacaklar Araplar diçmda her- 

§eyi dù§ùnmu§ gôrùnùyoruz. Eger bizim hakli bir dâvâmiz 

varsa, onlann da var. Eger biz bu topraklari seviyorsak ve 

onunla tarihsel baglanmiz varsa, Araplann da var. Eger 

bu ya§am alanmda ya§amak istiyorsak, Araplarla yanyana 

ya§amah, onlarla ban§ içinde olmaliyiz. Bùyùk Arap 

demokrasilerinin ùstùnde onlann isdne karissir durumdayiz. 

Samimi bir uzla§imi ara§tirmaliyiz - §iddet ve gùçe degil, 

dayam§ma ve anlayiça dayah olarak". 11 

Magnes bu açidan hareket ederek Filistinli Araplarla i§birligini 

ônermi§, fakat Siyonist onyargi ve eleçtiri ile kar§ila§mi§tir. Dùçùncelerinin 

bùyùk bir kismini gerçekle§tirememi§tir ama, Israil'in Araplara 

ait topraklari i§gâl etmesi ve askerî hùkûmetini Filistinlilere zorla 

kabul ettirmesiyle Siyonizm ve Israil'in siyasetine iliçkin birçok korku 

ve kehanetlerinin gerçek oldugu sonradan kanitlanmi§tir. 

Albert Einstein'in Yahudi devleti ve Siyonizm konusunda aym 

çekinceleri vardir. Magnes'e benzer bir biçimde o da Araplarla isbiriigini 

ônermi§ ve bu nedenle Siyonist devinime tam destek olmamistir. 

Çôyle yaziyor: 

"Bir Yahudi devleti kurulmasim desteklemektense, Araplarla 

bar 15 içinde yanyana ya§ama temeline dayah akilci 

bir anla§mayi yeglerim. Pratik nedenleri bir yana, ne derece 

alçakgônùllù olursa olsun, benim anladigim biçimiyle 

Yahudiligin temel dogasi smirlari, ordusu ve iktidar gùcù 

olan bir Yahudi devletiyle uyu§maz. Ozellikle kendi 

saflarimizda dar bir milliyetçilik anlayi§mm geli§mesi 

'"Martin Buber, "Nationalism", Gary Y. Smith, der., -îom'im .• The Dream and the Reality 

New York, 1974, s. 56-66. 

*M.O. Ikinci Yùzyilda Kudiis'te ya§ami§ olup Helenizmin Yahudiligi yikmasini engellemede 

etkin olmu§ bir aile. 

"Moshe Menuhin, The Decadence of Judaism in Our Time, Beirut, 1969, s. 317. 

256

nedeniyle Yahudiligin içdcn zarar gôrmesinden endi§e 

duymaktayim. " 12 

Amerikan Yahudileri arasinda, Siyonist ônderlige kar§i çikmakta 

ve Israil devletinin siyasetini birçok yonden ele§tirmekte olan Noam 

Chomsky, I.F. Stone ve Paul Jacobs gibileri de iki uluslu okulun 

savunucularmdandir. Arap topraklannda israil'in askerî i§gâle son 

vermesini ve Filistinlilerin kendi geleceklerini kendilerinin saptamasiyla 

bagimsizhk hakkimn îsrail tarafindan tanmmasim istemektedirler. 

Chomsky ve Stone otuz Yahudi ileri geleniyle birlikte imzaladiklan 

bildiriyle israil'in siyasetini ele§tirmi§lerdir. Bu bildiride 

israil devletinden "Filistin halkinm su anda ya§adiklan bôlgede kendi 

devletlerini kurma hakkmi" kabul etmesini istemi§ler ve "israil birliklerinin 

Bati §eiia ve Gazze bôlgesinden geri çekilmesi konusunda 

îsrail devletinin her dûzeydeki Filistinli onderlerle gôrû§mesi gerektigini" 

vurgulami§lardir. ]3 

Ôte yandan, Stone, B.M.'in Siyonizm'i îrkçihgin bir biçimi olarak 

kmayan karanna yakm bir tutumdadir. Stone, karardan sonra 

yazdigi bir yazida bu karari kabul etmemekle birlikte, ôzellikle 

îsrail devletinin Araplara baski yapmasi ile onlarin insanî ve medenî 

haklarmi çignemesine bagli olarak kararm bazi yanlarmda gerçek 

payi olduguna inanmi§tir. Bundan dolayi, îsrail'in askerî i§gâle son 

vermesini ve Filistin halkinm istedigi yônetimi kurma ve bagimsizhk 

hakkimn tanmmasim ônermektedir. 14 

Son zamanlarda, bu Amerikah Yahudiler, kendi gôruçlerini payla§an, 

îsrail Hukûmetinin politikasmi ele§tiren ve i§gâl edilen topraklardan 

çekilerek orada bir Filistin devletinin kurulmasmi isteyen 

kùçùk bir grup israilli Yahudi ile i§birligi yapmaga ba§lami§tir. 

israilli Yahudi ele§tiriciler Araplarm israil'in varligini tammasi 

ve kabul etmesi, bôylece ban§ içinde bir arada ya§anmasi için tek 

seçenek olarak bu politikayi gôrmektedirler. Amos Kenan îsrail 

hukûmetinin siyasetini §ôyle ele§tirmektedir : 

"israil devleti Yahudi olmayan bir mil>on insanî denetimi 

altmda tutuyor. Bunlar e§it yurtta§ olmamakla birlikte, 

12 Ibid., s. 324. 

13 The New York Times Review of Books, 1 July 1971. Ilân Israil ile Filistinlilerin birbirlcrini 

bir Filistin ve ôteki de Israil olmak ùzere, iki devlet çerçevesinde kar§ilikli olarak 

tammalarim ôneriyor. 

,4 I.F.Stone, "Zionism and Peace," The New York Times, 22 November 1975. 

257

israil onlari denetleyip duruyor. Araplar israil'e yùksek 

ya§am dùzeyi saglayan ucuz emek giïcù sunuyorlar... 

Belki de îsrail'de bari§tan yana olanlann gôrevi iki halkm 

e§it olarak yaçayacagi iki uluslu devlet biçiminin kabul 

edilmesi için sava§maktir." 15 

Bu gôruçte olan ve Israil'i eleçtiren israilli ve Amerikali Yahudiler, 

son zamanlarda, anti-Siyonist olarak nitelendirilememekle 

birlikte, ve israillilerle Filistinlilerin ban§ içinde yanyana ya- 

§amalan konusunda yeni fikirler sunma amacinda olan ve Breira 

(Seçenek) adli yeni kùçiik bir ôrgùt kurmu§lardir. Federasyon çerçevesinde 

iki devletli bir çôziïmu savunmu§ ve bu amaca yônelik 

birtakim oneriler yayinlami§tir. îsrail Hiïkûmeti, kamu ôniïnde, iki 

devletli bir çôzùmù ele^tirmekte ve Bati Çeria ile Gazze bôlgesinde 

bir Filistin devleti yaratma dù§uncesini kabul etmemektedir. 

insancil-Dinci Okul: 

Bu okulun savunuculari Siyonist devinime, onun biitùn dù§uneelerine 

ve politikalarina dinsel ya da manevî açidan kar§i çikmaktadirlar. 

Yahudiligin bir milliyetçilik degil, bir din olduguna inaniyorlar. 

Bunlara gôre, Yahudilik evrensel karde§lige ve insanlik 

degerlerine baglidir; dolayisiyla, devlet, milliyetçilik ve dar kabile 

sadakati ile hiçbir iliçkisi yoktur. 

Bu okulun ilk kuruculanndan Ahad Ha'am On-dokuzuncu Yiizyil 

sonlarmda ba§layan Siyonist devinimin ôncùsii Theodor Herzl 

tarafindan sunulan dar kabile milliyetçiligi anlayi§ina kar§i çikmiçti. 

Ha'am, Herzl ile birçok noktada, bu arada baskiyla kar§ila§madan 

yurtlarmda kalma hakkina sahip olduklarma inandigi Filistinli Arap 

halkinin haklari sorununda uyuçamamaktaydi. Ha'am Filistin'de 

yalniz Yahudilerden olu§an bir Yahudi devletinin yaratilmasini 

onaylamiyordu. Manevî degerlerden hareketle Filistin'e Yahudi 

gôçùnù ônermi§, ancak Yahudi gôçmenlerin Arap yerlilerle bir arada 

ya§amasi gerektigini vurgulami§ti. Herzl'i §ôven olmakla suçlami§ 

ve Filistin'deki Araplarin haklanm hiçe saymanin çati§ma ve savaç 

anlamma gelecegi yolunda uyarida bulunmu§tu. 16 

"Amos Kenan, "Between Gaza and Tel Aviv, De Facto, VVe Already Live in a Binational 

State," Gary V. Smith, op. cit., s. 187 ve 193. 

16 Ahad Ha'am'm gôruçlerini Hans Kohn inceliyor: "Zion and the Jewish National Idea,' 

Micheal Selzer, der., îotiism Reconsidered : The Rejection of Jewish Normalcy, London, 1970, 

s. 193-312. 

258

Ahad Ha'am "insancil bir Siyonist" olmakla birlikte, ôteki Yahudi 

ônderleri, evrensel Yahudi ôgreti ve ideallerine aykiri olarak kabul 

ettiklerinden, Siyonist devinime katdmayi reddetmi§ ve Siyonizm'e 

tiimùyle kar§i çikmi§lardi. Anti-Siyonist ônderlerden Haham Elmer 

Berger Yahudiligin yiiksek manevî degerlerine bagh evrensel bir din 

oldugunu, bu nedenle ulusal ya da devlet niteligi olmadigini vurgularni§tir. 

Yahudilige indirdigi darbe nedeniyle Siyonizm'i §iddetle 

ele§tirmi§ ve Siyonizm'in Filistin'de Yahudilerden olu§an bir Yahudi 

devleti kurarak Yahudi olmayan halkin yurtlari ùzerindeki e§it haklarini 

hiçe saydigini belirtmi§tir. 17 

Ayni açidan hareket eden Yahudi yazan Norton Mezvinsky 

Filistinli Araplann medenî ve insancil haklarmin yamsira ulusal 

haklarini da hiçe sayarak kurulmu§ olan Israil'i îrkçi bir toplum olarak 

tammlar. Mezvinsky îsrail i§gâli altmdaki topraklarda ya§ayan 

"Israilli Araplar"m durumunu inceleyerek bunlarin yasalar uyannca 

yurtta§lik haklanndan tam olarak yararlanmalari gerekirken, ikinci 

sinif yurtta§ durumunda olduklan sonucuna varir. Mezvinsky sorunun 

çoziïmunii ^ôyle sunar: 

"Çôziim...îsrail devletini Siyonizm'den kurtarmaktir. Siyonist 

devletin ban§çi yoldan ortadan kalkmasini ve yerine 

lâik, demokratik, çok îrkli bir devletin kurulmasini giindeme 

getiren bu oneri Orta Dogu halklarmin tiim sorunlanni 

çôzmege yeterli olmamakla birlikte, somut ve olumlu 

bir adim sayilabilir." 18 

Amerika ve îsrail'de §ubeleri bulunan ve Ortodoks Yahudilerin 

bir bôlùmunun kurdugu Neturei Ka r ta adiyla bilinen mezhep 

Siyonizm'e tutucu ve dinsel açidan kar§i çikmakta, Siyonizm'i Yahudiligin 

manevî ôgretilerinden sapma olarak nitelendirmektedir. B.M.'de 

Siyonizm konusunda tarti§malar sùrerken, bunlar B.M. Genel Sekreterine 

açik bir mektup gôndererek, Siyonizm'in yamsira Filistin'de 

bir Yahudi devletinin kurulmasina kar§i olduklarim bildirdiler ve 

kutsal topraklarda bùtiin dinlere açik demokratik bir devletin kurulmasini 

onerdiler. 19 

"Elmer Berger, "The Real Issues in the Arab-Israeli Conflict," Gary V. Smith, op. 

cit., s. 218-243. 

"Norton Mezvinsky, "The Zionist Character of the State of Israël," ibid., s. 254-255. 

19 The New York Times, 7 November 1975. Bu grup Yasser Arafat'm Birlefmi§ Milletler'i 

ziyareti sirasmda ona bir mektup da gôndererek FKO'nun Filistin'de lâik ve demokratik 

bir devlet ônerisini desteklemigtir. 

259

Sonuç olarak, 1800'lerin sonlarinda Siyonist devinimin ilk belirtilerinin 

ortaya çikmasindan bu yana, Siyonizm ve onun ideolojisine 

kar§i en temel ve saglam ele§tiriler Yahudi aydmlari ve ônderlerinden 

gelmi§tir. Bu Yahudi ele§tiricilerin bazdan ônceleri Siyonist 

devinimin iiyesiydiler, fakat sonralan onun siyasa ve yontemlerinin 

etkisinden kurtuldular. 

Bu eleçtirmenlerin yazdiklari ve vardiklan sonuçlar Filistin 

sorununa tek çôzumun Siyonizm'i bir ideoloji ve kurum olarak ortadan 

kaldirmak ve yerine hoçgôrii, e§itlik ve birarada yanyana ya§ama 

kurallarina dayanan yeni bir ideoloji olu§turmak oldugunu gôsteriyorlar. 

Bôylece, Siyonizm'i ele§tiren Yahudiler Filistin'de Yahudi, 

Hiristiyan ve Miislùmanlarm e§it olarak ban§ içinde yanyana yajayacaklan 

lâik ve demokradk bir devletin kurulmasina ili§kin Filistinliler 

tarafindan ônerilen çôzumùn dogrulugunu kanitlamaktadirlar. 

260

SÎYONiZM: ORTA 

ÔNUNDE ENGEL 

DOGU BARIÇI 

MICK ASHLEY 

Israil Filistinli Araplarin haklarmi çigneyerek kom§u Arap 

devletlerine ait olan topragi kendi denetiminde tutmaya yarayacak 

bir andla§ma arayi§i içinde oldugundan, Arap-Israil çati§masmin 

kesin çôziïmu bir tahminden ileri geçememektcdir. Her iki taraf 

iyi niyet gôsterdigi takdirde Araplar ve Yahudiler için ban§ ve refah 

pekâlâ olasiyken, Israil'in bu kisa gôrùçlu ve her§eyi kendine yontan 

siyasetinden ôtùru, bolgede sùrekli olarak sava§ tehdidi ve guvensizlik 

havasi esmektedir. 

Israil kom§u!anna ait olan topraklan elinde tutu§unu hakli 

gostermek için, birtakim ku^kulu dinsel ve guvenlik teorileri di§inda, 

; ddialar ileri siiremez; bu hukuk-di§i toprak i§gâlinin sonueu da 

sava tehlikesini arttirmaktadir. Israil ile Arap devletleri arasindaki 

toprak çati§masi Filistin-Israil anla§mazhklan son bulsa kolayca 

çôzumlenebilecegine gore, Arap-Israil çikmazina bari§çi çôzùmun 

oniindeki bùyùk engel Israil'in Filistin Araplanna kar§i tutumudur. 

Bu nedenle, Filistinlilerin Manda yônetimine sokulan Filistin 

sinirlari içinde bir ulusal kimlik yaratma ve isterlerse bu topraklara 

dônme dileklerini hakh olarak kabul etmek zorundayiz. Filistinlilerin 

isteklerinin sôzùnii ederken, Siyonistlerin anayurdundan surulmiiç 

Filistinlilerin çogunun donme hakkmi yadsimanin nedeni olarak, 

bir Yahudi devleti kurma isteklerini de unutmamak gerekir. Siyonistler, 

bir yandan, Israil'in varliginin Birle§mi§ Milletler kararina dayandigmi 

sôyliiyorlar, ôte yandan da, Filistinlilerin anayurdlanna dônmelerini 

destekleyen ayni ôrgùtun kararlarini hiçe sayiyorlar. Siyonist 

propaganda ôrgûtunùn, bu Birle§mi§ Milletler karanndan hareketle, 

Bati dùnyasini Filistinlilere kar§i yùriitùlen ayrim politikasini kabule 

zorlandigina ku§ku yoktur ve bu ku§kuyu duyanlar yok yere "Semitizm 

aleyhdari" olmakla suçlanmaktadirlar. Modem siyasal Siyonizm'in 

dùnya Yahudiligini temsil ettigine dair gerçek-di§i durum yaygindir; 

oysa, Siyonizm Incil'i kôttiye kullanan Yahudi kôkenli bazi ki§ilerin 

ortaya attiklari ve destekledikleri siyasal bir doktrindir. Aym 

261

zamanda, Yahudi kokenli ba§kasina îsrail ve Siyonizm hakkmda 

bagimsiz, siyasal bir karar verme hakkim da tanimama çabasidir. 

îngiliz Hahamba§i Hermann Adler 1878'de §unlan yazmi§ti: 

"Filistin'in Romahlar tarafindan i§gâlinden buyana, bizim 

siyasal bir toplum olarak varhgimiz son buldu. Biz içinde 

ya§adigimiz ùlkenin yurtta§iyiz, Biz, ku§kusuz, belirli 

dinsel ilkeleri olan ve kendine ôzgù din tôrelerine uyan 

ama yerine gôre yalnizca îngiliz ya da Fransiz ya da Alman 

olan ki§ileriz; ancak, yurtta§larimizla ôteki din mensuplanmn 

herhangi biri gibi ili§kilerimiz, ulusal refahta 

aym çikanimz ve yurtta§lik ayncaliklari ile gôrevlerinde 

aym payimiz vardir." 1 

Ne var ki, birçok Yahudi din ônderi, sahte bir milliyetçilik olan 

Siyonizm'in akintisina kapilarak, belki de i§in bilincine varmadan, 

Siyonist îrkçiliga dinsel bir kihf hazirlayan bir tutuma itilmi§lerdir. 

Bôylece, bir Kurtarici'nm ôncùlùgùnde îsrail'e dônû§e ili§kin încil'e 

dayali kehânetin yerini silâha baçvurma ve siyasal hilekârlik al m 15- 

tir. 

Çimdiki îngiltere Hahamba§i Immanuel Jacobovitz, 9 Çubat 

1976'da JVewsday denilen B.B.C. televizyon programinda, bir din 

ônderi olarak agirligmi Yahudi ile Siyonist arasinda bir fark bulunmadigma 

dair efsaneden yana koydu ve îsrail'e kar§i olanm Semitizme 

de kar§i olduguna ili§kin kanisini da buna ckledi. Rôportaji 

yapan bir Yahudi ile bir Siyonist arasinda bir fark bulunup bulunmadigini 

sordugunda, §ôyle buyurdu: "Bana kalirsa, ku§kusuz yoktur..." 

Semitizme kar§i olmadan îsrail'e karçl olunup olunamayacagina 

dair bir soruya da aym biçimde gerçeklerden uzak yanit vererek 

dedi ki: "Teoride olasidir ama, uygulamada hayir." Bu yanitlar 

Siyonizm'in yaydigi yanliç bilgileri dùzeltmenin ve kamu oyunu 

Îsrail-Arap çati§masindaki gerçeklere dayali ve Orta Dogu'da bari§a 

katkida bulunabilecek bir programi destekleme gôrevinin ônemini 

gôstermektedir. Îlk adim ki§ileri Semitizm-aleyhdari olarak suçlanma 

korkusundan kurtarmak ve onlari Birle§mi§ Milletler ile bir yanda 

Siyonizm, ôte yanda Avrupa anti-Semitizminin kurbam olan Filistinliler 

ùstùnde yikici etkisi bulunan Israil'in kuruluçu hakkindaki gerçeklerden 

haberdar etmektir. 

'Alinti: Léonard Stein, The Balfour Déclaration, London, 1961, s. 75-76. 

262

1964'de Amerikan Di§ î§leri Bakanhgi sôzciilerinden biri "bu 

bakanligin 'Yahudi halki' kavrammi bir devletler hukuku kavrami 

olarak kabul etmediginin bilinmesini istedigini" sôylemiçti. 2 Fakat 

bu hukuksal gerçek ïsiail Htikûmetini ve Siyonistleri Ïsrail'in bùtiin 

Yahudilerin yurdu oldugunu iddia etmesini ve ïsrail'in diçmdaki 

Yahudilerin de anayurdun diçinda menfada ya§adiklari efsanesini 

geli§tirmelerini engellememi§tir. Yiïzyillari bulan Arap varhgi bûtunniiyle 

bir yana itilerek "Yahudilerin yurtlarina dôndiïgu" ùstunde 

duruldugundan, bu efsanenin kabulù Bati ulkelerinde birçok insani 

etkilemi§, Filistinlilere kar§i Siyonist saldinsina destek kazandirmiçmi§tir. 

Hepimizin diledigi dine ve bununla birlikte gelen efsaneye inanmaga 

ve ba§ka din mensuplarmin da bunlara saygi gôstermelerini 

beklemege hakkimiz vardir. Ama Israil ile Siyonistler Tevrat'taki 

dinsel mitolojinin, Filistinlilerin kendi anayurtlarindan ve topraklarindan 

kovulmalari ve Arap komçularma ait olan yerlerin ilhak edilmesine 

siyasal mazeret olarak (kôtù biçimde degi§tirilerek) kabuliinde 

israr etmektedirler. Bùtûn Yahudilerin daha sonra îbraniler diye bilinen 

ve Filistin'i i§gâl ederek orada bir krallik kuran kabilelerden geldigine 

dair iddialan kabul edilebilirlik smirlarmi açan ve iki-bin 

yildan fazla bir sure içinde îrksal paklik îma eden bir dii§ùncedir. 

Unlii bir antropolog Siyonistlerin kabul ettirmege çali§tigi 

"Yahudi îrki" efsanesini çôyle ele almaktachr. Meksika Ulusal Universitesinden 

Profesor Juan Comas diyor ki: 

"...'Irkçilik' dù§ùncesinin çogunda olumsuz bir tepki yaratmasma 

karçin, çe§itli gruplann bundan yarar ummasi 

sonucu olarak, bu dù§uncenin ayakta kalmasi ilginçtir. 

Ornegin, Siyonist Yahudiler yalniz tarih degil, kan, kultlir 

ve gelecegin de surekliligi anlamma gelen, îrkçiligi ammsatan 

belirli ôzellikleriyle bir 'Yahudi halki'nm hep soziinu e- 

dip durmaktadirlar. Bôylesine bir tavir Yahudilerin Almanya'da 

îrkçilik adma son derece kôtù bir muameleden geçirilmelerinden 

sonra daha da dikkate deger. Bunu Israil'de bir 

'anayurd' kurmak ve ôteki iilkelerdeki Yahudilerle baglan- 

2 A.B.D. D15 ïjlcri Bakan Yardimcisimn Haham Elmer Berger'e qo Nisan 1964 tarihli 

mektubu; alinti: W.T. Mallison, Jr., "The Zionist-Israel Juridical Claims to Constitute 

'The Jewish People' Nationality Entity and to Confer Membership in It: Appraisal in Public 

International Law," George Washington Law Review, C. XXXII (Haziran 1964), s. 1075. 

263

tilari, dinden yararlanarak, gùçlendirme ve desteklerine kavu§mak 

için yapiyorlar...Antropolojik gerçek ise, Yahudilerin 

irk açisindan heterojen olduklari ve bir Yahudi îrkmdan 

sôz etmege neden olmadigi merkezindedir. Tarih boyunca 

sùrekli olarak gôçmù§ olmalari ve isteyerek ya da ba§ka 

nedenlerle çok sayxda ulus ve halklarla ili§kiler içinde bulunmalari 

îrklarm kariçmasini o derece etkilemi§tir ki, gûya 

îsrail halki denenler arasinda her halka benzeyen ôinekler 

bulmak olasidir..." 3 

Prof. Comas Almanya'da 1921 ve 1925 yillari arasinda evlilik 

yapan yùz Yahudiden 58'inin gene bir Yahudiyle ve 42'sinin Yahudi 

olmayan biriyle yaçamini birle§tirdigini belirterek iddialarim geliçdrmektedir. 

Berlin'de, 1926'da, iki e§ de Yahudi olan 861 nikâh 

kiyilmi§, 

554'ù ise Yahudi olmayanlarla birle.5mi5le.rdir. Yazar 

sôzùnù 

§ôyle sûrdùrùyor: "Hele 'Semitik' olmadiklari halde, Yahudi dinini 

kabul etmi§ olan çok sayida e§leri dikkate alirsak, rakkamlarm kendileri 

konu§maktadirlar. " 4 

Buna ek olarak, daha bir çok ki§inin Yahudilige kabulu, israil'in 

Filistinlilere kar§i izledigi ayrim siyasetinin, menfadaki Yahudilerin 

incil'den yola çikarak bir yerde toplanmalan yùzùnden geçerli olduguna 

dair Siyonist iddialarim alaya almaktir. îsrail ve Siyonistlerin 

Nazi gaz odalanndaki Yahudi kurbanlarm anilanni kullanarak, 

"Yahudi devleti"ni tehlikeye dù§ùrecek diye Filistinli Araplara yurtlanna 

dônmeyi yasakladigi için, yalnizca gaz odalan di§inda, aym 

irkçi ari ve ustùn insanlar kavramina dayah bir toplum kurma olayini 

geçerli kilmasi, hafif bir deyimle, biraz gariptir. Naziler, bilindigi 

gibi, Alman Yahudilerini Aryan devletinin yararma ya yerlerinden etmi§ 

ya da ortadan kaldirmiçlardi ; Ïsrail'deki Siyonist siyaseti yalnizca 

derece yônûnden farklidir. Fakat bùtùn Yahudilik için Filistin'de 

iki-bini a§kin yildir var olmayan (ve aslinda yerli halkin içgàli 

sonucu kurulmuç olan) bir kralhkla dogrudan dogruya ili§kiler ortaya 

çiksa bile, bu durum Filisdnlilerin israil tarafindan kovulmalari 

ya da a§agi gôrùlmeleri için yeterli neden olamaz. Siyonistler, yaptiklanna 

dayanak olarak încil'i gôsteidikten ba§ka, îsrail'in varligini 

hep Birle§mi§ Milletler'in karanyla da anlatmaktadirlar. B.M. 

'Alinti: Sami Hadawi, Bitter Harvest: Palestine Between 1914-1967, New York, 1967, s. 34. 

'Ibid., s. 35. 

264

Genei Kurulu'nun Filistin'i bôlen oylamasi (181-II sayili ve 29 Kasim 

1947 tarihli karar), hukukîligi kufkuda olmasina kar§m, kabul 

edilse bile, îsrail geni§lemesi yada îrkçiliginin bir nedeni ya da hukuksal 

dayanagi olamaz. Yahudi kôkenli Amerikan yazari Alfred 

Lilienthal diyor ki: 

"B.M. Filistin sorununu çabuk, hafif ve iddiali bir biçimde 

ele almakla devletler hukuku ve uluslararasi ôrgiïtlenmenin 

prestijine ciddî bir darbe vurmu^tur. Genel Kurul 

mantikh iki ôneriyi, yani Filistin'de bir referandum ve 

hukuksal sorunlari Uluslararasi Adalet Divani'na sunulmasi 

ônerilerini geri çevirmi§tir." 5 

B.M.'in 1947'de aldigi Filistin'i bôlme tavsiye karan, çogu gôçmen 

olan Yahudiler nùfusun uçte-birini olu§turdugu halde, onerilen 

Yahudi devletine topragin yùzde 56'smi ayirdigi için, yerli Filistinli 

Araplara âdil davranmami§tir. Buna ek olarak, Yahudi devletinde, 

topragm iiçte-oirinin sahibi olan guney Filistin gôçebe Araplari da 

katihnca, Yahudi sayisinca Arap da vardi. Yani, Filistin'in tùmii bir 

yana, bir parçasinda bile bùtuniïyle bir Yahudi devleti tasarlanmami§- 

ti. Bôylece, B.M. ônerisi îsrail'e Filistin'in tiïmuniï i§gâl etme, Filistinlilere 

evlerine ve topraklarma donme hakkini tammama ve hele kom- 

§u Arap ùlkelerine ait olan topraklan ele geçirme yetkisi vermedi. 

Ne var ki, Israil'in yaptigi bundan ba§ka bir §ey degildir ve ustelik 

bunun için de B.M. onayinin sôzii ediliyor. Israil'in Filistin'i bôlen 

B.M. kararmi ve Filistinlilerin haklarmi teslim eden ôteki kararlari 

tanimamasi ve aym zamanda kendi varligmi saydirabilmek için 

bu ôrgùtun otoritesinden yararlanmasi Arap - tsrail arda§mazliginin 

temel nedenidir. Filistinlileiin kendi yurtlanndan kovulmalan 

(ya da orada oturmalanna izin veriliyorsa, ikinei smif yurtta§ statiisunde 

tutulmalan) ya da Arap devletlerinin i§gâl edilmi§ olan 

topraklarini kaybetmeleri için kabul edilebilir bir neden olmadigma 

gôre, Israilli Yahudilerin kahci bir bari§ ugruna genel adaletin 

Araplara ve Yahudilere uygulanmasmi istelemeleri gerekir. 

Ancak, Israilli Yahudilerin tutumlarmi degi§tirerek devletlerinin 

irkçi ve ahlâk-di§i oldugunu ve Filistinlilerle kom§ulan adalet aradikça 

daha kanli çatiçmalara giri§ecegini kabul etmesi olasi gôrûnmùyor. 

Tarihin verdigi dersleri gôrmezlikten gelmek aptalhk olur: 

Sômiirgeciler i§gâl ettikleri topraklarda ele geçirdikleri ùstiinlùk 

"Alfred M. Lilienthal, Whal Price Israël, Chicago, 1953, s. 72-73. 

265

durumlarini ahlâkî nedenlerden ôtùrù geri vermezler. Ekim 1973 

olaylarindan çikmasi gereken dersleri bir yana itmege çabalayan 

Israilli Yahudilerin Arap diinyasina zorla bir çozùm kabul ettirme 

inancmdan vazgeçerek adalete ùstiinlùk tanimaga hazir olduklari 

sôylenemez. Bu durum, dogal olarak, Araplara bir meydan okumadir 

ki, sava§a yol açabilir. Aym zamanda, Gùney Afrika'daki apartheid'c, 

kar§i çikip îsrail îrkçiligi konusunda sessiz kalanlara da bir meydan 

okumadir. Onlarm sessizligi daha rahatsiz edicidir, çùnkù Siyonistlerin 

Araplara kar§i aynmci bir siyaset uyguladiklarma ili§kin dùnya 

kadar belgeli kanit var. îsrail'in îrkçiligina kar§i bir kampanya Israilli 

Yahudilerin îrkçihgin Arap dùnyasi ile uzun sùrecek bir çati§- 

maya giden yol oldugunu anlamalanna, son tahlilde, yardim edecektir. 

Ban§ ve dostlugun bedeli yalnizca adalet oldugu bir sirada, 

Israilli Yahudiler nefret yayip dururken, susan ki§i gerçek bir dost 

degildir. 

Daha adil bir îsrail toplumu için destek, insan haklarmin 

Araplara ve Yahudilere evrensel biçimde uygulanmasi ugruna sava§im 

veren kùçùk îsrail gruplarim da gùçlendirecektir. Uluslararasi 

toplumun Afrika'da apartheid'e kar§i oldugu kadar Siyonist îrkçihgi 

da suçlayabilecek derecede ilkelerine sahip oldugu inancmdan hareketle, 

îsrael §ahak ve Felicia Langer gibi cesur sava§imcilarm Siyonist 

kuruluça kar§i e§it olmayan sava§imda desteklenmeleri gerekir. 

îsrail însan ve Medenî Haklar Dernegi Ba§kani îsrail §ahak'm 

Mo§e Menuhin'e yazdigi ve kendindeki degi§ikligi anlatan mektubundan 

belki hepimiz dersler çikarabiliriz : 

"1956 sava§ma kadar... beyni yikanmi§ bir Siyonisttim. 

Kafr Kasim'daki ùnlù katliam ve Ben-Gurion'un 

ilhaklar, ùçùncù krallik ve benzeri konulardaki açiklamalari 

beni dù§unmege sevketti. Daha sonra, 1967 

sava§i -acimasizliklar, yerli halki uzakla§tirmalar, yalanlar, 

daha da geni§leme istekleri- beni eyleme itti... îsrail'e ve 

halkima bùyùk bir a§k besledigim için, bizim Nazilc§mcmiz 

ba§imiza gelecek en bùyùk felâkettir. Tehlike gerçektir." 

6 

îsrail §ahak'in sôylemek istedigi çok açik: Siyonizm hem Israilli 

Yahudinin, hem de Filistinli Arabin ahlâkli bir toplumda ban§ içinde 

ya§ayabilme umutlanni tehlikeye dù§ùrmektedir. Siyonist îrkçihgi 

6 Moshe Mcnuhin, Jewish Critics of gionism, Détroit, 1976, s. 35. 

266

destekleyen Israilli Yahudi, uluslararasi toplumun çe§itli Birle§mi§ 

Milletler kararlarmda belirtilen ve Filistinlilere kar§i olan sorumluluklanni 

yerine getirecegi belli olunea, bu gerçegi daha çabuk kabul 

edecektir. 

B.M.'in Filistinli goçmenlere ili§kin siyaseti kuçkusuz oldukça 

açiktir; bu siyaset onlarm yurtlanna donme haklarmi belirleyen 

(194-III sayili ve 11 Aralik 1948 tarihli) §u karardan buyana, 1948 

yilindan beri her yil yinelenmi§ durumdadir: "Genel Kurul... evlerine 

dônup kom§ulariyla bari§ içinde ya§amak isteyen goçmenlere en 

kisa siirede izin verilmesine ve dônmek istemeyenlerin mallarina ve 

mal kaybi ya da zarara karçilik, uluslararasi hukuk ya da adalet 

ilkelerine gôre, sorumlu hùkiimet ya da mercilerce tazminat ôdenmesine 

karar vermektedir..." (Paragraf 11). Ama B.M. bu egilimi her 

yil gôsterdiyse de, uygulanmasi için olumlu adimi hiçbir zaman atmadi: 

sonuç, hayal sukutuna ugrayan ve §imdi bari§ için tehlike diye 

gôriilen Filistinlilerin silâhli sava§ima ba§ vurmalan olmuçtur. Bari§a 

asil tehlike ïsrail'in bu karan uygulamayi kabul etmemesinden ve B.M.' 

in uygulamada bapnsizlik gôstermesinden doguyor. Fakat zamanm 

geçmiç olmasi ve Siyonist saldirmin Filistinlilere kar§i gôreli bir baçan 

kazanmasi bunu me§rûla§tirmaz ya da îrkçiliga uygar bir çehre kazandirmaz. 

Isiail yetkilileii toprak sahipligi, giivenlik ve yurttaçlikla ilgili 

yasalarda Araplara kar§i aynmci bir siyaset izlemektedii lei. Ama 

ïsrail'in îrkçiligi bclki de en açik biçimde Temmuz 1950 tarihli Dônii§ 

Yasasinda gôriilùyor. Her Yahudiyi, yanliç biçimde, îsrail'den 

gôç etmiç biri olarak kabul eden bu yasa onlara ùlkeye girip yurtta§ 

olma hakki vermektedir. Ama gôçmen olmu§ yerli Filistinliye iilkcye 

girme hakki tanmmamaktadir. Filistinlilere kar§i bu açik aynm, siyah 

Afrikalmin ikinci ya da ùçiincu sinif yurtta§ oldugu, fakat, Filistinlilerin 

aksine, anayurtlannin smirlari içinde yaçayabildikleri Gùney 

Afrika'daki uygulamadan da kôtùdùr. Israil, ùlkenin Siyonist yapisini 

dramatik bir biçimde, degi§tirme sonucunu doguracagindan, goçmenlere 

dônù§ hakki vermektedir. Orada bir Yahudi çogunlugu yaratma 

tasarisi siirekli olarak geliçtirilmekte oldugundan, Araplarin 

dônmesi sinirlanmakta ve Yahudiler hep israil'e gôçe davet edilmektedi*ler. 

Bu ayrimm bir Aiap gôçmen ùstùndeki acili etkisi 

kendi de di§arda ya§ayan Ahmet Halil adh Filistinli bir hukukçunun 

§u sôzlerinde en iyi biçimde ifadesini bulabilir: 

267

"Hayfa'da dogmu§um. Babam da, dedem de. §imdi, 

gôçmenim. Golda Meir Rusya'da dogmu§, Amerika'da 

okumu§ ve §imdi benim ulkemde Ba§bakan. Abba Eban'la 

Cambridge'de hukuk egitimi gôrdum. O Gùney Afrika'da 

dùnyaya gelmi§, îngiltere'de okumu§tu. §imdi, benim 

ùlkemde ya§iyor, bense oraya giremiyorum." 7 

Muteveffa Bertrand Russell Orta Dogu çatx§masma ili§kin son 

açiklamasinda Yahudi kôkenli Amerikah gazeteci I.F. Stone'un sôzlerinden 

alintx yaparak, Filistinli gôçmenlerin "dùnya Yahudiliginin 

boynundaki ahlâksal degirmen-ta§i" 8 oldugunu sôylemi§ti. Dùnya 

Yahudiligin bu soruxxu namusluca ele almasx için ahlâkli ve cesur 

davranmasinxn zamani gelmi§tir. 

Siyonistler aynx hakkx Filistinlilere tanimamazhkta devam ederken, 

Yahudilerin Rusya Yahudilerine ùlkelerini terk ya da oraya 

dônme hakkx için însanHaklarx EvrenselBildirisine atifta bulunmalarx 

ahlâka uymaz. ïsrailli olmayan Yahudilerin, bir yandan Israil'in 

Dônù§ Yasasxni kabul etmezken, bu topraklarin Yahudi anayurdu 

oldugu dù.§ùncesinden hareketle, yerli Araplann çikartilip Yahudi 

gôçmenlerin onlann yerine yerlefjtirilmelerini desteklemeleri de 

ahlâka sigmaz. î§in iki-yùzlù yam §u ki, ïsrailli olmayan Yahudilerin 

çogu "menfa"dakilerin bir araya toplanmasmx gerçekle§tirecek 

Dônù§ Yasasinx kabul ederken, yùzde 8o'i de dogduklarx ùlkeden ayrilmamak 

suretiyle bu yasaya ayaklarxyla red oyu vermi§ oluyorlardi. 

ïsrailli olmayan Siyonistler hem ïsrailli Yahudileri, hem de Filistinli 

Araplari etkileyen Siyonizm'in sonuçlarxna alicx gôzle bakacak 

olurlarsa, ahlâkî bir tutum içine girmiç olurlar. Kxsa dônemde, Îsrail, 

ïsrailli olmayan Yahudilere (îsrail'in îrkçiligxnx kabul ettikleri noktasmdan 

hareketle), gôrùnùrde yenilmez bir devleti destekledikleri 

inanci içinde, duygusal bir bo§alma olanagi vermi§ oluyordu. Fakat 

zaman Filistinlileri bir ulus olma ve Filistin sinirlarx içinde ya§ama 

hakki için sava§im iradesini zayiflatmadi, gùçlendirdi. Ekim 1973 

sava§i ise, îsrail'in yenilmezligi efsanesini yikti. Bunun sonucu olarak 

da, ïsrailli Yahudiler, gùvenlik için, Araplar gùçlendikçe ônemi 

azalacak olan silâha dayah ve ulusal çapta bir çe§it toplama kampmda 

ya§amaga herzamankinden daha fazla mahkûm olmaktadirlar. Dùnya 

Yahudiligi için daha sorumlu bir tavir takinmasi ve kendi asil 

anayurtlarinin gùvenligi açisindan, ïsrailli Yahudilere Isaac Deutsc- 

1 The Guardian, London, 22 Aralik 1973. 

"Kahire'de 2 Çubat 1970'de toplanan Uluslararasi Parlàmenterler Konferansma mesaj. 

268

her'in 1967'de sôyledigi "Man kann sich totsiegenV (Ki§i muzafferane 

kendi mezarina dogru ilerleyebilir) 9 anlamindaki Almanca atasôzùnu 

animsatmasi zamani gelmi§tir. Israilli Yahudilerin gerçek dostlari 

Filistinli Araplarin da dostlandirlar, çùnkù Israilli Yahudiler için 

kaliei ban§, Filistinli haklannm adil olarak tanmmasmdan dogacak, 

bu d a Araplar ve Yahudiler için gerçek gùvenligi saglayarak aralarinda 

dostluk kuracaktir. Adil bir çôzum dùnya Yahudiligine oldugu kadar, 

Filistinlilere de, bekledikleri gibi, kendi yurtlannda eçit ya§ama hakki 

vermelidir. 

Oyleyse, durum oldukça açiktir. Filistinliler yalnizca kendi yurtlarinin 

sinirlan içinde bir halk olarak kukuksal ve insan haklanna 

kavu§ma di§mda bir§ey istemiyorlar. Irkçi bir Israil'in Filistinlilere 

bu temel insan haklanni vermemesinin hukuk ya da ahlâk yônùnden 

bir mazereti yoktur. Uluslararasi toplum ve dùnya Yahudiligi soruna 

Yahudi kokenli bir Israil ogrencisinin gôsterdigi §u cesaret ve ahlâkla 

bakabilmeli ve bundan sonra adaletsizligi sona erdirecek yolu bulmalidir. 

Sôzkonusu ôgrenci demi§ti ki: 

"Irkçi siyasetin dayanaklarmi tarti§mak istemiyorum. En 

ônemli gerçek bunun var oldugudui. Demek ki, ilk adim 

gerçegi kabul etmektir: Israil devleti irkçi bir devlettir 

ve onun irkçiligi Siyonist akimin irkçiligimn zorunlu bir 

bir sonucudur. Gerçekler gerçeklerdir. Ancak, bundan 

sonra, eger istersek, bôyle bir irkçiligin Yahudiler için 

'yasaklamrken' Yahudilerin elinde neden 'iyi bir §ey' oldugunu 

tarti§abiliriz." 10 

Israil-Arap çati§masinda banççi çôzùmiin ônùnde bùyùk engel 

Siyonizm'in îrkçihgidir, çùnkù Israil'in Arap kom§ulari için, Siyonist 

akim siyasal hedeflerine ula§sin diye, topraklanni ya da Filistinlilerin 

haklanni yitirmeleri için hakli nedenler yoktur. 

Geçen zaman, Kaliforniya Temsilcisi Julius Kahn'in hazirladigi, 

birçok tanmmi§ Yahudi kokenli Amerikalmm destekledigi ve Ba§kan 

Woodrow Wilson'a sunulup 1919'de yayinlanmi§ olan dilekçedeki 

sôzlerin mantigmi azaltmann§tir. Bu dilekçe §u sôzlerle bitiyordu: 

"Filistin'in, inanç, irk ya da etnik farkhhklar tanimlayan 

ve ulkeyi her tùrlù baskiya kar§i koruyabilecek, demokratik 

9 Isaac Deutscher, The Non-Jewish Jew and Other Essays, London, 1968, s. 141. 

'""The Racist Nature of Zionism and of the Zionist State of Israël, Pi Ha'aton, Kudiis îbrani 

Universitesi ôgrenci gazetesi, 5 Kasim 1975. 

269

ir hùkûmetle yônetilen ozgùr ve bagimsiz bir devlet olarak 

kurulmasim istiyoruz. Filistin'i, §imdi ya da ilerde herhangi 

bir zamanda, bir Yahudi devleti olarak gormek istemiyoruz." 

11 

Çatiçmayla dolu, akip giden ydlar bu giizel ideali, Filistin'de 

sekter olmayan ve demokratik hiikûmet çagnsmi daha da uzakla§- 

mi§ bir du§ durumuna getirmi§ olabdir. Fakat adalet hem Yahudiye, 

hem de Araba, Kutsal Toprak'ta, Filistin'in bari§çi yônden birleçmcsi 

ugruna, birlikte doslça ya§amalari yolunu açmalidir. Basit ve insanc.il 

sôzlerle ifade etmek gerekirse, çati§maya çôzùm ydlar once bir gôçmen 

kulùbesinde genç bir Arap kadinm bana soylediklerinde bulunabilir. 

Demi§ti ki: "Evim olmadan kendime saygim yok." 

Siyonist irkçiligm Yahudilerce reddedilmesi hem Arap, hem 

Israilli Yahudiye kendine saygismi kazandnacak ve ùrùnlu bir i§- 

birligine yol açacaktir. Ancak bunun için Filistinli olmayanlarin, Avrupa'daki 

Semitizm aleyhdarligi ve Siyonist îrkçihk için çok agir 

bir bedel ôdemi§ olan Filistinlilerin haklari ugruna sarsilmaz biçimde 

destek olmalari gereklidir. 

"The New Tork Times, 5 Mart 19x9; aym kaynak: Middle East International, Eyliil 1976. 

270

EKLER

SiYONiZM VE IRKÇILIGA iLÎÇKÎN 

ULUSLARARASI SEMPOZYUM BiLDIRiSI 

Trablus, 24-28 Temmuz 1976 

- 1 - 

Irkçilik insani a§agilar. Bazi erkeklerin ve kadinlarm e§it onura, 

e§it haklara ve e§it insanlik statùsune sahip olmalarim yadsir. Bazilarina 

daha bùyùk onur, daha yùksek bir statù verir, ùstùn haklar 

ve ôzel ayricahklar tamr. Ayncahklarla bunlardan yoksul birakilmi§- 

lar arasmdaki sinir, bireysel yararhhk tarafindan degil, grup kimligi 

tarafindan belirlenir; ayrim, Birle§mi§ Milletlerin tanimiyla (Genel 

Kural'un 21 Aralik 1965'te oybirligiyle kabul ettigi Irk Aynminm Her 

Biçiminin Ortadan Kaldinlmasina ïli§kin Sôzle§me'nin Birinci Maddesi) 

"irk, renk, soy, ulusal ya da etnik kôken"i içerecek bir biçimde 

irk ùzerine temellendirilmiçtir. 

Irkçiligin bir kisim insanlan a«agilamasi, hepsini a§agilamasi dcmektir. 

Oyleyse, yùzsùzlùkle açiga vurulmaya ve dunyanin bazi yerlerinde 

acimasizca uygulanmasi sùrùp giden îrkçihk ve etnosentrizm 

tùm insanligi ilgilendirmektedir. 

Irkçi etnosentrizm kaçmilmaz olarak hep kendini merkez olarak 

alir; ôzeldir. Irkçiliga kar§itlik ise, evrenseldir; îrkçilik nerede hùkùm 

sùrerse sursùn, hangi biçime burùnùrse bùrunsun, îrkçihga karçitligm 

ilgi alani tùm yeryùzùnù kapsar. 

Boylece, îrkçihga kar§itlik dâvâsma tùm uluslararasi top'um tarafindan 

sahip çikilmaga ba§lanmi§tir. Bu dâvâ, artik, yalmzca belirli 

bir îrkçi sistemin son kurbanlannm dâvâsi olarak gôrùlmemektcdir. 

Belirli bir îrkçi sistem kar§ismda kazanilan zaferin yalniz bu 

sistemin kurbanlan için bir zafer olmasi gibi, îrkçiligm kalmtilanna 

kar§i sùrdùrùlen sava§im da, her yônùyle bir dùnya sava§imi olmalidir. 

- 2 - 

Birlc|mi§ Milletler Genel Kurulu'nun, ôrgutlenmi§ uluslararasi 

toplumun bu yùce organinm "Siyonizm'i îrkçiligin ve irk aynminin 

273

ir tùrù" olarak belirleyen, 3379 (XXX) sayili ve 10 Kasim 1975 

tarihli kararmi memnunlukla kar§iliyoruz. Bu karar, Siyonizm'in 

îrkçi niteliginin, dogmasmm, programmm ve uygulamalarmm dùnya 

çapmda gittikçe artan ôlçùde taninmasina resmî bir ifade kazandirmi§tir. 

Siyonizm'in ve onun îrkçi ve emperyalist mùttefiklerinin Birle§- 

mi§ Milletlere kar§i, Orgùtùn yukarda sôzù edilen, saglam ilkelere 

dayah ve cesur karanna yanit olarak giriçtigi acimasiz iftira kampanyasi, 

Siyonizm'in ve îrkçihgin, bugùnun dùnyasmdaki umutsuzlugunu 

ve yalnizhgini ortaya koymaktadir. 

-3- 

Birle§mi§ Milletler karanna kar§i sùrdùrdùkleri kampanyada, A- 

merika Birle§ik Devletleri ve Israil'in ba§hca silâh olarak kullandiklari 

"anti-siyonizm anti-semitizmdir" sloganmdan daha sahte bir §ey 

olamaz. Bu sahte slogan, Yahudiligin Siyonizm'le ve aym biçimde Yahudilerin 

Siyonistlerle yanli§ olarak bir tutulmasina dayanmaktadir. 

Siyasal Siyonizm'e kar§i ilk muhalefetin, Siyonizm'in etnik, milliyetçi 

ônceliklerinin ve toprak onceliklerinin, Yahudi dininin ahlâksal 

kural ve inançlanyla uyu§madigmi vurgulayan Yahudi ruhanî 

ônderleri tarafindan gùçlù bir biçimde dile getirildigini animsamak 

gerekir. Bunlar, "Siyon"un ôzùnùn, ruhsal bir istek olduguna; bunun 

gerçekle§tirilmesinin topraga dayah bir etnik temelde, normalle§tirmeyi 

hedef alan siyasal bir milliyetçiiikle degil, Tann'nin buyruklarina 

uymakla olasi olacagina dikkati çekmiçlerdir. Bu ruhâni muhalefet, 

gùnùmùze degin sùrmù§tùr. 

Oteki Yahudi ileri gelenleri, Siyonizm'in yalmz bir kesime ôzgù 

olmasina, etnosentrizmine ve ahlâksal, insancil ve evrenselci temeller 

ùstùnde uyguladigi irksal adaletsizlige kar§i çikmi§lardir. 

Bundan ba§ka, dùnyadaki Yahudilerin çogu, kendilerini bulunduklari 

ùlkede, buradan eryadageçgôç edecek ve yalmz kendilerine 

ait olan Judenstaaf a yerle§ecek olan geçici konuklar ya da sùrgùnler 

olarak degil, bu ùlkenin yurttaçlan olarak gôrmektedirler. Bu nedenle, 

Yahudilerin bùyùk çogunlugu, Siyonizm'in, tùm Siyonistlerin 

israil'e gôç etmek olan gôrevlerini yerine getirmeleri çagrilanna 

kulak asmami§tir. Judenstaat'in kurulmasindan bu yana geçen yirmisekiz 

yil dahil, Siyonist akimin baçindanberi geçen seksen yil boyunca, 

274

dunya Yahudi halkinin ancak kùçûk bir bôliimu bu çagrilara yanit 

vermi§tir. Ùlkelerinden gôç eden Yahudilerin pek çogu için Israil 

di§inda bir hedef sôzkonusudur. Israil'e goç eden Yahudilerin de yùzbinlercesi 

sonradan, Israil'e geldiklerinde Siyonizm kar§isinda hayal 

kirikligina ugradiklanni ifade etmi§lerdir. 

Kisaca, anti-Siyonizm'in anti-Semitizm oldugu yolundaki adi 

suçlama, Siyonizm'e kar§i en gùçliï muhalefeti Yahudilerin oluçturmasiyla; 

Yahudiligin açikça Siyonizm'den ayrdabilir (ve Yahudilerin 

pek çoguna gôre onunla uzla§maz) olmasiyla ve Yahudilerin çogunlugunun 

Siyonist orgutlere katilmayi, kendilerini Siyonizm'le 

ôzle§tirmeyi ya da Siyonizm'in koydugu ilk zorunluluk olan Israil'e 

goç etme gôrevini yerine getirmeyi reddetmeleriyle yalanlanmi§tir. 

Anti-Semitizm'i de, irkçiligin her ve herhangi bir ba§ka biçimini 

ele§tirdigimiz gibi, §iddetle ele§tirdigimizi sôylememize gerek yoktur. 

-4- 

Siyonizm, temelde, On-dokuzuncu Yùzyd Avrupa emperyalizlizminden 

kaynaklanir. Baçlangicindan bu yana, Siyonizm'in Filistin 

iistundeki tasardari Afrika, Asya, Avustralya, Kuzey ve Giiney Amerika'daki 

Avrupa koloni yerle§imleriyle aym biçimde ele alinmi§ ve 

belirlenmiçtir. Sômurgeci Avrupa ve A.B.D. emperyalizminin etkin 

ve gerçekten temel rolii olmaksizm, Israil Filistin'e kendi kendine 

ortaya çikamazdi. Filisdn'in asil sakinleri hem ya§amamaya mahkûm 

edilmiçler, hem de Siyonistlerin onlara kar§i davrani§lannm gosterdigi 

gibi, îrk bakimindan a§agi insan muamelesi gôrmu§lerdir. Siyonizm'in 

yôntemleri, Filistin'in Yahudi olmayan yerlerini once gormezlikten 

gelmeyi, sonra tecrit etmeyi ve son olarak mùlksuzle§tirmeyi, 

topraklarmdan atmayi ve olursa yok etmeyi amaçliyordu. , 

Sonuç olarak, Siyonizm, yalniz sistematik bir ideoloji degil, Yahudi 

olmayanlafa yônelik sistematik bir îrk aynmi butûniidur. Siyonizm, 

Israil'irj kurulu§unun siyasal felsefesi, giince ve geçmi§ siyasal pratiginin 

temeli olarak kurumsalla§mi§ ve devlet biçimine donii§mii§ îrkçdiktir. 

-5- 

Yahudi olmayanlarin (Filistinli Muslùman ve Hiristiyan Araplarin) 

kendi atalarinm yurdundan kovulmalari Siyonizm tarafindan 

ôgutlenmi§, Israil tarafindan gerçekle§tirilmi§tir. Siyonizm'e kahrsa, 

275

her Yahudi, dogdugu iilke, yurttaçhgi ve tabiyeti dikkate ahnmaksizin, 

nerede bulunursa bulunsun, îsrail'e gôç etmek zorundadir; 

ve îsrail'in temel yasalarindan biri olan, Dônii§ Yasasi adi verilen sôzde 

yasaya gôre de, (Siyah Yahudilerin îsrail'e gôç etmelerine fiilen agir 

sinirlamalar getirilmi§ olmasina kar§in) her Yahudi bu hakka sahiptir. 

Bôylece, Siyor.izm, bir yandan, Yahudi olmayanlann topraklarindan 

kovulmasma yônelik bir ideoloji, ôte yandan Yahudiler için ve 

Yahudiler tarafindan sômurgeci bir yerleçme felsefesidir. Siyonizm, ayni 

zamanda, Yahudileri kendi ulkclerinden ayirma, onlari bir ùlkede 

toplama ve bu ùlkelerin Yahudi olmayan yerli sakinleri tahliye etme 

ideolojisidir. 

-6- 

1967'den beri i§gâl altinda tutulan ve ùstùnde yerle§im yerleri 

topraklar dahil, tùm Filistin'de, Siyonizm, ordu ve polis tarafindan 

ayakta tutulan ve Yahudi olmayanlann ya§amalarim sert bir biçimde 

dùzenleyen ve onlann vazgeçilmez insan ve yurtta§hk haklanni yadsiyan 

hukuksal bir îrkçihk agi ôrmektedir. 

Filistinlilerin çogunluguna kar§i irk ayrimi, onlann yurtlanna 

dônme ve kendi geleceklerini belirleme haklanni kullanmalarini 

engelleme biçiminde uygulanmaktadir. Irk aynmi, îsrail'de ya§ayan 

Filistinli azinliga kar§i ise onlann e§it statù ve e§it haklannin taninmamasi 

biçiminde olmaktadir. 

Toplumda a§agi dereceden sayilmalari di§ dùnyada dikkatleri 

yeni çeken Dogulu Yahudilere ve siyah Yahudilere kar§i da bir irk 

ayrimi sôz konusudur. Siyonist devlet tarafindan siyah Yahudilere 

ve Dogulu Yahudilere uygulanan aynmi, Yahudi olmayan yerlilere, 

Filistin'in Arap halkina uygulanan aynmi kinadigimiz ôlçùde, §iddetle 

kmiyoruz. . 

-7- 

Siyonist devlet, son yillarda, îrkçiligm ve sômùrgeci yerle§meciligin 

ôteki kalesi olan Gùney Afrika ile baglanni açikça gcli^tirmi^ 

ve yeni baglar kurmu§tur. Uluslararasi toplum, yalnizla§tirma cezasinin 

îrkçi Apartheid, rejiminin boynundaki ilmigini sikmaya çali§- 

tikça, onun dogal mùttefiki olan îsrail, bu niyetleri bo§a çikarmaga 

çaba gôstermektedir. 

276

ïsrail'in gerici ve kurtuluça kar§i giiçlerle içbirligi ve bunlara 

yardimi, onu gerieilige, îrkçiliga, sômurgecilige ve emperyalizme 

baglayan organik bagm bir gôstergesidir. ïsrail'in dogasinda varolan 

ulusal kurtuluç akimlari ve îrkçiliga kar§itlik dù§manligi, yakin tarihte 

Angola ve Lùbnan'da, emperyalizmin çikarlarinin hizmetinde ve 

kendi çikarlari adina ortaya çikmi§tir. 

- 8 - 

Siyonizm'in bir ulusal kurtulu§ akimi olu§turdugu yolunda son 

yillarda ileri sùrulen sav, Siyonizm'in kendilerini sômùrgeciligin, 

Bati Asya'daki ôneùleri olaïak gôren ve bôyle-olduklanni açikça ilân 

eden kurucularma ve ilk ônderlerine oldukça inanilmaz ve giilùnç 

gelecektir. Siyonizm'in kendine ulusal kurtulu§ akimi etiketini yapi§- 

tirmasi, Siyonist akimin baçlamasmdan yetmi§-bir yil sonra, 1968 

yilindaki Yirmi-sekizinci Dùnya Siyonist Kongresinde olmu§tur. 

Ba§ka bir halkin ata yurdundan atilmasi yoluyla kendi halkinin 

kurtulu§unu hedef alan hiçbir akim gerçek bir kurtulu§ akimi oldugunu 

iddia edemez. 

Irkçiligm antitezi, tùm insanlann ortak insanligmin, irk, renk, 

soy, ulusal ya da etnik kôken farklarmin ôtesinde bulundugunun taninmasidir. 

Tùm insanlann hak, onur ve statù eçitligi, bu ortak insanliktan 

kaynaklamr. 

Siyonist îrkçilik Kutsal Topraklar'dan kaldinlmadikça, Filistin'de 

adalet saglanamaz. Siyonist irkçiligm yarattigi adaletsizlikler, 

kôklerinden kopanlmi§ Filistinlilerin yurtlanna dônmeleriyle ve yeni 

bir Filistin ulusal ya§amina ozgùrce ve tam olarak katilmalari, kendi 

gelecexlerini belirleme konusundaki vazgeçilmez haklanna sahip olmalanyla 

dùzeltilebilir. Filistin'de Siyonizm tarafindan kurulmu§ olan 

îrkçi tekeleiligé yanit, e§it ve ôzgùr insanlardan olu§an çogulçu bir 

toplumun, yani Mùslùman, Hiristiyan ve Yahudilerin e§it biçimde 

taraf olduklan ve e§it biçimde bunlarin tùmùne ait olan bir devletin 

yaratilmasi olacaktir. 

Bu, Filistin Arap halkinin tek me§ru temsilcisi olan Filistin Kurtulu§ 

Orgùtù'nùn ilân edilmi§ amacidir. Bu amaç, Filistin halkinin 

277

hakli sava§iminm kar§isinda yer alan ideolojinin ve rcjimin îrkçihgivla, 

Filistinlilerin çogulcu, demokratik, lâik FilisUn.'de birlikte ya§amayi 

istedikleri insanlar arasinda bir aynm yapmaktadir. 

Bu soylu, insancil ve îrkçiliga kar§it hedefi bùtùn kalbimizle destekliyoruz. 

278 

, . t

ULUSLARARASI ORGUTU KURMA 

KARARI 

Trablus, 28 Temmuz 1976 

Siyonizm ve Irkçihga ïli§kin Uluslararasi Sempozyum, irkçiliga, 

ôzellikle bunun Siyonizm ve Apartheid diye bilinen biçimlerine kar§i 

savaçimm yukseltilmesi ve bu amaca yônelik çabalarm ôrgùtlenmesi 

geregini kabul etmektedir. 

Uluslaiarasi toplumun irk aynmina kar§i sava§imin me§rulugunu 

tammasini gôzôniinde bulunduran Sempozyum, a§agidaki kararlan 

almi§tir : 

1. Bu vesileyîe, IRK AYRIMININ BUTUN BiÇiMLERÎNÎN 

ORTADAN KALDIRILMASI ÎÇÎN ULUSLARARASI ORGUT 

adiyla bir uluslararasi orgùt kurulmu§tur. Ôrgùtùn merkezi, Libya 

Cumhuriyeti'nin Trablus kentindeki Baronun merkez bùiosu olarak 

belirlenmi§tir. Ôrgùt, bagimsiz, hùkûmetler di§inda, halkin bir ôrgùtù 

olacaktir. 

2. Orgùt, her yerde, irk aynminm her biçiminin, ôzellikle Siyonizm'in 

ve Apartheid'in ortadan kaldirilmasma katkida bulunan tùm 

amaçlari benimseyecek ve daha bùyuk bir etkinlik saglamak ùzere 

a§agida belirtilenler de dahil, bu amaca yônelik çabalan ôrgùtleyecektir 

: 

a. Genel olarak îrkçilik, ôzel olarak Siyonizm ve Apartheid ùzerine 

çali§malarm ve referanslann hazirlanmasi, bilgi toplanmasi ve bunlann 

yayilmasi; 

b. Irkçilik sorununa ve bunun insan toplumu, onuru ve dùnya 

ban§i kar§ismda oluçturdugu tehlikeye, yaymlar, konferanslar, sempozyumlar 

ve benzeri araçlarla daha bùyùk ôlçùde dikkat çekilmesi; 

c. Irk, renk, soy, ulusal ya da etnik kôken nedeniyle ayrimdan 

arinmi§, adalet, kardeçlik, e§itlik gibi ahlâksal ve insancil degerlerin 

onaylanmasi ; 

d. Sômùrgecilik, îrkçihk ve emparyalizme kar§i sava§im veren 

kurtulu§ akimlarinm desteklenmesi; 

279

e. Irkçilik, somurgecilik ve emperyalizm arasindaki ili§kilerin 

açiga çikarilmasi; 

f. Aym amaçlarin gerçekle§Urilmesi için ôteki akim ve ôrgutlerle 

e§gùdum ve i§birligi kurulmasi. 

(Kararin burada yer almayan ve geri kalan paragraflari, orgiïtsel 

ve yônetimsel ayrintdarla ilgilidir. Çeviren ve derleyen). 

280

BIRLEÇMIÇ MILLETLER GENEL 

KURULU'NUN 3379 SAYILI VE 

10 KASIM 1975 TARiHLÎ KARARI 

Genel Kurul, 

Irk Aynmmin Btitùn Biçimlerinin Ortadan Kaldirnmasina lin§- 

kin Birle§mi§ Milletler Bildirisi'ni ilân eden 1904 (XVIII) sayili ve 

20 Kasim 1963 tarihli kararim ve ôzelikle "îrksal farkhhk ya da ùstùnliik 

iddiasmdaki herhangi bir doktiir,in bilimsel bakimdan yanli§, 

ahlâken kinanmasi gereken ve toplumsal yonden adalete aykin ve 

tehlikeli" oldugunu vurgulamasini ve "diinyanin bazi bôlgelerinde, 

bir kisminin yasal, yônetimsel ya da ba§ka ônlemlerle hiikûmetlerce 

uygulandigi irk ayrimi olaylanna hâlâ rasdanmasindan ôtiirù" kaygilanrnasini 

animsayarak, 

3151 G (XXVIII) saydi ve 14 Aralik 1973 tarihli karannda, 

inter alia, Genel Kurulun Gùney Afrika nkçihgi ile Siyonizm arasmdaki 

kutsal olmayan ittifaki kinadigmi da animsayarak, 

19 Haziran ve 2 Temmuz 1975 tarihleri arasinda Mexico City'de 

yer alan Uluslararasi Kadinlar Y1I1 Dùnya Konferansi'nda ilân 

edilen ve "uluslararasi ifbirligi ve bari§in, halklarm onuru ve kendi 

geleceklerini kendilerinin saptamalari hakkmin tanmmasini oldugu 

kadar, ulusal kurtuluç ve bagimsizhgin elde edilmesini, somùrgecilik, 

yeni-sômurgecilik, yabanci i§gâl, Siyonizm, apartheid ve irk 

aynminm bùtùn biçimlerinin ortadan kaldirilmasmi gerektirdigi"ne 

ili§kin ilkeyi benimsemi§ olan Kadinlann Eçitligi ve Bançin Geli§- 

mesine Katkilan Meksika bildirisini dikkate alarak, 

28 Temmuz ve 1 Agustos 1975 tarihleri arasinda Kampala'da 

yer alan Afrika Birligi Ôrgùtù Devlet ve Hukûmet Ba§kanlari Meclisinde 

kabul edilen ve "i§gâl altindaki Filistin'deki îrkçi rejimle 

Zimbabwe ve Gùney Afrika'daki îrkçi rejimlerin, bir butiin olu§turan 

ve ayni îrkçi yapiya sahip olarak ve insan onuru ile bùtunlùgunù baski 

altinda tutmayi hedef alan siyasetleriyle organik baglar kurarak, ortak 

emperyalist kôkeni oldugunu" sôyleyen 77 (XII) sayili karan da 

dikkate alarak, 

281

25 ve 30 Agustos 1975 tarihlerinde Lima'da (Peru) yer alan 

Baglantisiz Ulkeler Di§ t§leri Bakanlan Konferansi'nda kabul edilen 

ve Siyonizm'i çok ciddî biçimde dùnya bari§i ve gùvenligi için 

bir tehdit sayip bùtùn ùlkeleri bu îrkçi ve emperyalist ideolojiye 

kar§i çagiran Uluslararasi Ban§ ve Gùvenligi gùçlendirme ve Baglantisiz 

Ulkeler Arasinda Dayani§ma ve Kar$ilikli Yardimi peki§iirmege 

ili^kin Siyasal Bildiri ve Stratejiyi de dikkate alarak, 

1. Siyonizm'in bir çe§it irkçilik ve irk aynmi olduguna karar 

verir.

KATKIDA BULUNANLAR 

Nasir H. Aruri Kuzcy Dartmouth'da Southeastern 

Massachusetts 

Ûniversitesinde Siyasal Bilgiler bôliimù baçkani ve profesoriidiir. 

Filistin'lidir. Yayinlari arasinda: Vrdiin : Bir Siyasal Geli^me 

Çahçmasi (îngilizce, 1972); Israil Içgâline Filistin Direnci (der., 1970) 

ve Orta Dogu Potasi : Ekim igj2 Arap-îsrail Savait Vstiine Çaliçmalar 

(der., 1975). 

Mick Ashley Siyonist-Filistin çati§masina iliçkin yazilan ve 

konu§malariyla bilinen bir Ingiliz gazetecisidir. Yahudi kokenli 

oldugundan, 1930'larda, hem Siyonistler, hem de Londra'daki fa- 

§istler "Filistin'e gitmesini" ônermi§ler, yazar da konuyla bu nedenle 

ilgilenmege ba§lami§tir. Çali§malarmm sonunda, ula§tigi sonuçlari 

ortaya koymadigi takdirde, "Filistinlilere ait olan topraklarin onlaidan 

çahnmasina katilmi§ olacagi" dù§uncesine varmi§tir. Ingiliz I§çi 

Partisi, onun Yônetim Kurulu, Iççi Orta Dogu Konseyi ve Arap-Ingiliz 

Anla§masmi Geli§tirme Konseyi uyesidir. 

Turkkaya Ataov Ankara Ùniversitesi Siyasal Bilgiler Fakultesi 

ile Basm ve Yayin Ytiksek Okulunda Uluslararasi Ili§kiler Profesôrûdur. 

Çok sayida yayinlarinin bir kismi, birçok dillerde basilmi§ 

olan ve insan haklarimn irk ayrimma ili§kin ve Uluslararasi îli§kiler 

disipiini içinde kitap ve makalelerdir. Universitede Afrika, Filistin 

ve Uluslararasi Politikada Azmliklar ile ilgili dersler de vermektedir. 

Konuya ili§kin yayinlarinin bazilari: Afrika Ulusal Kurtuluç 

Mùtcdeleleri (1975), Giiney Afrika'da Durum (Londra, 1979), Filistin 

Sulannin Kullanimi ve Devletler Hukuku (New York, Montréal, Paris, 

1982), Kudus ve Devletler Hukuku (Viyana, 1981), Siyonizm'in Felsefesi 

ve Afrika için Sonuçlar (Nairobi, 1982), israil'in Silâhlandinlmasi (Yeni 

Delhi, 1982). 

Abdiilmâlik Audah Kahire Universitesinde Kitle Haberle§mesi 

Fakultesi Dekanidir. El-Ahram'm Yazi t§leri Miïdiïr Yaidimciligmda, 

Kahire'de Siyasal ve Stratejik Çah§malar Merkezi Mùdiirlùgunde ve 

Indiana Ûniversitesinde ôgretim ùyeliginde bulunmu§tur. Misirh 

283

olup, Afrika'da incelemeler yapmi§, Afrika sorunlanni konu alan 

uluslararasi toplantilarda bulunmu§tur. 

Guy Bajoit Belçika'da Louvain'de Katolik Ûniversitesi Sosyoloji 

Profesôrudùr. Yaymlari arasinda: Uluslararasi Ortamda Orta Dogu 

Çati§masi : 1973-igy4 (1974) ve (ba§kasiyla) Apartheid ve Siyonizm 

( I 977)- 

Enis El—Kasim Lincoln's Inn ùyesi ve E.A.F.O.R.D. 

Genel 

Sekreteri olan bir hukukçudur. Filistinlidir. Uzun yillar ingiltere ve 

A.B.D.'de kalmi§, bir ara Libya Petrol Komisyonu ba§kanligi yapmiçtir. 

Yayinlari arasinda: Irkçi Rejimler ve Yerli Halklar Topragi (Londra, 

1981). 

Abdiilvehab M. Elmessirî New York'da Arap Devletleri Birligi'nin 

kiiltùrel i§ler dani§manidir. Kahire'de Ain §ams Ûniversitesinde 

Ingiliz ve Amerikan Edebiyati doçentligi ve Misir Di§ I§leri Bakanligi 

Diplomasi Enstitùsu ôgretim gôrevliligi yapmiçtir. Yayinlari 

arasinda: Bati Emperyalizminin Ussù Israil (1969), Tarihin Sonu: Siyonist 

Ideolojinin Incelenmesine Girif (Arapça, 1973) ve Siyonist Kavramramlar 

ve Terminoloji Ansiklopedisi : Bir Eleçtiri (Arapça, 1975). 

A.C. Forrest Kanada Birle§mi§ Kilisesinde gôrevlidir; aym zamanda, 

The United Chunh Observer gazetesinin miidùrlùgùnù yapmaktadir. 

Kanadahdir ve Orta Dogu'da, Afrika'da incelemeler yapmi§, 

Kutsal Olmayan Toprak ( 1971) adli kitabi yazmi§tir. 

Stefan Goranov Sofya'da Bulgar Bilimler Akademisine bagli 

Çagda§ Toplumsal Teoriler Enstitiistinde Tarih Profesôrûdiir. 

Sami Hadawi Filistin Hiikûmetinde (1920-1948), ôzellikle toprak 

ve vergi degerlendirilmesi i§inde çali§mi§ bir yazardir. Toprak 

sahipligi, simflandirilmasi ve vergilendirilmesi konularmda ilk elden 

bilgi sahibidir. Filistin'de dogmu§ olup Kanada'da yaçamaktadir. 

Yayinlari arasinda: Filistin: Bir Gelenegin Kaybolu$u (1963), Aci Hasat : 

igi4-ig6y Yillan Arasinda Filistin (1967) ve (ba§kasiyla) Filistin Giinliigii: 

1914-1948, 2 cilt (1970). 

Klaus J. Herrmann Montreal'de Concordia Universitesinde 

Siyasî îlimler doçentidir. Berlin'de Ôzgiir Universiteye bagli Judaizm 

Çali§malan Enstitùsunde ôgretmenlik yapmi§tir. Almanya'da dogmu§ 

olup, Kanada'da yerle§meden once Çin'de ve Amerika'da kalmi§tir. 

B'nai B'rith'de faal ùyedir ve §u Almanca kitabin yazandir: 

Uçiincii Reich ve Alman Yahudi ôrgutleri : 1933-1934 (1969). 

284

uyeligi yapmiçtir. Filistinlidir ve Filistin Ulusal Konseyi uyesidir. 

Yayinlan arasinda: Joseph Conrad ve Otobiyografi Efsanesi (1966), 

Ba.§langiçlar : Amaç ve Yontem (1975) ve Dogu Çaliçmalan (1975). 

Abdullah Çerafettin Libya Barosu ba§kanidir. Libya'da dogmuç 

olup, meslekten hukukçudur. Temmuz 1976'da yer alan Siyonizm 

ve Irkçilik Uluslararasi Sempozyumunda baçkanlik yapmi§, onun 

kurdugu orgùtun de ba§kanligina seçilmiçtir. 

Gary V. Smith Montgomery'de Alabama Devlet Ûniversitesinde 

Siyasal Bilgiler ogretim ûyesidir. Amerikahdir ve §u kitabi 

derlemi§tir: Siyonizm : Du$ ve Gerçek, Bir Yahudi Eleçtirisi (1974). 

Richard P. Stevens Pennsylvania'da Lincoln Universitesinde 

Siyasal Bilgiler Profesorùdùr. Lesotho'da Pius XII Universitesinde 

ve Sudan'da Hartum Universitesinde ogretim ùyeligi yapmi§tir. Amerikalidir. 

Yayinlari arasinda: Amerikan Siyonist-Giiney Afrika Içbirligi 

Hakkmda Bir Çaliçma (1975) ve (ba§kasiyla) Israil ve Giiney Afrika: 

Bir îliçkinin Geliçmesi (1976). 

L. Humphrey Walz Birle§mi§ Presbyter Kilisesinde gôrev yapmi§, 

Orta Dogu'yu daha iyi anlamaga çaliçan Amerikahlarin çikardigi 

The Link dergisinin ilk mùdùrlùgùnde bulunmu§tur. Amerikali olup, 

Orta Dogu'yu sik ziyaret etmi§, Filistin hakkinda yaygin biçimde 

konu§malar yapmi§tir. 

286

Hatem I. Hiïseynî Washington'da Arap Devletleri Birligi'nin 

Mùdur Yardimcisidir. Filistin Kurtulu§ Orgùtù'nùn Birle§mi§ Miller'deki 

heyednde de bulunmu§tur. Filisdnli olaïak Amerika'ya 

gelmeden once, Liibnan ve Misir'da oturmu§tur. Yayinlari: Arap- 

Israil Çatiçmasi : Açiklamah Kaynakça (1975), Filistin'de Ban$a Dogru 

(1975) ve Filistinliler : Seçilmiç Tazilar (1976). 

S.G. Ikoku Nijerya Apartheid Komitesi Ba§kanhgi da yapmakta 

olan bir gazetecidir. Nijeryali olup, Afrika'da emperyalizme ve 

îrkçiliga kar§i sava§im ver.en faal bir aydindir. 

Walter Lehn i§gâl altinda Filisdn'de Birzeit Ùniversitesinde îngiliz 

Dili Profesorùdùr. Kahire'de Amerikan Universitesinde de gôrev 

yapmi§, Teksas Universitesine bagh Orta Dogu Merkezi Mùdùrlugùnde 

bulunmu§tur. Kanadali olup, uzun sùrelerle Orta Dogu ve 

Amerika'da oturmuçtur. Yayinlari arasinda: Filistin Direncinin Geliçmesi 

(1974) ve (ba§kasiyla) Kahire Arapçasina Baçlangiç (1965). 

Alfred M. Lilienthal New York'ta yayinlanan Middle East 

Perspective dergisinin mùdùrlùgùnù de yapan bir hukukçudur. Yahudi 

kokenli Amerikan yurtta§idir. Orta Dogu'da uzun yillar incelemeler 

yapmi§tir. Yayinlari arasinda: Israil Neye Patladi (1953), Orta Dogu 

Elden Çikiyor (1957), Madalyonun Obiir Yiiziï : Arap-Israil Çati$masina 

Bir Amerikan Bakiçi (1965) ve Siyonist Baglanti (1978). 

G. Nenburger Yahudi kokenli biri olarak Almanya'da dogmus, 

§imdi Amerika'da oturmaktadir. Yahudi sorunlan içinde faal yer 

almakta olup, Neturei Karta uyesidir. Agudath îsrail Dùnya Gençlik 

Orgùtu'nùn ba§kanligini yapmi§, îkinei Cihan Sava§indan once Avrupa'daki 

en son Agudath îsrail Dùnya Kongresini dùzenlemi§tir. 

Uzun yillardanberi Siyonizm'e kar§i çikan bir yazardir. 

Nezih Kurah §am'da El-Ard Filistin Çahçmalan Enstitùsù 

araçtirmacilanndandir. 

Joseph L. Ryan Katolik Kilisesinde gôrevlidir. Beyrut'ta St. 

Joseph Universitesinde ders vermi§ Bagdat'ta El-Hikme Ùniversitesinde 

dekanlik ve rektôr yardimciligi yapmi§tir. Amerika'da dogmu§ 

olup, Filistin hakkinda çok sayida konu§malar yapmi§, Orta Dogu 

olaylannin dogru anla§ilmasi ve Filistin'de adalet ve e§itligin uygulanmasi 

için olu§turulan Amerikan kuiulu§larinda çah§mi§tir. 

Edward W. Said Columbia Universitesinde îngiliz ve Kar§ila§tirmah 

Edebiyat Profesorùdùr. Harvard Universitesinde de ôgretim 

285

Fiyati: 310 

lira

PDF Dosyası

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?