ŞEHRİSTÂNÎ - Milel ve Nihal - Eğitim, Kültür ve Düşünce Platformu ...

More documents

Recommendations

Info

Şehristânî’ye Göre Kur’ân’ın Sırları:Bir Ön Değerlendirme buz olan ve ne buzun eridiği ne de ateşin söndüğü bir meleği dü- şünmelerini söyler. Büyük melek kendi paradoksal tabiatını var kıldığı için durmaksızın Allah’ı tesbih etmektedir. Hadisin, Sünnî kaynaklarda genellikle bulunan kısmı, hâlâ aklı karışık olan Hz. Ömer’in Hz. Peygamber’e dobraca yönelttiği soruyu içeren son kısmıdır: Bizim hayatlarımız şu anda açık mıdır (enifet), yani yeni başlamış mıdır (müste’nefe), yoksa onlar, zaten belirlenmiş olan içerikleriyle tamamlanmış mıdır (mefrûğ)? Hz. Peygamber onların kesin olarak tamamlandığı, ancak bizim her şeye rağmen fiilde bulunmamız gerektiği şeklinde cevap vermektedir: ‘Yap! Her şeye ne için yaratılmışsa o kolaylaştırılmaktadır.’ 60 Dolayısıyla Şehristânî açısından bu ıstılah, sözkonusu dü- şünmeye sevk eden hadisten kaynaklanmaktadır ki, her ne kadar sabit unsuru (buz) tamamlanmış olanla ve hareketli unsuru (ateş) yeniden başlayan ile eşleştirmek daha uygun olsa da o, ilginç bir şekilde meleğin buzunun, gerçekliğin yeni başlayan yüzünü, me- leğin ateşinin ise gerçekliğin tamamlanmış vechesini temsil ettiğini kabul etmektedir. Ancak bu ayrıntılar Hz. Peygamber’in açıklama- sının basit gücünden asla ayrı düşünülmemelidir. Paradoksal me- leğe dair dâhiyane sembol, açıkça antinominin etkileşim içinde kaldığı tabiî bakış açısından, terimlerin bir arada bulunuşunun aklî olarak ‘imkansızlığının’, ilahî potentia absolutaya sürekli bir şahit olarak olumlu anlamda ele alındığı bir başka bakış açısına zorunlu geçişe de izin vermektedir. 61 60 Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmi‘u’l-beyân an te’vîli’l-Kur’ân (12 c. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1407/1987), c. 7, s. 70 (11:106 hk.). Şehristânî, Mefâtîh, c. 1, s. 185. 61 Peygamber’in kullandığı sembolizmi muhtemelen erken dönem Yahudi geleneğinden kaynaklanmaktadır. Bu gelenekte cennetler (ha-shamayim) ateş ve sudan oluşmuş ve mucizevi bir şekilde Allah tarafından biraraya getirilmiş şeklinde sunulmaktadır. Bu, İbranice’nin ‘manevî etimolojisi’nden ileri gelmektedir ki, esh (ateş) ve mayimi (su) biraraya getirmektedir. Dahası: ‚*Onun bu şekilde isimlendirilmesi+ insanın ona şaşmasından (mishtommemîm) kaynaklanmaktadır.’ H. Freedman (çev.), Midrash Rabbah: Genesis (2 c. London: Soncino Press, 1939), c. 1, s. 32-3. Bu noktaya işaret eden Sara Sviri’ye müteşekkirim. Yahudi geleneğinde bir başka yerde genel olarak meleklerin de ateş ve sudan terkip edildiği ve Allah’ın bu zıt unsurlar arasında barış oluşturduğu belirtilmektedir. Bkz. Talmud Yerushalmi, tractate on Rosh Ha-Shanah, ii, 58a. 113 MİLEL VE NİHAL inanç–kültür–mitoloji
Toby MAYER 114 MİLEL VE NİHAL inanç– kültür–mitoloji Biraz önce belirtildiği üzere Şehristânî tamamlanmış/yeni baş- lanmış ayırımını aynı zamanda kelamın başlıca problemlerini de çözmek için de kullanmaktadır. Özgür iradeyi mutlak olarak reddeden Zorunlukçular (cebriyye) ve özgür iradeyi mutlak anlamda olumlayan Özgürlükçüler (kaderiyye) gibi uç Müslüman kelamî tavırlar Şehristânî’ye göre bu ayırımı bilmemekten kaynaklanmak- tadır. Tamamlanmışın boyutuna yönelik dışlayıcı bir yoğunlaşma, Allah’ın günahkarlara sadece aslında yerine getiremeyecekleri şeyi emrettiğini kabul eden Zorunlukçuların tefritine götürmektedir ki bu, gevşekliği teşvik eden bir öğretidir. Diğer yandan, yeniden başlamanın boyutuna yönelik dışlayıcı bir yoğunlaşma da insan fillerinin Allah’a bağlılığını reddeden Özgürlükçülerin ifratına yol açmaktadır ki, bu da ilahî kudretten taviz veren bir öğretidir. İşin sırrı, Hz. Peygamber gibi gerçekliğin iki boyutunun da aynı anda gerçekleştiğini teslim etmektir: ‘... Onun *Ömer’e+ yönelik ‚Yap!‛ ifadesi yeniden başlamaya dair yargıya yönelik bir ima iken ‚her şeye ne için yaratılmışsa o kolaylaştırılmaktadır‛ ise tamamlanmı- şa dair yargıya yönelik bir imadır.’ 62 Bu ayırım aynı zamanda âyetler arasında var gibi gözüken çe- lişkileri uzlaştırmaya dönük temel tefsir ameliyesinden (yani tercîh) iyi sonuç almak için de kullanılabilir. Mesela Ona yumuşak söz söyle, belki öğüt alır veya Allah’tan korkar mealindeki 20:44 gibi belirli âyetler Hz. Peygamber’e kafirlere rehberlik etmesi veya onları azarlamasını emretmektedir. Onları uyarsan da uyarmasan da bu onlar için aynıdır. Onlar iman etmeyecektir mealindeki 2:6 gibi âyetler ise böylesi bir yol göstermeye gerek olmadığını belirtmek- tedir. Şehristânî’nin belirttiği üzere: ‘Her kim iki hükmü anlamaz- sa, nasihat vermeye karşı çıkan âyetlerle nasihat vermeyi emreden âyetleri bir araya getirmek onun için hayli zordur. İşte bu, sırların sırrıdır!’ 63 Mesele açıkça rehberlik yapmayı emreden âyetler yeniden başlama boyutuna atıfta bulunurken rehberlik yapmayı reddeden âyetlerin ise tamamlanmış olma boyutuna atıfta bulunma- sıdır. Şehristânî bu ayırımı yaratma ve Emir ayırımıyla birlikte de 62 Şehristânî, Mefâtîh, c. 1, s. 186. 63 Şehristânî, Mefâtîh, c. 1, s. 187.
Page 1 and 2:
journal for studies of belief, cult
Page 3 and 4:
MİLEL VE NİHAL inanç, kültür v
Page 5 and 6:
Editörden İslâm İlim Geleneği
Page 7 and 8:
da bu ayrım yalnızca bilim dallar
Page 9 and 10:
ak onun karşılaştırmalı dinler
Page 11 and 12:
Ömer Mahir ALPER 10 MİLEL VE NİH
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
İsmail TAŞPINAR 38 Giriş MİLEL
Page 41 and 42:
İsmail TAŞPINAR 40 MİLEL VE NİH
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 64 and 65: İblîs‟in „Kötülük Problemi
Page 66 and 67: İblîs’in “Kötülük Problemi
Page 92: İblîs’in “Kötülük Problemi
Page 95 and 96: Toby MAYER 94 MİLEL VE NİHAL inan
Page 101 and 102: Toby MAYER 100 MİLEL VE NİHAL ina
Page 113: Toby MAYER 112 MİLEL VE NİHAL ina
Page 143 and 144: Mehmet DALKILIÇ 142 MİLEL VE NİH
Page 158 and 159: Tanrı’nın Asi Çocukları: “Z
Page 160 and 161: Yahudi tarihi ya da Yahudilik bu ik
Page 162 and 163: onlar o tarafa döneceklerdir. Laki
Page 164 and 165:
Tanrı-Kral / Kral - Tanrı motifi
Page 166 and 167:
ortaya çıkarsa bu durumda da kad
Page 168 and 169:
Sürekli can kaygısı içinde yaş
Page 170 and 171:
üzere) kısaca hiçbir canlı kalm
Page 172 and 173:
ağmen Yahve, yine de korku olmadan
Page 174 and 175:
manlarına karşı acımasız olmal
Page 176 and 177:
ve muhtelif işkenceler yapıldığ
Page 178 and 179:
Benzer doğrultudaki pek çok ifade
Page 180 and 181:
maşa kullanıldığı izlenimini v
Page 182 and 183:
tarihsel zeminlerde karşılaştık
Page 184 and 185:
ısallığa geçişte bir safha ola
Page 186 and 187:
Bibliyografya Adam, Baki, ‚Yahudi
Page 188:
Zimbardo, Philip, The Lucifer Effec
Page 191 and 192:
Kitap Tanıtımı ve Tenkitler / Re
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 212 and 213:
Milel ve Nihal Geleneğinden Zorunl
Page 214 and 215:
Kendi özü itibariyle madde ve mad
Page 216 and 217:
‚O her varlığın ilkesi’dir.
Page 218 and 219:
Sen onların bu sözlerini kaf dağ
Page 220 and 221:
lama gibidir. Bu durumda biz şunu
Page 222 and 223:
zikredilen bu şeylerle çelişir.
Page 224 and 225:
denilir, ‚bilgi a priori (evveli)
Page 226 and 227:
dışındakileri de bilendir; ‚G
Page 228:
ortak isimlendirme olarak tercih et
show all

ŞEHRİSTÂNÎ - Milel ve Nihal - Eğitim, Kültür ve Düşünce Platformu ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?