Buradan - Arkitera

Bütün bu soruların toplamında tam da bunedenden; burada Londra ile İstanbul’ukarşılaştırdığımızda kentsel alanda yapılanyatırımlarım, projelerin ölçeği gerçektençarpıcı, tek kelime ile devasa ölçekli... Havaalanıprojesini ele alalım, aynı anda iki tanenükleer santrali inşâ edecek bu ülke... Yani okadar büyük ki bu yapılanların ölçeği; her yeri,AKP seçmeni olsun olmasın her vergi ödeyenietkileyen bir şey. Bu şekilde etki çok dahademokratikleştiği için, buna karşı muhalefetide buna karşı da etkiyi küreselleştirmektebir umut görüyorum; projelerin ölçeği büyük,etki büyük böylece etkiye muhalefet edecekölçek de büyük olacaktır.CEVAP: Ulus Atayurt:Ben, dosdoğru gelen cümleye cevap vereyim;TOKİ’nin yetkileri arttırılıyor, dedi bir arkadaş,TOKİ’nin yetkileri daha nasıl arttırılabiliraçıkçası bilmiyorum. Yani 2004’deki TOKİKanunu’ndan 2013’teki Afet Yasası’na kadar,zaten TOKİ şu anda her istediği yere, ruhsatlıbinaların ister tapuları olsun, ister olmasın,el koyabiliyor. Ayrıca Afet Yasası’ndan dolayı,artık teker teker Bakanlık vasıtasıyla binaölçeğinde de müdahale edebiliyor. Dolayısıylabundan daha fazla TOKİ yetkisi olamaz zaten,dolayısıyla Olimpiyatların sanmıyorumTOKİ’yi daha büyük bir avantaj sağlayacağınıama TOKİ’nin genel işlevi olan rantı devleteliyle dağıtmak kısmı devam edecek gibi geliyor.Fakat bir yandan da ben hükümetin genelicraatlarında, John’un da söylediği çeşitlibüyük projelere bir tepki görüyorum ve temkinliolmak gerektiğini düşünüyorum; çünküTürkiye’nin çakılı sermayesi %13 yani eşdeğerülkelerle karşılaştırdığımız zaman onlardabu değerin %33-35 hatta %40’a varan yerlerolduğunu görüyoruz. Dolayısıyla biraz temkinliolup bu projelerin nasıl gittiğine ve nekadarının gerçekleştirilebileceğine bakmaklazım diye düşünüyorum... Örneğin İstanbul’da46 mahallenin dönüştürülmesi 10 senedirkonuşuluyor, ortada kısmen dönüşmüş 5mahalle var; dolayısıyla aslında bu emlâk şirketlerininmotivasyonunu arttırmak için devletinçabaları olarak görülüyor. Mesela 2009krizinde Katar başta olmak üzere Körfezdenciddi miktarda kayıtdışı para gelmişti, ondansonraki senelerde vergi afları falan, dolayısıylatedbir almak lazım, işin ekonomik yanı bu.Fakat bir arkadaşın sorusu da “Bunun arkasındakisiyaset nedir?” gibi bir soruydu.Bence bunun içinde AKP kendi özel şartlarıiçerisinde çok sıradan bir rolü üstüne alıpuyguluyor; TOKİ o özel şartlardan biri... Bizburada aslında “kapitalist tüketim krizi” diyoruz,bu 30-35 senelik bir kriz ve 4-5 aşamasıvar, bunu şimdi açıklamak çok uzun sürerama esas mesele; sınıfsal açıdan ayrılık arttığıölçüde bu büyük projeler, vergi ve devletgelirlerinin büyük sermayedarlara aktarılmasınınbir yolu... Örnek vereyim; Türkiye’deaylık 5.600 TL üzerinde geliri olan aile oranı%1,2; çok acayip değil mi? Dolayısıyla bu şartlaraltında sizin doğrudan reel sektöre harcadığınızpara, istihdam yaratma dâhilindedeğil. O yüzden büyük projeler, uzun vadeliborçlanmalar, işte bu mütekabiliyet yasasıile “dış sermayeyi nasıl çekeriz” gibi AKP’ninuyguladığı çok sıradan kapitalist konjonktüriçerisinde bir merhale var. Bir kitap önereyim ben, bu projeler ne anlama geliyor sorusuda o da bir şeye bağlasın; “Mega Projelerve Risk”, “An Anatomy of Ambition” yani“Bir İhtirasın Anatomisi” Flyvbjerg adında birakademisyen tarafından derlenen bir kitap.Son 40 senedeki bütün projelere bakıyor,minimum planlanan ve gerçekleştirilen bütçefarkı ortalama 3,2 kat; bazı projeler 9 kat 10kat vesaire; dolayısıyla hiçbir projenin açıkvermemesi söz konusu değil. Sınıfsal bir durumvar bu ‘yanlış planlarda’, onu tahlil etmekgerekiyor.Ne yapmak gerekiyor sorusuna da iki taraftandüşünmek gerektiği kanısındayım; önceliklehakikati söylemeliyiz, dolayısıyla bu projelerinhangi sınıfsal temellerden geldiğini ve hangisonuçlara gebe olduğunu Türkiye konjonktürühakikati içinde söylemeliyiz ve projeyekarşı olmalıyız kesinlikle. Ama bunu yapmakda yeterli değil; Barselona ile başlamıştımBarselona’ya geri dönerek söyleyeyim; kendikolektif kamusal alanını kurgulayan gündelikhayat çalışması yapmak lazım. Bir örnek ileaçıklayayım; Barselona’da on senedir faaliyetgösteren bir örgütlenme mevcut; adı SostreCivic (http://www.sostrecivic.org/es) inşaatişçileriyle beraber konut kooperatifi kuruyorlar,yaşamımıza yön veren kolektif karar almamekanizmaları işleten bir sistem. Bu bir kooperatifsistemi içerisinde yer alıyor; avro dışındakendi para birimlerini, kendi aynî ürünlerağını kullanmaya çalışıyorlar. İyi uygulama-