Diyabet, İş Yaşamı Ve Stres

TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİDİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBUTEMD DİABETESMELLİTUS ÇALIŞMAVE EĞİTİM GRUBUHASTA EĞİTİMKİTAPÇIKLARI SERİSİ 15Diyabet,iş yaşamıve stres

Diyabet insülinin eksikiği veya etkisizliği sonucuortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Toplumda daha sıkgörülen diyabet formu tip 2 diyabettir ve insülininyeterince etki gösterememesi sonucu ortaya çıkar. Tip1 diyabet ise daha seyrek olarak görülmesine rağmenküçük yaşlardan itibaren başlar ve ömür boyu insülinkullanılmasını gerektirir.Kan şekerinin olabildiğince normale yakın seviyelerdetutulması göz, sinir ve böbrek hasarları, kalp krizive inme gibi sorunlarla karşılaşma riskini azaltır.Stres diyabet dengesini bozabilir.Diyabetli hastanıngereksiz streslerden kaçınmayı, kaçınılmaz olarak birstresle karşılaştığında da nasıl baş edeceğini bilmesiçok önemlidir.Bu kitapçık, diyabetli kişiyi stres ve iş yaşamındakisorunlardan nasıl etkilenebileceği konusundabilgilendirmek ve kendisine çözüm yollarınıgöstermek amacı ile hazırlanmıştır.TEMD DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU adınaProf.Dr. İlhan SATMAN - Prof. Dr. Şazi İMAMOĞLUProf. Dr. Candeğer YILMAZ - Prof. Dr. Sema AKALINİş seçerken nelere dikkatetmeliyim?İş seçimi yaparken, işin gerektirdiklerinin diyabetiniz ile uyumluolup olmayacağına dikkat etmeniz çok önemlidir. Bazı işlersizin için ya imkansız ya da çok zordur. Bu tür işler hipoglisemigelişmesi durumunda çoğu kez sizi veya etrafınızdaki kişilericiddi anlamda tehlikeye sokabilecek işlerdir.Çalışmamın uygunolmayacağı işler nelerdir?> Diyabeti olan bireyler normal bireyler gibi birçok alandaçalışabilirler. Hoşlandığınız veya iyi yapacağınızainandığınız işleri seçebilirsiniz. Diyabetli oldunuz diyebaşarılı bir kariyer yapıp bunun keyfini sürmemenizsöz konusu olamaz. Bununla beraber; işi kabul etmedenönce, diyabet kontolünüzün işin gerekleriyle bağdaşıpbağdaşmayacağını dikkate almalısınız.Diyabetle bağdaşmayan işler:> Hava yolu taşıma ve büyük kargo işleri> Kara yoluyla yolcu taşıma işleri> Yüksek yerlerde çalışma gerektiren işler‘Diyabetik Hasta Eğitim Broşürleri Serisi’ Novo Nordisk firmasından sağlanan koşulsuz eğitimdesteği ile TEMD Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu tarafından hazırlanmıştır.’> Tehlikeli iş makinalarının kullanılmasını gerektiren işler.2 3

Çalışmasaatlerimdüzenli değilsene yapmalıyım?Düzenli çalışma saatleri kan şekerikontrolünüzü kolaylaştırır. Bu demekdeğildir ki, düzenli olmayan saatlerdeçalışmayı gerektiren bir işi seçemezsinizveya vardiyaya kalamazsınız; ancak budurumda çok daha dikkatli bir planlamayapmalısınız. Egzersiz saatlerinizi vediyabet tedavinizi çalışma saatlerinizeuyumlu hale getirmeniz çok önemlidir.Kan şekerinizi daha sık aralarla kontroletmeli ve günlük insülin dozunuzuayarlayabilmelisiniz. Bu konudadoktorunuz veya diyabet hemşirenizdendestek alabilirsiniz.Çalışma yerimnasıl olmalıdır?> İş yerinizi düzenleyin,gerektiği zaman kan şekeriniziölçebileceğiniz ve ilgili aletlerisaklayabileceğiniz bir yerinizolmasına dikkat ediniz.> Ara öğünleri teminedebileceğinizden emin olunuz.> Hipoglisemi belirtilerini bilenve ağır hipoglisemi durumundasize yardımcı olabilecekarkadaşlarınızı belirleyiniz.Bir çok işyerinde busorunları kolaylıklaçözümleyebilirsiniz.Bundan sonra, işyaşamınızda sizebaşarılar dileriz.4 5

Diyabet ve stresStres, günlük yaşamda karşılaştığımız değişiklikler, problemler,hayal kırıklıkları ve güçlüklere karşı vücudumuzun gösterdiğinormal bir reaksiyondur. Gerçekte stres hayatın o kadar doğalbir parçasıdır ki, vücut buna en faydalı ve korunmacı yollarlatepki verir. Diyabetli birey, stresin çok önemli olduğunu bilmelive stresin kan şekerini nasıl etkilediğini anlamalıdır. Stresle başetmek, diyabet tedavisinin çok önemli bir parçasıdır.İnsan hayatında birçok olay stresyaratabilir. Aslında; siz, sizdenelerin gerginlik yarattığınıveya baskı altında tuttuğunuiyi bilirsiniz. Bu, ürkütücü birses kadar basit bir neden bileolabilir. İş hayatındaki veyaev hayatındaki sorunlar stressebebi olabilir. Hatta, evlilik gibimutluluk verici değişikliklerbile stres yaratabilir. Önemliolan, stres arttığında bunu sizinanlayabilmenizdir.Diyabet olduğunuzuilk duyduğunuz an:Diyabet hastası olduğunuzun söylendiği ilk anı hatırlıyormusunuz? Reaksiyonunuz muhtemelen “imkansız”olmuştur. Kimse, diyabet gibi ömür boyu sürecekbir hastalığının olmasını istemez. Ancak, birdenbiregünlük hayatımızda büyük değişikliklerle mücadeleetmek durumunda kalabiliriz. Çünkü; diyabet, günlükhayatımızda büyük değişiklikler yapmamızı gerektiren birdurumdur.ŞOK FAZI:Bu fazda çok net düşünülemez ve dengeli davranılamaz.Bazı kişiler duygularını kontrol altına almış görünebilir.Bu sakin görüntü, kişinin iç dünyasındaki karışıklığıgizleyebilir. Bu şok fazı sırasında kişi yeni bilgilere hazırdeğildir. Bilgiler hazmedilemez.REAKSİYON FAZI:Bu dönem, size ne olduğunu anladığınız zaman başlar.Sürekli konunun üzerinde durup bir açıklama bularakolayı netleştirmek istersiniz. Bu durum, genelliklesizin bir suçunuz olmamasına karşın suçluluk duygusuile sonuçlanır. Başka kişileri, özellikle yakınlarınızıhastalığınızdan ötürü suçlarsınız. Bu dönemde çevrenizdekikişilerin desteğine ve anlayışına ihtiyacınız olacaktır.6 7

YENİDEN TOPARLANMA FAZI:Yeniden toparlanma fazında, size ne olduğunu kabul edersiniz.Yeni durumunuzla ilgili mücadele etmeyi öğrenirsiniz. Nelerolduğuna daha gerçekçi bir yaklaşımla ve suçluluk duygusunakapılmadan bakarsınız. İleriye doğru bakmaya başlar, bağımsızkararlar alır, yeni hedeflere doğru çalışmaya başlarsınız. Diyabetgerçeği ile zaman zaman sizi üzse bile onunla birlikte yaşamayıöğrenirsiniz. Çoğu kişi diyabet ile yaşam konusunda dahagerçekçidir. Bu zaman zarfında kişiler deneyimleri ile diyabetiöğrenmeye ve diyabet tedavi ekibinin sunduğu bilgilerdenyararlanmaya başlarlar.Diyabet ile birliktebundan sonraki‘hayatım’ nasılolacak?Diyabet ile hayatınızın nasıl olacağına sadece sizkarar verebilirsiniz. Yaşamdaki yeni yolunuzu,ne istediğinizi, nereye gitmek istediğinizikeşfetmelisiniz. Unutmayınız ki yalnızdeğilsiniz. Gerek gördüğünüzde yardım isteyiniz.Doktorunuz, Diyabet Hemşireniz, Diyetisyeninizve Aileniz, diyabetli yaşamda karşılaşacağınızgüçlüklerde, sorunları çözmenize yardımcıolacaktır.Baskı altındaolduğumuhissettiğimdurumlardane yapmalıyım?Baskı altında iken, vücut “Adrenalin” ve“Kortizon” adı verilen stres hormonlarınısalgılayarak reaksiyon gösterir. Bu hormonlar,karaciğerden kana şeker salgılanmasınısağlarlar.Gerçekte stres, kan şekerinizin yükselmesineneden olurken, siz kan şekerinizi düşmüş gibihissedebilirsiniz. Çünkü, adrenalin düşük kanşekeri belirtilerinin bir çoğuna yol açar.Kan şekerinizin yükseldiğini veya düştüğünübilemiyorsanız, hemen kan şekeriniziölçmelisiniz. Böylelikle en doğru tedaviyöntemini uygulayabilirsiniz.8 9

Uzun dönemli streslerlenasıl baş edebilirim?Bazen stresli durum uzun bir dönem sürebilir. Budurumda sorunları çözmek için profesyonel yardımaihtiyacınız olabilir. Bu dönemde kan şekerinizi kontroldetutmak için doktorunuza başvurmanız gerekebilir. Birsınava hazırlanmak, iş yerindeki çıkar çatışmaları veyaaile içindeki ciddi sorunlar uzun dönemli stresin sebebiolabilirler.Stresle baş etmek içinneler yapmalıyım?> Bazen problemlerinizi güvendiğiniz birisiylekonuşmak, stresle baş etmenize yardımcı olabilir.Duygularınızı ailenizle veya arkadaşlarınızlapaylaşın. Sizi iyi tanıyan kişiler, sorunlarınızapozitif çözümler üretmenizde yardımcı olabilir.Diyabetli bir kişi olarak sağlığımıkorumak için yapmam gerekenlernelerdir?Diyet uzmanınızınhazırladığı beslenmeprogramına uyun.Her gün en az30 dakika ortaşiddette egzersizyapın (örneğintempolu yürüyün).Size uygun olanegzersizleriöğrenmek içindoktorunuzadanışın.İlaçlarınızıdoktorunuzunönerdiği şekildealın.Her gün kanşekerinizi ölçün.Ölçümlerinizikaydedin.> Bazı hallerde bir psikologla konuşmak daha çabukçözüm sağlayabilir.> Daha ciddi durumlarda psikiyatrist desteğigerekebilir. İlaç tedavisi verilecekse diyabetdoktorunuzla bir konsültasyon yapılması iyi olur.Çünkü, bu alanda kullanılan bazı ilaçlar kan şekeridengenizi ve bunu algılamanızı bozabilir.Ayaklarınızdaçatlak, nasır,iltihap, yara, şişme,kızarıklık ve tırnakbatması olupolmadığını her günkontrol edin.Dişlerinizi düzenliolarak fırçalayın vediş ipi kullanın.Kan basıncınızıve kan yağlarınızıkontrol altındatutun.Sigara içmeyin.10 11

Meşrutiyet Cad. Alibey Apt.29/12 Kızılay, AnkaraTel: 0312 425 20 72Faks: 0312 425 20 98TEMD Diabetes MellitusÇalışma ve Eğitim Grubutarafından hazırlanmışır.Ekim 2011 / İSTANBUL