Panel - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Panel - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Panel - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ELEKTRON‹K CROSSMATCH VE HL7<br />
<strong>Transfüzyon</strong> öncesi uygunluk testleri al›c› <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ricide ABO/Rh tiplemesi, al›c›da alloantikor araflt›r›lmas› <strong>ve</strong> crossmatch<br />
testlerinden oluflmaktad›r. “Test tüpünde transfüzyon denemesi” olarak da tan›mlanan crossmatch’›n amac›<br />
transfüze edilen eritrositlerin kabul edilen süre boyunca canl›l›¤›n› <strong>ve</strong> fonksiyonunu sürdürmesi <strong>ve</strong> al›c›n›n eritrositlerinde<br />
y›k›m olmamas›d›r. Crossmatch, 1907’de ilk tan›mland›¤›ndan bugüne kadar pek çok de¤iflikli¤e u¤ram›fl <strong>ve</strong> farkl›<br />
teknikler kullan›lm›flt›r. Crossmatch bafllang›çta serum fizyolojik ile yap›lan bir direkt aglütinasyon testi iken 1950’lerde<br />
37 °C’de antihumanglobulin (AHG) faz› eklenmifltir. 1977’de Boral <strong>ve</strong> Hanry ABO/Rh tipleme <strong>ve</strong> antikor taraman›n<br />
birlikte kullan›lmas› ile transfüzyonlar›n % 99,9 gü<strong>ve</strong>nle yap›labilece¤ini gösterdi. Alloantikorlar›n yoklu¤unda kan ç›k›fl›<br />
basit bir acil crossmatch (immediate spin – IS) ile yap›labiliyordu.. 1970’lerin ortalar›na gelindi¤inde pek çok kan<br />
bankas›nda “maksimum cerrahi istem flemas›” ile birlikte tipleme <strong>ve</strong> tarama uygulamas› (type&screen) rutin uygulamaya<br />
geçmiflti. 1984’de A.B.D’nde tart›flmalardan sonra American Association of Blood Banks (AABB), antikor tarama testi<br />
negatif oldu¤u durumlarda crossmatch’daki AHG faz›n›n yap›lmayabilece¤ini kabul etti. 1985’de ‹ngiltere’deki ulusal<br />
d›fl kalite kontrol program›na kat›lan kan merkezlerinin tamam› crossmatch s›ras›nda AHG faz›n› yap›yorken,<br />
1988’de bu oran % 88’e geriledi. K›saltmalar <strong>ve</strong> terminoloji Tablo 2’de yer almaktad›r.<br />
ABO uygunsuzlu¤unu belirlemek için serolojik crossmatch yerine bilgisayar program›n›n kullan›lmas› olarak tan›mlanan<br />
elektronik crossmatch (E. Crossmatch) uygulamas›n› ilk olarak 1992’de Buch <strong>ve</strong> arkadafllar› Michaigan Medical<br />
Center Üni<strong>ve</strong>rsitesi’nde uygulad›. 1994’deki ilk makalelerinde donör <strong>ve</strong> al›c› aras›ndaki uygunsuzlu¤u belirlemede<br />
E.Crossmatch’›n A.Crossmatch yerine kullan›ld›¤› bir standart uygulama prosedürü (SOP) tan›mlad›lar. Ayn› grup, 1995<br />
de 138.000 ünite için E.Crossmatch kulland›klar›n› <strong>ve</strong> ABO uygunsuzlu¤u olmaks›z›n transfüzyon yapt›klar›n› bildirdi.<br />
1996’da Hong Kong’dan Chan <strong>ve</strong> ark. deneyimlerini bildirdi. Onlar›n sisteminde operasyona al›nacak her hasta<br />
için, kullan›labilecek olan eritrosit süspansiyonlar›n›n listesi bilgisayar taraf›ndan oluflturuluyordu. Anestezist <strong>ve</strong>ya<br />
hemflire, ameliyathanede eritrosit süspansiyonunu (ES) bu listeden seçerek kullan›yor <strong>ve</strong> kan merkezine kulland›¤›n› haber<br />
<strong>ve</strong>riyordu. ‹s<strong>ve</strong>ç’te Saf<strong>ve</strong>nberg, Danimarka’da Georgsen <strong>ve</strong> Kristensen E.Crossmatch’› ilk uygulayanlar oldu.<br />
Çok say›da otör, A.Crossmatch’›n her zaman ABO uygunsuzlu¤unu ortaya koymayabilece¤ini <strong>ve</strong> E.Crossmatch’›n<br />
A.Crossmatch’dan daha emniyetli olarak kullan›labilece¤ini söyledi.<br />
fiu anda E.Crossmatch uygulamalar› için AABB <strong>ve</strong> Blood Transfusion Task Force of the British Committee for Standardization<br />
in Haematology (BCSH) taraf›ndan yay›nlanm›fl 2 rehber kitap vard›r. Her ikisinde de E.Crossmatch’›n sadece<br />
<strong>ve</strong>rici örne¤i ile hasta örne¤i aras›ndaki ABO uygunsuzlu¤unu tespit etmek için kullan›laca¤› belirtilmifltir. Hastan›n<br />
antikor tarama sonucu negatif olmal› <strong>ve</strong> hastan›n t›bbi geçmifli ile ilgili bilgilere eriflilebilmelidir. E.Crossmatch’›n<br />
geçerli olabilmesi için hastan›n birbiriyle uyumlu en az 2 adet ABO/Rh sonucunun kay›tlarda bulunmas› flartt›r.<br />
AABB’nin tersine BCSH, di¤er merkezlerden temin edilen donör kanlar›ndaki ABO/Rh tiplemesinin serolojik do¤rulamas›n›<br />
gerekli k›lmamaktad›r. BCHS, ilk üreticinin ABO/Rh sonucunu garanti etti¤ini kabul etmektedir. BCSH ayn› zamanda<br />
hastan›n antikor tarama <strong>ve</strong> kan grubu testinin otomatik cihazlarda çal›fl›lmas›n› <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rinin otomatik olarak transfer<br />
edilmesini gerekli k›lar. E¤er sonuçlar bilgisayara manüel olarak girilecekse, önceki sonuçlar <strong>ve</strong>ri giriflinden önce<br />
ekranda gösterilmemelidir. BCSH nin kurallar› AABB ye göre daha kat›d›r. ‹ki kurum aras›ndaki farkl›l›klar Tablo 1’de<br />
gösterilmektedir.<br />
Dünyada, A.B.D.’nde 100’den fazla kan merkezinde, Hong Kong, ‹skandinavya, ‹ngiltere <strong>ve</strong> Avustralya’da E.Crossmatch<br />
uygulanmaktad›r. Engelfriet <strong>ve</strong> Reesink, 2001’de yapt›klar› resmi bir anket çal›flmas›nda ‹s<strong>ve</strong>ç’te tüm kan merkezlerinde<br />
E.Crossmatch’›n kullan›ld›¤›n› saptam›fllard›r.<br />
Ülkemizde, ilk olarak Aslan, 2005 y›l›nda Ankara Üni<strong>ve</strong>rsitesi T›p Fakültesi Hastanesinde E.Crossmatch ile birlikte<br />
A.Crossmatch ile 16314 transfüzyon yapt›klar›n› <strong>ve</strong> hiçbir akut hemolitik transfüzyon reaksiyonu ile karfl›laflmad›klar›n›<br />
bildirmifltir. Hastanemizde de 2004 y›l›ndan beri E.Crossmatch uygulanmaktad›r.<br />
- 42 -<br />
Uzm. Dr. Fuat Çetinkaya
Change language