Panel - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

II. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kongresi
lilikleri karfl›lamak üzere olabildi¤ince uzun süre uygun flartlarda saklanmal›d›r.
E¤er E.Crossmatch tam ve yeterli olarak valide edilmemiflse serolojik crossmatch yukar›da belirtilen validasyonlar
tamamlan›ncaya kadar yap›lmal›d›r. E.Crossmatch’›n bir merkezde kullan›l›yor olmas› validasyonun yap›ld›¤› anlam›n›
tafl›maz. Validasyon, rutin ve ola¤anüstü durumlar›n› test eden planl› bir aktivitedir.
Deneyimlerimiz
Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Kan Merkezi’nde Ocak 2004’den beri E.Crossmatch ile kan ç›k›fl›
yap›lmaktad›r. 2007 ISBT Asya Kongresi’nde poster olarak da sunulan sonuçlar›m›za göre E.Crossmatch ile yap›lan
36.999 eritrosit süspansiyonu ç›k›fl›n›n hiçbirisinde AHTR ile karfl›lafl›lmam›flt›r. Ocak 2004 ile Haziran 2007 tarihleri
aras›nda 36999 transfüzyona karfl›l›k kan merkezinde 21.623 adet antikor tarama testi ve 1887 adet serolojik crossmatch
testi çal›fl›lm›flt›r. Serolojik crossmatch testleri sadece antikor tarama testi pozitif ç›kan veya hikayesinde antikor
varl›¤› olan hastalar için yap›lm›flt›r. Hastanemizde 2002 y›l›nda bafllat›lan tam otomasyon sayesinde hasta örnekleri
yatak bafl›nda barkodlu olarak etiketlenmektedir. Kan bilefleni talepleri de kliniklerden mutlaka bilgisayar arac›l›¤› yap›lmak
zorundad›r. Kay›tlarda hastaya ait ABO/Rh sonucu bulunmamas› durumunda klinik hemflirelerinden mutlaka
farkl› zamanda al›nm›fl iki örne¤in kan merkezine etiketlenerek gönderilmesi ve kan grubu bak›lmas› için talebin yap›lmas›
istenmektedir. Örnek etiketleri üzerinde hasta ve yap›lacak teste ait bilgilere ek olarak kan örne¤ini alan hemflirenin
ad› ve soyad› da yer almak zorundad›r. Eritrosit süspansiyonu tak›lmas› istenen hasta için kay›tlarda son 72 saat
içerisinde yap›lm›fl bir antikor tarama testi sonucu yoksa program, gelen örnekten antikor tarama testi yap›lmas›n›
önermekte ve o hasta için bir istem oluflturulabilmektedir. ABO/Rh tiplemesi ve antikor tarama talepleri iki yönlü veri
al›fl verifli yapabilen ve sonuçlar›n görüntülerini haf›zada resim olarak saklayabilen otomatik cihaz›m›za barkodlu örnek
tüpleri arac›l›¤›yla direkt olarak aktar›lmaktad›r. Elde edilen sonuçlar ve cihaz›n kan grubu yorumu onay sonras›nda
önceki sonuçlar›n kontrolüyle veri taban›na eklenmektedir. Donörlerin ABO/Rh tiplemesi ise, ilk olarak flebotomi
s›ras›nda lam aglütinasyon metodu ile çal›fl›lmaktad›r. ‹kinci kontrol ise donasyon s›ras›nda program taraf›ndan oluflturulan
otomatik istem sayesinde otomatik cihaz›m›zda forward ve reverse gruplama birlikte olacak flekilde çal›fl›lmaktad›r.
Onaydan sonra veriler bilgisayar ortam›na dijital olarak transfer edilmektedir. Böylece hasta ve donör kanlar›nda
iki kez ABO/Rh tiplemesi çal›fl›lm›fl olmaktad›r. Hastane bilgi sistemi ile entegre olarak yaz›lan kan merkezi program›m›zda
bir karar tablosu oluflturuldu. Yaz›l›m ekibinin bofl olarak haz›rlad›¤› bu tabloya sadece kan merkezi doktorlar›n›n
ek veya de¤ifliklik yapma yetkisi bulunmaktad›r. Bu tabloya kan bilefleninin ad› ve kan grubu girilmekte ve karfl›l›-
¤›nda hangi kan grubuna sahip hastaya transfüze edilebilece¤i bilgisi bafllang›çta sat›r sat›r eklendi. Örne¤in O Rh negatif
eritrosit süspansiyonunun herhangi bir kan grubundaki hastaya verilebilece¤i bilgisi için karar tablosuna 8 sat›r
bilgi eklenmifltir. Aferez trombosit süspansiyonlar› farkl› kan grubundaki hastalara da kullan›labildi¤inden tabloda çok
daha fazla kay›t aç›lmas› gerekebilmektedir. Yine hastan›n yafl› gibi hastaya ait bilgiler ve kan ürünlerinin özellikleri gibi
parametreler de tabloda yer al›rsa bu parametre say›s›n›n birbiriyle çarp›m› kadar verinin tabloya ifllenmesi oldukça
zahmetli olabilmektedir. Karar tablosuna yap›lacak girifller sorumlu kiflilerce, son derece dikkatli olarak yap›lmal› ve
mutlaka sab›rla valide edilmelidir. Bu tabloda yap›lacak bir hata hastaya ABO/Rh uygunsuz kan bilefleni ç›k›fl›na izin
verilmesi anlam›na gelecektir. K›z›lay ve di¤er d›fl merkezlerden gelen ünitelerin kan gruplar› bafllang›çta do¤ru olarak
kabul edilmektedir. Kan bilefleni ç›k›fl›n›n yap›laca¤› anda , torba üzerine ç›k›fl bilgilerinin yer ald›¤› etiket yap›flt›r›lmadan
önce güvenlik amac›yla hastadan yeni bir kan örne¤i istenmekte ve hem torban›n hem de hastadan gelen örne¤inin
lam aglütinasyon yöntemi ile kan gruplar› son kez (üçüncü kez) kontrol edilmektedir. Bu aflamadan sonra hastan›n
hemfliresine imza karfl›l›¤› üniteler teslim edilmektedir. E.Crossmatch yap›lm›fl olmas›na ra¤men kan merkezimize ve
hastane çal›flanlar›na ek bir ifl olufltursa da son kan grubu kontrolü tüm ç›k›fllarda uygulanmaktad›r. Hastanemizde hasta
kol band› sisteminin kullan›lmamas› nedeniyle son ABO/Rh kontrolünün yararl› oldu¤u düflünülmektedir. E.Crossmatch
için hemen tüm flartlar mükemmele yak›n olsa da hastanemizde do¤ru hasta tan›mlanmas› konusunda zaman
zaman s›k›nt›lar yaflanmaktad›r. Ülkemizde TC kimlik numaras› uygulamas›n›n henüz tam anlam›yla yerleflmemifl olmas›,
ayn› TC kimlik numaras›na sahip kiflilerin varl›¤›, veri girifli yapan çal›flanlar›n yeterince bilinçli olmamas› nedeniyle
bir baflka hastan›n t›bbi verisinin üzerine ifllem yapmas› gibi hatalar, hastalar›n önceki kan grubu sonuçlar›n›n o
- 48 -