İstanbul - Örme Sanayicileri Derneği

ÖRME DÜNYASI I ANALIZ
kumaşlarda boya ve apreleme
aşamasında meydana gelebilecek fire
n i s p e t i % 1 0 - 1 5 c i v a r ı n d a b u l u n m u ş t u r .
* Yünlü kumaş imali neticesinde elde
edilen kumaşlar; son apre muameleleri
olan pres yapılmasından mütevellit
kumaşlarda tabi olmayan bir uzama
hasıl olur, bilahere havadan normal
rutubetini almaya başlayan kumaş
stokta kaldığı müddetçe cinsine göre
metrajında bir kısalma meydana gelir
ki, buna normal çekme firesi denir.
Bu firenin ortalaması, yün terilen
kumaşlarda % 1-1,5’dur. Kati bir çekme
firesi rakkamı verebilmek için imal edilen
kumaşın cinsi, evsaf kalitesi ve örgü
şeklinin ayrıca ham maddesinin evsaf ve
kalitesinin ve dahi, tabi tutulduğu boyaapre
muamelelerinin bilinmesi gerekir.
Topların baş ve sonlarında işe
yaramayan topbaşı ve top sonu fireleri
% 1 ila % 2’dir. (Bu fire imalatçıya aittir.)
Sakat ve abrajlardan dolayı metraj
iskontosu yapılması, sakat ve abrajlı
malların satışını temin için gerekli ve
şarttır. (Bu indirim sakat ve abrajın
durumuna göre tayin edilir. Bu fire
imalatçıya aittir.)
Bazı hallerde metraj iskontosu yerine
fiat indirimi yapılır. Bu takdirde fire
toptancıya ait olur. Toptan kumaş
satıcısında stokta beklemeden
mütevellit çekme firesi olabilir.
Bir de kumaşların toplarını muhtelif
parçalara bölmekten mütevellit bir
satış firesi vardır ki, % 1’dir. Top çok
parçalara bölünmüşse bu fire artar %
1-5-2 olabilir.
* Toptan kumaş satıcılarında topların
parçalara bölünmesi sonunda elde
kalan son parça normal ölçü birimlerine
uygun olmayabilir. Böyle parçalara
foskup denir. Böyle ölçü birimlerine
uygun olmayan parçaların satışı için
de bir miktar iskonto yapılması ticari
usuldendir. Bu firenin miktarı yıllık
ortalama olarak % 0,5-1 olabilir.
* Fabrikalardan alınan kumaş topları,
imalatta sandıklara konulduğuna göre,
kumaşların bekleme süreleri hesaba
katılarak satışa arzedileceği zamana
kadar muhtelif faktörler karşısındaki fire
iledükkandan toptan satışların ölçülerek
ve bölünerek yapılması halinde
%1,5’dan % 2’ye kadar fire vermesi
normal kabul edilir.
* Kumaşların kalitesine ve cinsine
göre ağırlıkları çok farklıdır. Kullanılan
malzeme ne olursa olsun genişliği
140-150 cm. olan türlerinin robluk,
tayyörlük, mantoluk ve erkek giyiminde
de pantolonluk, takım elbiselik ve
pardesü-paltoluk olarak her metresinin
300 gr ile 700 gr. arasında değiştiği ve
1 kg. polyester ipliği de bu ölçülere göre
değerlendirilebilir.
* Pamuk ipliği, naylon ipliği, sentetik
polyester ve tekstüre renkli ve ham
ipliklerden dokunmuş kumaşlarda % 1
ile % 1,5; jarse kumaşlarda ise % 2
oranında uygulanmakta olan fire payları
toptan ve perakende satışlarda ve
aynı oranlarda uygulanması yerinde ve
usulüne uygundur.
* Örme kadife kumaş;
Dokuma safhasında %3
Boya safhasında % 3
I.Traş safhasında % 10
II. Traş safhasında % 10
Kapitone kesimde % 8-10
Dikimde % 2-3
civarında fire ve zayiat verebilir. Söz
konusu ürünlerde uygulanacak fire
oranları mamulün asgari metrajları
üzerine konarak hesaplanır.
* KUMAŞ : I-) Toptan Ticarette;
1) Top başlarında ve top sonlarında
satılamıyacak derecede boyasız ve
71
Temmuz - Agustos 2010
bozuk kısımların bulunması : Fire Yok.
2) Bir kısım sentetik iplikten üretilen
malların durdukça çekmesi % 1-1,5
civarında fire.
3) Büyük topların bölünmesi sırasında,
makas payı bırakılması: Fire Yok.
4) Malların istif edilmesi ve rafta kalması
sırasında tozlanması, kirlenmesi ve
solması : Fire Yok.
5) Malın piyasaya tanıtılması için
toplardan müşterilere örnekler
kesilmesi: Fire Yok.
6) Balya üzerindeki yazı ve rakamların
y a n l ı ş y a z ı l m a s ı v e o k u n m a s ı : F i r e Y o k .
7) Topların ucuna konan etiketlerin
y a n l ı ş y a z ı l m a s ı v e o k u n m a s ı : F i r e Y o k .
8) Birbirine benzeyen mallarla aynı cins
malların I. ve II. kalitelerinin birbirine
karışmaları: Fire Yok.
9) Topların ucundaki etiketlerinin
düşmesi neticesinde yeniden yapılan
ölçümleme farkları : Fire Yok.
II-) Perakende Ticarette Başlıca Fire
Nedenleri:
1) Top başlarında ve top sonlarında
satılamıyacak derecede boyasız ve
bozuk kısımların bulunması; % 1-2
civarında fire.
2) Müşteriye kesim sırasında makas
p a y ı b ı r a k ı l m a s ı % 0 , 5 - 1 c i v a r ı n d a f i r e .
3) Bir kısım sentetik iplikten üretilen
m a l l a r ı n d u r d u k ç a ç e k m e s i % 1 - 1 , 5 f i r e .
4) Malların istif edilmesi ve rafta kalması
sırasında tozlanması, kirlenmesi ve
solması; Fire Yok.
5) Malın piyasaya tanıtılması için
toplardan müşterilere örnekler kesilmesi
% 1 fire.