Veraset, 4. Yıla Özel sayı.

çıkış hareketinden beri 19. Tümen’in
başında parlak şekilde savaşmış…
Albay Mustafa Kemal Bey, burada da
görevini büyük bir cesaret, iyi ve açık
tertibat alarak ifa etmiştir. Öyle ki
kendisine -vazifem gereği olaraktakdirimi
ve şükranımı tekrar tekrar ifade
ettim.”[59]
29 Eylül 1922 (“Evening Star”
gazetesinde yayınlanan röportajı): “Mart
1915’te onunla ilk tanıştığımda Kemal 5.
Türk Ordusu’nun komutasındaydı. Daha
sonra İngilizlerin ilk birliklerini oraya
indikten sonra Anafarta bölgesinde bir
birliği komuta etti. 9 Ağustos’ta
Kemal’in kendisi Anzaklara saldırdı,
bir mermi kalbine yakın bir yere
çarptı, ama altın saati tarafından
durduruldu. İngilizlerin çekilmesiyle
sonuçlanan savaştan sonra, bana
kurşunun açtığı çukurlu saati gösterdi,
Bunun karşılığında ona kendiminkini
verdim (yani kendi saatini Mustafa
Kemal’e verdiğini kastediyor)… Askerleri
arasında yağmalamaya veya zorbalığa
asla tahammül etmedi… O büyük bir
devlet adamı ve aynı zamanda büyük bir
general ve ayrıca çok iyi
görünüşlüydü.”[60]
Liman von Sanders’in yayınlanan demecinde,
Mustafa Kemal’in 9 Ağustos’ta
yaralandığını ve saatinin parçalandığını
yazılmış, fakat bu tarih 9 değil 10
Ağustos’tur. Bu bir günlük tarih hatası
Liman Paşa’dan mı yoksa gazeteden mi
kaynaklanıyor, bilemiyoruz.
C.F. General Aspinal Oglander
(Çanakkale askeri tarihi yazarı), 1932:
“Gazi Hazretlerinin Çanakkale’de,
Çanakkale muharebelerinde göstermiş
olduğu çok yüksek sevk ve idare,
fedakârlık ve feragat her türlü övgünün
üzerindedir. Ve bu hususta ne söylense
azdır… Gazi Hazretleri Çanakkale
Savaşlarının kaderinde tek tayin edici
rolü oynamış, Çanakkale’nin kaderini
tayin etmiştir. Bir tümen komutanının tek
başına cephenin üç ayrı yerinde yaptığı
ayrı, ayrı hareketlerle Çanakkale
savaşlarının kaderi Türkler lehine
değişmiştir. Bu suretle komutan
askerlerine büyük bir zafer
kazandırmakla kalmamış tarihte çok
ender rastlanabilen azim ve kararlılıkla
birlikte komuta etmek sanat ve
yeteneğini de göstermiştir. Mustafa
Kemal, o tarihte bir tümen komutanı
olarak olağanüstü yetenekleri ve
dehasıyla durumu kavrayarak yaptırdığı
Memleket Sevdasıyla...