08.01.2013 Views

Karaciğer Fonksiyon Bozukluklarına Klinik Yaklaşım

Karaciğer Fonksiyon Bozukluklarına Klinik Yaklaşım

Karaciğer Fonksiyon Bozukluklarına Klinik Yaklaşım

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri<br />

TÜRKİYEDE SIK KARŞILAŞILAN HASTALIKLAR II<br />

l Sindirim Sistemi Hastalıkları<br />

l Akciğer Kanserine Güncel <strong>Yaklaşım</strong><br />

Sempozyum Dizisi No:58 l Kasım 2007; s. 69-78<br />

<strong>Karaciğer</strong> <strong>Fonksiyon</strong> <strong>Bozukluklarına</strong><br />

<strong>Klinik</strong> <strong>Yaklaşım</strong><br />

69<br />

Prof. Dr. Abdullah Sonsuz<br />

<strong>Karaciğer</strong> hastalıklarının tanısında kullanılan laboratuar bulguları genel anlamda<br />

“karaciğer hastalığının varlığını araştıran testler” ile “karaciğer hastalığının nedenini<br />

araştıran testler” olarak iki grupta incelenebilir. Birinci grupta yer alan testler yanlış, ancak<br />

yerleşmiş bir tanımlamayla karaciğer fonksiyon testleri olarak ifade edilirler. Gerçekte<br />

bu laboratuar bulgularının bir kısmı karaciğerdeki yapısal değişiklikleri, bir kısmı biliyer<br />

sisteme ilişkin patolojileri bazıları ise karaciğerin sentez kapasitesini göstermekte olup bu<br />

yönüyle bir karaciğer hastalığının varlığını, niteliğini ve bir ölçüde de ağırlığını yansıtan<br />

testlerdir. <strong>Karaciğer</strong> fonksiyon testleri denildiğinde genel kapsamıyla aşağıdaki testler ifade<br />

edilmektedir. (Tablo-1)<br />

Tablo-1: <strong>Karaciğer</strong> fonksiyonlarını değerlendirmekte kullanılan testler<br />

ALT Bilirubin<br />

AST Albumin(Protein elektroforezi)<br />

GGT Protrombin zamanı<br />

Alkali Fosfataz<br />

Bu testlerden ALT ve AST hepatoselüler hasarı, GGT ve AF kolestazı göstermekte<br />

öncelikliyken bilirubin her iki nedenle de artabilir, albumin düzeyi ve protrombin aktivitesi<br />

ise karaciğerin sentez kapasitesini yansıtan testlerdir. <strong>Karaciğer</strong> hastalıklarının bir çoğunda<br />

bu iki grup testin birlikte bozulmuş olduğu görülür. <strong>Karaciğer</strong>in mikroskobik anatomisinde<br />

hepatositler ile biliyer sistemin yakın ilişkisi düşünüldüğünde böyle olması da doğaldır.<br />

Hastalığın niteliğine göre bir grup test diğerlerinden daha fazla etkilenmiş olarak bulunabilir.<br />

(Şekil-1)


Prof. Dr. Abdullah Sonsuz<br />

Şekil-1: <strong>Karaciğer</strong> hastalığında laboratuar bulguları<br />

AMİNOTRANSFERAZLAR (Transaminazlar):<br />

Alaninaminotransferaz (ALT, eski deyimle SGPT) ve aspartat aminotransferaz (AST,<br />

eski deyimle SGOT) vücutta bir çok organ ve dokuda yaygın olarak bulunan hücre içi<br />

enzimlerdir. ALT öncelikle karaciğer ve böbreklerde bulunup, kalp ve iskelet kasında<br />

daha az miktarda mevcut iken, AST daha çok kalp kası, karaciğer ve iskelet kaslarında<br />

bulunur. <strong>Karaciğer</strong>deki ALT seviyesi serumdan 3000 kat, AST aktivitesi ise yaklaşık 7000<br />

kat daha fazladır. ALT hücre stoplazmasında bulunurken AST hem stoplazmada hem de<br />

mitokondirada bulunur. ALT nin yarı ömrü 47 ± 10 saat, AST nin yarı ömrü ise 17 ± 5<br />

(mitokondrial AST nin yarı ömrü daha uzundur) saattir (1).<br />

<strong>Klinik</strong> pratikte çok yaygın olarak kullanılan bu testlerin değerlendirilmesi belirli bir bilgi<br />

birikimi ve deneyimi gerektirir. Konuya karaciğer hastalıkları bakımından yaklaşıldığında<br />

unutulmaması gereken en önemli konu, aminotransferaz düzeylerinin normal olmasının<br />

karaciğer hastalığı bulunmadığı anlamına gelmeyeceğidir. Bu testleri değerlendirirken dikkate<br />

alınması gereken bazı özellikleri aşağıdaki Tablo-2 de gösterilmiştir (Tablo-2).<br />

70


<strong>Karaciğer</strong> <strong>Fonksiyon</strong> <strong>Bozukluklarına</strong> <strong>Klinik</strong> <strong>Yaklaşım</strong><br />

Tablo-2: Aminotransferaz düzeyini etkileyen koşullar (Labratory Guidelines for Screening Diagnosis<br />

and Monitoring of Hepatic Injury. DufourDR, et al: National Academy of Clinical Biochemistry,<br />

Laboratory Medicine Practice Guidelines. Volume 12/2000 den sadeleştirilerek alınmıştır.)<br />

Faktör AST ALT Açıklama<br />

Günlük zamanı Öğlenden sonra en yüksek,<br />

akşam en düşük<br />

Günden güne Birgünden diğerine %<br />

5-10 değişim<br />

Irk/Cinsiyet Siyah amerikalı<br />

erkeklerde % 15<br />

yüksek<br />

Body mass<br />

index<br />

Şişmanlarda daha<br />

yüksek<br />

Birgünden diğerine %<br />

10-30 değişim<br />

Şişmanlarda daha yüksek<br />

Yiyecekler Etkisiz Etkisiz<br />

Ekzersiz Ağır ekzersizle artar<br />

Hemoliz Önemli artışa neden<br />

olur<br />

Hafifi artışa neden olur<br />

Aminotransferaz yüksekliği olan hastada klinik tanıya yönelirken bu artışın bazı özelliklerini<br />

dikkate almak yararlıdır. Aminotransferazların normale göre ne kadar arttığı yol<br />

gösterici olabilir. Bu konuda kesin bir sınır ve kural olmamakla birlikte sık rastlanılan<br />

bazı karaciğer hastalıklarında saptanmış olan değerler Şekil-2 de gösterilmiştir. Buradan<br />

çıkarılacak pratik sonuç referans sınırlarını 10 kat aşan aminotransferaz düzeylerinin daha<br />

çok viral, toksik, veya iskemik hepatitlerde görüleceği, alkolik hepatit ve otoimmun hepatitlerde<br />

bu sınırın üzerinde veya altında değerlerin ölçülebileceği, kronik hepatitler veya<br />

karaciğer sirozunda ise genelde normali 1-5 kat aşan değerlerin görüldüğü ancak bütünüyle<br />

normal değerlerle karşılaşılmasının da mümkün olabileceğidir. Bu bilgiler çerçevesinde<br />

klinikte aminotransferaz artışına yaklaşım:<br />

1. < 5 kat artış<br />

2. 5-10 kat artış<br />

3. >10 kat artış şeklinde gruplandırılarak araştırmada farklı hastalıklara öncelik<br />

verilebilir.<br />

71<br />

Sağlıkta ve<br />

karaciğer<br />

hastalıklarında<br />

gözlenir<br />

Siyah<br />

amerikalı<br />

kadınlarda fak<br />

yok


Prof. Dr. Abdullah Sonsuz<br />

Şekil-2: Çeşitli hastalıklarda aminotransferaz seviyeleri (3)<br />

Aminotransferaz artışı saptanan bir hastayı değerlendirirken önemsenmesi gereken<br />

diğer husus ALT veya AST den hangisinin daha fazla artmış olduğudur. ALT karaciğer<br />

hastalıkları için AST den daha spesifik olmakla birlikte bazı karaciğer hastalıklarında<br />

AST’nin daha fazla artış göstermesi mümkündür. Bu konuda en iyi bilinen örnek alkolik<br />

karaciğer hastalığıdır. Alkolik karaciğer hastalığında AST’nin daha fazla artmasının nedeni<br />

alkolün mitokondrial AST aktivitesini artırması ve bu hastalarda sık görülen pyridoxine<br />

eksikliğinin ALT sentezini azaltmasıdır. Alkolik karaciğer hastalığında AST/ALT çoğu defa<br />

2’nin üzerindedir. Diğer nedenlere bağlı kronik hepatitlerde böyle bir oran olağan dışıdır.<br />

Unutulmaması gereken bir konu karaciğer hastalığının ileri evrelerinde(sirotik dönemde)<br />

de AST artışının ALT den daha fazla olabileceğidir (4).<br />

Aminotransferaz artışı hastalığın ağırlığı veya aktivite derecesinin doğrudan ifadesi<br />

değildir. Ancak seri takipler ve diğer laboratuar bulgularının birlikte yorumlanması ile belirli<br />

bir fikir edinilebilir. Bazı koşullarda aminotransferaz düzeylerinin başka faktörlerden<br />

de etkilendiğinin (hemodiyaliz hastalarında ALT ve AST aktiviteleri düşüktür) bilinmesi<br />

yararlıdır (5).<br />

Aminotransferaz yüksekliğinden klinik tanıya yaklaşımda sıklıkla yapılan bir hata<br />

araştırmaları karaciğer hastalıkları ile sınırlı tutmaktır. Bu yaklaşım hem tanıda gecikmeye<br />

hem de gereksiz sağlık harcamalarına neden olmaktadır. Doğru olan bütün olasılıkların<br />

belirli bir sıra ve program içerisinde düşünülmesidir. Bu sistematik yaklaşım sadece<br />

aminotransferaz yüksekliği için değil tüm karaciğer fonksiyon bozuklukları için<br />

uygulanmalıdır.<br />

1. Spesifik karaciğer hastalıklarına bağlı aminotransferaz artışı<br />

72


2. <strong>Karaciğer</strong>i etkileyerek aminotransferaz artışına neden olan sistemik hastalıklar<br />

3. Aminotransferaz artışının hastanın temel klinik probleminden bağımsız ancak daha<br />

önce tanısı konulmamış bir karaciğer hastalığına bağlı olması<br />

4. Başka hastalıkları nedeniyle kullandığı ilaçların etkisi<br />

5. <strong>Karaciğer</strong> dışı dokulardan kaynaklanan aminotransefraz artışları<br />

1. Aminotransferaz artışının nedeni olarak spesifik karaciğer hastalıkları:<br />

Burada birinci aşamada araştırılması gereken hastalıklar ve bunlar için yapmamız gereken<br />

laboratuar incelemeleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir (Tablo-2). Eğer normalin üst<br />

limitini 10 kat veya daha fazla geçen bir artış söz konusu ise öncelik akut hepatit nedenlerinin<br />

düşünülmesidir. Diğer durumlarda bu tablodaki yaklaşım geçerliliğini koruyacaktır.<br />

Tablo2: Aminotransferaz artışında birinci aşama tetkikleri<br />

o HBsAg<br />

o Anti HBs<br />

o Anti HCV<br />

<strong>Karaciğer</strong> <strong>Fonksiyon</strong> <strong>Bozukluklarına</strong> <strong>Klinik</strong> <strong>Yaklaşım</strong><br />

o US<br />

o Hepatotoksik ilaç anamnezi (bitkisel ilaç ve çevresel toksinler de sorgulanmalı)<br />

Bu incelemelerden sağladığımız bilgiler ile kronik viral hepatitler (Hepatit B ve Hepatit<br />

C), karaciğer yağlanmaları ve muhtemel bir toksik hepatit araştırılmış olacaktır. Bu<br />

aşamada tanıya varılamadı ise bundan sonraki incelemelerin önceliği hastanın klinik durumu<br />

ve diğer bazı laboratuar bulgularının gösterdiği özelliklere göre belirlenecektir. Aminotransferaz<br />

yüksekliğindeki ikinci aşama incelemeleri Tablo-3 de görülmektedir.<br />

Tablo3: Aminotransferaz artışında ikinci aşama tetkikleri<br />

o Otoantikorlar ( ANA, SMA, LKM,AMA ve diğerleri)<br />

o Demir, Demir bağlama, Ferritin<br />

o Seruloplazmin, Serum ve idrar bakır düzeyi<br />

o Diğer viral hepatitler (CMV, EBV, HSV..)<br />

o Diğer karaciğer hastalıkları<br />

Araştırma önceliğinin belirlenmesinde hekimin bilgi birikimi ve deneyimi son derece<br />

önemlidir. Bu yaklaşımı bir algoritma içerisinde sunmak olanaksızdır, ancak bazı özel<br />

örnekler verilebilir. Genç bir hastada karaciğer hastalığının yanı sıra bazı nörolojik bulgular<br />

73


Prof. Dr. Abdullah Sonsuz<br />

var ise araştırma önceliğiniz Wilson hastalığı, yüksek globulin seviyeleri dikkatinizi çekti<br />

veya başka sistemlere ilişkin otoimmun hastalıkları gözlediyseniz otoimmun karaciğer<br />

hastalıkları, immunitesi baskılanmış bir hasta ile karşı karşıya iseniz CMV ve diğer viral<br />

hepatit nedenleri olacaktır.<br />

Belirli bir tanıya ulaşılamamışsa ve hastada olumsuz bir klinik gidişin işaretleri yok<br />

ise 2-4 hafta sonra bu testlerin tekrarlanması yararlı olur. Bu kontrolde aminotransferazlar<br />

normale gelmiş veya anlamlı bir şekilde azalmış ise takip sürdürülür, artış olmuş veya ilave<br />

klinik ve laboratuar bulguları ortaya çıkmış ise hastalar karaciğer biyopsisi de dahil olmak<br />

üzere kapsamlı bir incelemesi yapılmak üzere ileri araştırma merkezlere yönlendirilmelidir.<br />

2. Aminotransferaz yüksekliğinin karaciğeri etkileyen bir sistemik hastalıktan<br />

kaynaklanması<br />

Sistemik hastalıklarda karaciğer hastalıklarına ilişkin laboratuar bulgularının (aminotransferazlar<br />

ve diğerleri) görülmesi değişik nedenlere bağlı olabilir.<br />

o <strong>Karaciğer</strong>in doğrudan tutulumu<br />

o İki hastalığın birlikte bulunma buluma olasılığının artmış olması<br />

o Sistemik hastalığın karaciğeri çeşitli şekillerde etkilemesi:<br />

. Nonspesifik reaktif hepatit<br />

. <strong>Karaciğer</strong> yağlanması<br />

. Granülomatöz hepatit<br />

. Spesifik tipte lezyonlar<br />

<strong>Karaciğer</strong>in doğrudan tutulumuna örnek hastalıklar, amilodoz, malign tümörlere bağlı<br />

metastazlar veya tümöral infiltrasyon sayılabilir.<br />

Bazı sistemik hastalıkların varlığının ise belirli karaciğer hastalıklarının bulunma<br />

olasılığını artırdığı bilinmektedir. İnflamatuvar bağırsak hastalığı ile izlenen bir olguda<br />

sklerozan kolanjit olasılığının artması, diyabetiklere karaciğer yağlanmasının sık görülmesi<br />

vaya sjögren sendromu, sistemik skleroz gibi romatolojik hastalıklarda PBC (Primer<br />

Biliyer Siroz) sıklığının artması gibi örnekler verilebilir (6-8).<br />

Nonspesifik reaktif hepatit: Histopatolojik olarak portal mononuclear infiltration(daha<br />

çok lenfositik), yağlanma, focal hepatosit nekrozu, lobular inflammation, Kuppfer hücrelerinde<br />

hipertrofi ve hiperplazi, Lobular makrofaj ve lenfositik aggregatlar ile karakterize bir<br />

bulgudur. Enfeksiyon hastalıklarında, inflamatuvar hastalıklarda ve diğer birçok koşulda<br />

görülebilir (9,10).<br />

3. Aminotransferaz artışının hastanın temel klinik probleminden bağımsız ancak<br />

daha önce tanısı konulmamış bir karaciğer hastalığına bağlı olması<br />

Önemsiz bir ayrıntı gibi görünmesine rağmen bu başlıkta toplayacağımız aminotransfe-<br />

74


az yükseklikleri hekimlik pratiğimiz bakımından en ciddi sonuçlara yol açabilecek olanların<br />

başında gelmektedir. <strong>Karaciğer</strong> hastalığının biyokimyasal bulguları hastaneye başvuran her<br />

hastada bakılan rutin birer test haline gelmiştir. Böyle olmasının henüz klinik belirtileri<br />

ortaya çıkmamış karaciğer hastalıklarını saptamak bakımından büyük yararı vardır. Ancak<br />

bu yaygın kulanım bazen istenmeyen sonuçlara da yol açabilmektedir. Spesifik bir karakter<br />

taşımayan ve ön planda karaciğer hastalığını da düşündürmeyen bazı yakınmalar ile<br />

hekime başvuran bir hastada aminotransferaz yüksekliğinin saptanması, temel sorunu unutturarak<br />

araştırmaları karaciğer hastalığına yönlendirebilmektedir. Eğer bu aşamada spesifik<br />

bir karaciğer hastalığına ilişkin herhangi bir laboratuar bulgusu da saptanmış ise bundan<br />

sonra hastanın temel başvuru nedeni bütünüyle gözden kaçırılabilir. Aşağıdaki olgu kendi<br />

klinik materyalimiz içerisindeki çok sayıdaki örneklerden birisidir:<br />

58 yaşında erkek hasta, halsizlik, iştahsızlık, nefes darlığı, ateş yakınmaları ile bir hastaneye<br />

başvurarak tetkik için yatırılmıştır. Burada yapılan muayenesinde: Hepatomegali (3<br />

cm) ve splenomegali (2 cm) saptanmış. Laboratuar incelemelerinde ALT: 48 U/L, AST: AST:<br />

52 U/L, Albumin: 3.5 g/dl, Globulin: 4.2 g/ dl, Hct: % 29, WBC: 11 200/mm3 bulunmuş.<br />

Serolojik incelemelerde Anti HCV (+) saptanmış. Bu yönde tetkikleri sürdürülen hastada<br />

nefes darlığında artma ve genel durumunda bozulma ortaya çıkması üzerine hastanemize<br />

sevk edilmiş. Kliniğimizde yapılan incelemelerde hastaya “bakteriyel endokardit” tanısı<br />

konulmuştur. Buradaki temel yaklaşım hatası hastanın yakınmaları arasında yer alan ateş<br />

ve nefes darlığının bulunan karaciğer hastalığı ile izah edilemeyecek birer bulgu olduğunun<br />

düşünülmemesidir.<br />

4- Başka hastalıklar nedeniyle kullanılan ilaçların etkisi<br />

Günlük klinik pratikte yaygın olarak kullanılan ilaçların bir çoğu gelip geçici transaminaz<br />

yükselmelerinin nedeni olabilir. Bu durumun tipik bir toksik hepatit tablosu içerisinde<br />

olması da gerekli değildir. Bu tip subklinik aminotransferaz yükseklikleri de yanlış olarak<br />

temel klinik problemden uzaklaşıp karaciğer hastalığına yönelmemize neden olabilir.<br />

ALKALİ FOSFATAZ ve GGT<br />

<strong>Karaciğer</strong> <strong>Fonksiyon</strong> <strong>Bozukluklarına</strong> <strong>Klinik</strong> <strong>Yaklaşım</strong><br />

Alkali fosfataz karaciğer, kemik, plasenta, böbrek ve ileal mukazada yüksek miktarlarda<br />

bulunan bir enzimdir. Yarı ömrü 3 gün kadardır. <strong>Klinik</strong> pratikte karşılaşılan A.<br />

Fosfataz yükseklikleri büyük ölçüde karaciğer veya kemik kaynaklı yüksekliklerdir. A.<br />

Fosfaztaz düzeyi yaş ile yakından ilişkilidir. Osteobalstik aktiviteye bağlı olarak büyüme<br />

çağındaki çocuklarda yüksek bulunur (Şekil-3). Alkali fosfataz artışının kaynağını laborauvar<br />

yöntemleri iel (ısı inaktivasyonu vs) güçtür. Bu tür testlerin ayrım kapasitesi sınırlıdır.<br />

Kolestaz varlığında hepatositlerin A. Fosfataz sentezi uyarılır, safra tuzları ve diğer yüzey<br />

aktif moleküllerde hücreden A. Fosfataz salınışını arıtırılar (11).<br />

75


Prof. Dr. Abdullah Sonsuz<br />

<strong>Karaciğer</strong> hastalıklarında A. Fosfataz artışı:<br />

İntrahepatik ve ekstrahepatik koestaz<br />

<strong>Karaciğer</strong>de yer kaplayan lezyonlar<br />

İnfiltratif karaciğer hastalıkları<br />

A. fosfataz artışına neden olan hastalıklar arasında sayılabilir.<br />

GGT (Gamma-glutamyltransferase) renal proksimal tubuluslarda, karaciğerde, pankreasta<br />

ve ince bağırsaklarda bulunan bir enzimdir. Serum GGT aktivitesi çok büyük ölçüde<br />

karaciğerin GGT aktivitesini yansıtır, yarı ömrü 28 gündür (12). Kolestazda A. Fosfataza<br />

benzer bir mekanizma ile artış gösterir. A. Fosfatazdan biraz daha sensitif bir kolestaz<br />

göstergesidir. Öncekinden farklı olarak gebelik (plasenta) ve kemik kökenli nedenlere<br />

bağlı olarak artış göstermez. Vücut kitle indeksi 30 dan büyük olanlarda normalden %<br />

50 kadar daha yüksektir, sigara kullanımı %10 kadar artış nedeni olabilir. carbamazepine,<br />

cimetidine, furosemide, heparin, isotretinoin, methotrexate, oral contraceptives, with phenytoin,<br />

phenobarbital, phenytoin, valproic acid gibi ilaçları kullananlarda normalden 2-5<br />

kat daha yüksek bulunabilir. Kronik alkol kullanımı da GGT yi yükseltmektedir, alkolün<br />

bırakılmasından haftalar sonra normal değerlerine dönebilir.<br />

BİLİRUBİN<br />

Şekil-3: A. Fosfataz düzeylerinin yaş ile değişimi<br />

Gerek hepatoselüler hasara, gerekse kolestatik karaciğer hastalıklarına bağlı olarak<br />

bilirübin artışı da görülür. Ancak bazı durumlarda karaciğer hastalığının diğer bulguları<br />

olmaksızın hiperbilirubinemi saptanması da mülkündür. Bu gibi durumlarda yüksekliğin<br />

nedeni bilirubin metabolizmasının diğer basmaklarında aranmalıdır (Şekil-4). Burada<br />

76


öncelikle hangi tür bilirubinin arttığı belirlenir. Çoğu defa olduğu gibi indirekt bilirubin<br />

artışı görülmüşse başlangıçta hemolizle seyreden hastalıkların dışlanması önemlidir. Bundan<br />

sonraki aşamada indirekt bilirubin yüksekliği yapan hastalıklar ayırıcı tanıya alınır. En<br />

muhtemel neden Gilbert sendromudur. Bu tür izole bilirubin artışına yol açan hastalıklar<br />

direlt ve indirekt bilirubin için ayrı ayrı olarak Tablo-4 de görülmektedir.<br />

Şekil-4: <strong>Karaciğer</strong> hastalığı dışı bilirubin yüksekliğine yaklaşım<br />

Tablo-4: Hiperbilirubinemi nedenleri<br />

<strong>Karaciğer</strong> <strong>Fonksiyon</strong> <strong>Bozukluklarına</strong> <strong>Klinik</strong> <strong>Yaklaşım</strong><br />

77


Prof. Dr. Abdullah Sonsuz<br />

ALBUMİN DÜZEYİ ve PROTROMBİN ZAMANI<br />

Albumin karaciğerde sentezlenen bir proteindir. Yarı ömrü 20 gün kadardır. Albumin<br />

düzeyindeki, azalma kronik karaciğer hastalıklarının iyi bilinen bir bulgusudur. <strong>Karaciğer</strong><br />

sirozunda buna globulin düzeyindeki artışın da eşlik ettiği dikkati çeker. Otoimmun hepatitlerde<br />

siroztik evreye geçmeden önce de yüksek globulin düzeyleri görülebilir. Hipoalbuminemi<br />

karaciğer hastalığı dışında kayıplar (Nefrotik sendrom, protein kaybettiren enteropati),<br />

yetersiz protein alımı (malnutrisyon), katabolik durumlar, steroid kullanımı gibi<br />

koşullarda da görülebilir.<br />

Protrombin zamanı karaciğerde sentezlenen Faktör X, VII, V, II (prothrombin) and I<br />

(fibrinogen) gibi koagulasyon faktörlerine bağımlıdır. Bu faktörlerin yarı ömrünün kısa<br />

olması nedeniyle akut karaciğer yetersizliklerinin takibinde albuminden daha yararlıdır.<br />

KAYNAKLAR<br />

1. Lott JA, Wolf PL. Alanine and aspartate aminotransferase (ALT and AST). Clinical enzymology:<br />

a case-oriented approach.<br />

Chicago, Year Book Medical Publishers, 1986,111-138.<br />

2. Dufor R(ed): Laboratory Guidelines for Screening, Diagnosis, and Monitoring of Hepatic Injury.<br />

Laboratory Medicine<br />

Practice Guidelines. The National Academy of Clinical Biochemistry. Volume 12/2000.<br />

3. Giannini EG, Testa R, Savarino V. Liver enzyme alteration: a guide for clinicians. CMAJ 2005;<br />

172:367–79.<br />

4. Giannini E, Risso D, Botta F, Chiarbonello B, Fasoli A, Malfatti F, Romagnoli P, Testa E, Ceppa P,<br />

Testa R: Validity and clinical utility of the aspartate aminotransferase-alanine aminotransferase ratio<br />

in assessing disease severity and prognosis in patients with hepatitis C virus-related chronic liver<br />

disease. Arch Intern Med. 2003;163(2):218-24.<br />

5. Allman MA, Pang E, Yau DF, Stewart PM, Tiller DJ, Truswell AS: Elevated plasma vitamers of<br />

vitamin B6 in patients with chronic renal failure on regular hemodialysis. Eur J Clin Nutr 1992;<br />

46:679-683.<br />

6. Broome U, Bergquist A.: Primary sclerosing cholangitis, inflammatory bowel disease, and colon<br />

cancer. Semin Liver Dis. 2006;26(1):31-41.<br />

7. Neuschwander-Tetri BA: Fatty liver and the metabolic syndrome. Curr Opin Gastroenterol.<br />

2007;23(2):193-8.<br />

8. Matsumoto T, Kobayashi S, Shimizu H, Nakajima M, Watanabe S, Kita- mi N, Sato N, Abe H,<br />

Aoki Y, Hoshi T, Hashimoto H. The liver in collagen diseases: pathologic study of 160 cases with<br />

particular reference to hepatic arteritis, primary biliary cirrhosis, autoimmune hepatitis and<br />

nodular regenerative hyperplasia of the liver. Liver 2000: 20: 366–373.<br />

9. Ersoz G: Turkiye <strong>Klinik</strong>leri J Int Med Sci 2006, 2(16):85-89).<br />

10. Trauner M, Fickert P, Stauber RE: Inflammation-induced cholestasis. J Gastroenterol<br />

Hepatol. 1999;14(10):946-59.<br />

11. Moss DW. Physicochemical and pathophysiological factors in the release of membrane-bound<br />

alkaline phosphatase from cells. Clin Chim Acta 1997;257:133-140.<br />

12. Price CP, Alberti KGMM: Biochemical Assessment of Liver Function. in Wright R, Alberti KGMM,<br />

Karran S, Millward-Sadler GH (eds.): Liver and Biliary Disease – Pathophysiology, Diagnosis,<br />

Management. London: W.B. Saunders, 1979,381-416.<br />

78

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!