biyoloji_9_derskitabi_meb_biyoloji_FfLow

Hücre, Organizma ve Metabolizma
20
C. Solunum
Vorticella gibi tek hücreli canlılar (Resim1.5.) bulunduğu ortamda haraket ederken ve avını yakalarken,
sporcu (Resim 1.6.) güçlü kulaçlarıyla hedefine ulaşmaya çalışırken, kuş uçarken (Resim 1.7.) enerji
harcamak zorundadır. Sizce her iki canlının da hareketlerini gerçekleştirmek için harcadıkları enerji nasıl
karşılanmaktadır?
Resim 1.5. Hareket edebilmek için enerjiye
ihtiyaç duyan tek hücreli canlı vorticella
Resim 1.6. Kulaç atarken enerji harcayan yüzücü
Resim 1.7. Uçarken enerji harcayan kuş
Hücrede meydana gelen yapım ve yıkım tepkimelerinin tümüne metabolizma denir. Yapım
tepkimeleri ile canlıya özgü bileşikler sentezlenirken yıkım tepkimeleriyle enerji ve küçük yapı taşları
elde edilir. Canlılar yaşamlarını sürdürürken gerekli olan enerjiyi besinlerde depo edilen kimyasal bağ
enerjisinden karşılar. Bu enerjinin açığa çıkarılma sürecine solunum denir. Solunum hücre düzeyinde
gerçekleşen bir yıkım olayıdır. Solunum ile elde edilen enerji yeni hücrelerin yapımı, madde sentezi,
hareket etme, zararlı atık maddelerin uzaklaştırması gibi pek çok olayda kullanılır. Hücrelerde oksijenli
ve oksijensiz olmak üzere iki çeşit solunum gerçekleşir.
Oksijen kullanılmadan besinlerdeki kimyasal bağ enerjisinin ortaya çıkarılması olayına oksijensiz
solunum denir. Bir hücreli canlılardan olan bira mayası ve bazı bakteriler oksijensiz solunum yapar.
Besinlerdeki kimyasal bağ enerjisinin oksijen kullanarak ortaya çıkarılmasına ise oksijenli solunum
denir. Bazı bir hücreliler ve çok hücreli canlılar oksijenli solunum yapar. Bu yolla oksijensiz solunuma
göre daha fazla enerji sağlanır.