biyoloji_9_derskitabi_meb_biyoloji_FfLow
biyoloji_9_derskitabi_meb_biyoloji_FfLow
biyoloji_9_derskitabi_meb_biyoloji_FfLow
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Hücre, Organizma ve Metabolizma<br />
50<br />
• Enzimler genellikle çift yönlü çalışır yani rol aldığı tepkimeler tersinirdir. Sindirim enzimleri bu<br />
genellemenin dışında tepkimeyi tek yönlü yürütecek biçimde çalışır.<br />
• Her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi vardır.<br />
• Enzimler, belirli bir koenzim ya da kofaktörle birlikte çalışır. Fakat bir koenzim ve kofaktör,<br />
birden fazla enzim ile çalışabilir. Bu nedenle enzim çeşidi, kofaktör ve koenzim çeşidinden<br />
daha fazladır.<br />
• Enzimler çok hızlı çalışır. Örneğin<br />
vücutta hücresel solunum faaliyetleri<br />
sonucu oluşan hidrojen peroksidin<br />
(H 2 O 2 ) beş milyon molekülü,<br />
katalaz enziminin varlığında bir<br />
saniyede parçalanırken aynı sayıda<br />
molekül demir atomunun katalizörlüğünde<br />
vücut dışında üç yüz<br />
yılda parçalanır.<br />
• Enzimler kimyasal tepkimelerden<br />
değişmeden çıkar ve defalarca<br />
kullanılır. Bir süre sonra yapısı bozulan enzimler parçalanır ve hücrede yeniden üretilir.<br />
• Enzimler hücrede takım hâlinde çalışır. Bir enzimin etki ettiği tepkimenin ürünü, kendinden sonra<br />
gelecek enzimin substratı olabilir. Örneğin nişasta parçalanırken amilaz enziminin ürünü olan<br />
maltoz, maltaz enziminin substratını oluşturur.<br />
• Takım hâlinde iş gören enzimlerin çalışmaları geri besleme mekanizması ile düzenlenir. Miktar<br />
yeterli düzeye ulaştığında son ürün ilk enzime bağlanarak enzimin çalışmasını durdurur.<br />
Takımdaki diğer enzimler de çalışamaz. Hücrede son ürün tükendiğinde takımdaki enzimler<br />
yeniden çalışmaya başlar.<br />
• Enzimler aktif ya da inaktif durumda<br />
olmalarına göre adlandırılır. Enzim<br />
inaktif durumda iken substratın sonuna<br />
ya da katalizlediği tepkimenin<br />
sonuna “jen” eki getirilerek adlandırılır<br />
(kimotripsinojen, pepsinojen<br />
vb.). Enzim aktif durumda ise adlandırmada<br />
genellikle substratının<br />
sonuna ya da katalizlediği tepkimenin<br />
sonuna “az” eki getirilir (oksidaz,<br />
proteaz, lipaz, ribonüklaz, vb.).<br />
Biliyor musunuz?<br />
Fenülketonüri kalıtsal metabolik hastalıklardan biridir.<br />
Bu hastalıkla doğan çocuklarda fenilalanin amino asidini<br />
tirozine dönüştürecek fenilalanin hidroksilaz enzimi ya<br />
hiç bulunmaz ya da çok azdır. Bunun sonucunda bu<br />
çocukların kanında ve diğer vücut sıvılarında fenilalanin<br />
birikimi oluşur, bu da beyni ve sinir sisteminde sorunlara<br />
yol açar. Böylece ileri derecede zeka geriliği ve sinir<br />
sistemi bozuklukları ortaya çıkar.<br />
Biliyor musunuz?<br />
Bazı insanlar süt içtiklerinde şişkinlik, rahatsızlık<br />
hissederler. Bunun sebebi ise süt içinde bulunan laktozu<br />
sindirememeleridir. Böyle kişiler için laktaz enzimi<br />
katkısıyla süt içindeki laktozun glikoz ve galaktoza<br />
parçalandığı laktozsuz süt üretilir.<br />
• Enzimler hücrede üretilir, hücre içinde ve hücre dışında çalışır. Yapay olarak da üretilebilir.
Change language