biyoloji_9_derskitabi_meb_biyoloji_FfLow
biyoloji_9_derskitabi_meb_biyoloji_FfLow
biyoloji_9_derskitabi_meb_biyoloji_FfLow
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hücre, Organizma ve Metabolizma<br />
46<br />
4. Enzimler<br />
Bir gün boyunca tükettiğiniz gıdaların arasında patates, çikolata, ekmek gibi besin içeriği karbonhidrat<br />
olan yiyecekler bulunur. Karbonhidratlı gıdaları öncelikle enerji ihtiyacımızı karşılamak amacıyla alırız.<br />
Yediğimiz besinlerin sindirim sisteminde yapı taşlarına ayrışması gerekir. Bu ayrışma glikoz ve diğer<br />
monosakkaritlere kadar devam eder. Glikoz da solunum ile hücrelerde CO 2 ve H 2 O’ya parçalanır. Açığa<br />
çıkan kimyasal bağ enerjisi hücresel olayların gerçekleşmesi için harcanır.<br />
Sindirim olaylarında, hücre solunumunda ayrışma ve parçalanma için enzimlere ihtiyaç vardır. Bu<br />
örnekteki gibi enzimler pek çok biyokimyasal olayın başlayıp yürütülmesinde rol oynar. Örneğin kasların<br />
kasılması, görmenin gerçekleşmesi, sinirlerde uyartının iletimi, hücreye maddenin alınması, oksijenin<br />
hücrelere taşınması ve protein sentezi gibi <strong>biyoloji</strong>k olaylarda da enzimler görev alır.<br />
Kimyasal tepkimelerin gerçekleşebilmesi için tepkimeye girecek madde moleküllerinin aktifleşerek<br />
belirli bir enerji düzeyine ulaşması gerekir. Tepkimenin başlamasını sağlayan bu enerji düzeyine<br />
aktivasyon enerjisi denir. Aktivasyon enerjisi tepkimeden tepkimeye değişebilir.<br />
Bir kâğıdı kibritle tutuşturmak istediğinizde yanan kibritin verdiği ısı, tepkimenin başlaması için gerekli<br />
enerjiyi sağlar. Kâğıdın yanmasında olduğu gibi her kimyasal tepkimenin başlaması için enerjiye ihtiyaç<br />
vardır. Kibritin verdiği ısı kâğıdı oluşturan taneciklerin çarpışmalarını sağlayarak oksijenle tepkimeye<br />
girmelerine neden olur. Tepkimenin gerçekleşmesi için ortamın sıcaklığını artırmak tepkimeye girecek<br />
maddeleri aktivasyon enerjisine ulaştırır dolayısıyla tepkimeyi hızlandırır. Canlı sistemlerde kimyasal<br />
tepkimelerin gerçekleşmesi için ısı etkisinden yararlanılamaz. Çünkü yüksek sıcaklık hücreye zarar verir<br />
ve yapısını bozar.<br />
Tepkimeyi hızlandırmanın bir yolu da katalizör kullanmaktır. Katalizör tepkimeye girerek tepkimenin<br />
hızını değiştiren fakat tükenmeyen kimyasal bir maddedir. Örneğin gıda sanayisinde sıvı yağlar<br />
hidrojenle doyurularak margarin elde edilir. Bu işlem sırasında katalizör olarak platin kullanılır. Böylece<br />
uzun süre gerektiren bir işlem çok daha kısa sürede tamamlanır. Katalizörler aktivasyon enerjisini<br />
düşürerek tepkimeyi hızlandırır.<br />
Hücrelerde de biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşebilmesi için katalizör etkisi yapacak maddelere<br />
ihtiyaç vardır. Canlı hücrelerde aktivasyon enerji engelini düşürerek tepkimeleri hızlandıran <strong>biyoloji</strong>k<br />
katalizörlere enzim denir (Grafik 1.1.).<br />
Tepkimeye girecek moleküller<br />
Enerji<br />
Tepkimenin ilerlemesi<br />
Enzim yokluğunda<br />
aktivasyon enerjisi<br />
Enzim varlığında aktivasyon enerjisi<br />
Tepkime sonucu oluşan ürün<br />
Grafik 1.1. Enzim bulunan ortamda moleküller düşük aktivasyon enerjisi ile<br />
tepkimeye girer ve ürüne dönüşür.<br />
Canlı hücrelerde enzimler kullanılmasaydı biyokimyasal tepkimeler çok yavaş ve uzun zamanda<br />
gerçekleşirdi. Örneğin vücudumuzda üreaz enzimi varlığında protein metabolizması sonucu oluşan üre<br />
molekülleri kolaylıkla parçalanmaktadır. Eğer üreaz enzimi olmasaydı bir üre molekülü ancak yüz yılda<br />
parçalanacaktı.<br />
Önceki derslerinizde glikozun organik bir bileşik olduğunu öğrendiniz. Glikozun kimyasal yapısına<br />
ısının etkisini gözlemlemek amacıyla sayfa 47’de verilen etkinliği yapınız.
Change language