25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

hayvancılığa yöneltmiştir. Bölgenin tarım açısından yaklaşık % 10’luk
bir kısmı kullanılmaktadır. Doğu Anadolu Bölgesinde kış aylarının uzun
süreli geçmesi, kar altında kalan arazinin yeterli ağaçlık alandan yoksun
olması ve toprağın sürekli olarak erozyona maruz kalmasıyla verimsiz
arazileri oluşturmaktadır. Ayrıca Van Gölü’nün sodalı suyu tarıma uygun
değildir. Bu nedenle tarımcılık çok kısa süreli bir dönemde çok çalışılarak
aşırı güç harcanmasına neden olmaktadır. Benzer süreç hayvancılıkta da
gözlenmektedir. Hayvancılığın büyük çoğunluğu yaz ayları içerisinde
yaylalarının verimli çayırlıklarında yapılmaktadır. Ancak kış aylarında
hayvan yeminin temini için yaz aylarında yoğun uğraşların verilmesi gerekir.
Bölgedeki yaylacılık toplum içerisinde iki tip yerleşim sistemini gelişimini
sağlamıştır. Birincisi, yaz aylarında yüksek alanlardaki verimli çayırlıklar
tercih edilmesi; ikincisi kış aylarında alçak alanlar olan ova, plato veya geniş
vadiler tercih edilmesidir. Ayrıca göçebe yaşam tarzında aktarılan gücün bir
kısmı kısa süreli tarımcılığa geçmektedir. Çünkü yaz ayları ekim ve biçim
işlerini gerektirmektedir (Yakar 2007). Doğu Anadolu’nun zorlu coğrafyası
yaşamı güçleştirmektedir. Dolayısıyla güç isteyen fiziksel aktiviteler ve zorlu
doğal koşulları insanın morfolojik yapısında farklı deformasyonları ortaya
çıkarmaktadır. Doğu Anadolu gibi zorlu coğrafî ve yaşam koşullarında
yaşayan/yaşamış toplumların muhtemelen deformasyonlara maruz kaldığı,
özellikle, son dönemlerde bu bölgede paleoantropolojik çalışmalarla ortaya
çıkarılmıştır (Baykara ve Yılmaz 2007; Yılmaz ve Baykara 2008a; Yılmaz ve
Baykara 2008b).
Dönem insanlarının gündelik yaşam faaliyetlerini anlamak için
etnoarkeolojik ve bölgedeki günümüz insanlarının günlük faaliyetleri
değerlendirmelidir. Arkeolojik buluntular içinde ağırşağın, silindirik
taşların, çanak çömlek kalıntılarının bulunması; dokumacılığın, çiftçiliğin ve
zanaatkârlığın dönem insanlarının işleri arasında olduğunu göstermektedir.
Bölgede insanların hayvancılık, tezek yapımı, kilim ve halı dokuma, tarla işleri
gibi günlük ve sürekli yapılan aktiviteler içerisinde bulunmaları peroneal
tüberkülün gelişmesinde etkin olduğunu düşündürmüştür.
6