muzeum życia burgundzkiego w dijon. jak stworzyć muzeum

More documents

Recommendations

Info

12. Muzeum Życia Burgundzkiego, I i II piętro – afisze: Afisz PLM (Paryż – Lyon – Marsylia) 12. Musée de la Vie Bourguignonne, first and second floor – posters: a PLM (Paris – Lyon – Marseilles) poster la realizować zajęcia lekcyjne i prezentować kolekcje w sposób dostosowany do ich zainteresowań. Od wielu lat upamiętniamy codzienność – ekspozycje są pretekstem do nawiązania dialogu, zainicjowania wymiany i – dlaczego się do tego nie przyznać – pozyskania darów. Zaprezentowana w 1990 r. rekonstrukcja sklepu z biszkoptami Pernota, niegdyś przy placu Darcy, była okazją, by zaoferować zwiedzającemu biszkopta, nawiązać z nim rozmowę (czy pańskie pudełko na guziki nie jest przypadkiem dawnym pudełkiem po ciastkach Pernot?) i skłonić go do poszukiwań w jego szufladach! Zbierać przedmioty, owszem, ale jak znaleźć informatorów? W Złotej Księdze zamieszczona została prośba do dawnych pracowników zakładu Pernot, by pozwolili się poznać i wkrótce mogliśmy zorganizować spotkanie z tymi weteranami: szczęśliwi z odnalezienia siebie, gadali do woli, ale kustosz przeżył rozczarowanie: okazało się bowiem, że nie znają eksponowanego na wystawie dziedzictwa, które nie należy do ich osobistego doświadczenia. Co ich interesuje? Odnaleźć się, zjeść dobry podwieczorek…, ale czy nie jest to tylko forma współbiesiadowania? Niemniej badania w otoczeniu domowym dawnych robotników zostały podjęte, a ich rezultaty przedstawione w 1991 r. w katalogu wydanym z okazji wystawy zorganizowanej w Genewie. Doświadczenia te dowiodły, że tekstu pisanego nie można stawiać wyżej niż wystawy, ponieważ to właśnie „widzenie” okazuje się być wyzwalaczem pamięci. Oto nowy przykład na poparcie tej tezy. W 1997 r. zaprezentowana została katedra z papieru, dziś eksponowana na drugim piętrze muzeum, wykonana w latach 1936-1938 podczas prac ręcznych przez klasę chłopców ze szkoły w małej wiosce Molesmes, Z zagranicy w Châtillonnais. Zaczęło się poszukiwanie nauczyciela, wspaniałego człowieka, wówczas już 85-letniego oraz uczniów – tych, którzy pozostali we wsi, ale również tych, którzy wyjechali. W ich wspomnieniach wciąż tkwi wspaniała przygoda, kiedy to niezapomniany nauczyciel wjechał na schody szkoły na swoim motorze Soto. Nurtowało nas pytanie: jak zaprezentować to dzieło, które po odrestaurowaniu jest z pewnością obiektem interesującym, ale nie może stanowić wystawy samo w sobie. Wraz z nim pokazane więc zostały dwa inne przedmioty: kartka pocztowa i fotografia klasy…; cudowne wspomnienia rozwiążą języki. Dzięki temu, że C.R.D.P. 27 z Dijon otrzymało wyposażenie szkoły gminnej z wioski koło Sombernon, mogliśmy urządzić klasę szkolną. Co zauważa się, obserwując zwiedzających? Dawni uczniowie nie patrzą nawet na katedrę, lecz idą prosto do zrekonstruowanej klasy, gdzie każde dziecko siedzi wciąż w tej samej ławce. I oto, podczas trwania wystawy, przychodzi pewnego dnia dawny uczeń, który kieruje się prosto do klasy, obserwuje, przypatruje się każdemu dziecku; długa cisza… Mamrocze, gdera i szepce jedno zdanie, które powtarza nieznużenie, skandując słowa i uderzając w ziemię laską: dobry Boże, dobry Boże, wstając dziś rano, nie myślałem, że znajdę się w ławce szkolnej obok mojego kolegi z klasy!. To zdanie zdaje się krążyć w nim i stopniowo wspomnienia pochłaniają go… nie mijają dwie godziny, gdy zaczyna opowiadać o swoich szkolnych wyczynach. Każdy zwiedzający zapraszany był do wśliźnięcia się do dawnej ławki szkolnej, żeby napisać w starodawnym kajecie wspomnienie o swojej ostatniej klasie; niektórzy ubolewali nad swoją tuszą, która im to uniemożliwiała; jeden z nich, ksiądz Ménestrier, zapytał, czy może zabrać zeszyt do siebie, ponieważ dumny był z pewnego wspomnienia, które chciałby koniecznie zapisać. Pożyczyłam mu zeszyt, a on zwrócił go piętnaście dni później z długim opowiadaniem o naiwnym i niewinnym strajku szkolnym, zaczynające się słowami: Zwiedzając ekspozycję szkoły w Molesmes, odnalazłem szkołę mojego dzieciństwa w Villy-en-Auxois, z moimi kolegami, czterdziestką chłopców w wieku od 5 do 14 lat i moim nauczycielem Monsieur Louisem Coifferem. Jestem rówieśnikiem najmłodszych uczniów z Molesmes. Siedziałem na takich samych ławkach, przy takich samych stolikach, patrzyłem na takie same mapy geograficzne, zanurzałem moje zwykłe pióra ze stalówką w takich samych kałamarzach, ogrzewałem się przy takim samym piecu. Jedno szczególnie wspomnienie wróciło do mnie. Jestem szczególnie dumny z tego wyczynu, który uczynił ze mnie MUZEALNICTWO 349
350 Z zagranicy 13. Muzeum Życia Burgundzkiego, II piętro – glina, kamień, drewno: aranżacja ekspozycji w gablotach 13. Musée de la Vie Bourguignonne, second floor – clay, stone, wood: exposition arrangement in showcases niewątpliwie jednego z najmłodszych strajkowiczów Francji. Było to w 1936 roku […]. Jakie cudownie wspomnienia przywołuje szkoła podstawowa. Dzięki za tę wystawę. Henri Ménestrier. Czy można więc mówić o muzeografii uczestniczącej? W 2001 r., mer Dijon zwrócił się do mnie z prośbą o zaprezentowanie dziedzictwa wojskowego. Rozwiązanie w 1998 r. 27 regimentu piechoty, stacjonującego w mieście od 1875 r., poruszyło głęboko umysły. Przeszłość militarna Dijon jest jednym z elementów jego tożsamości, ponieważ w wyniku wojny 1870 r. stało się ono miastem garnizonowym oraz miastem-twierdzą znajdującą się zaledwie 165 km od granicy niemieckiej, z ośmioma fortami w promieniu 45 km. Dlatego władze miejskie rozpoczęły negocjacje, by większość kolekcji dotychczas eksponowanych w Muzeum Tradycji Regimentu (Musée de tradition du Regiment) nie została przeniesiona do Muzeum Piechoty (Musée de l’Infanterie) w Montpellier, ale pozostała na miejscu. Umowa depozytowa podpisana między miastem i państwem obejmuje 395 przedmiotów, w tym 10 sztuk broni białej i 40 broni palnej. Co zrobić z tymi militariami? Jak przywrócić znaczenie tym strzępkom pamięci? Muzeum Sztuk Pięknych (Musée des Beaux-Arts) w Dijon przechowuje odznaczenia marszałka Vaillanta 28 , niegdyś eksponowane w Koszarach Vaillant, gdzie stacjonował 27 Regiment Piechoty, jak również odznaczenia prezydenta Sadiego Carnota 29 , którego syn był historykiem 27 Regimentu Piechoty i którego rękopis stanowił część depozytu, zawierającego ponadto odznaczenia otrzymane przez regiment w okresie dzia- MUZEALNICTWO łań zbrojnych. Wydawało się więc oczywiste, że należy przypomnieć sławę tego regimentu wychodząc od jego honorowych odznak. Prezentacja miała mieć miejsce w sali wystawowej, której remont został rozpoczęty, ale z braku pieniędzy nie zakończony. Trzeba więc było wykorzystać odsłonięte kamienie, które wydały mi się szczególnie odpowiednie do unaocznienia przemocy nieodłącznej od wojny. Należało ponadto odwołać się do wrażliwości zwiedzających, aby każdy mógł uczestniczyć na swój sposób w tworzeniu pamięci o przeszłości: kolekcja została więc powiększona o przyniesione przez nich przedmioty, świadectwa, fotografie. Co więcej, pozyskanie tego dziedzictwa pozwoliło publiczności przyswoić je sobie, co było konieczne by nadać mu znaczenie. Inscenizacja wystawy pozwoliła przywołać obecność żołnierzy i uprzystępnić tę część dziedzictwa, której zrozumienie jest zbyt często zarezerwowane dla wtajemniczonych. Pokazano piękne twarze żołnierzy, idących zrobić sobie portret u fotografa przed wyjazdem na front, z którego nader często nie powracali. Piasek, na którym wyeksponowane są obiekty, tworzący pustkę sugerującą jałowość wojny, zachowuje dotąd ślad żołnierskich butów tych, którzy zniknęli. Jeśli jednak zadanie pamięci ma się wypełnić, nie zapominajmy, że teraz, gdy powstaje nowa Unia Europejska, musi się wyłonić przesłanie pokoju. Toteż na kozłach karabinów dzięki grze świateł kładzie się cień piechura, nowego Adama, który nie obawia się już prochu i broni. Inne doświadczenie, przeprowadzone w 2002 r., to praca z grupą osób starszych, cierpiących na zaburzenia pamięci, mająca na celu przywołanie ich wspomnień związanych ze Sklepem Korzennym Pagart. Znajdował się on przy głównej arterii miasta i dzieci wspominają swoje bohaterskie wyczyny, by podkraść ze słoików od dawna pożądane barwne cukierki. Przyjęliśmy tych ludzi, otwierając dla nich sklep, żeby mogli pomyszkować w tym miejscu, gdzie wciąż jeszcze unosi się zapach palonej kawy, i opowiedzieć o wybranych chwilach, niekiedy przywołując nawet wyrażenia i brzmienie głosu pana Pagart. Dzięki tym odtwarzanym wspomnieniom muzeum zmienia się, jednakże delikatność postępowania jest miarą niepewności naszej misji. Rzeczywiście, etnolog prowadzi badania terenu, obecności człowieka i jego materialnego otoczenia, tropi słowa, dźwięki, obrazy, tworząc zapis za pomocą różnego rodzaju środków. Konieczne jest przy tym zachowanie dystansu, ponieważ słowo mówione ma swoje własne sposoby wyrażania, które okazują się inne od sposobów działania, gdzie znaczenie mają gest, zapach i dźwięk. Mowa jest brana pod uwagę również w badaniach porównaw-
Page 1 and 2: 342 Z zagranicy Madeleine Blondel M
Page 3 and 4: 344 Z zagranicy 4. Muzeum Życia Bu
Page 5 and 6: 346 Z zagranicy 7. Muzeum Życia Bu
Page 7: 348 Z zagranicy 10. Muzeum Życia B
Page 11 and 12: 352 Z zagranicy syku, z Włoch do P

muzeum życia burgundzkiego w dijon. jak stworzyć muzeum

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?