26.02.2013 Views

umuvunyi magazine special ukuboza 2011 - Office of the Ombudsman

umuvunyi magazine special ukuboza 2011 - Office of the Ombudsman

umuvunyi magazine special ukuboza 2011 - Office of the Ombudsman

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

TURWANYE RUSWA<br />

Icyumweru cyahariwe kurwanya ruswa gifasha abaturarwanda<br />

kumenya inshingano z’urwego rw’<strong>umuvunyi</strong><br />

Umugwaneza Clémentine<br />

nk’uko bisanzwe buri mwaka, Urwego<br />

rw’Umuvunyi rutegura icyumweru cyihariye<br />

cyo kurwanya ruswa mu gihugu<br />

hose. Uyu mwaka, icyo cyumweru cyatangiriye<br />

ku mugaragaro mu karere ka<br />

nyabihu mu ntara y’iburengerazuba<br />

tariki ya 05/12/<strong>2011</strong> kuko akarere ka<br />

nyabihu ari ko kabaye aka mbere mu<br />

marushanwa y’Uturere ku miyoborere<br />

myiza mu mwaka wa 2010. icyo cyumweru<br />

kikaba kizasozwa ku munsi mpuzamahanga<br />

wo kurwanya ruswa ku isi<br />

wizihizwa ku itariki ya 09 Ukuboza.<br />

Umunsi mpuzamahanga wo kurwanya<br />

ruswa wemejwe n’icyemezo n°58/4<br />

cy’inteko Rusange y’Umuryango<br />

w’abibumbye (onU) yateranye ku<br />

itariki ya 31 Ukwakira 2003 i merida<br />

mu Gihugu cya mexique. Umuryango<br />

w’abibumbye washyizeho uyu munsi<br />

ugamije gukangurira isi yose kumenya<br />

ububi bwa ruswa. kwizihiza uyu munsi<br />

rero ni bumwe mu buryo bwo kumenyekanisha<br />

uruhare rw’ayo masezerano<br />

mpuzamahanga mu bijyanye no<br />

kurwanya ruswa ndetse n’u Rwanda<br />

rwamaze gushyiraho umukono.<br />

Uyu mwaka, insanganyamatsiko<br />

y’icyumweru cyo kurwanya ruswa iragira<br />

iti: “Ba inyangamugayo, wange<br />

ruswa”. kwanga ruswa no kuyamagana<br />

ni uruhare rwa buri wese, yaba ari<br />

inzego za leta, inzego zigenga, abikorera,<br />

imiryango itari iya leta ndetse<br />

n’abaturage bose muri rusange.<br />

ku itariki ya 24 Ukwakira <strong>2011</strong>, Urwego<br />

rw’Umuvunyi rwatangiye ibikorwa<br />

binyuranye byo gutegura icyumweru<br />

cyo kurwanya ruswa. muri ibyo bikorwa<br />

hari amarushanwa y’indirimbo<br />

n’imivugo bigamije gukangurira<br />

abanyarwanda b’ingeri zose kwanga,<br />

kwirinda no kwamagana ruswa aho<br />

iboneka hose n’amarushanwa hagati<br />

y’Uturere ku miyoborere myiza.<br />

I. AMARUSHANWA Y’INDIRIMBO<br />

N’IMIVUGO<br />

bumwe mu buryo bukoreshwa mu gu-<br />

tanga ubutumwa ni ukubunyuza mu<br />

bihangano. igihangano cy’ikinamico,<br />

indirimbo, imivugo, inkuru ishushanyije…<br />

ubu buryo bukaba bufasha abantu<br />

gufata vuba ubutumwa bukubiye muri<br />

ibyo bihangango. ku nshuro ya kabiri,<br />

Urwego rw’Umuvunyi rwateguye amarushanwa<br />

ku ndirimbo n’imivugo.<br />

ayo marushanwa agenewe abahanzi<br />

bose yatangiriye ku rwego rw’akarere,<br />

akaba azakomeza ku rwego rw’intara<br />

Urwego rw’Umuvunyi<br />

n’Umujyi wa kigali no ku rwego<br />

rw’igihugu.<br />

ku bijyanye n’insanganyamatsiko, igihangano<br />

kigomba kuba kigaragaza ingingo<br />

zikurikira:<br />

- Guteza imbere imiyoborere myiza;<br />

Uruhare rwa buri munyarwanda mu<br />

gukumira no kurwanya akarengane;<br />

- Uruhare rwa buri munyarwanda mu<br />

gukumira no kurwanya ruswa;<br />

- Uruhare rw’Urwego rw’Umuvunyi<br />

mu kwimakaza imiyoborere myiza;<br />

- Uruhare rwa buri munyarwanda mu<br />

guharanira uburenganzira bwe;<br />

- kubera ijisho umuturanyi cyangwa<br />

mugenzi wawe igihe hagaragaye aka-<br />

Itsinda ryishyize hamwe riza mu marushanwa y'indirimbo yateguwe n'Urwego rw'Umuvunyi<br />

rengane cyangwa ruswa.<br />

kuri buri rwego, hahembwa 3 ba mbere<br />

barushije abandi kandi muri buri<br />

cyiciro, ni ukuvuga mu ndirimbo 3 no<br />

mu mivugo 3. mu ndirimbo, hashobora<br />

kurushanwa umuntu ku giti cye<br />

cyangwa itsinda ry’abantu.<br />

II. AMARUSHANWA Y’UTURERE KU<br />

MIYOBORERE MYIZA<br />

Urwego rw’Umuvunyi<br />

igihugu cyacu cyafashe intego yo kwimakaza<br />

imiyoborere myiza iha abayoborwa<br />

urubuga rwo kugira uruhare mu<br />

buyobozi. imwe mu nkingi zo gushimangira<br />

imiyoborere myiza ni ukwegereza<br />

abaturage ubuyobozi, hashyirwaho<br />

inzego zegereye abaturage kandi<br />

zibafasha kwihitiramo ibibakorerwa.<br />

akarere ni Urwego rw’Ubuyobozi bwegerejwe<br />

abaturage, rufite ububasha<br />

n’ubushobozi bwo kubakemurira ibibazo.<br />

hashingiwe ku ngingo ya 3, igika cya<br />

4, 10° y’itegeko n° 17/2005 ryo ku<br />

wa 18/08/2005 rivugurura kandi ryuzuza<br />

itegeko n°25/2003 ryo ku wa<br />

15/08/2003 rigena imitere n’imikorere<br />

y’Urwego rw’Umuvunyi, Urwego<br />

rw’Umuvunyi rufite inshingano yo “kugira<br />

uruhare mu guteza imbere ubuyobozi<br />

bwiza mu nzego zose, rwerekana<br />

ko imikorere n’imikoranire y’inzego<br />

idatunganye, bitewe n’uko inyuranyije<br />

n’amategeko, n’inshingano za buri rwego<br />

cyangwa n’imigambi rusange ya<br />

Leta, cyangwa se ifite ingaruka mbi ku<br />

baturage.”<br />

mu kuzuza iyo nshingano, Urwego rugira<br />

inama ubuyobozi uburyo bugomba<br />

kuzuza inshingano zabwo, rukanakangurira<br />

abaturage kumenya no guharanira<br />

uburenganzira bwabo. Rukora<br />

kandi igenzura rigamije kureba niba inzego<br />

z’ubuyobozi zikora zikurikije amategeko,<br />

zifite uburyo bwo kwigenzura<br />

no kugenzurwa, niba kandi imikorere<br />

yazo idaha icyuho ruswa n’akarengane.<br />

mu bikorwa byo gutegura icyumweru<br />

cyahariwe kurwanya ruswa, hatangijwe<br />

amarushanwa mu turere twose<br />

agamije kureba uko utwo turere dushyira<br />

mu bikorwa politiki y’imiyoborere<br />

myiza.<br />

Urwego rw’Umuvunyi rwasabye Uturere<br />

twose kwitabira ayo marushanwa<br />

rwuzuza urutonde rw’ibibazo 30 bireba<br />

imikorere y’akarere muri rusange<br />

bikubiye mu ngingo enye zikurikira:<br />

• imiyoborere;<br />

TURWANYE RUSWA<br />

Abitabiriye amarushanwa y'indirimbo n'imivugo mu Karere ka Nyarugenge ndetse n'abari mu Kanama Nkemurampaka (jury)<br />

• ubugenzuzi;<br />

• imitangire y’amasoko;<br />

• imenyekanishamutungo.<br />

muri aya marushanwa, Uturere dusabwa<br />

kugaragaza udushya mu gushyiraho<br />

ingamba zo gukumira no kurwanya<br />

ruswa mu rwego rwo kwimika imiyoborere<br />

myiza.<br />

mu cyiciro cya kabiri abakozi b’Urwego<br />

rw’Umuvunyi bagiye mu turere twose<br />

kugenzura niba ibyo Uturere twujuje<br />

mu nyandiko twashyikirije Urwego bihuje<br />

n’ukuri.<br />

Uturere dutatu tuzaba utwa mbere tuzahabwa<br />

ibihembo ku munsi wo gusoza<br />

icyumweru cyo kurwanya ruswa ku<br />

wa 09/12/<strong>2011</strong>.<br />

Urwego rw’Umuvunyi rurashishikariza<br />

inzego zose n’abantu bose, baba<br />

mu nzego z’ubuyobozi cyangwa ku giti<br />

cyabo guhora bashakisha ingamba zo<br />

kurwanya ruswa.<br />

14 Umuvunyi Magazine Ukuboza <strong>2011</strong> Umuvunyi Magazine Ukuboza <strong>2011</strong><br />

15

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!