agrobiznesi 69 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar

Këshilli i Agrobiznesit 

Shqiptar 

Agrobiznesi 

E përdyjavshme e pavarur Viti i nëntë i botimit Nr. 103 8 - 21 Gusht 2008 Çmimi 20 lekë 

Botim i Këshillit të Agrobiznesit Shqiptar Tel/ Fax: 229445 www.kash.org.al 

SË SHPEJTI AGJENCI PAGESASH PËR 

MBËSHTETJEN DHE ZHVILLIMIN RURAL 

Në mjediset e Ministrisë së 

Bujqësisë, Ushqimit dhe 

INSTAT: 

Tirana, 

konsumin më të 

lartë familjar në 

vend 

Anketa e Buxhetit të Familjes 2006-2007, e 

prezantuar nga INSTAT në Hotel Tirana 

International, jep një vlerësim dhe krahasueshmëri 

të buxhetit të familjes shqiptare në rang 

prefekturash në vend, por dhe në bazë të zonave, 

atyre urbane dhe atyre rurale. 

Sipas drejtoreshës së INSTAT Ines Nuja, në 

bazë të anketimit, Tirana paraqet me konsumin 

më të lartë në vlerë, krahasuar me të gjitha prefekturat 

e tjera. Kështu një familje e kryeqytetit rezulton 

të shpenzojë mesatarisht në muaj rreth 

83.817 lekë. Prefekturat që paraqesin shpenzimet 

më të larta për konsum pas Tiranës, janë Durrësi 

dhe Gjirokastra, me konsum familjar përkatësisht 

82.905 dhe 82.815 lekë. Ndërsa, prefekturat me 

nivel më të ulët të shpenzimeve për konsum janë 

ato të Dibrës dhe Beratit, përkatësisht me 51.262 

dhe 54.146 lekë për familje në muaj. Ndërkohë, 

realizimi për herë të parë I Anketës së Buxhetit të 

Familjes në Shqipëri dhe në zonën rurale bën të 

mundur krahasimin e kësaj zone me atë urbane. 

Kështu, nga të dhënat rezulton se kuota më e 

lartë e buxhetit total të familjeve... 

Faqe aqe 2 

2 

PANAIR 

“AGROBIZNES 2008” 

KASH fton kompani, 

donatorë e organizata të 

huaja, institucione dhe 

projekte në fushën e 

bujqësisë dhe industrisë 

agropërpunuese, të 

marrin pjesë në Panairin 

më të madh të 

Agrobiznesit Shqiptar me 

mbështetjen e veçantë të 

Ministrit të Bujqësisë dhe 

Ushqimit. 

25 - 28 Shtator 2008 

Kontaktoni në zyrat e KASH-it: 

Adresa: Rr. “Mine Peza”, Pall. 87/3, Hyrja 1, Kati 1 

Tel./Fax: 003554229445; E-mail: kashtirana@gmail.com 

BASHKEPUNIME TE REJA 

SHQIPËRI - ITALI MARRËVESHJE NË 

FUSHËN E BUJQËSISË 

Ministri i Bujqësisë, Ushqimit dhe 

Mbrojtjes së Konsumatorit z. Jemin 

Gjana priti në takim ambasadorin italian 

në Shqipëri z. Saba Delia i cili shoqërohej 

nga drejtori i koperacionit italian z. 

AKTUALITET 

GJANA: SHQIPËRIA KA RRITUR 

PRODHIMIN VENDAS 

Ministri i Bujqësisë, Ushqimit dhe 

Mbrojtjes së Konsumatorit, Jemin Gjana, 

eshte shprehur se bujqësia shqiptare 

gjatë tri viteve të qeverisjes 

demokratike ka njohur rritje dhe zhvil- 

MIKROKREDI 

Lavizolo. Në takim, ministri Gjana pasqyroi 

punën dhe marrëdhëniet e bashkëpunimit 

që kjo ministri ka me Italinë në 

fushën e bujqësisë e trë ushqimit dhe i 

cilësoi mjaft të mira këto... 

Faqe aqe 4 

4 

lim. “Përveç 1 miliard dollarë në buxhetin 

e fillimit të vitit, shtohen dhe 200 milion 

dollarë nga buxheti suplementar. Ky fond 

do të shërbejë për zhvillimin e infrastrukturës 

dhe për të rritur... 

Faqe aqe aqe 4 

4 

MIKROFINANCA RURALE SHPREHJE E 

MENTALITETIT MODERN QE 

MBESHTET AKTIVITETIN AGRAR 

Ne bote, te varferit e zonave rurale 

jane me miliona, jo sepse nuk jane ne 

gjendje te administrojne te ardhurat e 

tyre, por sepse nuk i kane keto te ardhura. 

Studimet kane treguar se mikrondermarresit 

e zonave rurale marrin rendi- 

ENGLISH 

CONTENT IN ENGLISH 

mente te larta te kapitalit qe ata investojne, 

problemi eshte se ata nuk kane 

akses te mjaftueshem per fonde, shperblimi 

i tyre ne pergjithesi mbetet i ulet, 

cka zgjat ciklin e varferise. Pra, aksesi per 

financim perben nje sfide... 

Faqe aqe 7 

7 

Page age 2 

2 

STATISTIKA 

ÇMIMET E FRUTA - PERIMEVE 

NE TREGJET E VENDIT 

Çmimet dhe gazeta “Agrobiznesi” në 

Internet www.kash.org.al 

ABONOHUNI! 

Vazhdon fushata e abonimeve në të përdyjavshmen “Agrobiznesi”, organ i 

Këshillit të Agrobiznesit Shqiptar. Ajo gjendet në të gjitha pikat e shitjes së 

gazetave, në kryeqytet dhe në rrethe. Abonimi bën që gazeta “Agrobiznesi” t’ju 

ofrojë direkt në shtëpinë, qendrën e punës apo zyrën tuaj, në çdo cep të 

Shqipërisë, të rejat që ju interesojnë nga fusha e bujqësisë, pyjeve, peshkimit, 

agrobiznesit, import-eksportit, projekteve të huaja, subvencioneve, etj. 

Pajtimi mund të kryhet pranë sporteleve të filialit të Postës Tiranë dhe filialeve 

të Postës në çdo rreth. Ato mund të kryhen edhe pranë zyrave të KASH. Ne 

ua sjellim gazetën në çdo komunë, më lirë se çmimi i tregut në Tiranë! 

Tarifat janë si më poshtë: 

12 - mujore 1000 lekë 

Mbrojtjes së Konsumatorit, në 

prani të Ministrave të 

bujqësisë Z. Jemin Gjana, të 

financave Z. Ridvan Bode, të 

ekonomisë Z. Genc Ruli, të 

disa zevendës ministrave, të 

këshilltarëve të Kryeministrit, 

të përfaqësuesve të BE, 

USAID, GTZ etj si dhe të 

shumë ekspertëve, u 

organizua tryeza e 

rrumbullakët mbi krijimin e 

Agjensisië së Pagesave në 

Shqipëri, si në gjithë vendet 

anëtare të Bashkimit 

Europian, si një kusht për 

plotësimin e MSA dhe 

aderimin e vendit tonë në 

strukturat e BE-së. 

Pas përshëndetjes së të 

ftuarve, Ministri Gjana në 

fillim shpjegoi për të 

pranishmit se pse është 

domosdoshmëri... 

Faqe aqe aqe 3 3 

3 

Faqe aqe aqe 10 10 - - 11 

11 

Zgjidhni rrugën më të lehtë për marrjen e informacionit që 

ju intereson, më të sigurtë dhe më të lirë! 

Llogaria Bankare: Tirana Bank 0100 0100 0100 301826 301826 100 100 

100

2 Agrobiznesi 

8 - 21 Gusht 2008 

TEMA TEMA TE TE DITES 

DITES 

INSTAT: Tirana, konsum më 

të lartë familjar në vend 

Anketa e Buxhetit të 

Familjes 2006-2007, e 

prezantuar nga IN- 

STAT në Hotel Tirana International, 

jep një vlerësim dhe krahasueshmëri 

të buxhetit të familjes 

shqiptare në rang prefekturash 

në vend, por dhe në bazë 

të zonave, atyre urbane dhe atyre 

rurale. 

Sipas drejtoreshës së IN- 

STAT Ines Nuja, në bazë të anketimit, 

Tirana paraqet me konsumin 

më të lartë në vlerë, krahasuar 

me të gjitha prefekturat 

e tjera. Kështu një familje e 

kryeqytetit rezulton të shpenzojë 

mesatarisht në muaj rreth 

83.817 lekë. Prefekturat që 

paraqesin shpenzimet më të larta 

për konsum pas Tiranës, janë 

Durrësi dhe Gjirokastra, me konsum 

familjar përkatësisht 82.905 

dhe 82.815 lekë. 

Ndërsa, prefekturat me nivel 

më të ulët të shpenzimeve për 

konsum janë ato të Dibrës dhe 

Beratit, përkatësisht me 51.262 

dhe 54.146 lekë për familje në 

muaj. Ndërkohë, realizimi për 

herë të parë I Anketës së Buxhetit 

të Familjes në Shqipëri dhe 

në zonën rurale bën të mundur 

krahasimin e kësaj zone me atë 

urbane. Kështu, nga të dhënat 

rezulton se kuota më e lartë e 

buxhetit total të familjeve, 

hpenzimet ushqimore, arrijnë 

ë 49.5 përqind në zonën rurale, 

undrejt 45.8 përqind në zonën 

rbane. 

Përsa i përket pijeve alkolike 

he duhanit, në zonën rurale 

hpenzimet zënë 4.9 përqind të 

hpenzimeve të buxhetit të 

amiljes, kundrejt 3.8 përqind, që 

shtë në zonën urbane. Ndërsa, 

hpenzimet për hotele dhe 

estorante në zonat rurale zënë 

Revista gjermane “Eu 

rofish”, një revistë e 

ëndësishme në fushën e peshimit 

që botohet në Gjermani, 

lerëson pozitivisht zhvillimin e 

kuakulturës në vendin tonë, në 

jë artikull të publikuar në numin 

e saj të fundit. 

Shkrimi me titullin “Akuakulura 

në Shqipëri: një sektor me 

jë rol të rëndësishëm social”, 

hekson se në Shqipëri ky sekor 

po luan një rol të rëndëishëm 

jo vetëm në jetën 

konomike, por dhe sociale të 

endit, në uljen e varfërisë dhe 

urnizimin me ushqime të pasua 

proteinike të shoqërisë. 

“Qeveria është kujdesur për 

ritjen e këtij sektori, duke montoruar 

atë dhe forcuar legjislaionin 

me qëllim inkurajimin e 

STAFI I GAZETES 

një përqindje perj 4.8 përqind, 

kundrejt 5.2 që është në zonat 

urbane. 

Zona rurale paraqet një përqindje 

më të lartë të shpenzimeve 

për transport, rreth 6.7 të 

buxhetit të familjes, kundrejt 5.8 

përqind në zonat urbane. Në 

zonën rurale rezulton të ketë një 

përqindje më të madhe të shpenzimeve 

për kujdes shëndetësor 

me 4.4 përqind, kundrejt 3.8 përqind 

në zonat urbane, si dhe 

mirëmbajtje dhe mobilim i 

banesës, me 4.4 përqind, kundrejt 

3.8 përqind në zonat urbane. 

Për shërbimet e banesës, 

zonat urbane shpenzojnë rreth 

8.2 përqind, kundrejt 6.4 në 

zonat rurale, për komunikim, 3.5 

përqind, kundrejt 2.3 në zonat 

rurale, për arsim, 2.3 përqind 

kundrejt 1.0 përqind në zonat 

rurale, argëtim dhe kulturë, 3.5 

përqind kundrejt 2.7 përqind në 

zonat rurale, si dhe mallra dhe 

shërbime të tjera, 6.1 përqind 

kundrejt 4.9 përqind në zonat 

rurale. 

Analiza e shpërndarjes së 

nivelit të shpenzimeve për konsum 

tregon që 90 përqind e 

familjeve shqiptare shpenzojnë 

mesatarsisht rreth 60 mijë lekë 

në muaj dhe vetëm 10 përqind e 

familjeve në Shqipëri shpenzojnë 

rreth 153 mijë lekë në muaj 

për familje. 

Përsa i përket shpërndarjes 

së shpenzimeve të konsumit, 

sipas tipit të familjes, rezulton 

se familjet e përbëra nga 1 person 

dhe çiftet pa fëmijë, shpenzojnë 

më shumë për ushqim, krahasuar 

me tipet e tjera të familjeve. 

Gjithashtu, familjet me një 

person të vetëm dhe çiftet pa 

fëmijë shpenzojnë më shumë se 

tipet e tjera të familjes për 

kujdes shëndetësor dhe për 

banesën, me përkatësisht 9.6 

dhe 8.7 përqind. Ndërsa, 

shpenzimet për arsim, apo për 

veshje dhe këpucë, janë më të 

larta me familjet me 1 dhe 2 fëmijë. 

Po kështu, prezenca e fëmijëve 

sjell shpenzime më të larta 

në transport komunikim, si dhe 

zërin restorante dhe hotele. 

INSTAT prezanton 

anketen e buxhetit 

te familjes ne 

Shqiperi 2006 - 2007 

INSTAT prezantoi në Hotel 

Tirana International rezultatet e 

Anketës së Buxhetit të Familjes 

në Shqipëri 2006 - 2007. 

Kjo anketë u realizua me 

mbështetje financiare dhe teknike 

të Bankës Botërore dhe 

Deprtamentit për Zhvillim 

Ndërkombëtar, si dhe me asistencë 

teknike, nëpërmjet specialistëve 

të fushës, nga Insituti Italian 

I Statistikave. 

Anketa e fundit mbi këtë 

problem ishte zhvilluar në vitin 

2000. 

Sipas drejtoreshës së IN- 

STAT, Ines Nurja, “ndryshe nga 

viti 2000, kjo anketë është realizuar 

në të gjithë territorin e Shqipërisë, 

sipas ndarjes së re administrative, 

në nivel prefekturash, 

qytetesh dhe komunash”. 

Znj. Nurja tha se “Anketa 

e Buxhetit Familjar 2006 - 2007 

është bazuar në ligjet e vendit 

tone dhe në rekomandime dhe 

klasifikime ndërkombëtare”. 

Ndërkohë, INSTAT në vazhdën 

e anketave ka planifikuar që 

gjatë vitit në vazhdim të realizojë 

një tjetër Anketë të Buxhetit 

të Familjeve në të gjithë territorin 

shqiptar, në mënyrë që të 

Revista ‘Eurofish’ vlerëson 

zhvillimin e akuakulturës në Shqipëri 

kësaj sipërmarrjeje nëpërmjet 

një zhvillimi të 

përgjegjshëm dhe të qëndrueshëm. 

Trajnimi dhe informimi i 

vazhdueshëm i ikuafermerëve 

me teknologjitë e reja 

është një prioritet I qeverisjes, 

së bashku me tërheqjen e investimeve 

dhe zhvillimin e infrastrukturës, 

marketingut dhe 

tregtimitm të produkteve të 

akuakulturës”, thuhet në artikull. 

Shkrimi rreth katër faqe, i 

botuar nga “Eurofish”, bën 

gjithashtu dhe një analizë të 

resurseve të vendit tonë, duke 

hedhur dritë mbi perspektivat 

që ka ky sektor në Shqipëri, një 

vend me pasuri ujore të 

bollshme dhe të larmishme që 

po manifeston tendencë pozitive 

si për kultivimin e specieve 

të traditës, ashtu dhe në kultivimin 

e specieve të reja. 

dhënat të krahasohen më mirë. 

Të dhënat e Anketës së 

Buxhetit të Familjes 2006 - 

2007, realizuar nga INSTAT 

mbi një kampion prej 6025 

familjesh, bëjnë të mundur përshkrimin 

e shpenzimeve për 

konsum të familjeve shqiptare. 

Në periudhën e referencës, 

shpenzimet mesatare mujore të 

familjeve vlerësohen në shifrën 

69 mijë lekë, duke pasur 

parasysh se një familje në Shqipëri 

përbëhet mesatarisht 

nga 4 persona. Shuma totale e 

shpenzimeve mujore të familjeve 

shqiptare, që vlerësohet 

të jenë rreth 752 mijë familje, 

arrin në 52 miliard lekë në muaj. 

Nëse konsiderojmë shpenzimet 

mesatare mujore për 

frymë në periudhën njëvjeçare 

të anketimit rezulton, se një 

individ në Shqipëri shpenzon 

mesatarisht 17 mijë lekë në 

muaj, nga të cilat 9 mijë lekë 

për konsum ushqimor dhe 8 

mijë lekë për konsum jo ushqimor. 

Ndërkohë, në bazë të rezultateve 

të anketimit rezulton 

se ushqimi (pa përfshirë këtu 

pijet alkolike) mbetet një element 

i rëndësishëm në buxhetin 

familjar, duke zënë 47.6 përqind 

të tij. Në këtë grup shpenzimet 

më të mëdha i zë shpenzimi 

për mish dhe nënprodukte 

të tij, që zë rreth 22.5 përqind 

të buxhetit brenda grupit. 

Ndërsa, përsa i përket 

grupit të “pijeve alkolike dhe 

duhan”, në familjet shqiptare 

rezulton të konsumohet për to 

rreth 4.3 përqind e buxhetit, ku 

vetëm duhani zë një peshë prej 

50.6 përqind brenda grupit. 

Konsumi në fast food, bar dhe 

restorante, përbën rreth 5 përqind 

të buxhetit të familjes. 

Buxheti suplementar 

270 milionë USD, 

opozita kërkon më 

shumë fonde për 

bujqësinë 

Kuvendi i Shiperise 

miratoi ne fund te 

muajit korrik, me 

shumice votash, buxhetin suplementar 

që llogaritet në 

vlerën e 270 milionë dollarëve, 

megjithese u kondershtua nga 

opozita. 

Në Buxhetin suplementar 

prej 270 milion dollarësh, nuk 

përfshihen të ardhurat e 

ARMO-s dhe privatizimeve të 

tjera, por vetëm të ardhurat e 

krijuara si rezultat i disiplinës 

financiare. Buxheti suplementar 

paraqet të ardhurat dhe 

shpenzimet si për buxhetin qëndror 

dhe atë lokal, ashtu dhe të 

ardhurat nga zerat e tjere. 

Buxheti i shtetit, për vitin 

2008, sipas këtij projektligji është: 

Të ardhurat 303 783 milionë 

lekë, Shpenzimet 360 207 milionë 

lekë dhe Deficiti 56 424 

milionë lekë. Të ardhurat nga 

fondi I konsoliduar janë 237 142 

milionë lekë, Shpenzimet 293 

566 milionë lekë. Për buxhetin e 

pushtetit vendor, të ardhurat 

janë 31 646 milionë lekë, nga të 

cilat, granti i pakushtëzuar nga 

buxheti qendror 16 064 milionë 

lekë. 

Ndërkohë Buxheti i sigurimeve 

shoqërore, për vitin 2008, 

është: Të ardhurat, gjithsej, 63 

360 milionë lekë, nga të 

cilat: Kontributet 45 650 milionë 

lekë; - Transferimet nga buxheti 

i shtetit 17 710 milionë lekë 

dhe shpenzimet 63 360 milionë 

lekë. Nga skema e sigurimit suplementar 

të ardhurat, gjithsej, 

pritet të arrijnë 4 153 milionë 

CONTENT 

lekë, nga të cilat kontributet 186 

milionë lekë, transferimet nga 

buxheti i shtetit 3 967 milionë 

lekë. Buxheti i sigurimeve shëndetësore, 

për vitin 2008, është: 

Të ardhurat, gjithsej, 11 160 

milionë lekë, nga të cilat, kontributet 

dhe të tjera 5 223 milionë 

lekë, Transferimet nga 

buxheti i shtetit 5 937 milionë 

lekë. 

Fondi i kontigjencës, prej 2 

000 milionë lekësh, do të përdoret 

për rritjen e pagave dhe 

të pagesave sociale, në 6-mujorin 

e dytë, të vitit 2008. 

Nënkryetari i Komisionit të 

Ekonomisë në Kuvend, deputeti 

i PS, Arbem Malaj, duke i’u 

referuar buxhetit suplementar 

të shtetit të paraqitur në Kuvend, 

tha se “ PS është e shqetësuar 

që qeveria nuk ka parashikuar 

asnjë fond kompensimi 

për familjet e varëfra shqiptare, 

të goditura rëndë nga inflacioni 

I lartë I jetesës së tyre, skemë 

kjo e detyrueshme për të asistuar 

këto familje.” Sipas tij, nuk 

ka asnjë shtesë për pagesën e 

papunësisë dhe ndihmës 

ekonomike dhe buxheti nuk 

përfshin asnjë qindarkë shtesë 

nga privatizimi I ARMO-s apo 

privatizime të tjera. 

Malaj tha se, “Të ardhurat e 

pretenduara nga qeveria janë 

pasojë e çmimeve të larta të importeve, 

ato vijnë kryesisht nga 

tatimi i mallrave më të domosdoshme, 

duke goditur rëndë fuqinë 

blerëse sidomos të shtresave 

me të ardhura më të pakta.” 

Page 

– Very soon, a Payment Agency will be of a support for the rural 

development.....................................................................................................3 

– INSTAT: Tirana, the highest family consume in the country............................2 

– Albania - Italy agreement in the agricultural sector.........................................4 

– Half million dollars to fight against bruceloze in Korça......................................4 

– Gjana: Albania has increased the domestic production.................................4 

– Different news from Kukësi region.................................................................5 

– Rural micro-finance, an expression of the modern mentality that supports agrarian 

activity..............................................................................................................7 

– The prices of the fruits and vegetables.........................................................10 - 11 

– Practical Agriculture...............................................................................12 - 13 

Drejtor Ekzekutiv: Zydi Teqja; Bordi i gazetës: Kryetar: Enver Ferizaj; Antarë: Kujtim Sokoli, Hasan Halili, Fuad Haxhiymeri, Kristaq Thoma, 

Agim Rahmeta, Isuf Demirxhiu, Edmond Gjata; Design & Layout: Elvira Çeku; Asistente: Rozi Martini; Adresa: Rr.“Mine Peza”, P. 87/3, Hyrja 

2, Kati 1, Tel./ Fax: ++ 355 4 229445: Web site: www.kash.org.al E-mail: info@kash.org.al: kashtirana@gmail.com; Llogaria Bankare: Tirana Bank 0100 301 826 100

8 - 21 Gusht 2008 

PROJEKT PROJEKT ZHVILLIMI 

ZHVILLIMI 

Agrobiznesi 

SË SHPEJTI AGJENCI PAGESASH PËR 

MBËSHTETJEN DHE ZHVILLIMIN RURAL 

Në mjediset e Minis 

trisë së Bujqësisë, 

Ushqimit dhe 

Mbrojtjes së Konsumatorit, në 

prani të Ministrave të bujqësisë 

Z. Jemin Gjana, të financave Z. 

Ridvan Bode, të ekonomisë Z. 

Genc Ruli, të disa zevendës ministrave, 

të këshilltarëve të 

Kryeministrit, të përfaqësuesve 

të BE, USAID, GTZ etj si dhe të 

shumë ekspertëve, u organizua 

tryeza e rrumbullakët mbi krijimin 

e Agjensisië së Pagesave 

në Shqipëri, si në gjithë vendet 

anëtare të Bashkimit Europian, 

si një kusht për plotësimin e 

MSA dhe aderimin e vendit 

tonë në strukturat e BE-së. 

Pas përshëndetjes së të ftuarve, 

Ministri Gjana në fillim 

shpjegoi për të pranishmit se 

pse është domosdoshmëri krijimi 

i këtij institucioni teknik që 

do të menaxhojë fondet e donacionet 

për bujqësinë në mbështetje 

të saj. 

Si në gjithë vendet e BE-së 

edhe ne po startojmë me krijimin 

e Agjensisë së Pagesave në 

Bujqësi. Së pari sepse një gjë e 

tillë na e kërtkon zbatimi i MSA 

dhe integrimi i vendit tonë. Kjo 

po ndodh natyrshëm pasi janë 

hedhur deri sot të gjithë hapat 

e nevojshëm, me shumë 

përkushtim dhe vendosmëri. Ne 

tashmë kemi miratuar Ligjin bazë 

për Bujqësinë, ligj i munguar 

në Shqipëri për 20 vjet dhe ai 

ligj parashikon krijimin e institucionit 

të Agjensisë së Pagesave 

në Bujqësi. 

Ne po startojmë me krijimin 

e Agjensisë së Pagesave në 

Bujqësi, pas një përvoje, pas 

një trajnimi, pas një ushtrimi e 

autoshkolle të konsiderueshme 

që kemi bërë këto dy vitet e fundit 

si ne si administratë si fermerët 

si përfitues. Projekti 2KR që 

ka vepruar pranë MBUMK ka 

përdorur 15 milionë dollarë të 

cilët ne me shumë veshtersi dhe 

me shumë ndërhyrje po i rigrumbullojmë 

për t’i ricikluar në ndihmë 

të bujqësisë në një skemë 

tashmë mjaft të diversifikuar. 

Në vitet 2007-2008 ne kemi përdorur 

si mbështetje direkte me 

fonde të pakthyeshme për fermerin 

15 milionë dollarë nga buxheti 

i shtetit. Projekti 2KR deri 

sot ka vepruar si Agjensi pagesash 

në Bujqësi por në hije. 

Më tej ministri Gjana vijoi në 

fjalën e tij : Meqë Shqipëria po 

ecën me shpejtësi drejt plotësimit 

të MSA-së dhe vendit kandidat 

për në BE, asaj vendet e 

BE-së do ti adresojnë mjaft 

fonde financiare për bujqësinë. 

Po për ti përfituar këto fonde 

duhet deomos krijimi i Agjensisë 

së Pagesave dhe ne po e 

plotësojmë këtë kusht. Ne kemi 

fituar një përvojë të mirë në këto 

dy vitet e fundit. Fermerët janë 

trajnuar, administrata po ashtu 

dhe jemi të gatshëm të përfitojmë 

e menaxhojmë fondet që 

mund të lëvrohen për bujqësinë. 

Ne kemi në plan që në 2009 

të fillojmë me Agjensinë e Pagesave 

për Bujqësinë me një strukturë 

të vogël, ndonëse vendet e 

tjera të BE-së kanë struktura të 

mëdha. Si fillim do të përdorim 

fondit kundraparti të 2KR, fondet 

e buxhetit që shpresojmë të 

rritet dhe donacione të tjera. Ajo 

që ne sot e shohim si prioritet 

është se ne prodhojmë mjaft në 

vend, por produktet tona nuk 

mund të konsumohen tërësisht 

në kohën e vjeljes dhe duhet të 

mendojmë për të krijuar 

mundësinë e ruajtjes së produktit 

që ai të dalë në treg gjithë 

vitit. 

Pas Ministrit Gjana, Ministri 

i financave Bode e mbështeti 

krijimin e kësaj Agjensie dhe foli 

gjatë për zhvillimet në bujqësi. 

Edhe Ministri Ruli dha mbështetjen 

e tij për Agjensinë dhe 

kërkoi që për bujqësinë duhet 

më shumë mbështetje. 

Më pas mjaft diskutantë 

kërkuan më shumë fonde për 

bujqësinë. Më të spikatura ishin 

kërkesat e mbështetja që 

dhanë këshilltarët e Kryeministrit 

Petraq Milo e Selami Xhepa. 

Ndërkohë MBUMK po përgatit 

aktet nënligjore, vendimet 

e këshillit të Ministrave që fillimi 

i vitit të ardhshëm ta gjejë gati 

gjithë infrastrukturën për 

Agjensinë e Pagesave në 

Bujqësi. 

Agjencia e 

Pagesave per 

Zhvillim Bujqesor 

dhe Rural 

Pse duhet te 

ngrihet? 

Ne baze te Rregullores se KE 

1663/95, Regullore 1258/99 me 

detajime nga Rregullore e KE 

885/2006 cdo vend qe aspiron 

te behet antar i BE dhe qe te 

perfitoje nga mbeshtetja financiare 

e tij, ne fushen e bujqesise 

dhe te zhvillimit rural, duhet te 

ngreje nje institucion qe quhet 

Agjencia e Pagesave (AP). Akte 

te tjera baze per AP jane edhe 

Rregullore e KE 1698/2005, Rregullore 

e KE 1290/2005. 

AP eshte instrument i CAP 

(Politika Bujqesore e Perbashket 

ne BE). Permes saj BE mbeshtet 

zhvillimin bujqesor dhe 

rural. Fondet e CAP qe perdor 

AP vijne nga dy burime kryesore 

kryesore: Fondi i garantimit 

te Bujqesise Europiane (EAGF) 

dhe Fondi i Bujqesise Europiane 

per Zhvillim Rural (EAF- 

RD). Nga fondi i pare mbeshteten 

masat strukturore per zhvillimin 

e tregut: i) Pagesat 

direkte, ii)rregullimi i tregjeve 

bujqesore, iii) informacioni dhe 

promocioni tregtar (peprfshire 

edhe statistikat), iv) Pagesat per 

eksportin e produkteve ne vendet 

e treta. Nga fondi i dyte 

mbeshteten masat per zhvillimin 

rural. 

Nga pikpamja e instrumentave 

te politikes per zhvillimin 

bujqesor dhe rural, BE ka institucionalizuar 

programin IPARD- 

Instrument of Pre-accession for 

Agriculture and Rural Development 

(komponenti i peste i programit 

IPA). Ky program do te 

behet i disponueshem per Shqiperine 

vetem kur ajo te jete 

vend kandidat i BE-se. Fondet 

per IPARD burojne kryesisht 

nga EAGF dhe EAFRD, ndersa 

AP do te jete struktura implementuese 

e ketij programi. 

Cfare detyrash do te kete 

Agjencia e Pagesave? Lidhur me 

funksionin e saj si instrument i 

zhvillimit bujqesor dhe rural AP 

do te kete keto detyra kryesore: 

Marrja dhe 

perpunimi i 

aplikimeve 

Akreditimi i AP eshte hapi 

paraprak qe duhet bere para se 

AP te mund te marre fonde nga 

BE, prandaj ky hap eshte mjaft 

kritik. Akreditimi i saj behet nga 

qeveria dhe me vone edhe nga 

BE duke marre parasysh kapacitetet 

e saj per: 

• Shqyrtimin e kerkesave te aplikanteve 

dhe zbatimin e procedurave 

te pagesave dhe ndihmes 

ne pajtim me rregullat e 

Bashikimit Europian para se te 

autorizohen pagesat. 

• Mbajtjen e llogarive te plota 

dhe te sakta per pagesat e kryera. 

• Kryerjen e kontrolleve sipas 

legjislacionit europian. 

• Paraqitjen e dokumentave 

ne kohen e kerkuar dhe formen 

e kerkuar nga rregullat e BE. 

• Mbajtjen e dokumentave ne 

menyre te tille qe ato te jene ta 

aksesueshme, qe siguron plotesine, 

vlefshmerine dhe lexueshmerine 

e tyre ne kohe, duke 

persfhire edhe dokumentimin 

elektronik sipas kuptimit te rregullave 

komunitare. 

Vendi yne duhet te shpejtoje 

qe ta ngreje nje agjenci te tille. 

Kjo agjenci do te hyje ne veprim 

duke perdorur fonde BE 

sapo vendi yne te behet vend 

kandidat dhe do te vazhdoje te 

funksionoje edhe ne periudhen 

kur ai te jete vend antar. 

Nisur nga pervoja e vendeve 

te tjera qe jane bere kandidate 

te BE dhe me vone jane antaresuar, 

agjencite e pagesave kane 

filluar te veprojne qe ne periudhen 

e para-aderimit; ne periudhen 

e vendit potencial sic eshte 

vendi yne ato kane punuar me 

fonde kombetare, ndersa me 

vone ato kane menaxhuar edhe 

fonde komunitare, krahas atyre 

kombetare. 

Pervoja ka treguar se vendet 

te ndryshme qe sot jane antare 

te BE kane filluar te krijojne pervojen 

e tyre per thithjen e fondeve 

te BE shume kohe perpara 

se te antaresohen. Qe ne vitin 

1994 (10 vjet para aderimit ne BE) 

Polonia kishte krijuar nje agjenci 

shteterore (ARMA) qe implementonte 

mbeshtetjen shteterore 

per bujqesine. Ne vitin 2001 

ARMA u akreditua si nje agjenci 

SAPARD dhe pas 1 majit 2004 

ARMA u akreditua si nje agjenci 

pagese. POlonia ka krijuar qe 

heret dhe gradualisht ppervpojen 

e saj ne mbaeshtetjen 

direkte te bujqesise dhe per kete 

aresye ajo nuk ka pasur probleme 

serioze ne absorbimin e 

fondeve te BE. Vende te tjera, si 

Bullgaria , Rumania , Maqedonia 

etj. Nuk i kane prire sa 

duhet ne kohe krijimit te AP dhe 

per pasoje kane pasur probleme 

me absorbimin e mbeshtetjes se 

BE. 

Ne kete kontekst, edhe vendi 

yne duhet ta ngreje sa me pare 

nje agjenci pagesash. Detyrimi 

yne per ta ngritur agjencine e 

pagesave per zhvillimin bujqesor 

dhe rural bazohet edhe ne 

ligjin nr.9817 Date 22.10.2007 

“Per bujqesine dhe zhvillimin 

rural”, si dhe ne rregulloren e 

sipercituar te KE. Detyrimi per 

te ngritur Agjencine e Pagesave 

buron edhe nga Plani Kombetar 

per Zbatimin e MSA-se, ku ne 

menyre explicite kerkohet qe 

brenda vitit 2007 te ishte ngritur 

kjo agjenci. Ne kontekstin e 

realitetit tone dhe te fazes integruese 

ku ndodhet vendi yne 

nuk mund te diskutohet me 

koha e ngritjes se kesaj agjencie. 

Bazuar ne realitetin tone dhe 

ne keshillat qe kemi marre nga 

parnere te huaj, perfshire vende 

qe kane kaluar fazen e sotme 

integruese te vendit tone, ne 

jemi te bindur qe agjencia jone 

e pagesave duhet te ngrihet sa 

me pare. 

Pervec argumentave qe kane 

te bejne me aspekte ligjore dhe 

planin e zbatimit te MSA, argument 

ate tjere te rendesihem pse 

duhet te ngrihet sa me pare AP 

kryesore pro ngritjes se shpejte 

te agjencise jane: 

Qe agjencia e pagesave, pasi 

te jete ngritur, te mund te menaxhoje 

parate e BE ne fushen e 

bujqesise dhe zhvillimit rural, 

duhet te akreditohet nga vete 

qeveria jone dhe nga BE. Akreditimi 

nenkupton vleresimin e 

kapaciteteve te agjencise per te 

menaxhuar ne menyre eficente 

dhe sipas standarteve fondet e 

BE. Akreditimi eshte nje proces 

i veshtire sepse ka kerkesa te 

forta. Ato prekin strukturen organizative, 

standartet e burimeve 

njerezore, kushtet e delegimit 

te detyrave, standartet 

dhe procedurat e kontrollit, procedurat 

dhe standartet e informacionit 

dhe komunikimit, standartet 

dhe procedurat e monitorimit. 

Por keto standarte dhe 

procedura nuk mund te krijohen 

dhe pervehtesohen ne nje kohe 

te shkurter dhe lehte, por ne 

menyre graduale dhe per kete 

duhet kohe. Krijimi menjehere i 

AP jep mundesi qe gjerat te behen 

gradualisht dhe ne kohen 

qe vendi yne behet vend kandidat 

ne te kemi te arritura disa 

prej ketyre standarteve. Mosarritja 

e tyre, edhe sikur agjencia 

te akreditohet me tolerance, do 

te beje qe fondet e BE te pezullohen 

dhe rikthehen ne origjinen 

e tyre dhe kjo do te ishte 

shume e rende per Shqiperine. 

Pervoja e disa vendeve perqark, 

ka treguar se kjo ka ndodhur me 

se nje here. Aktuaalisht Maqedonia 

nuk e ka te akredituar AP 

dhe kjo e pengon te marre mebshtetje 

nga BE, ndersa Rumanise 

i jane pezulluar shuma te 

medha nga mungesa e kapaciteteve 

absorbuese te tyre. Vendi 

yne nuk ka perse te perserise 

keto situata qe kane kaluar te 

tjeret. 

Krijimi sa me pare i AP do te 

krijoje mundesine qe ajo te krijoje 

gradualisht kapacitetet 

teknike dhe menaxhuee, permes 

rekrutimeve te studjuara, marrjes 

se pervojave te huaja dhe 

trainimeve te planifikuara. 

Vendi yne aktualisht ka programe 

buxhetore te ngjashme 

nga natyra dhe menyra e implementimit 

me ato qe do te kryeje 

ne te ardhmen AP. Te tilla jane 

programet me mbeshtetje 

direkte te zhvillimit bujqesor per 

vitin 2008, ndertimi i tregjeve 

dhe therrtoreve, te cilat priten 

te vazhdojne edhe ne te ardhmen, 

bile ne mase me te madhe, 

etj. Duke u vendosur keto programe 

nen nje menaxhim te vetem 

te AP, bazuar edhe ne standarte 

rigoroze dhe te forta, do 

te behet i mundur perdorimi me 

efektiv dhe eficient i tyre. 

Nderkohe, behet i mundur edhe 

krijimi i pervojave perkatese, per 

te cilat argumentuam me lart. 

Me ne fund, por jo e fundit, 

mbeshtetja e qeverise per 

bujqesine dhe zhvillimin rural 

ristrukturohet ne menyre me te 

qarte, dhe njekohesisht lehtesohet, 

orientohet dhe monitorohet 

me efektivisht nje pjese e rendesishme 

e politikes se shtetit per 

bujqesine dhe zhvillimin rural. 

Ne fillim ajo do te kryeje 

detyra te reduktuara, dhe mund 

te kete nje staf minimal, nga 

rreth 12 mije qe ka Polonia apo 

rreth 300 qe ka Slovenia sot. 

Stafi fillestar i saj mund te rekrutohet 

nga strukturat e 

MBUMK, projekti 2KR dhe ish 

projekti PSHB i BB. 

Argumentat e mesiperm 

shprehin ne nje pjese te rendesihme 

edhe pervojen tone dhe 

mesimet e marra nga studimi i 

pervojes se vendeve te reja te 

BE, si Polonia, Slovenia, Bullgaria, 

apo edhe te Maqedonise 

si vend kandidat, prandaj jemi 

te mendimit qe kjo agjenci te 

ngrihet sa me pare. 

Agjencia e Pagesave ne 

Shqiperi mendojme te quhet 

3 

Agjencia per Zhvillim Bujqesor 

dhe Rural, por mund te quhet 

edhe thjesht Agjencia e Pagesave 

ne Bujqesi.. Ne vende te 

tjera pergjithesisht AP ka 

emertim te percaktuar, psh ne 

Poloni ka emertimin Agjencia 

per Ristrukturimin dhe Modernizimin 

e Bujqesise , ne Slloveni 

ka emrin Agjencia per Tregjet 

Bujqesore dhe Zhvilimin Rural, 

ne Kroaci quhet Drejtora per 

Mbeshtetje tregtare dhe strukturore 

ne Bujqesi, etj. Ky 

emertim ka domethenie me 

konkrete dhe lehteson kanalizimin 

e te gjitha fondeve shteterore 

per zhvillimin bujqesor dhe 

rural. 

Lidhur me strukturen e AP 

propozojme nje model te perafert 

me ate slloven. Edhe kjo te 

pakten per dy aresye: 

i- Te gjitha modelet megjithese 

kane mjaft ndryshime formale, 

ne thelb kane te njejtin 

ndertim, funksione dhe detyra 

ii- Sllovenia eshte vend i ngjashem 

me Shqiperine, per nga 

madhesia dhe struktura, prandaj 

madhesia e AP se saj reflekton 

edhe madhesine e vendit 

dhe te bujqesise. Sodoqofte, ne 

propozimin tone kemi pare edhe 

modelin polak, modelin lituanez 

dhe modele te tjera. 

Propozojme qe AP te kete nje 

strukture qendrore prane 

MBUMK, si dhe struktura rajonale 

ne dy nivele (qark dhe 

rreth). 

Mendohet qe fillimisht AP te 

filloje te funksionoje me strukture 

te pjesshme ne raport me 

ate qe duhet te kete ne momentin 

e akreditimit, per aresye te 

mungeses se kapaciteteve, dhe 

te plotesohet gradualisht me 

krijimin e ketyre kapaciteteve. 

Keto do te sanksionohen me nje 

vendim qeverie. 

Per shkak te shtimit te pritshem 

te fondeve buxhetore ne 

mbeshtetje te bujqesise per vitin 

2009, mendohet qe per vitin 2009 

stafi te jete rreth 100 vete, per te 

shkuar tek 250-300 ne momentin 

e akreditimit nga BE. Baze per 

stafin e AP mendohet te jete 

projekti aktualisht efektiv 2KR, 

por jo domosdoshmnerisht cdo 

i punesuar aty do te kaloje automatikisht 

ne stafin e AP. Percaktimi 

do te behet ne baze te 

pershkrimeve te reja te vendeve 

te punes. 

AP duhet te filloje funksionimin 

e saj qe ne vitin 2009, me 

qellim qe te krijohen sa me shpejt 

kapacitetet dhe pervojat e 

duhura. 

Fondet qe mund te menaxhoje 

AP fillimisht mund te jene 

ato te buxhetit te shtetit, si fondet 

per mbeshtetjen direkte te 

bujqesise por edhe fonde potenciale 

qe mud te vijne nga programi 

IPA. Pas akreditimit final, 

ajo do te menaxhoje edhe fondet 

perkatese te BE.

4 Agrobiznesi 

8 - 21 Gusht 2008 

AKTUALITET 

AKTUALITET 

Gjysëm milionë dollarë 

kundër brucelozës në Korçë 

U nënshkrua 

mar 

rëveshja për për 

dorimin e gjysmë milionë 

dollarëve mes MBUMK dhe 

Axhensisë MADA si financuesja 

kryesore për luftimin e 

ëmundjes së brucelozës në 

bagëtitë e imta të qarkut të Kocës. 

Do të vaksinohen e 

atrikullohen 300 mijë krerë 

bagëti të imta dele e dhi të këtij 

qarku. Marrëveshja u nënshkrua 

në mjediset e ministrisë së bujqësisë, 

ushqimit dhe Mbrojtjes së 

Konsumatorit, mes ministrit Z. 

Jemin Gjana dhe drejtorit të 

MADA z. Shkelzen Marku. 

Për të vaksinuar, regjistruar e 

matrikulluar rreth 300 mijë bagëti 

të imta (dele e dhi) në Qarkun 

e Korçës, si rajoni më problematik 

në vend për sëmundjen e 

brucelozës, do të përdoren nga 

Ministria e Bujqësisë, Ushqimit 

dhe Mbrojtjes së Konsumatorit 

(MBUMK) rreth gjysmë milionë 

dollarë të Axhensisë së Zhvillimit 

të Zonave Malore (MADA) 

dhe të MBUMK. 

Duke qenë se blegtoria, si nje 

sektor rendesishem i bujqesise, 

perben nje nga prioritetet kryesore 

te Qeverise, MBUMK-ja po 

bën të gjitha përpjekjet që të 

atrikullohet blegtoria në vend 

he të vaksinohet kundër 

ëmundjeve problematike siç 

shtë bruceloza, u shpreh mes 

ë tjerave Ministri i Bujqëisë Z. 

jana. Aipohoi gjithashtu se 

everia shqiptare është plotëisht 

e angazhuar për të rritur 

Ministri i Bujqësisë, 

Ushqimit dhe 

Mbrojtjes së Konsumatorit, 

Jemin Gjana, eshte shprehur se 

bujqësia shqiptare gjatë tri 

viteve të qeverisjes demokratike 

ka njohur rritje dhe zhvillim. 

“Përveç 1 miliard dollarë 

në buxhetin e fillimit të vitit, 

shtohen dhe 200 milion dollarë 

nga buxheti suplementar. Ky 

fond do të shërbejë për zhvillimin 

e infrastrukturës dhe për 

të rritur mundësinë e qarkullimit 

ekonomik, e cila në 

mënyrë të drejtpërdrejtë I shërben 

bujqësisë”, deklaroi ministri 

Gjana. 

Sipas tij, përgjatë një viti 

asetet bujqësore janë bërë 10 

herë më të vlefshme, ndërsa në 

po të njëjtën masë është rritur 

edhe prodhimi vendas. 

Në përgjigje të deklaratës 

së kreut të opozitës, Edi Rama, 

se janë rritur importet e prodhimeve 

bujqësore, ministri 

Gjana deklaroi se “gjatë vitit 

2007 Shqipëria ka prodhuar 671 

mijë ton perime në vend dhe 

ka importuar 17 mijë ton, ka 

prodhuar 155 mijë ton patate 

dhe ka importuar vetëm 19 mijë 

ndjeshëm sigurinë ushqimore. 

Dhe nuk ka siguri ushqimore të 

garantuar pa blegtori të vaksinuar, 

matrikulluar e të shëndetëshme. 

Shëndetësimi i blëgtorisë 

është kusht prinmar që 

BE-ja do t’i kërkojë Shqipërisë 

në momentin që vendi do të jetë 

në kandidim për anëtar të BEsë. 

Ne, vijoi ministri Gjana po 

punojmë që të jemi gati në momentin 

e duhur. Po ndërtojmë 

Autoritetin Kombëtar të Ushqimit, 

po matrikullojmë sivjet 

gjithë gjedhin e vendit me fond 

mbi një milionë dollar të buxhetit 

të shtetit dhe të imtat e qarkut 

të Korcës. Me MADA vijoi ministri 

Gjana ne do të kemi edhe 

bashkëpunime të tjera sic është 

edhe ai i pak javëve më vonë 

për përdorimin e 1.5 milionë dollarëve 

për lerat e ujit dhe kanalet 

ujitëse. 

Ky projekt që mbështetet nga 

MADA, vjen pas projektit të 

madh që ka ndërmarrë MBUMK 

me fonde të buxhetit të shtetit 

për matrikullimin e gjithë gjedhit 

në vend gjatë vitit 2008 me fond 

mbi një milionë dollarë. 

MBUMK-ja ka prioritet të saj që 

gjatë vitit 2009 të matrikullojë 

gjithë bagëtitë e imta pas përfundimit 

të matrikullimit të gjedhit 

brenda 2008. Nëse Shqipëria 

matrikullon bagëtitë dhe 

lufton sëmundjet e tyre, vendit 

i çelet një prespektivë shumë e 

madhe për eksportimin e mishit 

të qengjit dhe kecit pasi kërkesat 

janë të mëdha për këtë 

produkt shqiptar. Kur dihet se 

Shqipëria ka bagëti të imta më 

shumë se disa nga vendet e rajonit 

të marra së bashku. Pavaresisht 

ecurise relativisht te mire 

te zhvillimit te ketij sektori ne 

vitet e fundit, permiresimi i metejshem 

i shendetit te kafsheve 

Gjana: Shqipëria ka rritur 

prodhimin vendas 

ton, ka prodhuar 21 mijë ton 

fasule dhe ka importuar 300 

ton, ka prodhuar 158 ton fruta 

nga 60 mijë që prodhonte 5 vite 

më parë dhe ka importuar 90 

mijë ton, ka prodhuar 156 ton 

rrush dhe ka importuar vetëm 

6.7 mijë ton, ka prodhuar 756 

milion kokrra vezë dhe ka importuar 

vetëm 1 milion kokrra 

vezë, si dhe ka prodhuar 13 

mijë ton djathë dhe ka importuar 

1.5 mijë ton”. 

Kreu i MBUMK-së, Gjana, 

theksoi se prodhimi i grurit në 

Shqipëri gjatë vitit 2008 ka njohur 

rritje të jashtëzakonshme, 

ku shifrat shënojnë 500 milion 

kv grurë dhe 550 ha vreshta më 

shumë se një vit më parë. “Të 

gjitha këto tregojnë se bujqësia 

shqiptare po ecën në rrugë 

të mbarë”, deklaroi ministri 

Gjana. 

2007 - 2008: 5000 

Fermere kane 

perfituar 

subvencion nga 

shteti 

Rreth 5000 fermerë kanë 

përfituar subvencione nga shteti, 

që llogaritet në shumën 

totale prej 1.5 miliard lekë, për 

periudhën 2007-2008, bënë të 

ditur burime nga Ministria e 


Mbrojtjes së Konsumatorit 

(MBUMK). 

Sipas MBUMK, skema e 

subvencionimit për rritjen e 

prodhimit bujqësor vendas, 

zevendësoi në fillim të vitit 

2007, projektin “naftë pa akcizë” 

i cili rezultoi inefiçent dhe 

aspak transparent për furnizimin 

e fermerëve me karburant 

pa akcizë. Nga të dhënat zyrtare 

rezulton se, vetëm nga kjo 

mbështetje e drejtëpërdrejtë 

subvencionuese e fermerit shqiptar, 

është shtuar me rreth 

2500 ha sipërfaqja me vreshta 

e pemtore.Skema e subvencionit 

të bujqësisë, po vazhdon 

zbatimin sipas programit të 

MBUMK-së , ndërkohë që 

efektiviteti i këtij projekti, pritet 

të shihet viin tjetër, kur pritet 

nga Qeveria shtimi përsëri i 

këtij subvencioni për zhvillimin 

e bujqësisë. 

Subvencioni nje nga projektet 

me te suksesshme pritet te 

shtoje fondet vitin e ardhshem 

ne mbeshtetje te bujqesise. 

perben nje nga angazhimet me 

te rendesishme te MBUMK-së, 

qeverisë shqiptare dhe insititucioneve 

te ndryshme mbështetëse 

siç është rasti i MADAs. 

Bruceloza eshte semundja me 

problematike e cila eshte e pranishme 

nje pjese te madhe te territorit 

dhe sidomos ne pjesen 

jugore te vendit. Korça eshte 

rajoni me i prekur deri tani, ku 

nga rreth 300,000 koke bageti te 

imta (dele dhe dhi) rreth 30 perqind 

e tyre mendohet se jane te 

infektuara me bruceloze. Gjithashtu, 

ky rajon ka dhe incidencen 

me te larte te rasteve te kalimit 

te kesaj semundje ne njerez, 

duke zene rreth 37 perqind te 

gjithe rasteve te raportuara ne 

nivel kombetar. 

Ky projekt, perben hapin e 

pare te pilotimit ne Qarkun e 

Korçes te nje metodologjie te re 

dhe efektive per luftimin e kesaj 

semundje e cila do te kete per 

qellim shendetesimin e kafsheve 

dhe permiresimim e sigurise 

ushqimore. Metodologjia e re 

per luftimin e brucelozes në 

Qarkun e Korçës permban Identifikimin 

dhe matrikullimin e te 

gjithe bagetive te imta te Qarkut 

Korçe, perfundimin e regjistrimit 

te gjithe bagetive te imta dhe 

lidhjen e tyre me regjistrin e fermave 

te Qarkut si dhe vaksinimin 

ne mase te gjithe bagetive 

te imta, u shpreh drejtori i MADA 

z. Shkelzen Marku. Ai vijoi me 

paraqitjen e shkurtër të gjithë 

projektit të përbashkët me 

MBUMK dhe prezantimin e tij 

për mediat dhe të pranishmit. 

Shqipëri - Itali 

marrëveshje në 

fushën e bujqësisë 

Ministri i Bujqë 

sisë, Ushqimit 

dhe Mbrojtjes së 

Konsumatorit z. Jemin Gjana 

priti në takim ambasadorin 

italian në Shqipëri z. Saba 

Delia i cili shoqërohej nga 

drejtori i koperacionit italian 

z. Lavizolo. 

Në takim, ministri Gjana 

pasqyroi punën dhe marrëdhëniet 

e bashkëpunimit që 

kjo ministri ka me Italinë në 

fushën e bujqësisë e trë ushqimit 

dhe i cilësoi mjaft të 

mira këto marrëdhënie. Ai vijoi 

duke shpjeguar se edhe 

marrëdhëniet me rajone të vecanta 

të Italisë, si ai i Puljas 

në kuadër të projektit Interreg, 

kanë qenë mjaft të frutshme. 

Ministri Gjana evdidencoi 

si mjaft të mirë bashkëpunimin 

më autoritetet kopetente 

italiane të veterinarisë 

e sigurisë ushqimore në 

fushën e sigurisë ushqimore, 

në kryerjen e analizave të 

produkteve të ndryshme në 

Itali. Ai kërkoi bërjen efektiv 

të fondit prej 2 mil euro te 

CARDS për laboratorët që do 

të përdoren nga Autoriteti 

Kombëtar i Ushqimit (AKU) 

që mendojmë ta bëjmë efektiv 

në vitin 2009 në përmbushje 

të objektivit të qeverisë 

shqiptare. 

Ministri Gjana kërkoi bërjen 

të mundur nënshkrimin e 

një marrëveshje kuadër me 

ministrinë e bujqësisië të Italisë 

për të lehtësuar partneritetin 

mes dy vendeve e sektorëve 

të përbashkët. Ministri 

vecoi punën e kontaktet me 

Federatën Italiane të Peshkimit 

për të mundësuar eksportin 

e midhjeve shqiptare 

për në Itali e në vendet e BE. 

Ambasadori Delia e siguroi 

ministrin Gjana për mirëkuptim 

e thellim të bashkëpunimit 

mes dy vendeve, mirëpriti 

propozimin e ministrit Gajna 

për nënshkrimin e marrëveshjes 

me homologun italian 

të bujqësisië, hap që mund 

të ndërmerret në vjeshtën e 

këtij viti, kohë kur mund të 

vijë në Shqipëri ministri italian 

i bujqësisë. 

Lidhur me bërjen efektiv të 

fondit për laboratorët e AKU, 

ambasadori italian informoi 

ministrin Gjana se në shtator 

do të nënshkruhet marrëveshja 

mes ministrisë së bujqësisë, 

koperacionit italian dhe organizatës 

botërore të shëndetësisë 

e cila është axhencia për 

ekzekutimin e zbatimin e projektit 

për laboratorët. Ambasadori 

iatlian Delia e siguroi 

ministrin Gjana se do ta nxisë 

bashkëpunimin me Federatën 

italiane të peshkimit për 

dhënien e asistencës teknike 

në plotësimin e kërkesave e 

standarteve për mundësinë e 

eksportit të midhjeve 

shqiptare në tregjet e BE. 

QEVERIA MIRATON RREGULLOREN 

PER QUMËSHTIN 

V V E E N N D D I I M 

M 

PËR 

PËR 

MIRATIMIN E RREGULLORES “KËRKESAT TEKNIKE DHE 

NORMAT, QË DUHET TË PËRMBUSHË QUMËSHTI I DESTINUAR 

PËR PRODHIMIN E QUMËSHTIT PËR KONSUM DHE TË 

PRODUKTEVE ME BAZË QUMËSHTI” 

Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës dhe të neneve 12, pika 2, e 

15, shkronja “b”, të ligjit nr.9441, datë 11.11.2005, “Për prodhimin, 

grumbullimin dhe tregtimin e qumështit dhe të produkteve me bazë 

qumështi”, me propozimin e ministrit të Bujqësisë, Ushqimit dhe 

Mbrojtjes së Konsumatorit, Këshilli i Ministrave 

V V E E N N D D O O S S I I : 

: 

1. Miratimin e rregullores “Kërkesat teknike dhe normat, që duhet të 

përmbushë qumështi i destinuar për prodhimin e qumështit për konsum 

dhe të produkteve me bazë qumështi”, që i bashkëlidhet këtij vendimi 

dhe është pjesë përbërëse e tij. 

2. Ngarkohen Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së 

Konsumatorit dhe Ministria e Shëndetësisë për zbatimin e këtij vendimi. 

Ky vendim hyn në fuqi pas botimit në “Fletoren zyrtare”.

8 - 21 Gusht 2008 

FOKUS FOKUS NGA NGA RRETHET 

RRETHET 

Kukes: Në dy vjet, 

184 fermerë 

përfitues të projektit 

“2KR” 

Të paktën 184 fermerë të 

qarkut të Kukësit kanë përfituar 

një fond prej 47, 1 milionë lekësh 

gjithsej, gjatë dy viteve të 

fundit përmes projektit të 

qeverisë shqiptare “2KR” . 

“Në këto dy vite sipërfaqja 

e mbjellë me pemëtore është shtuar 

në 113 ha, ndërsa ajo me 

vreshta në 18 ha vreshta”, tha 

drejtori rajonal i bujqësisë, 

Shefqet Elezi. 

Pozitivë është fakti se projekti 

është shtrirë pothuajse në 

të gjitha zonat e qarkut të 

Kukësit. Fermerët e interesuar 

paraqesin projektin, dhe në 

bazë të sleksionimit ata përfitojnë 

subvencionin nga qeveria. 

Me miratimin e projektit, çdo 

fermer financohet me një fond 

prej 30 mijë lekë për dynym, 

ndërsa në pemëtari me 50 mijë 

lekë për dynym. Gjatë kësaj periudhe 

shtimi i sipërfaqes së 

mbjellë me pemëtari kryesisht 

është përqëndruar në mbjellen 

e kumbullave , mollës, qershisë, 

pjeshkës e dardhës. 

Subvencioni i fermerëve 

përmes këtij projekti, konsiderohet 

nga vetë ata një ndihmë 

e madhe për ringritjen e blloqeve 

me pemë e vreshta. Njëri 

prej tyre, Astrit Cena, tha se 

përmes këtij projekti ka ngritur 

një bllok me vreshta prej 12 

dynymësh. “Tregu në këtë 

zonë është i garantuar për prodhimin”, 

tha Cena. 

Nisur nga suksesi i këtij projekti, 

po shihet mundësia e shtrirjes 

së tij edhe në subvencionimin 

për ngritjen e linjave të 

përpunimit të prodhimit, linja që 

aktualisht mungojnë në këtë 

zonë. 

Kukes: Gushti, 

muaji me i preferuar 

per pushime nga 

kosovaret 

Gushti duket se është muaji 

më i preferuar për kosovarët për 

t’iu drejtuar plazheve të shumta 

shqiptare. Këtë e tregon edhe 

fakti se gjatë 4 ditëve të para të 

gushtit kanë hyrë në Shqipëri 

nga Kosova mbi 9.700 shtetas 

kosovarë me 2160 mjete, prej të 

cilave 128 autobuzë. Duke e 

bërë të ditur kete fakt burime 

zyrtare të drejtorisë së policisë 

kufitare të qarkut të Kukësit 

saktësojnë se “gjatë këtyre 

ditëve të gushtit fluksi ka qenë 

aq i madh sa në ndonjë rast eshte 

rritur edhe numri i sporteleve 

të kontrollit, kur zakonisht gjatë 

korrikut kanë qenë 6 të tilla”. 

Gjatë 15 ditëve të para të korrikut 

kishin hyrë në Shqipëri 

rreth 23 mijë kosovarë me një 

mesatare rreth 3 mijë persona 

në 24 orë. 

Ndërkohë, bëhet e ditur se 

gjatë këtyre ditëve të gushtit 

numri i kosovarëve që kanë 

hyrë në Shqipëri ka qenë nga 

2080 - 2760 përsona në 24 orë. 

“Është një fluks shumë më i 

madh se në të njëjtën periudhë 

Agrobiznesi 

Informacione të ndryshme nga rrethi i Kukësit 

të vitit të kaluar, kur hynin gjatë 

24 orëve deri në 1440 persona”, 

pohojnë burimet e policisë kufitare. 

Fluksi në rritje i hyrjes së 

kosovarëve në Shqipëri ka bërë 

që të rritet edhe kontrolli në akset 

kryesore rrugore që lidhin 

Kosovën me Shqipërinë. “Pozitive 

është fakti së megjithë këtë 

fluks të madh, deri tani në të 

gjitha akset rrugore që lidhin 

qarkun e Kukësit me Kosovën 

nuk ka ndodhur asnjë aksident, 

apo ngjarje tjetër e rëndë”, thotë 

drejtori i policisë kufitare të 

qarkut, Ylber Zyberi. 

Nisur edhe nga fluksi i madh 

i lëvizjes në drejtim të Shqipërisë 

i kosovarëve, në doganën e 

Morinit (Kukës) funksionojnë 

gjatë 24 orëve 6 - 7 sportele 

kontrolli, ndërsa në Qafë Morinë 

(Tropojë) 2 - 3 sportele. 

Kukes: Vete 

komuniteti eshte 

vene ne ruajtje te 

pasurise pyjore 

Kalimi i pasurisë pyjore në 

pronësi e përdorim të komunitetit 

pas një projekti të zbatuar 

me fonde të BB-së, në qarkun e 

Kukësit menjëherë ka dhënë 

efektet pozitive. “Edhe pse temperaturat 

janë të larta, në qarkun 

e Kukësit nuk ka raste 

emergjente në masivet e pyjeve, 

ndërsa e gjithë situata është 

nën kontroll të plotë, me synimin 

që ndryshe nga një vit më 

parë, dëmet të eleminohen 

plotësisht”, tha përgjegjësi i 

zyrës së emergjencave civile në 

prefekturën e Kukësit, Azem 

Tema. Sipas tij, “edhe pse nuk 

ka raste zjarresh, funksionon pa 

ndërprerje shtabi i emergjencës 

civile, që në cdo rast të shfaqjes 

të mundësohet eleminimi i pasojave”. 

Ndryshe nga një vit më parë, 

kur në më pak se dy muaj në 

qarkun e Kukësit u shkrumbuan 

nga zjarri 1002 ha pyje dhe u 

përshkuan nga flakët e zjarrit 

mbi 5200 ha pyje, këtë vit situata 

është është plotësisht nën 

kontroll dhe monitorohet në 

shumicën e rasteve gjatë 24 

orëve nga vetë komuniteti”, 

thotë drejtori i ndërmarrjes së 

shfrytëzimit pyjor, Fatmir Gjana. 

Sipas tij, shkaku i ndryshimit të 

menjëhershëm të situatës është 

fakti se mbi 65 për qind e 

sipërfaqes pyjore të rrethit të 

Kukësit ka kaluar në pronësi e 

përdorim të komunitetit, i cili 

është vetë i interesuar edhe për 

mbrojtjen dhe shfrytëzimin me 

kriter të kësaj pasurie. “Kalimi i 

pjesës më të madhe të pyjeve 

në shërbim të komunitetit, është 

shkaku i ndryshimit të situatës 

në krahasim me një vit më 

parë”, thotë Gjana. 

Megjithë temperaturat e larta 

të kësaj vere, në qarkun e 

Kukësit janë përshkuar nga zjarri 

vetem rreth 1,5 ha pyje. Eshtë 

konstatuar se rastet e 

shfaqjes së zjarrit në masivet 

pyjore janë rrjedhojë kryesisht 

e pakujdesisë së barinjve që në 

këtë periudhë janë banorë të 

pyjeve në lartësitë e mbi 1000 

metrave. 

Kukes: Gjate 24 

oreve te fundit kane 

hyre ne pikat 

kufitare 2.073 

shtetas kosovare 

Dita e parë e gushtit nuk ka 

shënuar ndonjë fluks të madh 

të hyrjes së kosovarëve në 

drejtim të plazheve shqiptare. 

“Ka një fluks mesatar, në krahassim 

me hyrjen e kosovarëve 

gjatë ditëve të fundit të korrikut, 

ndonëse është për t’u theksuar 

fakti se në krahasim me të 

njëjtën periudhë të vitit të kaluar 

fluksi është shumë më i 

madh”, tha drejtori i policisë 

kufitare të qarkut të Kukësit, Ylber 

Zyberi. 

“Gjatë 24 orëve te fundit 

numri i shtetasve kosovarë që 

kanë hyrë në Shqipëri është 

2.073 persona me 660 mjete, prej 

të cilave 30 janë autobuzë, ndërsa 

pjesa tjetër janë furgonë e 

mjete të vogla”, saktësoi Zyberi. 

Ndërkohë, gjatë 24 orëve të 

fundit është vërejtur një rënie e 

ndjeshme e shtetasve shqiptarë 

që hyjnë në Kosovë. Këtë e tregon 

fakti se gjatë 24 orëve të 

fundit kanë hyrë në Kosovë 

përmes 5 pikave të kalimit kufitar 

rreth 500 shtetas shqiptarë, 

kryesisht tregtarë, gjë që në 

këtë periudhë është një tregues 

normal në kushtet kur pjesa më 

e madhe e banorëve edhe të 

zonës verilindore u drejtohen 

plazheve. 

Bëhet e ditur se gjatë këtij viti 

fluksi i hyrjes së shtetasve kosovarë 

në drejtim të plazheve 

shpiptare ka një rritje të 

ndjeshme, bile ka arritur deri në 

rreth 3.000 persona në 24 orë, 

gjë që nuk është parë asnjëherë 

gjatë këtyre viteve të pas konfliktit 

në Kosovë në pranverën e 

vitit ’99. “Pozitive është fakti se 

edhe pse fluksi është i madh, 

deri tani nuk ka ndodhur asnjë 

rast aksidenti me pasojë humbjen 

e jetës, apo ngjarje të tjera të 

jashtëzakonshme”, pohojnë 

burime zyrtare të policisë së 

qarkut të Kukësit 

Pavarësisht nga fluksi i lartë, 

puna pa ndërprerje gjatë 24 

orëve në doganën e Morinit, ku 

punohet me 6 sportele, ka bërë 

të mundur eleminimin e rradhës 

e të kohës së qëndrimit të 

udhëtarëve që hyjnë e dalin nga 

Shqipëria në Kosovë e anasjelltas. 

Forcat e policisë lokale vazhdojnë 

kontrollin me postoblloqe 

të lëvizshme të gjithë aksit 

rrugor Morinë - Kukës - Qafë 

Shllak, ndërsa kanë rritur bashkëpunimin 

me forcat e policisë 

së qarkut të Shkodrës, edhe pse 

në të gjitha rastet kur ka lëvizje 

me autokolonë të kosovarëve 

ato shoqërohen me mjete të policisë 

nga njëri rreth në tjetrin. 

Kukës: Buxheti i 

shtetit dhe banka 

botërore, investime 

për infrastrukturën 

rrugore 

Doganat dytësore të kalimit 

kufitar mes Shqipërisë e Kosovës 

si, Pika e kalimit Doganor 

Qafë Prush, Dogana e Shishtavecit 

dhe Dogana e Orgjostit, 

vazhdojnë të jenë aktive, por me 

probleme në infrastrukturën 

rrugore. “Nisur nga këto kushte, 

buxheti i shtetit ka akorduar 

500 milionë lekë për rikonstruksionin 

tërësor të aksit rrugor 

Qafë Prush - Krumë”, thotë nënprefekti 

i Hasit Elez Maci. 

“Aktualisht, punimet e rikonstruksionit 

të këtij aksi rrugor me 

gjatësi prej 17 kilometrash që po 

kryhen nga firma ndërtuese 

“Geci”, janë përshpejtuar edhe 

për faktin se janë zgjidhur të 

gjitha problemet e pronësisë 

mbi tokën”, thotë kryetari i komunës 

së Golajt, Adem Lala. 

Ndërsa një projekt tjetër financohet 

nga Banka Botërore 

për ndërtimin e infrastrukturës 

rrugore, e cila do të mundësojë 

lidhjen e zonave rurale të qarkut 

të Kukësit me fshatrat kufitare 

të Kosovës. “Zbatimi i këtij projekti 

qe sapo ka nisur, mundëson 

ndryshimin e gjithë situatës 

së infrastrukturës rrugore 

të zonës verilindore”, thotë 

përgjegjësi i zyrës së shërbimeve 

në këshillin e qarkut, Albert 

Zeneli. 

Sipas tij, “u është kërkuar 

strukturave të pushtetit vendor 

përgatitja e projekteve për rikonstruksionin 

e rrugëve rurale, 

mes të cilave edhe ato që lidhin 

fshatrat kufitare të Shqipërisë 

dhe Kosovës, projekt që financohet 

nga Banka Botërore” 

Kukes: Po 

zbatohen 11 

projekte me fonde te 

PNUD-it 

11 projekte po zbatohen në 

qarkun e Kukësit me fonde të 

PNUD-it, ku pjesëmarrës në investim 

për cdo projekt është 

edhe komuniteti. “Një gjë e tillë 

është mjaft e rëndësishme, pasi 

angazhon komunitetin në 

mirëmbajtjen e investimit të kryer, 

ndonëse kontributi i komunitetit 

është simbolik”, thotë 

oficeri i zhvillimit rural në zyrën 

rajonale të PNUD-it, Bukurosh 

Agjencia e Legalizimit, Urbanizimit 

dhe Integrimit të Zonave/ 

Ndërtimeve Informale (ALUIZNI) 

në qarkun e Elbasanit organizoi 

një trajnim një ditor me specialistët 

e terrenit, topografë, teknikë ndërtimi, 

operatorë dhe gjithë stafin e 

institucionit, me qëllim zbatimin 

praktik të ligjit për legalizimet, i cili 

së fundi ka pësuar disa ndryshime 

me miratim të Kuvendit të Shqipërisë. 

Drejtori i kësaj agjencie 

në Elbasan, Ditor Musai, informoi 

të gjithë pjesëmarrësit për zhvillimet 

e reja në strukturën e ALUIZ- 

NI-it dhe për punën që ata do të 

bëjnë me zonat kadastrale. “Për 

këtë qëllim do të ngrihen 8 grupe 

me nga 3 pjesëtarë, një topograf, 

një teknik ndërtimi dhe një operator, 

që do të merret me përpunimin 

e të dhënave në kompjuter, në 

mënyrë që matjet e ndërtimeve informale 

të qytetarëve mbështetur 

tek vetëdeklarimet e tyre të jenë sa 

më të sakta dhe konform kërkesave 

të procesverbalit të konstatimit”, 

theksoi Musai. Ai u 

Onuzi. “Përgjithësisht, të gjitha 

investimet kanë nisur dhe bashkëpunimi 

me pushtetin vendor 

është i kënaqshëm, gjë që ka 

përshpejtuar ritmet e punimeve 

si, në rikonstruksionin e një 

rruge rurale në komunën e Fierzës, 

sistemim trotuari e ndricim 

të saj në bashkinë e Bajram Currit, 

investime këto që kanë 

ndikuar në zbutjen e nivelit të 

papunësisë në rrethin e 

Tropojës, ku vetëm gjatë këtij 

viti nga PNUD-i po zbatohen 7 

projekte”, thotë përgjegjësi i 

zyrës së arsim-kulturës në 

qarkun e Kukësit, Petrit Palushi. 

Sipas tij, këto investime kanë 

mundësuar jo vetëm përmirësimin 

e infrastrukturës së godinave 

të arsimit e shëndëtësisë, 

por edhe kanë mundësuar punësimin 

e mbi 170 personave, kryesisht 

nga zonat rurale të rrethit. 

Në këtë rreth është drejt përfundimit 

rikonstruksioni i dy 

shkollave të mesme në komunën 

e Pacit, në Pac e Zogaj me një 

fond të përgjithshëm prej 15 milion 

lekësh. Po ashtu, përmes 

fondeve të PNUD-it po zbatohen 

edhe 3 investime në rrethin 

e Kukësit dhe një tjëtër në 

rrethin e Hasit. Përmes tyre përfitojnë 

mbi 7000 banorë, ndërsa 

parashikohet që të gjitha investimet 

në të 11 projektet të përfundojnë 

brenda vitit. 

Kukes: Dy firma 

italiane tregojne 

interes per 

prodhimin e 

energjise nga era 

Mundësitë e shfrytëzimit të 

alternativave për përmirësimin e 

situatës së furnizimit të konsumatorëve 

me energjinë elektrike 

në qarkun e Kukësit janë 

të mëdha, jo vetëm përmes 

hidrocentraleve të vegjël për 

shkak të pasurisë ujore, por edhe 

të shfrytëzimit të erës. 

Është kjo arsyeja që përfaqësues 

të prefekturës së Kukësit 

kanë marrë kontakt me 2 firma të 

5 

mëdha italiane të kësaj fushe, te 

cilat, pas një monitorimi kanë 

shprehur interesin e tyre për 

mundësinë e prodhimit të energjisë 

elektrike nga era. 

“Sapo jemi kthyer nga Italia, 

pas një kontakti në Kukës me 

përfaqësues të firmave italiane 

“Bonkom” dhe “Asja”. Të dy 

firmat janë mjaft të interesuara 

për të investuar në drejtim të 

prodhimit të energjisë elektrike 

nga era”, tha përfaqësuesi i 

prefektures, Ilmi Lisha. Sipas tij, 

të dy firmat kanë shprehur interesin 

për të investuar, ndërsa 

kanë nisur punën për plotësimin 

e gjithë dokumentacionit të duhur 

sipas ligjeve të shqiptare. 

“Një gjë është e sigurt, ata kanë 

një interes të madh për të investuar 

në këtë sektor pas një studimi 

që i kanë kryer”, thote 

Lisha. Qarku i Kukësit ka edhe 

nje pasuri të madhe ujore për 

ndërtim të hidrocentraleve 

lokale. Kete e tregon edhe investimi 

prej rreth 12 milion euro 

për ndërtimin e hidrocentralit në 

vendin e quajtur Ura e Lapajve 

në këtë rreth, që konsiderohet 

nga specialistët vetëm fillimi i 

punës për ndryshimin e gjendjes. 

Punimet që po kryhen nga firma 

private e ndërtimit “Gjoka”, konsiderohen 

për këtë vit si një nga 

investimet kryesore të ndërmarra 

nga biznesi privat në këtë zonë”, 

thotë drejtori teknik i ndërtimit të 

këtij hidrodcentrali, Bajram Cika. 

Sipas tij, “nëse ndërhyhet edhe 

nga firmat e huaja në drejtim të 

shfrytëzimit të erës, mund të zgjidhet 

përfundimisht problemi i furnizimit 

me energji elektrike të konsumatorëve”. 

Sipas specialistëve, 

vetëm në rrethin e Kukësit mund 

të ndërtohen mbi 10 hidrocentrale 

të vegjël. Aktualisht, në kete qark 

janë 10 hidrocentrale lokale, prej 

të cilave 7 në rrethin e Tropojës, 2 

në rrethin e Kukësit dhe një në 

rrethin e Hasit, që janë ndërtuar 

në fillim të viteve ’70, por që aktualisht 

funksionojnë vetëm 3 prej 

tyre. 

Elbasan: ALUIZNI trajnon 

specialistët e agjencisë së legalizimit 

tërhoqi vëmendjen të gjithë 

specialistëve, veçanërisht atyre 

të terrenit për një punë korrekte, 

cilësore dhe të saktë, në mënyrë që 

qytetarët të ndërgjegjësohen për 

zbatimin real të ligjit të legalizimeve, 

si një nga detyrat bazë të legalizimeve 

në Shqipëri. Në këtë trajnim 

u vendos që në çdo muaj materialet 

e të dhënave të marra në terren 

të përpunohen saktësisht, duke i 

hapur kështu rrugë dhe kompensimit 

të ish-pronarëve, të cilëve u 

janë zënë trojet nga ndërtimet informale. 

Ndërkohë specialistët 

kërkuan shpjegime juridike dhe inxhinierike 

lidhur me qartësimin e situatave, 

që do t’u paraqiten grupeve 

treshe në terren. Nga grupet u 

kërkua seriozitet dhe përfaqësim 

dinjitoz përpara qytetarëve për një 

punë efektive fillimisht në zonën 

8523 që përfshin lagjet “Skënderbej”, 

“Dyli Haxhire”, “28 Nëntori” 

dhe “Syrja Dylgjeri”. Në qarkun e 

Elbasanit numërohen rreth 18700 

ndërtime informale, të cilat presin 

legalizimin. 

Banka botërore 800 

mijë USD për 

ndertim 

800 mijë dollarë është fondi 

që Banka Botërore do t’i japë 

Bashkisë së Elbasanit për suvatimin 

dhe lyerjen e fasadave 

të pallateve në lagjen “Vullnetari” 

të qytetit. Kryetari i Bashkisë, 

Qazim Sejdini tha se “është 

përcaktuar lagja “Vullnetari” 

si projekti “pilot” që do të zbatojë 

kjo bankë, qe konsiston në 

suvatimin e mureve të jashtme 

dhe lyerjen me bojë të më 

shumë se 15 pallateve në këtë 

lagje. Investimi pritet që të çelet 

në fillimin e vjeshtës dhe 

do të përfundojë në fillim të 

dimrit”. Sipas Sejdinit, Bashkia 

do të subvecionojmë 20 % 

të këtij investimi me të ardhurat 

vendore dhe është 

përzgjedhur ky bllok banesash, 

pasi banorët e tyre rezultojnë 

më të varfërit e qytetit.

6 Agrobiznesi 

8 - 21 Gusht 2008 

MEDIA PER AGROBIZNESIN 

ONITORIMI I SHTYPIT SHQIPTAR 

Media shqiptare gjatë kohëve të fundit ka intensifikuar vëmendjen ndaj bujqesise dhe agrobiznesit falë edhe një procesi të thellë 

transparence të ndërmarrë nga Keshilli i Agrobiznesit Shqiptar. Pasqyrimi i veprimtarive të Ministrise se Bujqesise Ushqimit dhe 

Mbrojtjes se Konsumatorit dhe KASH-it në përgjithësi, zë nje vend te konsiderueshem të faqeve ekonomike të gazetave dhe 

emisioneve informative në mediat elektronike, por KASH synon më tej. Të ndryshojë qëndrimin e medias ndaj argumenteve 

bujqesor dhe industrise agroushqimore. 

Duke lexuar mëposhte, ju mund të gjeni komentet e medias së shkruar rreth bujqesise dhe agroindustrise ne një paraqitje të 

përmbledhur dhe koherente të faqeve të gazetave shqiptare. 

Gjana: Rrugët e mira ndihmojnë bujqësisë 

Ministri i Bujqësisë, Jemin Gjana cilësoi në konferencën e 

djeshme për shtyp, se investimet në infrastrukturën rrugore të 

ndërmarra nga qeveria shqiptare, janë një mbështetje direkte edhe 

për bujqësinë. “Investimet në rrugë e kanë kthyer Shqipërinë në 

një kantier të rehabilitimit të infrastrukturës rrugore, që pritet të 

ndikojnë në rritjen e vlerës së tokës bujqësore në këto zona, vlerën 

e aseteve bujqësore, nxitjen e prodhimit dhe lehtësimin e transportit 

të produkteve”, - u shpreh ai. 

18 Korrik 2008 

Bujqesia, vitin tjeter Agjenci Subvencionimi 

Brenda vitit 2009 do te filloje funksionimin Agjencia e Subvencionit 

te sektorit bujqesor. Nisma me e re e qeverise, u be publike dje 

dhe pritet qe t’i jape hov nje nder sektoreve me te rendesishem te 

ekonomise shqiptare. Deri me tani jane aplikuar skema te tjera per 

subvencionimin e sektorit te bujqesise, por duke filluar nga viti i 

ardhshem, perfitimi i fondeve do te behet sipas nje menyre te re. 

Ministri i Bujqesise, Jemin Gjana, u tregua shume optimist per ngritjen 

e kesaj agjencie, pasi do t’u jape zgjidhje problemeve ne kete 

sektor. Sipas parashikimeve, kjo agjenci do te jete nje njesi qe do te 

beje pagesat, nderkohe qe pikerisht ne kete institucion, fermeret do 

te aplikojne per te perfituar fondet e vena ne dispozicion. Pra, do te 

jene pikerisht fermeret, te cilet me aplikimet e tyre do te orientojne 

vemendjen e kesaj agjencie. Nderkohe dje, gjate prezantimit te ketij 

projekti, ku moren pjese ministrat Gjana, Ruli dhe Bode u vu theksi 

ne perdorimin me eficence te fondeve nga kjo agjenci. Gjate fjales se 

tij, ministri i Financave, Ridvan Bode, deklaroi se “ne jemi nje vend 

deficitar dhe kjo ne kuptimin qe edhe pse jemi nje vend bujqesor, ne 

jemi importues neto te mallrave ushqimore. Bilanci yne tregtar edhe 

ne sektorin e bujqesise, te ardhurat e bujqesise, te blegtorise mbeten 

deficitare”. Pikerisht per kete arsye, ai kerkoi qe fondet te perdoren 

ne drejtimin e duhur, pasi nuk jane ndihme sociale per shtresat e 

varfra, por per mbeshtetjen e sektorit bujqesor. Sektori bujqesor 

vijon te mbetet akoma pak i tregtueshem, pikerisht per kete arsye, 

ministri Bode kerkoi qe te behet kujdes per te mos e nxjerre nga tregu 

produktin bujqesor, por per t’i dhene me teper mbeshtetje. Sipas te 

dhenave rreth 60-70 per qind e prodhimit bujqesor vetekonsumohet 

ne ferme, ndersa pjesa tjeter, pra 30 deri ne 40 per qind futet ne 

zinxhirin tregtar. Aktualisht, Ministria e Bujqesise, Ushqimit dhe 

Mbrojtjes se Konsumatorit ka vleresuar 35 subjekte, fituese te subvencionit 

per normen baze te kredise... 


Ushqimet e skaduara, Ministria e Bujqësisë 

në 6 muaj asgjesoi 10407 kuintal 

Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit 

ka bllokuar dhe asgjesuar 10407 kuintal ushqime jashtë standardeve 

për konsum, me vlerë 94 milionë e 358 mijë lekë. Kjo sasi 

është sekuestruar gjatë kontrolleve të ushtruara në gjashtë muajt 

e parë të vitit 2008, në tregjet e vendit. Zëdhënësi i MBUMK-së, 

Rexhep Shahu, tha dje se, “gjatë kësaj periudhe inspektorët e ushqimit 

kanë realizuar rreth 17.483 kontrolle në njësi tregtare, magazina 

e dogana për produkte të ndryshme ushqimore ose mesatarisht 

2.914 kontrolle në muaj si dhe kanë vendosur 65 gjoba me vlerë 1 

milionë e 267 mijë lekë”. 

Duke cilësuar sigurinë ushqimore si një nga prioritetet e 

MBUMK-së, Shahu tha se, me strukturat e inspektoriatet e saj, 

ministria kontrollon produktin ushqimor, cilësinë e standardin e tij 

në prodhim e në treg, por nuk kontrollon kushtet higjieno-sanitare 

në të cilat tregtohet ky produkt. “Këtë e bëjnë bashkitë e komunat 

dhe inspektoriatet higjieno-sanitare që nuk duhet të shesin 

përgjegjësitë”,- tha Shahu. 


Një agjenci për pagesat e projekteve të 

huaja 

Kuadri ligjor Agjencia e Pagesave është agjencia më e re që do 

të ngrihet për menaxhimin e projekteve dhe investimeve të huaja 

në sektorin e bujqësisë. Bëhet e ditur se Ministria e Bujqësisë, 

Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit është duke përgatitur 

kuadrin ligjor, në përputhje edhe me standardet evropiane, me 

qëllim krijimin për herë të parë të Agjencisë së Pagesave. Sipas 

burimeve zyrtare, kjo agjenci do të ketë pikërisht këto kompetenca 

për të menaxhuar si do të zbatohen projektet e ndryshme me financime 

të huaja në sektorin e bujqësisë. Një numër i konsiderueshëm 

projektesh është duke u zbatuar aktualisht në sistemin 

e bujqësisë dhe ushqimit. Këto projekte zhvillimi për sektorin e 

bujqësisë financohen nga Banka Botërore, USAID-i, IFAD-i, FAO, 

MADA, SIDA, SNV. Duke iu referuar praktikave ndërkombëtare, 

pritet që përfshirja e këtyre investimeve në një agjenci të vetme të 

rrisë shkallën e efektivitet dhe realizimit me cilësi të projekteve të 

tyre. Agjencia e Pagesave do të funksionojë si një institucion që 

do të ketë për qëllim rritjen e efikasitetit të zbatimit të projekteve, 

menaxhimin e tyre dhe krijimin e rrjetit apo zinxhirit të projekteve 

në sektorë të ndryshëm të ekonomisë. 


Gjana: Tregu bujqësor po modernizohet 

Tregu i produkteve bujqësore në vend ka pësuar zhvillime rrënjësore 

në tre vitet e fundit, si rrjedhojë e investimeve të kryera. Ky 

është qëndrimi i ministrit të Bujqësisë, Jemin Gjana. I ndodhur në 

Komisionin Parlamentar të Veprimtarisë Prodhuese, për të njohur 

deputetët rreth situatës me ujitjen të tokave bujqësore, Gjana është 

shprehur se “tregjet bujqësore, në një pjesë të konsiderueshme 

të vendit, po shkojnë drejt modernizimit dhe përshtatjes sipas standardeve 

evropiane”. Duke renditur investimet e kryera për ngritjen 

e disa tregjeve në vend, Gjana tha se “në disa zona të vendit me 

prodhim të lartë bujqësor, si në Lushnje, Korçë, Berat, Shkodër, 

Vlorë etj., janë ndërtuar tregje moderne të shitjes me shumicë, duke 

krijuar një sistem të qëndrueshëm të rrjetit të marketingut”. Më tej, 

ministri tha se, përmirësimi i infrastrukturës së tregjeve e ka përmirësuar 

ndjeshëm marketingun e produkteve bujqësore, si dhe ka 

nxjerrë në pah kërkesën e fermerëve për zgjerimin e këtyre tregjeve 

dhe modernizimin e tyre me depo frigoriferike. Mësohet se gjatë 

viteve të fundit, janë rikonstruktuar 479 km kanale ujitëse me 490 

ura, 2320 porta lëshuese, duke vënë nën ujë rreth 30 mijë ha tokë. 


Rikthehet banka agrare, tani fond për 

bujqësinë 

Vitin e ardhshëm pritet të hapet një agjenci e re e cila do të japë 

kredi me terma të buta për fermerët. 

Përmes kësaj agjencie Bashkimi Evropian do të mbështesë zhvillimin 

bujqësor dhe rural, por kjo ndihmë do të jetë vetëm për vendet që janë 

anëtare të BE-së. Por duke qenë se vendi ynë nuk është bërë ende pjesë 

e BE-së, atëherë fillimisht fondet për këtë agjenci do të jepen nga buxheti 

i shtetit, dhe me anëtarësimin e Shqipërisë në BE do të përdoren paratë 

e donatorëve. Në fakt hapja e një agjencie të tillë do t’u vinte goxha në 

ndihmë fermerëve. Kjo pasi siç dihet edhe pse në treg operojnë një 

numër i konsiderueshëm bankash, shumë pak prej tyre kanë si prioritet 

kreditimin e bujqësisë. Sipas ministrit të Financave, Ridvan Bode, është 

shumë shqetësues fakti se vetëm 2 % e totalit të kredive janë dhënë në 

sektorin e bujqësisë, kur ky sektor jep 20 % të PBB-së. 

Agjencia. Në Ministrinë e Bujqësisë është prezantuar dje nisma për 

krijimin e Agjencisë së Pagesave... 


Gjana: Prodhimet bujqësore vuajnë nga 

mungesa e marketingut 

Fermerët vendas vuajnë nga mungesa e tregjeve, për shitjen e 

prodhimeve të tyre. Një gjë e tillë është deklaruar nga vetë ministri 

i Bujqësisë Jemin Gjana. 

“Këtë vit, prodhimi i fermerëve si në drithëra, ashtu edhe në 

fruta e perimeve është rritur. Por tek ne nuk ka tregje për të ruajtur 

këto produkte dhe për t’i përdorur ato pas përfundimit të sezonit, 

ashtu siç bëjnë vendet e tjera. Problem mbetët rrjeti i marketingut, 

dhe i ndërtimit të tregjeve të mëdha me kapacitet ruajtës”, ka thënë 

dje në komisionin e Veprimtarisë Prodhuese ministri Gjana. Mungesa 

e prodhimit vendas gjatë gjithë vitit është edhe arsyeja kryesore 

e çmimeve të larta, me të cilat përballemi çdo ditë. Kjo pasi 

duke qenë se gjatë muajve të dimrit kërkesa për mallra bujqësore 

plotësohet nga importi, çmimi i shitjes së tyre është në varësi të 

tregut të huaj. Gjatë raportimit në komision, ministri Gjana tha se 

investimet e kryera në ujitje dhe kullim, gjatë tre viteve të qeverisjes 

së maxhorancës, kanë përmirësuar dhe rritur ndjeshëm ujitjen 

e tokave bujqësore. “Gjatë viteve të fundit, janë rikonstruktuar 

479 km kanale ujitëse me 490 ura, 2320 porta lëshuese, duke vënë 

nën ujë rreth 30 mijë ha tokë”, ka thënë ai.... 


Prodhimi vendas për 80 për qind të 

konsumatorëve 

15 milionë USD për bujqësinë 

Prodhimi vendas aktualisht plotëson rreth 80 për qind të kërkesave 

të konsumatorëve për produktet bujqësore dhe blegtorale. 

Sipas ministrit të Bujqësisë Jemin Gjana, shifrat vërtetojnë se shumica 

e këtyre produkteve bujqësore dhe blegtorale prodhohen në 

vend dhe importet e tyre janë kufizuar shumë gjatë kësaj periudhe 

të vitit. Sipas ministrit Gjana, eksportet e prodhimeve bujqësore 

shqiptare janë rritur në këto gjashtë muajt e parë të vitit 2008 me 

rreth 25 për qind krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. 

Po kështu, sipas tij gjatë dy vjetve të fundit për bujqësinë janë 

dhënë fonde buxhetore në masën 15 milionë dollarë, u praktikua 

një politikë e re për bujqësinë, programi i skemave mbështetëse 

financiare për fermerët. Ministri raportoi referuar të dhënave zyrtare 

të publikuara për 6-mujorin e parë të vitit 2008, se janë prodhuar 

rreth 671 mijë ton perime dhe 148 mijë tonë fruta, ndërkohë që janë 

importuar 17 mijë tonë perime dhe 90 mijë tonë fruta. Po kështu, 

sipas të dhënave janë prodhuar 155 mijë tonë patate, 146 mijë tonë 

rrush, 21 mijë tonë fasule, ndërkohë që importet për këto produkte 

janë përkatësisht në nivelet, 19 mijë tonë, 7 mijë tonë dhe 286 tonë. 

“Gjatë dy vjetve të fundit janë shënuar ritme të rritjes edhe për 

prodhimet blegtorale dhe agroushqimore, si prodhimi i djathit, 

proshutës, mjaltit, ullinjve. Rritja e prodhimit vendas solli furnizim 

të tregjeve me këto produkte dhe një rënie të çmimeve për produktet 

e sezonit”, - theksoi Gjana. 


Berat, dhjetera kuintale ushqime te skaduara 

BERAT- Inspektorati i Cilesise se Ushqimit prane Drejtorise 

Rajonale te Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Konsumatorit 

zbulon dhjetera kuintale ushqime te skaduara. Nje kontroll i befasishem 

neper subjektet e prodhimit dhe tregtimit te mallrave ushqimore 

nga Inspektorati i ushqimit ka zbuluar dhjetera kuintale 

ushqime jashte afatit te skadences qe ende qendronin ne treg 

duke rrezikuar shendetin e konsumatoreve. Sipas specialistit prane 

ketij sektori, Ylmi Balliu gjate kontrollit jane sekuestruar 920 kg 

djathe, 24 kg gjalpe, 2.5 Kv patatina e biskota ... 

2 Gusht 2008

8 - 21 Gusht 2008 

FOKUS FOKUS NGA NGA RRETHET 

RRETHET 

Vlorë: AKKP, 

brenda muajit gusht 

gati tabloja e plotë e 

çmimeve të tokës 

Zyra Rajonale e Agjen 

cisë së Kthimit dhe Kompensimit 

të Pronave në 

qarkun e Vlorës, po realizon 

procesin e azhornimit të hartës 

së vlerës së trojeve, një proces 

që pritet të përfundojë brenda 

muajit gusht të këtij viti. 

Burime zyrtare nga kjo zyrë 

thanë se “ky proces tashmë i 

përvitshëm synon të pasqyrojë 

një vlerë reale financiare për 

trojet që ndodhen në qytet”. 

Specialistët po punojnë me 

të dhënat përkatëse për të krijuar 

tablonë e plotë të çmimeve 

që ofrohen për trojet, sipas 

zonave të ndryshme. Ky 

proces pritet të përfundojë 

brenda muajit gusht, gjë që do 

të krijojë kushtet për vazhdimin 

e kompensimit financiar të ishpronarëve, 

në funksion të vendimeve 

përkatëse të qeverisë. 

Harta e vlerës së trojeve, për 

qytetin e Vlorës, u realizua për 

herë të parë në muajin tetor të 

vitit të kaluar. Përfundimi i studimit 

për hartën e vlerës së 

trojeve për territorin e bashkisë 

së Vlorës u vlerësua si një nga 

momentet më të rëndësishme 

në procesin e kthimit dhe ko- 

Agrobiznesi 

Mikrofinanca rurale shprehje e mentalitetit 

modern që mbështet aktivitetin agrar 

Behar Gjoni Drejtor Departamenti në Union SHKK, në një prononcim për 

mediat shpjegon rolin e mikrokredisë në zhvillimin rural 

Ne bote, te varferit e 

zonave rurale jane 

me miliona, jo sepse 

nuk jane ne gjendje te administrojne 

te ardhurat e tyre, por 

sepse nuk i kane keto te ardhura. 

Studimet kane treguar se 

mikrondermarresit e zonave rurale 

marrin rendimente te larta 

te kapitalit qe ata investojne, 

problemi eshte se ata nuk kane 

akses te mjaftueshem per fonde, 

shperblimi i tyre ne pergjithesi 

mbetet i ulet, cka zgjat ciklin e 

varferise. Pra, aksesi per financim 

perben nje sfide per zhvillimin 

e aktiviteteve ekonomike 

rurale. Mikrofinanca ofron perspektiva 

ne kete drejtim. 

Dukeu ndalur ne fillimet e 

ketij aktiviteti, Gjoni shpjegon 

se, mikrokredia e ka zanafillen 

ne kooperativat e krijuara ne 

Evrope ne fund te shekullit te 

19 ajo konsiston kryesisht ne 

dhenien e shumave te vogla 

huaje individeve qe nuk kane 

mundesi t’i marrin prane 

bankave klasike. 

Ne dhjetevjeçaret e fundit te 

mpensimit të pronave. Kështu, 

përcaktimi i vlerës së trojeve, 

sipas zonave, krijon hapësirat e 

duhura që procesi i kompensimit 

të vazhdojë me ritmet e 

nevojshme. 

Paralelisht me këtë, Zyra Rajonale 

e Agjencisë së Kthimit 

dhe Kompensimit të Pronave 

për Vlorën ka mbyllur edhe procesin 

e grumbullimit të dokumentacionit 

përkatës për të 

gjithë qarkun, duke e përcjellë 

atë drejt Zyrës Qendrore. Prej 

krijimit të kësaj strukture, gjatë 

dy viteve të fundit në Vlorë, janë 

mbyllur ose janë në proces, mbi 

450 dosje. Nderkohe vete ALU- 

IZNI po pergatit prezantimin e 

plote te cmimeve te tokes ne 

shkalle kombetare, me qellim 

hapjen e rruges se financimit 

dhe te kompesimit te ishpronareve, 

duke perfshire pronaret urbane 

dhe ato rurale. 

Menjehere pas kesaj faze 

perfaqesues te ALUIZNI-it jane 

shprehur se do te filloje procesi 

i shperndarjes dhe i kompensimit 

direkt te ish pronareve. Duke 

synuar keshtu zgjidhjen e nje 

problemi tejet te rendesishem ku 

prona shkon tek i zoti. 

shumte jane ekspertet qe po 

shprehen ne fushen e mikrofinances. 

E nisur ne vitet 1970 ne 

nje kontekst krize dhe urie ne 

Bangladesh mikrokredia i ngjante 

nje sfide madhore. Ne cdo 

sektor te jetes zhvillimi dhe kompleksiteti 

i problematikes sjellin 

nevojen per kooperim.Ne sektorin 

financiar ky kooperim ka 

patur si rezultat final krijimin e 

bankave kooperative(referuar 

ligjit 8782 te dates 3.05.2001 ne 

Shqiperi keto emertohen Shoqeri 

kursim-kredi). 

Fillimet e mikrofinances ne 

Shqiperi, thote Gjoni, u shfaqen 

ne zonen rurale ne fillim te viteve 

90. Kjo sepse Shqiperia eshte 

nje vend ku rreth 50 % e popullsise 

jeton ne zonat rurale dhe 

sepse shumica e njerezve te varfer, 

si ne shume vende ne zhvillim, 

jetonin ne keto zona. Ne kete 

kohe, pas ndryshimit te sistemeve 

u krijuan me shume se 300 

000 ferma te vogla qe prodhonin 

vetem per konsum te 

brendshem dhe ndesheshin me 

shume veshtiresi per fillimin dhe 

Emblema e Elbasanit 

në traditën e prodhimit 

të verës 

Rikthehet në Shqipëri mbas 

15 vitesh emigrim në ishullin 

Rodos të Greqise, pasi ishte 

larguar mjaft i ri dhe punoi në një 

fabrikë vere në këtë ishull, ku dhe 

mori të gjithë pervojen e punës atje, 

për t’u rikthyer me mendimin për 

të investuar në vendin e tij. Alfred 

Fezullau, 40-vjeçari nga Cerriku, ka 

shpenzuar 200 mijë euro për të investuar 

në një kantinë vere të një 

cilësie të lartë. “E kam nisur këtë 

aktivitet pasi e kam shumë pasion 

prodhimin e verës dhe i përkushtoj 

të gjithë jetën time që të pëlqehet 

nga të gjithë, pasi është me të 

vërtetë origjinale”, tha Alfredi ne 

nje interviste. 

Investimi 

Në vitin 2006 rikthehet përfundimisht 

në Shqipëri për të investuar 

shumë pranë shtëpisë së tij, e 

cila ndodhet në dalje të Cerrikut, 

prane godines se kantinës. Vec saj, 

Alfredi ka mbjelle edhe 1.5 hektarë 

me vreshta. Paisjet brenda 

kantinës janë të blera në Francë, 

ku përfshihen katër sillose, dy prej 

të cilave janë inoksi dhe dy të tjerat 

me sistem ftohës, si dhe 30 fuci 

franceze për depozitimin e verës. 

Vera e prezantuar në panairin “Dita 

e verës shqiptare” më 6 qershor 

nga kantina “Alfred” zuri vendin e 

parë në Shqipëri. Në këtë kantinë 

prodhohen dy lloje vererash, e 

financimin e aktiviteteve qe 

gjenerojne te ardhura. 

Nisur nga aksioma e njohur 

qe sherbimet financiare jane vitale 

per reduktimin e varferise, 

si dhe aftesimin e njerezve per 

menaxhimin e shpenzimeve, kursimeve 

dhe nevojave per investime 

, Projekti i Kredise Rurale, i 

cili sot eshte institucionalizuar 

si Unioni SHKK, u angazhua per 

krijimin e nje sistemi financiar 

koooperativ, mbi bazen e eksepriences 

boterore, mbeshtetjen 

e donatoreve e qeverise, si dhe 

partneritetin e vertete me komunitetin 

rural. 

Sipas tij, Misioni i Unionit 

dhe SHKK-ve, i percaktuar ne 

statut, eshte mbeshtetja e individeve 

me te ardhura te ulta, 

praktikisht te perjashtuar nga 

sistemi bankar, banore te zonave 

rurale dhe gjysme urbane. Jane 

me dhjetra mije familjet fshatare 

qe kane mundur te investojne 

per aktivitete prodhuese, duke 

ndikuar ndjeshem ne krijimin e 

punesimit, rritjen e te ardhurave 

e permiresimin e kushteve te je- 

bardhë dhe e kuqe, ose “Riesling” 

dhe “Merlot”. Kantina “Alfred” 

është e paisur me licensë si dhe e 

kontrolluar dhe certifikuar nga Instituti 

Ushqimor i Tiranës, si dhe 

miratimi i etiketës me simbolin e 

kalasë së qytetit. “Zgjodha këtë 

simbol, pasi Elbasani është një 

qytet i lashtë me kalanë mes tij, si 

dhe sahatin që njihet jo vetëm në 

Shqipëri, por në mbarë Europën 

dhe botën”, thote ai. 

Prodhimi 

Kantina e verës “Alfred” e 

hapur prej dy vjetësh, prodhon 

rreth 20 ton verë në një stinë, prodhim 

përgjithësisht me rrush shqiptar 

dhe varietete merlot dhe 

riesling. Në këtë kantinë prodhohet 

verë e vitit 2005 e në vazhdim. 

Pjesa tjetër e rrushit merret në 

zonën e Dumresë. Vec kësaj, vetë 

pronari i kantinës ka invesuar duke 

ngritur vreshtën shumë pranë 

kantinës. Vera “Alfred” është 

mjaft e kërkuar në tregun shqiptar 

dhe aktualisht preferohet shumë 

në lokalet luksoze si dhe në tregun 

e Tiranës dhe të Durrësit. Vera 

prodhohet nga vreshtat rreth fshatrave 

Dumre, qe njihet për tokën 

dhe klimën favorizuese. Me ndihmën 

e Drejtorisë Rajonale të 


Mbrojtjes së Konsumatorit, pritet 

që vera “Alfred” të eksportohet 

edhe jashtë vendit. 

MIKROKREDIA 

MIKROKREDIA 

teses ne fshat. 

Unioni Shqiptar i Shoqerive 

Kursim Kreditit aktualisht operon 

ne trembedhjet rrethe te 

Shqiperise: Tirane, Durres, 

Kavaje, Elbasan, Gramsh, Lushnje, 

Fier, Vlore, Shkoder, Sarande, 

Berat, Peqin dhe Librazhd. 

Unioni SHKK eshte 

shume aktiv ne sigurimin e sherbimeve 

financiare dhe asistences 

teknike per 104 SHKK-te qe 

perfshijne nje total prej 800 fshatrash 

dhe 23 000 anetaresh, 

referuar fundit te 6-mujorit te 

pare 2008. 

Qe nga fillimi e deri tani, 

huadhenia eshte konsideruar si 

nje produkt kryesor i Unionit 

SHKK. Kjo per shkak se perfitojne 

shumica e anetareve dhe 

pjesa me e madhe e fitimit vjen 

nga ky sherbim. 

Ne prezantimin e te dhenave 

statikore financiare, Gjoni thekson 

se aktualisht portofoli i 

kredise ne rrjetin e SHKK eshte 

3.4 miliarde leke ( afersisht 

30 milion euro).Ky portofol administrohet 

nga rreth 16 000 

Rreth 65 fermerë dhe 

subjekte private, panair 

në plazhin e Velipojës 

Shkodër: Rreth 65 fermerë 

dhe subjekte private të 

qarkut verior të Shkodrës ekspozuan 

prodhimet e tyre në një 

panair të organizuar në plazhin e 

Velipojës, i mbipopulluar në këto 

ditë të nxehta nga disa qindra 

pushues vendas dhe të huaj 

Ky panair u organizua nga 

Drejtoria e Bujqësisë, Ushqimit 

dhe Mbrojtjes së Konsumatorit 

në prefekturën e qarkut të Shkodrës, 

komuna e Velipojës dhe 

Kooperacioni spanjoll AECID. 

Kryetari i komunës së Velipojës, 

Nikoll Marku, tha në çelje të këtij 

panairi se “komuna e Velipojës 

është e përfshirë në projektet e 

agrobiznesit, ndërkohë që panairi 

është një mundësi shumë e mirë 

për të promovuar vlerat 

prodhuese përpara një numri të 

madh pushuesish, një pjesë e 

mirë e të cilëve vijnë nga jashtë 

Shqipërisë”. Sipas tij, pushuesit 

kanë pasur mundësi të furnizohen 

me prodhimet e freskëta që 

kanë ofruar fermerët e qarkut të 

Shkodrës. Drejtori Bujqësisë, 

Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit 

në Shkodër, Guri Beshi, 

e argumentoi organizimin e këtij 

panairi në Velipojë për peshën e 

madhe që ka kjo komunë në prodhimin 

bujqësor, sidomos në 

konsumin që ka në stinën e verës, 

kliente, destinacioni kryesor i 

ketyre kredive eshte Bujqesia 

(serat, vreshtat, frutikultura) 

Blektoria ( lopet per prodhim 

qumeshti dhe mishi, blektoria 

e imet) si dhe aktivitete te tjera 

ne fuksion te prodhimit si mini 

baxho per perpunim qumeshti, 

furra buke etj.Keto kohet e fundit 

kane filluar te financohet 

edhe aktiviteti i agroturizmit dhe 

turizmi familjare,keto te theksuara 

ne zonen e Himares, Lukoves, 

gjirit te lalzit etj. 

Kursimi eshte nje produkt 

relativisht i ri ne krahasim me 

kredine, por mund te konsiderohet 

nje komponent i rendesishem 

i portfolit te kredise. 

Portofoli i kursimeve po rritet 

vazhdimisht dhe konsiderohet 

si nje burim i rendesishem financimi 

per huadhenien. Aktualisht 

thote ai, depozitat zene 

rreth 25 % te totalit te portofolit 

te kredise ( 8 milion euro). 

Sic shihet Shoqerite e kursim 

kreditit kane dy burime kryesore 

per te siguruar kredi per 

antaret e tyre, burimi i pare dhe 

7 

ku pushojnë rreth 100 mijë pushues. 

“Fermerët dhe prodhuesit 

me këtë rast jo vetëm ekspozojnë 

prodhimet e tyre, por në të njëjtën 

kohë edhe shtojnë mundësinë për 

tregtimin e tyre”, nënvizoi Beshi 

duke shtuar se panairi i promovimit 

të prodhimeve bujqësore tipike 

dhe i agrobiznesit në tregjet e 

vendit, është një eveniment i 

rëndësishëm në kuadër të nxitjes 

së zhvillimit të prodhimeve, 

zgjerimit të tregjeve, rritjes së fitimit, 

promovimit të prodhimeve organike, 

zhvillimit të turizmit dhe 

zhvillimit rural në përgjithësi. 

Pjesëmarrës në çeljen e panairit 

ishte dhe përgjegjësi i projekteve 

pranë agjencisë spanjolle të 

bashkëpunimit ndërkombëtar për 

zhvillim, Alvaro Nieto, i cili u 

shpreh se “nuk është e rëndësishme 

vetëm t’i prodhosh këto 

produkte, por në të njëjtën kohë 

duhet të dish se si t’i shesësh”. 

Nieto tha se të tilla panaire janë 

në projekt të organizohen edhe 

në vende të ndryshme të Europës 

për të ofruar prodhimet shqiptare 

sa më afër Europës. Pavionet e 

këtij panairi janë vizituar nga 

pushues të shumtë që ndodhen 

aktualisht në plazhin e Velipojës, 

për të cilët kjo ditë ka qënë një 

mundësi e mirë për të bërë furnizimet 

e tyre me produkte të freskëta. 

kryesor per momentin jane linjat 

e kredise qe Unioni huazon 

per SHKK dhe depozitat e 

antareve.Unioni SHKK krahas 

linjave te kredise qe i ka mare 

nga Banka boterore, kooperacioni 

Spanjoll dhe donatore te 

tjere, ofron e dhe sherbime te 

tjera per rrjetin e SHKK-ve si 

Trajnim, asistence teknike, kontroll 

dhe mbikqyrje si dhe pregatitjen 

e raportve financiare per 

vete ato dhe per banken e 

Shqiperise.Sic shihet Unioni 

SHKK tashme eshte pjese e 

sistemit financiar ne Shqiperi, ku 

fokusi kryesor i aktivitetit te tije 

dote vazhdoje te mbetet zona 

rurale e vendit. Duke u ndalur 

ne objektivat kryesore per te 

ardhmen Drejtori i departamentit 

te USHKK, thote se do 

te jene, zgjerimi i zones 

gjeografike te ndrehyrjes, ofrimi 

i produkteve te reja financiare 

te nevojshme per klientelen, 

si mikeosigurimi, transfertat 

bankare etje. ruajtaja e cilsise 

se portofolit te kredise dhe rritjae 

depozitave te antareve ne 

rrjete.

8 Agrobiznesi 

8 - 21 Gusht 2008 

REKLAME

8 - 21 Gusht 2008 

REKLAME 

Agrobiznesi 

9

10 Agrobiznesi 

8 - 21 Gusht 2008 

STATISTIKA 

ÇMIMET MESATARE TË SHITJES ME PAKICË 

(Perime) (Në lekë/kg) 28 Korrik - 3 Gusht 2008 

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max 

ÇMIMET MESATARE TË SHITJES ME SHUMICË 

(Perime) (Në lekë/kg) 28 Korrik - 3 Gusht 2008 


Burimi - Sektori i Statistikave, MBUMK 

SI PARAQITEN ÇMIMET NË TREGJET E NDRYSHME 

Çmimet e frutave dhe perimeve si te pakices çmimeve në tregjet e qyteteve të ndryshme të Çmimet mesatare krahasuese javore për 

ashtu edhe te shumices nuk paraqiten të njejta vendit, si dhe ndryshimet e çmimeve gjatë një pakicën, 28 Korrik - 3 Gusht 2008 

në të gjithë territorin e vendit tonë. Le të ndjekim, 

sipas të dhënave statistikore, ndryshimet e 

jave. Për këtë qëllim, janë marrë të dhënat e javes 

28 Korrik - 3 Gusht 2008. 

PERIME - FRUTA (Në lekë/kg) 

Çmimet mesatare krahasuese javore për 

shumicën, datat 28 Korrik - 3 Gusht 2008 

PERIME - FRUTA (Në lekë/kg)

8 - 21 Gusht 2008 

TË FRUTA - PERIMEVE NË VEND 

Luhatjet e javës (pakica) 28 Korrik - 3 Gusht Luhatjet e javës (shumica) 28 Korrik - 3 Gusht 

Kete jave ne krahasim me javen e kaluar çmimet e shitjes me pakice te 

rtikujve perime, fruta, fasule dhe patate kane stabilitet sidomos ne kulturat 

perimore ku uljet e rritjet e çmimeve jane ne vlera te vogla monetare. 

Keshtu nga 35 artikuj te krahasueshem qe gjenden ne treg, 13 prej tyre 

kane ulje çmimi , 15 artikujt kane rritje ndersa 6 artikuj nuk ka levizje çmimi. 

Perimet. Gjate kesaj jave ne krahasim me javen e kaluar nga 18 

artikuj qe ka tregu 6 prej tyre kane ulje çmimi qe variojne nga 1 deri ne 9 lek/ 

kg. Keshtu ulje kane lule lakra me 9 lek/kg, qepa e thate me 3 lek/kg, speci 

Kapi dhe ai i verdhe me 2 lek/kg, patellxhani e bamja me 1 lek/kg. 7 artikuj 

kane rritje çmimi si barbunja me 8 lek/kg, hudra e njome me 5 lek/kg, karrota 

me 4 lek/kg, lakra me 3 lek/kg, hudra e thate me 2 lek/kg dhe qepa e njome 

me 1 lek/kg. Domate cilesi e pare dhe dyte, trangulli, preshi e kungulli nuk 

kane levizje çmimi. Fasulja pllaqi ka rritje çmimi me 13 lek/kg, fasulja kokerr 

vogel ka rritje me 5 lek/kg, patatja gjithashtu ka rritje me 1 lek/kg. 

Frutat. Nga 13 artikuj qe ka tregu, 7 prej tyre kane ulje çmimi si fiku me 

68 lek/kg, rrushi me 28 lek/kg, molla me 16 lek/kg, limoni e dardha me 6 lek/ 

FRUTA 

FRUTA 

kg, kajsia me 3 lek/kg dhe shalqini me 1 lek/kg. 5 artikuj te tjere kane rritje 

çmimi si ananasi me 58 lek/kg, portokalli, kumbulla e pjeshka me 3 lek/kg, 

bostani me 1 lek/kg. Banania nuk ka levizje çmim 

Çmimet ne tregjet e shumices 

Ne kulturat perimore nga prodhimet e vendit nga 17 artikuj 11 prej 

tyre kane ulje çmimi si lule lakra me 13 lek/kg, speci i verdhe me 3 lek/ 

kg, speci Kapi, qepa e thate, kungulli e bamja me 2 lek/kg etj. 

4 artikuj kane rritje çmimi si barbunja me 6 lek/kg, karrota e hudra e 

njome me 3 lek/kg, sallata me 2 lek/kg etj. Preshi dhe hudra e thate nuk 

kane levizje çmimi. Fasulja kokerr vogel e patatja kane rritje me 2 lek/kg, 

misri e gruri kane ulje me 2 lek/kg ndersa fasulja pllaqi vogel nuk ka 

levizje çmimi. 

Frutat (prodhime vendi). Nga 8 artikuj ne treg 5 prej tyre kane ulje 

çmimi si rrushi me 17 lek/kg, molla me 9 lek/kg, dardha me 5 lek/kg, 

kumbulla dhe shalqini me 2 lek/kg. 2 artikuj kane rritje si kajsia me 5 lek/ 

kg e bostani me 1 lek/kg. 

ÇMIMET MESATARE TË SHITJES ME PAKICË 

(Në lekë/kg) 28 Korrik - 3 Gusht 2008 


ÇMIMET MESATARE TË SHITJES ME SHUMICË 

(Në lekë/kg) 28 Korrik - 3 Gusht 2008 


Agrobiznesi 

11 

ÇMIMET MESATARE 

KRAHASUESE TË 

PAKICËS SË PERIMEVE 

DHE FRUTAVE 

JAVA KATERT E KORRIKUT 

2007 DHE 2008 

Perimet 

Frutat 

(vijon në faqen 12)


8 - 21 Gusht 2008 

PERIMTARI 

VRESHTARI 

BUJQESIA PRAKTIKE 

erimet: Roli i mikro elementëve 

(Vijon nga numri i kaluar) 30 – 160 ppm. 

Kjo formë jonike më parë fi kso- anëve të gjethes që janë më të zbe- bimëve, klorofi la nuk ka mundësi 

ROLI FIZIOLOGJIK I 

ZINKUT (Zn) 

Zinku merr pjesë në procesin e 

ormimit të karbohidrazes, koponim 

organik ky mjaft i rëndëishëm, 

i cili merr pjesë në realizmin 

e fotosintezës. Gjithashtu ky 

lement merr pjesë aktive në proesin 

e frymemaerrjes nëpërmjet 

ermentit katalaze. Zinku merr 

jesë në mënyrë specifi ke në sinezën 

dhe aktivizimin e fermentëve 

ë auksinës dhe të gibërëlinës, ferente 

këto që janë të përqëndrura 

kryesisht në indet meristemaike 

të konusëve të rritjes. 

Shënjat tipike të mungesës së 

inkut te perimet është se në 

onuesin e rritjes sidomos gjethet 

majës ngelin shumë më të vogla 

ga ato normalet dhe më pas shaktohen 

shënjat e klorozës së 

yre. Kjo sidomos në mes neraturave. 

Mbi gjethet e klorotiuara 

zhvillohen njolla kafe dhe 

jesa e llapës së gjethes mblidhet. 

ëkroza zhvillohet me shpejtësi 

he brënda pak ditëve gjethet 

ëmtohen. Gjithashtu vihet re se 

ritja e ndërnyjeve është më e kufi 

uar. Duke qënë se këto bimë nuk 

anë mundësi të realizojnë normalsht 

aktivitetet e tyre jetësore, rrjehimisht 

që prodhimi dhe cilësia e 

yre bie ndjeshëm. Sasia optimale 

elementit Zn në bimë llogaritet të 

etë në vlerat 27; 20-40; 65-198 ppm. 

dërsa shënjat e mungesës së 

ëtij elementi ndihen nëse sasia e 

ij zbret në 6-15 ppm. Mungesa e 

ingut është karakteristike në tokat 

gërryera dhe të varfëra. 

Tokat e pasura me elementin 

n, janë ato toka që kanë origjinën 

ga shkembijtë magmatike dhe baaltët. 

Këto lloje tokash përveç 

inkut, janë të pasura edhe me eleentët 

bakër (Cu) dhe magnez 

Mg). Përmbajtja e Zn në këto toka, 

rrin rreth 110 ppm. Tokat argjilore 

he subargjilore veçanërisht kur 

anë të pasura me humus, përmajnë 

zakonisht rreth 60 ppm të elmentit 

Zn. Sipas studimeve të 

niversitetit të Tokave Tiranë, 

okat e Shqipërisë përmbajnë nga 

Shënjat dalluese të tepricës së 

Zn Te bimët e perimeve, është nëse 

bimët mbeten të vogla dhe rritja 

ndërpritet. Gjethet e reja mbeten 

tepër të vogla dhe në to vërehet 

kloroza ndërmjet nervaturave, 

kurse nga ana e poshtme e gjethes 

merr ngjyrë të purpurt. Këto tipare 

ndryshojnë nga ato të shkaktuara 

nga mungesa e hekurit. Nëse nga 

mungesa e hekurit ngjyra e purpurt 

kalon nga maja për në bazë të 

llapës së gjethes, në mungesë të 

Zn ngjyra e purpurt vërehet edhe 

në anën e poshtëme. Në rastin e 

tepricës së zingut në tokë, gjethet 

e bimëve përmbajnë rreth 526-1489 

ppm Zn. Shënjat e toksicitetit nga 

zingu të këto bimë, ndodh kryesisht 

në serra. Për të parandaluar 

apo menjanuar efektin e tepricës 

apo të mungesës së zingut, bëhet 

gëlqerimi i tokës. Nëpërmjet këtij 

procesi pakësohet përmbajtja e fosfateve 

të pa asimilueshme për 

bimën. 

Zinku absorbohet mirë nga kompleksi 

thithes i tokës. Madje ai 

zën vëndin e dytë menjëherë pas 

hirogjenit. Radha e absorbimit të 

disa mikroelementëve nga koloidet 

e tokës është respektivisht sipas 

radhitjes: H > Zn > Ca > Mg > K, e 

me radhë elementët e tjerë. Në tokat 

lehtësisht acide, Zn është më i 

asimilueshëm nga bimët. Ndërsa 

në toka lehtësisht bazike ose më 

pak neutrale, bimët kanë vështirësi 

në asimilimin e këtij elementi. 

Kjo vërtetohet me faktin se në 

tokat e Myzeqesë, edhe pse ato 

kanë përmbajtje relativisht të lartë 

të zinkut, përsëri bimët vuajnë nga 

asimilimi. Kjo ndodh sepse reaksioni 

toksor është gati neutral ose 

lehtësisht bazik. Gjithashtu është 

vërtetuar se tëprimi me plehëra 

fosforike, bimët ulin aftësinë e asimilimit 

të Zn. 


MOLIBDENIT (Mo) 

Molibdeni luan një rol të rëndësishëm 

në jetën e bimëve të perimeve. 

Bimët e asimilojnë këtë element, 

në formën e jonit MoO3 

het në kompleksin thithes të tokës. 

Sasia e molibdenit në bimët e perimeve 

është relativisht më e vogël 

se mikroelementët e tjerë. Në përbërjen 

e lëndës së thatë ky element, 

gjëndet në rreth 0.19 – 0.22 ppm. 

Mo merr pjesë në reaksionet oksidoreduktive 

të azotit dhe transportimin 

e tij në organet më të reja 

të bimës. Ai ndikon veçanërisht në 

intensitetin e sintezës së klorofi lës 

dhe të fotosintezës në përgjithësi. 

Ai merr pjesë gjithashtu në sintezën 

e acidit askorbik dhe të vitaminës 

C. 

Mungesa e molibdenit ndodh 

në tokat ranore dhe ato që janë të 

pasura me hekur, në tokat torfi ke, 

në ato acide dhe që kanë pak kripra 

fosfatike. Sasia e këtij elementi në 

tokë është shumë e vogël dhe 

lëkundet në 0.03 – 0.4 ppm. Eshtë 

interesante të theksohet se në shumicën 

e mikroelementëve të tjerë, 

në reaksionet acide ose lehtësisht 

acide, ato bëhen më të asimilueshme 

nga bimët, të Mo kjo aftësi 

ulët. Kështu që gëlqerizimi i 

tokave me reaksion acid apo lehtësisht 

acid, rrit në mënyrë të 

ndjeshme shkallën e asimilimit të 

Mo nga këto bimë. 


KALCIUMIT (Ca). 

Roli i kalciumit Te bimët e perimeve 

është i lidhur ngushtë me 

ndërtimin e acideve të rëndësishme 

organike, të cilat shërbejnë 

për transformimin e lëndëve 

organike në karbohidrate dhe proteina. 

Ca merr pjesë në ndërtimin e 

përbërjeve pektinoze që janë më 

të përhapura në hapsirat ndërqelizore. 

Roli më i rëndësishëm i tij, 

qëndron në faktin që ky element, 

neutralizon veprimet e dëmshmë 

të joneve të tepërta të Na, K, Mg, 

Fe, etj. 

TE BIMËT QË VUAJNË 

NGA MUNGESA E 

KALCIUMIT (CA) 

Ne fillim ana e sipërme e 

gjetheve të reja ka ngjyrë të gjelbërt 

në të errët, me përjashtim të 

hta. Ana e poshtme e tyre merr 

ngjyrë të purpurt. Gjethet e reja 

mbeten të vogla, deformohen, 

përdridhen, zverdhen dhe marrin 

ngjyrë kafe në anët e tyre. Pika e 

rritjes së bimëve shkatërrohet. Në 

këtë fazë zhvillohet kloroza ndërmjet 

nervaturave të llapës së 

gjetheve të vjetra dhe formohen 

njolla të vogla nekrotike të cilat 

janë të shpërndara. Në fund këto 

gjethe shkatërrohen. Frutat japin 

shënja kalbëzimi. Rrënjët zhvillohen 

të dobëta dhe marrin ngjyrë 

kafe. 

Nëse në gjethe sasia e Ca që 

gjëndet është ulët në 0.8 % kalcium 

në formën e CaO (ndaj peshës 

së thatë), kjo do të thotë që bima 

ka mungesë të këtij elementi. Në 

praktike mungesa e kalciumit në 

pjesët vegjetative ndodh shumë 

rrallë. Kjo gjë mund të ndodhe në 

tokat torfi ke të pagëlqeruara. Ndërsa 

kalbja e frutave vihet re në tokat 

acide apo kur përqëndrimi i acidit 

është i lartë dhe shkaku kryesor 

është mungesa e kalciumit. 

Në mungesë të Ca, dëmtohet 

sistemi rrënjor dhe sidomos ai i 

formimit të qimeve thithëse. Qimet 

thithëse hidratohen sidomos në 

tëpricë të jonëve një valentë të elementëve 

të Na, K, Mg, Fe, etj. Në 

këtë rast sistemi rrënjor kthehet në 

një masë të qullët. Pas dëmtimit të 

sistemit rrënjor, dëmtohet dhe pjesa 

mbitoksore. Gjethet e reja 

humbin ngjyrën normale, që më 

pas bëhen më të nGushta. Gjethet 

më të vjetra e ruajnë gjëndjen normale 

për një kohë më të gjatë. Kalciumi 

shërben gjithashtu, për normalizimin 

e ekuilibrit fi ziologjik të 

solucionit ushqimor dhe atij qelizor. 


MAGNEZIT (Mg) 

Magnezi është i vetmi element 

i grupit të metaleve, që merr pjesë 

në ndërtimin e klorofi lës. Madje, 

Mg gjëndet në pjesën me qëndrore 

të klorofi lt, i cili rrethohet nga 4 

unaza piroli. Nga kjo në kuptojmë 

së pa prezencën e Mg, në qelizat e 

të ekzistojë dhe të sitetizohet. Nga 

sasia e përgjithshme e Mg të asimiluar, 

rreth 5-20% merr pjesë në 

ndërtimin e qelizave, ndërsa pjesa 

tjetër me acidet organike e peptinike. 

Deri tani elementi i magnezit, 

është futur në grupin e mikroelementëve, 

por në fakt për nga rëndësia 

e tij në këto bimë, ai gati mund të 

krahasohet me azotin, fasforin dhe 

potasin. 

Mungesa e magnezit në tokë 

shfaqet me një kloroze të përgjithshme. 

Por shënjat e para janë zverdhja 

e gjetheve dhe më e theksuar 

është në zonën midis nervaturave 

të gjetheve. Shënjat dalluese të 

mungesës së magnezit (sipas Tanaka 

1970), janë së majat e gjetheve të 

reja bëhen më të verdha, rrotullohen 

në drejtim poshtë dhe me kalimin 

e kohës nekrotizohen dhe rrëzohen 

përtokë. Me vazhdimin e mungesës 

së këtij elementi, bimët janë 

të destinuara të thahen. Ngjyra e 

verdhë përhapet gradualisht nga 

baza në majën e bimës. Mbi ngjyrën 

e verdhë e të ndritshme, shfaqen 

edhe njolla nekrotike, të cilat bashkohen 

dhe formojnë midis nervaturave 

rripa me ngjyra kafe. Mungesa 

e magnezit fi llon të ndihet 

më vonë sepse gjethet më të vjetra 

nuk jetojnë me dhe gjithë bima merr 

ngjyrë të verdhë. Nëse mungesa e 

Mg nuk është e madhe prodhimi i 

frutave nuk peson ndonjë dëm serioz. 

Por kur mungesa e tij është e 

theksuar, dëmi është i ndjeshëm. 

Gjethet e bimëve në rastin e mungesës 

së magnezit përmbajnë zakonisht 

0.5 % magnez në formën e MgO 

ndaj masës së thatë, kur në gjëndje 

normale përmbajtja e tij është afërsisht 

1 – 1.5 %. Mungesa e magnezit 

vërehet pothuajse në të gjitha 

serrat dhe në të gjitha tipet e tokave, 

por rastet më të rënda mund të 

priten në toka të ashpra e ranore. 

Shqetësimet nga mungesa e magnezit 

janë më të theksuara kur në 

tokë ph është acid, përmbajtja e 

potasit e lartë, si dhe përdorimi i 

tepruar i plehërave azotike të pakombinuara 

drejt me plehërat e tjerë, e 

sidomos me ato organike. Në 

Marre nga botimet e Projektit FAO - GCP/ALB/ITA 


HEKURIT (Fe) 

Rëndësia e hekurit për jetën e 

bimëve, është zbuluar në shekullin 

XIX nga shkencetari Francez Gri. 

Sipas tij Fe merr pjesë si katalizator 

në ndërtimin e stromave të kloroplasteve, 

të cilat janë bazë e sintezës së 

klorofi lës dhe të realizimit të fotosintezës. 

Në rastin e mungesës së hekurit, 

tipar karakterisik është kloroza 

në gjethet e majës (të rejat), kloroze 

që zhvillohet midis nervatures. Më 

vonë kloroza rritet më intensitet duke 

përfshirë edhe nervaturat më të vogla. 

Më vonë gjethet e prekura bëhen 

plotësisht të zbehta, të verdha e deri 

pothuajse të bardha. Shënjat vazhdojnë 

të zhvillohen edhe mbi gjethet 

më të vjetra. Rritja e bimës ndërpritet, 

kurse gjethet e porsaformuara 

mbeten të vogla. 

Përmbajtja e Fe tek gjethet që kanë 

mungesë Fe, është 130-210 dhe 370- 

520 ppm ndaj peshës së thatë. Kurse 

të gjethet e bimëve të shëndosha 

përmbajtja e Fe arrin në 120-450 ppm. 

Mungesa e hekurit ndodh në tokat 

ranore me strukturë të keqe. Shënjat 

e mungesës së Fe në solucionin ushqimor 

të bimëve, shfaqen me simptomen 

e njohur të klorozës së 

përgjithshme të bimëve. Kjo shënjë 

është e ngjashme me ato të mungesës 

së N, P, Mg, por me një ndryshim 

të madh që nëqoftëse bimët e 

zverdhura në këtë mënyrë, pas trajtimeve 

me solucion të holluar 0.04- 

0.08 % FeSO4.7H2O, shumë shpejt 

e rimarrin veten dhe bëhen si në 

formën normale. Në tokë hekuri gjëndet 

në sasira relativisht të larta, rreth 

4-5%. Por në toka bazike dhe karbonike, 

ai kalon në gjëndje të pa 

asimilueshme. 

(Vijon ne numrin e ardhshem) 

ardhia: Fazat biologjike të zhvillimit të saj 

(Vijon nga numri i kaluar) 

A) Lëvizja e 

lëngjeve 

Fillon menjëherë kur fillon rritja 

e temperaturave të shtresës së 

tokës ku shtrihet masa kryesore e 

sistemit rrënjor. Ajo fillon kur temperartura 

e tokës rritet në 7-8 0 C 

dhe intensifikohet me rritjen e metejshme 

të saj. Në këto kushte 

qimet thithëse fillojnë të formohen 

dhe të kryejnë aktivitetin e tyre 

thithës të ujit dhe të lëndëve minerale 

dhe të “shtytjes” së tyre për 

në drejtim të sytheve. Nëse në këtë 

periudhë bëhet ndonjë prerje apo 

hapet ndonjë plagë në trupin e 

bimës, menjëherë do të vërehet se 

fillon rrjedhja pika-pika e lëngut. 

Ky fenomen quhet “qarje” ose 

“lotim”. 

Gjatë kësaj periudhe në vreshtat 

duhet të merren këto masa 

agroteknike: 

1) Duhet të ketë përfunduar 

krasitja dimërore; 

2) Të përfundojnë lidhjet dhe 

stabilizimi i sistemit mbështetës; 

3) Të vazhdojë plehrimi me plehrat 

organike dhe minerale si dhe 

punimi i sipërfaqes së tokës; 

4) Të vazhdojnë plotësimet e 

boshllëqeve me anë të shumëzimit 

me an vazhdojne të përpanjave; 

5) Të vazhdojnë trajtimet kimike 

dimërore pas krasitjeve me lëng 

bordulez, selinon e të tjera 

preparate dimërore; 

6) Në fund të kësaj faze të përfundojnë 

shartimet me kalem te 

bimët që deshirohen të shartohen, 

etj. 

B) Çelja e sytheve 

Fillon menjëherë kur temperatura 

e ajrit ritet në mbi 10 0 C dhe intensifikohet 

me rritjen e mëtejshme 

të saj. Kjo periudhë fillon nga fundi 

i muajit Mars dhe vazhdon në 

fillim të Prillit për zonën e ngrohtë 

dhe rreth një muaj me vonë për 

zonën e ftohtë. 

Gjatë kësaj periudhe në vreshtat 

duhet të merren këto masa 

agroteknike: 

1) Të vazhdohet me plehrimet 

organo-minerale; 

2) Punimi i sipërfaqes së tokës 

me qëllim ruajtjen e vlagës dhe të 

zhdukjes së barërave të këqia; 

3) Të vazhdohet me përmbysjen 

e bimëve pleheruese të 

gjelbërta si bathë apo të tjera legominoze, 

etj. 

C) Rritja e llastarëve 

Karakterizohet me zgjatjen e 

tyre. Pas formimit të 4-5 gjetheve 

të para, shfaqen lulesat. Rritja intensive 

e llastarëve vazhdon deri 

në fazën e lulëzimit, më pas in- 

tensiteti i rritjes së tyre ulët. Gjatësia 

vjetore e rritjes së llastarëve në 

vreshtat e shërbyera mirë arrin në 

1,5-2m, ndërsa tek hardhitë antifilokserike, 

ajo shkon nga 8-15 m. 

Fenofaza e rritjes së llastarve 

te hardhia, ashtu si te bimët e 

pemëve frutore, vërehet e bash- 

Figure 1. Fazat e rritjes së llastarëve nga momenti i çeljes së sytheve 

keshoqëruar me fenofazën e lulëzimit, 

ate të rritjes së kokrrave të 

rrushit, madje edhe të pjekjes dhe 

të pas vjeljes. 

përgjithësi tokat tona, janë mjaft të 

pasura me Mg. Përmbajtja normale 

e tij në tokë duhet të jetë rreth 0.2- 

0.4%. Më tepër ky element, është 

në tokat gëlqerore. Në kompleksin 

koloidal të tokës, Mg zën vënd menjëherë 

pas kalciumit. Në tokat me 

reaksionin acid dhe lehtësisht acid, 

sidomos ato toka me përbërje fi zike 

ranore, niveli i magneziumit të asimilueshëm 

ulët ndjeshëm. 

Temperatura e fillimit të rritjes 

së llastarëve është mbi 10 0 C. Ndërsa 

në 28-30 0 C rritja e tyre është intensive 

dhe në 40-42 0 C rritja ndërpritet. 

Fenofaza e rritjes së llastarve 

gjatë të gjithë periudhës së vegjetacionit 

kalon në këto peiudha: 

i) Rritja fillestare e ngadalshme; ii) 

Rritja intensive (e vrullshme) e 

kërcejve dhe të gjetheve; iii) Trashja 

llastarëve; iv) Pjekja ose drunjëzimi 

i llastarëve, dhe v) Përgaditja 

për dimërim. 

Njohja e këtyre periudhave për 

kultivuesin, ka një rëndësi praktike, 

sepse sa më mirë të ushqehen 

dhe të trajtohen bimët gjatë 

periudhës së rritjes intensive të 

llastarve, aq më e lartë është edhe 

lënda organike e prodhuar në dobi 

të frutave dhe të fuqizimit e të

8 - 21 Gusht 2008 

PEMTARI 

BUJQESIA PRAKTIKE 

Agrobiznesi 

Pemët frutore: Kërkesat për ushqim. Shtimi i tyre 

(Vijon nga numri i kaluar) 

Niveli i ulet i N në solucionin 

ushqimorë të tokës, ndikon në atë 

që bimët të zhvillohen te dobëta 

dhe të vonojnë proceset e rritjes 

dhe të zhvillimit të tyre. Simptomat 

e mungesës së këtij elementi 

në fazat e para të rritjes, shoqërohet 

me çngjyrosjen e gjetheve të 

poshtme. Ngjyra kalon nga 

ngjyra jeshile e errët, në jeshile të 

verdhë. Nëqoftëse ky element 

vazhdon të mungojë akoma edhe 

për një kohë më të gjatë, atëhere 

kjo zverdhje pushton gati të 

gjithë bimën. Bimët rriten dhe zhvillohen 

më vonëse dhe sasia e 

gjetheve dhe frutave për bimë, 

është mjaft e ulet. Gjethet ngelin 

të vogla dhe bëhen më shumë 

vringuj. Kur elementi N vazhdon 

te mungojë akoma më shumë në 

tokë, bimët pesojnë një ulje të 

theksuar të aktivitetit jetësor dhe 

veçanërisht atë të fotosintezës. 

Kjo ndodh sepse kloroplastet që 

ndodhen në gjethe e ulin aftësinë 

e sistezes së lëndëve organike 

dhe bimët në përgjithësi zhvillohen 

të dobëta. 

Roli fiziologjik i fosforit 

(P 2 O 5 ). 

Në indet bimore të pemëve frutore, 

fosforin e gjejmë në formën 

e komponimeve organike siç janë: 

ortofosfatet e kaliumit, të kalciumit, 

të magneziumit, si dhe në 

shumë komponime të tjera organike. 

Pa prezencën e këtyre të fundit, 

është vështirë të gjëndet ndonjë 

proces sadopak i rëndësishën 

në jetën dhe metabolizmin e qëlizave 

të indeve bimore. Komponimet 

më të rëndësishme të 

cilat zënë vëndin e parë në jetën e 

kësaj bimë, janë acidet nukleike, 

të cilat përbëjnë bazën e makromolekulave 

për sintezën e nukleotideve 

dhe të acideve më kryesore 

të ARN e ADN. 

Përsa i përket rëndësisë së 

forsforit në proceset jetësore të 

kësaj bimë, sipas një grupi au- 

depozitimit të lëndës organike në 

trupin e bimëve. 

Në periudhën e trashjes së 

llastarve dhe të pjekjes së tyre, 

nëpër sqetullat e gjetheve fillojnë 

të diferencohen sythat të cilat 

përmbajnë elementët vegjetative 

dhe ato frutore, të cilat përfaqësojnë 

llastarët në vitin e ardhshëm. 

Në këtë periudhë shërbimet 

agroteknike duhen të intensifikohën 

me qëllim që diferencimi i sytheve 

të bëhet sa më normal. Gjatë 

periudhës së pjekjes së llastarve, 

bimët fillojnë të përgaditen për t’u 

utur në dimërim. Më pas vjen peiudha 

e rënies së gjetheve, proces 

iziologjik ky që tregon se sinteza 

lëndës organike prej tyre ka 

përfunduar dhe se qëndrimi i tyre 

ë pemë është i pa nevojshëm. 

Për të patur suksese në prohimin 

e rrushit, gjatë kësaj peridhe 

në vreshtat duhet të merren 

ëto masa agroteknike: 

1) Të realizohet t’harrja e 

lastarëve të tepërt dhe sidomos 

to që nuk kanë lulesa. Kjo realiohet 

më mirë kur shfaqen/duken 

qartë lulesat; 

torësh si; Parker, 1969; Le Compte, 

1962; etj, këtë element e kanë cilësuar 

si elementin me përcaktues 

si në rritjen dhe zhvillimin normal 

të bimëve, ashtu edhe në nivelin 

e prodhimtarisë së tyre. Qënia e 

këtij elementi në sasinë optimale 

në solucionin ushqimor të tokës, 

ndikon ndjeshëm në rritjen e sasisë 

së gjetheve, ne daljen e filizave 

të rinj, në sasinë e frutave të 

lidhura dhe në pjekjen e hershme 

të tyre. Disa studiues të tjerë si: 

Baca e Castillo, 1964; Ozaki, 1956; 

kanë vërtetuar se teprimi me plehra 

fosforike pengon rritjen dhe 

zhvillimin normal të bimëve. 

Veç faktorëve të tjerë si: 

lagështira e tokës, gjëndja e fizike 

e saj, karakteristikat e formës bimore, 

etj, asimilimi i mirë i fosforit 

është i lidhur drejtëpërsëdrejti 

edhe më intensitetin e ndriçimit 

diellor, temperaturat e ajrit dhe të 

tokës. Lidhur me ndriçimin diellor, 

pemët e kultivuar në të gjithë 

zonat e vëndit tonë nuk paraqesin 

ndonjë shqetësim. Kjo sepse, 

sasia e ndriçimit diellor gjatë periudhës 

së kultivimit të këtyre 

bimëve, është e mjaftueshme. 

Lidhur me ndikimin e temperaturave 

të tokës dhe të ajrit, kjo 

varet kryesisht nga zonat agroekologjike, 

mikrozonat e vëndit 

tonë dhe mbi të gjitha nga stinat 

e vitit. 

Mungesa e fosforit në tokë 

ose pamundësia e tij për tu asimiluar 

nga bima, në përgjithësi 

ndikon ndjeshëm në rritjen dhe 

zhvillimin normal të pemëve frutore. 

Efekti i mungesës së këtij elementi, 

shfaqet me uljen e theksuar 

të aktivitetit jetesor dhe shenjat 

e para të mungesës së fosforit, 

shfaqen me mos pjekjen e indeve 

të degëzave jo vetëm te bimët me 

mosha të avancuara, por edhe në 

bimët e moshave më të reja. 

Kërcejtë mbeten të hollë, gjethet 

e vjetra marrin një zbehje me njolla 

të verdha dhe të nekrotizuara, 

të cilat bien parakohë. Ndërsa, të 

2) Punimi i sipërfaqes së tokës 

me qëllim ruajtjen e vlagës dhe të 

zhdukjes së barërave të këqia; 

3) Kontrolli dhe lufta kundër 

sëmundjeve dhe dëmtuesve të 

ndryshëm; 

4) Të vazhdohet me lidhjet e 

gjelbërta duke i vendosur ato në 

pozicionin vertikal ose duke i vendosur 

në çiftin e telave të ndërtuara 

enkas për këtë qëllim; 

5) Të vazhdohet me plehërimet 

kimike plotësuese, veçanërisht ato 

azotike; 

6) Të fillohet me aplikimin e 

operacioneve të gjelbërta si: heqja 

e sqetullorëve, heqja e 3-4 

gjetheve të para të vjetra zakonisht 

deri në gjethen paralel me 

lulesën e parë; 

7) Lënja e llastarëve të rinj në 

cung me qëllim ripërtëritjen e 

krahëve dhe të elementëve të prodhimit, 

si dhe e llastarëve me qëllim 

aplikimin e shumëzimit me përpanja, 

kjo nëse në vendin fqinjë ka 

boshllëqe, etj. 

D) Pjekja e llastarëve 

Pjekja e llastarëve vërehet me 

ndryshimin e ngjyrës në bazën e 

tyre nga jeshile e hapur, në kafe të 

gjethet e reja majat e tyre qëndrojnë 

të varura dhe në faqen e 

sipërme ato marrin ngjyrë blu në 

të hapur. Ndërsa nervaturat marrin 

ngjyrë të purpurt. Prandaj për 

ta eleminuar këtë dukuri, është e 

domosdoshme që krahas masave 

për sigurimin e ndriçimit diellor, 

duhet të synohet në ekuilibrimin 

e dozave të plehrave azotike me 

ato fosforike. 

Roli fiziologjik i potasit 

(K 2 O). 

Lidhur me rolin fiziologjik të 

elementit K të pemët frutore, nga 

studiues dhe autorë të ndryshem 

ka patur mjaf debate, mendime të 

cilat shpesh herë kanë qënë edhe 

kondradiktore. Ato japin mjaf 

konkluzione dhe rekomandime të 

ndryshme, por është vërtetuar se 

prania në sasira normale të potasit 

në substratin ushqimor, prodhimi 

dhe cilësia e frutave është 

rritur dhe përmirësuar ndjeshëm. 

Plehrimet potasike kanë ndikuar 

në rritjen hershmërisë së pjekjes 

së frutave, në përmirësimin e 

shijes, në përmirësimin e ngjyrës 

së gjetheve dhe frutave, në rritjen 

e përmbajtjes së sheqerit në fruta, 

në rritjen e përmbajtjes së karotenit, 

acidit askorbik në fruta, si 

dhe të vitaminave të ndryshme. 

Madje, prania e potasit në tokë e 

rrit qëndrueshmërinë e bimëve 

ndaj disa sëmundjeve me origjinë 

kërpudhore, si dhe qëndrueshmërinë 

e tyre ndaj ngricave të forta 

te Dimërit. 

Është vërtetuar se në indet bimore, 

kaliumi është i shpërndarë 

pothuajse në të gjithë trupin e 

bimës, por disi më i përqëndruar 

gjëndet në indet meristematike të 

rritjes. Roli kryesor i potasit në 

bimë, është se ky element merr 

pjesë në neutralizimin e pehashit 

acid të lëngut qëlizor, në rritjen e 

presionit ozmotik, në hidratimin e 

plazmës, etj. Në prezencë të mjaftueshme 

të kriprave të fosfateve 

dhe atyre potasike, plehrimi i 

bollshëm me plehra azotike, mund 

kuqerremët dhe më pas në ngjyrë 

gështenjë. Pjekja e llastarit fillon 

nga baza dhe ngjitet në drejtim të 

majës. Kjo dukuri njihet drunjëzim. 

Sa më e pjekur të jetë llastari, aq 

më rezistent është ndaj temperaturave 

të ulëta të dimërit. Në fund 

të kësaj faze lëndët ushqimore 

kalojnë nga gjethet në llastar, 

pastaj nga llastarët në drejtim të 

krahëve, cungut dhe me në fund 

në drejtim të rrënjëve. Në këtë periudhë 

bima është e gatshme të 

hyje në fazën e qetësisë dimërore. 

Kjo fazë ka rëndësi të madhe 

në jetën e bimëve, sepse sa më e 

pjekur të jenë llastarët aq më rezistente 

dhe të fuqishme janë ato për 

t’i qëndruar temperaturave të ulëta. 

Njëkohesisht në këtë fazë, edhe 

sythet piqen plotësisht dhe kanë 

të diferencuara mirë të gjithë elementët 

vegjetative dhe prodhues 

të llastarit të vitit të ardhshëm. Një 

rëndësi e veçante për këtë fazë, 

është edhe tek hardhitë antifilokserike. 

Sa më të pjekura të jenë 

llastarët e tyre, aq më shumë është 

mundësia e kallusimit gjatë periudhës 

së shartimit. 

Për të patur suksese në pjekjen 

sa më të mirë të llastarëve, gjatë 

të asimilohet mirë nga bima. Por 

ndikimi më i madh i këtij elementi 

në bimë, shfaqet në drejtim të sintezës 

dhe të transformimeve të 

karbohidrateve. Gjithashtu është 

vërtetuar se, elementi i kaliumit rrit 

intensitetin e fotosintezës dhe kjo 

më e dukshme është në ditët me 

vranësira ku ndriçimi diellor është 

më i kufizuar. 

Në grupin e mikroelementëve 

më kryesoret janë:Magnezi, 

Mangani, Calciumi, Bori, Bakri, 

Hekuri, Zinku, Natriumi, Squfuri, 

etj. Influenca e mikroelementëve 

në jetën e pemëve frutore, ka qënë 

më pak te studiuara në krahasim 

më elementët e grupit të makroelementëve. 

Kërkimet e realizuara 

dekada e fundit, kanë vërtetuar 

se për rritjen dhe zhvillimin normal 

të pemëve, veç makroelementëve 

janë të domosdoshëm 

edhe mikroelementët. Në indet bimore 

sasitë e tyre leviz nga 0.001 

- 0.0001%. 

Është vërtetuar gjithashtu se, 

megjithëse në bimë ato gjënden 

në sasira shumë të vogla, nga 

pikpamja jetësore ato janë po aq 

të domosdoshëm, sa edhe azoti, 

fosfori, potasi, etj. Për ta vërtetuar 

këtë, është provuar se në kushtet 

e mungesës së plotë të njërit 

apo tjetrit mikroelement apo të 

disave prej tyre, bimët janë rritur 

deri në atë moment, aq sa sasia e 

atij mikroelementi ka qënë i pranishëm 

në lëndën rezerve të embrionit 

të farës. Më pas bima është 

tharë. 

Kur prania e njërit prej mikroelementëve 

në tokë është e pamjaftueshme, 

atëhere në bimë 

shfaqen çrregullime metabolike, 

uljen e qëndrueshmërisë së 

bimëve ndaj sëmundjeve të ndryshme 

dhe me shënja karakteristike 

si: kloroza të gjetheve, tharja 

e konusit të rritjes, formimin e 

gjetheve të imëta dhe të përdredhura, 

etj, të cilat më vonë 

mund të çojnë deri në tharjen e 

bimëve. 

periudhës së vegjetacionit, duhet 

të kihet kujdes në aplikimin e këtyre 

masave agroteknike, që janë: 

1) Për rastet e llastarëve që e 

vazhdojnë rritjen intensive duhet 

aplikuar këputja e majës së tyre. 

Me prerjen e majës ato frenojne 

rritjen e tyre dhe asimilatet e 

prodhuara nga gjethet drejtohen 

për në kërcell duke ndikuar në 

pjekjen e tyre; 

2) Pas prerjes së majave, fillojnë 

të aktivizohen edhe sythet anësore 

të cilat edhe këto duhet të eliminohen. 

Në rast se shpërthimi i sytheve 

sqetullorë vazhdon përsëri, 

atëhere këshillohet të lihen 2 sqetullorët 

afër majës së prerë, me 

qëllim frenimin e shpërthimit të 

sqetullorëve të bazës. Kjo masë 

ndikon në pjekjen e llastarit deri 

në pikën e prerë; 

3) Nëse vegjetacioni në mesin 

e Gushtit është i vrullshëm, atëhere 

synohen në kufizimin deri në zerro 

i përdorimit të plehrave kimike sidomos 

ato azotike; 

4) Të vazhdohet me lidhjet e 

gjelbërta duke i vendosur ato në 

pozicionin vertikal ose duke i vendosur 

në çiftin e telave të ndërtuara 

enkas për këtë qëllim, për ar- 

SHTIMI I PEMËVE 

FRUTORE 

Shtimi i pemëve frutore bëhet 

nëpërmjet dy mënyrave kryesore 

që janë: i) Me farë (seksuale ose 

gamike); ii) Me pjesë vegjetative 

(agamike). Për të realizuar filiza dhe 

fidana cilësore, është e domosdoshme 

sigurimi i materialit mbjellës 

bazë. Kjo do të thotë që elementët 

prodhues (fillesat) te filizave/fidanave, 

duhet të merren nga individe 

të cilët manifestojne elementët më 

të mirë të prodhimit dhe që i 

përgjigjen plotësisht destinacionit 

të kultivimit. 

Bimët e prodhuara nëpërmjet 

farës.Në praktikë shtimi i pemëve 

frutore nëpërmjet farës është 

shumë i rrallë. Kjo sepse filizat e 

marra nëpërmjet mbirjes së farës, 

zakonisht japin pasardhes të pa 

përshtatshem për kultivim, sepse: 

i) Nuk i transmetojnë vlerat dhe 

cilësite e mira të bimëve mëma; ii) 

Hyjne vonë në prodhim. 

Rastet e shumëzimit me anë të 

farës bëhen vetëm atëhere kur 

farërat janë marrë nga bimët mëma, 

të cilët këto të fundit janë të përfituara 

si rezultat i kryqëzimeve 

prindërore te kontrolluara dhe të 

seleksionuara me kriterë shkencore. 

Gjithashtu rastet e shumëzimit me 

farë bëhen edhe atëhere kur prodhohen 

nga farërat heterozë (F1). 

Filizat e marra nga mbirja e 

farërave, përdoren vetëm atëhere 

kur këto përdoren si nënshartesa. 

Në këtë mënyrë përgaditen pothuajse 

të gjithë llojet e pemëve frutore 

si tëk farorët ashtu edhe tek 

bërthamoret. 


shtimit me anë të pjesëve 

vegjetative.Përveç mënyres se shtimit 

me farë, fidanat e pemëve frutore 

përgaditen edhe me Metodën 

e Shumëzimit Vegjetativ. Shumëzimi 

vegjetativ të pemët frutore, 

bëhet ne 3 rrugë: 

i) Me rrënjëzimin e çdo pjesë 

vegjetative të kurorës; 

ii) Me anë të shartimeve te filizave 

te prodhuara nga fara me 

sye të ndriçimit dhe të ajrimit në 

maksimum të gjetheve dhe të gjithë 

kurorës; 

5) Të evitohen ujitjet e tepërta 

dhe pa kriter, sepse ato shkaktojnë 

vegjetacione të panevojshme; 

6) Duhet të zbatohet një plehërim 

i rregullt dhe i kombinuar me 

të gjithë elementët ushqimore 

NPK dhe me mikroelementët e 

tjerë. 

E) Rrëzimi i 

gjetheve 

Rrëzimi i gjetheve, shënon 

mbarimin e periudhës së vegjetacionit. 

Me uljen e temperaturave 

zakonisht gjatë fundit të muajit 

Nëndor dhe fillimin e Djetorit për 

zonat e ngrohta, ndërsa për zonën 

e ftohtë gjatë muajit Nëndor, gjethet 

e ndalojne procesin e fotosintezës, 

të frymëmarrjes dhe të transpirimit. 

Ato ndryshojne ngjyrën 

duke e humbur klorofilin nga 

jeshile, në ngjyrë të verdhë për kultivarët 

e më rrush të bardhë dhe 

nga jeshile në të kuqerremet për 

kultivarët me rrush të zinj (përveç 

Sangioveze). Llastarët shëndërrohen 

në shamenta. Me vazhdimin e 

uljes së temperaturave në 10 0 C, 

13 

mbishartesa (sytha, kalema) te individeve 

te seleksionuar; 

iii) Shtimi nëpërmjet mënyres “in 

vitro”. 

Mënyra e shumëzimit vegjetativ 

të fidanave, përdoret gjërësisht 

pasi nëpërmjet kësaj mënyre sigurohen 

këto avantazhe: 

a) Përfitohen fidana direkt dhe 

në një kohë relativisht të shkurtër, 

me vlerat me pozitive të cilët vijne 

nga një bimë tjetër mëmë me tregues 

më të lartë sasior dhe cilësor të prodhimit 

të dëshiruar, vlera të cilët ruhen 

në mënyrë të padiskutueshme; 

b) Shumëzohen forma bimore 

me vlera më të mira në përputhje 

me destinacionin e kultivimit; 

c) Shumëzohet një individ i cili 

ka dale si më i miri nga puna seleksionuese 

e eksperimentale; 

d) Ruhen në mënyrë të pandërprerë 

veçoritë e një formë bimore e 

cila për momentin nuk është e 

nevojshme, por që më vonë duhet 

si e tille për të qenë në bankën gjenetike 

të koleksionit; 

e) Futen shumë më shpejt në 

prodhim, etj. 


shtimit “in vitro”, kanë këto avantazhe: 

i) Shtim shumë të shpejtë dhe 

në një kohë shumë të shkurtër të 

formës bimore te dëshiruar; 

ii) Në një sipërfaqetë vogël merren 

një sasi tëpër e madhe bimësh. 

Ne 1m 2 shtrat mund të merren rreth 

20-25 mije bimë/pasardhes; 

iii) Shtim pa ndërprerje gjatë të 

gjithë vitit; 

iv) Shtim i formave bimore 

nëpërmjet copave të rrënjëzuara pa 

qenë nevoja e shartimeve; 

v) Sigurohen bimë sterile dhe 

absolutisht të pastërta nga bakteriozat, 

virozat dhe sëmundjet e tjera 

kriptogamike; 

vi) Sigurohet një kosto shumë e 

ulet prodhimi; 

vii) Krijon mundësine e marrjes 

së materialit të pastër nga mëmat, 

nëpërmjet përzgjedhjes së tyre nga 

individet më të mirë, etj. 

(Vijon ne numrin e ardhshem) 

gjethet bien natyrshem në tokë. 

Për efekt të prekjes nga 

sëmundjet dhe dëmtuesit e ndryshëm, 

disa herë në praktikë, ndodh 

që gjethet të dëmtohen para se të 

vijë rrëzimi natyral biologjik. Kjo 

vjen nga që në disa raste, sapo 

realizohet vjelja e prodhimit, vreshtave 

nuk i’u realizomet më kujdesi 

i duhur në drejtim të mbrojtjes së 

kurorës. Kjo ndodh shpesh herë 

në kultivarët e hershëm që vilen 3- 

4 muaj para rënjes natyrale të 

gjetheve. Ato duke u prekur nga 

sëmundjet dhe dëmtuesit gjethet 

bien parakohe dhe llastarët nuk e 

kalojnë si duhet procesin e pjekjes 

dhe sythat dimërore nuk i kanë 

diferencuar si duhet elementët 

vegjetative dhe prodhues të llastarit 

të ardhshëm. Për të patur suksese 

në ruajtjen e gjetheve, gjatë 

periudhës së pas vjeljes duhet të 

kihet kujdes në aplikimin e disa 

masave agroteknike, që janë: i) 

Vazhdimi i shërbimeve agroteknike 

në drejtim të luftimit të barërave 

të këqia; ii) Trajtimet kimike sipas 

llojit të infeksioneve, me qëllim ruajtjen 

e gjetheve deri në fund të vegjetacionit; 

iii) Ujitje pa teprime, etj. 

(Vijon ne numrin e ardhshem)


8 - 21 Gusht 2008 

TURIZEM 

TURIZEM 

asterplan për një turizëm të qendrueshëm 

Intervistë eskluzive me Giuseppe Marchionna, përgjegjës për Dhomën e Tregtisë së 

Brindizit, për të gjithë projektet ndërkombëtare, në lidhje me zbatimin e projektit “Deti i 

Shqiponjave” në Shqipëri 

Giuseppe Marchionna 

Projekti “Deti i Shqipon 

jave” ka nisur nga Pro 

grami Interreg Itali – 

Shqiperi. Eshte nje projekt qe 

synon nje shkembim midis 

dhomave te tregtise italiane, 

pulieze te brindizit, Barit dhe 

Leces me Dhomat e Tregtise 

shqiptare, vecanerisht me ato 

te Tiranes, Durresit dhe Vlores, 

per te vleresuar kapacitetin dhe 

terheqjen turistike si ne territorin 

puliez dhe ne territorin shqiptar 

nepermjet nje sere veprimesh 

komplekse qe kane 

parashikuar nje regjistrim si ne 

Itali dhe ne Shqiperi te te gjitha 

strukturave turistike te cdo lloj 

tipi, ku bejne pjese hotele, 

restorante, kampimgje e keshtu 

me radhe. Ne kete projekt jane 

parashikuar kurse formimi si per 

sipermarresit e rinj ashtu dhe 

per funksionaret publike qe 

kane nje rol ne turizem, kemi organizuar 

nje kurs formimi ne te 

cilin kane marre pjese dhjete te 

rinj italiane dhe pese te rinj 

shqiptare te cilet ne fund te ketij 

kursi, nese nuk gaboj prej 600 

oresh leksionesh jane bere guida 

natyralistike, d.m.th 

guida te afte si per Pulian dhe 

per Shqiperine per turistet qe 

duan te zbulojne bukurite natyrore 

te biodiveristetit te zonave 

me vlera natyrore, dhe se fundmi 

kemi identifikuar idete me te 

mira te sipermarrjes si ne Itali 

dhe ne Shqiperi, qe kane lidhje 

me turismin dhe me kapacitetet 

per te zhvilluar turizmin dhe nje 

tjeter aktivitet i madh ka qene 

eshte ai i perfundimit te nje master 

plani si te thuash turistik ambiental 

qe mund te jete e 

nevojshme per te gjitha entet 

publike si italiane dhe shqiptare 

si nje guide per te zhvilluar nje 

turizem eko te qendrueshme dhe 

qe respekton mjedisin dhe se 

fundi kemi aplikuar kete tip master 

plani ne nje zone qe e kemi 

zgjedhur ne Shqiperi dhe qe 

eshte zona e Butrintit. 

Çfare keni ekzaminuar? 

Kemi ekzaminuar praktikish 

te gjitha aspektet turistike si nga 

pala pulieze dhe nga ajo 

shiptare. Sigurisht nga kjo pike 

veshtrimi eshte e kote qe ta fshehim 

qe Italia dhe Puglia jane 

shume me perpara persa i perket 

kapaciteteve te shfrytezimit 

te turismit, por projekti synonte 

pikerisht kete, pra qe te beje 

operatoret, sipermarresit shqiptare 

te ndjejne qe mund te 

synohet per nje turizem si forme 

pasurie dhe zhvillimi nese turizmi 

organizohet me kapacitete, 

duke shfrytezuar bukurite natyrore 

por para se gjithash duke 

respektuar mjedisin. Ky eshte 

sensi i projektit i cili na duket se 

po kompletohet ne menyre te 

konsiderueshme. Ne fund te 

ketij projekti ne do te dorezojme 

si ne Itali dhe ne Shqiperi nje 

harte, d.m.th nje regjistrim te 

strukturave turistike si italiane 

dhe shqiptare e cila doi te jete 

pike referimi per te gjithe. 

Kur mendoni se mund te 

perfundoje projekti? 

Ne plotesojme gjithcka brenda 

15 shtatorit, pra brenda nje 

muaji e gjysem, sepse kemi filluar 

2 vjet me pare keshtu qe jemi 

ne perfundim te fazes se fundit. 

Me 15 shtator ne kompletojme 

te gjitha aktivitetet. 

Çfare mendoni per te 

ardhmen? 

Per te ardhmen ne duam te 

vazhdojme bashkepunimin midis 

italianeve dhe shqiptareve. 

Besoj se deri ne fund te vitit 2008 

do te nisi nje program i ri i cili 

quhet IPA dhe eshte programi i 

bashkepunimit Adriatik dhe 

brenda ketij programi ne duam 

te prezantojme me partneret shqiptare 

projekte te reja per te 

vazhduar zhvillimin e ketij aktiviteti. 

Cila ishte kostoja e ketij 

projekti? 

Kosotoja e ketij projekti ishte 

parashikuar ne 889.000 • ne 

total si per palen shqipatre dhe 

per palen italiane, por financimi 

i Bashkimit Europian ishte 2/3 

d.m.th 66% ndersa partneret si 

italiane dhe shqiptare do te ven- 

Breshkat detare, e 

domosdoshme mbrojtja 

e tyre 

Prania e breshkës detare 

në Shqipëri dhe sido 

mos ajo e llojit C. caretta, 

e cila u gjet e ngordhur një vit 

më parë në bregdetin e Durrësit, 

përbën një rast me vlera të rëndëishme 

shkencore për shtegtimin e 

jatë e spektakolar të këtij individi. 

Shtegtimi i breshkave detare 

he në veçanti ajo e llojit C. caretta 

ë kishte ardhur në brigjet shqiptare 

ga Argjentina, është pjesë e montorimeve 

të përvitshme të Minisrisë 

së Mjedisit, Pyjeve dhe Adinistrimit 

të Ujërave. Në bazë të 

onitorimeve rezulton se shtegtii 

i breshkave nga vendet e tjera 

ë brigjet e vendit tonë ka ardhur 

ë rritje, ndërkohë që është e doosdoshme 

të vazhdojë edukimi i 

jerëzve, sidomos i peshkatarëve 

për mbrojtjen e breshkave 

detare. Sipas specialistëve të Ministrisë 

së Mjedisit për të mbrojtur 

breshkat detare dhe për të patur 

rezultate më të mira në studimin e 

tyre në zonën e Patokut, është i 

nevojshëm ndërtimi i një akuariumi 

të thjeshtë e sa më afër natyrales. 

Monitorimi 

Në monitorimin e fundit në 

terren janë përfshirë pesë grupe 

të breshkave detare, breshka 

detare të markuara më parë, 

breshka detare të kapura për 

herë të parë, breshka detare të 

sinjalizuara, breshka detare të 

ngordhura dhe grupi i pestë, 

breshka detare të dhunuara nga 

njerëzit. 

Nga monitorimi në brigjet shqiptare 

rezulton se në total numri 

i breshkave të kapura është 

dosnin 1/3 d.mth 33%. Keshtu 

qe 1/3 e kane vene partneret. 

Ju keni udhetuar shume, 

cila eshte pershtypja juaj per 

Shqiperine? 

Une personalisht e njoh 

Shqiperine qe prej vitit 91’. Ka 

ndryshuar shume, eshte shume 

me mire. Tirana me ka bere 

shume pershtypje. Do te thoja 

se duhet filluar te mendohet per 

te shfrytezuar me mire bregdetin 

per turizmin. Por une mendoj 

se me hyrjen e Shqiperise ne 

Bashkimin Europian qe per mua 

per 5-6 vjet duhet te jete bere 

273, nga të cilat numri i llojit 

C.careta është 270, i llojit Ch. 

Mydas, 3. Ndërkohë, numri i 

individëve të gjallë të kapur arrin 

në 261, i individëve të sinjalizuar 

223, i individëve të matur 

50, i atyre të markuar 31, i individëve 

të ngordhur 12, i atyre të 

ngordhur përgjatë bregdetit 8, i 

atyre në ngordhur në rrjeta 3, 

ndërsa numri i individëve të 

ngordhur të markuar regjistrohet 

në 2, dhe vetëm në një rast 

individ i ngordhur në parangallë. 

Në grupin e breshkave detare 

të ngordhura është për t’u theksuar 

gjetja e një individi të C. 

caretta në Durrës, marka e të cilit 

ka patur inicialet La Plata 1979. 

Për këte individ ka pasur kontakte 

me shumë studiues të 

huaj, pasi siç cilësojnë 

specialistët e ministrisë së Mjedisit 

kemi të bëjme me një migrim 

me vlera shkencore në një 

distancë shumë të gjatë, gati të 

pa besuar. Sipas burimeve, 

kërkimet për këtë individ të C. 

caretta vazhdojnë (për gjetjen e 

autorëve të markimit në 

Argjentinë). Ndërkohë, breshkat 

e kapura (C. caretta ) kanë 

patur mjaft alga (Epibionto Flora), 

si dhe lloje të ndryshme të 

do ta shihni se gjerat do te 

shkojne shume shume me mire. 

Do te thosha se qe tani po ecin 

mire, por me hyrjen ne Bashkimin 

Europian do te jete akoma 

me mire. 

Ju jeni optimist ! 

Po po une jam shume 

optimist edhe pse kam pare vetem 

qytetet e medha si Tirana 

etj. Ndoshta ne fshatrat e veriut 

situata ka nevoje per me 

shume mbeshtetje, por per mua, 

pashe per shembull nje 

aeroport shume te bukur ne Tirane. 

Dje kisha pare ate te vitit 

moluskëve, gaforreve, etj (Epibionto 

Fauna), Polychaeta të 

Familjes Serpulidae. 

Studime janë kryer dhe përsa 

i përket mundësisë së lëshimit 

të vezëve nga Caretta caretta, 

në disa zona bregdetare si 

Spille, Plazhi i Gjeneralit, Grykëderdhja 

e Semanit dhe e Vjosës, 

Orikum, Nartë, si dhe bregdeti i 

Palasës (Krorez), etj. Zonat në 

fjalë janë kontrolluar për gjurmë 

e fole të breshkave detare, por 

në asnjë rast nuk janë evidentuar 

të tilla. 

Ardhja e Breshkave 

Detare në ujërat 

tona bregdetare 

Shtegtimi i breshkave nga 

vendet e tjera në brigjet shqiptare 

lidhet me kushtet klimaterike. 

Pjesa më e madhe (94%) 

e strukturës së popullatës të C. 

caretta përbëhet nga individë të 

maturuar me gjatësi (L. ose 

SCCL ) mbi 50 cm. 

Në popullatën e breshkave 

detare të studiuara bie ne sy 

numri më i madh i femrave (62%), 

pas tyre vijnë meshkujt (20 %), 

ndërsa ato të pa përcaktuara 

kanë përqindje më të vogël 

(18%). Numri i C. caretta të pa 

markuara, të rëna rastësisht në 

91’ qe ishte nje gje qe nuk mund 

te shihej. Pra ka rritje dhe kjo 

rritje eshte shume pozitive. 

Nuk e di nese keni ndonje 

gje per te shtuar ? 

Ne jemi te kenaqur qe implementuam 

kete projekt dhe do te 

prezantojme te tjere me Shqiperine 

sepse e vecanta e jone 

nga Brindizi, projekt lideri, Dhoma 

e Tregtise se Brindizit jemi 

shume te lidhur me Shqiperine, 

kemi qene te paret qe ju kemi 

mirepritur te gjitheve ndaj per 

ne eshte nje lidhje e forte, qe ne 

te Brindizit kemi per Shqiperine. 

rrjetat e peshkimit, gjatë vitit të 

kaluar, ka qenë gjithnjë më i 

madh se sa i atyre të markuara 

qysh nga viti 2003. Nga peshkatarët 

(në Patok e Shëngjin) 

është vënë re një numër i konsiderueshëm 

breshkash detare 

me marka të verdha plastike (të 

ardhura kryesisht nga Italia) dhe 

me marka metalike (të ardhura 

kryesisht nga Greqia). 

Gjetja e individëve të C. 

caretta të ardhura nga vende të 

tjera, në Patok e Shëngjin, ka të 

bëjë me një shtegtim ushqimor 

me rëndësi shkencore të 

veçantë për vendin tonë e më 

gjerë. Shtegtim ushqimor i C. 

caretta në zonën e Patokut është 

i lidhur me praninë e madhe 

të gaforreve, sidomos e llojit 

Carcinus mediterraneus, kandilave 

të detit Risostoma pulmo, 

e llojeve të ndryshme molusqesh, 

etj, që janë ushqim 

kryesor për C. caretta. Prania 

shumë e madhe e gaforreve të 

llojit Carcinus mediterraneus 

dhe i kandilave të detit, Risostoma 

pulmo duhet të jetë e lidhur 

me prishjen e ekulibrave natyrorë 

në Gjirin e Rodonit, gjë e 

cila ka të bëjë me ngarkesën 

(ndotjen) e madhe organike që 

ka kjo zonë, e shkaktuar nga prurjet, 

sidomos të lumit Ishëm.

8 - 21 Gusht 2008 

TURIZEM 

Porti i jahteve, 

modeli i turizmit 

elitar në Shqipëri 

Prej pak vitesh, në një 

nga pjesët më pan 

oramike të qytezës 

bregdetare të Orikumit, rreth 20 

km larg Vlorës, funksionon i 

vetmi port turistik i jahteve në 

Shqipëri, i cili mund të cilësohet 

padyshim si një model i turizmit 

elitar. 

Kjo jo vetëm për standardet 

që ofron, por në radhë të parë 

për kategorinë e klientëve të tij 

turistë, që qarkullojnë me mjetet 

e tyre, jahte luksoze në Mesdhe. 

Mjaft prej tyre në këtë itinerar 

detar, që nis nga porti i Dubrovnikut 

ndalojnë në Orikum, 

për të vazhduar më pas me 

Korfuzin e më tej. 

Luan Bitri, një 35 vjeçar me 

trup mesatar, administrator i 

kompleksit (pjesës detare të tij), 

thotë se “gjatë vitit të kaluar në 

MJEKESI 

OBSH: Qumështi i nënës mund të 

shpëtojë miliona jetë foshnjesh në vit 

Organizata Botërore e Shëndetësisë 

thotë se ushqimi vetëm 

me qumësht gjiri mund të shpëtojë 

miliona jetë foshnjash çdo 

vit. Në prag të Javës Botërore 

për ushqyerjen e fëmijëve me 

qumshtin e gjirit, Organizata 

Botërore e Shëndetësisë dhe 

partnerët e saj po promovojnë 

qumshtin e nënës si mënyra më 

e mirë për të krijuar një bazë të 

shëndetshme në jetën e mëtejshme 

të foshnjave. 


rekomandon përdorimin 

e qumshtit të gjirit si 

ushqimin e vetëm deri në muajin 

e gjashtë të jetës së një fëmije. 

Sipas saj vazhdimi i mbajtjes 

së fëmijës në gji deri në moshën 

dy vjecare, do të pakësojë vdekshmërinë 

foshnjore, të shkaktuar 

nga infeksioni dhe kequshqyerja 

në vendet në zhvillim. 

Organizata Botërore e Shën- 

bankinat e portit u ankoruan 350 

veliera, një pjesë prej të cilave 

ishin pjesëmarrëse në regatat që 

u zhvilluan”. Por, shton ai krahas 

tyre mjaft turistë të tjerë të 

huaj, italianë, francezë, anglezë, 

ankoruan mjetet e tyre luksoze 

në bankinat e këtij porti. 

Administratori Bitri nuk i 

ndahet për asnjë moment portit 

turistik. Ai ka ndërtuar banesën 

e vet, një vilë e këndshme, 

shumë pranë kompleksit. Prandaj 

dhe qëndron natë e ditë, në 

vigjilje të punës. I veshur me një 

bluzë në ngjyrë të kuqe dhe me 

një kapele verore në kokë, 

shprehet se tashmë ky objekt e 

ka marrë profilin e plotë të tij në 

funksion të synimit për të cilin 

është ndërtuar. 

Sipas tij, nga 1 maji- 26 qershor 

të këtij viti janë zhvilluar 

detësisë llogarit se 3 milionë e 

gjysëm fëmijë vdesin çdo vit nga 

kequshqyerja. Sipas kësaj organizate 

deri në një milion e gjysëm 

fëmijë mund të shpëtohen, duke 

rritur metodën e ushqyerjes me 

gji. 

Maria del Karmen Kazanovas 

punon në departamentin 

për Vlerat Ushqyese, Shëndetin 

dhe Zhvillimin pranë OBSH. 

Ajo thotë për Zërin e Amerikës, 

se qumshti i gjirit përmban vlera 

ushqyese, vitamina dhe minerale 

që nuk gjenden tjetërkund. 

Dhe këta përbërës përmirësojnë 

imunitetin kundër mjaft infeksioneve 

dhe sëmundjeve. 

“Qumshti i gjirit mbron beben 

kundër të gjithë mikrobeve 

që mund ta prekin atë. Dhe, kjo 

është arsyeja që një fëmijë do të 

preket më pak nga diarreja, do 

të ketë më pak raste prekjesh 

nga infeksionet në rrugët e 

dy regata, me itinerar Brindisi- 

Orikum e Otranto-Orikum, ku 

morën pjesë rreth 60 veliera të 

drejtuara nga nautistë nga 

qytete të ndryshme të Italisë. Ai 

shpreson se në vazhdimësi të 

sezonit do të jenë të shumtë turistët 

nautistë, që do të frekuentojnë 

këtë pjesë të bregdetit shqiptar. 

Kompleksi turistik i 

jahteve, shprehet ai, ofron të 

gjitha kushtet e nevojshme për 

një turizëm të tillë. 

Në fakt, që sa hyn në portën 

kryesore të kompleksit përballesh 

jo vetëm me një mjedis “fin”, 

por dhe me një standard sigurie 

që shfaqet ngado. Roja që të pret 

tek hyrja, pas komunikimit me 

telefon, me drejtuesit e portit, na 

shoqëron deri atje, ku na presin 

të tjerë njerëz. 

Kompleksi turistik i portit të 

jahteve, ka një sipërfaqe të 

përgjithshme prej rreth 12.7 hektarë. 

Në të mund të ankorohen 

620 mjete lundruese, me gjatësi 

10 deri në 30 metra. Në dy godinat 

e tij numërohen 60 njësi akomodimi, 

në përputhje me standardet 

më të përparuara bashkëkohore. 

Furnizimi me ujë dhe 

energji elektrike sigurohet nga 

burime të pavarura nga rrjetet e 

përgjithshme 

Si lindi një port 

jahtesh 

Për të shkuar nga Vlora në 

këtë port, i shndërruar në një 

epiqendër të nautistëve italianë 

e më gjerë, duhet të përshkuash 

frymëmarrjes dhe gjithashtu do 

të ulen ndjeshëm rastet e vdekjes 

si pasojë e sëmundjeve të 

zakonshme të fëmijëvë, si diarreja 

dhe pneumonia”. 


bën të ditur se qumështi 

i gjirit nuk është i rekomandueshëm 

në të gjitha rastet. Për 

shembull, nëse një nënë është e 

prekur me virusin HIV, ajo mund 

t’ia transmetojë sëmundjen fëmijës 

së saj nëpërmjet ushqyerjes 

me gji. Por mjekja Kazanovas 

thotë se Organizata Botërore e 

Shëndetësisë beson se në mjaft 

vende ku virusi HIV është mjaft 

i përhapur, ende mund të jetë më 

mirë për nënat që të zgjedhin 

ushqyerjen me gji në vend të 

qumshtit të fabrikuar. 

“ Nëse nëna është e prekur 

me virusin HIV, atëherë ajo ka 

nevojë që të marrë një vendim 

personal… rreziku i trans- 

një distancë prej jo më tepër se 

20 km. 

I konceptuar si një kompleks 

turistik i standardeve më të 

përparuara bashkëkohore, porti 

i jahteve në Orikum ‘lindi’ si 

një nismë e investitorit italian, 

Giorgio Alfo. Punimet nisën në 

qershor të vitit 1996 në një ceremoni, 

ku ishin të pranishëm ministra 

dhe drejtuesit më të lartë 

vendorë. Projekti me një vlerë 

prej rreth 6 milionë USD (me 

kursin e kohës), ishte i konceptuar 

në dy faza “A” dhe “B”. Në 

secilën prej tyre u parashikuan 

punime specifike me synimet 

dhe funksionet përkatëse. Porti 

u vu në funksion në qershor të 

vitit 2004 me përfundimin e fazës 

së parë të punimeve. 

Perspektiva e tij konceptohet 

me dimensione të tjera, në funksion 

të faktorëve të ndryshëm, 

që lidhen me standardet e zhvillimit 

të turizmit nautik. 

Në fakt synimi i ideatorëve 

të këtij kompleksi ishte pikërisht 

ky lloj turizmi, i cili sot po merr 

përmasa gjithnjë e më të gjera. 

metimit të sëmundjes eksizton… 

por vdekja foshnjore nga 

sëmundje të tjera apo infeksione 

të tjera mund të jetë më e 

lartë se sa prekja nga HIV”. 

Për shembull, mjaft vende në 

zhvillim nuk e kanë të pastër 

ujin e pijshëm, dhe përzierja e 

ujit të ndotur me qumshtin pluhur 

për bebe, është shkaku më i 

shpeshtë i vdekjes mes foshnjave. 

OBSH thotë se qumështi i 

gjirit është më i miri në botë, si 

në vendet e varfëra ashtu dhe 

në ato të pasura. Studimet e reja 

thonë se qumështi i gjirit mund 

të mbrojë fëmijët kundër 

sëmundjeve kronike edhe më 

vonë gjatë jetës së tyre. Fëmijët 

e ushqyer me gji janë më pak 

të rrezikuar nga problemet me 

tensionin e lartë të gjakut, me 

nivelin e lartë të kolesterolit, 

mbipesha dhe diabeti. 

Ai është futur në një rrjedhë dinamike 

me protagonistë, personazhe 

të njohura të jetës politike, 

ekonomike, sociale e akademike, 

në vendet respektive. 

Shoqatat e nautistëve që janë 

të konsoliduara sot në vendet e 

pellgut të Mesdheut e më gjerë 

kanë në përbërje të tyre emra të 

tillë. Gjatë viteve të fundit, porti 

turistik i jahteve në Orikum, është 

shndërruar në një epiqendër 

të nautistëve italianë e më gjerë. 

Çdo vit përgjatë sezonit veror 

ai është destinacion për mjaft 

nga aktivitetet e tyre. 

Dhjetëra nautistë italianë dhe 

vendeve të tjera, pjesëmarrës në 

regatat (garat me anijet turistike 

me vela e motorë), frekuentojnë 

për ditë të tëra kompleksin turistik 

të jahteve në Orikum, por 

edhe pjesën tjetër të bregdetit 

turistik të Radhimës e më gjerë. 

Kompleksi është i përbërë 

nga dy godina kryesore, me një 

arkitekturë të veçantë. Fasadat 

e tyre vështrojnë nga deti. Një 

shesh i thyer këndshëm, me elementë 

dekorativë, zbret deri në 

Ekspertë të shëndetësisë 

paralajmërojnë se sëmundja 

e diabetit po vjen duke u 

përhapur dhe kjo prirje 

mund të ndryshohet vetëm 

në se rreziku që e shkakton 

atë, si mbipesha dhe 

plogështia fizike, njihen nga 

të gjithë. 

Diabeti po përhapet me 

shpejtësi, thonë ekspertët 

amerikanë të shëndetësisë. 

Sot 8 përqind e amerikanëve 

vuajnë nga diabeti, ndërsa 

më 1960 kjo shifër ishte 4 

përqind. Rastet e të 

sëmurëve me diabet po shtohen 

me shpejtësi edhe në 

vende të tjera. Sipas federatës 

ndërkombëtare kundër 

diabetit, në mbarë botën ka 

246 milionë të prekur nga 

diabeti dhe ky numër pritet 

të arrijë në 380 milionë në 

vitin 2025. Të njëjtat 

Agrobiznesi 

15 

sipërfaqen ujore, që kufizohet nga 

bankinat e ankorimit të mjeteve 

lundruese turistike. 

Disa dhjetëra veliera, jahte e 

barka me motorë ‘pushojnë’ në 

këto bankina, në pritje të pronarëve 

të tyre që vijnë për periudha 

të ndryshme pushimesh. Ata janë 

shtetas italianë, apo nga ndonjë 

vend tjetër, që i kanë lënë këto mjete 

në ruajtje, kundrejt tarifave të caktuara. 

Ky është edhe një nga shërbimet 

që ofrohen në portin e 

jahteve në Orikum, ku shpesh kanë 

qenë mysafirë emra të njohur të 

muzikës, artit e sportit. Njëri prej 

tyre, notari i mirënjohur italian, 

Paolo Pinto, ka qenë më shumë se 

një herë në këtë kompleks turistik. 

Më shumë se një vit më parë, 

në këtë port, qëndroi për disa muaj, 

një profesor i moshuar anglez. Pas 

një problemi në familjen e vet, ai 

zgjodhi për të kaluar ditët e fundit 

të jetës në këtë kompleks, ku 

pjesën më të madhe të kohës qëndronte 

në jahtin e ankoruar në një 

nga bankinat. Profesori anglez la 

amanet të varrosej në Orikum, si 

një mirënjohje ndaj këtij vendi që 

e mirëpriti. 

Shqetësime rreth shtimit 

të rasteve të diabetit 

burime thonë se 80 përqind 

e njerëzve me diabet të tipit 

2 jetojnë në vendet në 

zhvillim. 

Ky lloj diabeti është vdekjeprurës 

dhe numri i të 

vdekurve nga kjo sëmundje 

sot në botë është i barabartë 

me numrin e të vdekurve 

nga virusi HIV e 

Sida. Në Shtetete e Bashkuara, 

ekspertët thonë se 

diagnostikimi i herëshëm i 

diabetit ka bërë që numri i 

vdekjeve nga kjo sëmundje 

në Amerikë të pakësohet. 

Ekspertë të shëndetësisë 

paralajmërojnë gjithashtu se 

rreziqet që e shkaktojnë diabetin, 

si mbipesha dhe 

plogështia fizike, duhet të 

njihen nga të gjithë, në 

mënyrë që raste e diabetit 

të shkojnë drejt pakësimit.


8 - 21 Gusht 2008 

REKLAME

agrobiznesi 69 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?