30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar
13.06.2013 • Views
Share Embed Flag

30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar

30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar

30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
kash.org.al

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

Këshilli i <strong>Agrobiznesit</strong><br />

Shqiptar<br />

Agrobiznesi<br />

E përdyjavshme e pavarur Viti i shtatë i botimit Nr. 69 <strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong> Çmimi 20 lekë<br />

Botim i Këshillit të <strong>Agrobiznesit</strong> Shqiptar Tel/ Fax: 229445 www.kash.org.al<br />

AGROINDUSTRIA KERKON INVESTIME DIREKTE NE BUJQESI<br />

Erë e re ndryshimi në suvensionimin e bujqësisë <strong>shqiptar</strong>e, për zhvillimin e saj<br />

GRIPI I SHPENDEVE<br />

Aspekte<br />

organizative<br />

dhe teknike për<br />

gripin e<br />

shpendëve<br />

(Vijon nga numri i kaluar)<br />

<strong>KASH</strong> ne 3 - 4 muaj nepermjet nje programi<br />

dinjitoz dhe efektiv ka bere te mundur qe ne <strong>12</strong><br />

qarqe ne pika "risk" te sensibilizoje dhe aftesoje<br />

specialistet veterinere dhe fermeret per rrezikun<br />

qe paraqet ky infeksion per ekonomite <strong>shqiptar</strong>e<br />

me aktivitet rritjen e shpendeve, por dhe mbi te<br />

gjitha per masat konkrete qe duhen marre per kontrollin,<br />

bllokimin dhe ç'rrenjosjen e kesaj semundje.<br />

Sot ne finalizim te kesaj faze te programit duhet<br />

te trajtojme disa aspekte organizative dhe teknike<br />

per gripin e shpendeve. Ne te gjitha takimet dhe<br />

bashkebisedimet qe jane realizuar me fermere, specialiste,<br />

grupe te interesuar dhe perfaqesus te pushtetit<br />

vendor rezulton qe te kemi paqartesi veprimi,<br />

mosrakordance midis institucineve te interesuara<br />

dhe njohje e siperfaqeshme e rrezikut real. Po keshtu<br />

ne teresi dalin disa konkluzione te pergjitheshme<br />

e mangesi qe duhen evidentuar dhe riparuar ne kohen<br />

sa me te shpejte. Teknikisht nga kjo eksperience<br />

pune ne <strong>12</strong> qarqe te vendit mendoj te trajtohen<br />

keto çeshtje kryesore:<br />

Vijon në faqen 2<br />

Panair<br />

“AGROBIZNES <strong>2007</strong>”<br />

<strong>KASH</strong> fton kompani, donatorë e<br />

organizata të huaja, institucione<br />

dhe projekte në fushën e<br />

bujqësisë dhe industrisë<br />

agropërpunuese, të marrin pjesë<br />

në Panairin më të madh të<br />

<strong>Agrobiznesit</strong> Shqiptar me<br />

mbështetjen e veçantë të<br />

Ministrit të Bujqësisë dhe<br />

Ushqimit.<br />

21 - 24 Shtator <strong>2007</strong><br />

Qendra Ndërkombëtare e Kulturës<br />

“Arbnori” dhe Pallati i Kongreseve<br />

(Shihni në faqen 15)<br />

Kontaktoni në zyrat e <strong>KASH</strong>-it:<br />

Adresa: Rr. “Mine Peza”, Pall. 87/3, Hyrja 1, Kati 1<br />

Tel./Fax: 003554229445; E-mail: info@kash.org.al<br />

Presidenti i <strong>KASH</strong> z. Enver Ferizaj duke përshëndetur në ceremoninë e hapjes së Panairit “Prishtina <strong>2007</strong>”<br />

PROJEKTI<br />

MBUMK, PROMOVON PROJEKTIN E RI GRANT<br />

PËR VRESHTARINË, PEMËTORET E ULLISHTET<br />

Per te promovuar dhe diskutuar projektin<br />

e ri te MBUMK, që ka nisur zbatimin<br />

ne fillim te ketij viti për shtimin<br />

e sipërfaqeve me vreshta, pemtore dhe<br />

BUJQESI BIOLOGJIKE<br />

ALTERNATIVA AGROBIZNESI<br />

TË FITOSH NGA KËRMIJTË<br />

Si të fitoni10 – <strong>12</strong> mijë Euro në vit,<br />

vetëm duke mbjellë dy dynym tokë<br />

me kërmij. Një investim që rezulton<br />

shumë më fitimprurës se kul-<br />

tivimi i patates, grurit, apo ndonjë<br />

bime tjetër. Me një investim prej<br />

5000 Eurosh, kur tregu i shitjes është<br />

100% i garantuar...<br />

Faqe 13<br />

AGROMETEOROLOGJI<br />

BULETINI AGROMETEOROLOGJIK<br />

Gjatë kësaj periudhe u krijuan kushte<br />

të përshtatshme agrometeorologjike për<br />

punimet mekanike me tokën, mbjelljet<br />

pranverore dhe shërbimet tjera në kultur-<br />

ullinj në <strong>12</strong> qarqet e vendit, ditet e fundit<br />

u mbajt në Pogradec takimi i parë rajonal<br />

me mbi 150 përfaqësues e fermereve<br />

të qarkut të Korcës dhe ...<br />

Faqe 3<br />

BUJQËSIA BIOLOGJIKE NJË ALTERNATIVË EKONOMIKE ME PERSPEKTIVË<br />

PËR FERMAT SHQIPTARE DHE SIGURI PËR NJË MJEDIS TË SHËNDETSHËM<br />

Çdo bimë ka prodiktet e veta te<br />

mbrojtjes se bimeve të miratuara nga<br />

standartet. Listat janë dinamike ne<br />

kuptimin qe produkte te reja regjistro-<br />

hen , por te tjera hiqen nga standartet, dhe<br />

ato duhen ndjekur në vazhdimsi që tu<br />

rekomandohen prodhimit ato qe nuk bien<br />

ndesh me standartet. ...<br />

Faqe 5<br />

at drufrutore. Fillimi i lëvizjes së lëngjeve<br />

dhe startimi i vegjetacioni u vrojtua dhe më<br />

në lartësi, ku një gjë e tillë vërehet rreth 2<br />

javë më vonë. Lagështia e tokës ...<br />

Faqe 6<br />

STATISTIKA<br />

ÇMIMET NE TREGJET E VENDIT<br />

DHE NDERKOMBETARE<br />

ABONOHUNI!<br />

Faqe 3<br />

Faqe 10, 11, <strong>12</strong><br />

Vazhdon fushata e abonimeve në të përdyjavshmen<br />

“Agrobiznesi”, organ i Këshillit të <strong>Agrobiznesit</strong> Shqiptar. Ajo gjendet<br />

në të gjitha pikat e shitjes së gazetave, në kryeqytet dhe në<br />

rrethe. Abonimi bën që gazeta “Agrobiznesi” t’ju ofrojë direkt në<br />

shtëpinë, qendrën e punës apo zyrën tuaj, në çdo cep të<br />

Shqipërisë, të rejat që ju interesojnë nga fusha e bujqësisë,<br />

pyjeve, peshkimit, agrobiznesit, import-eksportit, projekteve të<br />

huaja, subvencioneve, etj.<br />

Pajtimi mund të kryhet pranë sporteleve të filialit të Postës<br />

Tiranë dhe filialeve të Postës në çdo rreth. Ato mund të kryhen<br />

edhe pranë zyrave të <strong>KASH</strong>. Ne ua sjellim gazetën në çdo<br />

komunë, më lirë se çmimi i tregut në Tiranë!<br />

Tarifat janë si më poshtë:<br />

<strong>12</strong> - mujore 1000 lekë<br />

Presidenti i Këshillit<br />

të <strong>Agrobiznesit</strong><br />

Shqiptar (<strong>KASH</strong>)<br />

Enver Ferizaj në një<br />

prononcim për<br />

median u shpreh se<br />

“agroindustria kërkon<br />

që Ministria e<br />

Bujqësisë, Ushqimit<br />

dhe Mbrojtjes së<br />

Konsumatorit të rrisë<br />

investimet direkte në<br />

sektorin e bujqësisë”.<br />

Eshtë e vërtetë që ka<br />

filluar një erë e re<br />

ndryshimi në<br />

suvensionimin e<br />

bujqësisë <strong>shqiptar</strong>e ...<br />

Zgjidhni rrugën më të lehtë për marrjen e informacionit që ju<br />

intereson, më të sigurtë dhe më të lirë!

2 Agrobiznesi<br />

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

GRIPI I SHPENDEVE<br />

Aspekte organizative dhe teknike për gripin e shpendëve<br />

Materjal përmbyllës për programin sensibilizues të <strong>KASH</strong> lidhur me kontrollin dhe parandalimin<br />

Vijon nga numri i kaluar)<br />

e gripit të shpendëve me patogjenitet të lartë<br />

Përgatiti: Dr. Nevrus Lika<br />

2. PRONARI I<br />

FERMES DHE<br />

KOMPLEKSIT TE<br />

SHPENDEVE ESHTE<br />

BARIERA<br />

BAZE MBROJTESE<br />

(BIOSIGURIA)<br />

Biosiguria nuk eshte gje<br />

tjeter por detyre dhe pergjegjesi<br />

e pronarit te nje ferme apo kompleksi<br />

shpendesh per zbatimin<br />

e masave teknike minimale te<br />

mbareshtimit te shpendeve si:<br />

a. Higjene e mire dhe perdorim<br />

te dezinfektanteve, pastro fermen<br />

çdo dite, mbaj maske gjate punes<br />

e mos thith pluhura nga koteci,<br />

largoni plehun larg strehimit te<br />

shpendeve dhe ambjentit familjar<br />

e groposi ato ne fund te oborrit,<br />

mos haro groposjen e plehut dhe<br />

dekompozimin e tij, per çdo 10<br />

kg. pleh hidh 0.5 kg gelqere te<br />

shuar ne 2.5 kg uje ose perdor<br />

hipokloritin e kalciumit (me plehun<br />

jashte ne pupla dhe mbeturina<br />

virusi jeton tre muaj, ndersa ne<br />

perpunim biotermik ne 70° C ai<br />

leminohet. Brenda disa<br />

inutave) vezet e thyera, zogjte<br />

paçelur etj. mbeturina digjini<br />

se groposini thelle ne toke;<br />

. Perdorimi i vend strehimeve<br />

e pershtateshme me dendesi 4krere<br />

per m 2 me struktura te<br />

ngurta dhe te vecanta, larg ambjentit<br />

familjar dhe domosdoshmerisht<br />

te rrethuara me rrjet teli,<br />

te ndaloje kontaktin me shpende<br />

te eger.<br />

Mos mbajtja e shpendeve te<br />

perzjere dhe sidomos larg derrave<br />

dhe njithundrakeve;<br />

c. Te perdorim ene uji dhe ushqimi<br />

te pershtateshme per shpende,<br />

lehtesisht te pastrushme dhe jo<br />

ushqim per toke dhe uje ne vijat<br />

rrjedhese te lagjes, mos merr inventar<br />

e paisje nga fqinjet apo<br />

ferma te tjera;<br />

d. Elemino hyrjet ne ferme te<br />

njerzve qe s’kane pune me shpendet,<br />

mos fut shpende nga tufa te<br />

tjera kur nuk ke dijeni per gjend-<br />

STAFI I GAZETES<br />

jen e tyre dhe pa dokumentacion<br />

veterinar.<br />

Kush sherben tek<br />

shpendet nga antaret e<br />

familjes te perdore veshje<br />

te veçante, çizme dhe<br />

maske ne hunde, kur<br />

mbaron punen laj duart<br />

me sapun dhe perdor dezinfektant;<br />

e. Fermer ji i vemendshem<br />

per çdo shenje jo<br />

normale ne tufe dhe lidhu<br />

menjehere me veterinerin<br />

dhe pushtetin vendor;<br />

f. Perdor racione ushqimore<br />

te plota dhe balancuara,<br />

si miser 60 %, grure<br />

20 %, bersi soje ose bathe<br />

10-15 %, kripra minerale<br />

1-2 % me nje sasi totale<br />

ditore deri 90 gram per krere dhe<br />

ushqime te gjelberta sipas<br />

deshires. Uje duhet sa dy fishi i<br />

sasise se ushqimit.<br />

Nje tufe e shendeteshme dhe<br />

e mbrojtur i rreziston mire çdo<br />

infeksioni;<br />

g. Fermerve nga ana e<br />

D.R.B.U.M.K. (sektori i prodhimit<br />

bujqesor e blegtoral) t’ju rekomadohen<br />

ndertime tip te thjeshta per<br />

rritjen rurale te shpendeve duke<br />

plotesuar standarte minimnale te<br />

biosigurise.<br />

3. STRUKTURAT<br />

VETERINARE NE<br />

LINJEN E PARE TE<br />

MONITORIMIT,<br />

DIAGNOSTIKIMIT<br />

DHE KONTROLLIT<br />

TE I/A<br />

Sigurisht per kete zoonoze<br />

ashtu si dhe per 75 % te semundjeve<br />

te tjera emergjente<br />

per njerezit qe kane origjine<br />

nga kafshet duhet te perballet i<br />

pari VETERINERI i cili me<br />

kompetence profesionale,<br />

perkushtim dhe pergjegjshmeri<br />

qendron ne linjen e pare dhe ai<br />

se pari duhet te mare masa dhe<br />

te pergatitet per nje skenar<br />

optimist dhe jo fatalist.<br />

Po cilat jane problemet tona<br />

veterinare?<br />

♦ Te njohim mire aktet tona<br />

ligjore dhe nen ligjore si dhe<br />

aktet e direktivat nderkombetare<br />

si guide veprimi dhe merjen<br />

e masave me nje komande<br />

zinxhir si :<br />

− Ligji nr.9<strong>30</strong>8, date 04.11.<br />

2004, ku percaktohen qarte<br />

dertyrimet ligjore ne rast te<br />

shfaqjeve te semundjeve me<br />

karakter perhapes e demprures<br />

− Rregullorja nr.1,date 14. 10.<br />

2005 "Mbi gjurmimin dhe<br />

luftimin e semundjes Influenca<br />

Aviare”,<br />

− Plani i kontigjences per kontrollin<br />

dhe crenjosjen e gripit<br />

te shpendeve,<br />

− Direktiva e KE 90/40/<br />

CE,19.05.1992"Per masat Komunitare<br />

per kontrollin e Influences<br />

Aviare”<br />

− Urdhrat e Ministrit ne vazhdimesi<br />

si 3117, dt.13.11.2005,<br />

3572, date 14.11.2005, 95.<br />

23.02.2006, 166, dt. 27.<br />

03.2006, e shume te tjera urdhra<br />

operative qe kane te bejne<br />

vetem me kontrollin dhe<br />

masat per gripin e shpendeve.<br />

♦ Te hartojme nje Program<br />

Pune Rajonal ku te percaktojme<br />

me hollesi te gjitha veprimet<br />

ne perputhje me standartet<br />

e O.I.E,K.E, dhe kerkesave<br />

te legjislacionit <strong>shqiptar</strong>.<br />

Ne kete program te parashikohen<br />

me hollesi dhe specifikime<br />

te gjitha elementet per<br />

kontrollin e nje semundje me<br />

rrezikshmeri te larte si:<br />

a. Ngritja e stafit rajonal te<br />

krizes ku percaktohen:<br />

• Rolet e pjestareve te<br />

percaktuar<br />

• Rolet funksionale<br />

• Role ne skuader si:<br />

− Koordinatori- drejtuesi<br />

− Investiguesi i burimeve -<br />

lidhja me jashte<br />

− Formuesi - vendosja e qellimeve<br />

− Implementuesi - shpie idete<br />

ne veprime<br />

− Personi qe sjell ide<br />

− Monitorimi dhe vleresimi<br />

− Punonjesi i skuadres - zhvillon<br />

shpirtin e bashkepunimit<br />

− Kompletuesi i punes -shikon<br />

detajet dhe qellimet, arritjet.<br />

b. Menyra e organizimit dhe<br />

si veprohet ne dinamike<br />

c. Percakton dhe siguron vendin<br />

e ambjentet e punes dhe infrastrukturen<br />

e nevojshme<br />

d. Llogarit nevojat dhe burimet<br />

finaciare dhe ato njerzore<br />

e. Siguron mjetet minimale<br />

emergjente te bazes materjale<br />

si veshje mbrojtese, dezinfektant,<br />

mjetet levizese etj.<br />

f. Per te menaxhuar nje krize<br />

te mundeshme, bashkerendon<br />

punen me autore te tjere te interesuar<br />

si institucionet shendetesore,<br />

arsimore, mjedisore,<br />

shoqatat e shpendeve dhe<br />

gjuetarve etj.<br />

♦ Realizimi i nje kontrolli kostant<br />

te semundjes duke aktivizuar<br />

inspektoret e I/A ne pune<br />

nepermjet monitorimit te 5-6<br />

pikave ne risk. Ne keto pika<br />

monitorimi si ferma, kompleks<br />

shpendesh, dyqan shpende<br />

dekorative, park zoologjik,<br />

ambjente qendrimi te<br />

shpendeve migratore si uje<br />

mbledhsa, liqene e basene te<br />

tjera uji, me grafik mujor behet<br />

testimi me kitet e ardhura<br />

ne I.S.U.V. Me keto kite ne dispozicion<br />

brenda 3-4 minutash<br />

marrim rezultatin per pozitivitet<br />

H5.<br />

Rritja e vigjilences veterinare<br />

dhe kjo survejance ne dinamike<br />

dhe e vazhdushme te<br />

konsiderohet jo vetem detyre<br />

profesionale por dhe nje e<br />

mire kombetare.<br />

♦ Per cdo dyshim apo ngjarje<br />

te pazakonte ne fermat e<br />

shpendeve apo komplekse<br />

shpendesh ne Qark te japim<br />

informacion te plote jo vetem<br />

Autoritetit Kompetent Qendror<br />

por ne te gjitha strukturat<br />

dhe rjetin veterinar lokal ,fqinjeve<br />

ne rrethe e qytete,dhe institucioneve<br />

te tjera.<br />

♦ Te organizojme nje mbikqyr-<br />

je te rrepte te levizjeve<br />

te shpendeve shtepiake<br />

ne zonen ku operojme<br />

fshat, komune, ferme e<br />

me tej duke marre te<br />

dhena investiguse per<br />

origjinen, llojin,<br />

moshen,,menyren e<br />

transportit dhe mbi te<br />

gjitha te kerkojme dokumentin<br />

baze veterinar<br />

ÇERTIFIKATEN. Ambjentet<br />

ku vendosen<br />

shpendet te mbahen nen<br />

vezhgim nga inspektoret<br />

veterinare te zoneve<br />

per nje periudhe jo<br />

me pak se 2 jave.<br />

♦ Ne bashkepunim me<br />

shoqatat e gjuetarve dhe<br />

ne maredhenje reciproke<br />

mbi baza ligjore me ta<br />

te survejojme per levizjet e<br />

shpendeve te eger migratore<br />

dhe autoktone. Keta jane rrezik<br />

kryesor si depozite virusi pa<br />

shprehur simptoma te semundjes.<br />

Ne vendin tone<br />

qarkullojne mbi 72 specie<br />

shpendesh te eger me nje populacion<br />

rreth 4 milion krere, te<br />

cilet ne çdo moment behen<br />

burim infeksioni. Per çdo<br />

shenje dhe sjellje jo normale,<br />

demtime dhe qendrime te pazakonta<br />

te tyre te kete informacion.<br />

Tashme dihet qe ne 2<br />

vatrat me I/A ne vendin tone<br />

Sarande dhe Tirane burimi i<br />

infeksionit ishin rosat e egra<br />

dhe gjuetaret.<br />

♦ Mbetet detyre e dites e jona<br />

trajnimi i gjithe strukturave<br />

veterinare duke trajtuar tema te<br />

vecanta, seminare e simulime<br />

praktike me pjesmarrje nga<br />

D.R.B.U.M.K., strukturat private,<br />

specialistet ne komplekse<br />

dhe ato ne profesion te lire te<br />

cilet ne rradhe te pare te pervetesojne<br />

procedurat teknike te<br />

manipulimit te sigurte te<br />

materjaleve qe dyshohen per<br />

gripin e shpendeve, grumbullimin<br />

dhe shkatrimin e sigurte<br />

te shpendeve te infektuar<br />

dhe materjaleve te tjera infektuse.<br />

Sensibilizimi dhe puna e<br />

deritanishme e bere nga<br />

K.A.SH. ne keto qarqe, por vetem<br />

ne <strong>12</strong> pika dhe simulimi i<br />

realizuar nga M.B.U.M.K. ne<br />

Tirane, eshte shume pak. Ky<br />

proces duhet te shkoje zinxhir<br />

ne te gjitha fshatrat dhe zonat ku<br />

operojne struktura veterinare<br />

publike (shtetrore)<br />

♦ Siguria ushqimore mbetet<br />

nje element i rendesishem per<br />

te garantuar shmangien e infeksionit<br />

human nga I/A. Me te<br />

gjithe ambjentet familjare ne<br />

zone, njesite e ushqimit social,<br />

shkollat dhe grupe te tjera te interesuara<br />

duhet te induktojme,<br />

bindim dhe zhvillojme biseda ne<br />

veterineret per njohurite baze si:<br />

− Virusi i gripit shpendeve mbijeton<br />

ne mishin e pazjere dhe<br />

temperaturat e ulta risin qendrushme<br />

rine e virusit te gripit<br />

shpendeve,<br />

− Virusi mbijeton ne jashteqitje<br />

mbi 35 dite kur temperaturat jane<br />

te ulta, ne mostrat e feceve te<br />

shpendeve te infektuar jane zbuluar<br />

viruse prezent edhe mbas 6<br />

diteve ne temp. 37 0 C,<br />

− Ky virus mbjeton deri ne disa<br />

jave ne ambjentet ku kane jetuar<br />

shpendet e prekur dhe mbi te<br />

gjitha ne jashteqitje dhe bulben<br />

e pupolave te tyre,<br />

− Pikerisht kjo mundesi mbijetese<br />

e ketij virusi duhet njohur<br />

per tu bindur se ruajtaje<br />

zakoneshme,ngrirja dhe ftohja<br />

ne thelb nuk ulin virulencen dhe<br />

rrezikshmerine e ketij virusi,<br />

− Virusi i shpendeve te semure<br />

mund te gjendet ne brendesi te<br />

vezes dhe ne siperfaqe dhe koha<br />

e mbijeteses eshte e mjaftushme<br />

per te bere te mundur nje perhapje<br />

te gjere,<br />

− Vetem higjena e mire,gatimi<br />

me zjerje dhe pjekja e produkteve<br />

te shpendeve ne temperatura<br />

mbi 80 grade celsius ne kohe<br />

deri 40 – 50 minuta shkatron ne<br />

menyre absol;ute kete virus.<br />

♦ Eshte detyre e Autoritetit<br />

Veterinar Lokal qe ne radhe te<br />

pare te mbroje specialistete vet<br />

qe jane ne skalionin e pare te<br />

kontrollit e parandalimit te gripit<br />

te shpendeve me patogjenitet te<br />

larte duke siguruar cdo vit<br />

vaksinimin e tyre me vaksinen<br />

disponibel ISIFLU V.Tirana e ka<br />

realizuar kete procedure ne<br />

bashkepunim me Institutin e<br />

Shendetit Publik.<br />

(Vijon në numrin e ardhshëm)<br />

Bordi i gazetës: Kryetar: Enver Ferizaj; Antarë: Kujtim Sokoli, Zydi Teqja, Hasan Halili, Fuad Haxhiymeri, Kristaq Thoma, Agim Rahmeta,<br />

Isuf Demirxhiu, Edmond Gjata; Design & Layout: Elvira Çeku; Asistente: Rozi Martini; Adresa: Rr.“Mine Peza”, P. 87/3, Hyrja 2, Kati 1,<br />

Tel./ Fax: ++ 355 4 229445: Web site: www.kash.org.al E-mail: info@kash.org.al Shtypur në shtypshkronjën: “Eurorilindja”.

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

PERSPEKTIVA E AGROINDUSTRISE<br />

Agrobiznesi<br />

AGROINDUSTRIA KERKON INVESTIME DIREKTE NE BUJQESI<br />

Erë e re ndryshimi në suvensionimin e bujqësisë <strong>shqiptar</strong>e, për zhvillimin e saj<br />

Presidenti i <strong>Keshilli</strong>t te<br />

<strong>Agrobiznesit</strong> Shqiptar (<strong>KASH</strong>)<br />

Enver Ferizaj ne nje prononcim<br />

per median u shpreh se<br />

“agroindustria kerkon qe Ministria<br />

e Bujqesise, Ushqimit<br />

dhe Mbrojtjes se Konsumatorit<br />

te rrise investimet direkte ne<br />

sektorin e bujqesise”.<br />

Eshte e vertete qe ka filluar<br />

nje ere e re ndryshimi ne suvensionimin<br />

e bujqesise <strong>shqiptar</strong>e,<br />

ne mbeshtetjen e saj<br />

per me shume zhvillim dhe ne<br />

kete kuader, thekson Ferizaj,<br />

ne si <strong>KASH</strong>, i vleresojme si<br />

shume te sukseshme projektet<br />

e hartuara dhe te zbatura ne kete<br />

Per te promovuar dhe diskutuar<br />

projektin e ri te<br />

MBUMK, që ka nisur zbatimin<br />

ne fillim te ketij viti për shtimin<br />

e sipërfaqeve me vreshta,<br />

pemtore dhe ullinj në <strong>12</strong><br />

qarqet e vendit, ditet e fundit<br />

u mbajt në Pogradec takimi i<br />

parë rajonal me mbi 150 përfaqësues<br />

e fermereve të qarkut<br />

të Korcës dhe të Elbasanit, ku<br />

merrte pjese dhe Ministri i<br />

Bujqesise, Ushqimit dhe<br />

Mbrojtjes se Konsumatorit<br />

Jemin Gjana.<br />

Qëllimi i MBUMK-së dhe<br />

qeverisë <strong>shqiptar</strong>e është rritja<br />

e siperfaqeve me keto kultura,<br />

në zona të studjuara e të<br />

njohura për zhvillimin e tyre.<br />

MBUMK-ja nxori udhëzimin<br />

përkatës dhe fermeret që mbjellin<br />

mbi 3 dylym vreshta,<br />

emtore ose ullinj, marrin<br />

onde falas.<br />

Ky është një nga tetë projektet<br />

që ka tashmë të përfunduara<br />

MBUMK-ja. Por për shkak<br />

se sivjet qeveria <strong>shqiptar</strong>e<br />

kaq mundësi kishte për të<br />

dhënë fonde falas për fermerët,<br />

u aplikua projekti i parë.<br />

Po të kishim më shumë<br />

para, u shpreh Ministri Gjana,<br />

ne do të mbështesnim edhe<br />

blegtorinë, që është prioritet<br />

për ne, edhe perimet në sera<br />

apo fushë, edhe rritjen e prodhimit<br />

të qumështit apo përpunimin<br />

e tij, edhe perpunimin<br />

e ullirit. Por për këtë vit të<br />

”Ferizaj:<br />

I vlerësojmë shumë<br />

të suksesshme<br />

projektet e<br />

hartuara dhe të<br />

zbatura në sektorin<br />

e bujqësisë<br />

”<br />

sektor, por ka ardhur koha qe<br />

dhe agroindustria te intensifikojne<br />

investimet per permiresimin<br />

e cilesise dhe<br />

rritjen e prodhimit agrondustrial,<br />

si p.sh ne prodhimin e<br />

konservave, makaronave, vajit,<br />

perimeve te konservuara etj.<br />

Keshtu me nje fond rreth 5<br />

milionë dollarë të buxhetit të<br />

shtetit, për herë të parë në his-<br />

torine e bujqësisë <strong>shqiptar</strong>e,<br />

MBUMK po aplikon projektin<br />

për mbështetje me fonde të<br />

pakthyeshme (suvvension) për<br />

fermerët <strong>shqiptar</strong>ë që do të shtojnë<br />

sipërfaqet e fermave të<br />

tyre me vreshta, pemtore e ullinj.<br />

Sipas Presidentit te <strong>KASH</strong>it,<br />

investimet duhet te prekin<br />

edhe prodhimet ne sera, blegtorine<br />

e marketingun. Aktualisht<br />

thekson Ferizaj me propozim<br />

te <strong>KASH</strong>-it, Ministria e<br />

Bujqësisë, Ushqimit dhe<br />

Mbrojtjes së Konsumatorit, po<br />

shikon mundësinë e mbështetjes<br />

financiare për zëvendësimin<br />

e pajisjeve që punojnë në<br />

serat bujqësore, me qëllim futjen<br />

e solarit në përdorim, për<br />

uljen e kostos së prodhimit.<br />

Në vend ka mbi 60 hektare<br />

sera bujqësore private moderne,<br />

prej të cilave merret një<br />

prodhimin mesatar vjetor i perimeve<br />

të freskëta prej rreth<br />

<strong>30</strong>0 kv/dynym. Vitin e fundit,<br />

fermerët po i kushtojnë më<br />

shumë vëmendje prodhimit të<br />

perimeve në sera, ata kanë rritur<br />

sipërfaqet e mbjella me to,<br />

pasi prodhimet e serave kanë<br />

shtrirje më të madhe në kohë,<br />

çmime më të favorshme si dhe<br />

krijojnë hapësia për zgjerimin<br />

e eksportit. MBUMK parajshikon<br />

te ndërmarre projektin<br />

për mbështetjen e këtij sektori,<br />

duke ndihmuar fermerët që do<br />

të përdorin solarin, pasi çmimi<br />

i tij, është disa herë më i<br />

ulët se karburantet e tjera<br />

Ndersa per blegtorine<br />

shpjegon Presidenti i <strong>KASH</strong>-it,<br />

ka filluar projekti “Grant per<br />

rritjen e numrit te krereve ne<br />

belgtori”. Ne nje rezyme per<br />

suvensionin ne sektorin e<br />

bujqesise, Z. Ferizaj shprehet<br />

se “per kete vit ky suvension,<br />

se paku te kaloje vleren e 15<br />

mije eurove”.<br />

Sektor te tjere me interes e<br />

prespektive, ku suvensioni e<br />

grantet do te mbeshtesnin<br />

vertete zhvillimin jane edhe<br />

lulet e bimet dekorative, 70%<br />

e te cilave importohen, nderkohe<br />

qe ekzistojne te gjitha<br />

mundesite jo vetem per te<br />

plotesuar nevojat e vendi por<br />

3<br />

edhe per te eksportuar.<br />

Ne kerkojme tha Presidenti<br />

i <strong>KASH</strong>-it qe e gjithe shuma<br />

e fondit te planifikuar per naften<br />

pa akcize per bujqesine te<br />

kaloje ne grante per mbeshtetjen<br />

e sektoreve potencial<br />

bujqesor e blegtoral.<br />

Kjo forme subvensioni,<br />

nenvizon Ferizaj, konvergon<br />

dhe me format mbeshtetese qe<br />

aplikon BE-ja, per zhvillimin<br />

e bujqesise, vecanerisht tani<br />

pas nenshkrimit te Marreveshjes<br />

se Tregtise se Lire<br />

me BE-n.<br />

Ne vendin tone 50 % e popullsisë<br />

jeton në fshat si forcë<br />

e lirë e vitale dhe kontributi i<br />

saj ne GDP arrin ne 25% por<br />

nderkohe ajo merr mbeshtetje<br />

financiare vetem 2-3% te buxhetit<br />

te shtetit. Si nga sektoret<br />

prioritar te vendin bujqesia<br />

dhe agroindustria kerkon me<br />

shume vemendje e investime<br />

per te plotesuar me shume<br />

kerkesat e konsumatoreve me<br />

prodhme vendi e per zgjeruar<br />

tregjet e huaja me prodhime<br />

“made in Albania”.<br />

BUMK, promovon projektin e ri Grant për vreshtarinë, pemëtoret e ullishtet<br />

- 5 milion dollarë grant për vreshtarinë, pemëtoret dhe ullishtet -<br />

parë na u dha nga qeveria Berisha<br />

fondi rreth 5 milionë dollarë.<br />

Gjate ketij takimi Ministri<br />

Gjana bashkebisedoi me fermerët<br />

për të zbuluar problemet,<br />

dhe nëse ka të tilla, të korigjojmë<br />

sa jemi në nisje. Për ne,<br />

u shpreh Ministri Gjana parësore<br />

është rritja e sipërfaqeve<br />

me vreshta, pemtore e ullinj.<br />

Ky është qëllimi ynë dhe për<br />

këtë ne financuam fermerët<br />

me fonde të pakthyeshme. I<br />

kemi të vogla sipërfaqet me<br />

këto kultura dhe duhet ti<br />

rrisim sepse fitimet që sigurojnë<br />

fermerët nga këto kultura<br />

janë 10 – <strong>12</strong> herë më të<br />

mëdha se sa fitimet që do të<br />

nxirrnin ata nëse do të merreshin<br />

me kultura të tjera.<br />

Duke falenderuar fermerët<br />

<strong>shqiptar</strong>ë që mbajtën gjallë<br />

bujqësinë këto vite edhe pse<br />

shteti në shumë raste i braktisi<br />

dhe këputi cdo lidhje me<br />

fermeret, pasi shteti mendoi<br />

se pasi ua dha tokën fermerëve<br />

le të bëjnë c’të duan me të,<br />

Ministri Gjana bëri thirrje që<br />

të mos rrimë më të diskutojmë<br />

për dëmin që bëmë në<br />

fillim të viteve ’90. Edhe po<br />

të mos ishin dëmtuar pemtoret<br />

tona atëhere, deri sot ato<br />

do të ishin degraduar për<br />

moshë dhe jemi në kohë për<br />

pemtore, vreshta e ullishte të<br />

reja.<br />

Ne vendin tone 50 % e<br />

popullsisë jeton në fshat, si<br />

forcë e lirë e vitale, kushtet<br />

tokësore e klimaterike me<br />

<strong>30</strong>0 ditë diell jane me se te<br />

favorshme jo vetem per te<br />

plotësuar nevojat tona por per<br />

te mendouar edhe për eksport.<br />

Perballe ketij bilanci eshte e<br />

pa pranueshme qe vendi yne te<br />

mbetet peng i invazionit të<br />

produkteve të importit dhe të<br />

blejë nga jashtë 700 milionë<br />

dollarë produkte bujqësore.<br />

Politikat e MBUMK-s po<br />

përpiqen ta specializojnë<br />

bujqësinë në mbjelljen e perimeve,<br />

pemtoreve e vreshtave,<br />

blegtorinë si një objektiv të<br />

parë, të krijojmë rrjetin e marketingut<br />

fermer treg me asete<br />

frigoriferike pasi prodhimi që<br />

del menjehere nuk mund të<br />

shitet menjëherë dhe me<br />

rritjen e sigurisë ushqimore e<br />

standarteve.<br />

Burime nga MBUMK-ja<br />

bene te ditur se, vitin e kaluar<br />

ne mbeshtetje te bujqesise u<br />

aplikua dhenia e naftës pa akcize<br />

për fermerët, e cila u<br />

ndërpre ne fillim te <strong>2007</strong>, pasi<br />

u vleresua nga ekspertet e<br />

fermeret si një skeme ku abuzimi<br />

ishte i mundshëm.<br />

Nderkohe qe për serat, nga 15<br />

nëntori deri me 31 dhjetor<br />

2006 MBUMK dha 3.5 milionë<br />

litra karburant pa akcize.<br />

Por me vendim qeverie u ndryshua<br />

skema e suvensionit sipas<br />

te ciles, jo më naftë për pak<br />

përfitues por 5 milionë dollarë<br />

për shumë e shumë përfitues<br />

realë dhe për punë që do të<br />

mbetet e prekshme për shumë<br />

dekada. 5 milionë lekë për 1<br />

hektar vreshta, 3.5 milionë<br />

lekë për 1 ha pemtore. Këto<br />

norma tashme jane percaktuar,<br />

sipas MBUMK, natyrisht<br />

nuk mbulohet komplet kostoja,<br />

por është një ndihmë e<br />

madhe për fermeret <strong>shqiptar</strong>ë<br />

të cilët vetë kane rritur interesin<br />

drejt këtyre kulturave.<br />

Sipas te dhenave zyrtare,<br />

eshtë impresionues fakti që<br />

vetem në qarkun e Korcës,<br />

janë mbjell sivjet <strong>30</strong>0 ha me<br />

këto kultura ndërkohë që<br />

MBUMK-ja ka subvencionuar<br />

vetëm 110 ha. Kjo tregon se<br />

politikat e reja ne mbeshtetje<br />

te bujqesise jane në një linjë<br />

me interesat e fermerëve.<br />

Duke bashkëbiseduar me<br />

fermerët përfaqësues të dy<br />

qarqeve, Ministri Gjan u bëri<br />

thirrje atyre të vlerësojnë specialistet<br />

e bujqësisë, të kene<br />

kujdes me farërat, fidanet,<br />

kimikatet sepse pasojat janë të<br />

rënda nëse mbillni fidana të<br />

sëmurë apo përdorni plesticide<br />

të skaduara. Ne si Ministri<br />

e kemi shumë në vemendje<br />

këtë problem dhe do ti shtojmë<br />

kontrollet për këtë gjë.<br />

Dhe ajo që dua të them sot<br />

këtu është edhe problemi i kooperativizmit<br />

të bujqësisë.<br />

Fjala kooperativë vazhdon të<br />

na japa kujtime të këqia. Por<br />

bashkimi i fermerëve, vullneratisht,<br />

në bazë të interesave, do<br />

të rrisë shanset për ju. Nëse<br />

një rajon mbjell të njejtin<br />

produkt,edhe mundësinë e shityjes<br />

e kontraktimit e ka më të<br />

madh. Askush nuk vjen në një<br />

fshat apo zonë të blejë tre kosha<br />

me molla. Por nënse atje<br />

ka prodhim dhe tregtarët gjejnë<br />

mall me shumicë, do të<br />

ketë shitje patjetër. Nuk mundet<br />

fermeri shqipytar të jetë<br />

edhe prodhues, edhe transportues,<br />

edhe shitës. Ndaj na duhet<br />

krjimi i shoqatave. Nuk<br />

është tragjike pse kemi ferma<br />

të vogla. Por të kordinojmë e<br />

të mbjellim gjëra të njollojta<br />

në fshjatra apo zona të caktuara.<br />

Kjo është në thelb cfarë<br />

kërkojmë.<br />

Ky projekt që po zbatojmë,<br />

ky ndryshim në bujqësinë <strong>shqiptar</strong>e,<br />

do të bëjë që edhe emigrantët<br />

<strong>shqiptar</strong>ë që merren<br />

me bujqësi në vendet fqinjë, të<br />

vijnë në tokën e tyre. Ata kanë<br />

edhe përvojë për të sjellë dhe<br />

do të fitojnë këtu po aq sa atje.<br />

Në vijim të bashkëbisedimit<br />

të tij me fermeret, Ministri<br />

Gjana bëri edhe një falenderim<br />

për fermerët <strong>shqiptar</strong>ë që<br />

në zgjedhjet e fundit vendore<br />

votuan në masë Partinë<br />

Demokratike dhe politikat e<br />

drejta qeverisëse që po<br />

ndiqen. dhe Elbasanit me<br />

grupe specialistësh.<br />

Ky është i pari takim nga<br />

pese të plainifikuar në 5 rajone<br />

të vendit për këtë<br />

projekt.Në këtë takim morën<br />

pjesë edhe perfaqësues të<br />

drejtorive rajonale të bujqësisë<br />

të Korcës

4 Agrobiznesi<br />

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

INFORMACIONE AKTUALITETI<br />

U MBAJT PANAIRI I BUJQËSISË DHE<br />

USHQIMIT “PRISHTINA <strong>2007</strong>”<br />

Aleanca e Kosovës<br />

për Agrobiznes<br />

(AKA) dhe<br />

Aleanca Kosovare e Bizneseve<br />

(AKB) nën kujdesin<br />

e Ministrisë së Bujqësisë,<br />

Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural,<br />

dhe në mbështetje financiare<br />

nga Projekti US-<br />

AID KCBS, organizuan me<br />

date 28 - 31 Mars <strong>2007</strong><br />

panairin e bujqësisë dhe<br />

ushqimit.<br />

Sektori i bujqësisë po<br />

rritet ne Kosove dhe nevojat<br />

për përdorimin e metodave<br />

dhe pajisjeve moderne<br />

janë të domosdoshme për<br />

një prodhimtari cilësore<br />

dhe fitimprurëse.<br />

Panairi i AKA-së do të<br />

tërhoqi ekspozues të ndryshëm<br />

nga vendet e rajonit,<br />

të BE-së si dhe ata vendorë.<br />

Mes pjesmarresve<br />

ishin edhe kompani<br />

MBUMK LEHTESON<br />

TARIFAT BUJQESORE<br />

Ministria e Bujqësisë,<br />

Ushqimit dhe<br />

brojtjes së Konsumatorit<br />

o rishikon të gjitha tarifat<br />

ujqësore, me qëllim uljen e<br />

yre brënda normave të lejuaa,<br />

duke i ardhur kështu në ndimë<br />

të gjithë atyre që merren<br />

e bujqësi. Burime nga kjo<br />

inistri bënë të ditur se, me<br />

rdhër të Ministrit të<br />

BUMK, Jemin Gjana, të<br />

jitha institucionet përkatëse,<br />

ntet e farërave, Inputeve<br />

ujqesore, Institute Kërkiore<br />

e laboratorike, po rishkojnë<br />

tarifat për të gjitha lloet<br />

e analizave të farërave dhe<br />

mputeve bujqësore që imporohen<br />

si dhe të atyre që prodohen<br />

në vend, me qëllim ulen<br />

e tyre në kuotat normale.<br />

Aktualisht ne vendin tone<br />

reth 60% e farerave dhe<br />

<strong>shqiptar</strong>e kryesisht ato te vajit<br />

te ullirit, mjaltit dhe<br />

shpendeve. Panairi nuk ishte<br />

vetëm ekspozues e shitës<br />

(konsumues), por i shërbeu<br />

rritjes së bashkëpunimit në<br />

mes sektorit prodhues<br />

(bujqësi) dhe atij përpunues,<br />

si dhe lidhjes së kompanive<br />

vendore me bizneset nga<br />

vendet e rajonit. Gjatë panairit,<br />

vizitorët paten rast që të<br />

fidaneve vijne nga importi. Ne<br />

keto kushte tregtaret e inputeve<br />

bujqesore te cilet zene<br />

nje pjese te konsiderueshme te<br />

biznesit bujqesor i nenshtrohen<br />

sipas ligjit kontrollit dhe<br />

analizave te detyrueshme per<br />

importet e tyre.<br />

Me gjithe masat e marra<br />

nga Ministria dhe nga strukturat<br />

perkatese, perseri vihet re<br />

se ne treg qarkullojne fidane<br />

dhe farera qe nuk i pergjigjen<br />

standartit te prodhimit, kjo per<br />

shkak se, shprehen specialistet<br />

pasi nje pjese hyn kontrabande<br />

dhe nuk i nenshtrohet perocesit<br />

te analizave dhe kontrollit.<br />

Per te rritur cilesine dhe<br />

sigurine e farerave dhe fidaneve<br />

ne tregun <strong>shqiptar</strong><br />

MBUMK po ndermerr dhe<br />

kete nisme per uljen e tarfave<br />

dhe kontrollit te farerave.<br />

njihen me arritjet në bujqësi<br />

përmes organizimit të<br />

prezantimeve nga ekspozuesit,<br />

diskutimeve si dhe<br />

shkëmbimit të përvojave<br />

dhe problemeve. Gjithashtu<br />

u organizuan takime biznesi<br />

si dhe seminare<br />

rreth Marrëveshjeve të<br />

Tregtisë së Lirë dhe<br />

ndikimit të tyre në sektor.<br />

Program ekspozues<br />

ishte si vijon: Agroinpute<br />

- farëra, plehra kimike<br />

dhe pesticide, mekanizim<br />

bujqësore, linja moderne<br />

prodhuese dhe paketuese,<br />

pajisje që përdoren në<br />

blegtori, pajisje për serra,<br />

etj.<br />

Ne ceremonine e hapjes<br />

se panairit moren pjese<br />

edhe presidenti i <strong>KASH</strong> z.<br />

Enver Ferizaj dhe drejtues<br />

te Bashkimit kombetar te<br />

fermereve <strong>shqiptar</strong>e.<br />

ZHVILLIMI I TREGUT TE<br />

TOKES PRITET TE RRISE<br />

PRODHIMIN<br />

Ministria e Bujqësisë,<br />

Ushqimit dhe<br />

Mbrojtjes së Konsumatorit<br />

synon që gjatë vitit <strong>2007</strong>, të<br />

zhvillojë me përparësi tregun<br />

e tokës dhe konsolidimin e<br />

pronësisë, duke u përqendruar<br />

në hartimin e regjistrimit<br />

të tokës, pyjeve dhe kullotave.<br />

Sipas specialistëve të<br />

bujqësisë, procesi i reformës<br />

(ndarja) e tokës bujqësore,<br />

deri tani në shkallë vendi ka<br />

përfunduar në masën 97,8%,<br />

ose në 554 mijë ha tokë.<br />

Ndërkohë që konstatohen raste<br />

të refuzimit të tokave nga<br />

fermerët si dhe të konflikteve<br />

midis pronarëve. Specialistët<br />

sqarojnë se deri tani i janë<br />

dhënë zgjidhje, regjistrimit të<br />

100 rasteve, ndërkohë që po<br />

PROJEKTI I ZHVILLIMIT TE<br />

BURIMEVE NATYRORE<br />

FINANCUAR NGA B. BOTERORE<br />

Komponenti A — Permiresimi<br />

i mbareshtrimit<br />

dhe qeverisjes se pyjeve dhe<br />

Kullotave.<br />

Komponenti i pare do te<br />

forcoje mbareshtrimin e bazuar<br />

ne komunitet te pyjeve dhe<br />

kullotave qe u zhvillua per 138<br />

komuna ne kuadrin e Projektit<br />

te Pyjeve te Shqiperise, si dhe<br />

do te shtrihet me tej duke perfshire<br />

rreth 80 komuna shtese.<br />

Per nje permbledhje te numrave<br />

te komunave te mbuluar<br />

nga komponentet.<br />

Ky komponent do te hedhe<br />

bazat per rehabilitimin e burimeve<br />

dhe mbareshtrimin e qendrueshem<br />

te pyjeve dhe kullotave<br />

ne pjesen me te madhe te<br />

tokave komunale te zonave te<br />

larta te Shqiperise qe jane objekt<br />

i degradimit te burimeve<br />

dhe erozionit. Keto zona perfshijne<br />

rreth 485,000 ha toke<br />

pyjore, dhe 175,000 ha kullota<br />

nga <strong>12</strong> rajone te Shqiperise,<br />

duke perfshire nje popullsi rurale<br />

prej me shume se 1 milion<br />

njerez.<br />

Komponenti do te vazhdoje<br />

dokumentimin e te drejtave te<br />

perdorimit si nje kusht per<br />

transferimin e te drejtes se perdorimit<br />

te burimeve pyjore e<br />

kullosore tek komunat, zbatimin<br />

i nje serie investimesh te<br />

vogla ne pyjet dhe kullotat komunale,<br />

dhe zbatimin e masave<br />

per rritjen e kapaciteteve dhe<br />

ve prioritare per permiresimin<br />

e qeverisjes se burimeve pyjore<br />

dhe kullosore<br />

Komponenti B — Permiresimi<br />

i menaxhimit dhe<br />

qeverisjes se pellgjeve ujembledhese<br />

Komponenti i dyte do te filloje<br />

menaxhimin e integruar te<br />

burimeve natyrore ne tre nga<br />

shtate pellgjet ujembledhese te<br />

Shqiperise, duke u perqendruar<br />

ne pese rajone te zonave ver-<br />

punohet t’i hapet rrugë procesit<br />

të regjistrimit dhe tregut<br />

të saj. Aktualisht vihet re se<br />

ka një treg intensiv të tokës<br />

në zonat urbane dhe disi më<br />

të ulët në zonat e tjera rurale.<br />

Gjatë vitit 2006 në Shqipëri<br />

janë kryer mbi 1900 transaksione<br />

si shitje, blerje e dhënie<br />

me qera të tokës bujqësore.<br />

Per kete Ministria e Bujqesise<br />

parashikon qe gjate vitit <strong>2007</strong><br />

te itensifikoje investimet<br />

efektive ne sektoret<br />

strategjike te bujqesise, me<br />

qellim rritjen e prodhimit dhe<br />

zgjerimin e tregut te tokes.<br />

Konkretisht investime te konsiderueshme<br />

kane filluar ne<br />

sistemin e ujitjes dhe kullimit,<br />

marketingut dhe agroindustri.<br />

iore dhe lindore te vendit<br />

Komponenti do te zbatoje<br />

menyren me pjesemarrje per<br />

planifikimin dhe menaxhimin e<br />

burimeve natyrore ne nivelin e<br />

mikro-basenit.<br />

Hapat e marra do te perfshijne<br />

integrimin e mbareshtrimit<br />

te pyjeve dhe kullotave<br />

me prodhimin bujqesor dhe<br />

blegtoral, si dhe me mbrojtjen<br />

e tokes dhe te ujit. Projekti do<br />

te filloje kete trajtim pilot<br />

shume-sektorial ne nivelin e<br />

MB-ve ne <strong>30</strong> komuna.1 Projekti<br />

do te perdore menyren me<br />

pjesemarrje per te ndihmuar<br />

komunitetet qe jetojne ne MB<br />

te planifikojne dhe qeverisin<br />

burimet e tyre. Ky komponent<br />

gjithshtu do te zhvilloje kapacitetet<br />

e Qeverise, Bordeve te<br />

Kullimit, dhe personelit te komunave<br />

ne kontekstin e<br />

menaxhimit te MB-ve.<br />

Se fundi do te do te siguroje<br />

keshilla dhe analize teknike per<br />

zhvillimet aktuale ligjore ne<br />

lidhje administrimin dhe pronesine<br />

e tokes. Kufijte e pershtatur<br />

paksa ne mebyre qe çdo<br />

MIKRO-BASENEVE perfshin<br />

vetem nje komune.<br />

Numri i Komunave<br />

Projekti i Zhvillimit te Burimeve<br />

Natyrore do te kryeje<br />

pune ne rreth 218 komuna, qe<br />

perbehen nga 138 komuna qe u<br />

mbeshteten nga Projekti i<br />

Pyjeve te Shqiperise dhe rreth<br />

80 komuna shtese. Planet e<br />

mikro-baseneve do te hartohen<br />

dhe zbatohen ne <strong>30</strong> nga keto<br />

komuna. Bazuar ne zgjedhjen e<br />

mikro-baseneve ne rajonet e<br />

Lezhes, Elbasanit dhe Korçes<br />

dhe listen e komunave kanditate,<br />

nga e cila do te zgjidhen<br />

komunat ne rajonet e Kukesit<br />

dhe Dibres, 23 nga keto komuna<br />

do te jene midis komunave<br />

qe u mbeshteten nga Projekti<br />

i Pyjeve te Shqiperise dhe 7<br />

INDUSTRIA E PRODHIMIT TE<br />

USHQIMEVE BLEGTORALE E<br />

VARUR NGA IMPORTI<br />

Situata aktuale dhe per<br />

spektiva e industrisë<br />

së ushqimeve për blegtorinë,<br />

u diskutua ditet e fundit ne<br />

MBUMK, mes specialisteve<br />

dhe eksperteve te kesaj<br />

fushe. Specialistët e këtij<br />

sektori vlerësuan se industria<br />

e prodhimeve te ushqimeve<br />

blegtorale mban<br />

peshën kryesore të të gjitha<br />

prodhimeve blegtorale, por<br />

ndërkohë ai është i varur në<br />

një masë të gjerë nga importi<br />

i lëndëve të para që furnizon<br />

këtë industri. Në prodhimet<br />

e shpendëve dhe të<br />

gjedhit, kosto e produkteve<br />

varet nga lëndët e para të<br />

kësaj industrie. Aktualisht<br />

importohet sojë, misër dhe<br />

komuna do te jene shtese.<br />

Projekti do te zbatohet brenda<br />

nje periudhe 5 vjeçare 2005<br />

deri ne 2010. Ministria e Mjedisit<br />

Pyjeve dhe Administrimit<br />

te Ujerave do te kete<br />

pergjegjesine e pergjitheshme<br />

per projektin zbatimi i te cilit<br />

do te ndiqet nga nje Njesi per<br />

Menaxhimin e Projektit e perbere<br />

nga specialiste te kontraktuar<br />

qe do te menaxhoje projektin<br />

ne nivel kombetar.<br />

Zbatimi i projektit do te shtrihet<br />

ne 218 Njesi te Qeverisjes<br />

Vendore ne zonat kodrinore<br />

dhe malore te vendit<br />

objekt i erozionit dhe degradimit<br />

te burimeve natyrore<br />

me nje siperfaqe prej rreth 660<br />

000 ha ne teresi vlera e projektit<br />

eshte rreth 20 milion<br />

dollare.<br />

Ne vitin 2006 jane perfshire<br />

rreth per hartim dhe rishikim<br />

plane menaxhimi rreth 76 komuna.<br />

Ne 38 komuna gjate vitit<br />

2006 jane kryer investime per<br />

pyllezime sistemime malore,<br />

permiresim pyjesh etj<br />

Ne vitin <strong>2007</strong>, parshikohet<br />

qe projekti te perfshije dhe 40<br />

komuna te tjera duke mbeshtetur<br />

ne hartim dhe zbatim plani<br />

te menaxhimit te pyjeve dhe<br />

kullotave komunale.<br />

produkte të tjera që shërbejne<br />

si lëndë e parë për këtë<br />

industri, duke rritur koston e<br />

prodhimit.Ne nje takim mes<br />

specialistëve të bujqësisë,<br />

përfaqësuesve të projekteve<br />

të huaja dhe fermerëve, u diskutua<br />

për gjetjen e mundësive<br />

të bashkëpunimit mes<br />

tyre, për të rritur prodhimin<br />

ne vend të lëndëve të para<br />

kryesore për industrinë përpunuese,<br />

duke i dhene keshtu<br />

nje shtytje interesit per<br />

prodhimin e ushqimeve blegtorale<br />

ne vend. Blegtoria<br />

konsiderohet nje nga sektoret<br />

kryesore te bujqesise<br />

qe ze rreth 25% te prodhimit<br />

te pergjithshem bruto.

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

BUJQËSI BIOLOGJIKE<br />

Ass. Prof . Dr. Enver Isufi<br />

Vijon nga numri i kaluar)<br />

Çdo bimë ka prodiktet<br />

e veta te mbrojtjes se<br />

bimeve të miratuara<br />

nga standartet. Listat janë dinamike<br />

ne kuptimin qe<br />

produkte te reja regjistrohen ,<br />

por te tjera hiqen nga standartt,<br />

dhe ato duhen ndjekur në<br />

azhdimsi që tu rekomandohen<br />

prodhimit ato qe nuk bien<br />

ndesh me standartet.<br />

Sot shoqata BioAdria si nje<br />

Qender e Zhvillimit të Bujqësisë<br />

Biologjike në Shqipëri ka<br />

hartuar programet e mbrojtjes<br />

së bimëvë për bimët kryesore<br />

dhe ato pjesë - pjesë duhet të<br />

bëhen të njohura edhe nga rrjeti<br />

i sherbimit këshillimor<br />

publik dhe privat.Në bujqësinë<br />

io nuk lejohet përdorimi i hericideve.<br />

• Ujitja<br />

Pastertia e ujit per ujitje<br />

shte shume e rendesishme.<br />

urimet e ujit duhet te jene te<br />

e perjashtuara nga ndotjet e<br />

dryshme. Nuk perdoret uji per<br />

Agrobiznesi<br />

Kjo faqe u përgatit nga Shoqata e Bujqësisë Biologjike “BioAdria”<br />

Bujqësia biologjike një alternativë ekonomike me perspektivë<br />

për fermat <strong>shqiptar</strong>e dhe siguri për një mjedis të shëndetshëm<br />

(Në ndihmë të rrjetit këshillimor dhe trajnerëve të bujqësisë biologjike)<br />

Grurë 2005<br />

ujitje nga kullesat e parcelave<br />

konvencionale, nga perrejte e<br />

lumejte qe kane mbetje<br />

kimike dhe urbane etj. Ujrat e<br />

puseve jane me te preferuarit.<br />

Burimi nga vjen uji ujitjes duhet<br />

njohur mire.<br />

• Qarkullimi i bimëve<br />

a) Qarkullimi bujqësor kufizon<br />

parazitet per bimën<br />

pasardhëse. Tabela e meposhtme<br />

ilustron se çfar ndodh me<br />

mbrojtjen e bimeve kur zbatohet<br />

nje skeme e tille mbjelljeje.<br />

Siç shikohet gruri pas grurit<br />

ka te gjitha shancet qe te<br />

vuaj semundjet e bimes<br />

paraardhese dhe e kundërta<br />

misri i ardhur pas grurit ka fatin<br />

të shpëtojë nga ngarkesa e<br />

disa parazitëve që prekën<br />

bimën paraardhëse të grurit.<br />

Shembuj të tillë mund të<br />

sillnim me shumicë, por logjika<br />

eshtë e njejtë. Qarkullimi<br />

bujqesor higjenizon parcelat<br />

nga parazitët e bimëve dhe nga<br />

barërat e egra.<br />

Në bujqësinë organike<br />

qarkullimi bujqësor mer një<br />

Parazitët që e prekin Mundësia e prekjes<br />

rëndësi më te madhe për vetë<br />

faktin sepse standarti i kesaj<br />

bujqësie nuk pranon përdorimin<br />

e herbicideve.<br />

Larmia biologjike<br />

E gjithë veprimtaria e bujqësisë<br />

biologjike mer parasysh<br />

ruajtjen e florës dhe faunës në<br />

fermat dhe në zonat ku ajo<br />

vepron.Shumllojshmeria e<br />

bimëve dhe kafsheve që njihet<br />

dhe me termin “Biodiversitet “<br />

kufizon konkurencen mes<br />

specieve të dëmshme ndaj atyre<br />

të dobishme. Konkurenca e<br />

disa specieve mundet të rrezikoi<br />

eksistencën e disa të tjerave,<br />

nese mjedisi është i varfër<br />

me gjallesa.Kur mjedisi eshte<br />

me biodiversitet te pasur ka<br />

shance per te gjithe qe te jetojne<br />

dhe keshtu ka me shume<br />

paqe ne komunitetin e gjallesave<br />

e per pasoje shmanget supermacia<br />

e njeres ndaj tjetres.<br />

Bujqesia organike parashikon<br />

një strategji të tërë që<br />

nxit larminë biologjike. Nxitja<br />

e brezave ekologjike brenda<br />

rreshtave ose perreth ngas-<br />

Grurë (2006) Misër (<strong>2007</strong>)<br />

Mundësia e prekjes<br />

Afidet PO PO<br />

Cimkat PO JO<br />

Shushunja PO Shumë rrallë<br />

Dëmtuesit e tokës PO PO<br />

Kalbëzimi qafës kërcellit PO JO<br />

Kalbëzimi rrenjor PO JO<br />

Septorioza PO JO<br />

Urthi grurit PO JO<br />

Bloza grurit PO JO<br />

Hiri i grurit PO JO<br />

Barërat e egra PO Pjeserisht<br />

trave, mbajtja e pemtoreve dhe<br />

vreshtave me rrugica me barera<br />

me lulezim të ndryshem,<br />

nxitja e faunes dobishme me<br />

streha shumzimi , kultivimet<br />

me perzierje kulturash etj menjanimi<br />

i pesticideve vrasese<br />

për insektet e dobishme etj ,<br />

jane masa që pasurojnë larminë<br />

biologjike .<br />

Pejsazhi<br />

Në fermat ku praktikohet<br />

bujqësia oreganike pejsazhi i<br />

bukur është një ndër vlerat që<br />

rrit harmoninë e njeriut me<br />

natyrën.Kombinimet e<br />

brezave pyjor, livadhet , oazet<br />

ekologjike, pemet e bukura<br />

ekologjike prania e ujit në<br />

forme kanalesh, rezervuarësh<br />

ose ujvarash etj. pasurojne estetiken<br />

e jetës së komunitetit.<br />

INSPEKTIM dhe<br />

ÇERTIFIKIMI<br />

Produktet bio që të quhen<br />

të tilla ato duhet të kenë edhe<br />

instutucionin e sigurisë. Institucioni<br />

që u jep atyre siguri<br />

para konsumatorit është çertifikimi.<br />

Procedura e çertifikimit<br />

kalon nëpër këto faza. Inspektori<br />

kontrollon zbatimin e standartit<br />

në prodhimin, perpunimin,<br />

paketimin e produkteve<br />

bio. Sipas një dokumentacioni<br />

të miratuar ai hedh të gjitha të<br />

dhenat e fermës dhe praktikat<br />

që ai ka zbatuar . Dokumentacioni<br />

i plotësuar nga inspektori<br />

i kalohen specialistit të<br />

çertifikimit. Ai kontrollon<br />

Gripi i Shpendëve dhe situata aktuale në Shqipëri<br />

Gjatë dimrit të vitit<br />

2005-2006, edhe<br />

Shqipëria u përfshi<br />

ga “Vala III” e Gripit të<br />

hpendëve që përfshiu shuicën<br />

e vendeve Europiane.<br />

Qeveria Shqiptare, duke e<br />

lerësuar me seriozitetin e duur<br />

situatën për Gripin e<br />

hpendëve, me Vendimin e<br />

ëshillit të Ministrave Nr.<br />

68, të datës 28 Tetor 2005,<br />

iratoi krijimin e Task Forcës<br />

për Gripin e Shpendëve, si një<br />

organ vendim-marrës ndërministror<br />

dhe ndër-sektorial ,<br />

i perbere nga zevendesministra<br />

dhe drejtore te drejtorive<br />

te ministrive te linjes, drejtuesit<br />

e institucioneve kerkimore-shkencore<br />

te vendit dhe<br />

ekspertet virologe te shendetesise<br />

dhe veterinarise .<br />

Në Shqipëri u zbuluan 2<br />

vatra të infeksionit H5N1 në<br />

shpendët e oborreve shtëpiake,<br />

të konfirmuara nga Laboratori<br />

Ndërkombëtar i Referencës<br />

në Weybridge respektivisht:<br />

1. Më datën 8 Mars 2006 në<br />

fshatin Çukë, komuna Aliko,<br />

rrethi Sarandë, qarku Vlorë –<br />

në jug të Shqipërisë, pranë kufirit<br />

me Greqinë<br />

2. Më datën 22 Mars 2006 në<br />

fshatin Pezë-Helmës, komuna<br />

Pezë, rrethi Tiranë, qarku Tiranë<br />

– në qendër të Shqipërisë,<br />

vetëm 5 km nga<br />

kryeqyteti.<br />

Menjëherë pas konfirmimit<br />

nga Laboratori Ndërkombëtar<br />

i Referencës u kryen<br />

veprimet e eleminimit të<br />

detyruar të shpendëve dhe groposjes<br />

së tyre brenda 48<br />

orëve. Në të dyja vatrat e infeksionit<br />

u eleminuan rreth<br />

4000 shpendë të oborreve shtëpiake<br />

dhe fermerët u dëmshpërblyen<br />

nga buxheti i shtetit.<br />

Në të dyja vatrat pati vetëm<br />

shpendë të prekur dhe asnjë<br />

rast në njerëz. Prej rastit të<br />

fundit të konfirmuar në 22<br />

Mars 2006 deri më sot nuk ka<br />

patur asnjë rast tjetër të<br />

izolimit apo shpërthimit të<br />

H5N1 në Shqipëri , as në<br />

shpendë dhe as në njerëz –<br />

shiko raportimet në OIE<br />

(www.oie.org) dhe OBSH<br />

(www.who.int) . Në përputhje<br />

me Artikullin 2.7.<strong>12</strong>.4 t ë Terrestrial<br />

Animal Health Code të<br />

OIE, Shqipëria është deklaruar<br />

e pastër nga Gripi i Shpend<br />

ëve me Patogjenitet të Lartë<br />

(raporti i fundit i dt.<br />

27.10.2006 në OIE –<br />

www.oie.org).<br />

Përpjekjet e Qeverisë Shqiptare<br />

për përballimin dhe<br />

luftimin e infeksionit të H5N1<br />

u mbështetën edhe nga organizmat<br />

e huaja që veprojnë në<br />

Shqipëri, të familjes së UN<br />

(UNDP, OBSH, UNICEF) dhe<br />

të USAID.<br />

Ndihma e ofruar nga këto<br />

organizma prej rreth 500,000<br />

USD u përdor në sigurimin e<br />

mjeteve mbrojtëse për personelin<br />

e specializuara shëndetësor<br />

dhe veterinar në rast<br />

të shpërthimeve të tjera, pajisje<br />

dhe reagentë për laboratorët<br />

respektivë të ISUV dhe<br />

ISHP, si dhe në fushatën për<br />

informimin e popullatës me<br />

anë të spoteve televisive,<br />

fletë-palosjeve dhe posterave<br />

informativë.<br />

Koordinimi me donatorët e<br />

organizmave të UN dhe US-<br />

AID ka qënë shumë i rëndësishëm.<br />

Me ndihmën e kontributit<br />

të donatorëve u përgatit<br />

plani i kontingjencës për<br />

Gripin e Shpendëve për <strong>12</strong><br />

muajt e pare, mbi bazën e të<br />

cilit Banka Botërore vlerësoi<br />

dhe negocioi programin afatmesëm<br />

2006-2009 për pandeminë<br />

humane të gripit të<br />

emërtuar “Projekti i Kontrollit<br />

të Gripit të Shpendëve dhe<br />

dokumentacionin dhe nesë nuk<br />

shikon shkelje të sdandartit ai<br />

plotëson çertifikatën. Certifikata<br />

i lëshohet njesisë së prodhimit,<br />

përpunimit etj. Pasi<br />

njesia çertifikohet pronari i<br />

produktit të prodhuar ka të<br />

drejtë të përdori etiketën me<br />

mbishkrimin “BIO”. Hartimi i<br />

etiketës, teksti , përshkrimet e<br />

saj plotësohen sipas udhëzimeve<br />

të veçanta. Etiketat ose<br />

logot regjistrohen në zyrat e<br />

patentave dhe cilido që abuzon<br />

mbi to konsiderohet si shkelës<br />

i ligjit.<br />

Specialistet e inspektimit<br />

dhe të certifikimit formojnë<br />

atë që shpesh quhet “trupa e<br />

çertifikimit”<br />

Trupat e inspektim-certifikimit<br />

mundet të jenë private<br />

ose shtetërore. Në mbi 90% të<br />

rasteve kudo në botë ato janë<br />

private.<br />

Trupat e inspektim-certifikimit<br />

si document bazë kane<br />

standartet dhe ligjet kombetare<br />

dhe nderkombëtare të<br />

bujqësisë biologjike.<br />

Në Shqipëri trupa më kopetente<br />

e inspektim-certifikimit<br />

është ALBINSPEKT e cila është<br />

ngritur nga projekti SASA<br />

dhe është trupa që inspekton<br />

dhe çertifikon edhe fermerët e<br />

BioAdrias.<br />

MARKETINGU I<br />

PRODUKTEVE BIO<br />

Një ndër veprimtaritë kryesore<br />

të bujqësisë biologjike<br />

është marketingu. Marketingu<br />

finalizon gjithë mundin e bërë<br />

Përgatitjes për Parandalimin e<br />

Pandemisë Humane “ (Avian<br />

Influenza Control and Human<br />

Pandemic Preparedness and<br />

Response Project) – më shum<br />

ë mund të gjeni në<br />

www.worldbank.org .<br />

Objektivi kryesor i projektit<br />

është forcimi i aftësive të<br />

vendit për të parandaluar<br />

përhapjen e gripit të<br />

shpendëve ndërmjet<br />

shpendëve, të parandalojë<br />

transmetimin e gripit të<br />

shpendëve nga zogjtë tek kafshët<br />

e tjera dhe tek njerëzit, si<br />

dhe përgatitja për një pandemi<br />

të mundëshme të gripit të<br />

shpendëve të transmetueshëm<br />

ndërmjet njerëzve.<br />

Projekti përbëhet nga këta<br />

komponentë :<br />

Komponenti I: Ndërgjegjësimi<br />

i Publikut dhe Fushata e<br />

Informimit i cili do të ndihmojë<br />

në përgatitjen dhe zbatimin<br />

e një plani komunikimi<br />

për informimin e publikut,<br />

veçanërisht të atyre që mund<br />

të jenë më të ekspozuar kundrejt<br />

G ripit të S hpendëve me<br />

P atogjenitet të L artë (Highly<br />

5<br />

nga prodhuesit e përpunuesit,<br />

sepse marketingu lidh prodhimin<br />

me tregun.<br />

Tregu i produkteve bio ka<br />

ligjet, rregullat, specifikat e<br />

veta sepse bazohet ne standartet<br />

përkatëse.<br />

Tregu i produkteve bio është<br />

i përzier. Atë e gjejme si treg<br />

që bëhet individualisht nga fermat<br />

bio, realizohet ne tregun e<br />

shumicës, tregun e dyqaneve<br />

të pakicës etj.<br />

Ende nuk janë krijuar firma<br />

private që të tregëtojnë<br />

vetëm produkte bio. Po bëhen<br />

përpjekje nga projekti SASA që<br />

të ngrihet një kompani e tillë<br />

private e cila të sigurojë<br />

fitimet e saj duke grumbulluar<br />

produktet bio dhe ti tregtojë<br />

ato. Kjo do të çlironte fermerët<br />

nga puna e madhe që<br />

kërkon shitja e produkteve bio.<br />

Elementet kryesor të marketingut<br />

bio jane:<br />

• Ngritja e rrjetit të pikave<br />

të shitjes<br />

• Përmirsimi paketimit<br />

• Ruajtja e cilësisë së<br />

produkteve<br />

• Edukimi i konsumatorëve<br />

me produktet bio<br />

• Krijimi i kanaleve te reja<br />

të shitjes<br />

• Reklamat, promovimet<br />

panairet<br />

• Persosja e politikës së<br />

çmimeve<br />

• Ngritja e strukturave private<br />

dhe të qëndrueshme të<br />

marketingut<br />

• Nxitja e eksportit të<br />

produkteve bio etj.<br />

Pathogenic Avian Influenza –<br />

HPAI), informimin mbi rrezikun<br />

e GSHPL dhe si mund të<br />

zvogëlo het rreziku i transmetimit<br />

dhe i përhapjes së<br />

sëmundjes.<br />

Komponenti II: Shëndeti i<br />

Kafshëve i cili do të mbështesë<br />

zhvillimin dhe zbatimin e një<br />

programi kombëtar afatshkurtër<br />

dhe afatmesëm për veprimtaritë<br />

e parandalimit, mbajtjes nën<br />

kontroll dhe eleminimin e<br />

shpendëve . Në këtë komponent<br />

është përfshir ë edhe Fondi i<br />

Kompensimit prej 2,000,000<br />

US$, për të mbështetur qeverinë<br />

në kompensimin e fermerëve<br />

për shpendët e eleminuar<br />

në rast të shpërthimit të H5N1 .<br />

Komponenti III: Shëndeti<br />

Publik do të forcojë rritjen e<br />

koordinimit dhe programimit,<br />

sistemin komb ë tar të survejancës,<br />

ngritjen e aftësive të Laboratorit<br />

Kombëtar të Gripit,<br />

rritjen e aft ë sive të kujdesit<br />

shëndetësor per te cilen u organizuan<br />

konferenca dhe takime<br />

per ndergjegjesimin e publikut<br />

mbi rrezikun e gripit te<br />

shpendeve dhe masat mbrojtese.

6 Agrobiznesi<br />

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

MEDIA PER AGROBIZNESIN<br />

PASQYRA E SHTYPIT PER AGROBIZNESIN SHQIPTAR<br />

Ne rubriken e re “Media per Agrobiznesin” eshte menduar te prezantohen per lexuesin e gazetes “Agrobiznes”, ajo<br />

çka shtypi e media vendase dhe e huaj boton mbi problemet dhe zhvillimet e agrobiznesit te Shqiperi.<br />

Produktet ushqimore, ligj<br />

për respektimin e<br />

standardeve<br />

Ministria e Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Kon<br />

sumatorit, ne bashkepunim me <strong>Keshilli</strong>n e <strong>Agrobiznesit</strong>,<br />

po diskutojne per hartimin e nje ligji, i cili do te sanksionoje<br />

qe kompanite <strong>shqiptar</strong>e dhe ato te huaja te zbatojne standardin<br />

HACCP (pike e kontrollit ne industrine ushqimore), per produktet<br />

ushqimore. Sipas burimeve nga kjo ministri, aktualisht ligji<br />

<strong>shqiptar</strong> per standardizimin nuk i detyron kompanite <strong>shqiptar</strong>e te<br />

certifikohen me standardin ISO apo HACCP, sepse certifikimi<br />

eshte nje proces vullnetar i vete kompanive. Por, sipas specialisteve<br />

te bujqesise, mosplotesimi i ketij treguesi ka pakesuar<br />

rritjen e eksportimit te prodhimeve <strong>shqiptar</strong>e per shume artikuj,<br />

vecanerisht bujqesore, si dhe i ka bere ato te konkurrohen lehtesisht<br />

nga produktet e huaja. Ligji i ri pritet te vere sanksione te<br />

detyrueshme per certifikimin e prodhimeve <strong>shqiptar</strong>e, si dhe<br />

kontroll per prodhimet e importit, nese jane te certifikuara me<br />

standardin HACCP, per te hyre ne tregun e vendit.<br />

10 Janar <strong>2007</strong> “Korrieri”<br />

Bujqësia, të rimbursohet<br />

TVSH për blerjen e lëndëve<br />

të para<br />

<strong>Keshilli</strong> i <strong>Agrobiznesit</strong> Shqiptar i ka kerkuar Ministrise se<br />

Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Konsumatorit, qe<br />

e skemen aktuale te rimbursimit te TVSH-se se zbritshme per<br />

ujqesine duhet te shtohen edhe listat e imputeve bujqesore. Enver<br />

erizaj, president i <strong>KASH</strong>-it, u shpreh se “kjo skeme i nxit<br />

rodhuesit vendas te rrisin prodhimin, te cilet jane furnizuesit<br />

ryesore te industrise agroperpunuese me lende te pare. Ne paundesi<br />

te shtrirjes se aplikimit te skemes se TVSH-se se zbrithme<br />

ne industrine agroushqimore, edhe per produkte te tjera<br />

ASH-i i propozon MBUMK-ut rimbursimin e TVSH-se se<br />

aguar nga fermeret per blerjen e imputeve bujqesore per te gjithe<br />

roduktet”, theksoi Ferizaj. Ne koston e prodhimit te produkeve<br />

bujqesore vlera e imputeve ze <strong>30</strong>-40 per qind te vleres se<br />

roduktit. Sipas Ferizajt, vazhdimi dhe shtrirja e kesaj skeme eshte<br />

nevojshme te pakten edhe per disa kohe, per arsye se cmimet e<br />

rodukteve vendase per agroindustrine jane me te larta, krahauar<br />

me ato te importit. Kjo eshte nje kerkese e perseritur nga<br />

y keshill, per shkak se kerkohet qe te mbeshtetet zhvillimi i<br />

etij sektori te rendesishem per ekonomine. Nderkohe, qeveria<br />

a ndermarre nje sere masash ne mbeshtetje te ketij sektori, sic<br />

shte sektori i vreshtarise dhe pritet qe te kete edhe skema te<br />

jera subvencionimi. Gjate ketij viti nuk do te aplikohet me modli<br />

i naftes pa akcize, por pritet qe te kalohet me mbeshtetje<br />

irekte per sektore te perzgjedhur te bujqesise. Aktualisht <strong>KASH</strong>perfshin<br />

21 shoqatat e agrobiznesit qe operojne ne sektoret me<br />

e rendesishem te agroindustrise vendase.<br />

8 Shkurt <strong>2007</strong> “Korrieri”<br />

Hiqet rimbursimi i TVSH-së,<br />

për agro-përpunuesit<br />

Ministria e Financave propozon ndryshime në ligjin për<br />

TVSH-në<br />

Ministria e Financave ka vendosur t‘i japë fund një prej<br />

skemave më abuzuese, që aplikohej në rikthimin TVSHsë,<br />

për një kategori agro-përpunuesish. Me anë të një projektligji,<br />

ajo i propozon qeverisë që të shfuqizojë skemën aktuale, e<br />

cila u lejon agro-përpunuesve që të marrin nga administrata tatimore<br />

20 për qind të vlerës së mallit të blerë nga fshatarët, të<br />

cilët nuk paguajnë TVSH për mallin e shitur. Deri më tani, agro-<br />

përpunuesit deklaronin fatura të pavërteta për mallin e blerë nga<br />

bujqit apo blegtorët, duke marrë nga shteti 20 për qind të vlerës<br />

së deklaruar për blerjen e mallit. Në relacionin shpjegues të projektligjit,<br />

që Ministria e Financave i ka dërguar për miratim qeverisë,<br />

thuhet se “propozohet që të abrogohet lejimi i vetëkreditimit<br />

të TVSH-së nga agro-përpunuesit që operojnë në fushën e përpunimit<br />

të qumështit, ullirit, rrushit e bluarjes së grurit. Skema<br />

ekzistuese bie ndesh me frymën e TVSH qoftë si kuptim teorik,<br />

qoftë ligjor. Agro-përpunuesit i kanë paguar fermerëve vlerën e<br />

mallit sipas koniunkturës së tregut, por asnjëherë TVSH. Kjo pasi<br />

vetë fermerët nuk janë të regjistruar në këtë taksë dhe që më pas,<br />

të zbatojnë e deklarojnë TVSH për shitjet e tyre. Pra, në parim,<br />

propozimi s‘është i bazuar”. Projektligji thekson se vendosja e<br />

se drejtës së kreditimit artificial të TVSH për agro-përpunuesit<br />

do të bënte që të njëjtën gjë ta kërkonin edhe biznese të tjera të<br />

ngjashme që punojnë me lëndë të para produkte bujqësore, si për<br />

përpunuesit e mishit, përpunuesit e fruta perimeve, restorantet<br />

etj. Për më tepër kjo skemë nuk nxit fermerin që është edhe furnizuesi<br />

i drejtpërdrejtë. Sipas specialistëve të Ministrisë së Financave,<br />

shfuqizimi i kësaj skeme është rekomanduar me forcë<br />

edhe nga FMN.<br />

8 Shkurt <strong>2007</strong> “Shqip”<br />

Ulet në 8 lekë për litër<br />

akciza e lëndëve djegëse<br />

Ministria e Financave propozon akcizë për vajrat<br />

lubrifikues<br />

Ministria e Financave ka propozuar uljen e nivelit të ak<br />

cizës për nënproduktet e naftës, ku klasifikohen vajrat e<br />

rënda si lëndë djegëse, solar, mazut. Me ndryshimet e bëra, niveli<br />

i akcizës për këto produkte do të ulet nga 13 lekë/litri në 8<br />

lekë/litri. Sipas relacionit shpjegues të projektligjit, që Ministria<br />

e Financave ka çuar për diskutim dhe miratim në qeveri, rritja<br />

e mëparshme nga niveli 1 lekë/litri në 13 lekë/litri për këto<br />

produkte u detyrua nga problemet që u shfaqën në administrimin<br />

e produktit “heating-oil”, i cili kategorizohet me të njëjtin kod<br />

doganor me solarin dhe mazutin, dhe rezultonte e vështire nga<br />

ana teknike ndarja e tij me kod më vete. “Duke qenë se ishin<br />

evidentuar abuzime në dogana, ku rezultonin zhdoganime të gazoilit<br />

në vend të “heating-oil-it”, të cilat sollën efekte të ndjeshme<br />

si për buxhetin e shtetit ashtu edhe për konkurrencën, u gjykua të<br />

rritet niveli i akcizës për këto produkte, duke parashikuar edhe<br />

vendosjen e një skeme rimbursimi për subjektet e sektorit të<br />

industrisë vendase, të cilët dëmtoheshin nga rritja e nivelit të<br />

akcizës. Por, nisur nga eksperiencat e mëparshme, ku skemat e<br />

rimbursimit përgjithësisht janë administruar me vështirësi dhe<br />

janë shoqëruar me shkallë të larta abuziviteti, u gjykua si më e<br />

përshtatshme rishikimi në ulje i nivelit të akcizës nga niveli 13<br />

lekë/litri në 8 lekë/litri”, thuhet në projektligjin në fjalë. Gjithashtu,<br />

projektligji parashikon edhe vendosjen e akcizës për disa<br />

preparate lubrifikues, të cilat kane përqindje të lartë lëndësh sintetike<br />

dhe përdoren për lubrifikimin e automjeteve. Efekti total<br />

në buxhet nga rishikimi i nivelit të akcizës, llogaritet rreth 700<br />

milionë lekë efekt negativ.<br />

8 Shkurt <strong>2007</strong> “Shqip”<br />

TVSH-ja, përgatitet heqja e<br />

rimbursimit në agroindustri<br />

Skema e subvencionimit të TVSH-së në agroindustri do të<br />

hiqet, ndërsa ende nuk është marrë një vendim për futjen e<br />

sektorit të bujqësisë në këtë sistem. Sipas ministrisë së Financave,<br />

në këtë mënyrë i jepet fund një sërë abuzimesh të realizuara<br />

nga disa kategori agro-përpunuesish. Me anë të një projekt-ligji,<br />

ministria e Financave i ka propozuar qeverisë që të<br />

shfuqizojë skemën aktuale, e cila u lejon agro-përpunuesve që të<br />

marrin nga administrata tatimore, 20 për qind të vlerës së mallit<br />

të blerë nga fshatarët, të cilët nuk paguajnë TVSH për mallin e<br />

shitur. Deri më tani, agro-përpunuesit deklaronin fatura joreale<br />

për mallin e blerë nga bujqit apo blegtorët, duke marrë nga shteti<br />

20 për qind të vlerës së deklaruar për blerjen e mallit. Në relacionin<br />

shpjegues të projekt-ligjit, që Ministria e Financave i ka<br />

dërguar për miratim qeverisë, thuhet se “propozohet që të abrogohet<br />

lejimi i vetë-kreditimit të TVSH-së nga agro-përpunuesit,<br />

që operojnë në fushën e përpunimit të qumështit, ullirit, rrushit,<br />

e bluarjes së grurit. Por nga ana e përfaqësuesve të <strong>Agrobiznesit</strong>,<br />

është kundërshtuar një masë e tillë. Kryetari i Këshillit të <strong>Agrobiznesit</strong><br />

Shqiptar, Enver Ferizaj, tha se nga ana e këtij biznesi, që<br />

është duke përjetuar një zhvillim të shpejtë, do t’i bëhet një<br />

oponencë e fortë ligjit, gjatë kalimit të tij në komisionet parlamentare.<br />

“Ne kemi kërkuar që përveç produkteve ekzistuese,<br />

të futen edhe produkte të reja në këtë skemë si, mishi, etj.”,thotë<br />

Ferizaj. Sipas Ferizajt, skema nuk ka rënë poshtë, por është<br />

kthyer për rishikim, me qëllim përfshirjen në të edhe të disa<br />

produkteve shtesë të kërkuara nga vetë agro-përpunuesit.<br />

18 Shkurt <strong>2007</strong> “Shekulli”<br />

Bujqësia, të rimbursohet<br />

TVSH për blerjen e lëndëve<br />

të para<br />

<strong>Keshilli</strong> i <strong>Agrobiznesit</strong> Shqiptar i ka kerkuar Ministrise se<br />

Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Konsumatorit, qe<br />

ne skemen aktuale te rimbursimit te TVSH-se se zbritshme per<br />

bujqesine, duhet te shtohet edhe lista e imputeve bujqesore. Enver<br />

Ferizaj, president i <strong>KASH</strong>-it, u shpreh se “kjo skeme i nxit<br />

prodhuesit vendas te rrisin prodhimin, te cilat jane furnizuesit<br />

kryesore te industrise agroperpunuese me lende te pare. Ne pamundesi<br />

te shtrirjes se aplikimit te skemes se TVSH-s se zbritshme<br />

ne industrine agroushqimore, edhe per produkte te tjera<br />

<strong>KASH</strong>-i i propozon MBUMK-ut rimbursimin e TVSH-se se<br />

paguar nga fermeret per blerjen e imputeve bujqesore per te gjitha<br />

produktet”, theksoi Ferizaj. Ne koston e prodhimit te produkteve<br />

bujqesore vlera e imputeve ze <strong>30</strong>-40 per qind te vleres se<br />

produktit. Sipas Ferizajt, vazhdimi dhe shtrirja e kesaj skeme eshte<br />

e nevojshme te pakten edhe per disa kohe, per arsye se cmimet e<br />

produkteve vendase per agroindustrine jane me te larta, krahasuar<br />

me ato te importit. Kjo eshte nje kerkese e perseritur nga<br />

ky keshill, per shkak se kerkohet qe te mbeshtetet zhvillimi i<br />

ketij sektori te rendesishem per ekonomine. Nderkohe, qeveria<br />

ka ndermarre nje sere masash ne mbeshtetje te ketij sektori, sic<br />

eshte sektori i vreshtarise dhe pritet qe te kete edhe skema te<br />

tjera subvencionimi. Gjate ketij viti nuk do te aplikohet me modeli<br />

i naftes pa akcize, por pritet qe te kalohet me mbeshtetje<br />

direkte per sektore te perzgjedhur te bujqesise. Aktualisht <strong>KASH</strong>i<br />

perfshin 21 shoqatat e agrobiznesit qe operojne ne sektoret me<br />

te rendesishem te agroindustrise vendase.<br />

20 Shkurt <strong>2007</strong> “Korrieri”<br />

Fermerët: “Të rimbursohet<br />

TVSH-ja për blerjen e<br />

lëndëve të para”<br />

Këshilli i <strong>Agrobiznesit</strong> Shqiptar i ka kërkuar Ministrisë së<br />

Bujqësisë që në skemën aktuale të rimbursimit të TVSHsë<br />

së zbritshme për bujqësinë, duhet të shtohet edhe lista e imputeve<br />

bujqësorë. Enver Ferizaj, president i <strong>KASH</strong>-it, u shpreh<br />

se “kjo skemë i nxit prodhuesit vendas të rrisin prodhimin, të<br />

cilat janë furnizuesit kryesorë të industrisë agropërpunuese me<br />

lëndë të parë. Në pamundësi të shtrirjes së aplikimit të skemës<br />

së TVSH-së së zbritshme në industrinë agroushqimore, edhe për<br />

produkte të tjera <strong>KASH</strong>-i i propozon ministrisë rimbursimin e<br />

saj që paguhet nga fermerët për blerjen e imputeve bujqësore<br />

për të gjitha produktet”. Në koston e prodhimit të produkteve<br />

bujqësore vlera e imputeve zë <strong>30</strong>-40 për qind të vlerës së produktit.<br />

Sipas Ferizajt, vazhdimi dhe shtrirja e kësaj skeme është e<br />

nevojshme të paktën edhe për disa kohe, për arsye se cmimet e<br />

produkteve vendase për agroindustrinë janë më të larta, krahasuar<br />

me ato të importit.<br />

21 Shkurt <strong>2007</strong> “Albania”

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

AGROMETEOROLOGJI<br />

Agrobiznesi<br />

ULETINI AGROMETEOROLOGJIK<br />

VLERAT MES. SHUMËVJEÇARE TË TREGUESVE<br />

AGROKLIMATIKË PËR PERIUDHËN<br />

21 - 31 MARS<br />

Gjatë kësaj periudhe pritet një<br />

shtim i numrit të ditëve me ngrica<br />

sidomos në lartësitë mbi 600 - 700 m.<br />

24 <strong>mars</strong>i, dita<br />

botërore kundër<br />

tuberkulozit<br />

Dita boterore e tuberku<br />

lozit eshte 24 <strong>mars</strong>i,<br />

dhe në të njëjtën kohë është<br />

edhe <strong>12</strong>5 vjetori i zbulimit të<br />

bakteres që shkakton sëmundjen<br />

e mushkërive. Por shumë ekspertë<br />

thonë se njerëzimi nuk ka<br />

njohur shumë përparime në<br />

luftën kundër kësaj sëmundje që<br />

nga zbulimi i saj, duke përdorur<br />

mjete kurimi që janë thuajse po<br />

aq të vjetëra. Ilaçi më i përdorur<br />

ndaj Tubekulozit u zbulua rreth<br />

<strong>30</strong> vjet më parë, ndërkohë që<br />

forma të sofistikuara të<br />

sëmundjes po i nxjerrin jashtë<br />

përdorimit ilaçet.<br />

Tuberkulozi ka tipare aziatike,<br />

afrikane, arabe, apo te kujdo<br />

tjetër, por tiparet e jashtme<br />

të pacientëve janë vetëm dallime<br />

sipërfaqësore, pasi të gjithë ata<br />

vuajnë nga të njëjtat probleme:<br />

vështirësi të marrin frymë pasi<br />

bakteria e tuberkulozit po u shkatërron<br />

mushkëritë.<br />

Organizata Botërore e Shëndetësisë<br />

thotë se rreth nëntë<br />

milion vetë në mbarë botën janë<br />

të prekur nga tuberkulozi<br />

ndërkohë që rreth 1, 8 milionë<br />

vdesin çdo vit. Pasojat më të<br />

rënda vërehen në Azinë e jugut<br />

dhe të lindjes, ndjekur nga Afri-<br />

Reshje dëbore e shiu të mundshme<br />

në lartësitë mbi 600m dhe në pjesën<br />

VL e JL të vendit.<br />

ka dhe rajonet e Paqesorit<br />

Perëndimor, duke kapur kështu<br />

rreth 85 përqind të numrit total<br />

në botë.<br />

Sipas drejtorit të programit<br />

për ndalimin e tuberkulozit me<br />

Organizatën Botërore të Shendetësisë,<br />

Mario Ravilionei, vdekjet<br />

mund të parandalohen pasi<br />

mjekimi gjashtë mujor i të<br />

prekurve nga tuberkulozi me ilaçet<br />

e zbuluara dhjetëra vite me<br />

parë mund të shërojë pjesën<br />

dërmuese të rasteve. “Është<br />

skandaloze që në vitin <strong>2007</strong>,<br />

në këtë stad ku jemi, ne mund<br />

të kurojmë kryesisht të gjitha<br />

rastet e trajtueshme me barna<br />

dhe ne akoma shohim rreth<br />

4 mijë e 500 vdekje në ditë.<br />

Bota duhet të zgjohet”, thotë<br />

ai.<br />

Bakteria e tuberkulozit kalon<br />

në mutacione dhe fiton rezistencë<br />

ndaj ilaçeve gjë që e bën<br />

më të vështirë kurimin sepse<br />

shumë pacientë nuk arrijnë të<br />

çojnë deri në fund kurat.<br />

Drejtuesi i kërkimeve për<br />

tuberkulzoin në institutin kombëtar<br />

të qeverisë amerikane<br />

për alergjitë dhe sëmundjet<br />

ngjitese, Clifton Berry, thotë se<br />

kjo është një kurë që merr kohë.<br />

“Është mjaft e vështirë për t’u<br />

bërë, duhet të kemi parasysh<br />

se pacientët duhet të marrin<br />

ilaçe për gjashtë muaj”.<br />

Për vite me radhë, Organizata<br />

Botërore e Shëndetësisë ka pro-<br />

VLERAT MESATARE TË TREGUESVE AGROMETEOROLOGJIKË<br />

PËR PERIUDHËN: 11 - 28 MARS <strong>2007</strong><br />

SITUATA AGROMETEOROLOGJIKE PËR<br />

PERIUDHËN 11- 20 MARS <strong>2007</strong><br />

M J E K E S I<br />

movuar mbikëqyrjen e drejtpërdrejtë<br />

të terapisë me punonjës<br />

lolalë të shendetësisë të cilët<br />

shkojnë nëpër shtëpitë e pacientëve<br />

për t’u siguruar që ata<br />

po marrin ilaçet. Por në vende<br />

të varfëra me sistemi shendetësore<br />

të dobëta, nuk ka punonjës<br />

të mjaftueshëm për të realizuar<br />

këtë praktikë. Si rezultat, po shtohen<br />

efektet rezistuese të bakteries<br />

tek dy lloje ilaçesh të tuberkulzoit,<br />

duke e bërë të<br />

nevojshme nxjerrjen e ilaçeve<br />

më të kushtueshme dhe më me<br />

efekt.<br />

Joann Carter është me grupin<br />

jo qeveritar Results, e cila ndihmon<br />

financimin e projekteve<br />

shendetësore në vendet në zhvillim.<br />

Ajo thekson se një lloj i<br />

ri më i rrezikshëm tuberkulozi<br />

është shfaqur kohët e fundit.<br />

Mutacioni i bakteries ka krijuar<br />

forma rezistuese ndaj pjesës<br />

dërrmuese të ilaçeve të vjetëra<br />

dhe të reja. Ky lloj i ri tuberkulozi<br />

i quajtur XDR u pa për herë<br />

të parë në Afrikën e Jugut,<br />

ndikuar nga epidemia e Hiv-it<br />

që dobëson aftësitë e pacientit<br />

për të luftuar një sëmundje të<br />

tilla . Ajo e quan atë një mikrob<br />

shumë të frikëshëm që vret 70<br />

deri 80 përqind të të infektuarve<br />

dhe rrezikon të kthejë<br />

mbrapësht progresin në trajtimin<br />

e Sidës. “Vendet me raste<br />

të shumta HIV-i kanë gjithashtu<br />

një numër të madh ras-<br />

Kjo dekadë u karakterizua mot<br />

të qëndrueshëm, me ruajtjen e<br />

nivelit të temperaturave të ajrit, mbi<br />

vlerat e normës, të cilat ndonëse<br />

pak më të ulta se periudha e mëparshme,<br />

ngelën 3-5ºC mbi mesataren<br />

shumëvjeça-re. Ndërkohë,<br />

në shkallë vendi u ruajt mot me<br />

tesh me tuberkuloz. Kështu që<br />

kur bashkon llojet e tuberkulozit<br />

që u rezistojnë ilaçeve me<br />

HIV-in, shtohet mundësia e<br />

shpërthimit të një sëmundje<br />

mjaft vdekjeprurëse”, thotë<br />

zonja Carter.<br />

Specialistja e mushkërive<br />

Lee Reichman e qendrës studimore<br />

mjekësore të Nju Xhersit<br />

për tuberkulozin thotë se ilaçet<br />

e reja dhe mjetet e diagnostikimit<br />

do të dështojnë në vendet<br />

e varfëra, ku sistemet shendetësore<br />

nuk janë në gjendje për<br />

t’i përdorur ato me efektivitet.<br />

Por specialitja thotë se lloji i ri<br />

i tuberkulzoit mund të kurohet<br />

përmes përpjekjeve politike dhe<br />

origjinalitet në hartimin e metodave<br />

mjekësore.<br />

Një<br />

mikro-procesor<br />

i ri optik<br />

që ndihmon të<br />

verbërit<br />

Shkencëtarët thonë se<br />

janë pranë përfundimit<br />

të plotë të punës për një mikro-procesor<br />

të ri që transmeton<br />

imazhe në tru. Një pajisje<br />

e ngjashme ka kohë që është<br />

përdorur tek të verbërit duke<br />

reshje të pakta, të cilat kryesisht<br />

u vrojtuan në fund të periudhës.<br />

Ngricat ishin të pakta dhe u vrojtuan<br />

vetëm në lartësi mbi 700m<br />

dhe në pjesën VL e JL të territorit.<br />

Ato nuk u paraqitën problematike<br />

për veprimtarinë<br />

bujqësore.<br />

rikthyer tek ata shikim të<br />

pjesshëm. Pajisja e re synon<br />

rikthimin e plotë të të parit.<br />

Hymen Marder ështrë<br />

pjesërisht i verbër. Retina e<br />

dëmtuar e lejon atë të shohë në<br />

mënyrë të kufizuar. Ai thotë se<br />

ka raste që mendon se sheh diçka,<br />

por në fakt nuk e shikon<br />

derisa kthen kokën në një kënd<br />

të caktuar.<br />

Por njerëzit si Marder së<br />

shpejti mund të marrin ndihmë<br />

nga shkencëtari Mark Humayun,<br />

pranë institutit Doheny në<br />

Kaliforni, i cili po krijon një<br />

mikro-procesor të kompjuterizuar<br />

për të anashkaluar retinën<br />

duke komunikuar imazhet<br />

drejtpërdrejt në tru. Ai e quan<br />

metodën e tij “bajpass” në sy.<br />

Pajisja përbëhet nga një mikro-procesor<br />

që vendoset në<br />

mënyrë kirurgjike mbrapa syrit<br />

(retinës). Një kamera e<br />

vogël montohet në një palë<br />

syze dhe transmeton imazhe<br />

tek mikroprocesori, i cili i<br />

nëpërmjet nervit optik i<br />

përcjell sinjalet në trurin e pacientit.<br />

Doktor Humyan thotë<br />

se një version i herëshëm i<br />

kësaj pajisjeje ka ndihmuar<br />

personat plotësisht të verbër<br />

që të shikojnë pjesërisht. Versioni<br />

i vjetër përbëhej vetëm<br />

nga 16 mikro-elektroda, ndërsa<br />

tani po bëhen prova me një<br />

version të ri me 60 mikro-<br />

7<br />

Gjatë kësaj periudhe u krijuan<br />

kushte të përshtatshme agrometeorologjike<br />

për punimet mekanike me<br />

tokën, mbjelljet pranverore dhe shërbimet<br />

tjera në kulturat drufrutore.<br />

Fillimi i lëvizjes së lëngjeve dhe startimi<br />

i vegjetacioni u vrojtua dhe më<br />

në lartësi, ku një gjë e tillë vërehet<br />

rreth 2 javë më vonë. Lagështia e<br />

tokës u ruajt në nivele të kënaqshme<br />

dhe nuk ishte problematike.<br />

elektroda.<br />

Doktor Humyan shpreson<br />

se mikroprocesori me 60 elektroda<br />

do të lejojë një të verbër<br />

të shikojë, por jo aq sa<br />

mund të lexojë ose të njohë<br />

fytyrat.<br />

Arritjet e tij, shkencëtari i<br />

njoftoi në takimin vjetor të<br />

shoqatës amerikane për përparime<br />

shkencore. Ai thotë se<br />

versioni i ri i mikro-procesorit<br />

është 4 herë më i vogël se versioni<br />

i parë, por mund të dërgojë<br />

më shumë sinjale në tru.<br />

Agjencia federale e ushqimeve<br />

dhe ilaçeve ka miratuar përdorimin<br />

eksperimental të mikro-procesorit<br />

të ri në klinikë.<br />

Doktor Humyan, pranë institutit<br />

Doheny, thotë se kjo do<br />

të ndihmojë ekipin e tij për<br />

kryerjen e provave të tjera për<br />

ta bërë pajisjen edhe më të fuqishme.<br />

Synimi i tij është krijimi i<br />

një mikroprocesor me deri në<br />

1 mijë elektroda, në mënyrë<br />

që pacienti të jetë në gjendje<br />

të dallojë fytyrat dhe të mos<br />

quhet më i verbër. Ai shpreson<br />

që mikro-procesori për rikthimin<br />

e të parit të dalë në treg<br />

brenda 2 ose 3 vjetësh. Deri në<br />

fund të këtij viti, është parashikuar<br />

që mikro-procesori i ri<br />

të provohet klinikisht tek 50 të<br />

verbër.

8 Agrobiznesi<br />

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

REKLAME

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

REKLAME<br />

Agrobiznesi<br />

9

10 Agrobiznesi<br />

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

STATISTIKA<br />

i paraqiten çmimet në tregjet e ndryshme<br />

Çmimet e frutave dhe perimeve nuk paraqiten të njejta në<br />

ë gjithë territorin e vendit tonë. Le të ndjekim, sipas të<br />

hënave statistikore, ndryshimet e çmimeve në tregjet e<br />

qyteteve të ndryshme të vendit, si dhe ndryshimet e çmimeve<br />

gjatë një jave. Për këtë qëllim, janë marrë të dhënat e<br />

javes <strong>12</strong> - 18 <strong>mars</strong> <strong>2007</strong> dhe te javes 19 - 25 <strong>mars</strong> <strong>2007</strong>.<br />

mimet mesatare të shitjes me pakicë (Në lekë/kg) <strong>12</strong> - 18 Mars <strong>2007</strong><br />

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max<br />

ERIME<br />

Domate cil I 143 170 168 157 150 156 170 160 183 185 173 180 164 140 166 190<br />

Trangull 180 193 185 150 165 153 165 150 178 200 183 193 185 150 177 220<br />

Patllizhane 153 196 150 164 185 160 200 200 220 220 200 195 160 150 187 220<br />

Bizele 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 150 0 150 150 150<br />

Presh <strong>30</strong> 25 <strong>30</strong> 35 <strong>30</strong> 47 28 60 47 48 31 40 43 20 36 60<br />

Laker 22 18 22 28 20 40 20 20 <strong>30</strong> 20 21 35 33 17 23 40<br />

Lule laker 75 92 35 98 80 60 60 <strong>12</strong>0 81 80 107 100 50 25 81 <strong>12</strong>0<br />

Spinaq 40 31 20 38 <strong>30</strong> 67 55 55 56 60 28 58 34 20 42 67<br />

Sallate jeshile 70 55 60 100 70 110 100 100 108 83 70 115 <strong>12</strong>0 53 85 1<strong>30</strong><br />

Patate 50 50 50 54 50 60 40 60 53 40 53 50 63 40 51 63<br />

Qepe e njome 60 46 70 100 60 87 60 100 90 65 65 90 60 40 70 100<br />

Hudhra njome 70 100 0 100 115 150 135 0 140 175 110 1<strong>30</strong> 105 70 117 180<br />

Karrota 68 65 50 70 60 80 80 70 89 80 70 80 60 50 69 89<br />

Qepe e thate 53 60 55 58 60 63 60 60 61 58 60 73 57 50 60 75<br />

Hudhra te thata 170 200 180 200 170 180 200 100 200 210 166 250 180 100 186 250<br />

Kunguj 170 176 160 150 <strong>12</strong>5 180 200 180 200 190 183 185 <strong>12</strong>3 <strong>12</strong>0 169 200<br />

Fasule 143 133 <strong>12</strong>5 157 <strong>12</strong>8 163 200 150 150 140 142 150 140 <strong>12</strong>5 146 200<br />

Domate cil II 100 0 100 108 100 0 150 115 0 155 0 135 144 100 <strong>12</strong>3 160<br />

Speca gogozhare 0 0 0 0 0 0 250 0 0 0 <strong>30</strong>0 <strong>30</strong>0 0 250 290 <strong>30</strong>0<br />

Speca kapi 180 204 0 0 200 213 200 0 2<strong>30</strong> 225 200 2<strong>30</strong> 2<strong>12</strong> 180 208 250<br />

Speca te verdhe 200 0 200 185 0 260 0 190 0 0 200 255 2<strong>12</strong> 180 210 260<br />

Fasule Pllaqi 0 0 0 0 0 286 0 200 0 0 0 180 0 180 209 286<br />

mimet mesatare të shitjes me pakicë (Në lekë/kg) 19 - 25 Mars <strong>2007</strong><br />

PERIME<br />

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max<br />

Domate cil I 133 169 160 153 147 170 170 160 185 190 177 185 167 1<strong>30</strong> 164 190<br />

Trangull 150 161 153 138 143 147 200 <strong>12</strong>0 170 170 176 160 155 <strong>12</strong>0 155 200<br />

Patllizhane 170 198 150 197 167 174 250 180 215 2<strong>30</strong> 200 190 155 150 186 250<br />

Bizele 0 162 0 150 0 0 0 0 0 0 0 148 204 145 165 207<br />

Barbunja 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 317 317 317 317<br />

Presh 28 20 28 37 <strong>30</strong> 49 25 0 35 45 28 40 43 20 33 50<br />

Laker 23 15 20 20 20 42 20 20 <strong>30</strong> 20 20 33 32 15 23 43<br />

Lule laker 75 113 50 107 93 90 60 <strong>12</strong>0 109 80 135 108 67 50 97 150<br />

Spinaq 40 26 20 37 23 64 50 50 50 50 28 58 33 20 38 67<br />

Sallate jeshile 75 59 58 95 73 105 100 100 109 80 59 83 <strong>12</strong>0 55 82 <strong>12</strong>0<br />

Patate 50 50 48 48 50 60 40 60 54 40 53 55 60 40 51 60<br />

Qepe e njome 60 46 65 93 58 85 60 60 72 60 60 85 63 40 66 95<br />

Hudhra njome 73 100 88 105 103 135 150 0 108 150 92 <strong>12</strong>5 95 70 106 150<br />

Karrota 68 69 47 70 68 82 80 70 93 80 70 80 67 45 71 93<br />

Qepe e thate 60 60 53 63 60 65 60 50 63 60 63 68 60 50 61 70<br />

Hudhra te thata 170 195 170 182 170 180 200 100 200 220 166 250 180 100 184 250<br />

Kunguj 175 172 160 166 137 179 250 150 190 250 170 158 137 1<strong>30</strong> 169 250<br />

Fasule 140 131 <strong>12</strong>0 152 <strong>12</strong>8 163 200 150 147 150 140 143 140 <strong>12</strong>0 143 200<br />

Domate cil II 98 0 0 117 100 0 150 1<strong>30</strong> 0 150 0 140 144 95 <strong>12</strong>3 150<br />

Speca kapi 170 200 0 200 200 222 200 0 233 210 200 243 200 170 205 255<br />

Speca te verdhe 200 0 183 172 0 260 0 180 0 0 200 2<strong>30</strong> 200 170 199 260<br />

Fasule Pllaqi 0 0 0 0 0 288 0 200 0 0 0 180 0 180 227 290<br />

Çmimet mesatare krahasuese javore për<br />

pakicën, datat <strong>12</strong> - 18 <strong>mars</strong> <strong>2007</strong><br />

PERIME - FRUTA (Në lekë/kg)<br />

Domate cil I 162 166 4<br />

Trangull 195 177 -17<br />

Patllizhane 190 187 -3<br />

Bamje 0 0 0<br />

Bizele 0 150 150<br />

Barbunja 0 0 0<br />

Presh 39 36 -2<br />

Laker 24 23 -1<br />

Lule laker 61 81 21<br />

Spinaq 43 42 -2<br />

Sallate jeshile 87 85 -1<br />

Patate 51 51 0<br />

Qepe e njome 73 70 -3<br />

Hudhra njome <strong>12</strong>2 117 -6<br />

Karrota 67 69 3<br />

Qepe e thate 58 60 1<br />

Hudhra te thata 186 186 0<br />

Kunguj 178 169 -9<br />

Fasule 146 146 0<br />

Domate cil II <strong>12</strong>2 <strong>12</strong>3 1<br />

Speca gogozhare 270 290 20<br />

Speca kapi 205 208 3<br />

Speca jeshil 225 210 -15<br />

Fasule Pllaqi 252 209 -42<br />

Portokalle 86 88 3<br />

Limona <strong>12</strong>4 <strong>12</strong>4 0<br />

Mandarina <strong>12</strong>6 141 15<br />

Molle cil I 105 111 6<br />

Dardha 138 134 -4<br />

Pjeshka 0 0 0<br />

Kajsi 0 0 0<br />

Hurma 91 89 -3<br />

Fiq 0 0 0<br />

Qershia 0 0 0<br />

Kumbulla 0 180 180<br />

Rrush cil I 295 252 -43<br />

Shalqin 225 2<strong>30</strong> 5<br />

Bostan 2<strong>30</strong> 225 -5<br />

Banane <strong>12</strong>5 <strong>12</strong>7 2<br />

Shege 210 200 -10<br />

Ftonj 186 195 9<br />

Geshtenja 182 177 -6<br />

Ananas 280 299 19<br />

Çmimet mesatare krahasuese javore për<br />

pakicën, datat 19 -25 <strong>mars</strong> <strong>2007</strong><br />

PERIME - FRUTA (Në lekë/kg)<br />

Domate cil I 166 164 -2<br />

Trangull 177 155 -23<br />

Patllizhane 187 186 -1<br />

Bamje 0 0 0<br />

Bizele 150 165 15<br />

Barbunja 0 317 317<br />

Presh 36 33 -4<br />

Laker 23 23 0<br />

Lule laker 81 97 15<br />

Spinaq 42 38 -4<br />

Sallate jeshile 85 82 -3<br />

Patate 51 51 0<br />

Qepe e njome 70 66 -4<br />

Hudhra njome 117 106 -11<br />

Karrota 69 71 1<br />

Qepe e thate 60 61 1<br />

Hudhra te thata 186 184 -2<br />

Kunguj 169 169 0<br />

Fasule 146 143 -3<br />

Domate cil II <strong>12</strong>3 <strong>12</strong>3 0<br />

Speca gogozhare 290 279 -11<br />

Speca kapi 208 205 -3<br />

Speca jeshil 210 199 -11<br />

Fasule Pllaqi 209 227 18<br />

Portokalle 88 85 -3<br />

Limona <strong>12</strong>4 <strong>12</strong>1 -3<br />

Mandarina 141 162 21<br />

Molle cil I 111 108 -3<br />

Dardha 134 136 2<br />

Pjeshka 0 400 400<br />

Kajsi 0 0 0<br />

Hurma 89 87 -1<br />

Fiq 0 0 0<br />

Qershia 0 0 0<br />

Kumbulla 180 0 -180<br />

Rrush cil I 252 253 1<br />

Shalqin 2<strong>30</strong> 250 20<br />

Bostan 225 232 7<br />

Banane <strong>12</strong>7 <strong>12</strong>9 1<br />

Shege 200 175 -25<br />

Ftonj 195 188 -7<br />

Geshtenja 177 174 -3<br />

Ananas 299 294 -5<br />

è

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

të fruta - perimeve në vend<br />

Luhatjet e javës <strong>12</strong> - 18 Mars<br />

Kete jave ne krahasim me javen<br />

e kaluar çmimet e shitjes me pakice<br />

te artikujve perime, fruta, fasule<br />

dhe patate kane kane ne<br />

pergjithesi ulje çmimi. Keshtu nga<br />

35 artikuj te krahasueshem qe<br />

gjenden ne treg, 17 prej tyre kane<br />

ulje çmimi, 14 artikuj kane rritje<br />

çmimi ndersa 4 artikuj kane te njejtin<br />

çmim si te javes se kaluar.<br />

Perimet. Gjate kesaj jave ne<br />

rahasim me javen e kaluar nga 18<br />

rtikuj qe ka tregu 10 prej tyre kane<br />

lje çmimi qe variojne nga 1 deri<br />

e 15 lek/kg. Keshtu ulje kane spei<br />

i verdhe me 15 lek/kg, trangulli<br />

e 14 lek/kg, kungulli me 9 lek/<br />

Çmimet mesatare të shitjes me pakicë (Në lekë/kg) <strong>12</strong> - 18 Mars <strong>2007</strong><br />

FRUTA<br />

kg, hudra njome me 6 lek/kg etj. Rritje<br />

çmimi kane 7 artikuj si speci gogozhar<br />

me 20 lek/kg lule lakra me 21 lek/kg,<br />

domate cilesi e pare me 4 lek/kg etj.<br />

Vetem hudra e thate nuk ka patur levizje<br />

çmimi. Patatja dhe fasulja kokerr vogel<br />

nuk kane levizje çmimi ndersa fasulja<br />

pllaqi ka ulje me 42 lek/kg.<br />

Frutat. Nga 14 artikuj qe ka tregu,<br />

6 prej tyre kane ulje çmimi, ku uljen<br />

me te madhe e kane rrushi me 43 lek/<br />

kg, shega me 10 lek/kg, geshtenja me<br />

6 lek/kg, bostani me 5 lek/kg etj. 7 artikuj<br />

kane rritje çmimi si ananasi me<br />

19 lek/kg, mandarina me 15 lek/kg, ftoi<br />

me 9 lek/kg, molla me 6 lek/kg etj.<br />

Luhatjet e javës 19 - 25 Mars<br />

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max<br />

Portokalle 75 89 80 83 85 70 100 80 97 100 100 100 87 70 88 100<br />

Limona 110 141 <strong>12</strong>1 115 100 117 1<strong>30</strong> <strong>12</strong>0 143 135 133 1<strong>30</strong> 106 100 <strong>12</strong>4 147<br />

Mandarina 0 147 0 135 <strong>12</strong>5 150 150 0 110 <strong>12</strong>0 155 160 <strong>12</strong>5 110 141 160<br />

Moll cil I 100 109 <strong>12</strong>0 90 100 100 <strong>12</strong>0 110 <strong>12</strong>3 <strong>12</strong>0 <strong>12</strong>2 113 <strong>12</strong>0 90 111 <strong>12</strong>3<br />

Dardha 100 151 150 113 118 140 150 150 151 <strong>12</strong>0 150 <strong>12</strong>8 117 100 134 153<br />

Hurma 100 90 0 0 0 0 0 0 0 0 0 80 0 80 89 100<br />

Kumbulla 0 0 0 0 0 0 0 180 0 0 0 0 0 180 180 180<br />

Rrush cil I 200 170 0 0 150 450 400 0 0 150 216 288 433 150 252 450<br />

Shalqin 0 0 0 0 250 0 250 0 0 200 0 0 0 200 2<strong>30</strong> 250<br />

Bostan 0 238 0 200 2<strong>30</strong> 240 0 0 250 0 0 0 200 200 225 250<br />

Banane 118 <strong>12</strong>5 <strong>12</strong>5 133 116 135 <strong>12</strong>0 145 1<strong>30</strong> <strong>12</strong>5 <strong>12</strong>0 150 <strong>12</strong>0 115 <strong>12</strong>7 150<br />

Shege 0 0 0 0 150 0 <strong>30</strong>0 0 0 150 0 0 0 150 200 <strong>30</strong>0<br />

Ftonj 175 198 180 0 180 173 220 200 201 175 225 203 200 170 195 250<br />

Geshtenja 150 198 0 167 180 193 250 <strong>12</strong>0 200 100 0 200 186 100 177 250<br />

Ananas <strong>30</strong>0 282 0 313 250 290 0 400 0 250 0 375 229 220 299 400<br />

Çmimet mesatare të shitjes me pakicë (Në lekë/kg) 19 -25 Mars <strong>2007</strong><br />

FRUTA<br />

Kete jave ne krahasim me javen<br />

e kaluar çmimet e shitjes me pakice<br />

te artikujve perime, fruta, fasule<br />

dhe patate kane kane ne<br />

pergjithesi ulje çmimi. Keshtu nga<br />

36 artikuj te krahasueshem qe<br />

gjenden ne treg, 21 prej tyre kane<br />

ulje çmimi , 11 artikuj kane rritje<br />

çmimi ndersa 3 artikuj kane te njejtin<br />

çmim si te javes se kaluar.<br />

Perimet. Gjate kesaj jave ne<br />

krahasim me javen e kaluar nga 19<br />

artikuj qe ka tregu <strong>12</strong> prej tyre kane<br />

ulje çmimi qe variojne nga 1 deri<br />

ne 23 lek/kg. Keshtu ulje kane trangulli<br />

me 23 lek/kg, speci i verdhe,<br />

speci gogozhar dhe hudra e njome<br />

me 11 lek/kg, spinaqi e preshi me 4<br />

lek/kg etj. Rritje çmimi kane 4 artikuj<br />

si bizelja dhe lule lakra me 15<br />

lek/kg dhe karrota e qepa e thate me<br />

1 lek/kg. Lakra, kungulli dhe domatja<br />

cilesi e dyte nuk kane patur levizje<br />

çmimi. Patatja nuk ka levizje çmimi,<br />

fasulja kokerr vogel ka ulje me 3 lek/<br />

kg ndersa fasulja pllaqi ka rritje me<br />

18 lek/kg.<br />

Frutat. Nga 14 artikuj qe ka tregu,<br />

8 prej tyre kane ulje çmimi, ku uljen<br />

me te madhe e kane shega me 25 lek/<br />

kg, ftoi me 7 lek/kg, ananasi me 5 lek/<br />

kg etj. 6 artikuj kane rritje çmimi si<br />

mandarina me 21 lek/kg, shalqini me<br />

20 lek/kg , bostani me 7 lek/kg etj.<br />

Dr Lu Br El Fr Gj Ku Ko Le Di Sh Tr Vl min mes max<br />

Portokalle 83 90 78 82 75 72 100 70 96 90 95 100 87 70 85 100<br />

Limona <strong>12</strong>0 134 <strong>12</strong>0 <strong>12</strong>7 100 114 1<strong>30</strong> 100 143 135 1<strong>30</strong> 1<strong>30</strong> 100 100 <strong>12</strong>1 143<br />

Mandarina 0 160 0 0 0 150 150 0 0 0 200 0 140 140 162 200<br />

Moll cil I 100 109 <strong>12</strong>0 87 100 107 <strong>12</strong>0 100 <strong>12</strong>0 <strong>12</strong>0 <strong>12</strong>0 106 <strong>12</strong>0 87 108 <strong>12</strong>0<br />

Dardha 100 177 133 <strong>12</strong>0 110 149 150 150 145 <strong>12</strong>0 145 1<strong>30</strong> <strong>12</strong>7 100 136 250<br />

Pjeshka 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 400 400 400 400<br />

Hurma 0 91 0 0 0 0 0 0 0 0 0 80 0 80 87 93<br />

Rrush cil I 2<strong>30</strong> 169 0 0 180 400 400 0 0 1<strong>30</strong> 200 265 483 1<strong>30</strong> 253 483<br />

Shalqin 0 0 0 0 250 0 250 0 0 250 0 0 0 250 250 250<br />

Bostan 0 2<strong>30</strong> 0 0 250 2<strong>30</strong> 0 0 250 0 0 0 200 200 232 250<br />

Banane 115 1<strong>30</strong> <strong>12</strong>5 140 116 135 <strong>12</strong>0 145 132 1<strong>30</strong> <strong>12</strong>0 150 <strong>12</strong>0 110 <strong>12</strong>9 150<br />

Shege 0 0 0 0 150 0 0 0 0 250 0 0 0 150 175 250<br />

Ftonj 170 197 170 180 180 180 250 200 176 150 200 200 193 150 188 250<br />

Geshtenja 160 180 180 1<strong>30</strong> 193 190 250 <strong>12</strong>0 200 100 0 205 177 100 174 250<br />

Ananas 310 276 0 <strong>30</strong>0 280 265 0 400 0 250 0 368 247 240 294 400<br />

Agrobiznesi<br />

Të argëtohemi<br />

Humor<br />

Nastradini dhe dera<br />

11<br />

Shkon nena e Nastradinit te laje rrobat prane<br />

lumit dhe e porosit Nastradinin: “Nastradin<br />

ruaje mire deren e shtepise”. Nastradini i thote:<br />

“po patjeter mama”. Vjen nje komshi dhe i<br />

thote Nastradinit i cili po rrinte prane deres:<br />

“a mund te me japesh ca veze?” Nastradini i<br />

thote:”prit pak sa ta pyes mamane”. Ai merr<br />

deren dhe kur arrin tek lumi i thote mamase:<br />

“a mund t’i jap komshiut ca veze mama?”<br />

Mamaja e zemeruar i thote “po a te thashe ta<br />

ruash shtepine?”<br />

“po mama ja deren e kam me vehte, askush<br />

nuk mund ta preke” i thote Nastradini!!<br />

Në parajsë<br />

Dy zezake shkojne ne parajse dhe zoti i thote:<br />

- Ketu nuk ju ben keq kush o njerez te mire<br />

prandaj po ju plotesoj nga nje deshire secilit.<br />

- Deshira ime eshte qe familja ime te jetoje e<br />

lumtur edhe pa mua.- tha zezaku i pare. -<br />

Deshira ime o zot eshte te mos ia plotesosh<br />

deshiren tjetrit.<br />

Tre mizat<br />

Ne nje bar te Tiranes (Sahati) here pas here<br />

takoheshin ne nje prej tavolinave tre miza<br />

fluturake. Njera prej tyre propozon, qe te<br />

takohen gjithsesi te pakten nje here ne muaj<br />

dhe keshtu e vendosen.<br />

Muajin e pare u takuan qe te tria. Muajin me<br />

pas u takuan vetem dy, prape muajin e trete u<br />

takuan keto te dyja. Keshtu kaloi muaji i katert<br />

dhe muaji i peste. Ne muajin e gjashte takohen<br />

perseri keto te dyja dhe te merzitura po<br />

bisedonin se shoqja e tyre mund te kishte<br />

ngordhur, kur papritur ajo vjen ne tavoline dhe<br />

nis tu refeje se çfare i kishte ndodhur.<br />

- Dola si çdo mengjes dhe duke zukatur shikoj<br />

nje burre me nje portofol te hapur, qendroj<br />

tek portofoli i tij ,por ai menjehere e mbylli<br />

dhe e futi ne xhep. Sot pas gjashte muajsh ai<br />

zoteria e hapi portofolin dhe une menjehere<br />

fluturova, por jam shume e lodhur nga fluturimi<br />

i gjate, sepse ai burri ishte nga Gjirokastra!<br />

Devolliu<br />

Ne autostraden Korce - Bilisht nje udhetar grek<br />

(emigrant) u godit me makinen e tij te re dhe<br />

filloi te qante. Aty kaloi nje fshatar dhe per ta<br />

tallur i tha:<br />

Po pse merzitesh more, kjo rregullohet kollaj,<br />

mjafton t’i frysh ne skapamento. Pas disa<br />

oresh kalon nje devolli dhe e pyet:<br />

- Ç‘po ben?<br />

- Po i fry qe te rregullohet.<br />

Devolliu si i mençur qe ishte ja kthen:<br />

- Po ti ke harruar dritaret hapur more.<br />

Shqiptari në lojë...<br />

Ne nje shtet vendosin qe te behet nje loje,<br />

kush do duronte me shume dite pa buke vetem<br />

te pinin uje. Nje <strong>shqiptar</strong> vendosi te futej dhe<br />

ai ne kete loje, i dhane nga nje celular per t’u<br />

lidhur qe nuk durojne me pa buke dhe te dalin<br />

nga loja. Kalojne 3 dite dhe me te shumtit dolen<br />

nga loja,i vetmi ishte <strong>shqiptar</strong>i qe kishte ngelur<br />

nje jave brenda dmth me shume nga te gjithe.<br />

Mblidhen kanalet tv per te pare <strong>shqiptar</strong>in se<br />

cfare kishte ndodhur me te. Dhe hapin deren<br />

dhe pane <strong>shqiptar</strong>in duke qelluar murrin me<br />

koke, dhe i thane: -cfare patet? <strong>shqiptar</strong>i<br />

pergjigjet. - me lini rehat se kam harruar<br />

numrin e celularit qe te lidhesha (vijon me jashte. në faqen <strong>12</strong>)

<strong>12</strong> Agrobiznesi<br />

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

INFORMACION NGA TREGJET KRYESORE RAJONALE<br />

SOFJE (Bullgari) 20 Mars <strong>2007</strong><br />

(Çmimet ne dollare)<br />

Perime<br />

LAKER: per kg BU Round Green Type lge .17 MK<br />

Round Green Type lge .10-.17<br />

KARROTA: per kg GR lge .34-.41 NL lge .48 TU<br />

lge .41-.51<br />

KASTRAVECA: cartons film wrapped per kg BU Long Seedless<br />

Greenhouse ex lge 1.02-1.16<br />

PATELLXHANA: crates per kg SP lge 1.90 TU med 1.50<br />

HUDHRA: cartons per kg CQ White lge 2.04-2.72 med 2.04<br />

SPECA: cartons per kg SP Bell Type Green lge 3.06 Orange lge 5.44<br />

Red lge 3.40 TU Bell Type Green lge 2.31-2.58 Red lge 2.18-2.45<br />

White lge 2.38<br />

KUNGULL: cartons per kg NL Zucchini lge 2.04 crates per kg TU<br />

Zucchini lge 1.02<br />

DOMATE: flats per kg BU Vine Ripes Greenhouse med 1.56 sml<br />

1.22 GR Vine Ripes Greenhouse lge 1.39 TU Vine Ripes Greenhouse<br />

lge 1.36-1.56<br />

QEPE TE THATA: Yellow BU per kg med .65 TU per kg lge .48-.51<br />

med .41-.46 Red BU per kg med .54 NL per kg sml .41<br />

PATATE: Round White BU per kg lge .27-.32<br />

Fruta<br />

LIMONA: cartons per kg TU 80s .75-.82 crates per kg AG 80s 1.09<br />

TU 80s 1.09<br />

PORTOKALLE: cartons per kg GR Navel lge size .75-.85 med size<br />

.54-.68 Ortanique lge size 1.<strong>12</strong>-1.16 IT Navel lge size .68 TU Navel<br />

Washington med size .68-.75<br />

PJEPER: HONEYDEWS: per kg BR 2.38 MISC MELONS: flat cartons<br />

per kg BR Galia 6s 3.06<br />

Në këtë rubrikë, të konceptuar kryesisht si orjentim në ndihmë të eksportuesve dhe<br />

importuesve, mund të gjeni çmimet aktuale me shumicë në dollarë për produktet e<br />

freskëta bujqësore në tregjet kryesore. Mirëpresim sugjerime dhe interesimin tuaj<br />

pranë redaksisë së gazetës lidhur me produkte që interesojnë lexuesit dhe që mund të<br />

mos jenë përfshirë në lista.<br />

REDAKSIA<br />

MOLLE: per kg MK CLASS I Golden Delicious lge .54-.58 cartons<br />

tray pack per kg GR CLASS I Red Delicious lge 1.02-1.22 Golden<br />

Delicious lge 1.02 med .68-.82 Granny Smith lge 1.02-1.19 med<br />

.75-.82 Starking med .68-.82 IT CLASS I Red Delicious exlge 1.70-<br />

1.97 lge 1.29-1.50 Golden Delicious exlge 1.70-1.97 lge 1.36-1.50<br />

Granny Smith exlge 1.70-1.97 lge 1.36-1.56 Pink Lady med 2.18<br />

MK CLASS I Idared lge .48-.51<br />

BANANE: cartons per kg CB 1.22-1.29 EC 1.29-1.36<br />

RRUSH: 4.5 kg containers per kg SF Thompson Seedless lge 3.06-<br />

3.40 Red Globe lge 3.40-4.08 Victoria lge 3.40<br />

KIWI: 10 kg containers per kg GR Hayward 27 sz 1.09 33 sz .88-.95<br />

IT Hayward 23 sz 2.18<br />

DARDHA: standard cartons/boxes per kg IT Class I Abate Fetel 70 sz<br />

3.06 110 sz 1.70<br />

ANANAS: cartons per kg CR golden ripe lge szs 1.90-2.04 med szs<br />

1.56-1.77<br />

POZNAN 22 Mars <strong>2007</strong><br />

Perime<br />

LAKER: per head PL White .41-.52 per kg PL White .14-.17<br />

KARROTA: per kg PL .31-.41 IMPORT .34-.41 NEW CROP per<br />

bunch IMPORT .83-.93<br />

LULELAKER: per head IMPORT 1.38-1.55<br />

KASTRAVECA: per kg PL Long Seedless<br />

Greenhouse 2.00-2.07 Pickles 2.14-2.21 IMPORT<br />

Long Seedless Greenhouse 1.61-1.90<br />

HUDHRA: per kg IMPORT 3.27-3.45<br />

SALLATE-ICEBERG: per head PL .63-.69<br />

IMPORT .65-.69<br />

KERPUDHA: per kg PL Oyster 3.38-3.45<br />

Champinion 1.21-1.38<br />

QEPE TE NJOMA: per bch PL Leeks .24-.28 per<br />

kg PL Leeks .83-.97 IMPORT Leeks .97-1.03<br />

SPECA: per kg IMPORT Bell Type Green 2.90-3.10 Red 3.58-3.79<br />

Yellow 3.65-3.79<br />

DOMATE: per kg IMPORT Vine Ripes Greenhouse 2.59-2.87<br />

QEPE TE THATA: White PL per kg .41-.59 IMPORT per kg .45-.48<br />

PATATE: Round White PL per kg .41-.48 IMPORT per kg .48-.52<br />

NEW CROP Round White PL per kg .83-.97<br />

Merrni pjesë në Panairin “AGROBIZNES <strong>2007</strong>”<br />

Fruta<br />

LIMONA: per kg IMPORT .86-.97<br />

PORTOKALLE: per kg IMPORT Various Varieties .86-1.24<br />

SHALQI: per kg IMPORT Red Flesh Seeded Type 1.31-1.38<br />

MOLLE: per kg PL Golden Delicious .53-.64 Gala .51-.58 Jonagold<br />

.46-.55 Cortland .46-.58 Elstar .46-.58 IMPORT Red Delicious 1.38-<br />

1.53<br />

BANANE: per kg IMPORT 1.27-1.34<br />

RRUSH: per kg IMPORT Red Seedless 2.36-2.91<br />

NEKTARINA: per kg IMPORT Various Yellow Flesh Varieties 3.41-<br />

3.45<br />

PJESHKE: per kg IMPORT Various Yellow Flesh Varieties 3.41-3.45<br />

DARDHA: per kg PL Conference 1.29-1.38 IMPORT Conference<br />

1.48-1.53

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

Agrobiznesi<br />

Shoqëria Alimenti Naturali Albania me Qendër në Sukth-Durrës me nr. cel. 068<strong>30</strong>20708, tashmë ka<br />

filluar të operojë me fermerët aktivitetin e saj “Rritja e Kërmijve me Cikël të Plotë Biologjik”<br />

Të fitosh nga kërmijtë<br />

Pergatiti: Veterineri Bukurosh Halili<br />

Si të fitoni10 – <strong>12</strong> mijë Euro në vit, vetëm duke mbjellë<br />

dy dynym tokë me kërmij. Një investim që rezulton<br />

shumë më fitimprurës se kultivimi i patates, grurit, apo<br />

ndonjë bime tjetër. Me një investim prej 5000 Eurosh,<br />

kur tregu i shitjes është 100% i garantuar<br />

Mbledhja e kermijve<br />

dhe perdorimi i<br />

tyre si ushqim<br />

ukej tashme nje tradite e haruar<br />

ne Shqiperi. Por tregu eshe<br />

nje instrument me i forte se<br />

radita dhe ka te tjera vende qe<br />

ane provuar se kultivimi i kerijve<br />

mund te jete nje biznes<br />

hume fitimprures. Madje rreth<br />

ermillit mund te ndertohet nje<br />

ndustri e mirefillte.<br />

Kete ka bere shoqeria Alienti<br />

Naturali, qe fton ferm-<br />

ret <strong>shqiptar</strong>e ne bashkepunim<br />

er kultivimin e kermijve. Kjo<br />

hoqeri eshte bere nje<br />

humekombeshe e vertete e<br />

etij biznesi ne te gjithe Euroen<br />

Juglindore. Me nismen e<br />

aj, ajo ka hapur 1700 ferma ne<br />

e shume se 10 vende, per nje<br />

iperfaqe totale te kultivimit te<br />

ermijve prej 1100 hektaresh.<br />

limenti Naturali prodhon cdo<br />

it 3 - 4 mije ton kermij, per<br />

je vlere tregu 10 - <strong>12</strong> milion<br />

euro. Per t’i hyre biznesit te<br />

kermijve, duhet te keni te pakten<br />

2 mije m 2 toke dhe te kryeni<br />

nje investim fillestar prej 5<br />

- 6 mije eurosh. Alimenti Naturali<br />

ju ofron asistencen teknike<br />

dhe ju zgjidh nje nder problemet<br />

me te rendesishme:<br />

gjetjen e tregut. Sipas kontrates,<br />

shitja e produktit eshte<br />

nje detyrim i Alimenti Naturali,<br />

qe ne kembim mban nje “komision”<br />

prej 5% te cmimit te<br />

shitjes.<br />

NE KERKIM TE<br />

PARTNEREVE<br />

Shoqeria Alimenti Naturali<br />

eshte perfaqesuese e Institutit<br />

Nderkombetar per Helikokulture,<br />

institucion qe merret me<br />

zbatimin e kultivimit te kermijve<br />

neper ferma, ne ciklin e<br />

tyre te plote biologjik. Kjo<br />

teknologji zbatohet me sukses<br />

prej me shume se <strong>30</strong> vjetesh<br />

ne mbi 70 vende te boles. Qe<br />

nga themelimi, ne vitin 2002,<br />

Alimenti Naturali e ka shtrire<br />

aktivitetin ne gjithe Europen<br />

Juglindore.<br />

Ata jane ne kerkim te fermereve<br />

qe jane te gatshem te kultivojne<br />

kermij ne tokat e tyre.<br />

Per te bashkepunuar, kerkohen<br />

fermere qe kane te pakten 2<br />

mije m2. Ne shumicen e tyre,<br />

partneret e Alimenti Naturali<br />

jane ferma te vogla familjare.<br />

Kontrata me fermeret ka nje<br />

kohezgjatje minimale prej 5<br />

vitesh dhe firma merr persiper<br />

ta ndihmoje fermerin ne<br />

hartimin e projektit, analizen e<br />

tokes dhe te gjitha fazat e tjera<br />

teknike te investimit. Por investimi<br />

fillestar duhet te perballohet<br />

nga vete fermeri. Per<br />

nje siperfaqe prej 2000 m 2 ,<br />

duhet nje investim fillestar prej<br />

5 - 6 mije eurosh dhe qe perfshin<br />

te gjitha kostot e siperpermendura,<br />

nderkohe qe firma<br />

merr persiper trajnimin e fermereve<br />

falas. Me kete vlere investimi,<br />

prodhimtaria e fermes<br />

mund te zhvillohet deri ne 20<br />

vjet, pa pasur nevoje per investime<br />

te metejshme.<br />

Alimenti Naturali do te kultivoje<br />

ne Shqiperi dy lloje te<br />

kermijeve, Helix Aspersa dhe<br />

Helix Pomatia. Helix Aspersa<br />

ose kermilli mesdhetar eshte i<br />

pershtatshem per kultivim ne<br />

zonat deri ne 200 metra mbi<br />

nivelin e detit. Ndersa Helix<br />

Pomatia eshte nje lloj kermilli<br />

i pershtatur per te jetuar ne temperatura<br />

me te uleta dhe kultivohet<br />

ne lartesite nga <strong>30</strong>0 deri ne<br />

1000 metra. Per te marre prodhim,<br />

zakonisht duhen pritur<br />

rreth 18 muaj nga fillimi i investimit,<br />

megjithate lloji Helix<br />

Aspersa mund te jape prodhim<br />

edhe brenda 1 viti. Klima e Shqiperise<br />

eshte ideale per kultivimin<br />

e kermijve, nder me te pershtatshmet<br />

ne te gjithe Europen.<br />

Vec kesaj Shqiperia ka perparesine<br />

e kostos me te ulet te<br />

krahut te punes, cka e ben<br />

produktin me konkurues ne<br />

çmim. Kjo eshte arsyeja qe rrjeti<br />

i prodhimit i Alimenti Naturali<br />

eshte i perqendruar ne shtetet<br />

e kesaj zone.<br />

Alimenti Naturali, ne bashkepunim<br />

me <strong>Keshilli</strong>n e <strong>Agrobiznesit</strong><br />

Shqiptar, ka organizuar<br />

nje seminar me rreth 15 fermere<br />

<strong>shqiptar</strong>e, qe jane shprehur<br />

te interesuar per te investuar ne<br />

kete sektor.<br />

PRODHIM ME<br />

TREG TE<br />

GARANTUAR<br />

Perparesia kryesore e ketij<br />

investimi eshte tregu i garantuar.<br />

I gjithe prodhimi do te<br />

shitet nga Alimenti Naturali,<br />

qe ka krijuar nje rrjet shperndarjeje<br />

ne te gjithe Evropen.<br />

Çmimi i blerjes se kermijve<br />

eshte i ndryshueshem ne<br />

varesi te stineve dhe<br />

kerkeses se tregut, por zakonisht<br />

luhatet ne intervalin<br />

3 - 6 euro per kilogram.<br />

Kerkesa me e larte eshte ne<br />

sezonet e pikut te turizmit<br />

dhe cmimet e blerjes jane me<br />

te larta pikerisht ne kete<br />

kohe. Sipas kontrates, fermeret<br />

marrin 95% te te<br />

ardhurave nga shitja e kermijve,<br />

ndersa Alimenti Naturali<br />

merr 5 %. Gjetja e tregut<br />

te shitjes nuk eshte nje problem<br />

per kete shoqeri , sepse<br />

kerkesa eshte gjithmone ne<br />

rritje dhe tregjet vijne duke<br />

u zgjeruar. Kermijte shiten<br />

kryesisht ne France, por dhe<br />

ne vende te tjera deri ne Shtetet<br />

e Bashkuara te<br />

Amerikes.<br />

ME MIRE 1 HA ME<br />

KERMIJ SE 100<br />

HA ME GRURE<br />

Por sa me leverdi eshte<br />

per fermeret <strong>shqiptar</strong>e te<br />

kultivojne kermij? Per nje<br />

hektar kermij perfitohen<br />

minimalisht 50-60 mije euro<br />

ne vit te ardhura. Per te siguruar<br />

te njejten shume te<br />

ardhurash nga shitja e grurit,<br />

ata thone se duhet mbjelle<br />

nje siperfaqe prej rreth 100<br />

hektaresh. Ndersa investimi<br />

fillestar per krijimin e nje<br />

13<br />

ferme te pershtatshme per<br />

kultivimin e kermijve per nje<br />

hektar eshte 17-20 mije<br />

euro. Vitet e tjera, shpenzimet<br />

jane minimale, vetem te<br />

mirembajtjes dhe ujitjes, çka<br />

ben qe norma e fitimit te jete<br />

teper e larte. Jetegjatesia e<br />

nje investimi te tille shkon<br />

deri ne 20 vjet.<br />

TREGU<br />

EUROPIAN,<br />

RRITJE ME 20<br />

HERE<br />

Sipas Alimenti Naturali,<br />

mishi i kermijve eshte mjaft<br />

i preferuar ne tavolinat e<br />

vendeve te Zhvilluara te<br />

Evropes, ne vecanti ne<br />

France, qe ka konsumin me<br />

te larte ne kontinent.<br />

Specialistet e firmes<br />

shprehen se ne 20 vitet e<br />

ardhshme Bashkimi Europian<br />

nuk do te percaktoje kufizime<br />

ne koncesionet doganore<br />

per kete lloj produkti,<br />

duke qene se kerkesa ne tregun<br />

komunitar do te jete me<br />

e larte se kapacitetet e<br />

brendshme prodhuese. Ne<br />

nivel europian, perdorimi i<br />

mishit te kermijve per ushqim<br />

eshte rritur me 20 here<br />

ne 5-6 vitet e fundit. Dietologet<br />

konstatojne se mishi i<br />

kermijve, pervecse i<br />

shijshem, eshte i tretshem,<br />

ka pak kalori dhe kolesterol.<br />

Krahas perdorimit ne industrine<br />

ushqimore, kermijte<br />

perdoren ne mjekesi, farmaci<br />

dhe ne kozmetike.

14 Agrobiznesi<br />

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

KESHILLA PRAKTIKE<br />

Mbi përdorimin e perimeve në mjekësinë popullore<br />

Perimet ne mjeksine popullore gjejne nje perdorim te gjere duke filluar qe nga format me<br />

te thjeshta kur ato perdoren te fresketa ashtu sic i takojme ne natyre, ose te gatuara ne<br />

guzhine dhe deri ne format e pergatitura posacerisht per qellime te caktuara. Nder format e<br />

pergatitura mund te permendim cajet, kompresat, ekstratet, locionet, banjat, etj.<br />

Pavaresisht nga forma e perdorimit, perimet me pare duhet te lahen mire dhe, ne raste te<br />

vecanta, te dezinfektohen me solucione te posacme sic jane alkooli, acidi boric, etj. Kjo mase<br />

diktohet nga fakti se perimet, gjate perdorimit, vijne ne kontakt direkt me organet e ndryshme<br />

te trupit ose dhe me plage, nga mund te shkaktohen infeksione te ndryshme, ne rast se<br />

ato nuk do te jene te pastruara me kujdes.<br />

Format qe do te permendim me poshte jane te thjeshta dhe mund te pergatiten nga kushdo:<br />

K U N G U L L I<br />

(Cucurbita pepo)<br />

Eshte bime njevjeçare barishtore e familjes se<br />

kungulloreve ( Cucurbitaceae). Ne gjinine Cucurbita<br />

perfshihen disa lloje, si C, pepo, C, maxima, etj. te<br />

cilet kane kercell te gjate dhe zvarrites. Kungulli<br />

lulezon prej muajit maj e deri ne gusht, lulet jane te<br />

verdha. Fruti eshte tulor dhe ne vartesi nga varieteti,<br />

eshte i madh ose i vogel, me peshe 3 - 20 kg, i<br />

rrumbullaket, vezak ose plloçak.Fruti piqet gjate<br />

muajve shtator - tetor, ngadonjehere edhe me pare. Ne<br />

boshllekune e frutit ndodhen farerat, me forme eliptike,<br />

te sheshta.<br />

Pjeset e perdoreshme jane: fruti i kungullit, i njome<br />

ose i thate, lulet dhe farerat e tij.<br />

Vetite dietike dhe fitofarmaceutike<br />

Kungulli ka vlere ushqimore<br />

te mjaftueshme, per te mos<br />

thene te varfer. Permban 91 –<br />

95% uje dhe pjesa tjeter perfaqesohet<br />

nga sheqernat, yndyrnat,<br />

lendet azotike dhe kriperat<br />

minerale si potas, fosfor, kalçium,<br />

magnez, natrium, hekur, squfur<br />

si dhe mikroelementet<br />

molibden, titan,arsenik, alumin,<br />

jod, etj.Kungulli eshte nje burim<br />

i mire vitaminash, nga te cilat me<br />

te rendesishme jane vitaminat A,<br />

C, B, PP.Nje kilogram kungull<br />

jep 340 kalori. Cilesi ushqimore<br />

dhe dietike shume te mira ka kungulli<br />

muskat (C. Moschata ), i cili<br />

ze vendin e pare midis varieteteve<br />

te tjere. Farat e kungullit<br />

jane te pasura me yndyrna, proteina,<br />

vitamina E, lende minerale,<br />

etj.<br />

Permbajtja e kungullit dhe<br />

kushtet e favorshme klimatike –<br />

tokesore kane ndikuar ne perhapjen<br />

e kesaj kulture ne te gjithe<br />

vendin. Por shpesh here konsumatoret<br />

tregojne mosperfillje<br />

dhe nenvleftesim te madh ndaj<br />

kungullit. Ne te vertete, ai perben<br />

nje ushqim te tretshem me<br />

cilesi te mira dietike, çlodh stomakun<br />

dhe i sjell atij freski, eshte<br />

diuretik i mire dhe antitoksik.<br />

Mjeksia popullore ne vendin<br />

tone dhe ne vende te tjera, i perdor<br />

farerat e kungullit si tenifug<br />

dmth per luftimin e shiritit, kryesisht<br />

ne femijet. Per kete qellim<br />

perdoren fara te pastruara nga<br />

levorja dhe te copetuara ne pjese<br />

te vogla. Me shume efekt bejne<br />

farerat e fresketa; nuk rekomandohet<br />

te perdoren fara te pjekura.<br />

Kunder shiritit te femijeve<br />

mund te zbatohet me sukses kjo<br />

keshille:<br />

Merren 50 gr. fara<br />

kungulli te qeruara dhe te<br />

copetuara, 20 gr. sheqer<br />

dhe 150 ml. uje, vendosen<br />

ne nje havan dhe<br />

perpunohen deri ne<br />

formomin e nje lengu te<br />

trashe ne trajte emulsioni.<br />

Ky leng pihet menjehere<br />

esell.<br />

Per nje veprim me te shpejte<br />

dhe te sigurt, kunder shiritit<br />

mund te perdoret edhe kjo perberje:<br />

Merren 40 gr. fara<br />

kungulli te copetuara, <strong>30</strong><br />

gr. sheqer, 5 gr ekstrat i<br />

lenget nga rizoma e fierit<br />

dhe 150 ml. uje. Pasi per<br />

punohen ne havan si me<br />

lart, lengu i fituar pihet<br />

esell menjehere.<br />

Neqoftese shiriti nuk bie,<br />

kura perseritet pas dy javesh.<br />

Rreth pese oresh pas marrjes se<br />

farerave te kungullit, keshillo-<br />

S H A L Q I N I<br />

(Cucumis citrullus)<br />

Shalqini ose karpuzi eshte bime njevjeçare barishtore<br />

e familjes se kungulloreve (Cucurbitaceae). Fruti i<br />

pjekur eshte i blerte, i rrumbullaket, cilindrik ose vezak,<br />

me tul te embel me ngjyre te kuqe, verdhake ose e<br />

bardhe. Ka perhapje dhe perdorim te gjere. Takohet i<br />

fresket ne treg ne muajt korrik - tetor, por edhe me<br />

vone, pasi ai ka mundesi te ruhet ne vende me<br />

temperatura te ulta. Konsumohet tuli i tij, si frut i embel<br />

dhe freskues, si edhe levozhga per pergatitje reçeli.<br />

Vetite dietike dhe fitofarmaceutike<br />

Tuli i shalqinit permban<br />

sheqerna me shumice, pak proteina,<br />

yndyrna dhe kripera minerale<br />

(potas, fosfor, kalçium<br />

magnez, hekur).Permban vitaminat<br />

C, A, PP, B 1 , B 2 . Nje<br />

kilogram shalqin jep 400 kalori.<br />

Shalqini, persa i perket sherbimeve<br />

te tij ne mjeksine popullore,<br />

ka afersi te madhe me<br />

pjeprin. Shalqii eshte nje diuretik<br />

i famshem, ai ndihmon ne<br />

nxjerrjen e gureve te veshkave<br />

dhe ne artritizem. Perdoret<br />

gjithashtu per uljen e<br />

het te merret nje doze vaj recini<br />

(1 – 2 luge kafeje per femijet,<br />

2 – 3 luge gjelle per te<br />

rriturrit) Tuli i kungullit<br />

keshillohet te pardoret ne ethet<br />

e tifos, ne dizanteri, ne enteritet,<br />

ne kete menyre:<br />

Merren 100 gr. tul<br />

kungulli, ziejne ne nje<br />

liter uje per derisa te<br />

pakesohet volumi<br />

pergjysem, shtohet sheqer<br />

dhe merret me filxhan.<br />

Pureja e kungullit ka veprim<br />

diuretik te dobishem ne artritet,<br />

nefritet kronike, etj.<br />

temperatures.Si mjet diuretik,<br />

perveç tulit, perdoret edhe<br />

levozhga e shalqinit, e cila pasi<br />

lahet dhe largohet shtresa e jashtme,<br />

thahet dhe ruhet ne kuti<br />

kartoni, duke perdorur nga 3 gr.<br />

tri here ne dite, para buke, ne<br />

forme çaji me mjalte. Meqenese<br />

shalqini permban pak vitamina,<br />

ai rekomandohet per<br />

t’u perdorur nga njerezit e majmur<br />

shume, por ne sasira te<br />

aresyeshme, sepse permbajtja<br />

e madhe e tij ne uje vjen ne<br />

kundershtim me terapine e<br />

mbimajmerise. Sheqernat e karpuzit<br />

ne masen me te madhe jane<br />

te llojit fruktoze dhe per pasoje<br />

mund te konsumohet edhe nga<br />

diabetiket. Shalqini duhet te hahet<br />

plotesisht i pjekur. Lengu i<br />

shalqinit pastron gjakun. Nuk re-<br />

P J E P R I<br />

(Cucumis melo)<br />

Eshte bime njevjeçare barishtore e familjes se<br />

kungulloreve, (Cucurbitaceae). Ka kercell te gjate<br />

zvarrites, i cili formon rrenjemitake. Frutat e pjeprit<br />

kane madhesi, forme, ngjyre dhe arome te ndryshme.<br />

Ato behen sferike, te zgjatur, cilindrike, etj. me ngjyre<br />

te verdhe-portokalli. Fruti i pjeprit perben nje nga<br />

embelsirat me te mira natyrale sebashku me shalqinin,<br />

bile dhe me rrushin.<br />

Vetite dietike dhe fitofarmaceutike<br />

Ka vlere ushqimore dhe dietike<br />

te mire dhe cilesi organoleptike<br />

te kenaqshme. Permban<br />

sheqerna, proteina,<br />

yndyrna te asimilueshme nga<br />

organizmi.Pjepri eshte nje<br />

burim i pasur vitaminash C, A,<br />

B 1 , B 2 , PP.Frutat e tij permbajne<br />

mjaft kripera minerale<br />

si potas, fosfor, calcium,<br />

magnez, hekur, etj. Farerat e<br />

pjeprit permbajne vaj te ngrenshem<br />

ne perqindje te larte.<br />

Nje kilogram pjeper jep 390<br />

kalori.<br />

Cilesite e mira te pjeprit<br />

sherbejne per kurimin e mjaft<br />

semundjeve. Eshte diuretik i<br />

mire, purgativ i lehte dhe duhet<br />

ta konsumojne ata qe vuajne<br />

nga kapslleku qofte dhe<br />

nga ai kroniku, ata qe vuajne<br />

nga hemorroidet, reumatizma,<br />

artritizmi, gure ne veshka, ne<br />

meshikzen e temthit, etj. dhe<br />

me nje kure te gjate jep rezultate<br />

te mrekullueshme.<br />

Per kurimin e nefritit dhe<br />

komandohet ne semundjet e sistemit<br />

tretes; megjithate ne iritimin<br />

e zorreve, lengu i tij sjell sherbime<br />

te çmueshme. Edhe levozhga<br />

e gjelber e shalqinit permireson<br />

gjendjen e zorreve gjate kolitit,<br />

veçanerisht tek femijet.<br />

semundjeve te meshikzes<br />

urinare keshillohet:<br />

Merren fara pjepri te<br />

qeruara nga levozhga dhe<br />

te shtypura ne nje ene me<br />

uje ( ne raport 1 : 5 ). Ato<br />

japin nje solucion<br />

qumeshtor. I semuri pi tri<br />

here ne dite nga nje gote<br />

likeri, para buke, per<br />

15 – 20 dite rradhazi.<br />

Pjepri keshillohet edhe per<br />

njerezit qe vuajne nga semundje<br />

te zemres dhe e neve te gjakut, nga<br />

ato te melçise se zeze dhe nga<br />

anemia. Brumi i pjeprit perdoret<br />

per kurimin e plageve qe shkaktohen<br />

nga djegije te ndryshme,<br />

dhe kur brumin e ziejme, perdoret<br />

si komprese zbutese. Pjepri per<br />

qellime mjeksore rekomandohet<br />

te perdoret i fresket ( pa qendruar<br />

shume kohe neper magazina)<br />

dhe te jete i pjekur mire; ne kete<br />

menyre ben efektin e tij te plote.<br />

(Vijon në numrin e ardhshëm)

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

PORTRETE<br />

Agrobiznesi<br />

Zooteknikë të shquar të blegtorisë <strong>shqiptar</strong>e<br />

BIÇOKU, Ylli<br />

Zooteknik<br />

U lind ne Tirane me 1956. Ne vitin 1981<br />

diplomohet ne degen e Zooteknise te<br />

Institutit te Larte Bujqesor Kamez dhe<br />

emerohet me pune ne ish-Kooperativen<br />

Bujqesore te Laçit e me pas ne ish-<br />

Ndermarrjen Bujqesore te Mamurrasit ne rrethin e Krujes,<br />

ku punoi deri ne vitin 1990. Ne periudhen 1990 - 1991 u<br />

emerua K/Zooteknik ne ish-Ndermarrjen Bujqesore te<br />

Kamzes ne Tirane.<br />

Qe nga viti 1991 deri ne vitin 1996 punoi ne Ministrine e<br />

Bujqesise dhe Ushqimit, ne fillim Drejtor i Prodhimit<br />

Blegtoral e me pas Drejtor i Pergjithshem i Bujqesise dhe<br />

Blegtorise. Gjate kesaj periudhe ka qene edhe koordinator<br />

i disa projekteve te financuara nga GTZ -ja, Hollanda, EUja,<br />

Italia etj. Pas vitit 1996 punon si Zv. Shef i Ekipit të<br />

Projektit IFDC/AAATA Shqiperi, dhe nga janar 2002, Zv.<br />

Shef i Ekipit te Projektit IFDC/Azerbaxhan.<br />

Zoti Biçoku ka dhene nje kontribut te shquar ne reformen<br />

institucionale dhe legjislative qe u kryen ne periudhen 1992<br />

- 1996 ne bujqesine <strong>shqiptar</strong>e ne pergjithesi dhe ne ate te<br />

blegtorise ne veçanti. Ne vitin 1995, Zoti Biçoku merr<br />

graden “Doktor i shkencave” dhe ne 2000 ate te “Profesor<br />

i Asociuar”. Ai eshte Konsulent Nderkombetar dhe ka qene<br />

anetar e perfaqesues i disa organizmave te vendit e te<br />

huaja, si: 1992 - 1996, Perfaqesues i Shqiperise ne<br />

Federaten Evropiane te Zooteknise (EAAP). 1993 - 1996,<br />

Anetar i <strong>Keshilli</strong>t Shkencor te Universitetit Bujqesor te<br />

Tiranes, 1993 - 1996, Anetar i Katedres se Permiresimit<br />

Gjenetik te Kafsheve, U.B. Tirane. 1993 - 1994, Sekretar i<br />

Komisionit Qendror te Permiresimit Racor, prane Ministrise<br />

se Bujqesise dhe Ushqimit. 1996, Anetar i <strong>Keshilli</strong>t Botues<br />

te “Buletini i Shkencave Bujqesore”.<br />

BLETA, Vehib<br />

Zooteknik<br />

U lind me 23.05.1933 ne Shkoder. Eshte<br />

diplomuar si zooteknik ne Fakultetin e<br />

Veterinarise, dega Zootekni ne vitin<br />

1956. Nga viti 1956 deri ne vitin 1972<br />

ka punuar si kerkues shkencor ne<br />

Institutin e Kerkimeve Bujqesore ne<br />

Lushnje. Nga viti 1972 deri ne vitin 1993 ne ILB si punonjes<br />

shkencor, pedagog dhe pergjegjes i katedres se<br />

Permiresimit Gjenetik te Kafsheve. Eshte autor i shume<br />

teksteve universitare ne permiresimin gjenetik te kafsheve<br />

si dhe autor i kater monografive te punes racore ne dhente<br />

e racave Autoktone, Cigaja dhe Bardhoke. Ka marre pjese<br />

ne disa simpoziume dhe konferenca shkencore brenda<br />

dhe jashte vendit per problemet e punes racore ne gjedhe<br />

dhe ne dhen. Ka qene dhe eshte anetar i shume forumeve<br />

dhe keshillave shkencore te institucioneve te ndryshme te<br />

vendit, ne te cilat ka dhene nje kontribut te ndjeshem ne<br />

fushen e permiresimit racor te kafsheve. Aktiviteti i tij<br />

shkencor pasqyrohet ne mbi <strong>30</strong> artikuj shkencore te botuar<br />

ne revista shkencore brenda dhe jashte vendit. Eshte<br />

dekoruar per pune te shquar shkencore me Urdherin Naim<br />

Frasheri i arte.<br />

BOGDANI, Dhimiter<br />

Zooteknik<br />

U lind ne Korçe. Ne vitin 1953<br />

diplomohet zooteknik ne ish-BS ne<br />

Akademine “Timirjazev” me rezultate te<br />

larta. Per rreth 40 vjet punoi me<br />

perkushtim te larte ne detyrat me<br />

pergjegjesi qe i’u ngarkuan si<br />

Kryezooteknik i Ndermarrjes Bujqesore te Sukthit,<br />

Zv.Drejtor i Blegtorise ne Ministrine e Bujqesise dhe se<br />

fundi pedagog i te Ushqyerit ne Fakultetin e Veterinarise<br />

ne Institutin e Larte Bujqesor te Kamzes.<br />

Per nje kohe te gjate, Prof. Bogdani ka drejtuar Katedren<br />

e te Ushqyerit ne degen e zooteknise te Fakultetit te<br />

Veterinarise dhe ka qene nje nga themeluesit e kerkimit<br />

shkencor ne fushen e te Ushqyerit te bagetive. Ai ka dhene<br />

nje kontribut te çmuar ne hartimin dhe permiresimin e<br />

programeve mesimore per degen e zooteknise ne Institutin<br />

e Larte Bujqesor.<br />

Gjithashtu, Prof. Bogdani ka udhehequr shume disertante<br />

nestudimet e tyre. Ai ka qene K/redaktor i Buletinit te<br />

Shkencave Zooteknike e Veterinare, per nje periudhe kohe<br />

shume te gjate. Eshte autor i mjaft librave, tekste<br />

universitare e monografi ne fushen e zooteknise.<br />

ÇAUSHI, Drita<br />

Zooteknike<br />

U lind ne Korçe me 1934. Shkollen e<br />

mesme e kreu ne Teknikumin Bujqesor<br />

te Kamzes. Ne vitin 1956, pasi<br />

diplomohet Zooteknike e larte, emerohet<br />

Pergjegjese e Sektorit te Zookultures ne<br />

Institutin Zooteknik te Shkodres. Pas 4 vjetesh emerohet<br />

pedagoge ne Katedren e Permiresimit Racor te Kafsheve<br />

ne Institutin e Larte Bujqesor Kamez.<br />

Duke thelluar njohurite e veta ne dy specializime per<br />

zookulturen ne Kine dhe France dhe me punen<br />

kembengulese te saj ne eksperimentimin shkencor, arrin<br />

nje bagazh te mirefillte shkencor qe pasqyrohet ne zbatimin<br />

e mjaft punimve shkencore per shpendet, per krimbin e<br />

mendafshit, per bletarine etj. Nje pjese te mire te ketyre<br />

punimeve i pasqyron ne artikuj e broshura, si dhe i referon<br />

ne simpoziume e konferenca shkencore. Ajo eshte<br />

bashkeautore ne mjaft Iibra ku veçohet: “Gjenetika”,<br />

“Seleksionimi i Kafsheve Bujqesore” etj.<br />

Zonja Caushi mban graden “Doktor i Shkencave”. Ajo ka<br />

dhene nje kontribut te vleresuar pedagogjik per me shume<br />

se <strong>30</strong> vjet ne pergatitjen e specialisteve te rrinj te blegtorise.<br />

ÇELO, Tare<br />

Zooteknik<br />

U lind ne Gjirokaster me 1924. Studimet<br />

e larta i perfundoi ne vitin 1952 ne<br />

Akademine Bujqesore<br />

“Timirjazev” ne Moske dhe u diplomua<br />

zooteknik. Po kete vit emerohet pedagog<br />

ne Institutin e Larte Bujqesor ne Kamez,<br />

ku zhvilloi lenden e Rritjes se Gjedhit.<br />

Vetem dy muaj pas fillimit te punes, emerohet Zv/minister<br />

i Bujqesise dhe me pas drejtor i Drejtorise se Blegtorise.<br />

Gjate punes ne Ministri ai vazhdoi te jepte mesim lenden e<br />

Rritjes se Gjedhit si pedagog i jashtem. Ne tetor 1955<br />

emerohet Drejtor i Stacionit te Kerkimeve Zooteknike ne<br />

Shkoder, ku qendron deri ne 1966. Gjate periudhes <strong>mars</strong><br />

1966 deri dhjetor 1969 punon perseri ne Ministrine e<br />

Bujqesise me detyren Drejtor i Drejtorise se Blegtorise.<br />

Ne janar te vitit 1970 emerohet drejtor i Institutit te<br />

Kerkimeve Veterinere, detyre te cilen e mban deri ne janar<br />

te vitit 1973. Me pas emerohet pedagog ne Institutin e<br />

Larte Bujqesor, ku qendron deri ne vitin 1989.<br />

Zoti Çelo ka qene pergjegjes i katedres se Permiresimit<br />

Gjenetik te Kafsheve. Eshte autor dhe bashkeautor ne<br />

botimin e 8 teksteve dhe praktikumeve mesimore, 3 librave<br />

e broshurave, 24 artikuj shkencore si dhe nje numri te<br />

madh referimesh e kumtesash. Per kontributin e tij ne<br />

fushen e blegtorise eshte dekoruar disa here me medalje<br />

dhe urdhera pune.<br />

ÇELO, Latif<br />

Zooteknik<br />

15<br />

U lind me 1932 ne Fier. Shkollen e mesme<br />

e kreu ne vitin 1952 ne Teknikumin<br />

Bujqesor Kamez, ndersa te larten ne<br />

Institutin e Larte Bujqesor ku u diplomua<br />

Zooteknik ne vitin 1963. Ka punuar ne disa<br />

ekonomi bujqesore te rrethit te Fierit si<br />

ne ish-ndermarrjet bujqesore Levan e “Çlirimi”, ne ishkooperativat<br />

bujqesore Grecalli e Cakran, ne Seksionin e<br />

Bujqesise ne Komitetin Ekzekutiv te rrethit Fier etj.<br />

Zoti Çelo ka kontribuar ne zhvillimin e blegtorise ne rrethin e<br />

Fierit, nje nga rrethet me te medha bujqesore te vendit. Ai<br />

eshte dalluar per zbatimin e te rejave te shkences ne<br />

mbareshtimin e blegtorise, si dhe ne realizimin e nje sere<br />

eksperimentesh ne kete fushe. Ai ishte per nje kohe te gjate<br />

anetar i <strong>Keshilli</strong>t Shkencor te Institutit te Kerkimeve Zooteknike<br />

te Tiranes.<br />

Zoti Çelo mban disa medalie e urdhera pune. Aktualisht eshte<br />

ne pension qysh nga 1991.<br />

DlZDARl, Burhan<br />

Zooteknik<br />

U lind ne Shkoder me 1932. Ne vitin 1953<br />

ka filluar studimet ne Institutin e Larte<br />

Bujqesor dhe ka perfunduar fakultetin e<br />

zooteknise ne vitin 1957. Ne vitet 1957 -<br />

1963 ka punuar si kryezooteknik ne<br />

Ndermarrjen Bujqesore Thumane. Ne<br />

periudhen 1965 - 1975 ka punuar ne Teknikumin Veterinar,<br />

fillimisht si pedagog e pastaj si Nendrejtor i tij. Ne vitet 1975<br />

- 1977 punoi si Kryezooteknik ne Ndermarrjen Bujqesore<br />

Bushat. Nga viti 1977 deri ne vitin 1992 punoi ne Stacionin e<br />

Zooteknise Shkoder me cilesine e kryezooteknikut dhe<br />

drejtues i punes metodiko-shkencore me racat e berthamave<br />

te pastra te njethundrakeve dhe ne pergjithesi me punen<br />

permiresuese rracore me kuajt ne shkalle kombetare.<br />

Ai eshte mbajtes i titullit “Bashkepunetor Shkencor”. Ai eshte<br />

nje nga specialistet qe ka dhene nje kontribut te veçante ne<br />

punen me njethundraket, ka qene ne krye te veprimtarive<br />

sportive me kuaj, etj. Zoti Dizdari ka nje veprimtari te madhe<br />

botuese dhe eshte autor dhe bashkeautor i disa librave,<br />

teksteve mesimore, studimeve e artikujve shkencore.<br />

GOKAJ, Fehmi<br />

Zooteknik<br />

U lind ne Shkoder me 1936. Gjate viteve<br />

1953 - 57, studion ne Fakultetin e Zooteknise<br />

te Institutit te Larte Bujqesor Kamez, ku me<br />

1957 diplomohet “shkelqyeshem” zooteknik.<br />

Punon si kryespecialist ne Ndermarrjen<br />

Bujqesore te Gorancise ne Dropull te<br />

Gjirokastres ne vitet 1957 - 1958, ne Institutin e Zooteknise ne<br />

Shkoder (Stacioni i Zooteknise) ne vitet 1958 - 1976, pergjegjes<br />

i sektorit shkencor, nendrejtor dhe ne vitet 1970 - 76 drejtor i tij;<br />

kryespecialist ne Kooperativen Bujqesore te Koplikut ne Malesine<br />

e Madhe ne vitet 1976 - 78, si specialist ne sektorin tekniko -<br />

shkencor te Ministrise se Bujqesise ne vitet 1978 - 1983, si dhe<br />

si punonjes shkencor ne Institutin e Misrit e Orizit me 1983 -<br />

1992.<br />

Ka kontribuar ne te ushqyerit e kafsheve dhe ne rritjen e kuajve.<br />

Ka qene anetar i <strong>Keshilli</strong>t Shkencor te Institutit te Zooteknise,<br />

Fakultetit te Veterinarise, Institutit te Foragjereve dhe Institutit te<br />

Misrit dhe Orizit. Ka graden “Doktor i Shkencave”. Ka qene<br />

anetar i Kolegjumit te “Buletinit Shkencave Bujqesore” dhe ne<br />

vitet 1978 - 1982 Kryeredaktor; i “Buletinit te Shkencave<br />

Zooteknike e Veterinare” dhe revistes “Shkenca dhe Jeta”.<br />

Ka botuar 25 libra e tekste mesimore, 43 studime ne buletinet<br />

shkencore, 3 skenare filmash tekniko-shkencore dhe 5 broshura.<br />

Ne shtypin e perditshem e periodik ka botuar mbi 200 artikuj e<br />

studime. Ka dy Urdhera “Per pune te shquar ne Ekonomine<br />

Bujqesore”.

16 Agrobiznesi<br />

<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />

REKLAME

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!