30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar
30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar
30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
14 Agrobiznesi<br />
<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />
KESHILLA PRAKTIKE<br />
Mbi përdorimin e perimeve në mjekësinë popullore<br />
Perimet ne mjeksine popullore gjejne nje perdorim te gjere duke filluar qe nga format me<br />
te thjeshta kur ato perdoren te fresketa ashtu sic i takojme ne natyre, ose te gatuara ne<br />
guzhine dhe deri ne format e pergatitura posacerisht per qellime te caktuara. Nder format e<br />
pergatitura mund te permendim cajet, kompresat, ekstratet, locionet, banjat, etj.<br />
Pavaresisht nga forma e perdorimit, perimet me pare duhet te lahen mire dhe, ne raste te<br />
vecanta, te dezinfektohen me solucione te posacme sic jane alkooli, acidi boric, etj. Kjo mase<br />
diktohet nga fakti se perimet, gjate perdorimit, vijne ne kontakt direkt me organet e ndryshme<br />
te trupit ose dhe me plage, nga mund te shkaktohen infeksione te ndryshme, ne rast se<br />
ato nuk do te jene te pastruara me kujdes.<br />
Format qe do te permendim me poshte jane te thjeshta dhe mund te pergatiten nga kushdo:<br />
K U N G U L L I<br />
(Cucurbita pepo)<br />
Eshte bime njevjeçare barishtore e familjes se<br />
kungulloreve ( Cucurbitaceae). Ne gjinine Cucurbita<br />
perfshihen disa lloje, si C, pepo, C, maxima, etj. te<br />
cilet kane kercell te gjate dhe zvarrites. Kungulli<br />
lulezon prej muajit maj e deri ne gusht, lulet jane te<br />
verdha. Fruti eshte tulor dhe ne vartesi nga varieteti,<br />
eshte i madh ose i vogel, me peshe 3 - 20 kg, i<br />
rrumbullaket, vezak ose plloçak.Fruti piqet gjate<br />
muajve shtator - tetor, ngadonjehere edhe me pare. Ne<br />
boshllekune e frutit ndodhen farerat, me forme eliptike,<br />
te sheshta.<br />
Pjeset e perdoreshme jane: fruti i kungullit, i njome<br />
ose i thate, lulet dhe farerat e tij.<br />
Vetite dietike dhe fitofarmaceutike<br />
Kungulli ka vlere ushqimore<br />
te mjaftueshme, per te mos<br />
thene te varfer. Permban 91 –<br />
95% uje dhe pjesa tjeter perfaqesohet<br />
nga sheqernat, yndyrnat,<br />
lendet azotike dhe kriperat<br />
minerale si potas, fosfor, kalçium,<br />
magnez, natrium, hekur, squfur<br />
si dhe mikroelementet<br />
molibden, titan,arsenik, alumin,<br />
jod, etj.Kungulli eshte nje burim<br />
i mire vitaminash, nga te cilat me<br />
te rendesishme jane vitaminat A,<br />
C, B, PP.Nje kilogram kungull<br />
jep 340 kalori. Cilesi ushqimore<br />
dhe dietike shume te mira ka kungulli<br />
muskat (C. Moschata ), i cili<br />
ze vendin e pare midis varieteteve<br />
te tjere. Farat e kungullit<br />
jane te pasura me yndyrna, proteina,<br />
vitamina E, lende minerale,<br />
etj.<br />
Permbajtja e kungullit dhe<br />
kushtet e favorshme klimatike –<br />
tokesore kane ndikuar ne perhapjen<br />
e kesaj kulture ne te gjithe<br />
vendin. Por shpesh here konsumatoret<br />
tregojne mosperfillje<br />
dhe nenvleftesim te madh ndaj<br />
kungullit. Ne te vertete, ai perben<br />
nje ushqim te tretshem me<br />
cilesi te mira dietike, çlodh stomakun<br />
dhe i sjell atij freski, eshte<br />
diuretik i mire dhe antitoksik.<br />
Mjeksia popullore ne vendin<br />
tone dhe ne vende te tjera, i perdor<br />
farerat e kungullit si tenifug<br />
dmth per luftimin e shiritit, kryesisht<br />
ne femijet. Per kete qellim<br />
perdoren fara te pastruara nga<br />
levorja dhe te copetuara ne pjese<br />
te vogla. Me shume efekt bejne<br />
farerat e fresketa; nuk rekomandohet<br />
te perdoren fara te pjekura.<br />
Kunder shiritit te femijeve<br />
mund te zbatohet me sukses kjo<br />
keshille:<br />
Merren 50 gr. fara<br />
kungulli te qeruara dhe te<br />
copetuara, 20 gr. sheqer<br />
dhe 150 ml. uje, vendosen<br />
ne nje havan dhe<br />
perpunohen deri ne<br />
formomin e nje lengu te<br />
trashe ne trajte emulsioni.<br />
Ky leng pihet menjehere<br />
esell.<br />
Per nje veprim me te shpejte<br />
dhe te sigurt, kunder shiritit<br />
mund te perdoret edhe kjo perberje:<br />
Merren 40 gr. fara<br />
kungulli te copetuara, <strong>30</strong><br />
gr. sheqer, 5 gr ekstrat i<br />
lenget nga rizoma e fierit<br />
dhe 150 ml. uje. Pasi per<br />
punohen ne havan si me<br />
lart, lengu i fituar pihet<br />
esell menjehere.<br />
Neqoftese shiriti nuk bie,<br />
kura perseritet pas dy javesh.<br />
Rreth pese oresh pas marrjes se<br />
farerave te kungullit, keshillo-<br />
S H A L Q I N I<br />
(Cucumis citrullus)<br />
Shalqini ose karpuzi eshte bime njevjeçare barishtore<br />
e familjes se kungulloreve (Cucurbitaceae). Fruti i<br />
pjekur eshte i blerte, i rrumbullaket, cilindrik ose vezak,<br />
me tul te embel me ngjyre te kuqe, verdhake ose e<br />
bardhe. Ka perhapje dhe perdorim te gjere. Takohet i<br />
fresket ne treg ne muajt korrik - tetor, por edhe me<br />
vone, pasi ai ka mundesi te ruhet ne vende me<br />
temperatura te ulta. Konsumohet tuli i tij, si frut i embel<br />
dhe freskues, si edhe levozhga per pergatitje reçeli.<br />
Vetite dietike dhe fitofarmaceutike<br />
Tuli i shalqinit permban<br />
sheqerna me shumice, pak proteina,<br />
yndyrna dhe kripera minerale<br />
(potas, fosfor, kalçium<br />
magnez, hekur).Permban vitaminat<br />
C, A, PP, B 1 , B 2 . Nje<br />
kilogram shalqin jep 400 kalori.<br />
Shalqini, persa i perket sherbimeve<br />
te tij ne mjeksine popullore,<br />
ka afersi te madhe me<br />
pjeprin. Shalqii eshte nje diuretik<br />
i famshem, ai ndihmon ne<br />
nxjerrjen e gureve te veshkave<br />
dhe ne artritizem. Perdoret<br />
gjithashtu per uljen e<br />
het te merret nje doze vaj recini<br />
(1 – 2 luge kafeje per femijet,<br />
2 – 3 luge gjelle per te<br />
rriturrit) Tuli i kungullit<br />
keshillohet te pardoret ne ethet<br />
e tifos, ne dizanteri, ne enteritet,<br />
ne kete menyre:<br />
Merren 100 gr. tul<br />
kungulli, ziejne ne nje<br />
liter uje per derisa te<br />
pakesohet volumi<br />
pergjysem, shtohet sheqer<br />
dhe merret me filxhan.<br />
Pureja e kungullit ka veprim<br />
diuretik te dobishem ne artritet,<br />
nefritet kronike, etj.<br />
temperatures.Si mjet diuretik,<br />
perveç tulit, perdoret edhe<br />
levozhga e shalqinit, e cila pasi<br />
lahet dhe largohet shtresa e jashtme,<br />
thahet dhe ruhet ne kuti<br />
kartoni, duke perdorur nga 3 gr.<br />
tri here ne dite, para buke, ne<br />
forme çaji me mjalte. Meqenese<br />
shalqini permban pak vitamina,<br />
ai rekomandohet per<br />
t’u perdorur nga njerezit e majmur<br />
shume, por ne sasira te<br />
aresyeshme, sepse permbajtja<br />
e madhe e tij ne uje vjen ne<br />
kundershtim me terapine e<br />
mbimajmerise. Sheqernat e karpuzit<br />
ne masen me te madhe jane<br />
te llojit fruktoze dhe per pasoje<br />
mund te konsumohet edhe nga<br />
diabetiket. Shalqini duhet te hahet<br />
plotesisht i pjekur. Lengu i<br />
shalqinit pastron gjakun. Nuk re-<br />
P J E P R I<br />
(Cucumis melo)<br />
Eshte bime njevjeçare barishtore e familjes se<br />
kungulloreve, (Cucurbitaceae). Ka kercell te gjate<br />
zvarrites, i cili formon rrenjemitake. Frutat e pjeprit<br />
kane madhesi, forme, ngjyre dhe arome te ndryshme.<br />
Ato behen sferike, te zgjatur, cilindrike, etj. me ngjyre<br />
te verdhe-portokalli. Fruti i pjeprit perben nje nga<br />
embelsirat me te mira natyrale sebashku me shalqinin,<br />
bile dhe me rrushin.<br />
Vetite dietike dhe fitofarmaceutike<br />
Ka vlere ushqimore dhe dietike<br />
te mire dhe cilesi organoleptike<br />
te kenaqshme. Permban<br />
sheqerna, proteina,<br />
yndyrna te asimilueshme nga<br />
organizmi.Pjepri eshte nje<br />
burim i pasur vitaminash C, A,<br />
B 1 , B 2 , PP.Frutat e tij permbajne<br />
mjaft kripera minerale<br />
si potas, fosfor, calcium,<br />
magnez, hekur, etj. Farerat e<br />
pjeprit permbajne vaj te ngrenshem<br />
ne perqindje te larte.<br />
Nje kilogram pjeper jep 390<br />
kalori.<br />
Cilesite e mira te pjeprit<br />
sherbejne per kurimin e mjaft<br />
semundjeve. Eshte diuretik i<br />
mire, purgativ i lehte dhe duhet<br />
ta konsumojne ata qe vuajne<br />
nga kapslleku qofte dhe<br />
nga ai kroniku, ata qe vuajne<br />
nga hemorroidet, reumatizma,<br />
artritizmi, gure ne veshka, ne<br />
meshikzen e temthit, etj. dhe<br />
me nje kure te gjate jep rezultate<br />
te mrekullueshme.<br />
Per kurimin e nefritit dhe<br />
komandohet ne semundjet e sistemit<br />
tretes; megjithate ne iritimin<br />
e zorreve, lengu i tij sjell sherbime<br />
te çmueshme. Edhe levozhga<br />
e gjelber e shalqinit permireson<br />
gjendjen e zorreve gjate kolitit,<br />
veçanerisht tek femijet.<br />
semundjeve te meshikzes<br />
urinare keshillohet:<br />
Merren fara pjepri te<br />
qeruara nga levozhga dhe<br />
te shtypura ne nje ene me<br />
uje ( ne raport 1 : 5 ). Ato<br />
japin nje solucion<br />
qumeshtor. I semuri pi tri<br />
here ne dite nga nje gote<br />
likeri, para buke, per<br />
15 – 20 dite rradhazi.<br />
Pjepri keshillohet edhe per<br />
njerezit qe vuajne nga semundje<br />
te zemres dhe e neve te gjakut, nga<br />
ato te melçise se zeze dhe nga<br />
anemia. Brumi i pjeprit perdoret<br />
per kurimin e plageve qe shkaktohen<br />
nga djegije te ndryshme,<br />
dhe kur brumin e ziejme, perdoret<br />
si komprese zbutese. Pjepri per<br />
qellime mjeksore rekomandohet<br />
te perdoret i fresket ( pa qendruar<br />
shume kohe neper magazina)<br />
dhe te jete i pjekur mire; ne kete<br />
menyre ben efektin e tij te plote.<br />
(Vijon në numrin e ardhshëm)
Change language