30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar
30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar
30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>30</strong> <strong>mars</strong> - <strong>12</strong> <strong>prill</strong> <strong>2007</strong><br />
AGROMETEOROLOGJI<br />
Agrobiznesi<br />
ULETINI AGROMETEOROLOGJIK<br />
VLERAT MES. SHUMËVJEÇARE TË TREGUESVE<br />
AGROKLIMATIKË PËR PERIUDHËN<br />
21 - 31 MARS<br />
Gjatë kësaj periudhe pritet një<br />
shtim i numrit të ditëve me ngrica<br />
sidomos në lartësitë mbi 600 - 700 m.<br />
24 <strong>mars</strong>i, dita<br />
botërore kundër<br />
tuberkulozit<br />
Dita boterore e tuberku<br />
lozit eshte 24 <strong>mars</strong>i,<br />
dhe në të njëjtën kohë është<br />
edhe <strong>12</strong>5 vjetori i zbulimit të<br />
bakteres që shkakton sëmundjen<br />
e mushkërive. Por shumë ekspertë<br />
thonë se njerëzimi nuk ka<br />
njohur shumë përparime në<br />
luftën kundër kësaj sëmundje që<br />
nga zbulimi i saj, duke përdorur<br />
mjete kurimi që janë thuajse po<br />
aq të vjetëra. Ilaçi më i përdorur<br />
ndaj Tubekulozit u zbulua rreth<br />
<strong>30</strong> vjet më parë, ndërkohë që<br />
forma të sofistikuara të<br />
sëmundjes po i nxjerrin jashtë<br />
përdorimit ilaçet.<br />
Tuberkulozi ka tipare aziatike,<br />
afrikane, arabe, apo te kujdo<br />
tjetër, por tiparet e jashtme<br />
të pacientëve janë vetëm dallime<br />
sipërfaqësore, pasi të gjithë ata<br />
vuajnë nga të njëjtat probleme:<br />
vështirësi të marrin frymë pasi<br />
bakteria e tuberkulozit po u shkatërron<br />
mushkëritë.<br />
Organizata Botërore e Shëndetësisë<br />
thotë se rreth nëntë<br />
milion vetë në mbarë botën janë<br />
të prekur nga tuberkulozi<br />
ndërkohë që rreth 1, 8 milionë<br />
vdesin çdo vit. Pasojat më të<br />
rënda vërehen në Azinë e jugut<br />
dhe të lindjes, ndjekur nga Afri-<br />
Reshje dëbore e shiu të mundshme<br />
në lartësitë mbi 600m dhe në pjesën<br />
VL e JL të vendit.<br />
ka dhe rajonet e Paqesorit<br />
Perëndimor, duke kapur kështu<br />
rreth 85 përqind të numrit total<br />
në botë.<br />
Sipas drejtorit të programit<br />
për ndalimin e tuberkulozit me<br />
Organizatën Botërore të Shendetësisë,<br />
Mario Ravilionei, vdekjet<br />
mund të parandalohen pasi<br />
mjekimi gjashtë mujor i të<br />
prekurve nga tuberkulozi me ilaçet<br />
e zbuluara dhjetëra vite me<br />
parë mund të shërojë pjesën<br />
dërmuese të rasteve. “Është<br />
skandaloze që në vitin <strong>2007</strong>,<br />
në këtë stad ku jemi, ne mund<br />
të kurojmë kryesisht të gjitha<br />
rastet e trajtueshme me barna<br />
dhe ne akoma shohim rreth<br />
4 mijë e 500 vdekje në ditë.<br />
Bota duhet të zgjohet”, thotë<br />
ai.<br />
Bakteria e tuberkulozit kalon<br />
në mutacione dhe fiton rezistencë<br />
ndaj ilaçeve gjë që e bën<br />
më të vështirë kurimin sepse<br />
shumë pacientë nuk arrijnë të<br />
çojnë deri në fund kurat.<br />
Drejtuesi i kërkimeve për<br />
tuberkulzoin në institutin kombëtar<br />
të qeverisë amerikane<br />
për alergjitë dhe sëmundjet<br />
ngjitese, Clifton Berry, thotë se<br />
kjo është një kurë që merr kohë.<br />
“Është mjaft e vështirë për t’u<br />
bërë, duhet të kemi parasysh<br />
se pacientët duhet të marrin<br />
ilaçe për gjashtë muaj”.<br />
Për vite me radhë, Organizata<br />
Botërore e Shëndetësisë ka pro-<br />
VLERAT MESATARE TË TREGUESVE AGROMETEOROLOGJIKË<br />
PËR PERIUDHËN: 11 - 28 MARS <strong>2007</strong><br />
SITUATA AGROMETEOROLOGJIKE PËR<br />
PERIUDHËN 11- 20 MARS <strong>2007</strong><br />
M J E K E S I<br />
movuar mbikëqyrjen e drejtpërdrejtë<br />
të terapisë me punonjës<br />
lolalë të shendetësisë të cilët<br />
shkojnë nëpër shtëpitë e pacientëve<br />
për t’u siguruar që ata<br />
po marrin ilaçet. Por në vende<br />
të varfëra me sistemi shendetësore<br />
të dobëta, nuk ka punonjës<br />
të mjaftueshëm për të realizuar<br />
këtë praktikë. Si rezultat, po shtohen<br />
efektet rezistuese të bakteries<br />
tek dy lloje ilaçesh të tuberkulzoit,<br />
duke e bërë të<br />
nevojshme nxjerrjen e ilaçeve<br />
më të kushtueshme dhe më me<br />
efekt.<br />
Joann Carter është me grupin<br />
jo qeveritar Results, e cila ndihmon<br />
financimin e projekteve<br />
shendetësore në vendet në zhvillim.<br />
Ajo thekson se një lloj i<br />
ri më i rrezikshëm tuberkulozi<br />
është shfaqur kohët e fundit.<br />
Mutacioni i bakteries ka krijuar<br />
forma rezistuese ndaj pjesës<br />
dërrmuese të ilaçeve të vjetëra<br />
dhe të reja. Ky lloj i ri tuberkulozi<br />
i quajtur XDR u pa për herë<br />
të parë në Afrikën e Jugut,<br />
ndikuar nga epidemia e Hiv-it<br />
që dobëson aftësitë e pacientit<br />
për të luftuar një sëmundje të<br />
tilla . Ajo e quan atë një mikrob<br />
shumë të frikëshëm që vret 70<br />
deri 80 përqind të të infektuarve<br />
dhe rrezikon të kthejë<br />
mbrapësht progresin në trajtimin<br />
e Sidës. “Vendet me raste<br />
të shumta HIV-i kanë gjithashtu<br />
një numër të madh ras-<br />
Kjo dekadë u karakterizua mot<br />
të qëndrueshëm, me ruajtjen e<br />
nivelit të temperaturave të ajrit, mbi<br />
vlerat e normës, të cilat ndonëse<br />
pak më të ulta se periudha e mëparshme,<br />
ngelën 3-5ºC mbi mesataren<br />
shumëvjeça-re. Ndërkohë,<br />
në shkallë vendi u ruajt mot me<br />
tesh me tuberkuloz. Kështu që<br />
kur bashkon llojet e tuberkulozit<br />
që u rezistojnë ilaçeve me<br />
HIV-in, shtohet mundësia e<br />
shpërthimit të një sëmundje<br />
mjaft vdekjeprurëse”, thotë<br />
zonja Carter.<br />
Specialistja e mushkërive<br />
Lee Reichman e qendrës studimore<br />
mjekësore të Nju Xhersit<br />
për tuberkulozin thotë se ilaçet<br />
e reja dhe mjetet e diagnostikimit<br />
do të dështojnë në vendet<br />
e varfëra, ku sistemet shendetësore<br />
nuk janë në gjendje për<br />
t’i përdorur ato me efektivitet.<br />
Por specialitja thotë se lloji i ri<br />
i tuberkulzoit mund të kurohet<br />
përmes përpjekjeve politike dhe<br />
origjinalitet në hartimin e metodave<br />
mjekësore.<br />
Një<br />
mikro-procesor<br />
i ri optik<br />
që ndihmon të<br />
verbërit<br />
Shkencëtarët thonë se<br />
janë pranë përfundimit<br />
të plotë të punës për një mikro-procesor<br />
të ri që transmeton<br />
imazhe në tru. Një pajisje<br />
e ngjashme ka kohë që është<br />
përdorur tek të verbërit duke<br />
reshje të pakta, të cilat kryesisht<br />
u vrojtuan në fund të periudhës.<br />
Ngricat ishin të pakta dhe u vrojtuan<br />
vetëm në lartësi mbi 700m<br />
dhe në pjesën VL e JL të territorit.<br />
Ato nuk u paraqitën problematike<br />
për veprimtarinë<br />
bujqësore.<br />
rikthyer tek ata shikim të<br />
pjesshëm. Pajisja e re synon<br />
rikthimin e plotë të të parit.<br />
Hymen Marder ështrë<br />
pjesërisht i verbër. Retina e<br />
dëmtuar e lejon atë të shohë në<br />
mënyrë të kufizuar. Ai thotë se<br />
ka raste që mendon se sheh diçka,<br />
por në fakt nuk e shikon<br />
derisa kthen kokën në një kënd<br />
të caktuar.<br />
Por njerëzit si Marder së<br />
shpejti mund të marrin ndihmë<br />
nga shkencëtari Mark Humayun,<br />
pranë institutit Doheny në<br />
Kaliforni, i cili po krijon një<br />
mikro-procesor të kompjuterizuar<br />
për të anashkaluar retinën<br />
duke komunikuar imazhet<br />
drejtpërdrejt në tru. Ai e quan<br />
metodën e tij “bajpass” në sy.<br />
Pajisja përbëhet nga një mikro-procesor<br />
që vendoset në<br />
mënyrë kirurgjike mbrapa syrit<br />
(retinës). Një kamera e<br />
vogël montohet në një palë<br />
syze dhe transmeton imazhe<br />
tek mikroprocesori, i cili i<br />
nëpërmjet nervit optik i<br />
përcjell sinjalet në trurin e pacientit.<br />
Doktor Humyan thotë<br />
se një version i herëshëm i<br />
kësaj pajisjeje ka ndihmuar<br />
personat plotësisht të verbër<br />
që të shikojnë pjesërisht. Versioni<br />
i vjetër përbëhej vetëm<br />
nga 16 mikro-elektroda, ndërsa<br />
tani po bëhen prova me një<br />
version të ri me 60 mikro-<br />
7<br />
Gjatë kësaj periudhe u krijuan<br />
kushte të përshtatshme agrometeorologjike<br />
për punimet mekanike me<br />
tokën, mbjelljet pranverore dhe shërbimet<br />
tjera në kulturat drufrutore.<br />
Fillimi i lëvizjes së lëngjeve dhe startimi<br />
i vegjetacioni u vrojtua dhe më<br />
në lartësi, ku një gjë e tillë vërehet<br />
rreth 2 javë më vonë. Lagështia e<br />
tokës u ruajt në nivele të kënaqshme<br />
dhe nuk ishte problematike.<br />
elektroda.<br />
Doktor Humyan shpreson<br />
se mikroprocesori me 60 elektroda<br />
do të lejojë një të verbër<br />
të shikojë, por jo aq sa<br />
mund të lexojë ose të njohë<br />
fytyrat.<br />
Arritjet e tij, shkencëtari i<br />
njoftoi në takimin vjetor të<br />
shoqatës amerikane për përparime<br />
shkencore. Ai thotë se<br />
versioni i ri i mikro-procesorit<br />
është 4 herë më i vogël se versioni<br />
i parë, por mund të dërgojë<br />
më shumë sinjale në tru.<br />
Agjencia federale e ushqimeve<br />
dhe ilaçeve ka miratuar përdorimin<br />
eksperimental të mikro-procesorit<br />
të ri në klinikë.<br />
Doktor Humyan, pranë institutit<br />
Doheny, thotë se kjo do<br />
të ndihmojë ekipin e tij për<br />
kryerjen e provave të tjera për<br />
ta bërë pajisjen edhe më të fuqishme.<br />
Synimi i tij është krijimi i<br />
një mikroprocesor me deri në<br />
1 mijë elektroda, në mënyrë<br />
që pacienti të jetë në gjendje<br />
të dallojë fytyrat dhe të mos<br />
quhet më i verbër. Ai shpreson<br />
që mikro-procesori për rikthimin<br />
e të parit të dalë në treg<br />
brenda 2 ose 3 vjetësh. Deri në<br />
fund të këtij viti, është parashikuar<br />
që mikro-procesori i ri<br />
të provohet klinikisht tek 50 të<br />
verbër.