30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar

More documents

Recommendations

Info

2 Agrobiznesi 30 mars - 12 prill 2007 GRIPI I SHPENDEVE Aspekte organizative dhe teknike për gripin e shpendëve Materjal përmbyllës për programin sensibilizues të KASH lidhur me kontrollin dhe parandalimin Vijon nga numri i kaluar) e gripit të shpendëve me patogjenitet të lartë Përgatiti: Dr. Nevrus Lika 2. PRONARI I FERMES DHE KOMPLEKSIT TE SHPENDEVE ESHTE BARIERA BAZE MBROJTESE (BIOSIGURIA) Biosiguria nuk eshte gje tjeter por detyre dhe pergjegjesi e pronarit te nje ferme apo kompleksi shpendesh per zbatimin e masave teknike minimale te mbareshtimit te shpendeve si: a. Higjene e mire dhe perdorim te dezinfektanteve, pastro fermen çdo dite, mbaj maske gjate punes e mos thith pluhura nga koteci, largoni plehun larg strehimit te shpendeve dhe ambjentit familjar e groposi ato ne fund te oborrit, mos haro groposjen e plehut dhe dekompozimin e tij, per çdo 10 kg. pleh hidh 0.5 kg gelqere te shuar ne 2.5 kg uje ose perdor hipokloritin e kalciumit (me plehun jashte ne pupla dhe mbeturina virusi jeton tre muaj, ndersa ne perpunim biotermik ne 70° C ai leminohet. Brenda disa inutave) vezet e thyera, zogjte paçelur etj. mbeturina digjini se groposini thelle ne toke; . Perdorimi i vend strehimeve e pershtateshme me dendesi 4krere per m 2 me struktura te ngurta dhe te vecanta, larg ambjentit familjar dhe domosdoshmerisht te rrethuara me rrjet teli, te ndaloje kontaktin me shpende te eger. Mos mbajtja e shpendeve te perzjere dhe sidomos larg derrave dhe njithundrakeve; c. Te perdorim ene uji dhe ushqimi te pershtateshme per shpende, lehtesisht te pastrushme dhe jo ushqim per toke dhe uje ne vijat rrjedhese te lagjes, mos merr inventar e paisje nga fqinjet apo ferma te tjera; d. Elemino hyrjet ne ferme te njerzve qe s’kane pune me shpendet, mos fut shpende nga tufa te tjera kur nuk ke dijeni per gjend- STAFI I GAZETES jen e tyre dhe pa dokumentacion veterinar. Kush sherben tek shpendet nga antaret e familjes te perdore veshje te veçante, çizme dhe maske ne hunde, kur mbaron punen laj duart me sapun dhe perdor dezinfektant; e. Fermer ji i vemendshem per çdo shenje jo normale ne tufe dhe lidhu menjehere me veterinerin dhe pushtetin vendor; f. Perdor racione ushqimore te plota dhe balancuara, si miser 60 %, grure 20 %, bersi soje ose bathe 10-15 %, kripra minerale 1-2 % me nje sasi totale ditore deri 90 gram per krere dhe ushqime te gjelberta sipas deshires. Uje duhet sa dy fishi i sasise se ushqimit. Nje tufe e shendeteshme dhe e mbrojtur i rreziston mire çdo infeksioni; g. Fermerve nga ana e D.R.B.U.M.K. (sektori i prodhimit bujqesor e blegtoral) t’ju rekomadohen ndertime tip te thjeshta per rritjen rurale te shpendeve duke plotesuar standarte minimnale te biosigurise. 3. STRUKTURAT VETERINARE NE LINJEN E PARE TE MONITORIMIT, DIAGNOSTIKIMIT DHE KONTROLLIT TE I/A Sigurisht per kete zoonoze ashtu si dhe per 75 % te semundjeve te tjera emergjente per njerezit qe kane origjine nga kafshet duhet te perballet i pari VETERINERI i cili me kompetence profesionale, perkushtim dhe pergjegjshmeri qendron ne linjen e pare dhe ai se pari duhet te mare masa dhe te pergatitet per nje skenar optimist dhe jo fatalist. Po cilat jane problemet tona veterinare? ♦ Te njohim mire aktet tona ligjore dhe nen ligjore si dhe aktet e direktivat nderkombetare si guide veprimi dhe merjen e masave me nje komande zinxhir si : − Ligji nr.9308, date 04.11. 2004, ku percaktohen qarte dertyrimet ligjore ne rast te shfaqjeve te semundjeve me karakter perhapes e demprures − Rregullorja nr.1,date 14. 10. 2005 "Mbi gjurmimin dhe luftimin e semundjes Influenca Aviare”, − Plani i kontigjences per kontrollin dhe crenjosjen e gripit te shpendeve, − Direktiva e KE 90/40/ CE,19.05.1992"Per masat Komunitare per kontrollin e Influences Aviare” − Urdhrat e Ministrit ne vazhdimesi si 3117, dt.13.11.2005, 3572, date 14.11.2005, 95. 23.02.2006, 166, dt. 27. 03.2006, e shume te tjera urdhra operative qe kane te bejne vetem me kontrollin dhe masat per gripin e shpendeve. ♦ Te hartojme nje Program Pune Rajonal ku te percaktojme me hollesi te gjitha veprimet ne perputhje me standartet e O.I.E,K.E, dhe kerkesave te legjislacionit shqiptar. Ne kete program te parashikohen me hollesi dhe specifikime te gjitha elementet per kontrollin e nje semundje me rrezikshmeri te larte si: a. Ngritja e stafit rajonal te krizes ku percaktohen: • Rolet e pjestareve te percaktuar • Rolet funksionale • Role ne skuader si: − Koordinatori- drejtuesi − Investiguesi i burimeve - lidhja me jashte − Formuesi - vendosja e qellimeve − Implementuesi - shpie idete ne veprime − Personi qe sjell ide − Monitorimi dhe vleresimi − Punonjesi i skuadres - zhvillon shpirtin e bashkepunimit − Kompletuesi i punes -shikon detajet dhe qellimet, arritjet. b. Menyra e organizimit dhe si veprohet ne dinamike c. Percakton dhe siguron vendin e ambjentet e punes dhe infrastrukturen e nevojshme d. Llogarit nevojat dhe burimet finaciare dhe ato njerzore e. Siguron mjetet minimale emergjente te bazes materjale si veshje mbrojtese, dezinfektant, mjetet levizese etj. f. Per te menaxhuar nje krize te mundeshme, bashkerendon punen me autore te tjere te interesuar si institucionet shendetesore, arsimore, mjedisore, shoqatat e shpendeve dhe gjuetarve etj. ♦ Realizimi i nje kontrolli kostant te semundjes duke aktivizuar inspektoret e I/A ne pune nepermjet monitorimit te 5-6 pikave ne risk. Ne keto pika monitorimi si ferma, kompleks shpendesh, dyqan shpende dekorative, park zoologjik, ambjente qendrimi te shpendeve migratore si uje mbledhsa, liqene e basene te tjera uji, me grafik mujor behet testimi me kitet e ardhura ne I.S.U.V. Me keto kite ne dispozicion brenda 3-4 minutash marrim rezultatin per pozitivitet H5. Rritja e vigjilences veterinare dhe kjo survejance ne dinamike dhe e vazhdushme te konsiderohet jo vetem detyre profesionale por dhe nje e mire kombetare. ♦ Per cdo dyshim apo ngjarje te pazakonte ne fermat e shpendeve apo komplekse shpendesh ne Qark te japim informacion te plote jo vetem Autoritetit Kompetent Qendror por ne te gjitha strukturat dhe rjetin veterinar lokal ,fqinjeve ne rrethe e qytete,dhe institucioneve te tjera. ♦ Te organizojme nje mbikqyr- je te rrepte te levizjeve te shpendeve shtepiake ne zonen ku operojme fshat, komune, ferme e me tej duke marre te dhena investiguse per origjinen, llojin, moshen,,menyren e transportit dhe mbi te gjitha te kerkojme dokumentin baze veterinar ÇERTIFIKATEN. Ambjentet ku vendosen shpendet te mbahen nen vezhgim nga inspektoret veterinare te zoneve per nje periudhe jo me pak se 2 jave. ♦ Ne bashkepunim me shoqatat e gjuetarve dhe ne maredhenje reciproke mbi baza ligjore me ta te survejojme per levizjet e shpendeve te eger migratore dhe autoktone. Keta jane rrezik kryesor si depozite virusi pa shprehur simptoma te semundjes. Ne vendin tone qarkullojne mbi 72 specie shpendesh te eger me nje populacion rreth 4 milion krere, te cilet ne çdo moment behen burim infeksioni. Per çdo shenje dhe sjellje jo normale, demtime dhe qendrime te pazakonta te tyre te kete informacion. Tashme dihet qe ne 2 vatrat me I/A ne vendin tone Sarande dhe Tirane burimi i infeksionit ishin rosat e egra dhe gjuetaret. ♦ Mbetet detyre e dites e jona trajnimi i gjithe strukturave veterinare duke trajtuar tema te vecanta, seminare e simulime praktike me pjesmarrje nga D.R.B.U.M.K., strukturat private, specialistet ne komplekse dhe ato ne profesion te lire te cilet ne rradhe te pare te pervetesojne procedurat teknike te manipulimit te sigurte te materjaleve qe dyshohen per gripin e shpendeve, grumbullimin dhe shkatrimin e sigurte te shpendeve te infektuar dhe materjaleve te tjera infektuse. Sensibilizimi dhe puna e deritanishme e bere nga K.A.SH. ne keto qarqe, por vetem ne 12 pika dhe simulimi i realizuar nga M.B.U.M.K. ne Tirane, eshte shume pak. Ky proces duhet te shkoje zinxhir ne te gjitha fshatrat dhe zonat ku operojne struktura veterinare publike (shtetrore) ♦ Siguria ushqimore mbetet nje element i rendesishem per te garantuar shmangien e infeksionit human nga I/A. Me te gjithe ambjentet familjare ne zone, njesite e ushqimit social, shkollat dhe grupe te tjera te interesuara duhet te induktojme, bindim dhe zhvillojme biseda ne veterineret per njohurite baze si: − Virusi i gripit shpendeve mbijeton ne mishin e pazjere dhe temperaturat e ulta risin qendrushme rine e virusit te gripit shpendeve, − Virusi mbijeton ne jashteqitje mbi 35 dite kur temperaturat jane te ulta, ne mostrat e feceve te shpendeve te infektuar jane zbuluar viruse prezent edhe mbas 6 diteve ne temp. 37 0 C, − Ky virus mbjeton deri ne disa jave ne ambjentet ku kane jetuar shpendet e prekur dhe mbi te gjitha ne jashteqitje dhe bulben e pupolave te tyre, − Pikerisht kjo mundesi mbijetese e ketij virusi duhet njohur per tu bindur se ruajtaje zakoneshme,ngrirja dhe ftohja ne thelb nuk ulin virulencen dhe rrezikshmerine e ketij virusi, − Virusi i shpendeve te semure mund te gjendet ne brendesi te vezes dhe ne siperfaqe dhe koha e mbijeteses eshte e mjaftushme per te bere te mundur nje perhapje te gjere, − Vetem higjena e mire,gatimi me zjerje dhe pjekja e produkteve te shpendeve ne temperatura mbi 80 grade celsius ne kohe deri 40 – 50 minuta shkatron ne menyre absol;ute kete virus. ♦ Eshte detyre e Autoritetit Veterinar Lokal qe ne radhe te pare te mbroje specialistete vet qe jane ne skalionin e pare te kontrollit e parandalimit te gripit te shpendeve me patogjenitet te larte duke siguruar cdo vit vaksinimin e tyre me vaksinen disponibel ISIFLU V.Tirana e ka realizuar kete procedure ne bashkepunim me Institutin e Shendetit Publik. (Vijon në numrin e ardhshëm) Bordi i gazetës: Kryetar: Enver Ferizaj; Antarë: Kujtim Sokoli, Zydi Teqja, Hasan Halili, Fuad Haxhiymeri, Kristaq Thoma, Agim Rahmeta, Isuf Demirxhiu, Edmond Gjata; Design & Layout: Elvira Çeku; Asistente: Rozi Martini; Adresa: Rr.“Mine Peza”, P. 87/3, Hyrja 2, Kati 1, Tel./ Fax: ++ 355 4 229445: Web site: www.kash.org.al E-mail: info@kash.org.al Shtypur në shtypshkronjën: “Eurorilindja”.
30 mars - 12 prill 2007 PERSPEKTIVA E AGROINDUSTRISE Agrobiznesi AGROINDUSTRIA KERKON INVESTIME DIREKTE NE BUJQESI Erë e re ndryshimi në suvensionimin e bujqësisë shqiptare, për zhvillimin e saj Presidenti i Keshillit te Agrobiznesit Shqiptar (KASH) Enver Ferizaj ne nje prononcim per median u shpreh se “agroindustria kerkon qe Ministria e Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Konsumatorit te rrise investimet direkte ne sektorin e bujqesise”. Eshte e vertete qe ka filluar nje ere e re ndryshimi ne suvensionimin e bujqesise shqiptare, ne mbeshtetjen e saj per me shume zhvillim dhe ne kete kuader, thekson Ferizaj, ne si KASH, i vleresojme si shume te sukseshme projektet e hartuara dhe te zbatura ne kete Per te promovuar dhe diskutuar projektin e ri te MBUMK, që ka nisur zbatimin ne fillim te ketij viti për shtimin e sipërfaqeve me vreshta, pemtore dhe ullinj në 12 qarqet e vendit, ditet e fundit u mbajt në Pogradec takimi i parë rajonal me mbi 150 përfaqësues e fermereve të qarkut të Korcës dhe të Elbasanit, ku merrte pjese dhe Ministri i Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Konsumatorit Jemin Gjana. Qëllimi i MBUMK-së dhe qeverisë shqiptare është rritja e siperfaqeve me keto kultura, në zona të studjuara e të njohura për zhvillimin e tyre. MBUMK-ja nxori udhëzimin përkatës dhe fermeret që mbjellin mbi 3 dylym vreshta, emtore ose ullinj, marrin onde falas. Ky është një nga tetë projektet që ka tashmë të përfunduara MBUMK-ja. Por për shkak se sivjet qeveria shqiptare kaq mundësi kishte për të dhënë fonde falas për fermerët, u aplikua projekti i parë. Po të kishim më shumë para, u shpreh Ministri Gjana, ne do të mbështesnim edhe blegtorinë, që është prioritet për ne, edhe perimet në sera apo fushë, edhe rritjen e prodhimit të qumështit apo përpunimin e tij, edhe perpunimin e ullirit. Por për këtë vit të ”Ferizaj: I vlerësojmë shumë të suksesshme projektet e hartuara dhe të zbatura në sektorin e bujqësisë ” sektor, por ka ardhur koha qe dhe agroindustria te intensifikojne investimet per permiresimin e cilesise dhe rritjen e prodhimit agrondustrial, si p.sh ne prodhimin e konservave, makaronave, vajit, perimeve te konservuara etj. Keshtu me nje fond rreth 5 milionë dollarë të buxhetit të shtetit, për herë të parë në his- torine e bujqësisë shqiptare, MBUMK po aplikon projektin për mbështetje me fonde të pakthyeshme (suvvension) për fermerët shqiptarë që do të shtojnë sipërfaqet e fermave të tyre me vreshta, pemtore e ullinj. Sipas Presidentit te KASHit, investimet duhet te prekin edhe prodhimet ne sera, blegtorine e marketingun. Aktualisht thekson Ferizaj me propozim te KASH-it, Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit, po shikon mundësinë e mbështetjes financiare për zëvendësimin e pajisjeve që punojnë në serat bujqësore, me qëllim futjen e solarit në përdorim, për uljen e kostos së prodhimit. Në vend ka mbi 60 hektare sera bujqësore private moderne, prej të cilave merret një prodhimin mesatar vjetor i perimeve të freskëta prej rreth 300 kv/dynym. Vitin e fundit, fermerët po i kushtojnë më shumë vëmendje prodhimit të perimeve në sera, ata kanë rritur sipërfaqet e mbjella me to, pasi prodhimet e serave kanë shtrirje më të madhe në kohë, çmime më të favorshme si dhe krijojnë hapësia për zgjerimin e eksportit. MBUMK parajshikon te ndërmarre projektin për mbështetjen e këtij sektori, duke ndihmuar fermerët që do të përdorin solarin, pasi çmimi i tij, është disa herë më i ulët se karburantet e tjera Ndersa per blegtorine shpjegon Presidenti i KASH-it, ka filluar projekti “Grant per rritjen e numrit te krereve ne belgtori”. Ne nje rezyme per suvensionin ne sektorin e bujqesise, Z. Ferizaj shprehet se “per kete vit ky suvension, se paku te kaloje vleren e 15 mije eurove”. Sektor te tjere me interes e prespektive, ku suvensioni e grantet do te mbeshtesnin vertete zhvillimin jane edhe lulet e bimet dekorative, 70% e te cilave importohen, nderkohe qe ekzistojne te gjitha mundesite jo vetem per te plotesuar nevojat e vendi por 3 edhe per te eksportuar. Ne kerkojme tha Presidenti i KASH-it qe e gjithe shuma e fondit te planifikuar per naften pa akcize per bujqesine te kaloje ne grante per mbeshtetjen e sektoreve potencial bujqesor e blegtoral. Kjo forme subvensioni, nenvizon Ferizaj, konvergon dhe me format mbeshtetese qe aplikon BE-ja, per zhvillimin e bujqesise, vecanerisht tani pas nenshkrimit te Marreveshjes se Tregtise se Lire me BE-n. Ne vendin tone 50 % e popullsisë jeton në fshat si forcë e lirë e vitale dhe kontributi i saj ne GDP arrin ne 25% por nderkohe ajo merr mbeshtetje financiare vetem 2-3% te buxhetit te shtetit. Si nga sektoret prioritar te vendin bujqesia dhe agroindustria kerkon me shume vemendje e investime per te plotesuar me shume kerkesat e konsumatoreve me prodhme vendi e per zgjeruar tregjet e huaja me prodhime “made in Albania”. BUMK, promovon projektin e ri Grant për vreshtarinë, pemëtoret e ullishtet - 5 milion dollarë grant për vreshtarinë, pemëtoret dhe ullishtet - parë na u dha nga qeveria Berisha fondi rreth 5 milionë dollarë. Gjate ketij takimi Ministri Gjana bashkebisedoi me fermerët për të zbuluar problemet, dhe nëse ka të tilla, të korigjojmë sa jemi në nisje. Për ne, u shpreh Ministri Gjana parësore është rritja e sipërfaqeve me vreshta, pemtore e ullinj. Ky është qëllimi ynë dhe për këtë ne financuam fermerët me fonde të pakthyeshme. I kemi të vogla sipërfaqet me këto kultura dhe duhet ti rrisim sepse fitimet që sigurojnë fermerët nga këto kultura janë 10 – 12 herë më të mëdha se sa fitimet që do të nxirrnin ata nëse do të merreshin me kultura të tjera. Duke falenderuar fermerët shqiptarë që mbajtën gjallë bujqësinë këto vite edhe pse shteti në shumë raste i braktisi dhe këputi cdo lidhje me fermeret, pasi shteti mendoi se pasi ua dha tokën fermerëve le të bëjnë c’të duan me të, Ministri Gjana bëri thirrje që të mos rrimë më të diskutojmë për dëmin që bëmë në fillim të viteve ’90. Edhe po të mos ishin dëmtuar pemtoret tona atëhere, deri sot ato do të ishin degraduar për moshë dhe jemi në kohë për pemtore, vreshta e ullishte të reja. Ne vendin tone 50 % e popullsisë jeton në fshat, si forcë e lirë e vitale, kushtet tokësore e klimaterike me 300 ditë diell jane me se te favorshme jo vetem per te plotësuar nevojat tona por per te mendouar edhe për eksport. Perballe ketij bilanci eshte e pa pranueshme qe vendi yne te mbetet peng i invazionit të produkteve të importit dhe të blejë nga jashtë 700 milionë dollarë produkte bujqësore. Politikat e MBUMK-s po përpiqen ta specializojnë bujqësinë në mbjelljen e perimeve, pemtoreve e vreshtave, blegtorinë si një objektiv të parë, të krijojmë rrjetin e marketingut fermer treg me asete frigoriferike pasi prodhimi që del menjehere nuk mund të shitet menjëherë dhe me rritjen e sigurisë ushqimore e standarteve. Burime nga MBUMK-ja bene te ditur se, vitin e kaluar ne mbeshtetje te bujqesise u aplikua dhenia e naftës pa akcize për fermerët, e cila u ndërpre ne fillim te 2007, pasi u vleresua nga ekspertet e fermeret si një skeme ku abuzimi ishte i mundshëm. Nderkohe qe për serat, nga 15 nëntori deri me 31 dhjetor 2006 MBUMK dha 3.5 milionë litra karburant pa akcize. Por me vendim qeverie u ndryshua skema e suvensionit sipas te ciles, jo më naftë për pak përfitues por 5 milionë dollarë për shumë e shumë përfitues realë dhe për punë që do të mbetet e prekshme për shumë dekada. 5 milionë lekë për 1 hektar vreshta, 3.5 milionë lekë për 1 ha pemtore. Këto norma tashme jane percaktuar, sipas MBUMK, natyrisht nuk mbulohet komplet kostoja, por është një ndihmë e madhe për fermeret shqiptarë të cilët vetë kane rritur interesin drejt këtyre kulturave. Sipas te dhenave zyrtare, eshtë impresionues fakti që vetem në qarkun e Korcës, janë mbjell sivjet 300 ha me këto kultura ndërkohë që MBUMK-ja ka subvencionuar vetëm 110 ha. Kjo tregon se politikat e reja ne mbeshtetje te bujqesise jane në një linjë me interesat e fermerëve. Duke bashkëbiseduar me fermerët përfaqësues të dy qarqeve, Ministri Gjan u bëri thirrje atyre të vlerësojnë specialistet e bujqësisë, të kene kujdes me farërat, fidanet, kimikatet sepse pasojat janë të rënda nëse mbillni fidana të sëmurë apo përdorni plesticide të skaduara. Ne si Ministri e kemi shumë në vemendje këtë problem dhe do ti shtojmë kontrollet për këtë gjë. Dhe ajo që dua të them sot këtu është edhe problemi i kooperativizmit të bujqësisë. Fjala kooperativë vazhdon të na japa kujtime të këqia. Por bashkimi i fermerëve, vullneratisht, në bazë të interesave, do të rrisë shanset për ju. Nëse një rajon mbjell të njejtin produkt,edhe mundësinë e shityjes e kontraktimit e ka më të madh. Askush nuk vjen në një fshat apo zonë të blejë tre kosha me molla. Por nënse atje ka prodhim dhe tregtarët gjejnë mall me shumicë, do të ketë shitje patjetër. Nuk mundet fermeri shqipytar të jetë edhe prodhues, edhe transportues, edhe shitës. Ndaj na duhet krjimi i shoqatave. Nuk është tragjike pse kemi ferma të vogla. Por të kordinojmë e të mbjellim gjëra të njollojta në fshjatra apo zona të caktuara. Kjo është në thelb cfarë kërkojmë. Ky projekt që po zbatojmë, ky ndryshim në bujqësinë shqiptare, do të bëjë që edhe emigrantët shqiptarë që merren me bujqësi në vendet fqinjë, të vijnë në tokën e tyre. Ata kanë edhe përvojë për të sjellë dhe do të fitojnë këtu po aq sa atje. Në vijim të bashkëbisedimit të tij me fermeret, Ministri Gjana bëri edhe një falenderim për fermerët shqiptarë që në zgjedhjet e fundit vendore votuan në masë Partinë Demokratike dhe politikat e drejta qeverisëse që po ndiqen. dhe Elbasanit me grupe specialistësh. Ky është i pari takim nga pese të plainifikuar në 5 rajone të vendit për këtë projekt.Në këtë takim morën pjesë edhe perfaqësues të drejtorive rajonale të bujqësisë të Korcës
Page 1: Këshilli i Agrobiznesit Shqiptar A
Page 5 and 6: 30 mars - 12 prill 2007 BUJQËSI BI
Page 7 and 8: 30 mars - 12 prill 2007 AGROMETEORO
Page 9 and 10: 30 mars - 12 prill 2007 REKLAME Agr
Page 11 and 12: 30 mars - 12 prill 2007 të fruta -
Page 13 and 14: 30 mars - 12 prill 2007 Agrobiznesi
Page 15 and 16: 30 mars - 12 prill 2007 PORTRETE Ag

30 mars - 12 prill 2007 - KASH | Keshilli Agrobiznesit shqiptar

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?