Kreu i gjashtë PLANIFIKIMI URBAN, MBROJTJA E DHE ...

Alfred FRASHERI
GJEOFIZIKA INXHINJERIKE DHE MJEDISORE
2012
- Sistemi i ujërave nëntokesore ndryshon nga reduktimi i infiltrimeve të
ujërave sipërfaqësore në to.
- Shtohet intensiteti dhe denduria e përmbytjeve.
- Shtohet avullimi i ujërave në atmosferë, duke ndryshuar një nga
parametrat e rëndësishëm të klimës.
6.1.4. Modifikimi i sistemit të shpateve. Ndërtimet urbane në shpatet e
kodrave dhe malore prishin ekuilibrin e sistemi të shpateve dhe krijojnë
mundësinë për rrëshqitjen, shëmbjen e masave të mëdha të dherave, rrjedhjen
e llumrare, rrëzimin e gurëve etj. Tipike në Shqipëri janë shumë rrëshqitje që u
treguan në kreun e tretë.
6.1.5. Modifikimi i sistemit të ujërave nëntokëore. Zmadhimi i qyteteve,
shtimi i industrisë shoqërohen edhe më kërkesat gjithënjë e në rritje për ujë.
Me këtë intensifikohet nxjerrja e ujit nga shtresat nëntokësore. Zbrazja e
shtresave kolektore të zhavorreve ose ranorëve të pellgjeve ujëmbajtës
nëntokësore me anën e pompave krijon shkarkim jo natyror të ujërave
nëntokësore. Kjo shkakton cedimin e tokës në sipërfaqe mbi rezervuarët e
ujërave nëntokësore. Ka shembuj tipikë për këtë dukuri. Qyteti Meksiko është
një nga shembujt tipikë: Shumë nga godinat e qytetit kanë ceduar më shumë
se për 3 metra. Në qytetet bregdetarë, pompimi intensiv i ujërave nga
rezervuarët pranë bregdetit, shkakton futjen e ujërave të kripura detare në
shtresën ujëmbajtëse me ujë të ëmbël.
Ndikime në basenet e ujërave nëntokësore ushtrojnë edhe sistement e
kanaleve kulluese, si edhe tharjet e kënetave. Nga sistemi i kanaleve shtohen
filtrimet e ujërave sipërfaqësore drejt rezervuarit nëntokësor. Me këtë ndryshon
pasqyra e ujërave nëntokësore, veçanërisht në trevat fushore. Ndryshimi i
nivelit të pasqyrës së ujit, shkakton edhe ndryshimin e kripshmërisë së tokave
bujqësore. Tipike janë shkatërrimet e tokave bujqësore në Azinë e Mesme, të
ish BS, ku tokat e mbjella me pambuk pas ndërtimit të sistemit të kanaleve,
janë shdërruar në toka të kripura, pas dhjetra vjetesh shfrytëzimi të
suksesshëm.
Vrojtimet gjeofizike sistematike në puset hidrologjikë japin të dhënat e
duhura për dinamikën e ndryshimeve në sistemet e ujërave nëntokësore:
parametrat fizikë të ujërave, luhatjet e nivelit statik e dinamik të pasqyrës së
ujërave freatike dhe nëntokësore, drejtimin dhe shpejtësinë e rrjedhjes së
ujërave nëntokësore.
6.1.6. Studimet eko-hidrologjike, kushtet klimatike dhe problemet
termike të veprës.
Veprat e mëdha dhe të rëndësishme kanë domosdoshmëri për vlërësimin
e dinamikës së ujërave të rreshjeve që bien mbi vepër dhe të drenimit të tyre,
për te evituar përmbytet e lokaleve nëntokësore dhe të katit përdhe gjatë
rreshjeve të mëdha atmosferike, si edhe lagështinë e godinës.
16