Kreu i gjashtë PLANIFIKIMI URBAN, MBROJTJA E DHE ...

Alfred FRASHERI
GJEOFIZIKA INXHINJERIKE DHE MJEDISORE
2012
Në gjiret e veriut, mbizotëron rëra e trashë. Duke shkuar drejt pjesës jugore të
bregdetit të Adriatikut, fillojnë gjithënjë e më tepër të mbizotërojnë rërat
mesatare dhe të imta. Brezi i rërave në stere përbëhet nga dy ose tre sope rëre,
paralel me njëri tjetrin. Sopi i parë shtrihet drejtpërsëdrejti në kontak me ujin
e detit, i dyti në largësi 90-100 m nga ai dhe i treti 150-200m Trashësia e
dynave të rërës arrin 2-10 m. Në këto duna përqëndrohen edhe shkrifërime të
mineraleve të rëndë e të rrallë. Linzat e shkrifërimeve kanë rënie të butë
perëndimore, me kënd 5-10 o .
Sipas të dhënave të studimeve komplekse gjeologo-gjeofizike detare, në
cektinën bregdetare të shelfit, e cila përfaqëson një ultësirë të sheshtë deri në
thellësinë –50m, rërat pleistocenike deri të kuaternarit të sotëm shpërndahen
nën veprimin e proceseve të valëve dhe të rrymave detare (Fig. 6.1) (Leci V. et
al. 1986, Papa A. 1985). Këtu janë vrojtuar edhe disa veçori, të shpërndarjes së
ngarkesës së ngurtë që lumenjtë derdhin në det, nën veprimin e rrymave
detare. Tipike është sektori i ashtuquajtur “Rëra e zezë”, që ndodhet rreth 40
km larg bregut, në thellësinë rreth –100m. Këto sedimente të rërës kanë
formuar atje një kodër te ulët nënujore, atje ku ka qënë grykëderdhja e vjetër e
Shkumbinit (Papa A. 1985). Janë vrojtuar rëra të transportuara nga rrymat
detare deri në shpatin kontinental shqiptar (Pigorini B., 1969). Këto rëra
përmbajnë epidot dhe minerale të tjerë të rëndë, çka dëshmojnë për
prejardhjen e tyre nga brezi ofiolitik i Shqipërisë.
Trashësia maksimale e depozitimeve detare kuaternare, sipas të dhënave
të hartografimit gjeologjik nënujor dhe të sondimeve elektrike detare, është
vrojtuar në pjesët qëndrore të gjireve (Frashëri A. 1987, Leci V. et al. 1986). Në
fig. 6.4 paraqitet harta e trashësive të depozitimeve të kuaternarit detare në
Gjiun e Durrësit. Trashësia maksimale e këtyre depozitimeve arrin 48m, 6 km
në jug të qytetit të Durrësit. Trashësia rritet sipas një gradienti rreth 4.5-12
m/km duke shkuar drejt thellësive më të mëdha të detit. Në fig. 6.7, 6.8
paraqiten profili gjeoelektrik detar në cektinën e Semanit dhe harta e
trashësive të depozitimeve të kuaternarit detar në Gjiun e Vlorës, në zonën në
perëndim të Zvërnecit, rreth 2.4km larg bregut.
Procesi i grumbullimit të sedimenteve dhe i mbathjes së bregdetit është
më intensiv në grykëderdhjet e lumenjve. Mbushje tipike janë ato në
grykëderdhjet e Matit, të Ishmit, të Erzenit, të Shkumbinit, të Semanit dhe
Vjosës.
Në hapësirat e grumbullimit, takohen edhe sektorë të vegjël ku nga
rrymat detare ose nga vazhdimi i rrjedhës nëndetare të lumenjve në
grykëderdhjet e tyre ndodh gërryerje e bregdetit. Tipik është gërryerja e
bregdetit që zhvillojnë ujërat e lumit Darçi në sektorin bregdetar të Golem-
Karpen në Gjiun e Durrësit, duke patur një amplitudë gërryerje deri 0.5 m/vit .
Në cektinën bregdetare janë vrojtuar edhe shigjeta rëre në fundin e detit,
të cilat hera herës dalin mbi sipërfaqen e detit. Tipik është bari nënujor i
formuar nga ngarkesa e ngurtë që shkarkon në det lumi Buna në Gjiun e
Drinit. Kjo shigjetë vazhdon deri ne grykëderdhjen e lumit Mat.
6