Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı - Azərbaycan Milli ...

Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı
Yeni Çağa öz rəngini verən bu yeni texnologiyaların isteh‐
sal sistemi və əmək prosesində əmələ gətirdiyi yeniliklərə to‐
xunmaqda böyük fayda var. Belə ki, texnoloji inkişaf səviyyəsi
ilə əlaqədar olaraq meydana gələn istehsal sistemi və əməyin
təşkilatlanması, cəmiyyətlərin xarakterinə də təsir edir. 1970‐
1980‐ci illərdə ortadan qalxan Fordist‐Taylorist sistem ‐ kütlə‐
viliyi, enerji yoğunluğunu, standartlaşdırmanı, sabit əmtəə is‐
tehsalını, avtomatlaşdırmanı, iyerarxiyanı, təmərküzləşməni,
kiçik bir sahədə ixtisaslaşmanı və dövlət idarəsini, nəzarətini
və planlamasını vacib qılırdı. Onu əvəz edən Elastiki İstehsal
Sistemi, Sadə İstehsal Sistemi, Postfordizm və ya Toyotizm
olaraq adlandırılan sistem isə yeni informasiya və kommuni‐
kasiya texnologiyaları anlayışına istinad edən informasiya yo‐
ğunluğunu, adaptasiyanı, elastikliyi, üfüqi təşkilatlanmanı, in‐
formasiyanın sürətli yayılmasını, bir neçə sahədə ixtisaslaşma‐
nı, dövlətin koordinasiya, dəstək və əməkdaşlığını zəruri edir.
Yeni sistem kiçik və orta miqyaslı müəssisələr üçün daha mü‐
nasibdir. İstehsal münasibətlərini Elastiki İstehsal Sisteminin
müəyyənləşdirdiyi Yeni Çağa və ya informasiya cəmiyyətinə
keçidin motoru kompüterlərdir.
Fordist sistem, xüsusiyyətindən dolayı, daha az təhsil gö‐
rən və istər əqli, istərsə də fiziki olsun, az bacarığa sahib insan‐
lara ehtiyac duyurdu. Yeni istehsal sistemi və yeni çağımız isə
hər tərəfli, bacarıqlı, yüksək təhsilli, qərarlı və daha çox imkan
tələb edən insanların hazırlanmasına şərait yaradır. Yeni İsteh‐
sal Sistemi sayəsində məhsuldarlıq artmaqda, məsrəflər düş‐
məkdə və bu müsbət tendensiya ortalama əmək haqlarının
yüksəlməsində öz əksini tapmaqdadır. Bu da öz növbəsində
cəmiyyətin daha çox hüquqi, siyasi və sosial haqq tələb etməsi
ilə nəticələnməkdədir.
Yuxarıda ifadə etməyə çalışdığım həqiqətlər bizim ciddi
olaraq texnoloji inkişaf mövzusuna diqqət yetirməmizin əhə‐
‐ 135 ‐