Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı - Azərbaycan Milli ...

More documents

Recommendations

Info

Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı müntəzəm gəlir təmin etməkdir. Bu proses aktiv şəkildə işlə‐ yənlərə çox yük gətirmədən həyata keçirilməlidir. Başlanğıcda 7‐8 işləyənin qoşulması ilə 1 təqaüdçü maaşını maliyyələşdi‐ rəcək şəkildə qurulan sosial müdafiə sistemi dünyada baş ve‐ rən bəzi demoqrafik və texnoloji dəyişikliklər (əhalinin artım sürətinin azalması, tibb elminin inkişafı ilə insan ömrünün uzanması və s.) nəticəsində hal‐hazırda qlobal miqyasda 4‐5 işləyənin 1 təqaüdçünü maliyyələşdirmə nöqtəsinə gəlmişdir. Bu hal dünya miqyasında sosial müdafiə sistemlərini çox çətin vəziyyətə salmış və başda inkişaf etmiş ölkələr olmaqla bütün dövlətləri sosial müdafiə sistemlərində çox ciddi islahatlar hə‐ yata keçirməyə vadar etmişdir. Azərbaycanda sosial müdafiə sisteminin necə işləməsi haq‐ qında ilkin təsəvvürə sahib olmaq üçün Dövlət Statistika Ko‐ mitəsinin məlumatlarına müraciət edək: 2005‐ci ilin əvvəlinə aid məlumata əsasən, Azərbaycanda pensiyaçıların sayı təxminən 1 milyon 370 min nəfər təşkil et‐ mişdir. Eyni dövrdə əhalinin məşğul olan qismi 3 milyon 764 min nəfər təşkil etmişdir. Bu rəqəm iqtisadi fəal əhalinin ümu‐ mi sayından (3 milyon 820 min nəfər) məşğulluq xidmətində rəsmi status alan işsizlərin (56 min nəfər) çıxılması ilə əldə edi‐ lir. Bu məlumatların işığında Azərbaycanda 2,7 nəfər işləyənin bir təqaüdçünü maliyyələşdirdiyi ortaya çıxır. Amma nəzərə alsaq ki, məşğul əhali sayının yuxarıdakı metodla hesablan‐ ması zamanı bu rəqəmə rəsmi status almayan işsizlər, xaricdə qeydiyyatsız işləyən Azərbaycan vətəndaşları, əməyi ödənil‐ məyən ailə üzvləri, ölkə daxilində qeydiyyatsız işləyən vətən‐ daşlar, kiçik torpaq sahəsi olduğu üçün işsiz sayılmayan və‐ təndaşlar, peşə ixtisası olmadığı üçün üç ildən artıq işsizlik müavinəti ala bilməyən və işsizlik statusunu itirən vətəndaşlar və s. əhali qrupları daxildir, onda Azərbaycanda sosial müda‐ fiə ilə bağlı problemin nə qədər acınacaqlı hal aldığı aydın gö‐ ‐ 270 ‐
Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı rünür. Ən yaxşı halda Azərbaycandakı işləyən‐təqaüdçü nis‐ bəti dünya üzrə orta göstəricinin yarısından daha aşağıdır. Əlbəttə, belə olan halda lazımi sosial müdafiə səviyyəsinə nail olmaq üçün hər bir işləyən əmək haqqının önəmli bir bö‐ lümündən bir təqaüdçünü maliyyələşdirmək məqsədilə imti‐ na etməlidir. Azərbaycanda onsuz da aşağı olan əmək haqları ilə bunu həyata keçirmək heç də real görünmür. Nəticə etiba‐ rilə sosial müdafiə sisteminin əsas maliyyə mənbəyi mövqe‐ yində olan işləyən əmək haqlarından tutulan kəsintilərlə siste‐ min maliyyələşdirilməsi qeyri‐mümkün hala gəlir. Bu halda gərəkli sosial müdafiənin təmin edilməsi üçün sistemə dövlət büdcəsindən transferlər həyata keçirilir. Fəqət, bu transferlər də Azərbaycanda əhalinin lazımi müdafiəsini təmin etməmək‐ dədir. Belə ki, 2005‐ci ilin əvvəlində Azərbaycanda təyin olun‐ muş aylıq pensiyaların orta məbləği 120 min manatdır ki, bu da sosial minimumun (194 min manat) 60 faizinə bərabərdir. Keçən illə müqayisədə 62 faiz artan 2006‐cı il büdcəsi xərc‐ lərində investisiya bölməsi keçən ilə görə 3,7 dəfə, müdafiə xərcləri 2 dəfə, ümumdövlət xidməti xərcləri 2,5 dəfə artdığı halda, sosial müdafiə və sosial təminat xərcləri cəmi 31.6 faiz artırılmışdır. Dövlət büdcəsindən ayrılan bu miqdar, əlbəttə ki, sosial müdafiə sisteminin həlli üçün yetərsizdir. Büdcədə əmək pensiyalarının 20 faiz artırılması planlaşdırılır. Deməli, pensiyaların gələn il də sosial minimumdan bir xeyli aşağı ola‐ cağı açıqdır. Ümumiyyətlə, Azərbaycanda sosial müdafiə sisteminin problemləri dərin və çoxşaxəlidir. Bu problemlərin həlli üçün yalnız büdcədən yetərli məbləğ ayırmaq da kifayət etmir. Ay‐ rılan məbləğin lazımi islahatlara yönəldilməsi məsələnin həlli‐ nin ən əsas və zəruri yoludur. Gərəkli islahatlar (işləyənlərin qeydiyyatının düzgün aparılması, vergi islahatları, çoxpilləli pensiya sisteminin tətbiqi və s.) həyata keçirilməzsə, sosial müdafiə sistemi daim böyüyən mənfi saldosu ilə büdcə üçün ‐ 271 ‐
Page 2 and 3:
YENİ DÜNYADA YENİLƏŞƏN AZƏRB
Page 4:
MÜƏLLİFLƏR
Page 8 and 9:
İçindəkilər Qloballaşma və St
Page 10 and 11:
Keyfiyyət nədir? ................
Page 12 and 13:
Özəlləşdirmə və iqtisadi təh
Page 15 and 16:
Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220: Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 269: Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
show all

Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı - Azərbaycan Milli ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?