Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı - Azərbaycan Milli ...

More documents

Recommendations

Info

Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı kətlərinin sərbəstliyindən sonra sıra fiziki əmək və bilgiyə gəl‐ mişdir. BVF kimi beynəlxalq rəsmi qurumlar da ölkələrə əslində yuxarıda qeyd etdiyimiz məhdudiyyətləri gətirməkdədirlər. Yəni ölkələr iqtisadi artımı bəhanə edərək inflyasiyaya yol verməməlidirlər (bilindiyi kimi Keynes 1929 Böhranının əsas səbəbi kimi tələb yetərsizliyini göstərməkdə və buna bağlı ola‐ raq genişləndirici maliyyə politikalarını tövsiyə etməkdə idi). Çünki inflyasiya orta və uzun müddətdə neqativ artım gətir‐ diyi kimi, yüksək real faizlərə, devalvasiyaya səbəb olmaqda‐ dır. Ayrıca inflyasiya yolsuzluğa, yoxsulluğa (inflyasiya həm bütün ölkə vətəndaşlarının real gəlirini azaltmaqda, həm də yoxsullardan zənginlərə doğru gəlir transferi yolu ilə yoxsul‐ ları daha da yoxsullaşdırmaqdadır), gizli və yeraltı iqtisadiy‐ yata da səbəb olmaqdadır. Günlük sərmayə hərəkətlərinin 2,5 trilyon dollara yüksəl‐ diyi bir zamanda qloballaşmanın durdurulmasını istəmək ol‐ duqca absurddur. Unudulmamalıdır ki, Asiya və daha sonra Rusiya Böhranı sərmayə hərəkətlərinin liberallaşdırılmasın‐ dan deyil, bu sərmayəni sağlam bir şəkildə dəyərləndirəcək zəruri və yetərli infrastruktura (həm iqtisadi, həm də hüquqi) sahib olmamasından ortaya çıxmışdır. Əslində qloballaşma əleyhdarları ilə tərəfdarları (belə bir bölgüyə gedilməsi əslində doğru deyil, çünki hər iki qrup əslində qloballaşmanın nemət‐ lərindən faydalanmaqdadır) arasındakı əsas fərq ehtiyatların beynəlxalq bazarlar tərəfindənmi, yoxsa milli dövlət hökumət və bürokratiyası tərəfindənmi bölüşdürüləcəyi sualına cavab axtarışının məhsuludur. Mütəmadi tənqid edilən özəlləşdirmənin məqsədini sadəcə dövlətə müvəqqəti bir gəlir təmin etməkdən çox, o müəssisə‐ nin daha məhsuldar və dəyişən şərtlərə daha tez adekvat ca‐ vab verərək adaptasiya olma (elastiki istehsal paradiqması) ‐ 20 ‐
Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı xüsusiyyətinə qovuşdurulması, dövlətin sənaye və ticari ak‐ tivliyinin minimuma endirilməsi və maliyyə yükünün azaldıl‐ ması (sərbəst bir bazar sistemi yaratmaq), sərmayə sahibliyi‐ nin yayğınlaşdırılması (sərmayəni geniş kütləyə yaymaq) və istifadəsiz ehtiyatların effektli istifadəsi (iqtisadiyyatın effektli‐ liyini yüksəltmək) şəklində sıralaya bilərik. 36 inkişaf etməkdə olan ölkə üzərinə aparılan bir araşdırma hər 1 dollar özəlləşdirmə gəlirinin 0,88 dollarının birbaşa xari‐ ci investisiya yoluyla gəldiyini göstərmişdir. 1990‐cı illərdə müstəqilliklərini yenicə qazanan Şərqi Avropa ölkələrinin iqti‐ sadi müvəffəqiyyətini qismən bu hadisə açıqlamaqdadır. Mə‐ sələn, Çexiyanın 1994‐1996‐cı illər arasında çəkdiyi 4,852 mil‐ yard dollarlıq birbaşa xarici investisiyanın 3,226 milyard dolla‐ rı (66.5 faizi), Macarıstanın 1993‐1996‐cı illər arasında çəkdiyi 9,921 milyard dollarlıq xarici investisiyanın 7,552 milyard dol‐ ları (76.1 faizi) və Polşanın da 1993‐1996‐cı illər arasında çəkdi‐ yi 4,997 milyard dollarlıq xarici investisiyanın 3,387 milyard dolları (67.8 faizi) özəlləşdirmə yoluyla təmin edilmişdir. Stiglitz böyük transmilli şirkətlərin lokal bazarda haqsız rə‐ qabət yoluyla yerli firmaları əzəcəyini söyləməkdədir. Fəqət dünyanın toplam ÜDM‐si içərisində KOS‐ların (Kiçik və Orta Sahibkarlığın) sahib olduğu paya diqqət yetirdiyimizdə bu na‐ rahatçılığın bir az yersiz olduğu anlaşılır. Vurğulanmalıdır ki, böyük şirkətlərin kapital üstünlüyünə qarşın KOS‐ların davra‐ nış üstünlüyü (elastiki istehsal, sıfır inventarla tam zamanında istehsal) mövcuddur. Yeni İqtisadiyyatda KOS‐lar böyük şir‐ kətlərdən daha aktiv yer tuturlar. 1990‐cı illərin başından eti‐ barən texnoloji əsaslı daha çox KOS firma hissələrinin yerləş‐ dirildiyi NASDAQ indeksinin bu qədər yüksəlməsi və önəmli hala gəlməsi bunun nəticəsidir. Yenə kitabda Stiglitz böyük beynəlxalq bankların onsuz da yetərsiz olan yerli kapital ehtiyatlarını New York kimi maliyyə mərkəzlərinə aparacağını söyləməkdədir. Lakin inkişaf etmək‐ ‐ 21 ‐
Page 2 and 3: YENİ DÜNYADA YENİLƏŞƏN AZƏRB
Page 4: MÜƏLLİFLƏR
Page 8 and 9: İçindəkilər Qloballaşma və St
Page 10 and 11: Keyfiyyət nədir? ................
Page 12 and 13: Özəlləşdirmə və iqtisadi təh
Page 15 and 16: Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 19: Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 71 and 72:
Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
Page 239 and 240:
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
show all

Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı - Azərbaycan Milli ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?