Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı - Azərbaycan Milli ...

More documents

Recommendations

Info

Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı müstəqillik əldə etmək istəyən əkinçiliyin inkişaf etdiyi cənub ilə, buradakı bazar və xammal imkanlarını əldən vermək istə‐ məyən sənayeləşmiş şimal arasındakı vətəndaş müharibəsi də (1861‐1865) milliyyətçilik düşüncəsinin formalaşmasına böyük təsir göstərmişdir. Müharibənin ən önəmli səbəbi, cənubun bahalı şimal malları yerinə ucuz İngilis mallarını almaq istə‐ məsi idi. Lakin müharibəni qazanan şimal, daha sonra, yüksək gömrük divarları ilə İngilis mallarının ölkəyə daxil olmasını əngəllədi. Bütünün parçalardan (atomlar) ibarət olduğunu və bu par‐ çaların təməl xüsusiyyətlərindən yola çıxaraq bütün haqqında hər şeyi bilə biləcəyimizi önə sürən “Atomçuluq Nəzəriyyəsi” liberalizm düşüncəsinin nüvəsini təşkil etmişdir. Bu düşüncə əslində qədim Yunanıstana qədər gedib çıxmaqdadır. Qədim Yunan düşüncəsində kainatın kiçicik, ayrı, bölünməz və yox edilməz parçalardan təşkil olunduğu haqqında güclü bir qəna‐ ət mövcud idi. Atomçuluq təbiətin bütün müxtəlifliyinin çox az sayda bəsit parçalara endirilə biləcəyini düşünürdü (su, tor‐ paq, atəş, günəş və s.). e.ə. V əsrdə yaşayan Demokritusa görə “Tamamən eyni olan atomlar fərqli şəkilləri üzündən bir boş‐ luğun içində mübarizə aparırlar və orada hərəkət edərkən çar‐ pışıb bir‐birilərinə bağlanırlar”. Yəni bütün atomların təməl xüsusiyyətləri eyni idi, fərqli olan sadəcə onların şəkli idi (for‐ maları və böyüklükləri). Bir buz parçası suya çevriləndə atom‐ lar eyni qalırdı sadəcə olaraq bu atomların birləşmə tərzləri dəyişirdi. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, hələ Platon və Aristotel zamanında, atomçuluğun təbiətdəki müxtəliflik və dəyişikliyi tam olaraq açıqlaya bilmədiyi bilinirdi. Atomçu dünyagörüşü insanoğlunun ali məqsədini açıqlamaqda yetər‐ siz görünürdü. Rezonans dönəmində güclənməyə başlayan və Isaac New‐ ton mexaniki fizikasında son dərəcə təkmilləşdirilən libera‐ ‐ 276 ‐
Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı lizm düşüncəsi sistematik bir şəklə XVII əsrdə John Lock tərə‐ findən salınmışdır. Adı keçən mütəfəkkir təməl fərdi haqq və sərbəstliklər, insan haqları, inanc, ibadət, düşüncə və mülkiy‐ yət özgürlüyü kimi dəyərləri ön plana çıxarmışdır. Son mərhələ olan kommunizmdə dövləti tamamən ortadan qaldırmaq qayəsi güdən, istehsal və bölgü proseslərində meto‐ dik holizmi ön plana çıxaran və keçici mərhələ olan sosializm‐ də dövlətin mütləq hegemoniyasını əsas alan və beləcə dövləti fetiş hala gətirən sosializm düşüncəsi sistematik şəklə Karl Marx tərəfindən gətirilmişdir. Burada metodik fərdiyyətçilik və holizm haqqında qısa bir arayış verməkdə fayda var. Liberalizmin təməlini təşkil edən metodik və politik fərdiyyətçilik prinsipləri ictimai o cümlə‐ dən, iqtisadi hadisələrin açıqlanmasında ayrı‐ayrı fərdlərin davranışlarını, onların zövq və seçimlərini əsas alır. Bu düşün‐ cənin iqtisadın müstəqil bir elm kimi inkişafında oynadığı rol açıqdır. Fəqət bu düşüncə fərdiyyətçiliyi təməl alarkən homo‐ economicus (iqtisadi insan) kimi abstrakt kateqoriyalar yerinə daha konkret fərdi xüsusiyyətləri diqqətə almalı idi. Çünki bu yanlış versiya üzərinə şəkillənən Ortodoks İqtisad gedərək reallıqlardan qopuq riyazi formulların əsiri altına düşən Eko‐ nometriyaya çevrilmişdir. Fəqət bu yanlışlıq Marksizm kimi daha böyük bir yanlışlı‐ ğa səbəb olmamalıdır. Metodik və politik holizm prinsiplərinə dayanan Marksizm bütün fərdi təşəbbüsləri rədd etmiş və bu‐ nun yerinə ilk mərhələ olan sosializmdə dövləti, son mərhələ olan kommunizmdə isə, kollektiv birlikləri ön plana çıxarmış‐ dır. Fəlsəfi arenada liberalizm ilə sosializm arasındakı mübahi‐ sələr çox şiddətli bir şəkildə yaşanmışdır. Sosializm kimi holist hərəkatlardan çəkinən metodik fərdiyyətçi Avstriyalı iqtisadçı Von Hayek “Elmçilik və Cəmiyyətin İncələnməsi” adlı məqa‐ ləsində pozitiv elmin liberal olduğunu söyləyirdi. Holizmi ‐ 277 ‐
Page 2 and 3:
YENİ DÜNYADA YENİLƏŞƏN AZƏRB
Page 4:
MÜƏLLİFLƏR
Page 8 and 9:
İçindəkilər Qloballaşma və St
Page 10 and 11:
Keyfiyyət nədir? ................
Page 12 and 13:
Özəlləşdirmə və iqtisadi təh
Page 15 and 16:
Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226: Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 275: Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbay
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
show all

Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı - Azərbaycan Milli ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?