Wytyczne do oceny stanu rzek.pdf - wkn.h2.pl

1.5. Sprzęt do poboru prób
11
RóŜnorodność podłoŜy w rzekach wymaga zastosowania odpowiednich typów
aparatów, aby pobrać reprezentatywną próbę fauny bezkręgowej. Istnieje bardzo wiele
rozmaitych urządzeń i rozwiązań technicznych. Metody badań monitoringowych muszą być
porównywalne, dlatego zaleca się stosowanie najczęściej stosowanych aparatów, opisanych
poniŜej.
Aparaty do poboru prób ilościowych
Siatka Surbera (RYS. 2) – słuŜy do poboru prób z podłoŜa gruboziarnistego (kamienie,
gruby Ŝwir). Składa się z 2 ram, jednej utrzymującej siatkę, drugiej wyznaczającej
powierzchnię pobierania próby. Na górnej krawędzi ramy z siatką znajduje się uchwyt do
zamocowania drąŜka. Rama wyznaczająca powierzchnię poboru próby ma zazwyczaj
wymiary 20x20 cm lub 30x30 cm. Siatka powinna mieć długość 50 – 70 cm i kształt
kieszeni lub stoŜka. W przedniej części siatka wzmocniona jest kołnierzem wykonanym z
mocniejszego materiału (np. szarego lub Ŝaglowego płótna), który jest przyszyty do ramy
pionowej. Tylna część siatki jest wykonana z gazy o średnicy oczek 0,3 mm.
Chwytacz dna typu Ekmana-Birge’a (RYS. 3) – słuŜy do poboru prób z podłoŜa
drobnoziarnistego (muł, drobny piasek). Jest to metalowa skrzynka o bokach 15x15 cm,
co pozwala na wycięcia dna o powierzchni 225 cm 2 oraz wysokości 15 – 20 cm lub 35 –
40 cm. Od dołu aparat jest zamykany półokrągłymi szczękami, uruchamianymi silnymi
spręŜynami. Od góry aparat zamknięty jest metalowymi klapkami lub siatką,
przeciwdziałającą wypłukaniu próby i ucieczce organizmów w trakcie wyciągania próby z
wody. Skrzynka jest przymocowana do kabłąka, u góry którego znajduje się urządzenie
spustowe zwalniające szczęki. W rzekach zaleca się stosowanie chwytacza
umieszczonego na drągu. Przy poborze osadów dennych z głębszych partii jezior
chwytacz spuszczany jest na linie i zamykany przy pomocy posłańca.
Rurowe chwytacze dna np., Morduchaj-Bołtowskiego, Szczepańskiego, Kajaka
(RYS. 4) – są to zazwyczaj rury z przezroczystego pleksi, o średnicy od 8 do 12 cm
(powierzchnia chwytna ± 80-110 cm 2 ). W dolnej części zaopatrzone są w zaostrzony
metalowy pierścień ułatwiający wycinanie dna. Mogą być umocowane na drąŜku lub
spuszczane na dno na linie.
Sprzęt do poboru próby jakościowej
Kasarek (siatka ręczna) (RYS. 5) jest najprostszym przyrządem do poboru prób
jakościowych. SłuŜy równieŜ do przepłukiwania prób ilościowych, pobranych w terenie.
Składa się z obręczy metalowej okrągłej, półokrągłej, trójkątnej lub prostokątnej, o
średnicy 15-30 cm przy kasarku okrągłym, a długości do 30 cm wzdłuŜ dolnego brzegu
przy kasarku o innym kształcie. Kasarek umocowany jest na kiju o długości odpowiedniej
do potrzeb. Siatka kasarka powinna być uszyta z gazy o średnicy oczek 0,3 mm.
Optymalna długość siatki wynosi 40 – 50 cm.