Wytyczne do oceny stanu rzek.pdf - wkn.h2.pl

Wstęp
27
II. WYTYCZNE DO POBIERANIA PRÓB
MAKROBEZKRĘGOWCÓW W JEZIORACH
Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną makrozoobentos, obok fitoplanktonu,
makrofitów, fitobentosu i ryb, jest tzw. elementem biologicznym będącym podstawą oceny
stanu ekologicznego jezior. Rekomendowanymi parametrami oceny w odniesieniu do tego
elementu są: skład taksonomiczny i liczebność, róŜnorodność oraz stosunek taksonów
wraŜliwych na zakłócenia do taksonów niewraŜliwych. Dyrektywa nie precyzuje z której
strefy jeziora: litoralu, sublitoralu czy profundalu, ma być pobrany materiał do analizy. Fauna
litoralna jest na ogół najbardziej róŜnorodna ze względu na moŜliwość zasiedlania bardzo
róŜnych substratów, ale teŜ jednocześnie najbardziej zmienna, co moŜe utrudniać ocenę.
Strefa sublitoralu (poza zasięgiem roślinności, ale jeszcze powyŜej termokliny) jest
stosunkowo jednorodna i mniej zaleŜna od czynników zewnętrznych. Charakteryzuje ją dość
bogata fauna, którą stosunkowo łatwo pobrać. Fauna profundalna jest z reguły ograniczona do
przedstawicieli Chironomidae, Oligochaeta i Chaoboridae, odpornych na niskie stęŜenia tlenu,
przy czym ostry deficyt tlenowy moŜe je równieŜ wyeliminować. Makrozoobentos juŜ w
latach 30-ych XX wieku wykorzystywany był do typologii troficznej jezior. Jej podstawą były
róŜne wskaźniki oparte na składzie i liczebności Chironomidae i Oligochaeta (Wiederholm
1980). Metody biologicznej oceny jezior, oparte na makrofaunie bezkręgowej i spełniające
wymogi Ramowej Dyrektywy Wodnej, są w krajach europejskich na ogół dopiero
opracowywane. Wyjątkiem są tu kraje skandynawskie, w których funkcjonują metody oceny
zakwaszenia jezior na podstawie bentosu profundalnego, a ściślej na podstawie szczegółowej
analizy składu gatunkowego Chironomidae i Oligochaeta (Wiederholm 1976, 1980, Saether
1979, Johnson 1989). Międzynarodowy program Monitoringu Zintegrowanego (Keskitalo,
Salonen 1994) uwzględnia analizę zoobentosu zarówno profundalnego jak i litoralnego. W
Estonii do oceny jezior wykorzystuje się makrobezkręgowce litoralne, na podstawie których
wylicza się taki sam jak dla rzek indeks biotyczny (Noges, informacja ustna). Z kolei
biomonitoring jezior w USA opiera się na analizie makrobezkręgowców sublitoralnych, ze
względu na stosunkowo stały charakter zespołów zasiedlających tą strefę jeziora (US EPA
1998).
W Polsce, podobnie jak w większości krajów europejskich, nie ma jeszcze
opracowanej metody oceny klasyfikacji biologicznej jezior na podstawie makrofauny