Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Nr 07/ 008 (47)<br />
W<br />
doradztwie nawozowympotrzebywapnowania<br />
uwzględniają kategorię<br />
agronomiczną gleby i aktualną<br />
wartość pHKCL, zgodnie<br />
z przedziałami, przedstawionymi<br />
w tabeli 2. Wapnowanie<br />
jest jedynym sposobem<br />
nie tylko na poprawę odczytu<br />
gleby, lecz także na utrzymanie<br />
gruzełkowatej struktury i<br />
uzyskanie optymalnych warunków<br />
dla wzrostu i funkcjonowania<br />
korzeni roślin<br />
uprawnych, co zapewnia wysokie<br />
plony i dobrą efektywność<br />
nawożenia<br />
Im cięższa gleba, tym wyższe<br />
są graniczne wartości pHKCL<br />
dla tego samego przedziału potrzeb<br />
wapnowania, ze względu<br />
na większe zdolności buforowe<br />
gleby i uprawę bardziej wrażliwych<br />
na zakwaszenie gatunków<br />
roślin. Docelowo utrzymujemy<br />
odczyn gleby w klasie<br />
ograniczonych potrzeb wapnowania.<br />
Wartości pHKCL<br />
dla tego przedziału odpowiadają<br />
optymalnym wartościom<br />
pHKCL dla najczęściej uprawianych<br />
na danej kategorii<br />
agronomicznej gatunków roślin.<br />
Wyznaczenie przedziałów<br />
potrzeb wapnowania umożliwia<br />
uściślenie koniecznej do<br />
zastosowania na danej glebie<br />
dawki CaO, po oznaczeniu<br />
jej kategorii agronomicznej i<br />
aktualnej wartości pHKCL w<br />
próbce pobranej z warstwy ornej.<br />
Wybór wielkości optymalnej<br />
dawki wapna ułatwia nam<br />
tabela 3.<br />
Oprócz optymalnej wielkości<br />
dawki CaO na hektar bardzo<br />
ważny jest wybór odpowiedniej<br />
formy nawozu wapniowego<br />
uwzględniający kategorię<br />
agronomiczną gleby,<br />
zawartość przyswajalnego<br />
magnezu, termin wapnowania<br />
oraz dostępność na rynku<br />
określonych form nawozów.<br />
Na gleby średnie i ciężkie zaleca<br />
się stosowanie tlenkowych<br />
nawozów wapniowych, a na<br />
bardzo lekkie i lekkie węglanowych,<br />
łagodniej działających<br />
przy ubogim kompleksie sorpcyjnym<br />
tych gleb.<br />
Jeżeli gleba pilnie wymaga<br />
wapnowania i ma jednocześnie<br />
bardzo niską zawartość przy-<br />
Dr Stanisław Gosek<br />
IUNG – PIB Puławy<br />
swajalnego magnezu to celowe<br />
jest zastosowanie wapna magnezowego,<br />
aby uzyskać zarówno<br />
poprawę odczynu, jak<br />
też wzbogacenie gleby w magnez<br />
przyswajalny dla roślin.<br />
Najczęściej zalecanym, optymalnym<br />
terminem dla wysiewu<br />
wapna jest okres po<br />
zbiorze zbóż, czyli na ściernisko.<br />
Roślina uprawiana po<br />
zbożach jest z reguły bardziej<br />
wrażliwa na zakwaszenie gleby,<br />
a dokładne wymieszanie wysianego<br />
wapna uprawkami pożniwnymi<br />
przyśpieszy odkwaszenie<br />
warstwy ornej i zapewni<br />
równomierność rozmieszczenia<br />
wapna w glebie. Zabieg<br />
wapnowania daje największe<br />
efekty w drugim roku po jego<br />
zastosowaniu i działa jeszcze<br />
przez 4-5 lat w stosunku do<br />
zmiany odczynu gleby i uzyskiwanych<br />
zwyżek plonu w<br />
porównaniu z glebą bez wapnowania.<br />
Zabieg wapnowania nie<br />
może być przeprowadzany<br />
równolegle z przyorywaniem<br />
obornika i wysiewem amonowych<br />
form nawozów azotowych,<br />
ze względu na możliwie<br />
duże straty azotu w formie<br />
amoniaku. Nie powinno<br />
się też stosować równolegle<br />
wapnowania i nawozów fosforowych<br />
ze względu na nasilenie<br />
procesów uwsteczniania<br />
fosforu przez świeżo wysiane<br />
wapno. Dopuszcza się<br />
pogłówne wapnowanie kredą<br />
w małej dawce 0,5 – 1,0 tony<br />
na hektar jeżeli rośliny wykazują<br />
objawy specyficzne dla silnego<br />
zakwaszenia i niedoboru<br />
wapnia w glebie.<br />
Przy wapnowaniu nie tylko<br />
poprawiamy odczyn gleby, lecz<br />
także jej właściwości fizyczne<br />
i chemiczne oraz pobudzamy<br />
aktywność biologiczną, typową<br />
dla gleb żyznych. Gleba<br />
aktywna biologicznie, to większe<br />
wiązanie przez bakterie<br />
wolno żyjące i symbiotyczne<br />
azotu z atmosfery oraz szybsza<br />
przemiana substancji organicznej<br />
w próchnicę z uwalnianiem<br />
dużych ilości składników<br />
pokarmowych w ciągu<br />
całego sezonu wegetacyjnego.<br />
Należy też pamiętać o tym, że<br />
wapń należy do makroelementów<br />
koniecznych dla prawidło-<br />
wego wzrostu i plonowania roślin<br />
uprawnych. Przy zakwaszaniu<br />
gleby na miejsce wymywanych<br />
z gleby i pobieranych<br />
przez rośliny kationów wapnia<br />
i magnezu wchodzi wodór, a<br />
na glebach bardzo kwaśnych<br />
o pHKCL poniżej 4,5 pojawia<br />
się toksyczny dla korzeni roślin<br />
ruchomy glin i nadmiar również<br />
toksycznego manganu.<br />
Z tego względu w pierwszej<br />
kolejności muszą być<br />
wapnowane gleby bardzo<br />
kwaśne, dla których zabieg<br />
ten jest konieczny, a następnie<br />
kwaśne, gdzie wapnowanie<br />
jest potrzebne dla utrzymania<br />
ich żyzności i ochrony<br />
przed chemiczną degradacją.<br />
Uregulowany odczyn gleby i<br />
optymalne wysycenie kompleksu<br />
sorpcyjnego jonami<br />
Ca2+ sprzyjają przemianom<br />
substancji organicznej w tak<br />
zwaną „słodką” próchnicę, podstawowy<br />
element żyznych gleb.<br />
Im więcej próchnicy w glebie,<br />
tym lepsze magazynowanie<br />
wody i lepsze zaopatrywanie roślin<br />
w makro- i mikroelementy,<br />
szczególnie w krytycznych okresach<br />
dużego zapotrzebowania.<br />
Wapń i próchnica sklejają agregaty<br />
glebowe w gruzełki, co poprawia<br />
przenikanie wody i powietrza<br />
do korzeni roślin i rozluźnia<br />
strukturę gleb ciężkich.<br />
Właściwe stosunki powietrznowodne,<br />
optymalny odczyn dla<br />
uprawianych gatunków roślin<br />
i co najmniej średnia zawartość<br />
przyswajalnych form fosforu,<br />
potasu i magnezu w glebie<br />
dają szansę efektywnego wykorzystania<br />
nawozów azotowych<br />
i uzyskania wysokich plonów i<br />
dobrej jakości produktów roślinnych.<br />
Zwapnowana gleba hamuje<br />
aktywność patogenów glebowych<br />
atakujących korzenie<br />
i części nadziemne roślin<br />
uprawnych oraz pobudza wytwarzanie<br />
brodawek korzeniowych<br />
przez rośliny motylkowate<br />
i tym samym zwiększa<br />
ilość wiązanego azotu. Korzystanie<br />
z doradztwa nawozowego<br />
i regularne analizowanie<br />
próbek glebowych, pobieranych<br />
co 3-4 lata z danego pola,<br />
pozwala na przeprowadzenie<br />
racjonalnego wapnowania i<br />
kontrolę, a w miarę potrzeby<br />
www.wrp.pl<br />
Wapno - na ściernisko<br />
Tabela 2 Przedziały potrzeb wapnowania gleb.<br />
(Fotyma M., Zięba S. 1989)<br />
Kategoria<br />
agronomiczna<br />
gleby<br />
Bardzo lekkie<br />
Lekkie<br />
Średnie<br />
Ciężkie<br />
Wartości pH KCL<br />
konieczne potrzebne wskazane ograniczone zbędne<br />
do 4,0<br />
do 4,5<br />
do 5,0<br />
do 5,5<br />
4,1-4,5<br />
4,6-5,0<br />
5,1-5,5<br />
5,6-6,0<br />
4,6-5,0<br />
5,1-5,5<br />
5,6-6,0<br />
6,1-6,5<br />
poprawę odczynu gleby i jej<br />
zasobności w przyswajalne dla<br />
roślin formy fosforu, potasu i<br />
magnezu. Również nawożenie<br />
azotem zgodne z zaleceniami<br />
doradztwa gwarantuje efektywne<br />
i bezpieczne dla środowiska<br />
stosowanie tego składnika.<br />
Stosowanie dużych dawek<br />
azotu bez regularnego<br />
wapnowania pogłębia zakwaszenie<br />
gleby ze względu na fizjologicznie<br />
kwaśny charakter<br />
nawozów azotowych. Wapnowanie<br />
jest w pełni efektywne i<br />
opłacalne po przeanalizowaniu<br />
próbek glebowych przed<br />
przeprowadzeniem tego zabiegu<br />
i określeniu wielkości<br />
dawki CaO i optymalnej formy<br />
wapna. Ze względu na kluczową<br />
rolę odczynu dla uzyskania<br />
maksymalnej żyzności<br />
gleby i dobrej efektywności nawożenia<br />
nie zwlekajmy z określeniem<br />
potrzeb wapnowania i<br />
wykorzystajmy okres po zbiorze<br />
zbóż do przeprowadzenia<br />
tego zabiegu w pierwszej kolejności<br />
na tych polach, gdzie jest<br />
ono konieczne, a w następnych<br />
latach tam, gdzie jest potrzebne<br />
i wskazane. Wszechstronne korzyści<br />
z wapnowania trwające<br />
przez kilka lat po jego zastosowaniu<br />
powinny przekonać rolnika<br />
do przeprowadzenia tego<br />
zabiegu. Regularne stosowanie<br />
wapnowania zachowawczego<br />
jest tańsze i bezpieczniejsze dla<br />
gleby i roślin niż konieczność<br />
wapnowania melioracyjnego<br />
Strona 7<br />
Utrzymanie na wysokim poziomie żyzności gleby, zabezpieczającej dobre zaopatrzenie roślin uprawnych<br />
w wodę i składniki pokarmowe wymaga, między innymi, doprowadzenia odczynu do poziomu,<br />
optymalnego dla uprawianych w zmianowaniu gatunków roślin. W tabeli 1 przedstawiono wrażliwość<br />
roślin uprawnych na zakwaszenie gleby i optymalne dla głównych gatunków wartości pHKCL.<br />
5,1-5,5<br />
5,6-6,0<br />
6,1-6,5<br />
6,6-7,0<br />
od 5,6<br />
od 6,1<br />
od 6,6<br />
od 7,1<br />
Tabela 1 Wrażliwość roślin na zakwaszenie gleby.<br />
(Fotyma M., Zięba S.: 1989 r.)<br />
Reakcja na<br />
zakwaszenie<br />
Gatunek rośliny Optymalne<br />
pH KCL<br />
Mało wrażliwe Łubin żółty, żyto, len, seradela, trawy; 5,1-5,5<br />
Średnio wrażliwe<br />
Wrażliwe<br />
Bardzo wrażliwe<br />
Owies, ziemniaki, mieszanki zbożowe,<br />
mieszanki pastewne;<br />
Pszenica, rzepak, bobik, łubin biały i<br />
wąskolistny, pszenżyto;<br />
Burak cukrowy i pastewny, lucerna,<br />
koniczyna, jęczmień, kukurydza;<br />
5,6-6,0<br />
6,1-6,5<br />
6,6-7,0<br />
Tabela 3. Zalecane dawki wapna w tonach CaO na<br />
hektar.<br />
(Fotyma M., Zięba S. 1989)<br />
Kategoria<br />
agronomiczna<br />
gleby<br />
Przedział potrzeb wapnowania<br />
konieczne potrzebne wskazane ograniczone<br />
Bardzo lekkie 3,5 2,0 1,0 -<br />
Lekkie 3,5 2,5 1,5 -<br />
Średnie 4,5 3,0 1,7 1,0<br />
Ciężkie 6,0 3,5 2,0 1,0<br />
dużą dawką CaO po stwierdzeniu<br />
bardzo silnego zakwaszenia<br />
gleby. Nawet na glebach lekkich,<br />
regularnie wapnowanych<br />
o dodatnim bilansie substancji<br />
organicznej można uzyskać<br />
wysokie plony roślin wrażliwych<br />
na zakwaszenie, o ile nie<br />
wystąpi długotrwała susza wiosenna<br />
lub letnia. n
Change language