DIGJEN 2 MIJE HEKTARE - Gazeta Express
DIGJEN 2 MIJE HEKTARE - Gazeta Express
DIGJEN 2 MIJE HEKTARE - Gazeta Express
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
E mërkurë, 29 gusht 2012<br />
art<br />
Redaktor: Faton Raçi<br />
e-mail: faton.raci@gazetaexpress.com<br />
tel: 038 76 76 76 fax: 038 76 76 78<br />
Vdes poetja preshevare<br />
Të hënën mbrëma, në Durrës,<br />
vdiq papritmas poetja dhe<br />
arsimtarja preshevare, Sadete<br />
Presheva (62). Sadete Presheva<br />
ishte autore e dhjetë veprave<br />
letrare, kryesisht me poezi e<br />
tregime për fëmijë. Ishte krye-<br />
tare e Klubit letrar Migjeni, dhe<br />
profesoreshë në shkollën e mesme<br />
Skënderbeu, në Preshevë.<br />
Libri i fundit i Sadete Preshevës,<br />
“Kërkoj Kohë të Qetë”, u botua<br />
nga shtëpia botuese Vatra, në<br />
Prishtinë. Poezitë e në këtë libër<br />
paraqesin gjithë vrullin e ngjarjeve<br />
të kaluara nëpër kohë, të<br />
cilat poetja i radhit me një gjuhë<br />
të pastër poetike, por edhe duke<br />
sprovuar individualitetin e saj<br />
krijues, i cili dëshmohet qartë<br />
gjatë leximit të poezive të saj.<br />
Amaneti i Besës<br />
Sa njerëz do të sakrifi konin jetën e tyre për një të huaj? Është kjo pyetja universale, që qëndron në boshtin e fi lmit<br />
dokumentar “Besa - The Promise”, i cili kohë më parë u dha në kuadër të San Francisco Jewish Film Festival.<br />
Sipas autorit të librit, Norman,<br />
Gershman, “janë shqiptarët ata<br />
që e bënë një gjë të tillë”. Kjo për<br />
shkak se, në kohën kur humaniteti<br />
njerëzor përjetoi kaptinën<br />
e tij më të errët, atëherë kur me<br />
miliona çifut, homoseksualë,<br />
komunistë dhe pakica racore po<br />
përndiqeshin në gjithë Evropën,<br />
shumë shqiptarë vendosën të<br />
shpëtonin jetët e njerëzve që për<br />
ta ishin krejt të huaj.<br />
Në fakt, ishte besa shqiptare, si<br />
kod, por dhe si virtyt, ajo që bëri<br />
që shumë shqiptarë sakrifi koheshin<br />
për shpëtimin e të tjerëve;<br />
të familjeve çifute që iknin nga<br />
fashistët italianë e gjermanë gjatë<br />
Luftës së Dytë Botërore. Është kjo<br />
tema kryesore që shqyrtohet në<br />
dokumentarin “Besa – The Promise”,<br />
të autorit Norman Gershman,<br />
dhe me regjinë e Rachel<br />
Goslins.<br />
Televizioni amerikan CNN e<br />
trajtoi filmin që bëri jehonë në<br />
Festivalin e Filmit Çifut, i cili fi lloi<br />
më 19 korrik dhe përfundoi më 6<br />
gusht, në San Francisco.<br />
“Besa” u shndërrua në një mision<br />
për fotografi n amerikano-çifut,<br />
Norman Gershman. Fotografi<br />
të e mbledhura nëpër Shqipëri,<br />
ai i përdori për bërjen e librit mbi<br />
të cilin bazohet fi lmi dokumentar<br />
“Besa - Myslimanët që i Shpëtuan<br />
Çifutët Gjatë Luftës së Dytë<br />
Botërore”. Kur dëgjoi për rastin e<br />
familjes Hoxha, e cila përmendet<br />
në librin e Gershman, regjisorja<br />
Goslins mendoi se “zotët e dokumentarit<br />
i dhanë një dhuratë<br />
të çmuar rrugëtimit” të saj. Filmi<br />
e çoi Goslins, dhe ekipin fi lmik,<br />
nga Shqipëria në Izrael, derisa po<br />
përcillte besën e dhënë nga babai<br />
i Rexhep Hoxhës qysh në kohën<br />
e Luftës së Dytë Botërore, të cilën<br />
pas shumë dekadash po mundohej<br />
ta përmbushte i biri...<br />
Ngjarja e fi lmit fi llon në vitin<br />
2007, me rrugëtimin e dy burrave,<br />
çifutit Gershman dhe myslimanit<br />
shqiptar, Rexhep Hoxhës.<br />
Në të vërtetë, me ndihmën<br />
e çifuto-amerikanit Norman,<br />
Rexhepi e çon deri në fund besën<br />
që babai i tij ia kishte dhënë një<br />
familjeje çifute; të cilën e kishte<br />
shpëtuar gjatë Holokaustit të<br />
Luftës së Dytë Botërore. Familjes<br />
çifute asokohe i kishte premtuar<br />
se t’ia kthente librat e shenjtë të<br />
lutjeve, të cilat kishin mbetur në<br />
shtëpinë e tij. Por, ja që Rexhep<br />
Hoxha nuk i pa më kurrë ata.<br />
Ndërkohë, Gershman dhe<br />
Rexhepi mbërrijnë nga Bullgaria<br />
në Izrael. Edhe pse pjesëtar i besimit<br />
mysliman, Rexhep Hoxha atje<br />
ndjehej si të ishte pjesë e familjes<br />
çifute që kërkonte.<br />
Nga ana tjetër, Gershman bisedoi<br />
edhe me Leka Zogun e Parë,<br />
lidhur me, siç shprehet ai, vendi-<br />
min e mbretit të vetëm mysliman<br />
në Europë për t’ua hapur kufi jtë<br />
çifutëve në vitin 1938, kur një gjë<br />
e tillë mund të shkaktonte një<br />
zemërim të paparashikueshëm<br />
të nazistëve ndaj Shqipërisë.<br />
Leka Zogu i Parë ishte përgjigjur,<br />
se ndjente që nuk ishte<br />
njerëzore ajo që po bënin gjermanët,<br />
kështu që vendosi që çifutëve<br />
t’u hapte një rrugë. Sipas<br />
muzeut izraelit Yad Vashem, ku<br />
ndodhet arkiva më e madhe e<br />
Holokaustit në botë, nuk ekziston<br />
asnjë rast i vetëm që shqiptarët<br />
të kenë tradhtuar ndonjërën nga<br />
familjet e strehuara çifute, me<br />
qëllim që atë t’ia dorëzonin nazistëve.<br />
E mbijetuara e Holokaustit,<br />
Johana Neuman, e cila është një<br />
prej personazheve të fi lmit, i tha<br />
televizionit CNN se në Shqipëri<br />
kishte arritur nga Gjermania, së<br />
bashku me familjen. Neumann<br />
19<br />
asokohe ishte vetëm 8-vjeçare.<br />
“Dëshiroj të nënvizoj faktin se<br />
çdo shqiptar, respektivisht, çdokush<br />
që fshihte ndonjë çifut, asokohe<br />
përndiqej nga gjermanët.<br />
Pra, i rrezikohej jeta atij, dhe<br />
familjarëve të tij. Por, ata e bënë<br />
këtë, dhe kjo ishte diçka e pabesueshme.<br />
Fjalët sigurisht që nuk<br />
mjafton për ta sqaruar atë që e<br />
bënë shqiptarët. Pa dyshim, Besa<br />
ishte pjesë e kulturës shqiptare,<br />
dhe ajo vinte nga Kanuni, që ishte<br />
një udhërrëfyes i tyre moral”,<br />
theksoi Johana Neumann.<br />
Ndryshe, misioni aktual i fotografi<br />
t, Norman Gershman, është<br />
që nëpër shkollat e mesme t’u<br />
rrëfejë të rinjve amerikanë mbi<br />
konceptin e Besës. “Besa është<br />
një mesazh për botën”, thotë ai,<br />
“për vëllazëri dhe për dhembshuri<br />
ndaj të gjithë atyre njerëzve<br />
që ishin në nevojë. Ajo u përket<br />
vetëm shqiptarëve”.
Change language