??? - hol.gr
20.08.2013 • Views
Share Embed Flag

??? - hol.gr

??? - hol.gr

??? - hol.gr

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
users.hol.gr

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ “KAZINO ”<br />

Το Χρονικό του Εγκλήµατος<br />

Αποπλάνηση→ Αρπαγή→ Απαξίωση<br />

Μαρία Σεφέρου<br />

Copyright © 2003, Μαρία Σεφέρου

Περιεχόµενα<br />

Πρόλογος………………………………………………………………………………… 3<br />

1. Τολµήσαµε να ονειρευτούµε……………………………………………………… 8<br />

2. Γ. Παπαντωνίου: Ο µοιραίος άνθρωπος………………………………………….. 14<br />

3. Κ. Σηµίτης: Ο µαέστρος του “εκσυγχρονισµού”…………………………………. 68<br />

4. Ο Παπαδήµος και οι άλλοι……………………………………………………….. 116<br />

5. Ο “εκσυγχρονισµός” του ΧΑΑ…………………………………………………....132<br />

6. Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς - ∆ιοίκηση ΧΑΑ………………………………………150<br />

7. Ο “αέρας” της ασυδοσίας………………………………………………………….169<br />

8. Αναλυτές, “αναλυτές” και “παπαγαλάκια”………………………………………..175<br />

9. Η “αναβάθµιση”………………………………………………………………… 218<br />

10. “Εισροή” ξένων κεφαλαίων………………………………………………………..224<br />

11. Οι “ξένοι οίκοι”…………………………………………………………………… 231<br />

12. Τα Παράγωγα του τζόγου………………………………………………………….238<br />

13. “Εισηγµένες” της συµφοράς……………………………………………………… 248<br />

Επίλογος……………………………………………………………………………………264<br />

Σηµειώσεις Τέλους – Παραποµπές……………………………………………………… 267<br />

2

Πρόλογος<br />

Το Χρηµατιστήριο δεν είναι ένας “θεσµός” όπου µπορούν όλοι να κερδίζουν ταυτόχρονα, κι<br />

αυτό το γνωρίζει οποιοσδήποτε αποφασίζει να επενδύσει σ’ αυτό, όσο άσχετος κι αν είναι µε το<br />

αντικείµενο. Είναι δεδοµένο ότι στα χρηµατιστήρια κάποιοι θα κερδίσουν κι άλλοι θα χάσουν. Όµως,<br />

είναι άλλο το να κερδίζεις επειδή αγόρασες µετοχές εταιρείας που αύξησε τα κέρδη της µέσα από<br />

επιτυχηµένη διαχείριση κι έξυπνες επενδύσεις και άλλο το να “κερδίζεις” επειδή χρησιµοποίησες<br />

εσωτερική πληροφόρηση κι έλαβες µέρος σε δόλια “παιχνίδια” χειραγώγησης µε τα οποία<br />

φούσκωσαν τεχνητά οι µετοχές σου. Αυτό δεν είναι ούτε εξυπνάδα ούτε τύχη. Eίναι σκέτη<br />

κατεργαριά, κοινώς απάτη. Και ασφαλώς είναι άλλο το να χάνεις επειδή η εταιρεία στην οποία ήσουν<br />

µικροµέτοχος δεν παρουσίασε κέρδη κι έπεσαν ως εκ τούτου οι µετοχές της και άλλο το να πτωχεύεις<br />

επειδή αδίστακτοι τζογαδόροι καταβαράθρωσαν τις µετοχές σου µέσα από ένα ανελέητο παιχνίδι<br />

υποτιµητικής κερδοσκοπίας. Αυτό δεν το θέλει ούτε ο διάβολος.<br />

Είναι σκληρό κι απάνθρωπο να αντλούν οι κερδοσκόποι “χαρά” µέσα από τη συµφορά και<br />

τον πόνο των ανυποψίαστων συνανθρώπων τους που επένδυσαν τον ιδρώτα τους στην ίδια µετοχή<br />

αλλά δεν είχαν την πληροφόρηση που διέθεταν οι πρώτοι για το πού θα σταµατούσε η άνοδος και<br />

πού η κατρακύλα. ∆εν είναι κατόρθωµα ούτε εύνοια της τύχης για τους βετεράνους του<br />

χρηµατιστηριακού τζόγου “traders” όταν µε ληστρικές επιδροµές οικειοποιούνται τα χρήµατα που οι<br />

πολλοί έντιµοι επενδυτές κέρδισαν µε µόχθο µιας ζωής. Είναι καπιταλιστικός αγιογδυτισµός, άσχετα<br />

αν κάποιες από τις κερδοσκοπικές κινήσεις που κάνουν οι αετονύχηδες του Χρηµατιστηρίου µπορεί<br />

να είναι και νοµότυπες, µέσω απατηλών “εργαλείων” που τους παρέχει το σύστηµα. Αποκαλυπτικό<br />

του τι συµβαίνει στη Σοφοκλέους είναι το µήνυµα µε το οποίο καλωσόρισαν ως πρόεδρο του<br />

Χρηµατιστηρίου τον κ. Παναγιώτη Αλεξάκη οι φίλοι του στο ∆.Σ. του ΧΑΑ: «Καλωσόρισες στη<br />

λίµνη µε τα πιράνχας»! (Οικονοµικός Ταχυδρόµος, 12/08/2000)<br />

Όµως, το ανοµολόγητο και πρωτοφανούς έκτασης έγκληµα κατά συρροή και κατ’<br />

εξακολούθηση, το οποίο θα ενδοσκοπήσουµε στο πόνηµα τούτο – ήγουν η βίαιη ανακατανοµή του<br />

ελληνικού πλούτου µέσω του ΧΑΑ, καθώς και η φυγή πακτωλού ελληνικών κεφαλαίων στο<br />

εξωτερικό, κατά τα έτη 1998-2002 – έχει τους ηθικούς αυτουργούς του και οφείλουµε να τους<br />

αποκαλύψουµε. Είναι όλοι εκείνοι οι πολιτικοί και οικονοµικοί ταγοί του τόπου που απερίσκεπτα και<br />

µε ενορχηστρωµένη προπαγάνδα παραπλάνησαν 1.600.000 ανυποψίαστους Έλληνες και τους<br />

παρέσυραν, ως πρόβατα επί σφαγήν, στο Χρηµατιστήριο, ώστε να υφαρπάξουν τις οικονοµίες τους<br />

για να χρηµατοδοτηθεί η αδιέξοδη, όπως στη συνέχεια απεδείχθη, κυβερνητική πολιτική των<br />

µετοχοποιήσεων και φυσικά για να ορθοποδήσουν οι εισηγµένες αχαΐρευτες ιδιωτικές επιχειρήσεις.<br />

Το αποτέλεσµα ήταν το µεγαλύτερο µέρος των χρηµάτων του ελληνικού λαού να καταλήξει στις<br />

τσέπες διεθνών και ντόπιων αετονύχηδων, µε µεθόδους και κόλπα αδιανόητα για τον υγιή νου, ενώ η<br />

υφαρπαγή αυτή κατάφερε στη συνέχεια καίριο πλήγµα σ’ ολόκληρη την ελληνική οικονοµία…<br />

Μέχρι το τέλος Ιανουαρίου 2001 υπολογίζονταν ότι στη Σοφοκλέους είχαν “εξαερωθεί” πάνω<br />

από 35 τρισ. δραχµές. Έγκυροι οικονοµικοί αναλυτές έγραψαν τότε πως το µεγαλύτερο µέρος εξ<br />

αυτών το βούτηξαν ξένοι µεγαλοκερδοσκόποι, µε τη βοήθεια, βέβαια, και τη σύµπραξη που µε το<br />

αζηµίωτο τους παρείχαν (εσωτερική πληροφόρηση, χειραγώγηση, κλπ.) οι δικοί µας.<br />

Όπως έδειξε στη συνέχεια η θλιβερή πορεία της Σοφοκλέους, τα χρήµατα αυτά δεν επρόκειτο<br />

να επιστρέψουν για να επανεπενδυθούν στην Ελλάδα, παρ’ όλη τη µετέπειτα “ελκυστικότητα”<br />

(απαξίωση) των τιµών των µετοχών του ΧΑΑ., διότι, λέει, οι διαχειριστές τους δεν είχαν τάχα<br />

δικαίωµα να τα τοποθετήσουν σε “ώριµες” αγορές σαν τη δική µας! Η Ελλάδα – θύµα του<br />

παγκοσµιοποιηµένου αδίστακτου κερδοσκοπικού παιχνιδιού των χρηµαταγορών – είχε χάσει πια<br />

οριστικά ένα µεγάλο µέρος του πλούτου της. Οι πολλοί φτωχοί της, τα θύµατα, έγιναν πολύ<br />

φτωχότεροι, έχοντας αιµοδοτήσει οικονοµικά τους ολίγους “καπάτσους” θύτες – ντόπιους και ξένους<br />

– οι οποίοι έγιναν αφάνταστα πλουσιότεροι, σφυρίζοντας τώρα αδιάφορα… Οι τελευταίοι δεν<br />

3

γνωρίζουν τίποτα για το “φόνο”. Τόσο όµορφος, αγγελικά πλασµένος, είναι ο καπιταλιστικός κόσµος<br />

µας! Τόσο “πνευµατικός” είναι ο πολιτισµός µας….<br />

Για τη “σφαγή” που διεπράχθη στη Σοφοκλέους κατά τα έτη 1999-2002 και βύθισε στην<br />

απόγνωση εκατοντάδες χιλιάδες ανυποψίαστων νεόκοπων επενδυτών ουδείς πλέον αµφιβάλλει.<br />

Εκείνο για το οποίο ίσως κάποιοι “οπαδοί” ερίζουν ακόµη είναι αν το ληστρικό παιχνίδι των<br />

οργανωµένων µεγαλοκερδοσκόπων παίχτηκε µε την ολιγωρία, την ανοχή ή τη σύµπραξη της<br />

κυβέρνησης και των θεσµοθετηµένων εποπτικών αρχών. Ήταν άραγε ένα εθνικό έγκληµα εκ<br />

προµελέτης ή εξ αµελείας; Αυτό είναι το ερώτηµα.<br />

Με τα στοιχεία που θα παραθέσω στο βιβλίο τούτο, ο απροκατάληπτος αναγνώστης θα<br />

µπορέσει να βγάλει αβίαστα το δικό του συµπέρασµα, αν και η ετυµηγορία δεν αλλάζει τη βαρύτητα<br />

του εγκλήµατος. Βλέπετε, για µια κυβέρνηση δεν ισχύει εκείνο που λέει ο λαός, “λόγω βλακείας<br />

απαλλάσσεται”.<br />

«Αποδειχθήκαµε απροετοίµαστοι να συγκροτήσουµε έναν αποτελεσµατικό τρόπο<br />

λειτουργίας του Χρηµατιστηρίου, που να εγγυηθεί στο µεγαλύτερο δυνατό βαθµό την ασφάλεια του<br />

πολίτη». 1<br />

Τα λόγια αυτά ανήκουν σε στέλεχος πρώτης γραµµής της Κυβέρνησης του Κωνσταντίνου<br />

Σηµίτη, τον κ. Άκη Τσοχατζόπουλο. Ο ίδιος τότε (Ιούλιος 2001) είχε µιλήσει και για «βίαιη<br />

ανακατανοµή εισοδήµατος», και είχε παραδεχτεί, κάτι που µέχρι σήµερα δεν έχουν οµολογήσει οι<br />

κύριοι υπεύθυνοι της χρηµατιστηριακής τραγωδίας, πως «εδώ έχουµε τεράστια ευθύνη».<br />

∆υστυχώς, όµως, τις ευθύνες που είχε τότε παραδεχτεί ο κ. Τσοχατζόπουλος θα τις …<br />

“διεθνοποιούσε” (!) αοριστολογώντας, σχεδόν ενάµισι χρόνο αργότερα. Να τι είπε στη Βουλή στις 21<br />

∆εκ. του 2002, κατά τη συζήτηση του Προϋπολογισµού: «Η υπόθεση της παγκοσµιοποιηµένης<br />

οικονοµίας, η επικυριαρχία του παγκόσµιου χρηµατιστηριακού καπιταλισµού που δηµιουργούσε<br />

εντυπωσιακά κέρδη, µέσα από τη µεγάλη ταχύτητα, γυρίζοντας τα κεφάλαια από χώρα σε χώρα φαίνεται<br />

ότι έχει τελειώσει. (…)<br />

(…) ∆εν περιµένει πλέον ο κόσµος να αντλήσει κέρδη από την παγκοσµιοποιηµένη<br />

χρηµατιστηριακή εξέλιξη του καπιταλισµού.»<br />

Καταλάβατε, τώρα ποιος έφταιγε για το έγκληµα; Ο παγκόσµιος χρηµατιστηριακός<br />

καπιταλισµός! Οι “σύντροφοι” του κ. Τσοχατζόπουλου, που µε ύπουλο τρόπο έριξαν τον κοσµάκη<br />

βορά στον άγριο ντόπιο και ξένο καπιταλισµό, είναι αθώοι!<br />

Ο πρώην Υπουργός Εθνικής Άµυνας και µετέπειτα Υπουργός Ανάπτυξης – που πάντως<br />

βαρύνεται και µε δικές του αµαρτίες – τον Ιούλιο του 2001 είχε ακόµη επισηµάνει ότι το<br />

Χρηµατιστήριο «λειτούργησε ως πειραµατικό πιλοτικό πρόγραµµα! 2<br />

Χρειαζόµαστε λοιπόν κι άλλους µάρτυρες κατηγορίας για το έγκληµα; Οι µαθητευόµενοι<br />

µάγοι της ελεύθερης (ασύδοτης) οικονοµίας έκαναν πειράµατα εις βάρος του Ελληνικού λαού!<br />

Πειραµατίζονταν ολέθρια οικονοµικά πειράµατα, που είχαν σαν αποτέλεσµα την υπεξαίρεση του<br />

πλούτου πάνω από 1.500.000 Ελλήνων πολιτών από ολίγους αετονύχηδες κερδοσκόπους, ντόπιους<br />

και ξένους, και τη µεταφορά του όχι σε εγχώριες επενδύσεις, που θα δηµιουργούσαν νέες θέσεις<br />

εργασίας, αλλά στα repos ή σε τόπο χλοερό, σ’ άλλη γη, σ’ άλλα µέρη, αφήνοντας την Ελλάδα να<br />

κλαίει τη γύµνια της.<br />

Όσο για κείνους που αµφισβητούν τον αριθµό των επενδυτών οι οποίοι έχασαν χρήµατα στη<br />

Σοφοκλέους, θα αναφερθώ στα αποτελέσµατα έρευνας της ALCO για λογαριασµό της<br />

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ που δηµοσιεύτηκαν στην πρώτη σελίδα της «Κ» στις 11/03/2001. Η έρευνα<br />

κατέδειξε ότι 1.600.000 επενδυτές πέρασαν το κατώφλι της Σοφοκλέους από το 1997 µέχρι το 2000.<br />

(Αν υπολογίσουµε και τις οικογένειές τους, φαίνεται ότι η µισή Ελλάδα επένδυσε τις ελπίδες της στο<br />

ΧΑΑ!) Απ’ αυτούς, σύµφωνα µε την έρευνα, στην τριετία 1998-2000 «µόλις το 14%, περίπου<br />

200.000, δηλώνει ότι απεκόµισε κέρδη, το 18% εµφανίζεται να έχει µείνει στα ίδια και η συντριπτική<br />

πλειοψηφία, το 67% δηλώνει απώλειες.» Ιδού, λοιπόν, “η σφαγή των αµνών” µε νούµερα!<br />

Βέβαια, από το Μάρτιο του 2001 µέχρι το Μάρτιο του 2003 που ολοκληρώθηκε το βιβλίο<br />

τούτο, και δεδοµένης της συνεχούς πτωτικής πορείας των µετοχών σε όλο αυτό το διάστηµα, είναι<br />

σίγουρο πως όσοι από τους κερδισµένους επανεπένδυσαν, νοµίζοντας πως η Σοφοκλέους κάπου είχε<br />

πιάσει πάτο, καταγράφουν σήµερα και αυτοί σοβαρότατες απώλειες από το κεφάλαιό τους. «Ήταν<br />

και είναι ένα σκληρό µάθηµα για όσους πίστεψαν στην ιερότητα και αποτελεσµατικότητα των θεσµών»,<br />

θα πει ο κ. Αντώνης Κεφαλάς («Μέτοχος», 11/10/2002).<br />

4

Ας δούµε, όµως, κάποια ενδεικτικά νούµερα για να συνειδητοποιήσουµε το µακελειό: Στο<br />

Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών, τη ∆ευτέρα 6 Απριλίου 1998 ο Γενικός ∆είκτης είχε κλείσει στις<br />

2.135, 31 µονάδες. Σχεδόν πέντε χρόνια αργότερα, την Τετάρτη 12 Μαρτίου 2003, ο Γ.∆. έκλεισε<br />

στις 1.477,91 µονάδες, δηλαδή ήταν µειωµένος κατά 30,79% από τότε, ενώ από τα υψηλά (6.355<br />

µονάδες) της 17 ης Σεπτεµβρίου 1999 ήταν µειωµένος κατά 76,74%! (Αξίζει να σηµειωθεί ότι στα<br />

επίπεδα αυτά είχε ξαναβρεθεί ο Γ.∆. το Μάιο του 1990!). Οι περισσότεροι βέβαια τίτλοι της µεσαίας<br />

και µικρής κεφαλαιοποίησης είχαν χάσει από 80% µέχρι και 99% της µέγιστης τιµής τους, ενώ η<br />

χρηµατιστηριακή αξία των περισσότερων µετοχών ήταν µικρότερη από τη λογιστική, και 69 τίτλοι<br />

διαπραγµατεύονταν κάτω από την ονοµαστική τους αξία (ΤΟ ΒΗΜΑ, 21/01/2003) ! Για τέτοια<br />

κουρελόχαρτα µιλάµε…<br />

Το τραγικό που συνέβη στην ελληνική κεφαλαιαγορά τα τελευταία δύο χρόνια είναι το ότι οι<br />

κερδοσκόποι (“παίκτες”) έχουν πια εκτοπίσει εντελώς τους επενδυτές. Κι όπως είχε πει ο πρόεδρος<br />

της Ένωσης Θεσµικών Επενδυτών κ. Αλέξης Πιλάβιος σε συνέντευξη στο ΒΗΜΑ (21/11/1999), όταν<br />

το κερδοσκοπικό στοιχείο υπερισχύει του επενδυτικού, η ευστάθεια µιας αγοράς απειλείται. Στην<br />

περίπτωση του ΧΑΑ η ευστάθεια δεν απειλείται απλώς. ∆υστυχώς έχει εντελώς ανατραπεί, µε τη<br />

συνδροµή, µάλιστα, και των θεσµικών “επενδυτών”…<br />

Στη Σοφοκλέους, για πολλούς µήνες τώρα, έχουν αποµείνει µόνο τα φαντάσµατα εκείνων που<br />

αυτοκτόνησαν και οι γνωστοί-άγνωστοι αµετανόητοι τυµβωρύχοι, ή καλύτερα, οι νεκροθάφτες της. Οι<br />

τελευταίοι ξύνουν καθηµερινά τον πάτο της λυκοφωλιάς, µε τη συνδροµή και της ρουλέτας των<br />

Παραγώγων, διακινώντας “αέρα” και βλαστηµώντας την ξεραΐλα που ενδηµούσε στο άντρο, παρά<br />

την “ελκυστικότητα” των τιµών των µετοχών του. Αναπολούν µε νοσταλγία την περίοδο των παχέων<br />

αγελάδων – 1998, 1999 – τότε που έφαγαν τον αγλέορα των δισ., και αναρωτιούνται εάν και πότε θα<br />

ξανάρθουν οι παλιές καλές µέρες…<br />

“Άργε νάρθει κείν’ η µέρα, κι ήταν όλα σκοτεινά”, µουρµουρίζουν, ενώ περιποιούνται τα<br />

γαµψά τους νύχια για νάναι ετοιµοπόλεµοι. Η µορφή τους – µορφή γερακιού – έχει αγριέψει, καθώς<br />

αναζητούν τις αιτίες της ανοµβρίας ζεστού, “υγιούς” χρήµατος στο “ναό”. “Φταίει άραγε η ‘ευρωαναβάθµιση’,<br />

η πολλή ‘θωράκιση’, ή µήπως, ο µη γένοιτο, µας πήραν είδηση και ξύπνησαν τα κορόιδα;<br />

Γιατί δεν προσέρχονται πια ‘πρόβατα’ για κούρεµα; ∆εν απόχτησαν ακόµη λίγο ‘µαλλί’; Γιατί δεν<br />

καταφτάνουν ‘κοτόπουλα’ για µάδηµα όταν τους ρίχνουµε τη ‘βρώµη’; Λες να εξέλιπαν οι αφελείς στον<br />

τόπο µας, ή µήπως δεν τους αποµένει ευρώ λόγω της µεγάααλης πτώσης του πληθωρισµού;” Αυτά<br />

είναι τα αµείλικτα ερωτήµατα που καιρό τώρα βασανίζουν τα γεράκια της Σοφοκλέους και όλο το<br />

οικονοµικό επιτελείο της “σοσιαλιστικής” µας κυβέρνησης. Μιλάµε για πολλή γκίνια στο “ναό” του<br />

χρήµατος και στο Μαξίµου, παρ’ όλη την “αναβάθµιση” της κυβέρνησης λόγω της διενεργούµενης<br />

“τροµοεξάρθρωσης”…<br />

Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της Ελλάδας η άνοδος ή η πτώση του Χρηµατιστηρίου δεν<br />

αφορούσε τόσους πολλούς Έλληνες, τόσα πολλά νοικοκυριά. Ποτέ άλλοτε στη νεοελληνική ιστορία,<br />

η άνοδος ή η πτώση του ΧΑΑ δεν είχε τόσο άµεσες επιπτώσεις στο σύνολο της ελληνικής οικονοµίας.<br />

Κι αυτό διότι µέχρι το 1994, όπως δήλωσε µε αυταρέσκεια ο ίδιος ο κ. Παπαντωνίου στη Βουλή<br />

(31/01/2001), το ΧΑΑ ήταν ένα “µικροµάγαζο”. Η Σοφοκλέους, διαβόητη για τα βίτσια της “εταίρα”,<br />

είχε δεν είχε καµιά πενηνταριά χιλιάδες έµπειρους εραστές που “συνουσιάζονταν” καθηµερινά µαζί<br />

της, ενώ το γέλιο ή το κλάµα τους σπανίως έφτανε στ’ αυτιά του έξω κόσµου. Ιδού η επιβεβαίωση<br />

από “το στόµα του λύκου”:<br />

«Κατ’ αρχήν, σ’ ό,τι αφορά την πορεία του ίδιου του χρηµατιστηρίου θέλω να σηµειώσω ότι ο<br />

θεσµός του χρηµατιστηρίου αναπτύχθηκε στη διάρκεια της τελευταίας επταετίας. ∆εν υπήρχε ουσιαστικά<br />

χρηµατιστήριο στις προηγούµενες δεκαετίες. Υπήρχε ένα µικροµάγαζο µε ελάχιστες συναλλαγές, που<br />

ήταν πραγµατικά ο ναός του τζόγου και διαφόρων παιχνιδιών µεταξύ πολύ µικρού αριθµού<br />

συναλλασσοµένων αλλά και χρηµατιστών.» 3<br />

Τα χρόνια όµως άλλαξαν, και “οι καιροί ου µενετοί”, και κρίθηκε απαραίτητο από τους<br />

αρµόδιους να “αναβαθµίσουν” τη µέχρι τότε χαµηλοβλεπούσα εταίρα και να την καταστήσουν<br />

τροφαντή κι ελκυστική στο Πανελλήνιο, για το “καλό” µας. Έτσι, χάρη στις φιλότιµες προσπάθειες<br />

των κυβερνώντων, το ΧΑΑ ανδρώθηκε και έγινε µεγάλο µαγαζί, διαβόητος πλέον “ναός” του<br />

τζόγου, όπου τα παιχνίδια χόντρυναν κι έγιναν πολύ πιο άγρια…<br />

Η οικονοµικο-πολιτική ολιγαρχία του τόπου µας, µαζί µε τους ξένους “εταίρους” µας<br />

έκριναν πως οι τσέπες των µικροµεσαίων – των “µελισσών” – είχαν βαρύνει σφόδρα από το “µέλι” κι<br />

5

είχε έλθει το πλήρωµα του χρόνου για να τους ξαλαφρώσουν από το περιττό βάρος, κοινώς να τους τα<br />

ξαφρίσουν “σοσιαλιστικά”, µέσω του απατηλού “Λαϊκού Καπιταλισµού”. Όπερ και εγένετο, ωιµέ!<br />

Ας θυµηθούµε τώρα τι έγραφε ο έγκριτος δηµοσιογράφος κ. Ν. Νικολάου στο ΒΗΜΑ στις 22<br />

Σεπτεµβρίου 1996, ανήµερα των εκλογών, στο άρθρο του µε το σηµαδιακό υπότιτλο «Η κάλπη και το<br />

πορτοφόλι»: «Όσο και αν ενοχλεί κάποιους νοσταλγούς του παρελθόντος των πολιτικών παθών, η<br />

ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια έχει γίνει περισσότερο ωφελιµιστική και µετρά και επιλέγει τα<br />

κόµµατα όχι µε ιδεολογικά κριτήρια αλλά µε την ικανότητά τους να αποδώσουν έργο στην οικονοµία, να<br />

προσφέρουν δουλειά και καλύτερες αµοιβές στους πολίτες. Έτσι λοιπόν υπάρχει σήµερα ή µάλλον έχει<br />

διαµορφωθεί τα τελευταία δέκα χρόνια µια νέα Ελλάδα όπου τον τόνο στην πολιτική ζωή δεν δίνουν<br />

πλέον οι µη προνοµιούχοι, αλλά οι αποταµιευτές µε καταθέσεις στις τράπεζες (τα βιβλιάρια καταθέσεων<br />

είναι όσα και οι ψηφοφόροι), οι κάτοχοι τίτλων του ∆ηµοσίου που έχουν επενδύσει όλες τους τις<br />

οικονοµίες στην εµπιστοσύνη τους στην οικονοµική πολιτική της κυβέρνησης, τα στελέχη των<br />

επιχειρήσεων που πάνε καλά, οι νέοι που ελπίζουν ότι η ανάπτυξη θα δηµιουργήσει θέσεις απασχόλησης<br />

κ.λπ.<br />

Αυτή η µικροαστική κοινωνία λοιπόν, που η πλειονότητά της τα τρία τελευταία χρόνια βελτίωσε<br />

από χρόνο σε χρόνο την οικονοµική της θέση και ελπίζει για καλύτερες µέρες τα επόµενα έτη, είναι<br />

φυσικό να προτιµά τη συνέχιση µιας γνώριµης και επιτυχηµένης πολιτικής και να φοβάται ή µάλλον να<br />

ανησυχεί για αλλαγές που δεν ξέρει πού θα οδηγήσουν την οικονοµία.» 4<br />

Και ο κ. Νικολάου, στο ίδιο άρθρο, προέβλεπε: «Ίσως λοιπόν δεν είναι υπερβολή η εκτίµηση<br />

παλαιού κοινοβουλευτικού ότι σήµερα προσέρχονται στην κάλπη και ψηφίζουν επτά και πλέον<br />

εκατοµµύρια πολίτες “µε το ένα χέρι στην καρδιά και µε το άλλο στην τσέπη τους”!(…)<br />

Αν λοιπόν οι Έλληνες ψηφίσουν µε το δεύτερο χέρι στην τσέπη, τότε το ΠαΣοΚ θα πρέπει να<br />

κερδίσει µε αρκετή διαφορά σήµερα αφού οι προσδοκίες των πολιτών για την πορεία της οικονοµίας µε<br />

Πρωθυπουργό τον κ. Κ. Σηµίτη είναι θετικές.»<br />

Να λοιπόν που η οικονοµία ήταν, τάχατες, από το 1996 το ισχυρό “χαρτί” του κ. Σηµίτη, ένα<br />

“χαρτί”, αλίµονο, που σε λίγα χρόνια θα κινδύνευε να γίνει σάβανο για την ελληνική οικονοµία και<br />

κυρίως για τους αφελείς µικροεπενδυτές που τον εµπιστεύτηκαν… “Ευηµερία” προσδοκούσαν οι<br />

Έλληνες όταν ψήφιζαν Σηµίτη το 1996 κι όταν τον ξαναψήφισαν το 2000. Κοίτα όµως τι µας βγήκε!<br />

Αντί για την ευηµερία που προσµέναµε, και παρά τον πακτωλό των κοινοτικών πακέτων, ευδοκιµούν<br />

και µακροηµερεύουν η φτώχια και η ανεργία! Επιπλέον, µας ξάφρισαν ύπουλα και το κοµπόδεµά µας<br />

και µετά µας είπαν ας προσέχαµε!<br />

Πόσο άδεια περιεχοµένου ηχούν σήµερα στ’ αυτιά µας οι προεκλογικές υποσχέσεις του κ.<br />

Σηµίτη το 1996: «Εγώ µπορώ να εγγυηθώ ότι το πρόγραµµά µας και οι θέσεις µας είναι µια<br />

ολοκληρωµένη πρόταση, που εξασφαλίζει την ανάπτυξη και την ευηµερία. Εγγυάται πραγµατική<br />

αύξηση των εισοδηµάτων και επιτυχία των στόχων της οικονοµικής πολιτικής, χωρίς περιπέτειες,<br />

δανεισµούς και νέο κύκλο αναζωπύρωσης του πληθωρισµού, όπως µε µαθηµατική ακρίβεια οδηγεί τη<br />

χώρα η οικονοµική αντίληψη του κ. Έβερτ. Εµείς δεν θα παίξουµε µε την οικονοµία!» 4<br />

Αν παίξατε λέει; Αναφορικά µε την “ανάπτυξη”, τα πράγµατα µιλάνε µόνα τους: Έξι χρόνια<br />

αργότερα, στην ετήσια έρευνα του διεθνούς ιδρύµατος WORLD ECONOMIC FORUM που γίνεται<br />

µεταξύ 80 χωρών του κόσµου, η Ελλάδα κατατάχθηκε προτελευταία ανάµεσα στις ευρωπαϊκές<br />

χώρες στο δείκτη ανταγωνιστικότητας για την ανάπτυξη και τελευταία στο µικροοικονοµικό δείκτη<br />

ανταγωνιστικότητας («Ε», 29/11/2002). Η τραγική ειρωνεία όµως είναι ότι η Ελλάδα βρέθηκε να<br />

υστερεί, είτε σε έναν από τους δύο είτε και στους δύο δείκτες, ακόµη και έναντι έξι υπό ένταξη χωρών<br />

(Εσθονίας, Σλοβενίας, Ουγγαρίας, Λιθουανίας, Τσεχίας και Σλοβακίας), οι οποίες βρίσκονταν µέχρι<br />

προ δεκαετίας στο γύψο του λεγόµενου «Υπαρκτού Σοσιαλισµού». Ποια δικαιολογία έχουµε άραγε;<br />

Όσο για την “ευηµερία” του κοσµάκη, που τάχα εξασφάλιζε το πρόγραµµα του κ. Σηµίτη,<br />

ρωτήστε τον πατέρα-Ακάκιο από την ιερά µονή της “Εγκλωβισµένης” να σας απαντήσει, µε το<br />

σταυρό στο χέρι! Και της αφεντιάς του το κοµπόδεµα έκανε φτερά. Τώρα είναι αναγκασµένος να<br />

νηστεύει ολοχρονίς κι όχι µόνο τη Σαρακοστή… Και περιµένει, και περιµένει, ρωτώντας τους αγίους<br />

να του αποκαλύψουν: ποιος θα απεγκλωβιστεί πρώτος, το κοµπόδεµά του από τη Σοφοκλέους ή η<br />

ψυχή του από το κουφάρι του; Οι άγιοι όµως σιωπούν. Ίσως τα νέα είναι άσχηµα και δε θέλουν να<br />

πικράνουν τον άτυχο µοναχό…<br />

H δολίως ή αφελώς ενορχηστρωµένη προπαγάνδα υπέρ του ΧΑΑ είχε αρχίσει από το 1996,<br />

“αναβαθµίστηκε” µε την ανάληψη των Ολυµπιακών Αγώνων το Σεπτέµβριο του 1997,<br />

6

εντατικοποιήθηκε το 1998 – µετά από την υποτίµηση της “σκληρής” δραχµής – κι έπιασε limit up το<br />

1999. Σαν αποτέλεσµα, 1.600.000 αµύητοι και απληροφόρητοι περί τις χρηµατιστηριακές αλχηµείες<br />

µικροµεσαίοι Έλληνες αποταµιευτές, νοµίζοντας πως επένδυαν το κοµπόδεµά τους σ’ έναν<br />

αξιόπιστο θεσµό, που τους είπαν ότι αποτελεί µοχλό ανάπτυξης της οικονοµίας και πως θα βγουν<br />

κερδισµένοι, παρασύρθηκαν στο σφαγείο της Σοφοκλέους κι οδηγήθηκαν στη οικονοµική<br />

καταστροφή, κάποιοι δε και στα νοσοκοµεία, σε πρόωρο θάνατο ή στην αυτοκτονία..<br />

Στις 4 Σεπτεµβρίου 1996, λίγες µέρες πριν από τις εθνικές εκλογές, ο Γ.∆. είχε κλείσει στις<br />

934,31 µονάδες µε τζίρο 6,722 δισ. δρχ. Τρία χρόνια αργότερα, ο τζίρος αυτός, µε τη συστηµατική<br />

προπαγάνδα και πλύση εγκεφάλου που υπέστη ο λαός, µε επιτήδεια χειραγώγηση των µετοχών και<br />

µπόλικο “αέρα”, και κάτω από τα απλανή βλέµµατα των εντεταλµένων “φυλάκων” κ. κ. Σηµίτη και<br />

Παπαντωνίου, θα πάθαινε κακοήθη τυµπανισµό φουσκώνοντας αρρωστηµένα στα 600 δισ.!<br />

Θα µου πείτε η εγκληµατική ιστορία της Σοφοκλέους την τελευταία πενταετία είναι γνωστή<br />

και χιλιοειπωµένη. Πολλοί πολλαπλώς έχουν καταγγείλει και καταδικάσει τις ανθρωποθυσίες που<br />

προσφέρθηκαν στo βωµό της Σοφοκλέους. Πράγµατι, πολλοί και εν πολλοίς περιέγραψαν τη<br />

σύγχρονη Σοφόκλεια τραγωδία, αναζητώντας τους υπαίτιους του µακελειού που βύθισε στη µιζέρια<br />

και την απόγνωση, άµεσα ή έµµεσα, τους µισούς Έλληνες και στράγγισε στην κυριολεξία όλη την<br />

αγορά από ρευστό.<br />

Παρ’ όλα αυτά, επειδή Tο Έγκληµα έχει τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις, ου µην αλλά και…<br />

µεταφυσικές παραµέτρους, ένιωσα κι εγώ την ανάγκη και το χρέος να εξιχνιάσω το “έπος” του<br />

Χρηµατιστηρίου και να συνοψίσω τα δραµατικά γεγονότα. Ευελπιστώ να παραδώσω στον αναγνώστη<br />

πλούσιο ταξινοµηµένο υλικό για τους αρχιτέκτονες του απατηλού “Λαϊκού Kαπιταλισµού” και τους<br />

συνεργούς τους στη λαϊκή οικονοµική αφαίµαξη, ώστε να εξαχθούν χρήσιµα συµπεράσµατα για το<br />

χρηµατιστηριακό “θεσµό” και γι’ αυτούς που τον διαφεντεύουν. Συγχρόνως, ελπίζω ότι µε το πόνηµα<br />

τούτο θα προφυλάξω στο µέλλον κάποιους έστω αναγνώστες από το ναρκοπέδιο του ΧΑΑ. Αλλά και<br />

οι “αµετανόητοι” εραστές της Σοφοκλέους έχουν να διδαχτούν πολλά από το βιβλίο τούτο, ώστε στο<br />

εξής να προφυλάσσονται καλύτερα από τις παγίδες που στήνουν οι αδίστακτοι µεγαλοκερδοσκόποι<br />

εις βάρος των έντιµων µακροπρόθεσµων επενδυτών.<br />

Πάνω απ’ όλους όµως, θα ωφεληθούν όλοι οι πρωταγωνιστές και οι παράγοντες της<br />

χρηµατιστηριακής τραγωδίας, εάν βεβαίως καταδεχτούν να µελετήσουν το πόνηµα τούτο και να<br />

κοιτάξουν τον εαυτό τους στον αµείλικτο καθρέπτη της ΑΛΗΘΕΙΑΣ…Σ’ αυτή την περίπτωση,<br />

µπορούµε να ελπίζουµε σε κάτι καλύτερο στο µέλλον.<br />

Θέλω προκαταβολικά να ζητήσω συγνώµη απ’ αυτούς που θα στενοχωρήσω µε το βιβλίο<br />

τούτο. Γνωρίζω ότι το νυστέρι της Αλήθειας πονάει όταν µπαίνει βαθιά. Σας διαβεβαιώ πως ούτε για<br />

µένα ήταν εύκολη υπόθεση η συγγραφή του πονήµατος αυτού. Απεναντίας, συχνά έφτανα στα όρια<br />

της αντοχής µου και σκεπτόµουνα να το παρατήσω. Και ήταν η πίστη µου στο Θεό, και η πεποίθηση<br />

πως ένα τέτοιο βιβλίο έπρεπε οπωσδήποτε να γραφτεί για το καλό του τόπου µας, που µε όπλιζε µε<br />

δύναµη να συνεχίσω. «Θα γνωρίσετε την Αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει» είχε πει ο<br />

Χριστός. Προσπάθησα να είµαι, όσον είναι ανθρωπίνως δυνατόν, αντικειµενική για να µην αδικήσω<br />

κανένα. Πολύ περισσότερο που σ’ ένα τέτοιο εγχείρηµα «Η Αλήθεια είναι πανοπλία και Ασπίδα<br />

µου».<br />

Εύχοµαι τα αποτελέσµατα του βιβλίου τούτου να είναι θετικά για όλους τους εµπλεκόµενους<br />

και βέβαια για τη χώρα µας. Κι ας µη σπεύσουν οι συνήθεις κυνικοί και χλευαστές να πουν ότι<br />

αιθεροβατώ. Η προσφορά στην πατρίδα είναι δικαίωµα και χρέος όλων µας. Ας µην ξεχνάµε πως<br />

χωρίς οράµατα οι λαοί χάνονται. Μη γένοιτο να συµβεί τούτο και σ’ εµάς, αν και, δυστυχώς, πολλά<br />

σηµάδια σήψης και αποσύνθεσης στον τόπο µας είναι ήδη ορατά. Στο χέρι µας είναι να τα<br />

διαψεύσουµε και να γυρίσουµε σελίδα.<br />

Άλλωστε, µε το να γράψω τούτο το βιβλίο, απλά ανταποκρίθηκα στην έκκληση του<br />

Πρωθυπουργού, που απεύθυνε σε όλους τους Έλληνες πολίτες στις 5 Φεβρουαρίου του 2003 – πολύ<br />

αργά βέβαια – για την καταπολέµηση της διαφθοράς. Παραθέτω την έκκληση του κ. Σηµίτη:<br />

«Από αυτό το Βήµα της Βουλής καλώ σε ένα κοινό µέτωπο κατά της πραγµατικής<br />

διαφθοράς που ταλαιπωρεί τους πολίτες, όχι κατά της εικονικής που κατασκευάζεται για κοµµατικούς<br />

λόγους, να συµβάλλουµε όλοι µαζί, ώστε να αποµονώσουµε και να εξαλείψουµε τις εστίες διαφθοράς,<br />

οπουδήποτε και αν βρίσκονται, να συµβάλλουµε όλοι µαζί µε νηφαλιότητα και τεκµηρίωση και όχι για<br />

δηµιουργία εντυπώσεων, να συµβάλλουµε όλοι µαζί ως πολίτες όχι µιας αδιάφορης κοινωνίας του<br />

7

“ωχαδελφισµού” ή του εύκολου και επικίνδυνου “έτσι θα κάνουν όλοι”, αλλά ως πολίτες µιας<br />

κοινωνίας σε εγρήγορση, µιας κοινωνίας που πιστεύει σε κανόνες ηθικής, µιας κοινωνίας που πιστεύει<br />

σε κανόνες που τιµούµε, σε κανόνες που µας κάνουν υπερήφανους για τη ζωή που ζούµε, σε κανόνες<br />

που µας δίνουν το δικαίωµα να λέµε: “Εδώ ζούµε για το καλύτερο”.»<br />

Το πόνηµα τούτο είναι η δική µου ταπεινή συµβολή στο κοινό µέτωπο κατά της<br />

πραγµατικής διαφθοράς, στο οποίο µας ζήτησε ο Πρωθυπουργός να συστρατευθούµε. Τώρα, αν<br />

κάποια από τα βέλη της “τεκµηρίωσης” αγγίζουν και τον ίδιο, λυπάµαι, αλλά “ας πρόσεχε”.<br />

1<br />

Τολµήσαµε να ονειρευτούµε<br />

Θ’ αρχίσω το κεφάλαιο τούτο µε ένα δραµατικό όσο και ποιητικό απόσπασµα από άρθρο µε<br />

τίτλο «ΤΙΣ ΠΤΑΙΕΙ…» του κ. Σωτήρη Χήνου στον Οικονοµικό Ταχυδρόµο στις 13/01/2001, όταν<br />

ακόµη ο Γ.∆. βρισκόταν στις 3.314,11 µονάδες:<br />

«∆εν πιστεύουµε τίποτε, δεν ελπίζουµε τίποτε και, πλέον, δεν φοβόµαστε και τίποτε. Τις µεγάλες<br />

χαρές, δυστυχώς, τις χάσαµε, τις µεγάλες λύπες τις περάσαµε. Κάποιοι από εµάς ήδη πούλησαν.<br />

Αποφάσισαν να προβούν στο περιβόητο – και στις µέρες µας σωτήριο – stop loss. Οι περισσότεροι<br />

απλώς ξέρουµε ότι διαθέτουµε ένα χαρτοφυλάκιο, του οποίου η αξία καθηµερινά µειώνεται. ∆εν<br />

θεωρούµε ότι η εικόνα αυτή θα αλλάξει. ∆εν ευελπιστούµε σε κάποιο θαύµα που θα µας επιτρέψει να<br />

βγούµε αλώβητοι από την περιπέτεια του περυσινού καλοκαιριού».<br />

∆υστυχώς, τα λόγια αυτά, που τότε κάποιοι µπορεί να θεωρούσαν άκρως απαισιόδοξα,<br />

αποδείχτηκαν προφητικά. Μόνο που τις µεγάλες λύπες δεν τις είχαµε περάσει ακόµα…<br />

Ας δούµε όµως την ιστορία από την αρχή. Πώς πιαστήκαµε στην ολέθρια παγίδα;<br />

Ο “εκσυγχρονιστής” Πρωθυπουργός κ. Κωνσταντίνος Σηµίτης µας είπε πως όλοι οι Έλληνες<br />

είχαµε δικαίωµα στ’ όνειρο, κι εµείς, επιρρεπείς κι ευάλωτοι, αφού η υλιστική κουλτούρα µας έχει<br />

αφιονίσει ώστε να νοµίζουµε πως η ευτυχία αγοράζεται µόνο µε χρήµα, τον πιστέψαµε… Κι<br />

ονειρευτήκαµε! Ονειρευτήκαµε, όχι να γίνουµε ζάπλουτοι, αλλά ν’ ανεβούµε µερικά σκαλιά πάνω<br />

από το “υπόγειό” µας ώστε να βλέπουµε κι εµείς, πότε-πότε, τον καταναλωτικό “ήλιο”. Μα<br />

αλίµονο, όταν ξυπνήσαµε από το λήθαργο, διαπιστώσαµε πως ήταν “το κρίµα µας βαρύ” και πως τ’<br />

όνειρο που ονειρευτήκαµε είχε γίνει ένας αδυσώπητος εφιάλτης, που όµοιό του δεν είχαµε ζήσει ποτέ.<br />

Όπως ανέφερα και στον πρόλογο, σε ανύποπτο για µας χρόνο, η “σοσιαλιστική” κυβέρνηση<br />

των “εκσυγχρονιστών” είχε στήσει µια επιστηµονικής φαντασίας ύπουλη προπαγάνδα,<br />

επιστρατεύοντας όλα τα ηλεκτρονικά και έντυπα Μέσα Ενηµέρωσης, µε στόχο να µας εκµαυλίσουν<br />

στο Χρηµατιστήριο, που ήταν τάχα ο καλύτερος τόπος “επένδυσης” εν όψει της πτώσης των<br />

επιτοκίων και της εισόδου µας στον “ευρω-παράδεισο”! Κι εµείς, που µέχρι τότε δεν ξέραµε ούτε<br />

κατά πού πέφτει η Σοφοκλέους, στη φυσιολογική λαχτάρα µας για µια πιο ανθρώπινη ζωή, τελικά<br />

ανταποκριθήκαµε στα απατηλά κελεύσµατα των σειρήνων – κούνια που µας κούναγε…<br />

Ξελιγωµένοι από τη µακροχρόνια λιτότητα, µη έχοντας άλλες προοπτικές, και οι<br />

περισσότεροι το καλοκαίρι του 1999, όταν ο Γ. ∆είκτης είχε σκαρφαλώσει στα ψηλά, αγοράσαµε<br />

µετοχές ή µερίδια Αµοιβαίων µε χρήµατα που είχαµε κερδίσει “µε το σταυρό στο χέρι” και<br />

αποταµιεύαµε σαν το µυρµήγκι δραχµή-δραχµή για δεκαετίες ολόκληρες… Για µας ήταν ή τώρα ή<br />

ποτέ! Μια φορά θα µπαίναµε στην ΟΝΕ, µια φορά θα έπεφταν τα επιτόκια,. µια φορά θα παίρναµε<br />

την Ολυµπιάδα! Ποια άλλη ευκαιρία θα µπορούσαµε να περιµένουµε;<br />

Καταθέσαµε, λοιπόν, στο διαβόητο ΧΑΑ τον ιδρώτα µιας ζωής, ποιος λίγο, ποιος πολύ, για<br />

ν’ αβγατίσει, µπας και ξηµερώσει επιτέλους άσπρη µέρα και για µας… Εκείνο που είχαµε καταλάβει<br />

– δεν διαθέταµε δα και ιδιαίτερες γνώσεις για το “Καζίνο” της Σοφοκλέους – ήταν πως αν πήγαινε<br />

καλά η επιχείρηση κι έκανε επενδύσεις, τότε σε ένα, δυο, τρία έστω, χρόνια θα είχε κέρδη, θ’<br />

ανέβαιναν οι µετοχές της και θάχαµε κι εµείς να λαβαίνουµε το µερδικό µας όταν τις πουλούσαµε.<br />

Καθαρά και τίµια πράγµατα, δηλαδή.<br />

Με οδύνη, όµως, ανακαλύψαµε, όταν ήταν πια αργά και το κοµπόδεµά µας είχε κάνει φτερά,<br />

πως η Σοφοκλέους είναι ο θεσµοθετηµένος “ναός” του άγριου τζόγου, µια ζούγκλα στην οποία<br />

λιοντάρια, ύαινες, τίγρεις και άλλα σαρκοφάγα θηρία ξεσκίζουν καθηµερινά τις σάρκες των αφελών<br />

8

“φυτοφάγων” ζώων που θα ξεστρατίσουν στα ληµέρια τους. Λίγα είναι τα τυχερά ζωάκια που<br />

συµπτωµατικά ξεφεύγουν από τα νύχια τους αναίµακτα… Μ’ άλλα λόγια, διαπιστώσαµε κατόπιν<br />

“εορτής”, πως οι πιο πολλοί απ’ όσους πρωτάρηδες προσήλθαν στο “πάρτι” δεν δοκίµασαν ούτε µεζέ<br />

από τα λαχταριστά “εδέσµατα”. Οι περισσότεροι έφυγαν µε άδεια στοµάχια, καθ’ ότι η µαντάµ<br />

Σοφοκλέους είναι µια λυκοφωλιά όπου υπεράνω υποψίας αδίστακτοι κερδοσκόποι – κοινώς παίκτες<br />

ή traders – µε βρώµικα κόλπα και παιχνίδια, επιδίδονται σε καθηµερινό πλιάτσικο εις βάρος των<br />

µικροεπενδυτών, κάτω από τα βλέµµατα και µε τις ευλογίες της ανάλγητης Πολιτείας.<br />

Το τραγικότερο, όµως, ανακαλύψαµε πως µαζί µε το κοµπόδεµά µας, είχαµε χάσει την<br />

αθωότητά µας και, σαν τους πρωτόπλαστους, συνειδητοποιήσαµε πως ήµασταν “γυµνοί”… Ναι,<br />

δυστυχώς, χάσαµε την ψυχική µας ηρεµία, την ικανότητα που είχαµε ν’ απολαµβάνουµε, παρ’ όλη τη<br />

φτώχεια µας, τις καθηµερινές µικροχαρές της ζωής. Χάσαµε ακόµη την αισιοδοξία µας για ένα<br />

καλύτερο µέλλον, την εµπιστοσύνη µας στους ανθρώπους, στους θεσµούς, στη ∆ηµοκρατία, στην<br />

πολιτική, στους πολιτικούς και στην κυβέρνηση. Κάποιοι, έχασαν ακόµη και την εµπιστοσύνη τους<br />

στο Θεό που δεν τους προφύλαξε από τους λύκους. Μερικοί από τους τελευταίους αυτοκτόνησαν…<br />

Κοντολογίς, ανακαλύψαµε µε πίκρα πως δοκιµάζοντας τον “απαγορευµένο καρπό” είχαµε<br />

κιόλας διαφθαρεί, είχαµε σκληρύνει, είχαµε κακιώσει. Τίποτα πια δεν θα ήταν όπως πριν. Μια<br />

µόνιµη γεύση πίκρας ήταν στο στόµα µας. Όλα είχαν αλλάξει… Κάποιο µικρόβιο, δηλητήριο, σαράκι<br />

είχε µπει µέσα µας και µας σιγότρωγε. Ας όψονται αυτοί που µας έκλεψαν το χαµόγελο, την<br />

αθωότητα, το βιος µας…. Μόνο εκείνοι που µπορούσαν ν’ αγγίξουν το Θεό µέσα τους θα το<br />

ξεπερνούσαν και θα ωρίµαζαν πνευµατικά µέσα από αυτή την εφιαλτική εµπειρία. Μα πόσοι είναι<br />

αυτοί; Πόσοι θα µπορούσαν να µεταλλάξουν αυτά τα δηλητηριώδη αρνητικά συναισθήµατα σε θετική<br />

ενέργεια για τους ίδιους και την κοινωνία; ∆ύσκολα πράγµατα…<br />

Ο τότε Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου µας είπε πως το<br />

Χρηµατιστήριο είναι ο κατ’ εξοχήν “αναπτυξιακός θεσµός και µοχλός ανάπτυξης της οικονοµίας”.<br />

Όµως, µε οδύνη, πίκρα και οργή ανακαλύψαµε πως είναι απλά µοχλός αφαίµαξης της αποταµίευσης<br />

του λαού από τους επιτήδειους και άπληστους µεγαλοµετόχους των εισηγµένων και τους υπόλοιπους<br />

γνωστούς-άγνωστους και συνήθεις υπόπτους κερδοσκόπους της Σοφοκλέους, που έχουν πουλήσει την<br />

ψυχή τους στον “άρχοντα του κόσµου τούτου”, το Μαµµωνά.<br />

Μας ορµήνεψαν, όλους τους πρωτάρηδες, να µην είµαστε “παίκτες” αλλά γνήσιοι µέτοχοι,<br />

τουτέστιν µακροπρόθεσµοι επενδυτές, κι εµείς καλοπροαίρετα τους πιστέψαµε. Κι αποφασίσαµε να<br />

περιµένουµε. Κάποιοι βέβαια απεβίωσαν στην “αίθουσα αναµονής”… Οι υπόλοιποι, έντροµοι και<br />

σοκαρισµένοι, µα δυστυχώς µε µεγάλη καθυστέρηση, διαπιστώσαµε ότι η Σοφοκλέους είναι η έδρα<br />

της θεσµοθετηµένης “αρπαχτής”, όπου ληστοσυµµορίες αδίστακτων τζογαδόρων και αεριτζήδων –<br />

χαϊδευτικά, lobbies – µε την κάλυψη του νόµου, µπαινοβγαίνουν δέκα φορές την ηµέρα,<br />

ροκανίζοντας τις οικονοµίες των ανυποψίαστων µακροπρόθεσµων µικροεπενδυτών στο άψε-σβήσε,<br />

µε αδιανόητα για µας κόλπα και χειραγωγήσεις.<br />

Και για να µη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω, θα παραθέσω χαρακτηριστικό απόσπασµα από τις<br />

ΑΠΟΨΕΙΣ της έγκριτης εφηµερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ. Το άρθρο αυτό («Χρηµατιστήριο και<br />

Οικονοµία») είχε δηµοσιευτεί στο φύλλο της 27 ης Ιανουαρίου 2001, όταν ακόµη δεν είχαµε δει τα<br />

χειρότερα. (Ο Γ.∆. βρισκόταν τότε στις 3.071,83 µονάδες, κι όλοι πίστευαν ότι κάπου εκεί ήταν ο<br />

πάτος…): «Σε όλα τα χρηµατιστήρια υπάρχουν άνοδοι και πτώσεις. Αλλά τέτοια κατάρρευση; Μήπως<br />

έχουν δίκιο όσοι υποστηρίζουν ότι το Αθηνών έχει καταντήσει στάδιο για παιχνίδια επιτηδείων που<br />

πλουτίζουν σε βάρος των βατράχων της χρηµαταγοράς, που δεν ξέρουν πλέον πού να κρυφτούν και πώς<br />

να σωθούν από το ανελέητο ποδοπάτηµα;»<br />

Η διακριτικότητα του συγγραφέα είναι εµφανής. Όµως το µήνυµα είναι σαφές, αν και τίθεται<br />

µε ερωτηµατικό.<br />

Ο Πρωθυπουργός µας έλεγε και ξανάλεγε, σ’ εµάς τους “βατράχους της χρηµαταγοράς”, ότι<br />

το Χρηµατιστήριο δεν είναι τζόγος. Ιδού του λόγου µου το αληθές:<br />

«Καταδικάζαµε και καταδικάζουµε την νοοτροπία του εύκολου πλουτισµού. Το χρηµατιστήριο<br />

δεν είναι τζόγος, είναι ένας θεσµός υποστηρικτικός στην ανάπτυξη. Είναι µία διέξοδος µακροπρόθεσµης<br />

τοποθέτησης των αποταµιεύσεων των νοικοκυριών. Είναι όµως και πηγή άντλησης κεφαλαίων από τις<br />

επιχειρήσεις για επενδύσεις και ανάπτυξη.» 5<br />

Κι όµως, θεσµοθέτησαν στη Σοφοκλέους τις “ανοικτές πωλήσεις” (short selling) και τα<br />

Παράγωγα, για να µπορούν οι επαγγελµατίες τζογαδόροι να θησαυρίζουν αυθηµερόν, πουλώντας<br />

9

µετοχές που δεν έχουν και παίζοντας µε “αέρα” και στοιχήµατα! Για τέτοιες “µακροπρόθεσµες<br />

τοποθετήσεις” µιλάνε οι άνθρωποι. Για τέτοια πολιτική αναξιοπιστία και υποκρισία “εις τη νιοστή”<br />

µιλάµε εµείς…<br />

Κι όταν ο ∆είκτης ανηφόριζε στα ψηλά, σκαρφαλώνοντας εκεί µε επιτήδεια χειραγώγηση και<br />

µπόλικο “αέρα”, κυρίως όµως µε τη βοήθεια της προπαγάνδας των φουσκωµένων ευρωπροσδοκιών,<br />

ο Πρωθυπουργός µαζί µε τον Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας κοµπορρηµονούσαν πως το<br />

Χρηµατιστήριο ήταν ο καθρέφτης της Ελληνικής Οικονοµίας, που τάχατες ανθούσε. Μα όταν ο<br />

∆είκτης ξεφούσκωνε και προσγειωνόταν ανώµαλα στη γκρίζα πραγµατικότητα, o ίδιος και το<br />

πρωτοπαλίκαρό του – αµφότεροι µαθητευόµενοι µάγοι της ελεύθερης (ασύδοτης) οικονοµίας –<br />

ισχυρίζονταν ότι αυτό ήταν άσχετο και ανεξήγητο, ότι σε κάθε περίπτωση δεν αντανακλούσε την<br />

“καλή” πορεία της οικονοµίας µας, και πάντως δε θάπρεπε οι πολιτικοί να το πιάνουν στο στόµα τους.<br />

Το Χρηµατιστήριο είχε γίνει πια απαγορευµένη λέξη.<br />

Μας είπαν να επενδύουµε από το περίσσευµά µας. Μα τη στιγµή που ο Γ. ∆είκτης ήταν πάνω<br />

από τις 6.000 µονάδες, οι κρατικοί µεγαλοτραπεζίτες – οι ίδιοι που µια βδοµάδα νωρίτερα έκρουαν<br />

τον κώδωνα του κινδύνου για το αφύσικο φούσκωµα – δελέαζαν τους αποπλανηµένους επενδυτές µε<br />

µετοχοδάνεια δεκαπέντε εκατοµµυρίων, ενισχύοντας έτσι την ψευδαίσθηση πως ο Γ.∆. θα συνέχιζε<br />

την ανοδική του πορεία. ∆εν υπήρχε καλύτερη συνταγή για να βυθίσουν στη χρεοκοπία και την<br />

απόγνωση χιλιάδες νοικοκυραίους µε τις οικογένειές τους…<br />

Όταν ο δείκτης κατρακυλούσε, η κυβέρνηση, οι “ειδικοί” και τα εντεταλµένα “παπαγαλάκια”<br />

της οικονοµικής ολιγαρχίας µας ολοκλήρωναν το έγκληµα, σφυροκοπώντας µας λέγοντας: “µην<br />

πουλάτε, µην πουλάτε τις µετοχές σας”. Κι εµείς οι ευκολόπιστοι αφελείς δεν πουλήσαµε, για να<br />

δούµε τρία χρόνια αργότερα το κεφάλαιό µας να έχει συρρικνωθεί στο 10% ή και 5% της αξίας του<br />

και ν’ ανακαλύψουµε, όταν ήταν πια αργά, ότι οι ντόπιοι και ξένοι έµπειροι “παίκτες” από την<br />

αρχή της κρίσης ξεπουλούσαν µαζικά, σπάζοντας τις “φούσκες” τους στα ανυποψίαστα κεφάλια των<br />

νεόκοπων µικροµεσαίων επενδυτών, καγχάζοντας χαιρέκακα “ΧΑΑ, Χα, Χα!” Για τέτοιο εθνικό<br />

έγκληµα χωρίς τιµωρία µιλάµε…<br />

Να ένα σκαστό παράδειγµα από την έγκριτη εφηµερίδα ΤΑ ΝΕΑ: (Θα παραλείψω το όνοµα<br />

του καθηγητή, για να µην… τον εκθέσω στους φοιτητές του)<br />

«“Αυτά που συµβαίνουν στο ελληνικό Χρηµατιστήριο ανήκουν στον χώρο του παραλόγου”, λέει<br />

στα “ΠΡΟΣΩΠΑ” ο καθηγητής του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, κύριος... “Η άνοδος αυτή<br />

δεν στηρίζεται πουθενά. Πρόκειται για µία αυτοεπιβεβαιούµενη θετική προσδοκία ανόδου του<br />

Χρηµατιστηρίου, που συνεπάγεται την ανάληψη υπερβολικού κινδύνου από τους επενδυτές. Είναι µία<br />

κλασική κερδοσκοπική φούσκα...”. Ο ίδιος, αφού ξεκαθαρίζει ότι την τελευταία περίοδο “αποεπενδύει”,<br />

δηλαδή αποχωρεί από τη χρηµατιστηριακή αγορά την ώρα που χιλιάδες άλλοι εισέρχονται µε µία<br />

αχαλίνωτη όρεξη για αγορές µετοχών, τονίζει ότι η πορεία της χρηµατιστηριακής αγοράς δεν µπορεί να<br />

εξηγηθεί µε καµία από τις οικονοµικές θεωρίες περιγραφής των χρηµατιστηριακών επιδόσεων.» 6<br />

Ώστε, λοιπόν, ο ευυπόληπτος καθηγητής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, που οι οικονοµικές του<br />

γνώσεις δεν συγκρίνονται µε τις δικές µου ή εκείνες του µπάρµπα Μήτσου από την Κάτω Χαλεπιά και<br />

του Αγαθοκλή από το Γκαντεµοχώρι, είχε βάλει ο εντιµότατος το δάχτυλο στο µέλι της<br />

“κερδοσκοπικής φούσκας” και… έγλειφε! “Σάρωνε” τα χρήµατα που κάποιοι, κινούµενοι “στο χώρο<br />

του παραλόγου”, σκορπούσαν στο δρόµο! Πουλούσε τα παραφουσκωµένα χαρτιά του στους<br />

ανυποψίαστους “παράλογους ”! Αυτό µας είπε πως έκανε ο κ. καθηγητής – υποθέτω πως ΤΑ ΝΕΑ<br />

είναι αξιόπιστη πηγή. Μα αν δεν υπήρχαν οι “παράλογοι” σε ποιους θα πουλούσε τις φούσκες του για<br />

να θησαυρίσει “αποεπενδύοντας”; Στα φαντάσµατα ή στους εξωγήινους; Χρησιµότατη η φυλή των<br />

“παραλόγων” για τους “λογικούς”! Έτσι δεν είναι; Οι τελευταίοι θάπρεπε να πίνουν νερό στ’ όνοµά<br />

τους…<br />

Ο αξιότιµος κ. καθηγητής δεν βγήκε να µας προειδοποιήσει για τον παραλογισµό µας και να<br />

“αποεπενδύσει” ο ίδιος στις 3.000 µονάδες – εκεί που οι “ξένοι οίκοι” θα µας έλεγαν δυο χρόνια<br />

αργότερα πως ήταν η “φυσιολογική” τιµή του Γ.∆. του ΧΑΑ – ούτε στις 4.000, ούτε στις 5.000<br />

µονάδες. Όοοχι βέβαια! Βγήκε όµως να πουλήσει γύρω στις 6.000 µονάδες, δηλαδή λίγο προτού οι<br />

µεγαλοτραπεζίτες ηχήσουν άγαρµπα τις καραµούζες της ανώµαλης προσγείωσης και η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς δώσει εντολή στις χρηµατιστηριακές για κλείσιµο του “αέρα”.…<br />

∆υστυχώς, το ίδιο “ήθος” επέδειξε ολόκληρη η οικονοµική “αφρόκρεµα” του τόπου µας – οι<br />

άρπαγες. Μιλάω για όλους εκείνους που δηµιουργώντας µια τεχνητή ευρω-ευφορία έστησαν την<br />

10

“Επιχείρηση Σκούπα” στο ΧΑΑ για να υφαρπάξουν δολίως το κοµπόδεµα των µη προνοµιούχων και<br />

περί τις χρηµατιστηριακές απάτες άσχετων συνανθρώπων τους, µε “θεσµική” πάντα κάλυψη!<br />

Ελάχιστοι βέβαια από µας γνώριζαν τότε πως στην Ενωµένη Ευρώπη – όπου το ενιαίο<br />

νόµισµα ήδη κυκλοφορούσε στις 12 από τις 15 χώρες-µέλη – στην οποία προσβλέπαµε για καλύτερες<br />

µέρες, οι φτωχοί είχαν ξεπεράσει τα 55 εκατοµµύρια, ενώ το 1975, όταν το όνειρο της ΟΝΕ ήταν<br />

ακόµη θολό, οι φτωχοί ήταν πολύ λιγότεροι: 38 εκατοµµύρια! Όσο για την κρίση της ανεργίας που<br />

έπληττε τις ευρωπαϊκές οικονοµίες, αυτή ήταν η σοβαρότερη από τη δεκαετία του ’30… 7<br />

Σε τέτοιο, λοιπόν, ευρω-παράδεισο είχαµε ξελιγωθεί να µπούµε! Αλλά αυτό είναι µια µικρή<br />

λεπτοµέρεια…<br />

Κι όταν εµείς οι άσχετοι στερέψαµε από ρευστό, κι ενώ το ΧΑΑ βρισκόταν ακόµη στα ψηλά<br />

και οι επαΐοντες ήταν σταθερά πωλητές – παρ’ όλο που δηµόσια “προέβλεπαν” πως το ΧΑΑ θα<br />

εξακολουθούσε να ανεβαίνει – τότε, για να µην αδικηθούν οι Τράπεζες, και για να συνεχίσουν να<br />

εισπράττουν οι Χρηµατιστηριακές εταιρείες προµήθειες και το κράτος φόρους µε το µπες-βγες, µας<br />

συµβούλεψαν να κάνουµε, λέει, “αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίου”, πουλώντας αυτές που αποκάλεσαν<br />

“µετοχές-φούσκες”. Για άλλη µια φορά τους πιστέψαµε και πουλήσαµε τις µετοχές της λεγόµενης<br />

“περιφέρειας” – µετοχές εταιρειών που οι ίδιοι είχαν εγκρίνει για να µπουν µαζικά στο<br />

Χρηµατιστήριο – για ν’ αγοράσουµε “βαριά χαρτιά”, που τάχα ήταν σίγουρα.<br />

Με την πάροδο του χρόνου, όµως, έντροµοι διαπιστώναµε πως ολόκληρο το ΧΑΑ ήταν µια<br />

απατηλή φούσκα, και πως των ίδιων των δήθεν “βαριών χαρτιών” ο πάτος ήταν άπατος. Ωιµέ! Στις<br />

12 Μαρτίου του 2003 , ο FTSE/ASE έκλεισε στις 716,30 µονάδες. Πέντε χρόνια ενωρίτερα, στις 6<br />

Φεβρουαρίου του 1998, ο ίδιος δείκτης είχε κλείσει στις 811,77 µονάδες, δηλαδή 13,33%<br />

ψηλότερα! Μ’ άλλα λόγια, ακόµη και τα λεγόµενα “βαριά χαρτιά” (blue chips) του ελληνικού<br />

Χρηµατιστηρίου, του “καθρέφτη” της οικονοµίας µας, δηλαδή η σπονδυλική στήλη της οικονοµίας<br />

µας, αυτά τα πέντε χρόνια είχαν κάνει ένα εφιαλτικό ταξίδι στο απόλυτο Τίποτα… Ένα ταξίδι που το<br />

µόνο που πέτυχε ήταν η µεγαλύτερη και πιο βίαιη ανακατανοµή του ελληνικού πλούτου, από τους<br />

ολίγα έχοντες πολλούς στους τα πολλά κατέχοντες, και συνήθως µε δόλια µέσα αποκτήσαντες,<br />

εσαεί δε αχόρταγους ολίγους πλουτοκράτες, ντόπιους και ξένους…. Κι όλ’ αυτά, σύµφωνα µε το<br />

άρθρο ένα της Σατανιστικής “Βίβλου”, “Βόηθα µε φτωχέ να µη σου µοιάσω”.<br />

Και σα να µην έφτανε ο πόνος που χάσαµε το βιος µας, οι εκατοντάδες χιλιάδες των<br />

χαµένων κι εγκλωβισµένων πρωτάρηδων µικροεπενδυτών, που οδηγηθήκαµε “ως πρόβατα επί<br />

σφαγήν” στο θυσιαστήριο της Σοφοκλέους “τοις κείνων ρήµασι πειθόµενοι”, χλευαστήκαµε δηµοσίως<br />

από τους “ειδικούς”. Μας είπαν άπληστους, που κυνηγούσαµε, λέει, τον εύκολο πλουτισµό. Κάποιος<br />

µάλιστα ανώνυµος (“Ειδικός Συνεργάτης”!) µέσα από το έγκριτο ΒΗΜΑ (19/09/1999) µας<br />

κατηγόρησε, εµµέσως πλην σαφώς, πως προσβληθήκαµε από “µαζική παραφροσύνη”. Μας<br />

αποκάλεσαν τυχοδιώκτες, παίκτες, ρέποντες λόγω καταγωγής (!) προς το τζόγο, συναισθηµατικά<br />

ακραίους, και δε συµµαζεύεται… Ο δε Πρωθυπουργός µας, νίπτοντας τας χείρας του από του αίµατος<br />

των αυτοχειριασθέντων, διεµήνυσε κυνικά κι ανάλγητα στους χαµένους πως “ό,τι ανεβαίνει,<br />

κατεβαίνει”, κι “ας πρόσεχαν”.<br />

Ας πρόσεχε λοιπόν κι αυτός, θα του πω κι εγώ µε τη σειρά µου… Ας πρόσεχε, διότι τώρα<br />

είναι πια αργά ν’ αποσυνδέσει τ’ όνοµά του από τη Μεγάλη Ληστεία που συντελέστηκε στη<br />

Σοφοκλέους εις βάρος των µικροεπενδυτών. Επαναλαµβάνω, ακόµη κι αν τούτο για τον ίδιο ήταν<br />

αδίκηµα εξ αµελείας δεν έχει σηµασία. Το αποτέλεσµα είναι που µετράει. Και το αποτέλεσµα έδειξε<br />

ότι όσον αφορά το Χρηµατιστήριο, ο κ. Σηµίτης απεδείχθη εντελώς ακατάλληλος ως τιµονιέρης της<br />

χώρας µας.<br />

Έχοντας καταγγείλει όλ’ αυτά, δε θέλω να δώσω την εντύπωση ότι καταφέροµαι κατά του<br />

ΠΑΣΟΚ για να πριµοδοτήσω κάποιο άλλο κόµµα. Τα ίδια θα έγραφα αν αυτά είχαν συµβεί µε<br />

κυβέρνηση Νέας ∆ηµοκρατίας. Απλά την Αλήθεια προσπαθώ να αναδείξω. Άλλωστε και η Νέα<br />

∆ηµοκρατία έχει ευθύνη που δεν ύψωσε εγκαίρως τη φωνή της για να προειδοποιήσει τον κοσµάκη<br />

για το αφύσικο όσο και επικίνδυνο φούσκωµα του Χρηµατιστηρίου το 1999. Μόνο όταν άρχισε η<br />

πτώση βρήκε η Ν.∆. τη λαλιά της! Και φυσικά θεωρώ συνένοχους τους Βουλευτές όλων των<br />

κοµµάτων που έλαβαν µέρος στη “Μεγάλη Ληστεία”. Πολλά από τα ονόµατα Βουλευτών που<br />

θησαύρισαν το 1998 και 1999 τζογάροντας καθηµερινά στη Σοφοκλέους ήταν ήδη γνωστά από τη<br />

“χρυσή εποχή”. Μάλιστα πρόσφατα σε άρθρο των ∆ηµήτρη Τζαθά και Βούλας Κεχαγιά στα ΝΕΑ<br />

(22/04/2003) δηµοσιεύτηκε ολόκληρος ο µακρύς κατάλογος των Υπουργών της κυβέρνησης (δύο<br />

11

στους τρεις!) και Βουλευτών όλων των κοµµάτων που συµµετείχαν στο χτηµατιστηριακό φαγοπότι.<br />

Σήµερα, βέβαια, όλοι αυτοί έχουν λουφάξει καταπίνοντας τη γλώσσα τους και προσποιούµενοι πως<br />

δεν ξέρουν τίποτα για το “φόνο”.<br />

Όµως, αν είχαµε γνήσια ∆ηµοκρατία, αν υπήρχε πολιτικό ήθος στη χώρα µας, εύκολα όλοι οι<br />

τζογαδόροι του Κοινοβουλίου που θησαύρισαν στην επίµαχη περίοδο θα µπορούσαν να εντοπιστούν<br />

και να απαιτηθεί να επιστρέψουν τα κλοπιµαία. Εξάλλου, ο “κατόπιν εορτής” Νόµος 2843/2000,<br />

που δηµοσιεύθηκε στο ΦΕΚ στις 12 Οκτωβρίου του 2000, και απαγορεύει στα µέλη της κυβέρνησης,<br />

τους ειδικούς και τους γενικούς γραµµατείς µόνο το να κάνουν «παιχνίδι» στο Χρηµατιστήριο, είναι<br />

κουτσός. Έπρεπε να συµπεριλαµβάνει και τους Βουλευτές και να απαγορεύει σ’ όλους αυτούς κάθε<br />

ανάµιξη στο Χρηµατιστήριο, για τον απλούστατο λόγο ότι τα πρόσωπα τούτα έχουν προνοµιακή<br />

πρόσβαση σε πληροφόρηση που δεν την έχει ο απλός πολίτης-επενδυτής.<br />

Συγνώµη φίλοι καταληστευθέντες και εσαεί χειµαζόµενοι συµπατριώτες. ∆εν ήθελα να σας<br />

προκαλέσω οργή µ’ αυτά που σας θυµίζω. Αντίθετα, αντί της οργής ή της αποστροφής, θα ήταν πιο<br />

χρήσιµος ο προβληµατισµός, η συνειδητή προσγείωση στην οδυνηρή πραγµατικότητα, και µια<br />

περίσκεψη για το “τι δει γενέσθαι”.<br />

Εδώ θα ήταν χρήσιµο να διαβάσουµε και την κυνικά ρεαλιστική άποψη του κ. Ν. Α. Κεράνη,<br />

οικονοµικού αναλυτή της ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΧΕ, που είχε διατυπώσει τον Αύγουστο του 2000 – όταν<br />

ακόµη ο Γ.∆. του ΧΑΑ ήταν στις 3.631 µονάδες – σε άρθρο του στο ΒΗΜΑ µε τίτλο “Η υπερβολική<br />

απαισιοδοξία είναι λάθος” : «Το να λέµε πως η αγορά πρέπει να αντιστραφεί είναι εύκολο. Το θέµα<br />

είναι ότι το χρηµατικό απόθεµα που µεταγγίστηκε από τις τσέπες των πολλών στις τσέπες των λίγων δεν<br />

βρίσκεται πλέον σε χέρια αφελών. Ποιος αλήθεια πιστεύει ότι η αγορά θα αποζηµιώσει όλους όσοι<br />

έχασαν τα χρήµατά τους; Είναι η αγορά ευαγές ίδρυµα; ∆εν νοµίζω να το πιστεύει κανείς αυτό.» 8<br />

Όχι βέβαια! ∆εν πιστεύει κανείς πως η αγορά είναι ευαγές ίδρυµα. Σκέτο λησταρχείο είναι!<br />

Όλοι το µάθαµε τώρα…<br />

∆υστυχώς ο κ. Κεράνης επαληθεύτηκε τραγικά. ∆ύο χρόνια αργότερα, και για πολλούς<br />

µήνες, ο Γ. ∆είκτης του ΧΑΑ είχε βαλτώσει γύρω στις 2.000 µονάδες, για να κατρακυλήσει στις<br />

1.501,90 µονάδες στις 11 Μαρτίου του 2003. Γιατί, όµως, οι µεγαλοκαρχαρίες, που “κέρδισαν” τα<br />

πολλά δισ. από το ΧΑΑ στην περίοδο των παχέων αγελάδων, δεν τα επέστρεφαν στο “ναό” για να τα<br />

“επανεπενδύσουν”, αφού πια η Σοφοκλέους είχε πιάσει πάτο; ∆εν έβλεπαν τις ευκαιρίες; Γιατί<br />

περίµεναν από εµάς τους “ψόφιους” να το σηκώσουµε; Γιατί κάποιοι κατηγορούσαν εµάς, τα<br />

θύµατα, για “υπερβολική απαισιοδοξία”, αντί να κατηγορήσουν τους θύτες που ανάπαυαν τα<br />

κλεµµένα δισ. στα repos ή τα είχαν φυγαδεύσει στο εξωτερικό; Θα µου πείτε, µην κάνω αφελείς<br />

ερωτήσεις…<br />

Όµως το άκρον άπατον του θράσους ήταν όταν κάποιοι µας “µάλωσαν” κι από πάνω,<br />

γράφοντας: «Εσύ από πότε έχεις να αγοράσεις;» (ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 07/10/2002). Τι να σας πω, γέλασα<br />

πολύ όταν διάβασα το άρθρο αυτό της καλής εφηµερίδας… Και ο αρθρογράφος, µε τους<br />

κατάλληλους συλλογισµούς, κατέληγε: «Άρα δεν υπάρχουν σκοτεινά σενάρια ούτε βρόµικα παιχνίδια.<br />

Eκείνο που υπάρχει είναι η αδιαφορία των χιλιάδων µικροεπενδυτών και η έλλειψη στήριξης στο<br />

χρηµατιστήριο από τις επιχειρήσεις και την κυβέρνηση.»<br />

Καταλάβατε; Όλα λειτουργούν καλά και άγια στο ΧΑΑ! Άδικα το κατηγορούν οι κακές<br />

γλώσσες. Η αδιαφορία των χιλιάδων µικροεπενδυτών ήταν αυτή που ρήµαξε τη Σοφοκλέους! Ε, εσύ<br />

µικροεπενδυτή, από πότε έχεις να αγοράσεις; Καλά, δεν ντρέπεσαι να µην “εκκλησιάζεσαι” τακτικά<br />

στο ναό του τζόγου;<br />

Πάντως, για να σοβαρευτούµε, το ξεπάτωµα της Σοφοκλέους είχε τεράστιες αρνητικές<br />

επιπτώσεις σε όλη την Ελληνική Οικονοµία, αν και οι υπεύθυνοι της τραγωδίας δεν τολµούσαν να το<br />

οµολογήσουν ανοικτά. ∆εν ήταν µόνο οι επενδυτές που έχασαν το βιος τους, οι εκατοντάδες ΕΛ∆Ε<br />

που έκλεισαν, οι χρηµατιστές που µελαγχόλησαν από τις αναδουλειές και απέλυαν προσωπικό, ο<br />

Οικονοµικός Τύπος που έµενε στα αζήτητα. Είχε επέλθει κάµψη των επενδύσεων, αύξηση της<br />

ανεργίας και κάµψη της κατανάλωσης. Η Ελλάδα είχε οδηγηθεί, δυστυχώς, σε οικονοµική ύφεση, και<br />

το µόνο που µπορούµε να ευχηθούµε αυτή την ώρα είναι τα µη χειρότερα… Το παραδέχτηκε,<br />

µάλιστα, όταν ακόµη δεν είχαµε φτάσει στα χάλια του Ιανουαρίου του 2003, και ο κ. Άκης<br />

Τσοχατζόπουλος, σε συνέντευξή του στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ (27/01/2001): «Αποκτήσαµε µία<br />

οδυνηρότατη εµπειρία. (…) Ξυπνήσαµε απότοµα από αυτή την ψευδαίσθηση, µε τροµακτικές<br />

απώλειες, που οδήγησε ουσιαστικά σε αφαίµαξη οικονοµικής δύναµης και ρευστού χρήµατος από<br />

12

όλη την ελληνική αγορά.» (Μόνο που η οµολογία αυτή δεν εξαγνίζει τον κ Τσοχατζόπουλο, αφού δύο<br />

µέρες αργότερα στη Βουλή έδωσε ψήφο εµπιστοσύνης στο Γιάννο Παπαντωνίου, κύριο υπεύθυνο για<br />

τη συλλογική “ψευδαίσθηση”…)<br />

∆υστυχώς για όλους µας, ήταν ωσάν η χώρα µας να είχε λάβει µέρος σε µια ζωντανή ταινία<br />

θρίλερ, µε συντριπτικό, τραυµατικό, ολέθριο για τον τόπο finale. Κι επειδή “ο πνιγµένος από τα<br />

µαλλιά πιάνεται”, η “στοργική” κυβέρνησή µας, παρ’ όλο τον πακτωλό των πακέτων που µας<br />

έρχονταν ακόµη από την ΟΝΕ, κατέφυγε πάλι σε δάνειο!<br />

∆ανεισµός! Παλιά µου τέχνη κόσκινο!<br />

Να τι έγραψε σχετικά η έγκριτη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις 17/04/2002, σε άρθρο µε τίτλο<br />

«Ανάσα µε δανεισµό 1,12 τρισ. δρχ.»:<br />

«Νέο δάνειο για το άνοιγµα του προϋπολογισµού στο πρώτο δίµηνο του έτους.<br />

Σε νέο δανεισµό ύψους 1,1192 τρισ. δρχ. (3,5 δισ. ευρώ) προχωρεί το Ελληνικό ∆ηµόσιο µέσω<br />

της έκδοσης νέου 20ετούς οµολόγου. (…)<br />

Ο δανεισµός θα συµβάλει στην κάλυψη των αυξηµένων δανειακών αναγκών στο πρώτο δίµηνο<br />

του έτους εξαιτίας της µεγάλης απόκλισης που παρουσίασαν δαπάνες και έσοδα από τους<br />

προγραµµατισµένους στόχους. Σύµφωνα µε τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισµού, στο πρώτο<br />

δίµηνο του έτους το άνοιγµα της δηµοσιονοµικής διαχείρισης αγγίζει τα 2 δισ. ευρώ (680 δισ. δρχ.).<br />

Μόνο στο πρώτο δίµηνο του έτους οι δανειακές ανάγκες έφτασαν το 1,2 δισ. ευρώ.» 9<br />

Όπως καταλαβαίνετε, το να ονοµάζει κανείς τη θηλιά στο λαιµό “ανάσα” χρειάζεται µεγάαλη<br />

…φαντασία! Για τέτοια “ανάπτυξη”, λοιπόν, µιλάµε, για τέτοια “νοικοκυρεµένη διαχείριση”… ∆ε<br />

βαριέστε… “∆ος ηµίν σήµερον”! Σε είκοσι χρόνια ποιος ζει ποιος πεθαίνει… Ας τα βολέψουµε τώρα<br />

όπως, όπως. Αύριο, µεθαύριο θάχουµε εκλογές. Αυτό µετράει, διάολε…<br />

Και για να µην θεωρηθεί πάλι από κάποιους ότι καταστροφολογώ, θα παραθέσω<br />

αποσπάσµατα από άρθρο της έγκριτης ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ που δηµοσιεύθηκε στη στήλη<br />

“Απόψεις”, στις 28/01/2001 – όταν ακόµη ο Γ.∆. ήταν στις 3.071,83 µονάδες – µε τον<br />

χαρακτηριστικό τίτλο “Κάποιοι πρέπει να πληρώσουν”.<br />

«Eίναι πράγµατι, µια θλιβερή διαπίστωση: Το Χρηµατιστήριο Αθηνών νοσεί βαρύτατα. (…)<br />

Ο αναβρασµός είναι µεγάλος, όπως και το πρόβληµα που τείνει να κλονίσει τον κοινωνικό ιστό<br />

και να οδηγήσει σε περιπέτειες την πραγµατική οικονοµία, αφού κλονίζει την εµπιστοσύνη των πολιτών<br />

σε ένα θεσµό, όπως είναι το Χρηµατιστήριο, απειλεί την υγιή οικονοµική δραστηριότητα, µειώνει τη<br />

ρευστότητα, επηρεάζει τις επιχειρήσεις και πλήττει το βιοτικό επίπεδο. (…)<br />

Aυτό, όµως, που έγινε δεν απογίγνεται. Οι επιτήδειοι θησαύρισαν, ενώ οι απλοί “επενδυτές”<br />

(…) θρηνούν στα ερείπια των προσδοκιών τους, τις οποίες είχαν στηρίξει και σε κυβερνητικές<br />

διαβεβαιώσεις και εκτιµήσεις αρµοδίων φορέων, ότι το Χρηµατιστήριο, ως καθρέπτης της οικονοµίας,<br />

θα πάει καλά και ακόµη καλύτερα! (…)<br />

Έτσι έχουν τα πράγµατα και δυστυχώς κανένας δεν αναλαµβάνει ευθαρσώς τις ευθύνες του. ∆εν<br />

θα λύσει το πρόβληµα, αλλά τουλάχιστον θα ξέρουµε ότι δεν πληρώνουν µόνον τα θύµατα, αλλά και<br />

ορισµένοι θύτες ή ηθικοί αυτουργοί του δράµατος.» 10<br />

Την εποχή που γράφονταν οι γραµµές αυτές, δύσκολα θα µπορούσε ο αρθρογράφος της “Ε”,<br />

αλλά και οποιοσδήποτε αναλυτής ή επενδυτής, να φανταστεί, πως δύο χρόνια αργότερα<br />

(12/03/2003) ο Γ.∆. του ΧΑΑ θα καταποντιζόταν στις 1.477,91 µονάδες, χάνοντας 51,89% ακόµη!<br />

Κι όµως συνέβη κι αυτό και, το χειρότερο, κανείς δεν ανέλαβε ευθαρσώς τις ευθύνες του… Χαρά<br />

στην αντοχή µας!<br />

Ας µελετήσουµε, λοιπόν, τώρα µε ψυχραιµία, αντικειµενικότητα και διάκριση τα “πρακτικά”<br />

της Μεγάλης Λεηλασίας. Τα στοιχεία, βεβαίως, που θα παραθέσω εδώ δεν εξαντλούν όλα όσα<br />

παραπλανητικά ελέχθησαν από τους υπεύθυνους της χρηµατιστηριακής τραγωδίας, ούτε<br />

απεικονίζουν κάθε αδικία που διέπραξαν. Θα ήταν ανθρωπίνως αδύνατο και να συλλέξω και να<br />

επεξεργαστώ τέτοιον όγκο πληροφοριών και, σε κάθε περίπτωση, δε θα µπορούσαν να αποτυπωθούν<br />

όλα τα “σηµεία και τέρατα” σε ένα εύχρηστο, εύληπτο και κανονικού µεγέθους πόνηµα.<br />

13

14<br />

2<br />

Γ. Παπαντωνίου: Ο µοιραίος άνθρωπος<br />

Η “αγωνιώδης” προσπάθεια της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Σηµίτη να προσελκύσει νέους<br />

επενδυτές στο Χρηµατιστήριο είχε αρχίσει πολύ πριν από την εποχή που εµείς οι “αµύητοι” το<br />

συνειδητοποιήσαµε. Υπάρχει σχετική οµολογία του Βουλευτή του ΠΑΣΟΚ κ Κίµωνα Κουλούρη,<br />

καταγεγραµµένη στα Πρακτικά της Βουλής, κατά τη συζήτηση του σκανδάλου της “∆έλτα<br />

Χρηµατιστηριακή”, το Νοέµβριο του 1996:<br />

«Ποιες προβλέπεται να είναι οι επιπτώσεις απ’ όλα όσα τραγικά συµβαίνουν στο Χρηµατιστήριο<br />

στην αγωνιώδη προσπάθεια της Χώρας να προσελκύσει νέους επενδυτές;» 11 Αυτή ήταν η ερώτηση του<br />

κ. Κουλούρη προς την κυβέρνηση του κ. Σηµίτη.<br />

Στην “αγωνιώδη” αυτή προσπάθεια ήταν επόµενο να είναι σηµαιοφόρος ο τότε Υπουργός<br />

Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου. Αυτό δεν κρύβεται άλλωστε. Και σαν πρωταγωνιστής<br />

στο “έπος” του Χρηµατιστηρίου, είναι και ο κύριος υπεύθυνος, µαζί µε τον Πρωθυπουργό της χώρας<br />

φυσικά, για τη µετέπειτα καταλήστευση των µικροεπενδυτών από τους επιτήδειους. Και δυο λόγια για<br />

να θυµηθούµε τι θέσεις κατείχε ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου στην επίµαχη περίοδο:<br />

Ο κ. Παπαντωνίου αποτέλεσε επιλογή δύο Πρωθυπουργών, του Ανδρέα Παπανδρέου και του<br />

Κώστα Σηµίτη, και ήταν από τους µακροβιότερους Υπουργούς Εθνικής Οικονοµίας στην ιστορία του<br />

ελληνικού κράτους.<br />

•Τον Οκτώβριο του 1993 επανεκλέγεται βουλευτής Α′ Αθήνας και αναλαµβάνει Υπουργός<br />

Αναπληρωτής Εθνικής Οικονοµίας.<br />

•Το Μάιο του 1994, µετά τον θάνατο του Γιώργου Γεννηµατά, ορίζεται Υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας.<br />

•Το Σεπτέµβριο του 1996 επανεκλέγεται βουλευτής Α′ Αθήνας και αναλαµβάνει Υπουργός<br />

Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών.<br />

•Τον Απρίλιο του 2000 επανεκλέγεται βουλευτής Α′ Αθήνας και παραµένει Υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας και Οικονοµικών.<br />

•Τον Οκτώβριο του 2001 αναλαµβάνει Υπουργός Εθνικής Άµυνας.<br />

Στο κεφάλαιο τούτο, παράλληλα µε την πορεία της Σοφοκλέους, θα µελετήσουµε και θα<br />

αναλύσουµε τις απόψεις και τους χειρισµούς του κ. Παπαντωνίου σχετικά µε το Χρηµατιστήριο,<br />

όπως καταγράφηκαν στον Τύπο, ώστε να τεκµηριωθεί η Αλήθεια στο στόµα πολλών µαρτύρων. Έτσι<br />

είναι βέβαιο πως δεν θα τον αδικήσουµε. Άλλωστε, δεν τον κατηγορούµε εµείς. “Εκ των λόγων του<br />

θέλει καταδικαστεί”, εκ των έργων του και εκ των συνεπειών τους…<br />

−Σχετικά µε το διαβόητο σκάνδαλο της “∆έλτα Χρηµατιστηριακή”, η έγκριτη<br />

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ είχε γράψει (17/11/1996):<br />

«Aναµφίβολα η κρίση που χτύπησε και συγκλόνισε επί δέκα ηµέρες τη Σοφοκλέους ήταν απλώς<br />

η πληγή που κακοφόρµιζε για παρά πολλά χρόνια και αποκάλυψε έναν βαρύτατα ασθενούντα οργανισµό<br />

που λέγεται ελληνικό Xρηµατιστήριο.<br />

Kατά τον υπουργό Eθνικής Οικονοµίας Γιάννο Παπαντωνίου, αλλά και τον στενό του<br />

συνεργάτη καθηγητή Σταύρο Θωµαδάκη, πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, η κρίση αυτή ήταν<br />

αναπόφευκτη, από τη στιγµή που η κυβέρνηση έβαλε σε εφαρµογή συγκεκριµένο πλαίσιο µέτρων για την<br />

εξυγίανση του Xρηµατιστηρίου.» 12<br />

Να µια ιδιότυπη “αυτοκριτική” του κ. Παπαντωνίου! Άκουσον, άκουσον! Επειδή, λέει, είχαν<br />

θέσει σε εφαρµογή µέτρα εξυγίανσης, γι’ αυτό ξέσπασε η κρίση! Ήταν αναπόφευκτη, βρε αδελφέ!<br />

Άρα δεν έφταιγε ούτε ο ίδιος, ούτε ο κ. Θωµαδάκης, ούτε ο “εκσυγχρονιστής” Πρωθυπουργός κ.<br />

Σηµίτης! Η σκασµένη εξυγίανση έφταιγε!<br />

Μ’ άλλα λόγια, κάθε φορά που ξεσπάει κάποιο σκάνδαλο, οφείλεται σε καινούργια µέτρα<br />

“εξυγίανσης”! Αλλιώς δεν θα το παίρναµε είδηση. Θα παρέµενε στο σκοτάδι, όπως τόσα που γίνονται<br />

καθηµερινά στο θερµοκήπιο “Ελλάς”…

Είναι απορίας άξιον πώς από το 1993 που ο κ. Παπαντωνίου ήταν Υπουργός Αναπληρωτής<br />

Εθνικής Οικονοµίας, ή έστω από το 1994 που ήταν Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας, δεν πήρε είδηση<br />

την “πληγή που κακοφόρµιζε” στον “βαρύτατα ασθενούντα” οργανισµό του Ελληνικού<br />

Χρηµατιστηρίου… Τρία ολόκληρα χρόνια δεν έφτασε η µπόχα στα ρουθούνια του; Ή µήπως έπρεπε<br />

να ολοκληρωθεί το έγκληµα, να χάσει ο κοσµάκης τα λεφτά του, και µετά να το πάρει είδηση;<br />

Είναι χαρακτηριστικό πως υπήρχε «προφητική» έκθεση - προειδοποίηση από το ’95<br />

στελέχους της Eπιτροπής Kεφαλαιαγοράς (!) που «προειδοποιούσε την κυβέρνηση για το σαθρό<br />

υπόβαθρο του ελληνικού Χρηµατιστηρίου και προέβλεπε τη θύελλα που, τελικά, ενέσκηψε. Tην έκθεση<br />

αυτή, όµως, ουδόλως έλαβαν υπόψη αλλά αντιθέτως επιµελώς απέκρυψαν.» 13<br />

Βέβαια, όπως περίτρανα απέδειξε η ζοφερή πραγµατικότητα, και παρά την υποτιθέµενη<br />

“εξυγίανση” που είχε από τότε αρχίσει, τα θύµατα της «∆έλτα» δεν ήταν τα τελευταία. Η<br />

Σοφοκλέους συνεχίζει να λειτουργεί µέχρι σήµερα σαν «Eλντοράντο για τους ντόπιους χρυσοθήρες<br />

του εύκολου και παράνοµου κέρδους». 12 Μόνο που σύντοµα έλαβαν µέρος στο φαγοπότι και πολλοί<br />

ξένοι χρυσοθήρες – υψηλοί προσκεκληµένοι των οικονοµικών παραγόντων της χώρας µας!<br />

Με τoν ίδιo Πρωθυπουργό, τον ίδιο Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας και τον ίδιο πρόεδρο της<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, τρία χρόνια αργότερα θα εκδηλωνόταν στον ίδιο χώρο µια καινούργια<br />

µεγαλύτερη κρίση. Ω της συµφοράς! Η τραγική διαφορά είναι ότι τούτη τη φορά τα θύµατα θα<br />

µετρούνταν σε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες κι όχι σε µερικές χιλιάδες. Ποια δικαιολογία άραγε<br />

µπορεί να βρεθεί για τους πολιτικο-οικονοµικούς µας ταγούς; ΚΑΜΙΑ, φυσικά… Είναι διάτρητοι,<br />

όπως διάτρητος είναι και ο “θεσµός” του ΧΑΑ!<br />

Πού βρισκόταν όµως τότε ο Γενικός ∆είκτης;<br />

Για την ιστορία αναφέρουµε ότι στις 21 Νοεµβρίου 1996 – ηµέρα που την αίθουσα<br />

συνεδρίασης του ΧΑΑ είχε επισκεφθεί ο ειδικός ανακριτής κ. Kων. Γκανιάτσος, στο πλαίσιο των<br />

ερευνών του για το σκάνδαλο της «∆έλτα» – ο Γ.∆. τιµών µετοχών υποχώρησε κατά 0,44% και<br />

διαµορφώθηκε στις 913,10 µονάδες, µε ύψος συναλλαγών 6,2 δισ. δρχ.<br />

−Ένα χρόνο αργότερα, η τελευταία χρηµατιστηριακή συνεδρίαση της πρώτης εβδοµάδας του<br />

Σεπτεµβρίου 1997 θα χαρακτηριζόταν από “νευρικότητα” λόγω, λέει, της αγωνίας για την απόφαση<br />

ανάληψης των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 από την Ελλάδα. Την Παρασκευή 5/9/1997 ο Γ.<br />

∆είκτης, έχοντας ξεκινήσει έντονα πτωτικά (η γνωστή “πατέντα”), έκλεισε ελαφρά υψηλότερα από το<br />

προηγούµενο κλείσιµο, στις 1.541 µονάδες. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης είχε, λέει,<br />

γνωστοποιηθεί το “κρυφό χαρτί” της Ελληνικής Επιτροπής ∆ιεκδίκησης των Ολυµπιακών αγώνων<br />

για ανάληψη από την Ελλάδα των εξόδων των 16,5 χιλιάδων περίπου αθλητών και συνοδών, σε<br />

περίπτωση που θα παίρναµε την Ολυµπιάδα! Την ίδια µέρα, λίγες ώρες αργότερα, η ∆ιεθνής<br />

Ολυµπιακή Επιτροπή στη Λωζάνη εµπιστεύθηκε τελικά στην Ελλάδα τη διεξαγωγή των Ολυµπιακών<br />

Αγώνων του 2004. Η χώρα µας θα ήταν η µικρότερη διοργανώτρια χώρα στην ιστορία του θεσµού,<br />

και κανείς τότε δεν µπορούσε να διανοηθεί το αλαλούµ που θα ακολουθούσε κατά τη διάρκεια<br />

κατασκευής των Ολυµπιακών έργων…<br />

Τη ∆ευτέρα, 8/9/1997, η Σοφοκλέους “πήρε φωτιά”! Τούτη τη φορά διαψεύστηκε το<br />

χρηµατιστηριακό “αξίωµα”: «αγόραζε στη φήµη και πούλα στην είδηση». Προφανώς οι επιτήδειοι<br />

έκριναν αλλιώς. Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ την εποµένη για τη συνεδρίαση αυτή: « “Άναψε” χθες το<br />

Χρηµατιστήριο Αθηνών και οι δείκτες για τις τιµές των µετοχών “τρελάθηκαν”.<br />

Μέσα σε ατµόσφαιρα “πυρετού”, που δηµιούργησε η ανάθεση των Ολυµπιακών Αγώνων του<br />

2004 στην Αθήνα, οι τιµές των µετοχών ανέβηκαν στα ύψη.<br />

Ο Γενικός ∆είκτης για τις τιµές των µετοχών “εκτοξεύθηκε” από την πρώτη στιγµή της<br />

συνεδρίασης στο ανώτατο όριο (+8%) και παρέµεινε εκεί µέχρι τη λήξη της συνεδρίασης.» 14<br />

Σε άλλη στήλη, η ίδια εφηµερίδα έγραψε: «Η αύξηση του Γενικού ∆είκτη κατά 7,96% είναι η<br />

µεγαλύτερη που σηµειώθηκε από καταβολής των ηλεκτρονικών συναλλαγών του ΧΑΑ. Ο Γενικός<br />

∆είκτης έκλεισε στις 1.663,69 µονάδες, υπολειπόµενος κατά 64 µονάδες από το τελευταίο ιστορικό<br />

ρεκόρ του το οποίο εκτιµάται ότι θα καταρριφθεί σήµερα.» 15<br />

∆υστυχώς όµως η εκτίµηση δεν επαληθεύτηκε. Η “ολυµπιακή ευφορία” κράτησε µόνο µία<br />

ηµέρα, διότι αυτό προφανώς συνέφερε τους “µυηµένους” και “παιχνιδιάρηδες”<br />

µεγαλοκερδοσκόπους! Στις 9//9/1997, αφού οι τιµές απογειώθηκαν σχεδόν στο limit up στα πρώτα 15<br />

λεπτά, κι όλα έδειχναν ότι η συνεδρίαση θα εξελισσόταν όπως και η προηγούµενη, όλως περιέργως<br />

15

εκδηλώθηκε µαζική προσφορά τίτλων και οι τιµές άρχισαν να κατρακυλούν! Οι σβέλτοι προφανώς<br />

ήθελαν να τσεπώσουν, στο άψε σβήσε, τα κέρδη από την εικοσιτετράωρη “επένδυσή” τους! Ανάµεσα<br />

σ’ αυτούς που “έσπρωξαν” µεγάλα πακέτα µετοχών στους άσχετους γράφτηκε πως ήταν και ο<br />

ευυπόληπτος ΟΤΕ! Έτσι τα κέρδη της ηµέρας για τον Γ.∆. συρρικνώθηκαν µόλις στο 1.49%, ενώ οι<br />

“καµένοι” µικροεπενδυτές που είχαν αγοράσει το πρωί στο limit up, αποτιµούσαν τις ηµερήσιες<br />

χασούρες τους σχεδόν στο 7% για τα βαριά χαρτιά και σε πολύ περισσότερο για µετοχές της<br />

περιφέρειας. Την εποµένη και τη µεθεποµένη ο δείκτης έκλεισε µε αρνητικό πρόσηµο σηµειώνοντας<br />

σηµαντικές απώλειες. Μ’ άλλα λόγια, η “ολυµπιακή ευφορία”, που αποτυπώθηκε στο ταµπλό της<br />

Σοφοκλέους στις 8/9/1997, ήταν κι αυτή µια φούσκα, ένα κατασκευασµένο πυροτέχνηµα…<br />

Αυτά τα υπενθυµίζω για να καταλάβει ο αναγνώστης τα χοντρά και ανελέητα παιχνίδια που<br />

παίζονται στο ΧΑΑ εις βάρος των µικροεπενδυτών, ευελπιστώντας πως κάποιοι παθόντες θα<br />

αφυπνιστούν και στο εξής θα αποφεύγουν το “ναό” του τζόγου σαν το διάολο το λιβάνι.<br />

Με την ευκαιρία, θυµόσαστε τα παραληρήµατα, τα γλέντια και τα πανηγύρια που έγιναν σε<br />

όλη την Ελλάδα µε την ανακοίνωση της είδησης για την ανάληψη της Ολυµπιάδας; Τώρα ψάχνουν µε<br />

το κερί να βρουν εθελοντές για τους Ολυµπιακούς του 2004! Είµαστε ή δεν είµαστε λαός µόνο για τα<br />

πανηγύρια; ∆ώσε φιέστες στον Έλληνα και πάρε του την ψυχή…<br />

−Στις 21 Οκτωβρίου του 1997, σε συνεδρίαση της Βουλής, ο κ. Παπαντωνίου έκανε ένα<br />

σύντοµο απολογισµό για ν’ αποδείξει στους “αντιπάλους” του ότι το ΧΑΑ ήταν “δικό τους παιδί”.<br />

Την προηγουµένη ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 1.745,93 µονάδες ( σ.σ. στο επίπεδο αυτό θα επέστρεφε<br />

πέντε χρόνια αργότερα, συγκεκριµένα στις 10 Οκτωβρίου του 2002). Παραθέτω χαρακτηριστικά<br />

αποσπάσµατα από την οµιλία του υπουργού:<br />

«Θέλω, όµως, πολύ συνοπτικά να υπενθυµίσω στο Σώµα τι έχουµε κάνει τα τελευταία τρία<br />

χρόνια για την εύρυθµη λειτουργία και τη σωστή ανάπτυξη και εξυγίανση του Χρηµατιστηρίου Αξιών<br />

Αθηνών.(…)<br />

(…) ‘Έχουµε ένα πλήρες νοµοθετικό πλαίσιο και η πληρότητα και η επάρκεια του πλαισίου<br />

αυτού εξηγεί την πολύ σηµαντική και θεαµατική πρόοδο που σηµειώθηκε στις συναλλαγές του<br />

Χρηµατιστηρίου.<br />

Θα δώσω τα εξής τρία στοιχεία, τα οποία παρακαλώ να συγκρατήσετε. Είναι χρήσιµα για τη<br />

συζήτηση αλλά και για τη γνώση του ελληνικού Κοινοβουλίου και ευρύτερα της κοινής γνώµης για το τι<br />

πραγµατοποιήθηκε τα τελευταία τρία χρόνια.<br />

Σ’ ό,τι αφορά τη χρηµατιστηριακή αξία όλου του όγκου των εταιρειών αυξήθηκε από δύο<br />

τρισεκατοµµύρια (2.000.000.000.000) δραχµές το 1993 σε δέκα τρισεκατοµµύρια (10.000.000.000.000)<br />

δραχµές το 1997. Υπάρχει πενταπλασιασµός και αν αφαιρεθεί ο πληθωρισµός είναι βέβαιο ότι υπάρχει<br />

περίπου τριπλασιασµός ή τετραπλασιασµός σε σταθερές πραγµατικές δραχµές.<br />

Ο όγκος των συναλλαγών αυξήθηκε από τρία δισεκατοµµύρια (3.000.000.000) δραχµές την<br />

ηµέρα το 1993 σε δεκαοκτώ δισεκατοµµύρια (18.000.000.000) δραχµές την ηµέρα το 1997. ‘Άρα και<br />

εδώ έχουµε έναν εξαπλασιασµό σε τρέχουσες τιµές, πενταπλασιασµό περίπου σε πραγµατικές τιµές,<br />

σταθερές τιµές, στη διάρκεια της τελευταίας τετραετίας.<br />

Και τέλος, ο αριθµός των εισηγµένων εταιρειών αυξήθηκε από εκατόν σαράντα το 1993 σε<br />

διακόσιες είκοσι οκτώ σήµερα. Άρα στο διάστηµα των τελευταίων τεσσάρων ετών προστέθηκαν περίπου<br />

τόσες εταιρείες, όσες υπήρχαν στο Χρηµατιστήριο σε όλες τις προηγούµενες δεκαετίες. Άρα διευρύνθηκε<br />

πολύ σηµαντικά ο αριθµός των εισηγµένων εταιρειών, άρα η συµµετοχή της ελληνικής επιχείρησης, της<br />

ελληνικής οικονοµίας, των οικονοµικών µονάδων µέσα στο παιχνίδι του Χρηµατιστηρίου για την<br />

άντληση κεφαλαίων από το Χρηµατιστήριο.<br />

Αυτά είναι σηµαντικά στοιχεία και πιστεύω ότι διαγράφουν µια πολύ θετική πορεία και<br />

προοπτική για το ελληνικό Χρηµατιστήριο.» 16<br />

Κρίµα που τότε δεν προσέξαµε δεόντως τη φράση: «Παιχνίδι του Χρηµατιστηρίου». Ώστε,<br />

λοιπόν, «παιχνίδι» θεωρούσε ο κ. Παπαντωνίου το Χρηµατιστήριο! Και παιχνίδι µακάβριο, όντως,<br />

ήταν… Απόδειξη ότι το 2002 ο ηµερήσιος τζίρος επέστρεψε στα επίπεδα του 1997!<br />

Οµολογουµένως, όµως, η οµιλία αυτή του κ. Παπαντωνίου ήταν µια απροκάλυπτη διαφήµιση<br />

του ΧΑΑ, που ήταν επόµενο, ανθρώπινο, να προσελκύσει και νέα υποψήφια θύµατα στο άντρο της<br />

Σοφοκλέους. Βέβαια, ο καηµένος ο κ. Παπαντωνίου δεν είχε ακόµη αντιληφθεί ότι το “παιδί” που<br />

ανέτρεφε, που το 1993 είχε καµιά σαρανταριά χιλιάδες κωδικούς και το 1996 έφτασε στους 200.000,<br />

16

για να ξεπεράσει τους 1.750.000 κωδικούς το 1999, ήταν ένα τέρας στον κόρφο του που θα<br />

καταβρόχθιζε όχι µόνο τους µικροµεσαίους άπειρους επενδυτές, αλλά θα επιχειρούσε να πνίξει και<br />

τον ίδιο τον “πατέρα” του. Εξ ου και η µετέπειτα φυγάδευσή του, όπως-όπως, σε άλλο Υπουργείο.<br />

∆υστυχώς όµως γι’ αυτόν, το “πλυντήριο” του ανασχηµατισµού δεν τον εξαγνίζει… Και µάλιστα,<br />

ακούστε το ανέκδοτο, τον Οκτώβριο του 1998 βραβεύτηκε από το περιοδικό “Euromoney” ως ένας<br />

από τους τρεις καλύτερους Υπουργούς οικονοµικών του κόσµου! 17 Φανταστείτε να µην ήταν ο<br />

“καλύτερος” τι θα είχαµε πάθει …<br />

−Τη ∆ευτέρα 27 Οκτωβρίου του 1997 ξεσπάει “κρίση” στο Χρηµατιστήριο του Χονγκ Κονγκ<br />

που προκαλεί πτώση και στα χρηµατιστήρια της ∆ύσης. Αυθηµερόν εκδηλώθηκαν µαζικές πωλήσεις<br />

δραχµών που έγιναν κυρίως από επενδυτές του εξωτερικού, και για τη στήριξη του εθνικού<br />

νοµίσµατος «η Τράπεζα της Ελλάδος παρενέβη διοχετεύοντας σηµαντικά ποσά συναλλάγµατος.» 18<br />

Το βράδυ της 28 ης Οκτωβρίου κορυφαίος παράγοντας του Υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας<br />

σπεύδει να καθησυχάσει το κοινό λέγοντας ότι «η πολιτική της σκληρής δραχµής αποτελεί<br />

ακρογωνιαίο λίθο της οικονοµικής µας πολιτικής και η κυβέρνηση είναι αποφασισµένη να τη στηρίξει µε<br />

κάθε µέσο.» 18 Την ηµέρα εκείνη ο Dow Jones ανέκαµψε θεαµατικά, και την εποµένη (29/10/1997) το<br />

ανοδικό “µήνυµα” προσελήφθη τόσο από τα ασιατικά όσο και τα ευρωπαϊκά χρηµατιστήρια, πλην<br />

του δικού µας! Το ΧΑΑ δεν έλεγε να σταµατήσει τον κατήφορο. Η κυβέρνηση ανησύχησε διότι η<br />

υποχώρηση των τιµών στις µετοχές θα είχε αρνητική επίπτωση στο πρόγραµµα των µετοχοποιήσεων<br />

και στην εξέλιξη της αύξησης του µετοχικού κεφαλαίου Τραπεζών και επιχειρήσεων. Θορυβηµένος ο<br />

κ. Γιάννος Παπαντωνίου λόγω και των πιέσεων εναντίον της “σκληρής δραχµής”, διεµήνυσε ότι:<br />

«∆εν υπάρχει κανείς λόγος αλλαγής της οικονοµικής µας πολιτικής. Η σταθερότητα της συναλλαγµατικής<br />

ισοτιµίας της δραχµής αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο αυτής της πολιτικής. Η κυβέρνηση είναι<br />

αποφασισµένη, όπως και στο παρελθόν, να τη στηρίζει µε κάθε µέσο.<br />

(…)Είναι φανερό ότι τα φαινόµενα αυτά δεν έχουν καµία σχέση µε τις εξελίξεις και την<br />

προοπτική της ελληνικής οικονοµίας. Βρισκόµαστε στο καλύτερο σηµείο των τελευταίων ετών. Το<br />

δηµόσιο έλλειµµα και ο πληθωρισµός έχουν πέσει στο χαµηλότερο επίπεδο της τελευταίας<br />

εικοσιπενταετίας, µε ταυτόχρονη ισχυρή ανάκαµψη της οικονοµίας». 19<br />

Πολύ σύντοµα ο ελληνικός λαός θα διαπίστωνε στην τσέπη του πόσο “ακρογωνιαίος λίθος”<br />

ήταν για τον κ. Παπαντωνίου “η σταθερότητα της συναλλαγµατικής ισοτιµίας της δραχµής”. Αλλά<br />

αυτό είναι µια µικρή λεπτοµέρεια που έχει σχέση µε την πολιτική αξιοπιστία της κυβέρνησης του κ.<br />

Σηµίτη …Άλλωστε, η “σκληρή” δραχµή υποτιµήθηκε για το “καλό” µας…<br />

Για την ιστορία να αναφέρουµε ότι το «τείχος άµυνας του εθνικού νοµίσµατος» ήταν τα υψηλά<br />

επιτόκια, που στις 31 Οκτωβρίου 1997, για δανεισµό µιας ηµέρας, «έφθασαν στο 150% στη<br />

διατραπεζική αγορά όπου το χρήµα αγοράζεται και πωλείται µεταξύ των Τραπεζών.» 20<br />

Όπως έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ την εποµένη, «Η απόφαση αυτή είχε ληφθεί µετά την επικοινωνία του<br />

διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος µε τον υπουργό Εθνικής Οικονοµίας και τον Πρωθυπουργό. Ο<br />

υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Γ. Παπαντωνίου προσερχόµενος στο Υπουργικό<br />

Συµβούλιο δήλωσε: “Είναι µια παροδική κρίση την οποία θα αντιµετωπίσουµε µε αποφασιστικότητα<br />

όπως το 1994 και µε την ίδια επιτυχία”». 20<br />

Συγχρόνως, «η κυβέρνηση δια του Πρωθυπουργού κ. Κ. Σηµίτη αλλά και του υπουργού<br />

Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Γ. Παπαντωνίου εξέφραζε την αισιοδοξία ότι η αγορά µπήκε<br />

σε πιο ήρεµα νερά» 20 Πάντως, από το περιβάλλον του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας και<br />

Οικονοµικών κ. Γ. Παπαντωνίου «διατυπώνονταν σαφείς προειδοποιήσεις ότι τα επιτόκια θα<br />

διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα όσο καιρό χρειάζεται». 20 Και πράγµατι αυτό συνέβη…<br />

Για τέτοιες θυσίες στο βωµό της «σκληρής δραχµής» µιλάµε! Σχολιάζοντας την πολιτική<br />

αυτή, µια εβδοµάδα αργότερα, «χρηµατιστηριακοί αναλυτές, δήλωσαν “απολύτως ικανοποιηµένοι από<br />

τον τρόπο που χειρίζεται το θέµα της δραχµής η Τράπεζα της Ελλάδος” και απέκλειαν πλέον τριγµούς<br />

στο µέτωπο αυτό». 21<br />

Πόσο µακριά νυχτωµένοι βρίσκονταν κι αυτοί!<br />

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ» (17/11/1997) ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας<br />

έστειλε «µηνύµατα σε πολλούς αποδέκτες». Περιγράφοντας τις προοπτικές που διαφαίνονταν για τη<br />

δραχµή την επόµενη χρονιά, εν όψει της δηµιουργίας του ευρώ τον Μάιο του 1998 και της<br />

συγκρότησης της Νοµισµατικής Ένωσης την 1/1/99, είπε πως «δεν µπορεί ποτέ να αποκλεισθεί ότι η<br />

17

δραχµή θα υποστεί νέες πιέσεις». Έδωσε όµως και το στίγµα των αντιµέτρων που θα έπαιρνε η<br />

κυβέρνηση για να αντιµετωπίσει τις πιέσεις αυτές λέγοντας: «Πρέπει να είµαστε έτοιµοι. ∆εν θα<br />

διστάσουµε να αυξάνουµε τα επιτόκια όταν χρειάζεται».<br />

Βαθµολογήστε τώρα, έστω και κατόπιν εορτής, την “αξιοπιστία” και την<br />

“αποτελεσµατικότητα” της οικονοµικής πολιτικής του πρώην “τσάρου της οικονοµίας” και της<br />

“σοσιαλιστικής” µας κυβέρνησης! Έχει άραγε κανείς υπολογίσει τι στοίχισε στον Έλληνα<br />

φορολογούµενο η πολιτική της σκληρής δραχµής µέχρι να καταλάβει η κυβέρνηση Σηµίτη ότι έπρεπε<br />

να την υποτιµήσει;<br />

Στην ίδια συνέντευξη, πιστός στις παρεµβάσεις του για διαφήµιση-στήριξη του ΧΑΑ, ο κ.<br />

Παπαντωνίου παραπλάνησε για άλλη µια φορά τους επενδυτές.<br />

«Όταν µάλιστα ερωτάται από τα “ΝΕΑ” για το τι συνιστά στους επενδυτές που βλέπουν τις<br />

τελευταίες εβδοµάδες τον Γενικό ∆είκτη Τιµών να υποχωρεί, λέει:<br />

“Τους συνιστώ µεγάλη ψυχραιµία. Η πεποίθησή µου είναι ότι η προοπτική του Χρηµατιστηρίου<br />

είναι πολύ θετική και γι’ αυτό να µην παρασύρονται από προσφορές υψηλών επιτοκίων, διότι τα υψηλά<br />

επιτόκια δεν θα κρατήσουν πολύ”.(…)<br />

Τονίζει όµως ότι “το βασικό εργαλείο για να ανακάµψει το Χρηµατιστήριο θα είναι η γρήγορη<br />

εξοµάλυνση της τραπεζικής αγοράς και η µείωση των πολύ υψηλών σηµερινών επιτοκίων”.<br />

Και συµπληρώνει: “Όταν γίνει αυτό και είναι θέµα ηµερών, ή ολίγων ηµερών, πιστεύω ότι το<br />

Χρηµατιστήριο θα πάρει την ανάσα, για την οποία µιλάµε”.» 22<br />

Από το 1997, λοιπόν, ο κ. Παπαντωνίου επέσειε το µπαµπούλα της τάχατες “επικείµενης”<br />

πτώσης των τραπεζικών επιτοκίων – θέµα ηµερών, ή ολίγων ηµερών! – για να δελεάσει, ή µάλλον να<br />

εκµαυλίσει ανυποψίαστους επενδυτές στο ΧΑΑ. Να υπενθυµίσω εδώ ότι η πολυδιαφηµισµένη µείωση<br />

των επιτοκίων άρχισε δειλά-δειλά δυο χρόνια αργότερα, στις 15 ∆εκεµβρίου 1999, όταν είχε πλέον<br />

συντελεστεί το Έγκληµα στη Σοφοκλέους. Οι αρχιτέκτονες της καταλήστευσης του λαού – ντόπιοι<br />

και ξένοι – είχαν φροντίσει ώστε η Σοφοκλέους να έχει πιάσει “οροφή” πριν από την έναρξη της<br />

σταδιακής µείωσης των επιτοκίων.<br />

Έτσι, οι επενδυτές-θύµατα, αναµένοντας την πραγµατική πτώση των επιτοκίων και την ως<br />

εκ τούτου, τάχα, αθρόα προσέλευση καινούργιων προσκυνητών στο “ναό” του χρήµατος – πράγµα<br />

που, όπως ήθελε το παραµύθι, θα επανέφερε το ∆είκτη στα ψηλά και ψηλότερα επίπεδα – δεν<br />

πούλησαν τις µετοχές τους ώστε να απεγκλωβιστούν έστω µε µικρότερες ζηµιές. Ο κυρ-Ανέστης, η<br />

κυρ-Αγαθή, ο µπάρµπα Γιώργης, σκέφτηκαν: «Αν είχαµε ένα οικόπεδο δίπλα από κάτι χωράφια στα<br />

οποία η κυβέρνηση µας είχε υποσχεθεί ότι θα γινόταν πολιτιστικό πάρκο, θα το πουλούσαµε υπό το<br />

κράτος πανικού λιγότερο απ’ όσο το είχαµε αγοράσει ή θα περιµέναµε την αναβάθµιση της περιοχής για<br />

να πιάσει και το οικόπεδό µας καλύτερη τιµή; Προφανώς θα περιµέναµε.»<br />

Αντιστάθηκαν, λοιπόν, στον πανικό και δεν πούλησαν. Όµως, αλίµονο, βαβαί, παπαί! Οποία<br />

συµφορά! Αντί για το “πάρκο” που τους είχαν υποσχεθεί, τα πέριξ χωράφια έγιναν στη συνέχεια<br />

χωµατερή, κοινώς χαβούζα, και κατέρρευσε η αξία του οικοπέδου τους! Τώρα δεν θέλει κανείς ν’<br />

αγοράσει το οικόπεδό τους… Ποιος φταίει, λοιπόν, για το έγκληµα; Ο κυρ-Ανέστης, η κυρ-Αγαθή, ο<br />

µπάρµπα Γιώργης που ξεγελάστηκαν µε τις ψεύτικες υποσχέσεις της κυβέρνησής τους ή η ίδια η<br />

κυβέρνηση που δολίως, ή έστω αφελώς, τους εξαπάτησε;<br />

Αυτά τα λίγα, για να µη ρίχνουµε όλο το φταίξιµο στους εαυτούς µας και χάνουµε την<br />

αυτοεκτίµηση – όσοι από µας έχουµε µάθει ν’ αναλαµβάνουµε ευθαρσώς τις ευθύνες µας – αλλά και<br />

για απάντηση στο “σοσιαλιστή” Πρωθυπουργό µας, που όψιµα τάχα λυπήθηκε που δεν προσέξαµε…<br />

Όσο για την “άνοδο” που θα ερχόταν τάχα µε την πτώση των επιτοκίων, θα θυµάστε βέβαια<br />

το κωµικοτραγικό: κάθε φορά που ο κ. Παπαδήµος έριχνε τα επιτόκια – ω της γκαντεµιάς! – ο<br />

∆είκτης του ΧΑΑ έπεφτε εντυπωσιακά αντί ν’ ανεβαίνει! Καλά, εδώ µιλάµε για πολλή γκίνια και για<br />

µυστήρια πράγµατα, που µόνο µε τη µεταφυσική µπορεί να εξηγηθούν. Οι εγκέφαλοι της Μεγάλης<br />

Ληστείας – αρχιερείς του Μαµµωνά – πρέπει να έχουν διαβολικό χιούµορ, εκτός από τις άλλες<br />

“οργανωτικές” της ληστρικής επιδροµής ικανότητές τους.<br />

−Μετά την υποτίµηση της δραχµής, Σάββατο 14 Μαρτίου του 1998, η χρηµαταγορά είχε<br />

εισέλθει δυναµικά σε ανοδική τροχιά. Οι τιµές των µετοχών είχαν πάρει φόρα και µέσα σε 9<br />

συνεδριάσεις ο δείκτης είχε αυξηθεί κατά 413,63 µονάδες.<br />

18

Στις 27 Μαρτίου 1998 το Χρηµατιστήριο Αθηνών κατέκτησε ένα νέο ιστορικό ρεκόρ. Ο<br />

Γενικός ∆είκτης έκλεισε στις 2.063,32 µονάδες. Στο θέµα αυτό είχε αναφερθεί και ο κ. Γιάννος<br />

Παπαντωνίου, µετά το Υπουργικό Συµβούλιο της ηµέρας εκείνης. ∆ήλωσε χαρακτηριστικά: «Τις<br />

τελευταίες δέκα ηµέρες εισέρευσαν στη χώρα µας περίπου 3,5 δισ. δολάρια, ως αποτέλεσµα της αλλαγής<br />

της ισοτιµίας». Και συµπλήρωσε: «Υπάρχει µια αύξηση της τάξης του 30% στο Χρηµατιστήριο και<br />

υπερβαίνουµε πλέον το όριο των 2.000 µονάδων.»<br />

Aναφέρθηκε επίσης στην ανατίµηση της δραχµής κατά 3% σε σχέση µε τη νέα ισοτιµία της<br />

“Αυτό είναι δείγµα της εµπιστοσύνης των αγορών στη νέα αυτή ισοτιµία”, τόνισε ο κ. Παπαντωνίου.» 23<br />

Η επιχειρηµατολογία του κ. Παπαντωνίου και η διαφήµιση της υποτίµησης της δραχµής και<br />

της ανόδου του χρηµατιστηριακού δείκτη ήταν βέβαια εκ του πονηρού. ∆ιότι “η εµπιστοσύνη των<br />

αγορών” ήταν απλά ένα συνηθισµένο παιχνίδι των αετονύχηδων που καραδοκούν για κάτι τέτοιες<br />

ειδήσεις ώστε να διαµορφώσουν τάσεις στην αγορά και να αποκοµίσουν γρήγορα κέρδη. Απόδειξη<br />

είναι ότι ένα µήνα αργότερα, όταν κυκλοφόρησαν φήµες για περαιτέρω υποτίµηση της δραχµής,<br />

εκλήφθηκαν ως άσχηµο νέο και αφορµή για µετατροπή δραχµών σε συνάλλαγµα και αλλοπρόσαλλα<br />

χρηµατιστηριακά παιχνίδια! Ιδού η µαρτυρία:<br />

«Οι µετοχές στην αρχή υποχωρούσαν σε ποσοστό µέχρι και 4%. Όµως ξαφνικά, εµφανίστηκαν<br />

αγοραστές και ο δείκτης τινάχθηκε προς τα πάνω.<br />

“Παιχνίδι” µε τις φήµες για τις ισοτιµίες γίνεται στην αγορά, ενώ οι αποταµιευτές και οι<br />

επιχειρήσεις µετατρέπουν σε συνάλλαγµα τις καταθέσεις τους και σε δραχµές τα συναλλαγµατικά δάνειά<br />

τους. Το Χρηµατιστήριο από την άλλη πλευρά έχει γίνει ασανσέρ που ανεβοκατεβαίνει ανάλογα µε την<br />

κατεύθυνση που παίρνουν οι φήµες. Τη ∆ευτέρα µε τη βουτιά του 7% έφτασε στο “υπόγειο” ενώ χθες<br />

έφθασε στο “ρετιρέ” µε άνοδο 6,31%.» 24<br />

Όσο για τη “χρησιµότητα” της υποτίµησης, για την οποία o κ. Παπαντωνίου µέχρι πρότινος<br />

ορκιζόταν πως δεν πρόκειται να γίνει – «Όχι υποτίµηση, ανεξαρτήτως πιέσεων και ύψους επιτοκίων»<br />

είχε εισηγηθεί από το 1994 στον Ανδρέα Παπανδρέου 25 – να τι είχε πει και ο πρόεδρος της Alpha<br />

Τράπεζας Πίστεως κ. Ι. Κωστόπουλος, µόλις δυο εβδοµάδες πριν πραγµατοποιηθεί:<br />

«∆εν πρόκειται να γίνει υποτίµηση της δραχµής όπως γράφουν µερικοί εκ του πονηρού<br />

αναλυτές! Είναι ό,τι χειρότερο θα µπορούσε να συµβεί για την οικονοµία. ∆εν θα µας ωφελούσε σε<br />

τίποτε. Μην κοιτάτε την Ιταλία που υποτίµησε πριν από λίγα χρόνια το νόµισµά της. Η Ιταλία είναι<br />

µεγάλη παραγωγός και έχει πολλά προϊόντα προς εξαγωγή. Εµείς τι θα πουλήσουµε; Αντίθετα θα<br />

χάσουµε πολλαπλάσια από τις εισαγωγές που θα ακριβύνουν». 26<br />

Εκ του “πονηρού”, λοιπόν, ήταν οι φήµες για δήθεν υποτίµηση της δραχµής, και εκ του …<br />

“αγαθού” η ίδια η υποτίµηση που επακολούθησε, πιάνοντας όλους τους αγαθούς Έλληνες στον ύπνο<br />

και παρασύροντάς τους στο Χρηµατιστήριο, που άρπαξε την ευκαιρία για εκτόξευση! Οι<br />

αετονύχηδες, βέβαια, όπως πάντα, γνώριζαν το “µυστικό” και έκαναν τις ενδεδειγµένες κινήσεις για<br />

να κερδοσκοπήσουν. Όσο για τις επιπτώσεις της υποτίµησης στην οικονοµία, αυτές τις καταλαβαίνει<br />

ο καθένας που διαθέτει κοινό νου. Να τι έγραφε ο κ. Νίκος Νικολάου στα ΝΕΑ:<br />

«Η χαµένη αξιοπιστία της οικονοµικής πολιτικής της κυβερνήσεως προφανώς και δεν<br />

ανακτάται µε την υποβάθµιση της σηµασίας των όσων δραµατικών συνέβησαν το Σάββατο. Η δραχµή<br />

υποτιµήθηκε και όλοι οι Έλληνες πολίτες, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, έγιναν πτωχότεροι.<br />

(…)<br />

Όµως οι εισοδηµατικές απώλειες των πολιτών από την υποτίµηση είναι επίσης δεδοµένες. Και<br />

δεν είναι σωστό η κυβέρνηση να το αποκρύπτει και ο Πρωθυπουργός και ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας να προβαίνουν σε διαγγέλµατα και ανακοινώσεις και να µη λένε καν τη λέξη της<br />

υποτίµησης. Και ούτε λίγο ούτε πολύ, να παρουσιάζεται αυτό το σκληρό και οδυνηρό µέτρο σαν εθνική<br />

νίκη! Λίγη σεµνότητα δεν θα έβλαπτε!» 27<br />

Πού να βρεθεί η σεµνότητα σε τούτο τον τόπο… Είναι κι αυτή είδος υπό εξαφάνιση.−∆υο<br />

εβδοµάδες αργότερα, στην οµιλία του µε την οποία ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του 5 ου ∆ιεθνούς<br />

Οικονοµικού Φόρουµ στη Θεσσαλονίκη – κατά τη διάρκεια των οποίων είχαν απειληθεί επεισόδια<br />

από εργαζοµένους – ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου αναφερόµενος στην υποτίµηση της δραχµής είπε ότι<br />

ήταν «η πιο δύσκολη και προγραµµατισµένη κίνηση που έκανα και δικαιώθηκα από τα γεγονότα».<br />

Από ποια γεγονότα όµως δικαιώθηκε; Ο υπουργός ανέφερε ότι «στο σύντοµο διάστηµα των<br />

δέκα ηµερών από την ανακοίνωση της συµµετοχής στον µηχανισµό ισοτιµιών τα µακροπρόθεσµα<br />

19

επιτόκια υποχώρησαν κατά 2,5%, τα συναλλαγµατικά διαθέσιµα ενισχύθηκαν κατά 3,6 δισ. και οι τιµές<br />

των µετοχών παρουσίασαν άνοδο της τάξης του 29%.» 28<br />

Όπως βλέπετε, “οι τιµές των µετοχών” για τον κ. Παπαντωνίου ήταν ουσιαστικός παράγοντας<br />

της ελληνικής οικονοµίας, ασχέτως αν, όπως η θλιβερή πραγµατικότητα θα αποδείκνυε αργότερα,<br />

αυτές ήταν χειραγωγούµενες, δηλαδή τιµές χωρίς αντίκρισµα, που δεν είχαν καµία σχέση µε την<br />

ευρωστία και την κερδοφορία των επιχειρήσεων.<br />

Ήταν όµως απαραίτητη η συµµετοχή της Ελλάδας τότε στο Μηχανισµό Συναλλαγµατικών<br />

Ισοτιµιών, πράγµα που είχε σαν συνέπεια την υποτίµηση; Να τι είχε γράψει ο κ. Νίκος Νικολάου στο<br />

ΒΗΜΑ λίγες µέρες µετά την υποτίµηση:<br />

«Έχει αναπτυχθεί µια ολόκληρη µυθολογία γύρω από τους λόγους που ανάγκασαν την<br />

κυβέρνηση να πάρει τη σκληρή απόφαση για υποτίµηση του εθνικού νοµίσµατος. Προφανώς υφαίνεται<br />

ένας ολόκληρος ιστός για να αποκρυβεί η αλήθεια και για τις αιτίες και για τις επιδιώξεις. Π.χ. στο<br />

πλαίσιο της µυθολογίας αυτής οι κυβερνητικοί παράγοντες µεταθέτουν όλο το βάρος της πολιτικής στην<br />

ένταξή µας στον Μηχανισµό Συναλλαγµατικών Ισοτιµιών προσπαθώντας να µας πείσουν ότι η δραχµή<br />

υποτιµήθηκε ακριβώς για να εισέλθουµε στον ΜΣΙ, που είναι ο προθάλαµος του ευρώ.(…)<br />

Ουδέν αναληθέστερον! (…) Ο διοικητής µάλιστα της Τράπεζας της Ελλάδος µήνες τώρα όταν<br />

ερωτάτο αν η ένταξή µας στον ΜΣΙ θα συνοδευτεί από υποτίµηση απαντούσε κατηγορηµατικά ότι<br />

σύµφωνα µε ερµηνεία της Συνθήκης του Μάαστριχτ που έχει γίνει µε πρωτοβουλία της Βρετανίας δεν<br />

προαπαιτείται η ένταξη στον ΜΣΙ για συµµετοχή στην τρίτη φάση της ΟΝΕ.(…)<br />

Εν πάση περιπτώσει η ουσία, την οποία δεν αποτολµά να πει η κυβέρνηση, είναι ότι η<br />

υποτίµηση έγινε υπό το κράτος της ισχυρής πίεσης εναντίον της δραχµής από τους ξένους επενδυτές και<br />

της αδυναµίας της Τράπεζας της Ελλάδος να υπερασπίσει την παλαιά ισοτιµία µε τα συναλλαγµατικά<br />

διαθέσιµα που είχε. ∆εν είναι αλήθεια λοιπόν ότι η υποτίµηση ήταν δική µας επιλογή στην οποία δήθεν<br />

καταλήξαµε για να εισέλθουµε σίγουρα στην ΟΝΕ. ∆ηλαδή αν ο πληθωρισµός και τα ελλείµµατα<br />

πορεύονταν σύµφωνα µε τις κοινοτικές προδιαγραφές θα χρειαζόταν η υποτίµηση για να µετάσχουµε<br />

στην ΟΝΕ; Προφανώς όχι!» 29<br />

Αυτά τα λίγα όσον αφορά το µεγάλο “επίτευγµα” της υποτίµησης!<br />

Όµως αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο κ. Παπαντωνίου θα παρουσίαζε µια αποτυχία της<br />

οικονοµικής του πολιτικής, που ήταν βέβαια και πολιτική του κ. Σηµίτη, σαν επιτυχία. Στο έκτακτο<br />

Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της 2ας Μαΐου 1998, όπου έγινε η τελική επιλογή των χωρών-µελών της Ε.Ε.<br />

που θα συµµετείχαν άµεσα στην έναρξη της τρίτης φάσης της Οικονοµικής και Νοµισµατικής<br />

Ένωσης (ΟΝΕ) – χρησιµοποιώντας το ευρώ υπό την λογιστική του µορφή από 1 ης Ιανουαρίου 1999 –<br />

η Ελλάδα ήταν το µόνο µέλος που αποκλείστηκε. Ήθελε να συµµετάσχει αλλά δεν µπόρεσε διότι δεν<br />

εκπλήρωνε τα δηµοσιονοµικά κριτήρια. Έπρεπε να περιµένει µέχρι την 1 η Ιανουαρίου του 2001 για να<br />

εισέλθει στο “νυµφώνα”… Κι όµως, η κυβέρνηση παρουσίασε αυτή την ήττα της Ελλάδας σαν νίκη.<br />

Προέβαλε την αποτυχία σαν επιτυχία!<br />

Ο κ. Παπαντωνίου, µάλιστα, είπε πως «όλοι οι οµόλογοί του στο Eco/Fin συνεχάρησαν την<br />

ελληνική κυβέρνηση για την οικονοµική επίδοσή της και την προσέγγισή της στα κριτήρια συγκλίσεως<br />

του Μάαστριχτ.»! 30 Ο υπουργός είπε ακόµη ότι «Η πανηγυρική αναγνώριση από την Ευρώπη ότι η<br />

Ελλάδα θα είναι σε δύο χρόνια το 12 ο µέλος της ΟΝΕ µας έδωσε νέα ορµή ως κυβέρνηση». Και<br />

πρόσθεσε ότι τώρα «εµείς µε τη συνέχεια και συνέπεια στην πολιτική µας πρέπει να ανταποκριθούµε<br />

στις θετικές προσδοκίες όλων των αγορών για την ελληνική οικονοµία». 31<br />

Εξάλλου, «Ο ίδιος ο κ. Κ. Σηµίτης, συγχαίροντας το υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας, είπε ότι η<br />

δήλωση των “14” αποτελεί αναγνώριση της εικόνας που κατέκτησε η χώρα και συµµερίστηκε την<br />

άποψη του Γιάννου Παπαντωνίου ότι η Ελλάδα χρίστηκε “12 ο µέλος” της ΟΝΕ.<br />

(…) Πρόσθεσε ακόµη ότι µε την ΟΝΕ θα υπάρξουν µεταφορές κεφαλαίων, επενδύσεις<br />

κεφαλαίων στην Ελλάδα, απασχόληση, µείωση επιτοκίων, το “καλάθι της νοικοκυράς θα είναι<br />

φθηνότερο”, όπως είπε χαρακτηριστικά.» 32<br />

Όνειρα εαρινής νυκτός! ∆υο χρόνια µετά την είσοδό µας στην ΟΝΕ, τα ξένα κεφάλαια<br />

συνεχίζουν να µας προσπερνάνε αδιάφορα, ενώ ο πληθωρισµός στη χώρα µας είναι σχεδόν<br />

διπλάσιος του µέσου κοινοτικού. Για τόοοση φτήνια µιλάµε!<br />

Όµως, άλλοι αλλιώς είδαν τότε την “αναγνώριση” αυτή και δεν ένιωσαν την ανάγκη για να<br />

πανηγυρίσουν. Να τι έγραφε ο Ριχάρδος Σωµερίτης στο ΒΗΜΑ για το θέµα:<br />

20

«Η απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από τα περίφηµα “κριτήρια” παραµένει µεγάλη. Για να<br />

καλυφθεί µελλοντικά χρειάζονται και νέες προσπάθειες, νέες θυσίες.(…) Εφόσον ο πρώτος στόχος της<br />

χώρας µας είναι το ευρώ, η καθυστέρηση σηµαίνει ήττα. Το προσπαθήσαµε και δεν το πετύχαµε. Η<br />

Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία το προσπάθησαν επίσης, ξεκινώντας από ανάλογες µε τις δικές µας<br />

καταστάσεις, και πέτυχαν εντυπωσιακά αποτελέσµατα. Αυτό σηµαίνει ότι δεν φταίνε τα κριτήρια αλλά<br />

εµείς. Θα έπρεπε να το αποδεχτούµε σαν γεγονός, να το αναλύσουµε, να προσπαθήσουµε να<br />

καταλάβουµε γιατί, µόνοι εµείς, αποτύχαµε πλήρως.» 33<br />

Να και µια κριτική από το Συνασπισµό: «Ως διπλή αποτυχία της οικονοµικής πολιτικής της<br />

κυβέρνησης χαρακτήρισε ο πρόεδρος του Συνασπισµού κ. Νίκος Κωνσταντόπουλος τον αποκλεισµό σ’<br />

αυτή τη φάση της χώρας µας από την ΟΝΕ καθώς δεν κατόρθωσε να βάλει την Ελλάδα στην πρώτη<br />

οµάδα του ευρώ, ενώ µε τα µέτρα που πήρε προκάλεσε εξουθενωτικές πιέσεις στους εργαζόµενους και<br />

στα λαϊκά στρώµατα.» 34<br />

Ένα µήνα νωρίτερα, ο κ. Γιώργος Π. Ζανιάς, αναπληρωτής καθηγητής του Οικονοµικού<br />

Πανεπιστηµίου Αθηνών, σε άρθρο του στο ΒΗΜΑ, µε τον τίτλο «Η µοναξιά του... πυθµένα», είχε<br />

γράψει µεταξύ άλλων: «Η δηµοσίευση των εκθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού<br />

Νοµισµατικού Ινστιτούτου αυτή την εβδοµάδα επισηµοποίησε ακόµη µια αρνητική πρωτιά της Ελλάδας,<br />

η οποία δεν είναι άλλη από το ότι είµαστε η µοναδική χώρα η οποία δεν ικανοποίησε τα κριτήρια του<br />

Μάαστριχτ για ένταξη στην ΟΝΕ. Μάλιστα η πρωτιά αυτή γίνεται πιο σηµαντική από το γεγονός ότι δεν<br />

ικανοποιήσαµε κανένα από τα κριτήρια.(…)<br />

Γιατί µόνο εµείς;(…)» 35<br />

Αυτό είναι το ερώτηµα. Γιατί να είµαστε πάντα ουραγοί; Η απάντηση βέβαια είναι προφανής,<br />

όπως – κακά τα ψέµατα – προφανέστατο είναι και το κόµπλεξ κατωτερότητας που µας διακατέχει<br />

έναντι των Ευρωπαίων. Είµαστε ξελιγωµένοι για ένα χτύπηµα στην πλάτη από δαύτους, έστω κι αν<br />

είναι υποκριτικό ή απλά διπλωµατικό, για να νιώσουµε κι εµείς σπουδαίοι. Γιατί λοιπόν να είµαστε<br />

τόσο ευρω-λιγούρηδες; Αλλά αυτό είναι θέµα ψυχολόγων, κοινωνιολόγων, εθνολόγων και ιστορικών<br />

να το απαντήσουν. Ή µήπως εµπίπτει στα όρια της µεταφυσικής και χρειαζόµαστε<br />

κανένα…πανεθνικό εξορκισµό για να συνέλθουµε;<br />

− Στις 12/05/1998, ο κ. Γ. Παπαντωνίου, µιλώντας στην ηµερίδα που διοργάνωσε το Ίδρυµα<br />

Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών µε θέµα “Η αποµυθοποίηση της αποκρατικοποίησης”,<br />

«εµφανίστηκε αισιόδοξος µεν για την επίτευξη των ονοµαστικών κριτηρίων, απαισιόδοξος, όµως, για το<br />

“αύριο” της ελληνικής οικονοµίας. Συγκεκριµένα δήλωσε: “Όσο περνάνε οι µήνες µειώνεται ο βαθµός<br />

ανησυχίας µου” για το εάν θα ενταχθεί η Ελλάδα στην ΟΝΕ, αλλά “αυξάνεται ο βαθµός ανησυχίας για<br />

τα οφέλη µας γιατί υπάρχει έλλειµµα ανταγωνιστικότητας. Οι επιχειρήσεις πρέπει να γίνουν ισχυρότερες<br />

και µεγαλύτερες”.» 36<br />

Είναι γεγονός ότι ο κ. Παπαντωνίου άφηνε πότε-πότε κάποιες αλήθειες να ξεφεύγουν από τα<br />

χείλη του…Γνώριζε τα κουσούρια µας και ανησυχούσε τώρα για τα οφέλη µας από την ένταξη στην<br />

ΟΝΕ! Και νόµισε ότι θα έκανε τις ελληνικές επιχειρήσεις πιο ανταγωνιστικές µε την αφαίµαξη του<br />

ελληνικού λαού µέσω του Χρηµατιστηρίου…<br />

Για το ίδιο θέµα λίγες µέρες νωρίτερα, ο κ. Νίκος Χριστοδουλάκης, τότε υφυπουργός και νυν<br />

υπουργός Οικονοµικών., είχε πει: «Με το ενιαίο νόµισµα, που θα αποτελεί πλέον το αποκλειστικό µέσο<br />

των συναλλαγών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα υπάρξουν σηµαντικά οφέλη για την ανταγωνιστικότητα<br />

των επιχειρήσεων, την απασχόληση του ανθρώπινου δυναµικού και τις δυνατότητες των<br />

καταναλωτών.» 37<br />

Ώστε λοιπόν αυτό που έφταιγε µέχρι τώρα για τα µαύρα χάλια µας ήταν το ότι δεν είχαµε το<br />

ευρώ! Μα κανένας από τους Ευρωπαίους δεν το είχε. ∆ηλαδή δεν έφταιγε η ανικανότητά µας, η<br />

ανευθυνότητά µας, η προχειρότητα, η τεµπελιά, η διαφθορά, η έλλειψη συλλογικής συνείδησης, η<br />

αναξιοπιστία και αναποτελεσµατικότητα της οικονοµικής πολιτικής των κυβερνήσεών µας, οι<br />

πελατειακές σχέσεις, ο κρατικισµός, ο υδροκεφαλισµός και οι σπατάλες του ∆ηµοσίου τοµέα, η<br />

ανοργανωσιά µας, η έλλειψη επαγγελµατισµού και ευσυνειδησίας από την πλευρά εργοδοτών και<br />

εργαζοµένων, η άκρατη και παράνοµη κερδοσκοπία, η έλλειψη σωστού προγραµµατισµού, ο<br />

παραγκωνισµός των ικανών και έντιµων Ελλήνων και η επιβράβευση των φαύλων, το<br />

“γρηγορόσηµο”, ο συβαριτισµός µας, και γενικά όλες οι απαξίες που µας χαρακτηρίζουν σα λαό και<br />

σαν κράτος; Όλα αυτά ως δια µαγείας θα έπαυαν να υπάρχουν και θα ευηµερούσαµε µε το που θα<br />

21

παίρναµε το ευρώ στα χέρια µας! Αυτά µας είπε ο κ. Χριστοδουλάκης, και τα είχαν επαναλάβει ο κ.<br />

Παπαντωνίου και ο κ. Σηµίτης µαζί µε όλους τους “παπαγάλους” που είχαν αναλάβει την εκστρατεία<br />

της παραπληροφόρησης του Ελληνικού λαού ώστε να µας εκµαυλίσουν στο ΧΑΑ για να µας<br />

καταληστέψουν…<br />

Ποιο ήταν όµως το κλίµα στο Χρηµατιστήριο εκείνη την εποχή; Οι φήµες για την αποτυχία της<br />

Ελλάδας να ικανοποιήσει τα κριτήρια του Μάαστριχτ, που είχαν κυκλοφορήσει λίγες µέρες πριν από<br />

τη σύνοδο στις Βρυξέλλες, µαζί µε τη «διαφαινόµενη πρόθεση της κυβέρνησης να µεταθέσει την<br />

πώληση της Εµπορικής Τράπεζας και η δυστοκία στο ζήτηµα της Ιονικής» 38 χάλασαν το κλίµα και<br />

“έπληξαν” τη Σοφοκλέους. Είχε έλθει το “πλήρωµα του χρόνου” για την ευφορία της υποτίµησης να<br />

καταλαγιάσει και πάλι, και ο Γενικός ∆είκτης του ΧΑΑ την Παρασκευή (24/04/1998) – ύστερα από<br />

10 συνεχείς ανοδικές συνεδριάσεις – έκανε βουτιά κλείνοντας µε πτώση 5,52% στις 2.473,98<br />

µονάδες.<br />

Χαρακτηριστικά ο τότε πρόεδρος του Συνδέσµου των Μελών του Χρηµατιστηρίου Αθηνών κ.<br />

Παναγιώτης Κονταλέξης είπε στα «ΝΕΑ»: «Η αγορά περίµενε εδώ και πολλές ηµέρες µία διόρθωση.<br />

∆εν πρόκειται για κάτι δυσάρεστο, εφόσον οι επενδυτές αποβλέπουν σε µακροπρόθεσµα και σταθερά<br />

κέρδη. (…)» 38<br />

Βέεβαια! Ο κ. Κονταλέξης γνώριζε τι έλεγε! Οι άπειροι επενδυτές αποβλέπουν σε<br />

µακροχρόνια και αβέβαια κέρδη, ενώ οι παίκτες και αεριτζήδες σε βραχυχρόνια και σίγουρα. Το<br />

µάθαµε αυτό, και µας κόστισε τον ιδρώτα µιας ζωής…<br />

Στην επόµενη συνεδρίαση, ∆ευτέρα, 27/04/1998, το Χρηµατιστήριο έκανε νέα µεγαλύτερη<br />

βουτιά κατά 7%. Ο Γενικός ∆είκτης υποχώρησε στις 2.300,71 µονάδες. Η απαισιόδοξη φηµολογία<br />

είχε ενταθεί και κάτι τέτοιες “ευκαιρίες” οι κερδοσκόποι – lobbies – δεν τις αφήνουν να πάνε<br />

χαµένες… Πρέπει πάση θυσία να δίνεται υπόσταση στο χρηµατιστηριακό τζόγο, νάχουν και οι<br />

“αναλυτές” κάτι να λένε – πού οφείλεται τάχα η πτώση, πού οφείλεται η άνοδος κ.λπ.. Άνθρωποι είναι<br />

κι αυτοί. Για ελάτε στη θέση τους. Τι να πουν; “Εδώ Σοφοκλέους Καζίνο”; ∆ε λέγονται αυτά τα<br />

πράγµατα δηµοσίως!<br />

Και για να µη νοµίσετε ότι υπερβάλλω, την εποµένη (28/04/1998) ο Γ.∆. του ΧΑΑ, αφού<br />

συνέχισε στην αρχή τη βουτιά στις 2.202,85 µονάδες, έκλεισε στη συνέχεια στις 2.445,80 µονάδες<br />

καταγράφοντας κέρδη 145,09 µονάδων ή ποσοστό 6,31%. Τόσο κράτησε ο “προβληµατισµός” των<br />

“επενδυτών” (παικτών) για τη φήµη του αποκλεισµού της Ελλάδας από τη συµµετοχή στην «πρώτη<br />

ταχύτητα» του ευρώ µαζί µε τους “11” εταίρους της και για τα άλλα σενάρια! Έτσι, στα καλά<br />

καθούµενα, ο ενθουσιασµός τους αποκαταστάθηκε!<br />

Ποιος λοιπόν και µε ποιο τρόπο διαµορφώνει τις τάσεις στην αγορά; Προφανώς εκείνοι οι<br />

παράγοντες – ντόπιοι και ξένοι – που µε φηµολογίες, εσωτερική πληροφόρηση, συντονισµένα κόλπα<br />

και µπόλικο “αέρα” σαρώνουν καθηµερινά τις οικονοµίες των ανυποψίαστων µικροεπενδυτών….<br />

Το πανηγύρι στο ΧΑΑ συνεχίστηκε και την εποµένη (29/04/1998), στέλνοντας το Γ.∆. στις<br />

2.511,56 µονάδες, σηµειώνοντας κέρδη 2,69%. Το ίδιο τροπάριο “ψάλθηκε” και για τρίτη µέρα<br />

(30/04/1998), όπου ο Γενικός ∆είκτης έκλεισε στις 2.621,44 µονάδες, σηµειώνοντας νέα<br />

εντυπωσιακά κέρδη 109,88 µονάδων ή ποσοστό 4,37% .<br />

Και για να επαληθευτεί το ρητό που λέει “κάθε θαύµα τρεις ηµέρες”, η πρώτη συνεδρίαση της<br />

εβδοµάδας, µετά τη “νίκη” της κυβέρνησης στις Βρυξέλλες (02/05/1998), έκλεισε αρνητικά, αφού<br />

βεβαίως είχε ξεκινήσει µε άνοδο της τάξης του 4% και τις µετοχές των τραπεζών να κερδίζουν 8%,<br />

το ανώτατο επιτρεπόµενο όριο. Η “πατέντα” ήταν πλέον οφθαλµοφανής! Το κόλπο προκλητικά<br />

επαναλαµβανόµενο. Μόνο που οι αρµόδιοι “φύλακες” εθελοτυφλούσαν και σιωπούσαν… Έτσι, για<br />

µια ακόµη φορά η Σοφοκλέους είχε µπει σε πτωτική τροχιά. Μια εβδοµάδα αργότερα (11/05/1998)<br />

ο Γ.∆. είχε κατέβει στις 2.385,15 µονάδες, ενώ ο ∆είκτης FTSE/ASE 20, είχε διαµορφωθεί στις<br />

1.401,82 µονάδες. Εκεί τα lobbies έκριναν σκόπιµο να ρίξουν το σύνθηµα για αγορές,<br />

επικουρούµενοι και από τα “παπαγαλάκια” που την εποµένη θα έγραφαν: «Ψωνίζουν τώρα φθηνά<br />

στη Σοφοκλέους»!<br />

Πόσο “φθηνά”; Αυτό θα το καταλάβουµε αν συγκρίνουµε τα νούµερα αυτά µε τις τιµές των<br />

ίδιων δεικτών τέσσερα χρόνια αργότερα. Στις 15 Απριλίου 2002, ο Γ.∆. του ΧΑΑ είχε<br />

καταποντιστεί στις 2.167, 45 µονάδες και ο FTSE/ASE 20 στις 1.137,30 µονάδες! Όµως, ενώ<br />

όλοι πίστευαν πως εκεί ήταν ο πάτος, κάποιοι “αναλυτές”, ντόπιοι και ξένοι, µας έλεγαν ότι πολλές<br />

µετοχές, µάλιστα και τραπεζικές, ήταν ακόµη ακριβές! Και αφού οι µετοχές ήταν ακόµη<br />

22

“ακριβές”, οι συνήθεις ύποπτοι δούλεψαν φιλότιµα για να τις φέρουν στα ίσα τους! Έτσι, στις<br />

12/03/2003 είχαν καταφέρει να προσγειώσουν τον µεν Γ.∆. στις 1.477,91 µονάδες, τον δε αφιλότιµο<br />

∆είκτη των βαριών χαρτιών FTSE/ASE στις 716,30 µονάδες! Πρόκειται για το άκρον άπατον της<br />

χρηµατιστηριακής απαξίας γενικώς;<br />

−Για να µην πολυλογώ, τον καιρό εκείνο (Μάιο του 1998) οι κατιούσες του Γ.∆. διαδέχονταν<br />

τις ανιούσες, και τούµπαλιν, όπως το θέλει η παράδοση του χοντροκοµµένου χρηµατιστηριακού<br />

τζόγου, ενώ οι αχαΐρευτες εισηγµένες είχαν τρελαθεί, µη µπορώντας να κατανοήσουν ούτε τα πάνω<br />

τους ούτε τα κάτω τους. Οι δε µεγαλοµέτοχοι αθόρυβα θησαύριζαν.<br />

Το παιχνίδι όµως, στο οποίο πρωταγωνιστούσαν οι τράπεζες, είχε χοντρύνει για τα καλά και<br />

κάποιοι είχαν αρχίσει ν’ ανησυχούν. Τι θα γινόταν αν ο λαός τους έπαιρνε χαµπάρι πριν από την<br />

ολοκλήρωση του σχεδίου “Επιχείρηση Σκούπα”, που θα έφερνε τάχα την άνοιξη στην ελληνική<br />

οικονοµία και θα µας οδηγούσε στην πολυπόθητη “σύγκλιση”;<br />

Τις ανησυχίες αυτές εξέφρασε στη Bουλή ένας βουλευτής του ΠΑΣΟΚ: «Την παρέµβαση της<br />

Τραπέζης της Ελλάδος στο Χρηµατιστήριο ζήτησε χθες ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Γ. Ανωµερίτης,<br />

υποστηρίζοντας ότι “αυτά που συµβαίνουν εκεί δεν αποτελούν θετικά γεγονότα” για τη λειτουργία της<br />

οικονοµίας και το πιστωτικό σύστηµα.» 39<br />

Αναφερόµενος και στην πώληση της Ιονικής, ο κ. Ανωµερίτης εξέφρασε τη απορία γιατί, αφού<br />

η ιδιωτική εταιρεία, στην οποία πλήρωσαν 250 εκατοµµύρια δραχµές κατ’ εντολήν της Εµπορικής,<br />

τους πρότεινε τη συγχώνευση των δύο τραπεζών, εκείνοι τώρα την πουλούσαν; «“∆ηλαδή τους<br />

δώσαµε τόσα χρήµατα, µας είπαν να συγχωνεύσουµε και εµείς πουλάµε...”, πρόσθεσε.» 39<br />

Από κοντά και ο κ. Μιλτιάδης Έβερτ, ο οποίος κατέθεσε ερώτηση στη Βουλή προς τον<br />

υπουργό Εθνικής Οικονοµίας κ. Γ. Παπαντωνίου, ζητώντας «να γίνουν γνωστά τα φυσικά και νοµικά<br />

πρόσωπα που πωλούν στις τέσσερις τελευταίες συνεδριάσεις του Χρηµατιστηρίου τις µετοχές της Ιονικής<br />

Τράπεζας». 40<br />

Μάλιστα, ο πρόεδρος του Συλλόγου των εργαζοµένων στην Ιονική Τράπεζα κ. Γ. Μαρκάκης,<br />

όταν παραιτήθηκε από την ΠΑΣΚΕ, είχε προσθέσει ότι «το τίµηµα πάει να κρατηθεί σε χαµηλά<br />

επίπεδα για να είναι πιο ελκυστική στην πώληση.» 40<br />

Βέβαια «η Εµπορική Τράπεζα πήρε θέση στις φήµες ότι ρίχνουν την τιµή της µετοχής της Ιονικής<br />

για να γίνει φθηνότερη η Τράπεζα και να πουληθεί εύκολα. Η Εµπορική ανακοίνωσε ότι δεν πουλά<br />

µετοχές της Ιονικής που έχει στο χαρτοφυλάκιό της, διαψεύδοντας έτσι και επώνυµες καταγγελίες για<br />

“παιχνίδια” µε την τιµή της µετοχής της Ιονικής Τράπεζας.» 40<br />

−Σύµφωνα µε άρθρο της «Ε», το καλοκαίρι του 1998 η κυβέρνηση είχε εξαπολύσει<br />

«Eπιχείρηση σαγήνης των ξένων επενδυτών και “επαναπατρισµού” του ελληνικού κεφαλαίου της<br />

διασποράς (…) προκειµένου το χρήµα που εισρέει στην Eλλάδα µετά την υποτίµηση να διοχετευθεί και<br />

στη λεγόµενη πραγµατική οικονοµία – µε παραγωγικές επενδύσεις.» 41<br />

Την περίοδο αυτή η Σοφοκλέους κινήθηκε στον αστερισµό της πώλησης της Ιονικής και η<br />

Ιονο-ευφορία ήταν το πρόσχηµα για ένα νέο ράλι του Χρηµατιστηρίου µε πρωταγωνίστριες τις<br />

τράπεζες. Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ (16/07/1998): «“Στο σηµείο που βρισκόµαστε σήµερα, έχουµε να<br />

αντιµετωπίσουµε έναν ‘ιδιόρρυθµο’ πληθωρισµό. Πρόκειται για τον λεγόµενο πληθωρισµό αξιών που<br />

δηµιουργήθηκε από την άνοδο των τιµών στο Χρηµατιστήριο Αθηνών και που έχει πάει στα ύψη τις<br />

αξίες των εισηγµένων εταιρειών και των Τραπεζών”. Με τον τρόπο αυτό σκιαγράφησε τραπεζίτης το<br />

µεγάλο “αγκάθι” που αποτελεί η χρηµατιστηριακή αξία στις διαδικασίες πώλησης, όχι µόνο της Ιονικής<br />

Τράπεζας, αλλά και οποιασδήποτε άλλης τράπεζας που είτε έχει πάρει ή πρόκειται να πάρει το δρόµο<br />

της πώλησης(…).» 42<br />

Στις αρχές Αυγούστου του 1998, ο κ. Παπαντωνίου µαζί µε τα πρωτοπαλίκαρά του κ.κ. Γ.<br />

Παπαϊωάννου, γενικό γραµµατέα του ΥΠ.ΕΘ.Ο., Σπ. Κουνιάκη, νέο, τότε, πρόεδρο του<br />

Χρηµατιστηρίου, και Ν. Θωµαδάκη, πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, εργάζονταν πυρετωδώς<br />

για τη σύνταξη των βασικών διατάξεων του νέου νοµοσχεδίου που είχε σα στόχο να “εκσυγχρονίσει”<br />

το “θεσµό” του ΧΑΑ και να διευκολύνει την είσοδο νέων επιχειρήσεων στη Σοφοκλέους. Αυτή η<br />

“διευκόλυνση” επρόκειτο να συµβάλει τα µάλα στη µετέπειτα απαξίωση του Χρηµατιστηρίου…<br />

Να τι είχαν γράψει ΤΑ ΝΕΑ στις 03/08/1998 : «Το νοµοσχέδιο δίνεται σήµερα στη δηµοσιότητα<br />

από το υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας και εκτός των άλλων, όπως έχουν γράψει “ΤΑ ΝΕΑ”, θα<br />

23

προβλέπει ότι: Για την εισαγωγή των εταιρειών στο Χρηµατιστήριο δεν θα απαιτείται πλέον η πενταετής<br />

συνεχής κερδοφορία της, αλλά θα αρκεί η δηµοσίευση ισολογισµών για τρία συνεχή χρόνια. Με το µέτρο<br />

αυτό διευκολύνεται η είσοδος στο Χρηµατιστήριο αρκετών επιχειρήσεων που µέχρι σήµερα σκόνταφταν<br />

στον παραπάνω όρο και δεν µπορούσαν να ενισχυθούν µε φθηνό χρήµα από τη Σοφοκλέους.» 43<br />

Την εποµένη, ο κ. Παπαντωνίου παρουσίασε το περιβόητο αυτό νοµοσχέδιο, που είχε τίτλο<br />

«Ρυθµίσεις θεµάτων της χρηµατιστηριακής αγοράς», και δήλωσε µεταξύ άλλων ότι «µε τις νέες<br />

διατάξεις που θεσπίζονται, εκσυγχρονίζεται η χρηµατιστηριακή αγορά και εναρµονίζεται µε τις διατάξεις<br />

που ισχύουν διεθνώς προκειµένου να µπορεί να ανταγωνισθεί τα ευρωπαϊκά χρηµατιστήρια.» 44<br />

−Ποια ήταν όµως η κατάσταση λειτουργίας της αγοράς το 1998; Ο πρόεδρος του συνδέσµου<br />

των χρηµατιστών κ. Π. Βοϊλής, µιλώντας στο ΒΗΜΑ (02/08/1998) σχετικά µε την ανάγκη<br />

διαφάνειας στις συναλλαγές, είχε πει µεταξύ άλλων: «Η αγορά λειτουργεί σήµερα σε ένα κάπως θολό<br />

περιβάλλον, αφού πουθενά δεν υπάρχουν σαφείς ορισµοί για το τι θεωρείται χειραγώγηση των τιµών και<br />

τι παραπλάνηση της αγοράς και τι πρέπει να αποφεύγουν τόσο οι χρηµατιστηριακές εταιρείες όσο και οι<br />

επενδυτές ώστε να µην κινδυνεύουν να κατηγορηθούν ότι έχουν συµµετοχή σε τέτοιες συναλλαγές. Θα<br />

πρέπει να καθορισθεί όσο το δυνατόν ακριβέστερα τι είναι χειραγώγηση τιµών και τι παραπλάνηση της<br />

αγοράς και πώς σε καθεµία από τις περιπτώσεις αυτές µπορεί να θεµελιωθεί η συµµετοχή των µελών ή<br />

των επενδυτών ή και των δύο µαζί.<br />

(…) Θα πρέπει να δοθεί µεγαλύτερη έµφαση στον έλεγχο θεµάτων που αφορούν εσωτερική<br />

πληροφόρηση και να γίνουν ξεκάθαρες οι διατάξεις που τη διέπουν.» 45<br />

Να λοιπόν που οι “παιδικές” ασθένειες της Σοφοκλέους ήταν γνωστές από τότε: Θολό<br />

περιβάλλον, παραπλάνηση της αγοράς, εσωτερική πληροφόρηση και χειραγώγηση. Τα<br />

καρκινώµατα αυτά δυστυχώς, παρ’ ότι γνωστά από το 1996, δεν χειρουργήθηκαν εγκαίρως από τους<br />

αρµόδιους, µε συνέπεια τη φούσκα του 1999 που είχε σαν αποτέλεσµα να βυθιστούν σε απόγνωση<br />

1.500.000 ανυποψίαστοι και έντιµοι επενδυτές και να προκληθεί στη συνέχεια ύφεση σ’ όλη την<br />

ελληνική οικονοµία.<br />

Σχετικά µε την πώληση της Ιονικής, τη ∆ευτέρα, 24 Αυγούστου 1998, λίγο µετά τις 3 το<br />

απόγευµα, άνοιξαν οι φάκελοι µε τις προσφορές. Έκπληκτες οι διοικήσεις του Χρηµατιστηρίου και<br />

της Εµπορικής Τράπεζας, καθώς και το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης, διαπίστωσαν ότι:<br />

« 1. Στον διαγωνισµό δεν πήρε µέρος ο Όµιλος της Alpha Τράπεζα Πίστεως που εθεωρείτο ένας<br />

από τους σίγουρους µονοµάχους που διεκδικούσαν το πλειοψηφικό πακέτο της Ιονικής Τράπεζας.<br />

2. Η προσφορά του Οµίλου Λάτση ήταν 135 δισ. δρχ., ενώ όλοι ανέµεναν ότι θα υπερέβαινε τα<br />

200 δισ.<br />

3. Την Ιονική διεκδικούσαν ακόµη δύο ενδιαφερόµενοι αγοραστές από το εξωτερικό, παντελώς<br />

άγνωστοι, κάτι που κανένας δεν περίµενε.»<br />

4. Τα τιµήµατα που προσέφεραν οι ξένοι ήταν πέρα από κάθε προσδοκία υψηλά και πάντως πάνω<br />

και από τη χρηµατιστηριακή αξία της Ιονικής.(…)» 46<br />

Η µη αναµενόµενη αυτή εξέλιξη προκάλεσε έντονη νευρικότητα στην κυβέρνηση και λίγες<br />

ώρες αργότερα ήταν πια φανερό ότι ο διαγωνισµός θα κηρύσσονταν άγονος. Όπως έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ<br />

την εποµένη, «Είναι χαρακτηριστικό ότι χθες το απόγευµα κυβερνητικά στελέχη συνιστούσαν να υπάρξει<br />

σήµερα ψύχραιµη αντίδραση από την αγορά, καθώς ανέµεναν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις λόγω της<br />

εξέλιξης αυτής.» 46<br />

Το ίδιο απόγευµα, ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γ. Παπαντωνίου, «απαντώντας σε<br />

ερώτηση σχετική µε τις επιπτώσεις στο Χρηµατιστήριο σήµερα και τις επόµενες ηµέρες από τις εξελίξεις<br />

στην Ιονική, εµφανίσθηκε καθησυχαστικός και δήλωσε ότι: “∆εν νοµίζω ότι το Ελληνικό Χρηµατιστήριο<br />

θα έχει πρόβληµα από την εξέλιξη στην πώληση µιας τράπεζας”. Και προέβλεψε ότι: “Το<br />

Χρηµατιστήριο θα συνεχίσει την πορεία του, που είναι ανοδική”». 47<br />

Λόγω της δυσµενούς εξέλιξης στην Ιονική, την ηµέρα εκείνη (25/08/1998) ο Γενικός ∆είκτης<br />

Τιµών στο Χρηµατιστήριο, αδιαφορώντας για τις καθησυχαστικές δηλώσεις του υπουργού, σηµείωσε<br />

πτώση 2,5% και διαµορφώθηκε στα επίπεδα των 2.572,29 µονάδων.<br />

Την εποµένη, ΤΑ ΝΕΑ θα αποτύπωναν τη “συµφορά” µε έκδηλη απογοήτευση:<br />

«Περισσότερο από µισό τρισεκατοµµύριο δραχµές χάθηκε στο Χρηµατιστήριο Αθηνών, καθώς ο Γενικός<br />

∆είκτης για τις τιµές των µετοχών έκανε βουτιά σε βαθιά νερά χάνοντας τελικά το 3,62% της αξίας του.<br />

24

Συνολικά, οι µετοχές όλων των εταιρειών που ήταν εισηγµένες στο Χρηµατιστήριο Αθηνών έχασαν 574<br />

δισ. δρχ. από την αξία τους.» 48<br />

Και οι “πυροσβέστες” θα έγραφαν: «“Μπόρα είναι και θα περάσει” , αυτή είναι η κυβερνητική<br />

γραµµή άµυνας την επόµενη ηµέρα του “σοκ της Ιονικής”, το οποίο αντέστρεψε σε µεγάλο βαθµό το<br />

κλίµα ευφορίας που είχε καλλιεργηθεί ύστερα από την προσφορά-µαµούθ του Οµίλου Λάτση για την<br />

εξαγορά της Τράπεζας Κρήτης.» 49<br />

Το µαζικό ξεπούληµα µετοχών θα χαρακτηριστεί από τις ΡΙΠΕΣ της έγκριτης εφηµερίδας ΤΑ<br />

ΝΕΑ “ανωριµότης! «Απεναντίας, όσοι πραγµατοποιούν µακροχρόνιες και όχι µόνον κερδοσκοπικές<br />

επενδύσεις... είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βγουν τελικώς κερδισµένοι.» 50<br />

Εξάλλου, ο καθηγητής του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών κ. Νίκος Χαριτάκης,<br />

σχολιάζοντας την απόφαση της διοίκησης της Εµπορικής Τράπεζας να κηρύξει άγονο το διαγωνισµό,<br />

δήλωσε: «Η αποτυχία του διαγωνισµού για την πώληση της Ιονικής Τράπεζας δεν µε εξέπληξε». 49<br />

Την ίδια µέρα, ο κ. Παπαντωνίου εµφανίστηκε και πάλι αισιόδοξος χαρακτηρίζοντας<br />

“φυσική” και “µικρή” την αντίδραση της Σοφοκλέους. «Είπε ακόµα ότι “το Χρηµατιστήριο αντέδρασε<br />

πολύ ώριµα, διότι υπάρχουν ώριµοι επενδυτές, ώριµοι µέτοχοι, που δεν επηρεάζονται από τη µία ή άλλη<br />

βραχυχρόνια εξέλιξη του Χρηµατιστηρίου.<br />

Το Ελληνικό Χρηµατιστήριο έχει µια σταθερά ανοδική τάση εδώ και πολλούς µήνες, θα έλεγα<br />

χρόνια, και ιδιαίτερα τους τελευταίους µήνες, η οποία στηρίζεται στη θετική εξέλιξη της Ελληνικής<br />

Οικονοµίας, που εξακολουθεί, και θα εξακολουθήσει, είναι φυσικό, να έχει διακυµάνσεις. Αλλά µόλις<br />

περάσουν οι εντυπώσεις έπειτα από µια-δυο µέρες, επανέρχεται η τάση στη φυσιολογική της πορεία. Και<br />

αυτή θα είναι ανοδική”.» 49<br />

Να λοιπόν από πότε ο κ. Παπαντωνίου έκανε “προβλέψεις” και δηλώσεις για την<br />

“φυσιολογική πορεία” – σταθερά ανοδική τάση – του Χρηµατιστηρίου, εξάπτοντας τη φαντασία και<br />

ανοίγοντας την όρεξη των άπειρων αποταµιευτών για συµµετοχή στο φαγοπότι. Την ίδια στιγµή<br />

κολάκευε τους τάχατες “ώριµους επενδυτές” (υποψήφια θύµατα) που δεν επηρεάζονται από<br />

βραχυχρόνιες διακυµάνσεις, αλλά περιµένουν υποµονετικά το χρόνο να τους δικαιώσει!<br />

Ώ του θαύµατος, όµως, “πριν αλέκτορα φωνήσαι”, η Σοφοκλέους έκανε κι άλλη βουτιά. Αυτή<br />

τη φορά ο “από µηχανής θεός” της Σοφοκλέους – διεθνής κρίση µε επίκεντρο τη Ρωσία – θα<br />

αναλάµβανε να σώσει την υπόληψη της κυβέρνησης. Να πώς περιέγραψαν το γεγονός ΤΑ ΝΕΑ, στις<br />

28/08/1998: «Κατέρρευσε το ελληνικό Χρηµατιστήριο, κάτω από το βάρος της διεθνούς κρίσης που<br />

επιδεινώθηκε, σηµειώνοντας πτώση ρεκόρ όλων των εποχών, 7,70%, µε αποτέλεσµα µέσα σε µια µόνο<br />

ηµέρα να µειωθεί πάνω από 1,4 τρισεκατοµµύριο δρχ. η συνολική αξία όλων των εισηγµένων µετοχών<br />

στην οδό Σοφοκλέους. Για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού Χρηµατιστηρίου ο Γενικός ∆είκτης<br />

Τιµών έπεσε τόσο κοντά στο επιτρεπόµενο όριο (limit down), που είναι 8%.» 51<br />

Για άλλη µια φορά ο κ. Παπαντωνίου, παρενέβη “πυροσβεστικά”, προσπαθώντας να<br />

διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να εµποδίσει νέα µεγάλη πτώση την εποµένη. Όπως είπε, «είναι<br />

φυσικό επακόλουθο το Χρηµατιστήριο Αθηνών να υποχωρεί υπό το βάρος της διεθνούς κρίσης.» 51<br />

Όπως γνωρίζετε, το ίδιο παλικάρι, κάνα δυο χρόνια αργότερα, όταν η Σοφοκλέους είχε πια<br />

πέσει σε κώµα και δε συνερχόταν µε τίποτα, επέβαλε φίµωση στον εαυτό του σχετικά µε το ΧΑΑ,<br />

επαναλαµβάνοντας πως οι πολιτικοί δεν πρέπει να πιάνουν την κακιά λέξη στο στόµα τους. ..<br />

−Τον Οκτώβριο του 1998, είχαµε κάποια γεγονότα που έδωσαν και πάλι αφορµή στον κ.<br />

Παπαντωνίου για αυταρέσκεια: Όπως έγραψε η έγκριτη εφηµερίδα ΤΑ ΝΕΑ (13/10/1998), «Την<br />

απόλυτη ικανοποίησή του για τη θετική αποδοχή του Προγράµµατος Σύγκλισης από το ΕΚΟΦΙΝ<br />

εξέφρασε χθες στο Λουξεµβούργο ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Γιάννος<br />

Παπαντωνίου. Μεταξύ άλλων, τόνισε ότι η έγκριση του Προγράµµατος Σύγκλισης δείχνει ότι η ελληνική<br />

οικονοµία βρίσκεται σταθερά σε πορεία σύγκλισης µε τις οικονοµίες των άλλων κρατών και ότι ο στόχος<br />

της ένταξης της Ελλάδας στη “ζώνη ευρώ” από την 1-1-2001 είναι εφικτός.<br />

Επιπλέον, ο κ. Παπαντωνίου υπογράµµισε ότι η έγκριση αποτελεί µήνυµα εµπιστοσύνης προς την<br />

Ελλάδα αλλά και τις διεθνείς αγορές.» 52<br />

Όµως ο υπουργός παρέλειψε να τονίσει και τις κατευθύνσεις που σύµφωνα µε το ΕΚΟΦΙΝ<br />

έπρεπε να ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση προκειµένου το πρόγραµµα να εφαρµοζόταν µε<br />

επιτυχία και να επιταχυνόταν η πτώση του δηµοσίου χρέους.<br />

25

Την ίδια εποχή ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου βραβεύτηκε από το περιοδικό “Euromoney”! « Ο<br />

“49χρονος οικονοµολόγος και κάτοχος διδακτορικού από το Πανεπιστήµιο του Κέµπριτζ και πτυχίων<br />

από πανεπιστήµια της Ελλάδας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ”, ξεχώρισε, χάρη στην ικανότητά του, “να<br />

συνδυάσει τον δρόµο της σταθεροποίησης µε αυτόν της ανάπτυξης”.» 17<br />

Κάποιοι κυνικοί αργότερα αναρωτήθηκαν µήπως οι ξένοι, που διαθέτουν αρκετά σαρκαστικό<br />

χιούµορ, εννοούσαν τη “σταθεροποίηση” της φτώχειας, της ανεργίας και των ελλειµµάτων στον<br />

τόπο µας και την περαιτέρω “ανάπτυξη” της διαφθοράς σε νέους τοµείς... ∆ιότι σου λένε, πράγµατι<br />

αυτά − συµπτωµατικά; − είδαµε να σταθεροποιούνται, και µάλιστα να εντείνονται, στη χώρα µας επί<br />

της θητείας του κ. Παπαντωνίου στο ΥΠ.ΕΘ.Ο, αλλά και µετά την αποχώρησή του απ’ αυτό. ∆εν<br />

εννοούσαν, βέβαια, πως ο κ. Παπαντωνίου ήταν αποκλειστικά υπεύθυνος για τα “επιτεύγµατα”<br />

τούτα, ούτε πως µπορεί µόνος του ο όποιος Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας να κάνει θαύµατα σ’ έναν<br />

τόπο µε παράδοση στη διαφθορά, όπως ο δικός µας…<br />

Και µε την ευκαιρία, για να καταλαβαίνουµε για τι µιλάµε, θα παραθέσω και τον “ορισµό”<br />

της παραδοσιακής ελληνικής διαφθοράς, όπως πολύ περιεκτικά τον έδωσε (20 ∆εκ. 2002) ο<br />

βουλευτής κ. Χρήστος Μαρκογιαννάκης στη Βουλή, κατά τη συζήτηση του Προϋπολογισµού του<br />

2003, όταν πλέον το θώκο του κ. Παπαντωνίου στο ΥΠΕΘΟ είχε αναλάβει ο κ. Χριστοδουλάκης:<br />

«Τι σηµαίνει διαφθορά. Σηµαίνει παρανοµία, αδικία, παραγκωνισµό, παράνοµο πλουτισµό,<br />

αναξιοκρατία και διάπραξη σωρείας ποινικών αδικηµάτων, δωροδοκία, απάτη, νόθευση κλπ.<br />

Και η κυβέρνησή σας τι κάνει κύριε Υπουργέ; Φοβάµαι διδάσκει δια του παραδείγµατος.<br />

Καταρτίζει πλαστούς προϋπολογισµούς, µε τους οποίους εξαπατά τον ελληνικό λαό, παρεµποδίζει την<br />

έρευνα για το σκάνδαλο του χρηµατιστηρίου, την αµαρτωλή ∆ΕΚΑ, τις παράνοµες ελληνοποιήσεις και<br />

για τους κλέφτες του Κτηµατολογίου. Και όχι µόνο αυτό, αλλά δια των Υπουργών και των στελεχών της,<br />

όταν η ελληνική δικαιοσύνη κάνει τη δουλειά της, καθυβρίζεται κατά τον σκαιότερο τρόπο.»<br />

−Η διεθνής κρίση όµως, που είχε αρχίσει στο τέλος Αυγούστου 1998, ξεκινώντας από τη<br />

Ρωσία, και ευθυνόταν τάχα για την πτώση της Σοφοκλέους, κράτησε περισσότερο απ’ όσο<br />

αναµενόταν. Στις 12/10/1998 ο Γ.∆. του ΧΑΑ έκλεισε στις 1.739,61 µονάδες. Είχε υποχωρήσει<br />

συνολικά 1100 µονάδες από τα υψηλά της 21 ης Ιουλίου 1998. Από την εποµένη άρχισε µία σταδιακή<br />

ανάκαµψη και στις 16/10/1998 ο Γενικός ∆είκτης έκλεισε στις 2.040,47 µονάδες. Κατά την πάγια<br />

τακτική του ο κ. Παπαντωνίου άρπαξε την ευκαιρία να κάνει δηλώσεις. «Ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας κ. Γ. Παπαντωνίου εξερχόµενος χθες από το Μέγαρο Μαξίµου (…) αναφέρθηκε και στην<br />

κρίση στις χρηµαταγορές, για την οποία είπε ότι υπάρχει µια βελτίωση και λόγω της νέας µείωσης των<br />

επιτοκίων στις ΗΠΑ. Πρόσθεσε όµως µε νόηµα ότι “ακόµη είναι νωρίς να πούµε ότι βγαίνουµε από την<br />

κρίση, αλλά νοµίζω ότι πλησιάζουµε προς την έξοδο, η κίνηση είναι προς τα εκεί”.» 53<br />

Ο Οκτώβριος έκλεισε µε το Γ.∆. στις 2.162,93 µονάδες και τον FTSE/ΧΑΑ 20 στις 1.317,53,<br />

περίπου στα επίπεδα που ήταν στις αρχές Απριλίου 1998, δηλαδή επτά µήνες νωρίτερα.<br />

Ο Νοέµβριος ήταν ένας ήσυχος και καλός µήνας για το ΧΑΑ, και η µεγαλύτερη τιµή<br />

κλεισίµατος του Γενικού ∆είκτη πραγµατοποιήθηκε την ∆ευτέρα 30/11/1998 στις 2.511,82 µονάδες. 54<br />

Ο ∆εκέµβριος ήταν επίσης καλός µήνας για τη Σοφοκλέους, και στην τελευταία συνεδρίαση<br />

του 1998 ο Γ.∆. έκλεισε στις 2.737,55 µονάδες.<br />

Η πρώτη συνεδρίαση του 1999 ήταν εντυπωσιακά ανοδική, αφού ο Γ.∆. εκτινάχθηκε κατά<br />

6,71%, κλείνοντας στις 2.921,28 µονάδες, νέο ιστορικό ρεκόρ για τη Σοφοκλέους.<br />

− Ο ∆είκτης του ΧΑΑ κινήθηκε µε λογικά σκαµπανεβάσµατα µέσα στον Ιανουάριο και η<br />

επόµενη σοβαρή “κρίση” στη Σοφοκλέους εκδηλώθηκε το Φεβρουάριο του 1999. Τούτη τη φορά η<br />

“κρίση” είχε σχέση µε το φιάσκο Οτζαλάν και τις φήµες για παραίτηση του Πρωθυπουργού. Όπως<br />

ήταν φυσικό, «µε δηλώσεις του ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Γιάννος<br />

Παπαντωνίου συνέδεε και αυτός µε τη σειρά του την πτώση του Χρηµατιστηρίου µε τις φήµες περί<br />

παραιτήσεως του Πρωθυπουργού, ενώ υποστήριξε ότι µία από τις αιτίες της πτώσης ήταν η µεγάλη<br />

άνοδος των τιµών το προηγούµενο διάστηµα.» 55<br />

Στη συνεδρίαση της 23 ης Φεβρουαρίου 1999 ο Γ.∆. του ΧΑΑ υποχώρησε κατά 6,06%,<br />

κλείνοντας στις 3.052 µονάδες. «Την ίδια στιγµή όµως ξεκινούσε µια προσπάθεια από το υπουργείο<br />

Εθνικής Οικονοµίας, την Τράπεζα της Ελλάδος και το Χρηµατιστήριο να πέσουν οι τόνοι στην οδό<br />

26

Σοφοκλέους. “Σύντοµα θα ξεπερασθούν οι παρενέργειες από την πολιτική κρίση”, έλεγαν<br />

χαρακτηριστικά κύκλοι του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας.» 55<br />

Την εποµένη η άνοδος της Σοφοκλέους ήταν εντυπωσιακή, και ο κ. Παπαντωνίου, κατά την<br />

συνήθη τακτική του, έσπευσε να σχολιάσει το γεγονός, µη παραλείποντας να προβλέψει περαιτέρω<br />

άνοδο!<br />

«Από το ναδίρ προχθές, στο ζενίθ χθες ο Γενικός ∆είκτης Τιµών µετοχών του Χρηµατιστηρίου<br />

Αξιών Αθηνών. Ύστερα από την πτώση των τιµών που σηµειώθηκε την Τρίτη κατά 6,06%, χθες ο<br />

Γενικός ∆είκτης ακολούθησε συνεχή αυξητική πορεία και έκλεισε στις 3.270,05 µονάδες, σηµειώνοντας<br />

αύξηση κατά 7,14%. Το απότοµο σκαµπανέβασµα των τιµών, σε µόλις δύο συνεδριάσεις, έδωσε την<br />

ευκαιρία σε επενδυτές που αγόρασαν µετοχές προχθές στο χαµηλότερο σηµείο να αποκοµίσουν<br />

σηµαντικά κέρδη.<br />

Από την πλευρά του ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Γιάννος<br />

Παπαντωνίου, σχολιάζοντας τη χθεσινή κατακόρυφη άνοδο των τιµών στο Χρηµατιστήριο, τόνισε ότι<br />

“οι κινήσεις της κυβέρνησης αποκατέστησαν το αίσθηµα ασφαλείας στους επενδυτές” και συµπλήρωσε<br />

λέγοντας ότι “το Χρηµατιστήριο θα εξακολουθήσει τη θετική πορεία του”. » 56<br />

Να λοιπόν που ένα συνηθισµένο κερδοσκοπικό παιχνίδι αποδόθηκε από τον κ. Παπαντωνίου<br />

στις κινήσεις της κυβέρνησης που αποκατέστησαν αµέσως το αίσθηµα ασφαλείας! Για φαντάσου!<br />

Παρεµπιπτόντως, θα ήθελα να επισηµάνω το χαρακτηρισµό των παικτών, που αγόρασαν τη µια µέρα<br />

και πούλησαν την εποµένη αποκοµίζοντας σηµαντικά κέρδη, ως επενδυτών από το συγγραφέα του<br />

προηγούµενου άρθρου. Προφανώς οι λέξεις έχουν χάσει την αξία τους… Και βέβαια, πώς να<br />

συναγωνιστεί τους παίκτες ο φτωχός επενδυτής, που κατέθεσε το κοµπόδεµά του στο ΧΑΑ και το<br />

άφησε εκεί να “γεννήσει”, συνεχίζοντας ευσυνείδητα την εργασία του στο γραφείο, στο εργοστάσιο<br />

ή στο χωράφι; Αδύνατον! Οι γνήσιοι επενδυτές (“Τακουµπάν”) πρέπει να δουλεύουν για τους<br />

παίκτες, (“Ταβουτάν”), όπως, πολύ εύστοχα, τους χαρακτηρίζουν στην αγορά… Αυτό θέλει ο<br />

απατηλός «Λαϊκός Καπιταλισµός» του καζίνου της Σοφοκλέους!<br />

Όµως τα κερδοσκοπικά παιχνίδια µε τις φήµες συνεχίστηκαν, όπως το θέλει η παράδοση του<br />

ΧΑΑ, και σε λίγες µέρες ο κ. Παπαντωνίου αναγκάστηκε να κάνει διαφορετικές δηλώσεις επί του<br />

θέµατος. Αυτή τη φορά το παλικάρι είχε θυµώσει και τα είπε έξω απ’ τα δόντια! «Σε ραδιοφωνική<br />

συνέντευξή του ο υπουργός αποκάλυψε ότι έχει δώσει εντολή στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να<br />

ερευνήσει αν, µε βάση τις φήµες, έγιναν ύποπτες συναλλαγές.(...)<br />

Αναφερόµενος στις “φήµες” που κτύπησαν στο Χρηµατιστήριο µίλησε για προσπάθεια<br />

κερδοσκοπίας. “Υπήρχαν άνθρωποι ή ενδεχοµένως και θεσµικοί επενδυτές οι οποίοι αγόρασαν στο limit<br />

down και ύστερα από λίγες ώρες ξαναπούλησαν στο limit up”, είπε χαρακτηριστικά. Στο σηµείο αυτό ο<br />

υπουργός κάλεσε το επενδυτικό κοινό “να µην πέφτει θύµα αυτών των φηµών διότι τελικά παίζει το<br />

παιχνίδι κάποιων λίγων κερδοσκόπων”.» 57<br />

Σύντοµα, όµως, η ευφορία επανήλθε στο “ναό”, και µάλιστα γινόταν λόγος και για τα<br />

Ασφαλιστικά ταµεία τα οποία, λέει, είχαν τώρα µετατρέψει τις µαύρες τρύπες σε…άσπρες! Να τι<br />

έγραφαν ΤΑ ΝΕΑ στις 13/03/1999, στη στήλη “Ακούστηκαν”:<br />

«Η άνοδος των τιµών των µετοχών έχει δηµιουργήσει νέες “άσπρες τρύπες” στα ασφαλιστικά<br />

ταµεία. Όσα από αυτά έχουν επενδύσει στην οδό Σοφοκλέους, βλέπουν µέρα µε τη µέρα την περιουσία<br />

τους να µεγαλώνει και... παρακαλούν τον ∆είκτη να µείνει σκαρφαλωµένος, τουλάχιστον µέχρι να<br />

ανοίξει η συζήτηση για τα µέτρα που αφορούν το ασφαλιστικό.»<br />

− Στις 23 Απριλίου του 1999, µε την κρίση στο Κοσσυφοπέδιο υπό εξέλιξη, ο κ. Λ. Στεργίου<br />

έγραφε στα ΝΕΑ: «Ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Ελευθέριος Βενιζέλος συγκαλεί τους επιχειρηµατίες της<br />

Βόρειας Ελλάδας για να προετοιµάσει την επιχειρηµατική εξόρµηση σε Σκόπια και Αλβανία. Ο<br />

υπουργός Γεωργίας κ. Γιώργος Ανωµερίτης ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποζηµιώσεις και<br />

ρυθµίσεις για τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων». 58 Όπως βλέπετε, εδώ επιβεβαιώνεται η Βιβλική<br />

ρήση: «όπου το πτώµα εκεί και οι αετοί»…<br />

Το αρνητικό κλίµα µε τις εξελίξεις στο Κόσοβο “επηρέασε” και το Χρηµατιστήριο, τόσο<br />

µάλιστα ώστε οι φουκαράδες οι θεσµικοί – καλά παιδιά κι αυτοί – να µην ξέρουν τι να κάνουν! Να<br />

µπει κανείς ή να µη βγει; Αυτό ήταν το ερώτηµα… Στο ίδιο άρθρο διαβάσαµε: «Από την πλευρά τους,<br />

οι Έλληνες θεσµικοί επενδυτές, σύµφωνα µε τις ίδιες πηγές, προχωρούσαν σε µεικτές κινήσεις µε αγορές<br />

και πωλήσεις µετοχών». Παρ’ όλ’ αυτά, «οι πωλήσεις µετοχών προκάλεσαν νέα πτώση των τιµών και<br />

27

του Γενικού ∆είκτη κατά 2,05%, ο οποίος έκλεισε στις 3.281,96 µονάδες. Ο τζίρος κυµάνθηκε σε<br />

σχετικά χαµηλά επίπεδα, καθώς υπήρχε διστακτικότητα στους επενδυτές και διαµορφώθηκε σε 106,6<br />

δισ. δραχµές.» 58<br />

Φανταστείτε ότι ακόµη και τον Απρίλιο του 1999, και µάλιστα εν µέσω πολέµου στα βόρεια<br />

σύνορά µας, τζίρος 106,6 δισ. δραχµών, δηλαδή 313 εκ. ευρώ περίπου, εθεωρείτο σχετικά χαµηλός!<br />

Σχεδόν τέσσερα χρόνια αργότερα (45 µήνες για την ακρίβεια), εν καιρώ ειρήνης, µε το Γ.∆. του<br />

απαξιωµένου ΧΑΑ να σέρνεται µεταξύ 1.650 και 1.700 µονάδων – λόγω της πολλής “ωρίµανσης”,<br />

της πτώσης των επιτοκίων και της µεγάλης οικονοµικής “ανάπτυξης” – καταντήσαµε να έχουµε<br />

καθηµερινά τζίρους από 40-60 εκ. ευρώ! Στις 10/02/2003 ο τζίρος ήταν 36 εκ. ευρώ, δηλαδή 12,27<br />

δισ. δραχµές, ήτοι επίπεδα του 1995, όταν ο αριθµός των εισηγµένων ήταν περίπου το ένα τρίτο των<br />

σηµερινών!<br />

Αξίζει να σηµειωθεί πως κατά τους τελευταίους µήνες του 2002 και τους πρώτους του 2003,<br />

όταν καµιά φορά ο τζίρος ξεπερνούσε τα 80-90 εκ. ευρώ, µε µπόλικο “αέρα”, οι “αναλυτές”<br />

µιλούσαν για “ικανοποιητικό τζίρο”! Γίναµε ολιγαρκείς, αδερφέ. Εκεί φτάσαµε, δυστυχώς, ενώ οι<br />

εκτελεστές της Σοφοκλέους, σαν τις µωρές παρθένες, αναρωτιόντουσαν “τις πταίει;” «Φταίνε άραγε οι<br />

εξ’ αποδώ, µήπως ο Εξαποδώ, ή µήπως φταίει ο Θεός που µας µισεί;» Το ερώτηµα βέβαια είναι<br />

ρητορικό, αφού όλοι γνωρίζουν πως φταίει το κεφάλι το κουτό µας, αν και θα ήταν δίκαιο να µας<br />

µισεί και ο Θεός, τέτοιοι κατεργαρέοι που είµαστε…<br />

Λίγες µέρες αργότερα, ο κ Παπαντωνίου µαζί µε τον αντιπρόεδρο της ευρωπαϊκής επιτροπής<br />

κ. Λέον Μπρίταν, έσπευσαν να µας καθησυχάσουν ότι η “σύγκλιση” δεν κινδύνευε! Ήταν<br />

καταδικασµένη να επιτευχθεί, µε ή χωρίς πόλεµο, αφού θα ήταν απλώς ονοµαστική. Η ουσιαστική<br />

απόκλισή µας θα ξεσκεπαζόταν µετά τη “σύγκλιση”, όπερ και εγένετο, όπως µαρτυρούν καθηµερινά<br />

οι εκθέσεις των διεθνών οικονοµικών οίκων που βλέπουν το φως της δηµοσιότητας. Εµείς βέβαια –<br />

και γιατί να το κρύψουµε άλλωστε; – βιώνουµε την απόκλιση αυτή στο πετσί µας και δεν<br />

χρειαζόµαστε τη διάγνωση των “ειδικών” για να το καταλάβουµε…<br />

Σύµφωνα µε άρθρο της έγκριτης εφηµερίδας ΤΑ ΝΕΑ, σε δηλώσεις του το πρωί της 28 ης<br />

Απριλίου 1999, «Ο κ. Παπαντωνίου επισήµανε ότι η κρίση στη Γιουγκοσλαβία “σε καµία περίπτωση<br />

δεν επηρεάζει την πορεία προς την ΟΝΕ”. Γι’ αυτό και, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, “δεν υπάρχει<br />

θέµα περαιτέρω µέτρων”.<br />

Ειδικότερα, αναφερόµενος στο ενδεχόµενο να συνεχισθεί η κρίση στο Κοσσυφοπέδιο, ο<br />

υπουργός δήλωσε: “Ασφαλώς εφόσον συνεχισθεί η κρίση θα δυσκολέψει τους χειρισµούς της<br />

οικονοµικής πολιτικής το δεύτερο εξάµηνο του έτους. Αυτό είναι βέβαιο, διότι η άνοιξη της ελληνικής<br />

οικονοµίας την οποία προβλέπαµε για τον Μάιο - Ιούνιο µε ραγδαία πτώση των επιτοκίων και το<br />

Χρηµατιστήριο να ανεβαίνει, αναβάλλεται για 2-3 µήνες λόγω του πολέµου”.» 59<br />

Τι έκανε λέει; Λόγω πολέµου αναβλήθηκε “η άνοιξη της ελληνικής οικονοµίας” µε την πτώση<br />

των επιτοκίων και το Χρηµατιστήριο να ανεβαίνει; ∆ηλαδή αυτό που είχαµε δει µέχρι τότε, µε το<br />

Γ.∆. να κερδίζει 812 µονάδες, ή ποσοστό 30% από την αρχή του χρόνου – παρ’ όλους τους Νατοϊκούς<br />

βοµβαρδισµούς στη γειτονιά µας τις προηγούµενες 35 ηµέρες – δεν ήταν ανοδική κούρσα; Τι είδους<br />

άνοιξη λοιπόν προέβλεπαν, ή µάλλον είχαν σχεδιάσει, και την ανέβαλαν για Αύγουστο-Σεπτέµβριο;<br />

Μήπως αυτό που όντως συνέβη στο ΧΑΑ και που εκ των υστέρων το ονόµασαν µαζική<br />

παραφροσύνη; ∆ηλαδή, αν κατάλαβα καλά, ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας µπορούσε να προβλέψει<br />

ανοδικές κούρσες, και µάλιστα το συγκεκριµένο χρόνο που αυτές θα συνέβαιναν, σε µια ελεύθερη,<br />

όπως µας είπαν, αγορά; Θου Κύριε! Αφήστε που η πτώση των επιτοκίων δεν άρχισε 2-3 µήνες<br />

αργότερα, αλλά προς το τέλος του 1999. Και βέβαια, όπως όλοι γνωρίζουµε, όταν άρχισε η σταδιακή<br />

µείωση των επιτοκίων ποτέ δεν ήταν ραγδαία. Μα καλά, δεν γνώριζε ο κ. Παπαντωνίου τα σχέδια<br />

του ∆ιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος; ∆εν ενηµερωνόταν; Ή µήπως συνειδητά παραπλανούσε<br />

τους επενδυτές για να συρρέουν ως πρόβατα επί σφαγήν στη Σοφοκλέους;<br />

Το βράδυ της ίδιας µέρας ο κ. Παπαντωνίου είχε συνάντηση µε τον Πρωθυπουργό της χώρας,<br />

«στην οποία συζητήθηκαν και οι προοπτικές που “ανοίγονται” για την επόµενη µέρα του πολέµου όταν<br />

θα ξεκινήσει η οικονοµική ανόρθωση της Γιουγκοσλαβίας και της ευρύτερης περιοχής των<br />

Βαλκανίων.» 59<br />

Την εποµένη, ο κ. Παπαντωνίου σε συνέντευξή του στα ΝΕΑ µίλησε για Σχέδιο Μάρσαλ στα<br />

Βαλκάνια. «Οι ελληνικές επιχειρήσεις θα διεκδικήσουν ένα µεγάλο κοµµάτι από το “σχέδιο Μάρσαλ”<br />

28

για τα Βαλκάνια, ύψους 10 δισ. δολαρίων, λέει ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ.<br />

Γιάννος Παπαντωνίου.<br />

Οι τεχνικές εταιρείες θα έχουν ένα πολύ µεγάλο κοµµάτι στην προσπάθεια ανασυγκρότησης των<br />

Βαλκανίων.» 60<br />

Και πάλι επαληθεύεται το ρητό “όπου το πτώµα εκεί και οι αετοί”. Μόνο που στην περίπτωση<br />

αυτή εµείς δεν είµαστε καν αετοί. Έχουµε, βεβαίως τα χαρακτηριστικά της αρπακτικότητας και της<br />

βλοσυρότητάς τους, αλλά δεν έχουµε τη δύναµή τους. Γι’ αυτό και γλείψαµε µόνο κάτι κοκαλάκια.<br />

Θα µου πείτε, κι αν οι κατασκευαστικές µας, π. χ., έπαιρναν µεγάλο µέρος της πίτας, µήπως θα<br />

έφερναν τα κέρδη τους πίσω στην Ελλάδα για να τα επενδύσουν και να δηµιουργήσουν νέες θέσεις<br />

εργασίας; Πολύ αµφίβολο… Η γενική τάση είναι φυγή προς το εξωτερικό τόσο των καταθέσεων όσο<br />

και των επενδύσεων. Τόσο ελκυστική κατάντησε η χώρα µας για το κεφάλαιο και τόσο υπερπατριώτες<br />

είναι οι Έλληνες µεγαλοεπιχειρηµατίες! Αλλά αυτό είναι µια άλλη θλιβερή ιστορία έξω από τη σκοπιά<br />

του βιβλίου τούτου…<br />

Στην ίδια συνέντευξη ο κ. Παπαντωνίου αναφέρθηκε και στο προσφιλές του θέµα, το<br />

Χρηµατιστήριο. Έ, καλά, πώς θα µπορούσε να το παραλείψει;<br />

«“Όσο παρέρχεται η νευρικότητα, το Χρηµατιστήριο θα ανακτήσει τις θετικές τάσεις που είχαν<br />

διαµορφωθεί πριν από την εκδήλωση της κρίσης στο Κόσοβο και οι οποίες αντανακλούν τη γενικότερη<br />

πορεία της οικονοµίας”, λέει χαρακτηριστικά ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου όταν ερωτάται για τις<br />

προοπτικές του Χρηµατιστηρίου, δίνοντας µε τον τρόπο αυτό µια σαφή αισιόδοξη προοπτική για την οδό<br />

Σοφοκλέους, και συµπληρώνει επισηµαίνοντας:<br />

“Αυτό που µπορώ να πω, είναι ότι µετά τη λήξη των εχθροπραξιών θα υπάρχει µία αναστροφή<br />

της νευρικότητας που χαρακτήρισε το Χρηµατιστήριο το τελευταίο µήνα” και καταλήγει: “Όσοι<br />

περίµεναν και δεν πώλησαν, νοµίζω ότι θα βγουν κερδισµένοι στο τέλος αυτής της διαδικασίας”. Όταν<br />

ερωτάται για το κλίµα νευρικότητας που χαρακτήρισε τις τελευταίες βδοµάδες τις χρηµατιστηριακές<br />

εξελίξεις το απέδωσε κατά κύριο λόγο στον µεγάλο αριθµό των νέων µικροµετόχων. “Στο<br />

Χρηµατιστήριο τους τελευταίους µήνες έχει εισέλθει ένας µεγάλος αριθµός µικροµετόχων που δεν έχουν<br />

εµπειρία από συναλλαγές και οι οποίοι επηρεάζονται από τη φηµολογία. Αυτό είναι λάθος διότι η<br />

συµµετοχή στο Χρηµατιστήριο πρέπει να αντανακλά µία µακροχρόνια τοποθέτηση κεφαλαίων µε στόχο<br />

την αποκόµιση κερδών ύστερα από κάποιο σηµαντικό χρονικό διάστηµα” επισηµαίνει ο υπουργός.»<br />

Βλέπετε εδώ το αδίκηµα; Βλέπετε πώς ο κύριος υπουργός παραπλανούσε και πήρε στο λαιµό<br />

του όλους όσους τον εξέλαβαν στα σοβαρά και πίστεψαν στις οδηγίες του; Και βέβαια, πάλι έριξε την<br />

ευθύνη στους νεόκοπους µικροµετόχους που δεν ξέρουν τι τους γίνεται! Τους γύπες-κερδοσκόπους<br />

που διαµορφώνουν τις τάσεις για να αποκοµίσουν αυθηµερόν κέρδη τους άφησε στο απυρόβλητο. Οι<br />

µικροί – σαρδέλες, γαύροι – φταίνε., κι όχι οι καρχαρίες και τα σκυλόψαρα. Οι µικροί πρέπει να<br />

κάνουν µακροχρόνια τοποθέτηση κεφαλαίων, ώστε να δηµιουργούν το υπόβαθρο για τους<br />

αετονύχηδες – ιδιώτες και κράτος – να κερδοσκοπούν στο άψε-σβήσε εις βάρος τους. Θα επαναλάβω,<br />

είναι η επαλήθευση της παροιµίας: Βόηθα µε φτωχέ να µη σου µοιάσω.<br />

−Στις 21 Μαΐου 1999, σε δήλωσή του στα ΝΕΑ σχετικά µε τα µέτρα “αναβάθµισης” της<br />

κεφαλαιαγοράς, ο κ. Παπαντωνίου αναφέρθηκε και στις µεσοπρόθεσµες προοπτικές του<br />

Χρηµατιστηρίου. Χαρακτηριστικά τόνισε ότι: «Το ελληνικό Χρηµατιστήριο είχε το 1998 την καλύτερη<br />

εξέλιξη σε σχέση µε άλλα χρηµατιστήρια. Η ελληνική οικονοµία εισέρχεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και<br />

αυτό διεγείρει τις διεθνείς αγορές». Και πρόσθεσε: «Εκτιµώ ότι το Χρηµατιστήριο Αθηνών µπορεί να<br />

απορροφήσει ένα σηµαντικό µέρος της αυξηµένης ζήτησης για τίτλους που παρατηρείται διεθνώς. Χωρίς<br />

να θέλω να κάνω πρόβλεψη, γιατί τον λόγο έχει η αγορά, το Χρηµατιστήριο Αθηνών έχει περιθώρια<br />

περαιτέρω ανάπτυξης». 61<br />

Το πόσο η είσοδος της ελληνικής οικονοµίας στην Ευρωπαϊκή ένωση “διέγειρε” τους<br />

διεθνείς “παίκτες”, ώστε να “επενδύσουν” στο ΧΑΑ, το είδαµε στην πράξη. Τα προηγούµενα δύο<br />

χρόνια (2001-2002), και µέχρι τον Ιανουάριο του 2003 που γράφονται αυτές οι γραµµές, η<br />

Σοφοκλέους, κτυπηµένη από κακοήθη φθίση, έχει περάσει στα αζήτητα. Τι να λέει άραγε ο κ.<br />

Παπαντωνίου τώρα;<br />

«Συµβουλεύω τους µικροµετόχους να µην εξελιχθούν σε κερδοσκόπους, αλλά να παραµείνουν<br />

επενδυτές. ∆εν πρέπει να ‘µπαινοβγαίνουν’ στο Χρηµατιστήριο» 62 , είχε προειδοποιήσει ο υπουργός<br />

Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου στις 23 Μαΐου 1999. Τι θα έλεγε άραγε τώρα ο κ.<br />

29

Παπαντωνίου στους χιλιάδες “εγκλωβισµένους” επενδυτές, που είδαν το κεφάλαιό τους να<br />

συρρικνώνεται στο 10%-5% του αρχικού, επειδή τον πήραν στα σοβαρά και δεν µπαινόβγαιναν όπως<br />

οι κερδοσκόποι;<br />

∆ύο εβδοµάδες πριν από τις Ευρωεκλογές της 13 ης Ιουνίου, ο “µικρο-πολιτικός” των ΝΕΩΝ<br />

σχολίαζε: «Όπως γνωρίζετε, από σήµερα απαγορεύεται η δηµοσιοποίηση δηµοσκοπήσεων (…)<br />

Πάντως, στις δηµοσκοπήσεις ανεβαίνουν οι µετοχές του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας και,<br />

όπως ανεβαίνει η Σοφοκλέους, σε λίγο δεν θα χρειάζεται να περπατάει: Θα τον σηκώνουν στα χέρια!» 63<br />

Ιδού, λοιπόν, που την εποχή εκείνη ακόµη και οι εταιρίες δηµοσκοπήσεων είχαν τεθεί στην<br />

υπηρεσία του Χρηµατιστηρίου!<br />

Στις 2 Ιουνίου, 1999, µε την ευκαιρία του νοµοσχεδίου για τη Νέα Χρηµατιστηριακή Αγορά<br />

που έδωσε στη δηµοσιότητα, ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου έκανε βαρύγδουπες δηλώσεις για το ΧΑΑ.<br />

Τούτη τη φορά είχε υπερβεί κάθε προηγούµενο. Οι δηλώσεις του συνιστούν µνηµείο πολιτικής<br />

προπαγάνδας και καµουφλαρισµένου εκβιασµού. Παραθέτω αποσπάσµατα από το σχετικό άρθρο της<br />

κ. Ειρήνης Χρυσολωρά (ΤΑ ΝΕΑ, 03/06/1999):<br />

«Από τις δηλώσεις του κ. Παπαντωνίου έγινε σαφές ότι η κυβέρνηση επενδύει πολλές ελπίδες<br />

στους επενδυτές της Σοφοκλέους για το αποτέλεσµα των ευρωεκλογών.<br />

Το κόµµα του Χρηµατιστηρίου “πάει κανόνι και ό,τι κι αν λένε ψηφίζει ΠΑΣΟΚ”, είπε<br />

χαρακτηριστικά ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας, απαντώντας σε σχετικό σχόλιο στη χθεσινή<br />

συνέντευξη Τύπου.<br />

Ο ίδιος, µάλιστα, χαρακτήρισε την επίσκεψη του αρχηγού της Νέας ∆ηµοκρατίας κ. Κ.<br />

Καραµανλή στο Χρηµατιστήριο ως “προσπάθεια υφαρπαγής των επιτευγµάτων της κυβέρνησης στον<br />

τοµέα του Χρηµατιστηρίου, µε αγχώδεις κινήσεις δηµοσίων σχέσεων”.<br />

Προειδοποίησε, εξάλλου, ο υπουργός τους “σκεπτόµενους πολίτες” ότι αν δεν αντλήσει η<br />

κυβέρνηση την πολιτική δύναµη που προσδοκά από τις ευρωεκλογές θα δυσκολέψει η πορεία του<br />

κυβερνητικού έργου.<br />

Και το κυβερνητικό αυτό έργο µεταφράζεται σε ισχυρή δραχµή, θετικό Χρηµατιστήριο, χαµηλές<br />

τιµές και χαµηλά επιτόκια, τόνισε.<br />

“Η τάση του Χρηµατιστηρίου είναι θετική, γιατί συνδέεται µε αντίστοιχα θετική τάση του συνόλου<br />

της εθνικής οικονοµίας”, σηµείωσε ο υπουργός, αν και διευκρίνισε ότι βραχυπρόθεσµα υπάρχουν πάντα<br />

διακυµάνσεις και γι’ αυτό οι µικροµέτοχοι πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί.<br />

“Τους έχω συµβουλέψει να µην εξελιχθούν σε κερδοσκόπους. Να παραµείνουν µακροχρόνιοι<br />

επενδυτές. Και να δείχνουν εµπιστοσύνη στην προοπτική και το µέλλον της ελληνικής οικονοµίας”». 64<br />

Ώστε λοιπόν, για να µην ξεχνιόµαστε, “Η τάση του Χρηµατιστηρίου είναι θετική, γιατί<br />

συνδέεται µε αντίστοιχα θετική τάση του συνόλου της εθνικής οικονοµίας”, σύµφωνα µε τον κ.<br />

Παπαντωνίου! Καλά, αυτό το είδαµε…<br />

∆εν νοµίζω ότι οι δηλώσεις αυτές του κ. Υπουργού χρειάζονται κάποια ανάλυση για να<br />

καταλάβουµε το πνεύµα πίσω από τα λόγια του. Οι στόχοι πολιτικής εκµετάλλευσης του ΧΑΑ είναι<br />

σαφείς, σαφέστατοι. Όσο για τις “στοργικές” συµβουλές του προς τους νεόκοπους επενδυτές, και<br />

αυτές ήταν εκ του πονηρού, όπως απέδειξε η µετέπειτα οδυνηρή πραγµατικότητα… Άλλους έπρεπε<br />

να συµβουλέψει ο κ. Υπουργός.<br />

−Σε συνέντευξή του στα ΝΕΑ (26/07/1999), ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου είπε µεταξύ άλλων ότι<br />

η µείωση του πληθωρισµού θα είναι ένας παράγων που θα συµβάλει στην θετική πορεία της<br />

Σοφοκλέους. « “Όσο πάει καλά η οικονοµία θα πηγαίνει καλά και το Χρηµατιστήριο”, λέει ο υπουργός,<br />

ο οποίος καλεί τους µικροµετόχους “να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις επιλογές τους, να µην<br />

παρασύρονται από φήµες και να µην αλλάζουν συχνά µετοχές”.» 65<br />

Στην ίδια συνέντευξη ο κ. Παπαντωνίου δήλωσε ότι ο δρόµος που ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ για<br />

την Ελλάδα του 21 ου αιώνα θα είναι «ένας δρόµος οικονοµικής άνθησης, κοινωνικής δικαιοσύνης,<br />

σεβασµού του πολίτη µέσα από το ξεπέρασµα συντεχνιακών και άλλων αντιλήψεων, για τις οποίες<br />

πρέπει να οµολογήσουµε ότι, εδώ, και το ΠΑΣΟΚ ευθύνεται, τα προηγούµενα χρόνια, το οποίο είχε<br />

εγκλωβιστεί σε παρόµοιες πρακτικές, από τις οποίες τώρα ξεφεύγει για να αναδείξει ακριβώς ένα<br />

πρόσωπο πολύ περισσότερο φιλικό και ταυτισµένο µε το συµφέρον, µε την αγωνία, µε τον πόνο της κάθε<br />

Ελληνίδας και του κάθε Έλληνα». 65<br />

30

Μέσα από τις όµορφες αυτές υποσχέσεις, τις οποίες δεν είδαµε να υλοποιούνται παρ’ όλο που<br />

µπήκαµε αισίως στο τέταρτο έτος του 21 ου αιώνα, διαφαίνεται ότι ο κ. Παπαντωνίου είχε σαφή γνώση<br />

των προβληµάτων του ελληνικού λαού και αναγνώριζε το µερίδιο ευθύνης του ΠΑΣΟΚ στη<br />

διαµόρφωση και διαιώνισή τους. Η γνώση όµως δεν αρκεί για τη λύση των κοινωνικών<br />

προβληµάτων. Χρειάζεται και πολιτική βούληση, η οποία δεν υπήρξε από τις δήθεν σοσιαλιστικές<br />

κυβερνήσεις. ∆ιότι τις υποσχέσεις πολλοί αγάπησαν, το δε πολιτικό κόστος ουδείς. Όσο για το φιλικό<br />

πρόσωπο του ΠΑΣΟΚ, που τάχα θα ήταν «ταυτισµένο µε το συµφέρον, µε την αγωνία, µε τον πόνο<br />

της κάθε Ελληνίδας και του κάθε Έλληνα», θα έλεγα ότι στο σπίτι του κρεµασµένου δε µιλάνε για<br />

σχοινί! Ο άνθρωπος που, σε συνεργασία µε άλλους, προκάλεσε τόσο πόνο και αγωνία σε 1.500.000<br />

Έλληνες, παρασύροντάς τους µε απατηλές υποσχέσεις στο ΧΑΑ, δεν θάπρεπε να τα λέει αυτά. Για<br />

να µην αναφερθώ βέβαια και σε όλες τις άλλες κοινωνικές αδικίες που διαιωνίζονται, ή και<br />

οξύνονται, ων ουκ έστιν αριθµός ούτε τέλος.<br />

Την πρώτη εβδοµάδα του Αυγούστου 1999, οι διεθνείς αγορές είχαν περιέλθει σε<br />

“νευρικότητα”. Όµως ο Γ.∆. του ΧΑΑ αγνοούσε προκλητικά τα αρνητικά µηνύµατα εκ του<br />

εξωτερικού και συνέχιζε την ανοδική του πορεία, σύµφωνα µε το καταχθόνιο σχέδιο των αρχόντων<br />

της Σοφοκλέους. Να τι είχε γράψει σχετικά η έγκριτη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις 08/08/1999:<br />

«Με άνοδο στις 4.443 µονάδες “απάντησε” ο δείκτης του ΧΑΑ στα αρνητικά µηνύµατα και στη<br />

νευρικότητα των διεθνών αγορών.(…)<br />

Το επενδυτικό κοινό, σε ικανοποιητικό βαθµό, αντιµετωπίζει την αγορά ψύχραιµα και έχει<br />

αποβάλει φοβίες οι οποίες σε άλλες εποχές εµφανίζονταν πιο εύκολα και πιο συχνά. Ακόµη και στις<br />

περιπτώσεις που οι αποτιµήσεις προβληµατίζουν τους επαγγελµατίες, η δύναµη των υψηλών έως σήµερα<br />

κεφαλαιακών κερδών παραµένει κυρίαρχο στοιχείο.» 66<br />

Να λοιπόν που τότε το επενδυτικό κοινό είχε αποβάλει τις φοβίες κι έγραφε στα παλιά του<br />

τα παπούτσια τις αγορές του εξωτερικού! Προφανώς έτσι είχαν σχεδιάσει οι φύλακες… ∆εν είχε έλθει<br />

γαρ το πλήρωµα του χρόνου για το ξεφούσκωµα!<br />

−Η αισιοδοξία του κ. Παπαντωνίου είχε πιάσει limit-up στις αρχές Σεπτεµβρίου 1999. Να τι<br />

είχε πει σε συνέντευξη Τύπου, µε την ευκαιρία της παρουσίασης του έργου της επιτροπής υπό τον<br />

Καθηγητή κ. Σχοινά για την κωδικοποίηση της χρηµατιστηριακής νοµοθεσίας:<br />

«Κατ’ αρχήν να σηµειώσω ότι µε την ανάπτυξη αυτή του Χρηµατιστηρίου – και αυτή η ανάπτυξη<br />

είναι εντυπωσιακή, διότι ο τζίρος, η αξία των συναλλαγών αυξήθηκε από 1 τρισεκατοµµύριο περίπου<br />

δραχµές το ’94 σε 14 τρισεκατοµµύρια δραχµές το 1998, υπάρχει ένας πολλαπλασιασµός επί 14 φορές<br />

στη διάρκεια µιας 4ετίας, 5ετίας – έχει ανοίξει τον δρόµο για πολύ θετικές εξελίξεις στην ελληνική<br />

οικονοµία και θέλω να υπάρχει µία πλήρης ενηµέρωση γι’ αυτό. Μια πρώτη θετική εξέλιξη αφορά την<br />

άντληση νέων κεφαλαίων.(…)<br />

Το δεύτερο συνδέεται µε το φορολογικό µας σύστηµα. Το Χρηµατιστήριο µέσα από τις<br />

συναλλαγές εισφέρει σηµαντικά στην δηµοσιονοµική εξυγίανση, πράγµα το οποίο δεν είναι αµελητέο σε<br />

ό,τι αφορά την προσπάθεια του ελληνικού λαού, διότι είναι προφανές ότι είναι ευτυχέστερο να αντλούµε<br />

έσοδα από χρηµατιστηριακές συναλλαγές παρά από το εισόδηµα των συµπολιτών µας. Άρα αυτό το<br />

εκτιµώ σαν µια θετική συµβολή του Χρηµατιστηρίου στη συνολική προσπάθεια της χώρας µας.» 67<br />

Εδώ βλέπουµε πως ο κ. Παπαντωνίου πίστευε ότι είχε ανακαλύψει περίπου τον<br />

“τετραγωνισµό του κύκλου” και νόµιζε ότι το Χρηµατιστήριο θα µας έλυνε όλα τα προβλήµατα<br />

ανάπτυξης, ακόµα και το φορολογικό! Ποιος τη χάρη µας!<br />

Σχετικά µε τις µετοχές-φούσκες, την ίδια µέρα ο κ. Παπαντωνίου µας είχε καθησυχάσει<br />

λέγοντας: «Θα ήθελα επίσης να σας ενηµερώσω για το θέµα της αντιµετώπισης, από πλευράς των<br />

εποπτικών αρχών, των µετοχών που θεωρούνται “φούσκες”. Κατ’ αρχήν οι εποπτικές αρχές σε<br />

συνεννόηση µε την Κυβέρνηση, όπως έχετε διαπιστώσει τους τελευταίους µήνες, ασκούν µε περισσότερο<br />

ανοικτό και δηµόσιο τρόπο τον ελεγκτικό τους και εποπτικό τους ρόλο σε ό,τι αφορά την<br />

παρακολούθηση της πορείας ορισµένων µετοχών.»<br />

Σωθήκαµε µε τις “εποπτικές αρχές”! Μα «Χωριό που φαίνεται, κολαούζο δε θέλει», λέει η<br />

παροιµία.<br />

Αλλά για να µην αδικήσουµε τον κ. Γιάννο, θα τα πούµε όλα. Θα αναφερθώ και σε κάποιες<br />

δηλώσεις που έκανε στην ίδια συνέντευξη Τύπου, και τις οποίες επικαλέστηκε αργότερα για να<br />

31

αποσείσει τις κατηγορίες από πάνω του, όταν το ΧΑΑ είχε πάρει τον κατήφορο και δεν έλεγε να<br />

σταµατήσει το… σκασµένο.<br />

«Η πορεία της οικονοµίας είναι θετική, δεν χρειάζεται να αναφερθώ σε αυτήν. Η πορεία των<br />

επιχειρήσεων είναι και αυτή θετική αλλά βέβαια δεν εξηγούνται εύκολα µεγάλες άνοδοι τιµών σε<br />

επιχειρήσεις που είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες. Εκεί χρειάζεται προσοχή, µελέτη. Και αυτή είναι η<br />

σύστασή µου σε όλους τους επενδυτές, και ιδιαίτερα τους µικροµετόχους που στερούνται εµπειρίας γύρω<br />

από αυτά τα θέµατα.<br />

Χρειάζεται προσοχή και όχι υπερβολικός ενθουσιασµός. Σωστή στάθµιση και µελέτη των<br />

δεδοµένων. Και πιστεύω ότι εφόσον αυτές οι αρχές τηρηθούν, όλοι θα βγουν κερδισµένοι. Και η<br />

ελληνική οικονοµία και οι ίδιες οι εταιρείες αλλά και κάθε µέτοχος ο οποίος επενδύει το περίσσευµά<br />

του, το αποταµίευµά του στο ελληνικό Χρηµατιστήριο.» 67<br />

Ώστε όολοι θα βγουν κερδισµένοι; Και η ελληνική οικονοµία, και οι ίδιες οι εταιρίες, και ο<br />

κάθε µέτοχος, αρκεί να τηρούνταν κάποιες αρχές; ∆ηλαδή δεν είναι το ΧΑΑ ένα κεφαλαιο-<br />

µαγειρείο µηδενικού αθροίσµατος, όπου οι πολλοί “µικροί”, βρέξει-χιονίσει, θα χάσουν τα λεφτά<br />

τους για να τα καρπωθούν οι ολίγοι “µεγάλοι”; Μήπως το Χρηµατιστήριο είναι κάτι σαν οικονοµικό<br />

νταµάρι απ’ όπου εξορύσσονται λεφτά για όλους; Και αυτοί οι “κύκλοι” ανόδου και καθόδου των<br />

χρηµατιστηρίων είναι για να βγαίνουν όολοι κερδισµένοι ή για να υπεξαιρείται νοµοτύπως το χρήµα<br />

του µεγάλου ανώνυµου πλήθους από τους ολίγους αδίστακτους αετονύχηδες;<br />

Τι κρίµα που ο Υπουργός Οικονοµικών µε κάτι τέτοιες δηλώσεις παρέσυρε τον κοσµάκη<br />

στο άντρο της Σοφοκλέους για να καταθέσει τον ιδρώτα µιας ζωής στην οικονοµική νοµενκλατούρα,<br />

ντόπια και ξένη… ∆ε νιώθει άραγε ίχνος ενοχής; ∆ε νιώθει την ανάγκη, έστω και τώρα, να ζητήσει<br />

δηµοσίως συγνώµη από τον ελληνικό λαό;<br />

Εξάλλου, κατά τον κ. Παπαντωνίου, ένας ακόµη κίνδυνος για τους µικροµετόχους που<br />

στερούνταν εµπειρίας ήταν να αγοράσουν µετοχές ανύπαρκτων εταιρειών! Και καλά, τις ανύπαρκτες<br />

εταιρείες ποιος τις έβαλε στο “ναό”; Μόνες τους µπήκαν από το παράθυρο; Ο ίδιος δεν κατάργησε<br />

τους αυστηρούς περιορισµούς που υπήρχαν πρώτα, ώστε να µπορεί να µπαίνει στο Χρηµατιστήριο η<br />

σάρα και η µάρα; Και µήπως, για νάχουµε καλό ρώτηµα, οι ανύπαρκτες µικροεταιρείες φούσκωσαν<br />

το Γ.∆. στο αφύσικο επίπεδο των 6.355 µονάδων; Μα αυτές ήταν εκτός ∆είκτη.<br />

Αλλά ας πούµε ότι οι µικροµέτοχοι δεν ήξεραν τι τους γίνεται κι έκαναν λάθος επιλογές. Οι<br />

χρηµατιστές τι ρόλο παίζουν; Γιατί τα παίρνουν τα “µεσιτικά”; Αυτοί δεν έχουν υποχρέωση να<br />

προστατέψουν τους άσχετους; Αµ οι διαχειριστές των Αµοιβαίων Κεφαλαίων, στους οποίους<br />

προσέτρεξαν οι νεόκοποι επενδυτές µετά από προτροπές των “ειδικών” ώστε να αποφύγουν λάθος<br />

επιλογές, γιατί δεν προστάτεψαν τον κοσµάκη; Γιατί τα Αµοιβαία Μετοχικά, και µάλιστα πολλά απ’<br />

αυτά που ανήκουν σε κρατικές Τράπεζες, έχασαν από τον Σεπτέµβριο του 1999 µέχρι το Μάρτιο του<br />

2003 από 85% µέχρι 95% της αξίας τους; Σε µετοχές ανύπαρκτων εταιρειών τοποθετούσαν οι<br />

διαχειριστές τους τα χρήµατα των ανυποψίαστων επενδυτών; Και τα βαριά χαρτιά του Γ.∆., ο οποίος<br />

έχασε το 77% της αξίας του στο ίδιο διάστηµα, ανήκαν κι αυτά σε ανύπαρκτες εταιρείες; Κοντολογίς,<br />

µήπως το ΧΑΑ, ο καθρέπτης της ελληνικής οικονοµίας, είναι ανύπαρκτο; Μήπως δηλαδή η ελληνική<br />

οικονοµία στο παγκόσµιο οικονοµικό γίγνεσθαι είναι ανύπαρκτη; Με απλούς συλλογισµούς και<br />

παρατήρηση της οδυνηρής εγχώριας πραγµατικότητας, δυστυχώς, µάλλον εκεί καταλήγουµε…<br />

−Εν τω µεταξύ, o κ. ∆ηµ. Ασπρογέρακας, ο εισαγγελέας που προΐστατο της δίωξης του<br />

οικονοµικού εγκλήµατος και της ειδικής υπηρεσίας (Σ∆ΟΕ) για την πάταξή του, δροµολογούσε «την<br />

κλήση προς κατάθεση του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννου Παπαντωνίου εντός των προσεχών<br />

ηµερών. Σύµφωνα µε πληροφορίες από εισαγγελικές πηγές, ο κ. Παπαντωνίου θα κληθεί σε µια<br />

προσπάθεια της εισαγγελικής αρχής να διευκολύνει την προσπάθειά του για πάταξη νοσηρών<br />

φαινοµένων στο Χρηµατιστήριο και ειδικότερα να εντοπισθούν οι µετοχές για τις οποίες έκανε λόγο και<br />

ο κ. Παπαντωνίου, γνωστές ως “φούσκες”.» 68<br />

Όµως, παρά τις εισαγγελικές έρευνες και τον πολύνεκρο καταστροφικό σεισµό της 7 ης Σεπτ.<br />

1999 που έπληξε την Αττική, ο Γ.∆. του ΧΑΑ συνέχιζε ν’ ανηφορίζει απτόητος, ενώ ο κ.<br />

Παπαντωνίου − ακόµη και τότε! − εξακολουθούσε να παραπλανά τους επενδυτές, προβλέποντας<br />

συνέχιση της “κανονικής” πορείας της Σοφοκλέους! Λέτε να µην είχε συνειδητοποιήσει ούτε ο ίδιος<br />

το αφύσικο φούσκωµα του ελληνικού χρηµατιστηρίου; Τότε τι “φύλακας” ήταν;<br />

32

«Με νέο ιστορικό ρεκόρ έκλεισε χθες ο Γενικός ∆είκτης, ο οποίος διαµορφώθηκε στις 5.740,47<br />

µονάδες, σηµειώνοντας άνοδο 0,62%. Οι αρνητικές ψυχολογικές επιδράσεις του σεισµού αποδείχτηκαν<br />

παροδικές, αφού µετά την αρχική πτώση κατά 6,86%, ξεκίνησε µε πολύ γρήγορους ρυθµούς η<br />

ανάκαµψη.<br />

“Ο σεισµός δεν θα έχει επιπτώσεις στο Χρηµατιστήριο, στο µέτρο που δεν επηρεάζεται η<br />

οικονοµία”, δήλωσε στην “ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ” ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου.<br />

Όπως τόνισε ο ίδιος, απαντώντας σε σχετική ερώτηση της “ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ”, “το µεγάλο δυσάρεστο<br />

αυτού του σεισµού είναι ο αριθµός των νεκρών. Τα µεγέθη των υλικών ζηµιών όµως είναι µικρά σε<br />

σχέση µε τις δυνατότητες της ελληνικής οικονοµίας. Το Χρηµατιστήριο”, κατέληξε ο κ. Παπαντωνίου<br />

εντυπωσιασµένος από το αποτέλεσµα της χθεσινής συνεδρίασης “θα συνεχίσει την κανονική του<br />

πορεία”.» 69<br />

Εδώ τα σχόλια περιττεύουν, για να µην … αδικήσουµε τα “µαργαριτάρια” του κ. Υπουργού!<br />

−Στις 13 Σεπτ. 1999, µια µόλις εβδοµάδα πριν από την ενορχηστρωµένη µεθόδευση της<br />

πτώσης του ΧΑΑ, και µε το Γ.∆. στις 6.032,85 µονάδες και τη συνολική κεφαλαιοποίηση του<br />

Χρηµατιστηρίου στο 160% του ΑΕΠ, ο κ. Παπαντωνίου κάνει νέα απροκάλυπτη παρέµβαση στα<br />

χρηµατιστηριακά δρώµενα. Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ την εποµένη: «Θετική θα συνεχίσει να είναι η<br />

πορεία του Χρηµατιστηρίου σύµφωνα µε τις προβλέψεις του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννου<br />

Παπαντωνίου. Ο υπουργός, σχολιάζοντας χθες τη νέα άνοδο του Γενικού ∆είκτη Τιµών Μετοχών στη<br />

Σοφοκλέους, δήλωσε ότι “όσο πάει καλά η οικονοµία, καλά θα πηγαίνει και το Χρηµατιστήριο”.<br />

Ο κ. Παπαντωνίου για µία ακόµη φορά συνέστησε στους επενδυτές να είναι πολύ προσεκτικοί<br />

στις επιλογές τους και πριν απ’ όλα να σταθµίζουν τους κινδύνους που υπάρχουν στο Χρηµατιστήριο.<br />

∆ήλωσε χαρακτηριστικά ότι το Χρηµατιστήριο “έχει διακυµάνσεις” και τόνισε ότι “χρειάζεται πολύ<br />

µεγάλη προσοχή” στις τοποθετήσεις σε αυτό. “Ο καθένας πρέπει να σταθµίζει πάρα πολύ καλά τους<br />

κινδύνους που υπάρχουν” δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός. Προέτρεψε µάλιστα τους επενδυτές στις<br />

επιλογές τους να προτιµούν τις εταιρείες µε ισχυρή κεφαλαιουχική βάση και µε προοπτική.» 70<br />

Μέχρι εδώ, λοιπόν, όλα καλά και άγια! Ο κ. Παπαντωνίου δεν είχε βγάλει καµία ανακοίνωση<br />

S.O.S. για στοπ στις αγορές όλων των µετοχών σ’ αυτά τα επίπεδα. Απλώς οι επενδυτές έπρεπε να<br />

προτιµούν εταιρείες µεγάλης κεφαλαιοποίησης µε προοπτική, κοινώς τα “παλαιά τζάκια”. Οι<br />

µικροµεσαίες νέες επιχειρήσεις, που είχαν εισέλθει δυναµικά στο προσκήνιο και απορροφούσαν<br />

µεγάλο µέρος της χρηµατιστηριακής πίτας, έπρεπε να αποδυναµωθούν. Είχε ήδη ξεσπάσει ένας<br />

υπόγειος οικονοµικός πόλεµος µεταξύ παλαιών και νέων τζακιών, και ο κ. Παπαντωνίου έπρεπε να<br />

λάβει σαφή θέση µε ποιους ήταν. Και θέση, όπως είδατε, έλαβε, καθ’ ότι οι διαπλεκόµενοι είναι<br />

βλοσυροί και επικίνδυνοι τύποι. Όπως θα αποδείκνυε, βέβαια, η τραγική πραγµατικότητα, και οι<br />

«εταιρείες µε ισχυρή κεφαλαιουχική βάση και µε προοπτική» ήταν ΦΟΥΣΚΕΣ.<br />

−Και φτάσαµε στο Σαββατοκύριακο του τρόµου, όταν όλες οι καραµούζες των “µεγαλοφυών”<br />

φυλάκων της οικονοµίας ήχησαν άγαρµπα, δίνοντας το σύνθηµα της άτακτης υποχώρησης των τιµών<br />

των µετοχών. Προσέξτε όµως: Στις 19 Σεπτεµβρίου 1999 και στη σελίδα 4 της έγκριτης<br />

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ, κάτω από το άρθρο όπου ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Λ. Παπαδήµος<br />

εξέπεµψε “SOS προς επενδυτές”, υπήρχε το παραπλανητικό άρθρο µε τον τίτλο, “Ακόµα πιο ψηλά<br />

το Χρηµατιστήριο”, και τον υπότιτλο, “Τι εκτιµά ο Γ. Παπαντωνίου”. Στην πρώτη πρόταση του<br />

επίµαχου άρθρου υπάρχει η λέξη-κλειδί: “επίσης”. Αυτό αποδεικνύει περίτρανα ότι η θέση που<br />

επελέγη για τη δηµοσίευσή του δεν ήταν καθόλου τυχαία. Θα παραθέσω αποσπάσµατα από το εκ του<br />

πονηρού αυτό άρθρο το οποίο, ως εκ της ηµεροµηνίας και της θέσεως που δηµοσιεύτηκε, θυµίζει την<br />

παροιµία “Μια στο καρφί και µια στο πέταλο”. Ο κ. Παπαντωνίου κάθε άλλο παρά να αποµακρύνει<br />

τους επενδυτές από το Χρηµατιστήριο ήθελε. Ούτε όµως ήθελε να συγκρουστεί κατά µέτωπο µε τον<br />

κ. Παπαδήµο, ή να “λιθοβοληθεί” όταν θα άρχιζε η κατάρρευση του µαγαζιού. Γι’ αυτό λοιπόν, σε<br />

τούτη την κρίσιµη στιγµή, ο λαλίστατος αυτός υπουργός δεν µίλησε ευθέως και ευθαρσώς, αλλά<br />

άφησε το «περιβάλλον» του να µιλήσει για λογαριασµό του. Ιδού η µαρτυρία:<br />

«Στο οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης παρακολουθούν επίσης µε ιδιαίτερη προσοχή τη<br />

χρηµατιστηριακή κούρσα των τελευταίων µηνών. Ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ.<br />

Γ. Παπαντωνίου πάντα υπολόγιζε σε άνοδο της χρηµατιστηριακής αγοράς και σ’ αυτούς τους<br />

υπολογισµούς στήριξε τις αποφάσεις του για διεύρυνση των παροχών, θεωρώντας ότι ο διπλασιασµός<br />

33

του φόρου επί των χρηµατιστηριακών συναλλαγών θα µπορούσε να αντισταθµίσει το κόστος των<br />

µέτρων. (…)<br />

Την περασµένη εβδοµάδα είδε έκπληκτος τις ηµερήσιες συναλλαγές να προσεγγίζουν τα 600 δισ.<br />

δρχ. και να ξεπερνούν κατά πολύ ακόµη και τις πλέον αισιόδοξες προβλέψεις. Με την ορµή που κινείται<br />

το αποταµιευτικό κοινό προς τη Σοφοκλέους είδε τις προβλέψεις του να φαντάζουν<br />

υπερσυντηρητικές, καθώς τα µεγέθη που περίµενε το 2000 υπερκαλύφθηκαν σχεδόν πέντε, τέσσαρις<br />

µήνες νωρίτερα. Ο ίδιος πάντως, παρ’ ότι προβληµατίζεται από την ξέφρενη πορεία του Χρηµατιστηρίου<br />

Αθηνών, θεωρεί πως υπάρχουν στο µέλλον µεγάλα οικονοµικά γεγονότα τα οποία θα τονώσουν<br />

ακόµη περισσότερο τη ζήτηση µετοχών. Θεωρεί δε ότι ο κύριος µοχλός ανόδου της χρηµατιστηριακής<br />

αγοράς στο προσεχές δωδεκάµηνο θα είναι τα επιτόκια. Αυτό σηµειώνει είναι το µεγάλο χαρτί που δεν<br />

έχει παιχθεί ακόµη. Όταν τα επιτόκια αρχίσουν το 2000 να υποχωρούν τότε το σύνολο των<br />

αποταµιευτών θα αναζητήσει νέες διεξόδους και το πιθανότερο είναι να κατευθυνθούν προς τη<br />

Σοφοκλέους, µε αποτέλεσµα η ζήτηση µετοχών να φθάσει σε υψηλά επίπεδα. Ακόµη υπολογίζει σε<br />

αύξηση της ζήτησης των µετοχών και από το εξωτερικό, πράγµα που θα σηµειωθεί µε την αναβάθµιση<br />

της Σοφοκλέους από αναδυόµενη αγορά σε κύρια. Όλα τα στοιχεία βεβαιώνουν πως τη στιγµή που θα<br />

συµβεί αυτό θα εισρεύσουν στη χώρα περίπου 3 δισ. δολ. Ο συνδυασµός των δύο αυτών παραγόντων<br />

µπορεί µεσοπρόθεσµα να ωθήσει το γενικό δείκτη µέχρι τις 7.500 µονάδες, αναφέρουν πηγές του<br />

υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας. Και εδώ έγκειται ο µέγας προβληµατισµός. Πώς οι τιµές των<br />

µετοχών µέσω αυτής της υπερβάλλουσας ζήτησης δεν θα φθάσουν σε προκλητικά υψηλά επίπεδα, πολύ<br />

µακράν της πραγµατικής οικονοµικής θέσης των επιχειρήσεων.(…)<br />

Ήδη ο κ. Παπαντωνίου, έναντι αυτών των προβληµατισµών, έχει δώσει εντολές στις<br />

χρηµατιστηριακές και εποπτικές αρχές να διευκολύνουν την είσοδο νέων εταιρειών στη Σοφοκλέους.<br />

Και ακόµη η κυβέρνηση προτίθεται να επιταχύνει την είσοδο κρατικών εταιρειών στη χρηµατιστηριακή<br />

αγορά, ακριβώς για να ενισχύσει την προσφορά τίτλων. Ήδη ανήγγειλε τη δεύτερη µετοχοποίηση των<br />

Ελληνικών Πετρελαίων, προωθεί τη µετοχοποίηση της ΕΥ∆ΑΠ και επιταχύνει την είσοδο στο ΧΑΑ της<br />

ΕΤΒΑ και της αγροτικής Τράπεζας» 71 (Η έµφαση δική µου)<br />

Τι να πρωτοσχολιάσει κανείς από το παραπλανητικό αυτό άρθρο; Η πονηριά, ο<br />

ερασιτεχνισµός, η επιπολαιότητα, η έλλειψη επαφής µε την πραγµατικότητα και η ασχετοσύνη του<br />

οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης είναι διάχυτα στις γραµµές που µόλις διαβάσατε. Το άρθρο<br />

αυτό συνοψίζει µε δραµατικό τρόπο την απροκάλυπτη κυβερνητική προπαγάνδα που παρέσυρε στο<br />

ΧΑΑ και στη συνέχεια στην οικονοµική καταστροφή εκατοντάδες χιλιάδες ανυποψίαστους Έλληνες<br />

αποταµιευτές. Και βέβαια όλοι γνωρίζουµε για τον καταποντισµό των κρατικών χαρτιών του κ.<br />

Παπαντωνίου. Βλέπετε, οι µαθητευόµενοι µάγοι της ελεύθερης (ασύδοτης) οικονοµίας προσπάθησαν<br />

το ακατόρθωτο: ήθελαν να έχουν και το σκύλο χορτάτο και την πίτα γερή! Αµ δε γίνεται …<br />

−Στις 20 Σεπτεµβρίου 1999, ο κ. Παπαντωνίου έδωσε συνέντευξη στο STAR.. Παραθέτω<br />

αποσπάσµατα από άρθρο της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ αναφερόµενο στη συνέντευξη αυτή:<br />

«Σε φάση “ανάπαυλας και ξεκούρασης ή αφαίρεσης του υπερβολικού ενθουσιασµού” θα<br />

περάσει το ελληνικό Xρηµατιστήριο και θα παραµείνει στα επίπεδα αυτά για κάποιο χρονικό διάστηµα.<br />

Tις εκτιµήσεις αυτές εξέφρασε σε χθεσινή συνέντευξή του (“Σταρ”) ο Γιάννος Παπαντωνίου,<br />

τονίζοντας παράλληλα ότι οι ραγδαίες εξελίξεις που σηµειώνονται (µεγάλη άνοδος των µετοχών κ.λπ.)<br />

“είχαν τα θετικά τους, αλλά θα πρέπει κάποτε να σταµατήσουν”.<br />

Ο κ. Παπαντωνίου επανέλαβε όσα κατέγραψε χθες η “E”, ότι “δεν είναι λογικό σε ένα<br />

Xρηµατιστήριο να υπάρχουν ηµερήσιες αυξήσεις της τάξης του 3%, 4%, 5%. Aυτό – είπε – κάποια<br />

στιγµή σταµατά και διαπιστώνω µε ικανοποίηση ότι σήµερα σταµάτησε”.» 72<br />

Συγκρίνετε, τώρα, παρακαλώ, τις δηλώσεις αυτές του κ. Παπαντωνίου µε τις θέσεις του<br />

οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης που αποτυπώθηκαν την προηγούµενη µέρα στο άρθρο της<br />

Καθηµερινής µε τον τίτλο “Ακόµα πιο ψηλά το Χρηµατιστήριο”, στο οποίο µόλις αναφερθήκαµε..<br />

Συγκρίνετε και µε τις δηλώσεις του ίδιου του κ. Παπαντωνίου στις 13 Σεπτ. 1999, µε το Γ.∆. στις<br />

6.032,85 µονάδες, ότι “όσο πάει καλά η οικονοµία, καλά θα πηγαίνει και το Χρηµατιστήριο”. Οι<br />

συγκρίσεις αυτές, αποδεικνύουν ή δεν αποδεικνύουν πλήρως την ανευθυνότητα και επιπολαιότητα<br />

του ανδρός;<br />

Όσο για την “ικανοποίηση” του κ. Παπαντωνίου που µε την παρέµβαση του ∆ιοικητή της<br />

ΤτΕ οι µεγάλες ηµερήσιες αυξήσεις του Γ.∆. καταλάγιασαν, και εδώ ο κ. Υπουργός υποκρινόταν. Το<br />

34

φαινόµενο του +3%, +4% και +5% δεν θα σταµατούσε. Απεναντίας θα επαναλαµβανόταν αρκετές<br />

φορές µέχρι τις εκλογές του Απριλίου 2000, αλλά ο κ. Υπουργός θα κατάπινε τη γλώσσα του, καθ’ ότι<br />

οι προεκλογικοί καιροί απαιτούσαν τέτοιες ανόδους µετά από ανεπιθύµητες υποχωρήσεις του<br />

Γενικού ∆είκτη…<br />

Στην ίδια συνέντευξη, «Ο κ. Παπαντωνίου δέχθηκε ότι υπάρχουν εταιρείες “φούσκες”, δηλαδή<br />

χωρίς καθόλου κεφάλαια, µε µηδενικά ή και αρνητικά κέρδη, και συνέστησε στους µικροµετόχους να<br />

επιδεικνύουν µεγαλύτερη προσοχή και να µην ανταµείβονται οι µετοχές-“φούσκες” .» 72<br />

Ο καηµένος ο κ. Παπαντωνίου δεν µπορούσε τότε να υποψιαστεί – όπως δεν µπορούσαν κι<br />

όλα τα µετέπειτα θύµατα – πως ολόκληρο το ΧΑΑ, το “παιδί” του, ήταν µια τεράστια πλαστική<br />

φούσκα, ένα υδροκέφαλο τέρας… Παρατηρήστε επίσης πόσο προκλητικά και βίαια ο κ.<br />

Παπαντωνίου επεµβαίνει στο “θεσµό” τον οποίο λίγο αργότερα θα αποκαλούσε ανεξάρτητη αγορά,<br />

που τάχα έχει τους δικούς της κανόνες και δεν υπακούει σε κυβερνητικά σχέδια και επιδιώξεις.<br />

Όταν έφτασε, λοιπόν, το πλήρωµα του χρόνου, έπρεπε να αφαιρεθεί από τους επενδυτές ο<br />

υπερβολικός ενθουσιασµός, που ο ίδιος εξέτρεφε µέχρι πρόσφατα – ακόµα και µια εβδοµάδα<br />

νωρίτερα – µε τα ψεύτικα τα λόγια τα µεγάλα! Για τέτοια πολιτική απαξία, αναξιοπιστία και<br />

επιπολαιότητα µιλάµε... «Αυτά θα πρέπει κάποτε να σταµατήσουν», είπε ο Υπουργός. Να σταµατήσει<br />

τι; Η φυσιολογική πορεία µιας ανεξάρτητης, όπως επανειληµµένα είχε τονίσει, αγοράς, που τάχα<br />

αντανακλούσε την ευρωστία της ελληνικής οικονοµίας; Ή µήπως δεν ήταν ούτε φυσιολογική ούτε<br />

ανεξάρτητη αυτή η πορεία; Κι αν δεν ήταν, ποιος, ποιοι ευθύνονταν γι’ αυτό; Και τι έκαναν οι φύλακες<br />

τόσον καιρό; Αλλά και αυτό το κάποτε, το χρόνο δηλαδή της µοιραίας επέµβασης. ποιος τον<br />

καθόρισε; Πολλά τα ερωτηµατικά και βαριά η µπόχα που αναδύεται από το άνοιγµα του οχετού του<br />

Χρηµατιστηρίου…<br />

Όµως, το άκρον άωτον της απροκάλυπτης υπουργικής επέµβασης στην “ελεύθερη” αγορά του<br />

ΧΑΑ ήταν όταν καθόρισε και τη χρονική διάρκεια της φάσης σταθεροποίησης. Αν είναι δυνατόν!<br />

«“Μπαίνουµε τώρα σε µία φάση σταθεροποίησης των κερδών που έχουν πραγµατοποιηθεί”,<br />

έλεγε χθες ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γ. Παπαντωνίου, ενώ παράγοντες του οικονοµικού<br />

επιτελείου εκτιµούσαν ότι η φάση αυτή θα διαρκέσει για ενάµιση περίπου µήνα ακόµη, έως ότου η<br />

Τράπεζα της Ελλάδος αναλάβει πρωτοβουλία για µείωση των επιτοκίων. “Αυτό θα είναι το επόµενο<br />

σήµα για την αγορά”, σηµείωναν οι ίδιοι παράγοντες.» 73<br />

∆εν πρόλαβε, όµως, να καταλαγιάσει ο δείκτης του ΧΑΑ, ύστερα από την κατακεφαλιά που<br />

δέχτηκε από τους εντεταλµένους “προστάτες” µας, δεν πρόλαβαν και οι µικροεπενδυτές να<br />

πουλήσουν τα χαρτιά τους λόγω του κλειδώµατος των µετοχών στο limit down και, για κακή µας τύχη,<br />

ξαναχτυπάει ο Απολλύων, κοινώς διάβολος. Άµα δε σε θέλει…<br />

Παραθέτω αποσπάσµατα από το άρθρο της Αλίκης Μάτση στην Ελευθεροτυπία (24/09/1999)<br />

όπου ο κ. ∆ρυς διαβεβαιώνει για τη συνέχιση της δυναµικής πορείας του ΧΑΑ. Ας όψεται κι αυτός!<br />

«Aπόλυτα φυσιολογική χαρακτήρισε την πτώση του Xρηµατιστηρίου ο υφυπουργός<br />

Οικονοµικών Γ. ∆ρυς από του βήµατος της Bουλής χθες, διαβεβαιώνοντας παράλληλα ότι “η δυναµική<br />

του πορεία θα συνεχιστεί γιατί ακριβώς αντικατοπτρίζει, αντανακλά τη δυναµική που έχει σήµερα η<br />

ελληνική οικονοµία”. (…)<br />

Οι δηλώσεις ∆ρυ έγιναν µε αφορµή τη συζήτηση και οµόφωνη (πλην του βουλευτή της N.∆. Γ.<br />

Σούρλα) ψήφιση της τροπολογίας, µε την οποία αυξάνεται η φορολόγηση στις πωλήσεις µετοχών από<br />

0,3 σε 0, 6 τοις χιλίοις.» 74<br />

Παρ’ όλο, όµως, που η τροπολογία ψηφίστηκε οµόφωνα, η κυβέρνηση κατηγορήθηκε από<br />

σύσσωµη την αντιπολίτευση για τις επεµβάσεις της στο Xρηµατιστήριο.<br />

Ο βουλευτής της N.∆. κ. Γ. Bουλγαράκης, την κατηγόρησε ότι µέσω του Xρηµατιστηρίου<br />

παίζει παιχνίδι σε βάρος των µικροεπενδυτών, τους οποίους εξώθησε να πάνε στη Σοφοκλέους.<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο της κ. Μάτση στην «Ε», «Ο κ. ∆ρυς αντέδρασε, καταλογίζοντάς<br />

του είτε λάθος πληροφόρηση είτε άγνοια των κανόνων του Xρηµατιστηρίου και υποστήριξε, όπως και ο<br />

υπουργός ∆ικαιοσύνης Eυάγγελος Γιαννόπουλος, ότι το σύστηµα διέπεται από τους κανόνες της αγοράς.<br />

Ο κ. Bουλγαράκης ανταπάντησε ότι όταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη ∆EΘ, ο υπουργός Eθνικής<br />

Οικονοµίας µε δύο συνεντεύξεις του, αλλά και διάφοροι παράγοντες (Kουνιάκης, Στουρνάρας) είπαν ότι<br />

το Xρηµατιστήριο θα πάει καλά, δηµιουργούν την πεποίθηση στον απλό επενδυτή ότι πρέπει να µετέχει<br />

κι αυτός σ’ αυτή τη διαδικασία.<br />

35

•Στο ίδιο πνεύµα και ο βουλευτής του ΣYN Γ. ∆ραγασάκης υποστήριξε ότι η κυβέρνηση<br />

καλλιεργεί την αντίληψη ότι το Xρηµατιστήριο είναι φιλανθρωπικό ίδρυµα και χαρακτήρισε µεγάλο<br />

ολίσθηµα να του “δίνει χαρακτήρα IKA από όπου µπορεί κανείς να περνά και να παίρνει λεφτά”, “που<br />

µπορούν διάφοροι υπουργοί να ρυθµίζουν πότε θα ανεβαίνει και θα κατεβαίνει µε τις γνωστές<br />

επικίνδυνες συνέπειες”.» 74<br />

Είχαν άδικο οι βουλευτές της αντιπολίτευσης;<br />

Καλού-κακού, πάντως, από την εποµένη η κυβέρνηση θα προσπαθούσε να<br />

«αποπολιτικοποιήσει» το Χρηµατιστήριο. Ήταν όµως πολύ αργά για να µας πείσει για την<br />

“αθωότητα” και τις “καλές” της προθέσεις. Να τι έγραψε σχετικά ο Γ. ΚΑΡΕΛΙΑΣ στην<br />

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (25/09/1999):<br />

«Η κυβέρνηση επιχειρεί τώρα να “αποπολιτικοποιήσει” όσα συµβαίνουν στο Χρηµατιστήριο και<br />

να δείξει ότι στρέφει το ενδιαφέρον της προς τα στοιχεία της “πραγµατικής οικονοµίας”, τα οποία<br />

εκτιµά ότι την ευνοούν.<br />

Η τάση αυτή ήταν εµφανής στη χθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού συµβουλίου, το οποίο<br />

απέφυγε να εισέλθει στην ουσία της συζήτησης για το Χρηµατιστήριο, υιοθετώντας την εισήγηση του<br />

υπουργού Εθνικής Οικονοµίας Γιάννου Παπαντωνίου “να µην πολιτικοποιήσουµε το θέµα”. Ο<br />

υπουργός χαρακτήρισε “φυσιολογική διόρθωση” την πτώση των τιµών και πρόσθεσε ότι “ήταν<br />

αναγκαία, για να αποφευχθούν µεγαλύτεροι κίνδυνοι”.» 75<br />

Καλά εδώ µιλάµε για το άκρον άωτον της υποκρισίας!<br />

Το θλιβερό είναι ότι ο κ. Παπαντωνίου παραπλανούσε τους επενδυτές ακόµη και στο<br />

κορύφωµα της κρίσης, στις 24 Σεπτεµβρίου 1999, χαρακτηρίζοντας “φυσιολογική διόρθωση” την<br />

κατακόρυφη πτώση του ΧΑΑ – αποτέλεσµα της βίαιης κυβερνητικής επέµβασης! Και σα να µην<br />

έφτανε αυτό, συγχρόνως προέβλεπε µεσοπρόθεσµη ανοδική τάση! Ιδού η µαρτυρία από την έγκριτη<br />

εφηµερίδα ΤΑ ΝΕΑ:<br />

«Στα όρια του πανικού κινήθηκε χθες η Σοφοκλέους. Ο Γενικός ∆είκτης τιµών στη διάρκεια της<br />

συνεδρίασης έφθασε να χάνει 7,44%, µε το σύνολο σχεδόν των µετοχών να σηµειώνουν απώλειες κοντά<br />

στο κατώτατο επιτρεπόµενο όριο (8%), ενώ οι επενδυτές έδιναν εντολές για ανοικτές πωλήσεις. Όµως,<br />

οι παρεµβάσεις που έγιναν από κρατικούς θεσµικούς επενδυτές περιόρισαν τελικά τις απώλειες του<br />

Γενικού ∆είκτη, ο οποίος έκλεισε στις 5.503,47 µονάδες, µε απώλειες 5,41%.(…)<br />

Παρ’ όλα αυτά, ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Γιάννος Παπαντωνίου<br />

χθες, στις πρώτες δηλώσεις που έκανε από τις αρχές της εβδοµάδας, όταν δηλαδή ξέσπασε η κρίση,<br />

εµφανίστηκε αισιόδοξος για την πορεία του Χρηµατιστηρίου. “Η εκτίµηση της κυβέρνησης είναι ότι η<br />

µεσοπρόθεσµη τάση του Χρηµατιστηρίου θα είναι ανοδική”, είπε αµέσως µετά τη συνεδρίαση του<br />

Υπουργικού Συµβουλίου, ενώ τη βουτιά του Γενικού ∆είκτη την απέδωσε στη “φυσιολογική λειτουργία<br />

των αγορών” η οποία, όπως είπε, “όχι µόνο δεν αποκλείει, αλλά ενσωµατώνει τέτοιες<br />

διακυµάνσεις”.» 76<br />

Ακούγοντας αυτά τα λόγια από το στόµα του υπεύθυνου υπουργού τους οι παραπλανηµένοι<br />

επενδυτές, αντί να πουλήσουν όπως-όπως και να λακίσουν από τη λυκοφωλιά, εφησύχασαν!<br />

Συγχρόνως προσήλθαν στο “ναό” και καινούργια υποψήφια θύµατα, προσφέροντας οικειοθελώς τα<br />

κεφάλια τους ως σανίδα σωτηρίας στους µεγαλοκατεργαρέους για να σπάσουν τις µετοχές-φούσκες<br />

πάνω τους. Και επαναλαµβάνω την ερώτηση: Είναι ή δεν είναι ο κ. Παπαντωνίου ο υπ’ αριθµόν ένα<br />

ηθικός αυτουργός της Μεγάλης Ληστείας;<br />

−Στις 26 Σεπτεµβρίου 1999, η έγκριτη εφηµερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ σε άρθρο µε τον τίτλο «Πού θα<br />

σταµατήσει η πτώση των µετοχών», έγραψε µεταξύ άλλων: «Από πλευράς επίσης ξένων θεσµικών<br />

επενδυτών είναι έκδηλη η βούληση για αγορά ελληνικών µετοχών και εκπρόσωποί τους προσπαθούν σε<br />

επαφές µε παράγοντες του ΥΠΕΘΟ να διερευνήσουν σε ποιο σηµείο θα ισορροπήσουν οι τιµές για να<br />

εισέλθουν στη Σοφοκλέους. Ο χρόνος έναρξης των αγορών αυτών θα είναι φυσικά και η κρίσιµη καµπή<br />

αναστροφής της πτωτικής τάσης».<br />

Και επειδή και το ΒΗΜΑ είναι αξιόπιστο και ισχύει η παροιµία «χωρίς φωτιά καπνός δε<br />

βγαίνει», οι γραµµές αυτές πρέπει να µας προβληµατίσουν.<br />

Τι σηµαίνει άραγε αυτό; Μήπως γνώριζε η ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας σε<br />

ποιο σηµείο θα ισορροπήσουν οι τιµές, ώστε οι ξένοι θεσµικοί να προσπαθούν να της αποσπάσουν<br />

36

την πληροφορία για να µπουν και να κερδοσκοπήσουν εις βάρος των ελληνικών νοικοκυριών; ∆ιόλου<br />

απίθανο.<br />

Κατά τ’ άλλα, ο γ. γραµµατέας του ΥΠΕΘΟ εµφανίστηκε στο βολικό ρόλο του Πόντιου<br />

Πιλάτου. Να τι έγραψε ΤΟ ΒΗΜΑ στο ίδιο άρθρο: «Σε έναν ρόλο περισσότερο “πυροσβεστικό”<br />

κινήθηκε την “εβδοµάδα των παθών” ο γενικός γραµµατέας του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας κ. Γ.<br />

Παπαϊωάννου, ο οποίος µε δηλώσεις στο “Βήµα της Κυριακής” τονίζει ότι “η κυβέρνηση παρεµβαίνει<br />

µόνο σε θεσµικό επίπεδο µε στόχο τον εκσυγχρονισµό της αγοράς, την εξασφάλιση συνθηκών απόλυτης<br />

διαφάνειας στο Χρηµατιστήριο και την προστασία των επενδυτών από τους κινδύνους του τζόγου”.» 77<br />

Ώστε “η κυβέρνηση παρεµβαίνει µόνο σε θεσµικό επίπεδο”! Σωπάτε, καλέ! Από πότε; Όσο<br />

για το πόσο η κυβέρνηση “προστάτεψε” τους επενδυτές από τους κινδύνους του τζόγου, το γνωρίζει<br />

από πρώτο χέρι ο κάθε “εγκλωβισµένος” και “ΧΑΑµένος”…<br />

− Όπως είδαµε, δεν είχε προλάβει να κατακαθίσει ο κουρνιαχτός από τις βαρύγδουπες<br />

δηλώσεις Παπαδήµου, και η κυβέρνηση έκανε στροφή 180 µοιρών προσπαθώντας να τα µαζέψει. Μα<br />

ήταν σοβαρά πράγµατα αυτά; Ούτε σοβαρά ήταν ούτε αθώα, όµως έχουν την εξήγησή τους. Όπως<br />

έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ στις 27/09/1999, «Επιχείρηση δηµιουργίας κλίµατος µεσοπρόθεσµης ανόδου του<br />

Χρηµατιστηρίου θέτει τώρα σε εφαρµογή το οικονοµικό επιτελείο σε µια προσπάθεια να “τονώσει το<br />

ηθικό των επενδυτών” και να οµαλοποιήσει τη χρηµατιστηριακή αγορά ύστερα από την “ελεύθερη<br />

πτώση” που σηµείωσε ο Γενικός ∆είκτης την περασµένη εβδοµάδα.» 78<br />

Για το σκοπό αυτό η κυβέρνηση θα ενεργοποιούσε τη ∆ηµόσια Επιχείρηση Κινητών Αξιών<br />

(∆ΕΚΑ), «µε στόχο να απορροφηθούν µε αγορές µετοχών ενδεχόµενες νέες κινήσεις “πανικού” των<br />

µικρών επενδυτών και να αποτραπεί έτσι περαιτέρω επιδείνωση του κλίµατος.» 78<br />

Να λοιπόν από πότε µπήκε στο παιχνίδι η αµαρτωλή ∆ΕΚΑ, η οποία, όπως είναι γνωστό,<br />

οργίασε ένα µήνα πριν από τις εκλογές της 9 ης Απριλίου 2000.<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο των ΝΕΩΝ, το ΥΠΕΘΟ επρόκειτο να αξιοποιήσει µελέτη<br />

(αλχηµεία) που είχαν καταρτίσει στελέχη του, από την οποία προέκυπτε ότι η Σοφοκλέους στο<br />

επίπεδο των 6.000 µονάδων … δεν ήταν “φούσκα”!<br />

«Ήδη, µε βάση τα συµπεράσµατα αυτής της µελέτης, τα αρµόδια στελέχη του οικονοµικού<br />

επιτελείου ενηµερώνουν τους απεσταλµένους των ξένων θεσµικών επενδυτών οι οποίοι τις τελευταίες<br />

ηµέρες έχουν “πολιορκήσει” το υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας προκειµένου να ενηµερωθούν για τις<br />

προοπτικές του ελληνικού Χρηµατιστηρίου ύστερα από τις τελευταίες εξελίξεις.<br />

Από τη µελέτη προκύπτει ότι το επίπεδο των 6.000 µονάδων δεν απέχει πολύ από τις<br />

πραγµατικές δυνατότητες της χρηµατιστηριακής αγοράς.» 78<br />

Βλέπετε, λοιπόν, από ποια κέντρα ξεκινούσε η παραπληροφόρηση; Έπρεπε πάση θυσία να<br />

συγκρατηθεί ο Γ.∆. στα ψηλά για κάποιο διάστηµα, ώστε να προλάβουν να ξεφορτώσουν οι<br />

πληροφορηµένοι “µεγάλοι” – θύτες – τις φούσκες τους στα κεφάλια των αποπλανηµένων και<br />

ανυποψίαστων µικρών… Σε καµία περίπτωση δεν έπρεπε να χαλάσει η καλοµαγειρεµένη<br />

κερδοσκοπική “σούπα” την τελευταία στιγµή!<br />

−Στις 29/09/1999, η εβδοµαδιαία οικονοµική εφηµερίδα ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ στο “πρώτο θέµα”,<br />

έγραψε: «Στο παιχνίδι στήριξης της αγοράς ενεπλάκη βεβαίως και ο κ. Παπαντωνίου, επισηµαίνοντας<br />

τη ∆ευτέρα (27 Σεπτεµβρίου) µεταξύ άλλων ότι η Σοφοκλέους είναι πλέον αναπτυγµένη αγορά.<br />

Συνεχίζοντας τόνισε ότι η Ελλάδα διέρχεται έναν ενάρετο κύκλο χαµηλών ελλειµµάτων, χαµηλού<br />

πληθωρισµού και υψηλών ρυθµών ανάπτυξης,(…)». 79<br />

Και σα να µην ήταν αρκετή η παρέµβαση αυτή, δυο µέρες αργότερα ο κ. Παπαντωνίου<br />

“ξαναχτύπησε” – τούτη τη φορά από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Την ηµέρα εκείνη ο Γ.∆. του<br />

ΧΑΑ, µετά από έντονες διακυµάνσεις, είχε κλείσει στις 5.596, 84 µονάδες, εµφανίζοντας οριακά<br />

κέρδη της τάξης του 0,10%. Η αξία των συναλλαγών είχε διαµορφωθεί στα 370 δισ. δραχµές.<br />

(Περασµένα µεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις…)<br />

«Τις διακυµάνσεις στο Xρηµατιστήριο δεν απέκλεισε άλλωστε και ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας Γιάννος Παπαντωνίου, ο οποίος σε συνέντευξή του στο αµερικανικό κανάλι CNN τόνισε ότι<br />

“το ελληνικό Xρηµατιστήριο έχει αυξηθεί κατά 132% από την αρχή του έτους, οπότε ήταν φυσιολογικό<br />

σε κάποιο σηµείο να γίνει µία διόρθωση που φαίνεται ότι λήγει. Αναµένεται η ανάπτυξη να<br />

επαναληφθεί, χωρίς βέβαια να αποκλείονται µελλοντικές διακυµάνσεις. Η εκτίµησή µου είναι ότι η<br />

37

τάση θα παραµείνει θετική, αφού αντανακλά την ισχύ της ελληνικής οικονοµίας. Σε όλες τις αγορές<br />

όµως παρατηρούνται διακυµάνσεις”.» 80<br />

Όπως γνωρίζουµε, βέβαια, το φυσιολογικό της διόρθωσης αυτής είχε επέλθει µετά από βίαιη<br />

παρέµβαση κορυφαίων οικονοµικών παραγόντων του τόπου. Αλλά το κωµικοτραγικό είναι ότι ο<br />

υπουργός µας προέβλεψε ότι η διόρθωση “φαίνεται ότι λήγει” κι ότι η τάση θα παρέµενε θετική,<br />

αφού τάχα αντανακλούσε την ισχύ της ελληνικής οικονοµίας! Ποια ισχύ; ∆εν γνώριζε άραγε ο κ.<br />

Παπαντωνίου τη ζοφερή ελληνική πραγµατικότητα και την οικονοµική κακοδαιµονία που δέρνει τον<br />

τόπο µας τις τελευταίες δεκαετίες; Πετούσε άραγε κι αυτός στα σύννεφα; ΄Ηταν δηλαδή απλά<br />

άσχετος ή µήπως ήταν σκέτα πονηρός;;<br />

−Στις 18 Οκτωβρίου 1999 ο Γ.∆. έκλεισε στις 5.429,25 µονάδες, κάνοντας βουτιά -6.21%.<br />

Την ίδια µέρα ο υπουργός συνέστησε ψυχραιµία. Σχολιάζοντας τη «µαύρη ∆ευτέρα» της Σοφοκλέους<br />

ο κ. Παπαντωνίου είπε: «Σε ένα χρηµατιστήριο, ιδιαίτερα όταν υπάρχει µια διεθνής οικονοµική<br />

αναταραχή, είναι φυσικό να υπάρχουν διακυµάνσεις. Έτσι και στο ελληνικό Xρηµατιστήριο υπάρχουν<br />

και θα συνεχίσουν να υπάρχουν διακυµάνσεις». 81<br />

Την εποµένη ο κ. Παπαντωνίου φάνηκε πιο προσεκτικός στις δηλώσεις του. Σε αποκλειστική<br />

συνέντευξη στην οικονοµική εφηµερίδα «ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ» και στην ερώτηση: «Ποιες είναι οι<br />

προβλέψεις σας για τη χρηµατιστηριακή αγορά; Πότε θα ωριµάσουν οι συνθήκες για την αναβάθµισή<br />

της;», είχε απαντήσει:<br />

«Κοιτάξτε, έχω δηλώσει πολλές φορές ότι δεν κάνω καµία πρόβλεψη, ούτε έχω καµία θεωρία<br />

για το ποιο είναι το ενδεδειγµένο επίπεδο τιµών του Χρηµατιστηρίου Αθηνών ή οποιουδήποτε άλλου<br />

Χρηµατιστηρίου. Πολλοί έχουν καεί προβάλλοντας παρόµοιες θεωρίες ή κάνοντας προβλέψεις.<br />

Πιστεύω ότι η αγορά µόνη της θα προσδιορίσει το επίπεδο αυτό, στο οποίο µπορούν να σταθούν<br />

µεσοπρόθεσµα οι τιµές του Χρηµατιστηρίου και το οποίο θα αντιστοιχεί στην πραγµατική δύναµη της<br />

Οικονοµίας και των ελληνικών επιχειρήσεων.» 82<br />

Οποία υποκρισία! Μα µέχρι προ ολίγων ηµερών, και καθ’ όλη τη διάρκεια του 1999, µόνο<br />

προβλέψεις έκανε ο κ. Παπαντωνίου – προβλέψεις για συνεχή ανοδική τάση του Γ.∆. του ΧΑΑ, µε τις<br />

απαραίτητες µικροδιακυµάνσεις, φυσικά. Και όταν είδε τα σκούρα µας είπε, χωρίς να κοκκινίζει, πως<br />

δεν κάνει προβλέψεις,; Αµ το άλλο; Είπε πως δεν έχει θεωρία για το ποιο είναι το ενδεδειγµένο<br />

επίπεδο τιµών για το ΧΑΑ! Τότε λοιπόν γιατί κίνησε θεούς και δαίµονες για να το ρίξει ένα µήνα<br />

νωρίτερα; Έτσι για πλάκα; Οποία προκλητική υπεκφυγή!<br />

Αλλά, αν υποθέσουµε ότι όντως ο κ. Παπαντωνίου δεν γνώριζε ποιο είναι το ενδεδειγµένο<br />

επίπεδο τιµών του Χρηµατιστηρίου, κι ότι δεν είχε ακούσει τίποτα για P/E, P/Bv κ.λπ., τότε γιατί<br />

παρίστανε τον Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας; Για να βουλιάξει στην οικονοµική εξαθλίωση τα µισά<br />

νοικοκυριά της Ελλάδας; Κι αν δεν γνωρίζει ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας ποιο επίπεδο τιµών για<br />

το ΧΑΑ είναι ρεαλιστικό, ποιος θα µας πληροφορήσει επί του προκειµένου; Θα περιµένουµε να µας<br />

πουν αν το ΧΑΑ είναι ακριβό ή φτηνό οι ξένοι οίκοι, ο ελδεάρχης της γειτονιάς ή τα παπαγαλάκια;<br />

Και πώς κάποιοι κατηγορούσαν τον κοσµάκη για µαζική παραφροσύνη, όταν ο ίδιος ο Υπουργός<br />

δεν ήξερε αν οι 6.350 µονάδες του Γ.∆. ήταν πολλές ή λίγες;<br />

Αλλά τι κοπιάζω να επιχειρηµατολογώ για ν’ αποδείξω την προφανέστατη ανεπάρκεια και<br />

ενοχή του ανδρός; Θα µπορούσα να τερµατίσω το βιβλίο εδώ. ∆εν χρειαζόµαστε άλλες αποδείξεις για<br />

το αδίκηµα. Κάηκε ο κ. Παπαντωνίου µε τις εκ του πονηρού “προβλέψεις” που έκανε για να<br />

παρασύρει τον κοσµάκη στο άντρο της Σοφοκλέους, και η φυγάδευσή του σε άλλο υπουργείο, που σε<br />

καµία περίπτωση δεν µπορεί να θεωρηθεί τιµωρία, πιστοποιεί ότι τα έκανε θάλασσα. Και ας µην<br />

ισχυριστεί κανείς ότι φταίνε οι µικροεπενδυτές που τάχα κατελήφθησαν από “φρενίτιδα”, κι ότι ο κ.<br />

Παπαντωνίου είναι αθώος! Ο λαός είναι “πρόβατα” και ο ηγέτης είναι ο “ποιµένας”. Οι ηγέτες<br />

ηγούνται, προηγούνται, οδηγούν, δείχνουν το δρόµο, και ο λαός ακολουθεί, άγεται και φέρεται. Έτσι<br />

δεν είναι; Αυτό σηµαίνει ηγέτης. Αυτό λένε τα λεξικά.<br />

Αξίζει να σηµειώσουµε εδώ ότι και ο διάδοχος του κ. Παπαντωνίου στο ΥΠ.ΕΘ.Ο, κ. Νίκος<br />

Χριστοδουλάκης, είχε παρόµοια αντίληψη για το επίπεδο τιµών των µετοχών, όπως φαίνεται από<br />

δήλωσή του στη Βουλή κατά τη συζήτηση της πρότασης της Ν∆ για τη σύσταση εξεταστικής<br />

επιτροπής, µε αφορµή την προεκλογική δραστηριότητα της ∆ΕΚΑ ΑΕ.<br />

Για την «ορθή τιµή» συγκεκριµένα είπε ότι «οι τιµές διαµορφώνονται από την προσφορά και<br />

τη ζήτηση και ότι για το θέµα “διάσηµοι νοµπελίστες οικονοµολόγοι έσπασαν τα µολύβια τους”.»<br />

38

(news.in.go-29/11/01) Κι αφού ούτε οι νοµπελίστες οικονοµολόγοι γνωρίζουν ποιο είναι το σωστό<br />

επίπεδο τιµών των µετοχών, θα πει πως αυτά που µας λένε οι “ειδικοί” − ότι τάχα σ’ ένα<br />

χρηµατιστήριο οι τιµές διαµορφώνονται ανάλογα µε την κερδοφορία των εισηγµένων, το P/E, τα<br />

µακροοικονοµικά και µικροοικονοµικά της χώρας, κλπ. − είναι κουραφέξαλα, διότι προφανώς τα<br />

χρηµατιστήρια είναι καµουφλαρισµένα καζίνα! Αυτό λέει ο κοινός νους. Όσο για την “προσφορά” και<br />

τη “ζήτηση” των µετοχών, απλούστατα και αυτές διαµορφώνονται τεχνητά από τους επιτήδειους, µε<br />

καταχθόνια παιχνίδια και φηµολογίες, ανάλογα πάντα µε τις συγκυρίες.<br />

Όµως, για να πούµε και του “στραβού το δίκιο”, του κ. Παπαντωνίου του ξέφευγαν και κάτι<br />

αλήθειες. Είπε πως «η αγορά µόνη της θα προσδιορίσει το επίπεδο (…), το οποίο θα αντιστοιχεί<br />

στην πραγµατική δύναµη της Οικονοµίας και των ελληνικών επιχειρήσεων». Και, ω του θαύµατος,<br />

δηλαδή της συµφοράς, το έκανε η άθλια! Το Μάρτιο του 2003, η “πραγµατική δύναµη της<br />

Οικονοµίας” καθόρισε το επίπεδο του Γ.∆. κάτω από τις 1.500 µονάδες, εκεί που ήταν το Μάρτιο<br />

του 1998, δηλαδή πέντε χρόνια νωρίτερα. Για τέτοια οικονοµία-φούσκα µιλάµε! Τι να λέει άραγε<br />

τώρα ο κ. Παπαντωνίου; Είµαι περίεργη…<br />

Εδώ πρέπει να επισηµάνω, για να µην ξεχνιόµαστε και µας παραµυθιάζουν πως φταίει τάχα η<br />

απειλή πολέµου εναντίον του Ιράκ, κ.λπ., ότι η δήλωση του κ. Παπαντωνίου ήταν σαφής και<br />

κατηγορηµατική. Συναρτούσε την πορεία του ΧΑΑ µόνο µε την πραγµατική δύναµη της οικονοµίας<br />

και των επιχειρήσεων και δεν συµπεριλάµβανε κανέναν άλλο όρο.<br />

−Στις 20/10/1999, ηµέρα της δηµοσίευσης της συνέντευξης του κ. Παπαντωνίου στο<br />

ΣΥΜΒΟΥΛΟ, ο Γ.∆. του ΧΑΑ εκτινάχτηκε στα ύψη. Αχ αυτή η ευµετάβλητη “ψυχολογία”! Ο<br />

Γενικός ∆είκτης τιµών µετοχών αυξήθηκε κατά 5,78%, κλείνοντας στις 5.704,26 µονάδες, ενώ ο<br />

τζίρος ανήλθε σε 399 δισ. δραχµές! Ε, τι φαντάζεστε τώρα; Θα άφηνε την ευκαιρία ανεκµετάλλευτη ο<br />

κ. Γιάννος µας; Να τι έγραψαν περί αυτού ΤΑ ΝΕΑ στις 21/10/1999:<br />

«Το Χρηµατιστήριο είναι ώριµο, αλλά οι επενδυτές είναι ανώριµοι. Αυτή είναι ουσία των<br />

χθεσινών δηλώσεων του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Γιάννου Παπαντωνίου, ο<br />

οποίος προέβλεψε ότι το 2000 θα γίνει η αναµενόµενη αναβάθµιση της Σοφοκλέους στις ώριµες<br />

χρηµατιστηριακές αγορές του κόσµου. Ο υπουργός, που κλήθηκε χθες να σχολιάσει τη µεγάλη ανάκαµψη<br />

του Χρηµατιστηρίου µετά και τη µείωση των επιτοκίων της Τραπέζης της Ελλάδος, δήλωσε ότι αυτή<br />

επιβεβαιώνει τις “θετικές τάσεις” του ελληνικού Χρηµατιστηρίου το οποίο “είναι απόλυτα ώριµο σε ό,τι<br />

αφορά τη δοµή και τη λειτουργία του”. Ο κ. Παπαντωνίου είπε ότι το ελληνικό Χρηµατιστήριο “δεν έχει<br />

τίποτε να ζηλέψει, ούτε νοµοθετικά, ούτε διοικητικά, ούτε τεχνολογικά, ούτε από πλευράς<br />

διαφάνειας και συστηµάτων εποπτείας σε σχέση µε οποιοδήποτε άλλο ξένο χρηµατιστήριο”. “Αλλά<br />

υστερεί ακόµη σε ωριµότητα όσον αφορά στη συµπεριφορά των επενδυτών στο µέτρο που τους<br />

τελευταίους µήνες έχουν µπει σε αυτό πολλοί συµπολίτες µας, και πολύ καλά έκαναν, που δεν έχουν<br />

ακόµη όµως την εµπειρία αυτών των συναλλαγών και αντιδρούν παρασυρόµενοι από τις φήµες και από<br />

διάφορες εικόνες που κυκλοφορούν στο διεθνή και ελληνικό ορίζοντα”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο<br />

υπουργός προβλέποντας ότι στο µέλλον τα φαινόµενα αυτά θα περιορισθούν “στο µέτρο που θα<br />

αποκτάται εµπειρία”.» 83 (Η έµφαση δική µου)<br />

Τώρα πού κολλάνε όλα τούτα; Σας παρακαλώ µην παίρνετε τον άνθρωπο αυτό στα σοβαρά,<br />

διότι µπορεί να σας τρελάνει. Χάσαµε τις οικονοµίες µας, ας µη χάσουµε και τα λογικά µας! Να<br />

λοιπόν που εµείς οι µικροεπενδυτές είµαστε ανώριµοι, ενώ ο ίδιος ο κ. Παπαντωνίου ήταν “ώριµος”!<br />

(Θυµάστε που στις 25/08/1998 είχε πει πως είµαστε “ώριµοι επενδυτές, ώριµοι µέτοχοι” 49 ;)<br />

Όσο για την “ωριµότητα” του ΧΑΑ, το οποίο τάχα δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τα ξένα<br />

«από πλευράς διαφάνειας και συστηµάτων εποπτείας», εδώ διαπιστώνουµε και την ικανότητα του<br />

παλικαριού για µαύρο χιούµορ! Φανταστείτε ότι δύο χρόνια αργότερα (15/10/2001), ο πρόεδρος της<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρος Θωµαδάκης έτρεχε στην Ε.Ε. για βοήθεια επί του<br />

προκειµένου! Μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ζήτησε, λέει, την έκδοση οδηγίας από την Ε.Ε.<br />

«για την πάταξη φαινοµένων εκµετάλλευσης εµπιστευτικής πληροφόρησης και χειραγώγησης των<br />

χρηµατιστηριακών αγορών»! 84<br />

∆ηλαδή αυτό που δεν µπόρεσε (ή δεν ήθελε;) να επιτύχει ο ίδιος από το 1996 (!) θα το κάνουν<br />

οι Ευρωπαίοι για πάρτι µας. Κι αν δεν το κάνουν, όπως δεν το έκαναν µέχρι τώρα, αυτοί θα φταίνε,<br />

αφού τώρα ανήκουµε στην ΟΝΕ! Καλά, είµαστε εντελώς αξιολύπητοι…<br />

39

−Όµως ο κ. Παπαντωνίου ήταν απελπιστικά αδιόρθωτος και λίγες µέρες αργότερα, επανήλθε<br />

στον “τόπο του εγκλήµατος”. Παραθέτω αποσπάσµατα από τη συνέντευξη που έδωσε στα ΝΕΑ<br />

(8/11/1999) . Το σχετικό άρθρο του κ. Γιάννη Σιώτου είχε τον ηχηρό τίτλο: «ΓΙΑΝΝΟΣ<br />

ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ - Η µάχη της Οικονοµίας θα κρίνει την εκλογική αναµέτρηση»:<br />

«Ρόλο-κλειδί στο αποτέλεσµα της εκλογικής αναµέτρησης φαίνεται να έχουν τα µέλη του<br />

λεγόµενου κόµµατος του Χρηµατιστηρίου. (…)<br />

“Η εκλογική µάχη θα επικεντρωθεί στο τεράστιο έργο που έχει παραχθεί. Πρόκειται για µία<br />

κοσµογονία που άλλαξε τελείως τα οικονοµικά δεδοµένα. Μέσα από τη συµµετοχή µας στην ΟΝΕ θα<br />

διασφαλίσουµε την οικονοµική ευηµερία για τα επόµενα χρόνια, αλλά και την ασφάλεια”.(…)<br />

“Πάει καλά η οικονοµία και το Χρηµατιστήριο· µειώνονται οι φόροι· αυξάνονται τα<br />

εισοδήµατα, και η Ν.∆. προσπαθεί να χαλάσει αυτή την επιτυχία µε διάφορες δηλώσεις που έχουν<br />

υπονοµευτικό χαρακτήρα, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ότι τώρα η Ελλάδα είναι σε µία κρίσιµη φάση<br />

λεπτών συζητήσεων µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ένταξη στην ΟΝΕ”, τονίζει ο κ. Παπαντωνίου,<br />

(…).<br />

Πάντως, ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας πιστεύει πως “το θέµα της γενικής πορείας της<br />

οικονοµίας που αντανακλάται και στο επίπεδο των τιµών στο Χρηµατιστήριο ασφαλώς θα παίξει ένα<br />

ρόλο στο αποτέλεσµα της επερχόµενης εκλογικής αναµέτρησης”.» 85<br />

Να µια ακόµη απροκάλυπτη εκµετάλλευση του Χρηµατιστηρίου από τον κ. Παπαντωνίου, σε<br />

µια προσπάθεια να αποκοµίσει το κόµµα του και ο ίδιος εκλογικά οφέλη στην επόµενη εκλογική<br />

αναµέτρηση. ∆εν χρειαζόµαστε λοιπόν άλλες αποδείξεις για τους λόγους που οδήγησαν τον κ. Σηµίτη<br />

να κάνει πρόωρες εκλογές τον Απρίλιο του 2000, αν και είχε εξασφαλιστεί η επανεκλογή του<br />

Προέδρου της ∆ηµοκρατίας από την υπάρχουσα τότε Βουλή! Έτρεµαν το ξεφούσκωµα της φούσκας<br />

του ΧΑΑ και ήθελαν να την προλάβουν. Μετά την επανεκλογή του κ. Σηµίτη στην εξουσία, γαία πυρί<br />

µειχθήτω, όπερ και εγένετο… Για τέτοια παραπλάνηση του ελληνικού λαού µιλάµε…Ωιµέ! Πάντως,<br />

για να µην αδικήσουµε τον κ. Παπαντωνίου, στην εν λόγω συνέντευξη είχε πει: «Η κυβέρνηση είναι<br />

ικανοποιηµένη από τη θετική δυναµική που έχει αναπτυχθεί στο Χρηµατιστήριο, αλλά βεβαίως πρέπει να<br />

σηµειώσω ότι η κυβέρνηση δεν µπορεί να επηρεάσει ούτε είναι σε θέση ούτε θέλει να επηρεάζει το<br />

επίπεδο τιµών στο Χρηµατιστήριο.»<br />

Όµως, δυστυχώς για τον κ. Παπαντωνίου, διαθέτουµε και µνήµη και κρίση…<br />

Αργότερα βέβαια, αφού το ΠΑΣΟΚ πήρε τις εκλογές, όντως η κυβέρνηση ούτε ήθελε ούτε<br />

µπορούσε να επηρεάσει το ΧΑΑ. Το πουλί είχε πετάξει. Τα “κοτόπουλα” που τόσον καιρό µαδούσαν<br />

− µε τη συνδροµή αεριτζήδων, τζογαδόρων και σία − τους είχαν πάρει είδηση κι όπου φύγει-φύγει.<br />

Το πέταγµα στο άντρο του ΧΑΑ είχε κάψει τα φτερά τους και τώρα, όσα επέζησαν του ψησίµατος,<br />

σηµαδεµένα από τα οδυνηρά εγκαύµατα, έχουν κουρνιάσει σε ασφαλή κοτέτσια. Τα περισσότερα<br />

“κοτόπουλα” ακούνε τώρα Σοφοκλέους και… κοτσιλάνε ακατάσχετα, µε το συµπάθιο. Τα πιάνει<br />

βλέπετε ακράτεια από την τρεµούλα. Έχουν πάθει, κι έχουν επιτέλους µάθει για τις πονηρές<br />

“αλεπούδες” που λυµαίνονται τη Σοφοκλέους… Πού να τα βάλει ένα κοτόπουλο µε µια αλεπού; Είναι<br />

δυνατό να της ξεφύγει;<br />

Όσο για την πορεία του δείκτη, στην ίδια συνέντευξη ο κ. Παπαντωνίου είχε δηλώσει: «Γι’<br />

αυτόν τον λόγο σε ερωτήσεις σχετικά µε τις προβλέψεις µου για την εξέλιξη του ∆είκτη, αποφεύγω να<br />

κάνω δηλώσεις πέρα από το να λέω το αυτονόητο, ότι η δυναµική που έχει αναπτυχθεί αντανακλά τη<br />

δυναµική της ελληνικής οικονοµίας». Αν την αντανακλά λέει; Πάτο η οικονοµία; Πάτο και ο δείκτης<br />

του ΧΑΑ! Για τέτοια “δυναµική” µιλάµε. Για τέτοιο θαύµα σοσιαλιστικής ανάπτυξης!<br />

Αλλά θα σας πω κι άλλα απ’ αυτή την συνέντευξη, και παρακαλώ µη διαρρήξετε τα ιµάτιά σας<br />

γιατί, µετά από την καταλήστευσή µας από τα κοράκια της Σοφοκλέους, δεν µπορούµε να πάρουµε<br />

καινούργια ούτε καν από τους “Ρώσους” στις λαϊκές. Θυµάστε που ο κ. Γιάννος είχε πει (ΤΑ ΝΕΑ,<br />

21/10/1999) πως το Χρηµατιστήριο είναι ώριµο και “δεν έχει τίποτε να ζηλέψει, ούτε νοµοθετικά,<br />

ούτε διοικητικά, ούτε τεχνολογικά, ούτε από πλευράς διαφάνειας και συστηµάτων εποπτείας σε σχέση µε<br />

οποιοδήποτε άλλο ξένο χρηµατιστήριο”; ∆ιαβάστε τώρα τι είπε στη συνέντευξη που έδωσε στα ΝΕΑ<br />

(8/11/1999) και συγκρίνετε τις δύο αλληλοσυγκρουόµενες δηλώσεις: «Υπάρχουν στοιχεία της<br />

συµπεριφοράς του Χρηµατιστηρίου που δεν προϊδεάζουν σε µια ώριµη αγορά. Αυτά είναι οι µεγάλες<br />

διακυµάνσεις στην τιµή ορισµένων µετοχών και οι µηχανισµοί διασποράς φηµών, οι οποίες δεν<br />

ανταποκρίνονται στην πραγµατικότητα. Γιατί εδώ δεν έχουµε θέµατα τόσο εσωτερικής πληροφόρησης,<br />

εδώ έχουµε δηµιουργία εντυπώσεων και παιχνιδιών, τα οποία δεν συλλαµβάνονται και εύκολα από τις<br />

40

όποιες εποπτικές αρχές. Αυτό είναι µια ιδιοτυπία του ελληνικού Χρηµατιστηρίου που συνδέεται µε το<br />

γεγονός της απότοµης ανόδου του όγκου των συναλλαγών και του επιπέδου των τιµών», και<br />

συµπλήρωσε ότι όλα αυτά «έχουν ανοίξει την όρεξη σε ορισµένους να κερδοσκοπήσουν». 85<br />

«Παρ’ όλα αυτά», σηµειώνει ο Γιάννης Σιώτος στα ΝΕΑ, ο κ. Παπαντωνίου «διατυπώνει την<br />

αισιοδοξία του πως τα φαινόµενα αυτά θα αρχίσουν να εξαλείφονται. Θεωρεί µάλιστα θετικές τις<br />

εξελίξεις στο Χρηµατιστήριο που καταγράφηκαν την προηγούµενη εβδοµάδα.»<br />

Τι έχετε να πείτε τώρα; Πρόκειται για υπεύθυνο πολιτικό, που βρισκόταν επικεφαλής του πιο<br />

σηµαντικού υπουργείου της χώρας; Τη µια εκθειάζει το ΧΑΑ ως ώριµο και λίγες µέρες αργότερα το<br />

κατηγορεί ως ανώριµο. Αλλά για το ότι ήταν (και είναι) όντως ανώριµο ποιος έφταιγε; ∆εν έφταιγε ο<br />

ίδιος και οι εποπτικές αρχές που εκείνος διόριζε; Από το 1996 µας έλεγε ότι εκσυγχρονίζει το<br />

“θεσµό”, και τρία χρόνια αργότερα βρισκόταν στα ίδια χάλια… Αλλά, εδώ που τα λέµε, δεν ήταν η<br />

ίδια η κυβέρνηση που πρώτη κερδοσκόπησε από την απότοµη άνοδο της Σοφοκλέους – µέσα από τις<br />

µετοχοποιήσεις κρατικών εταιρειών – για να καλύψει έτσι τις µαύρες τρύπες που είχε δηµιουργήσει η<br />

αναποτελεσµατική οικονοµική της πολιτική; Κακά τα ψέµατα…<br />

−Στις 12 Νοεµβρίου 1999, ο κ. Παπαντωνίου, ανησυχώντας για τις πιθανές επιπτώσεις της<br />

ανόδου του πετρελαίου στον εναρµονισµένο δείκτη του πληθωρισµού, έκανε κάποιες δηλώσεις στο<br />

Α.Π. Για µια ακόµη φορά δεν έχασε την ευκαιρία να κάνει τη συνήθη αισιόδοξη πρόβλεψη για το<br />

Χρηµατιστήριο. Να τι έγραψε την εποµένη ο Σεραφείµ Πολίτης στα ΝΕΑ: «“Παραµένω<br />

προβληµατισµένος έως τον Ιανουάριο - Φεβρουάριο, οπότε θα έχει εδραιωθεί η εξασφάλιση αυτού του<br />

κριτηρίου για την ένταξή µας στην ΟΝΕ”, δηλώνει σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, όπου<br />

προβλέπει ότι θα συνεχισθεί η δυναµική του Χρηµατιστηρίου.» 86 (Η έµφαση δική µου)<br />

Στις 29 Νοεµβρίου 1999, o Γενικός ∆είκτης έφτασε τις 5.806 µονάδες (+3,37%), ενώ ο όγκος<br />

συναλλαγών παρέµεινε σε “λογικά επίπεδα” (352,67 δισ. δρχ.!). Την εποµένη ο κ. Παπαντωνίου<br />

άρπαξε και πάλι την ευκαιρία να κάνει τονωτικές δηλώσεις και αισιόδοξες προβλέψεις για το ΧΑΑ.<br />

Να τι έγραψε πάλι ο Σεραφείµ Πολίτης στα ΝΕΑ (01/12/1999):<br />

«Τρεις ενέσεις αισιοδοξίας στο Χρηµατιστήριο προσπάθησε να δώσει χθες ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Γιάννος Παπαντωνίου. Σε δηλώσεις του για την πορεία της οικονοµίας<br />

προανήγγειλε µείωση των επιτοκίων µέχρι τον επόµενο Μάρτιο, προέβλεψε άνοδο του Χρηµατιστηρίου<br />

τους επόµενους µήνες, ενώ ανακοίνωσε και επίσηµα 8 αποκρατικοποιήσεις ∆ηµοσίων Επιχειρήσεων και<br />

Οργανισµών (∆ΕΚΟ) µέχρι τον Φεβρουάριο του 2000, εκ των οποίων οι περισσότερες θα γίνουν µέσω<br />

της Σοφοκλέους.(…)<br />

Για το Χρηµατιστήριο ο κ. Παπαντωνίου δήλωσε ότι η τάση του θα παραµείνει ανοδική<br />

αντανακλώντας τη θετική πορεία της ελληνικής οικονοµίας. Προέβλεψε όµως ότι θα συνεχισθούν οι<br />

διακυµάνσεις σε βραχυπρόθεσµη και µεσοπρόθεσµη βάση.» 87<br />

Βλέπετε η βελόνα του κ. Παπαντωνίου είχε κολλήσει στην ανοδική τάση! Ο άνθρωπος ήθελε<br />

να το εµπεδώσουν καλά οι µικροεπενδυτές ώστε όσοι είχαν αγοράσει σε ψηλότερα επίπεδα να<br />

περιµένουν υποµονετικά την “άνοδο” που προέβλεπε ο υπουργός και όχι µόνο. Την ηµέρα εκείνη<br />

(30/11/1999) «ο Γενικός ∆είκτης έκλεισε πτωτικός στις 5.712,3 µονάδες (-1,62%) µε µέτριο όγκο<br />

συναλλαγών (δρχ. 332.88 δισ.)». Με την ευκαιρία, θαυµάστε και την φρασεολογία της “Alpha<br />

Χρηµατιστηριακή” που θεωρούσε τα 332.88 δισ. του τζίρου «µέτριο όγκο συναλλαγών»! 88<br />

Όλοι λοιπόν οι αρµόδιοι και επαΐοντες πετούσαν στα σύννεφα, ή συνειδητά µας<br />

παραπλανούσαν, και µόνο εγώ, η κυρά-Καλιόπη, ο µπάρµπα-Μήτσος, ο παπα-Νεκτάριος και οι άλλοι<br />

µικροεπενδυτές έπρεπε να γνώριζαν την αλήθεια ώστε να ξεπουλούσαν όσο-όσο τις µετοχές τους για<br />

να µην καούν εντελώς!<br />

Όσο για την επίσης στερεότυπη πρόβλεψη του κ. Παπαντωνίου περί “διακυµάνσεων”,<br />

φαίνεται πως είχε την εντύπωση ότι µιλούσε σε εντελώς αφελείς. Κι ο πιο άσχετος µικροεπενδυτής<br />

γνώριζε πως όλα τα Χρηµατιστήρια έχουν διακυµάνσεις, πως οι διακυµάνσεις είναι µέσα στη φύση<br />

των Χρηµατιστηρίων, ακόµα και κάτω από ιδανικές συνθήκες της οικονοµίας − αν είναι δυνατόν να<br />

υπάρξουν ποτέ τέτοιες. Για νέο λοιπόν µας το έλεγε κάθε φορά ο κ. Παπαντωνίου;<br />

−Συχνά την υπεράσπιση της Σοφοκλέους ανελάµβανε και ο γενικός γραµµατέας του<br />

υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας κ. Γ. Παπαϊωάννου. Ο ίδιος είχε «ανοίξει τα χαρτιά του οικονοµικού<br />

επιτελείου» στο ΒΗΜΑ, στις 12 ∆εκεµβρίου, 1999. «Οι αγορές δεν καθοδηγούνται», ήταν ο τίτλος<br />

41

του σχετικού άρθρου: «Οι αγορές έχουν τη δική τους δυναµική. ∆εν καθοδηγούνται και παρά τις<br />

περιοδικές διακυµάνσεις ακολουθούν τις τάσεις της πραγµατικής οικονοµίας. Η ελληνική αγορά<br />

στηρίζεται σε πολύ ισχυρή βάση. Συγκλίνουµε µε την Ευρωπαϊκή Ένωση σταθερά και η συµµετοχή µας<br />

στην ΟΝΕ διασφαλίζει ακόµη θετικότερες προοπτικές. ∆εν πρέπει να µας ξεφεύγει από ποιο σηµείο<br />

ξεκίνησε η αγορά στις αρχές του 1999.(…) Η ταχεία αποκλιµάκωση των επιτοκίων για να επιτευχθεί η<br />

σύγκλιση µε τα ευρωπαϊκά θα έχει θετικές επιπτώσεις και στην κεφαλαιαγορά».<br />

Ακόµη θετικότερες προοπτικές, λοιπόν, είχε το ΧΑΑ, διότι, κατά τον κ. Παπαϊωάννου,<br />

στηριζόταν σε πολύ ισχυρή βάση! Βέβαια τις “θετικές προοπτικές” τις είδαµε µε τη βουτιά του Γ.∆.<br />

κάτω από τις 1.700 µονάδες τον Ιανουάριο του 2003, δηλαδή τρία χρόνια αργότερα… (Σηµειώστε ότι<br />

στις 21/03/1998 ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 1.919,91 µονάδες!)<br />

Την ίδια µέρα, ο αδιόρθωτος και αµετανόητος, όσο και αιθεροβάµων, κ. Παπαντωνίου θα<br />

ξαναχτυπούσε. Τούτη τη φορά αφορµή ήταν η σύνοδος του Ελσίνκι. Να τι έγραψε ο κ. Λεωνίδας<br />

Στεργίου στα ΝΕΑ, στις 13/12/1999: « Ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου, αν<br />

και απέφυγε να απαντήσει άµεσα σε σχετική ερώτηση για τις επιπτώσεις του Ελσίνκι στο Χρηµατιστήριο,<br />

εντούτοις άφησε εµµέσως πλην σαφώς να εννοηθεί ότι τα αποτελέσµατα της συνόδου θα συµβάλουν<br />

θετικά τόσο στην πορεία της αγοράς όσο και της ελληνικής οικονοµίας γενικότερα.<br />

“Το Χρηµατιστήριο αντανακλά τη δυναµική της ελληνικής οικονοµίας”, δήλωσε ο υπουργός<br />

Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου, σηµειώνοντας ότι “η αναγνώριση της τουρκικής<br />

υποψηφιότητας µε όρους που ικανοποιούν πλήρως τα αιτήµατα της Ελλάδος(…) σαφώς δηµιουργεί ένα<br />

ευνοϊκό κλίµα και περιβάλλον στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.(…)”.» 89<br />

Την εποµένη των δηλώσεων αυτών ο Γενικός ∆είκτης τιµών µετοχών θα σηµείωνε<br />

κατακόρυφη άνοδο 3,81% και ΤΑ ΝΕΑ θα έγραφαν:<br />

«Η χθεσινή άνοδος του Χρηµατιστηρίου αποδίδεται από τους αναλυτές στο κλίµα αισιοδοξίας<br />

που προκλήθηκε από τις αποφάσεις στο Ελσίνκι και την αναµενόµενη πτώση των επιτοκίων παρέµβασης<br />

από την Κεντρική Τράπεζα. Οι ίδιοι παράγοντες εξακολουθούν να προβλέπουν µεσοπρόθεσµη άνοδο του<br />

Γενικού ∆είκτη και δεν αποκλείουν βραχυπρόθεσµες διακυµάνσεις.» 90<br />

−∆υο µέρες αργότερα (15/12/1999), ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Λουκάς<br />

Παπαδήµος ανακοίνωσε µείωση των επιτοκίων κατά 0.75% και, ω της γκαντεµιάς, το “έξυπνο<br />

χρήµα” υποδέχτηκε τα καλά νέα µε… µαζικές ρευστοποιήσεις! ∆υόµισι ώρες µετά την είδηση, το<br />

Χρηµατιστήριο θα έκλεινε µε ∆είκτη µειωµένο κατά 2,54%, στις 5.432,34 µονάδες. Αντί της<br />

ευφορίας που αναµενόταν, επεκράτησε απογοήτευση µεταξύ των µικροεπενδυτών που δεν<br />

καταλάβαιναν τι συνέβαινε στο “ναό”.. Παρ’ όλα αυτά, και για κακή µας τύχη, ο λαλίστατος και<br />

απτόητος κ. Γιάννος θα ένιωθε και πάλι την ανάγκη να παρέµβει − εκλογές γαρ εν όψει…<br />

«Θετικές είναι οι προοπτικές του Χρηµατιστηρίου το 2000, είπε χθες ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου.<br />

Η πτωτική πορεία των επιτοκίων και η ένταξη στην ΟΝΕ, εξήγησε, θα ενισχύσουν τις θετικές<br />

τάσεις στην οικονοµία και θα επηρεάσουν µεσοπρόθεσµα το Χρηµατιστήριο.<br />

Ο ίδιος χαρακτήρισε φυσικές τις διακυµάνσεις που παρατηρούνται το τελευταίο διάστηµα.<br />

(…)» 91<br />

Είδατε για µια ακόµη φορά ποιος µας παραπλανούσε και µας αποκοίµιζε;<br />

−Σύµφωνα µε άρθρο του έγκριτου δηµοσιογράφου και οικονοµικού αναλυτή κ. Νίκου<br />

Νικολάου, στο ΒΗΜΑ της 19 ης ∆εκεµβρίου 1999, πολιτικοί και οικονοµικοί παράγοντες παρέµεναν<br />

αισιόδοξοι. «Πιστεύουν ειλικρινά ότι “η µπόρα θα περάσει και το 2000 θα έλθουν καλύτερες ηµέρες για<br />

όσους έχουν εµπιστευθεί τις οικονοµίες τους στη Σοφοκλέους”, έγραψε ο αναλυτής, συµπληρώνοντας<br />

ότι οι “παράγοντες” τεκµηρίωναν τις ευνοϊκές τους προβλέψεις µε ισχυρά επιχειρήµατα.<br />

Κι αν η “ψιχάλα” (πτώση του Γ.∆. στις 5.224 µονάδες) θεωρούνταν “µπόρα” από τους<br />

αρµόδιους του ΥΠ.ΕΘ.Ο, τότε τι πρέπει να θεωρηθεί το επίπεδο των 1.650 µονάδων στο οποίο<br />

κατρακύλησε ο Γ.∆. το Φεβρουάριο του 2003; Κατακλυσµός, φυσικά!<br />

Σύµφωνα µε τον ίδιο αναλυτή, ο κ. Παπαντωνίου δεν είχε δείξει να ανησυχεί ούτε να φοβάται<br />

µήπως υπάρξουν πολιτικές παρενέργειες που θα έπλητταν την επιρροή του ΠΑΣΟΚ στο λεγόµενο<br />

“κόµµα του Χρηµατιστηρίου”. «Με απόδοση πάνω από 100% τον τελευταίο χρόνο η Σοφοκλέους, λέει<br />

42

ο κ. υπουργός, βρίσκεται στη δεύτερη ή στην τρίτη θέση µεταξύ 80 χρηµατιστηρίων σε όλο τον κόσµο.<br />

“Μη ζητάµε λοιπόν τον ουρανό µε τα’ άστρα!”.»<br />

Όµως, συµπληρώνει ο κ. Νικολάου, «οι χιλιάδες επενδυτές που έχουν παγιδευτεί από τη<br />

σταθερή πτώση του δείκτη από το ύψος των 6.355 µονάδων όπου είχε φθάσει στις 17 Σεπτεµβρίου δεν<br />

ζητούν “τον ουρανό µε τα’ άστρα” αλλά τα χρήµατά τους, που δεν είναι και λίγα!»<br />

Πάντως, αρµόδιος παράγων του ΥΠΕΘΟ επέµενε ότι η άσχηµη εικόνα γρήγορα θα άλλαζε:<br />

«Η τωρινή πτώση είναι φαινόµενο κόπωσης, λέει, και οφείλεται σε συγκυριακούς λόγους που<br />

συνδέονται µε τη λήξη του έτους καθώς οι θεσµικοί επενδυτές κλείνουν ισολογισµούς και φοβούµενοι<br />

και τον ιό της χιλιετίας απέχουν προσωρινά. Τονίζει όµως ο ίδιος παράγοντας, που εκφράζει έγκυρα τις<br />

εκτιµήσεις του κ. Ι. Παπαντωνίου, ότι µε το νέο έτος οι τάσεις αυτές θα αντιστραφούν αφού οι θεσµικοί<br />

θα επιστρέψουν στην αγορά, θα εδραιωθεί η πτωτική τάση στα επιτόκια, θα καταστεί βεβαία η ένταξη<br />

της χώρας στην ΟΝΕ και η Σοφοκλέους από αναδυόµενη θα µεταταγεί σε ώριµη αγορά. Εποµένως,<br />

καταλήγει, η νευρικότητα του δείκτη µε τις µεταλλαγές από 5.200 δρχ. σε 5.500 δρχ. θα λήξει σε λίγες<br />

ηµέρες.» 92<br />

“Συγκυριακοί”, λοιπόν, ήταν οι λόγοι της πτώσης του ΧΑΑ! ∆εν ήταν το αναγκαίο<br />

ξεφούσκωµα µιας τερατώδους φούσκας που κατασκευάστηκε από τη “µαζική παραφροσύνη” των<br />

νεόκοπων επενδυτών, όπως µας είχαν κατηγορήσει…<br />

Να, λοιπόν, ποιοι και πώς δεν µας άφηναν ν’ αγιάσουµε, δηλαδή να ξεπουλήσουµε και να το<br />

βάλουµε στα πόδια, αποµακρυνόµενοι για πάντα από το άντρο των ληστών. Να ποιοι και πώς<br />

συντηρούσαν τις θετικές προσδοκίες και τις φρούδες ελπίδες των µικροεπενδυτών, ώστε οι έχοντες<br />

την εσωτερική πληροφόρηση µεγαλοκερδοσκόποι να ξεφορτώνουν τις φούσκες τους στα κεφάλια<br />

µας.<br />

−Υπήρχαν, όµως, και οι άλλοι που µε την κριτική τους έκαναν τους µικροεπενδυτές να…<br />

ντρέπονται όταν πουλούσαν, κι άλλους να προσπαθούν να δείξουν πως είναι ώριµοι και ψύχραιµοι,<br />

για ν’ αποφύγουν τη µοµφή του άσχετου και πανικόβλητου. Ιδού η απόδειξη: Ο πρόεδρος του<br />

Συµβουλίου Οικονοµικών Εµπειρογνωµόνων του ΥΠΕΘΟ και µέλος της Οικονοµικής και<br />

∆ηµοσιονοµικής Επιτροπής της Κοµισιόν, κ. Γιάννης Στουρνάρας «αποδίδει την πτώση των<br />

τελευταίων ηµερών σε έναν αδικαιολόγητο πανικό µεταξύ των µικροεπενδυτών. Απόδειξη της<br />

ανωριµότητας στη συµπεριφορά των µικρών είναι ότι παρασύρονται ή πιστεύουν τις διαδόσεις για<br />

συνωµοσία των θεσµικών (δηλαδή, των αµοιβαίων κεφαλαίων, εγχωρίων και ξένων) που δήθεν έχουν<br />

βαλθεί να ρίξουν το Χρηµατιστήριο για να αγοράσουν αργότερα φθηνά µετοχές. Αυτά δεν<br />

ανταποκρίνονται στην αλήθεια, η οποία είναι απλή και εξηγεί σε µεγάλο βαθµό όσα συµβαίνουν<br />

τελευταία.» 92<br />

Οι καηµένοι οι µικροεπενδυτές είχαν γίνει ο αποδιοποµπαίος τράγος των βρώµικων<br />

παιχνιδιών του ΧΑΑ. Αυτοί έφταιγαν και για την άνοδο και για την πτώση! Αυτοί, που είχαν<br />

επενδύσει τον τίµιο ιδρώτα µιας ζωής προσµένοντας να δουν άσπρη µέρα. Αυτοί ήταν το εξιλαστήριο<br />

θύµα για όλα τα εγκλήµατα των µεγαλοκερδοσκόπων της Σοφοκλέους…<br />

−Στρατευµένος στην προσπάθεια στήριξης του ΧΑΑ, ο τότε υφυπουργός Οικονοµικών κ. Ν.<br />

Χριστοδουλάκης σε συνέντευξή του στο ΒΗΜΑ (19/12/1999) άνοιξε τα χαρτιά του, υποστηρίζοντας<br />

τους τρεις λόγους ανόδου της Σοφοκλέους. Στη συνέχεια παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα<br />

από τη συνέντευξη αυτή:<br />

Ερώτηση : «Κύριε Χριστοδουλάκη, ας µιλήσουµε για το θέµα των ηµερών, τη µεγάλη πτώση<br />

στο Χρηµατιστήριο. Εσείς είχατε πει πρόσφατα ότι όχι µόνο οι προοπτικές της οικονοµίας είναι θετικές,<br />

αλλά και το ελληνικό χρηµατιστήριο είναι “φθηνό” αν λάβουµε υπόψη τις προβλέψεις για την<br />

κερδοφορία και ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Τι συµβαίνει λοιπόν;»<br />

Απάντηση: «Κατ’ αρχήν όταν µιλάει κανείς για χρηµατιστήρια πρέπει να βλέπει προς το<br />

µέλλον. Όσοι επενδύουν, επενδύουν µε βάση τις προσδοκώµενες αποδόσεις που θα είχε µια αγορά και<br />

όχι µε βάση το γύρισµα το οποίο θα κάνει στην ηµέρα ή στην εβδοµάδα. Και από αυτή την άποψη όλοι<br />

θα πρέπει να συµφωνήσουν ότι οι προοπτικές του ελληνικού χρηµατιστηρίου είναι πολύ καλές, για<br />

τρεις λόγους:<br />

Πρώτον, γιατί πηγαίνει πολύ καλά η ελληνική οικονοµία και δηµιουργεί έτσι ένα στέρεο έδαφος<br />

ώστε να υπάρχουν ελκυστικές αποδόσεις. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε το ελληνικό χρηµατιστήριο<br />

43

εξακολουθεί να είναι και σήµερα µια ελκυστική από άποψη τιµών αγορά, διότι πρέπει να<br />

συνυπολογίσει κανείς ότι η κερδοφορία των ελληνικών επιχειρήσεων όχι µόνο είναι σηµαντική αλλά και<br />

έχει ακόµη καλύτερες προοπτικές.<br />

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το ελληνικό χρηµατιστήριο είναι µια αγορά η οποία διευρύνεται,<br />

αναπτύσσεται ένα διαρκές ενδιαφέρον από πολλούς επενδυτές ατοµικούς και θεσµικούς και στην<br />

Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κατά συνέπειαν η ζήτηση του Χρηµατιστηρίου θα αρχίσει να αυξάνεται πολύ<br />

περισσότερο καθώς µεταπίπτει πλέον στις ώριµες αγορές, πράγµα το οποίο θα ξεκλειδώσει αρκετές<br />

πηγές επενδυτικής ζήτησης που ως τώρα ήταν περιορισµένες ή δεν ήθελαν να µπουν σε αγορές όπου τα<br />

χαρακτηριστικά τους ήταν αυτά της αναδυοµένης.<br />

Ο τρίτος λόγος είναι ότι η χώρα µας παρουσιάζει ένα πολύ ισχυρό αναπτυξιακό απόθεµα, το<br />

οποίο θα διατηρήσει και θα αυξήσει τους ρυθµούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας και φυσικά θα<br />

διευρύνει και τις αγορές και τα χαρτοφυλάκια.<br />

Η ελληνική οικονοµία πέτυχε να ολοκληρώσει τη διαδικασία σύγκλισης χωρίς να εξαντλήσει<br />

όλες τις δυνατότητες ανάπτυξης που είχε, σε αντίθεση µε άλλες χώρες οι οποίες έφθασαν να µπουν στην<br />

ΟΝΕ έχοντας εξαντλήσει π.χ. τις µετοχοποιήσεις των δηµοσίων επιχειρήσεων.<br />

Η Ελλάδα διαθέτει ακόµη πολύ µεγάλες δυνατότητες, οι οποίες ξεκινούν από το Γ′ Κοινοτικό<br />

Πλαίσιο Στήριξης και φθάνουν ως τα έργα των Ολυµπιακών Αγώνων.»<br />

Ερώτηση: «Τι συνέβη όµως και το Χρηµατιστήριο σηµείωσε τόσο µεγάλη πτώση τις τελευταίες<br />

ηµέρες;»<br />

Απάντηση: «Βραχυχρόνια φαίνεται ότι υπάρχουν ορισµένα ζητήµατα τα οποία συνδυάζονται<br />

και µε το γεγονός ότι ο ∆εκέµβριος είναι ο τελευταίος µήνας του έτους πολλοί ενδιαφέρονται να<br />

κλείσουν θέσεις, ιδιαίτερα οι θεσµικοί επενδυτές µε σκοπό την κεφαλαιοποίηση των κερδών.<br />

Έχουν δηµιουργηθεί ορισµένοι θύλακοι περιορισµένης ρευστότητας οι οποίοι δεν διευκολύνουν<br />

ιδιαιτέρως την αύξηση της δραστηριότητας του Χρηµατιστηρίου. Αυτό είναι ένα παροδικό φαινόµενο και<br />

δεν νοµίζω ότι πρέπει να επηρεάσει κανέναν απολύτως επενδυτή, ο οποίος θα πρέπει να πιστέψει τις<br />

θετικές προοπτικές.»<br />

Ερώτηση: «Ας µιλήσουµε ευθέως: Στην αγορά επικρατεί η άποψη ότι η κυβέρνηση θέλει το<br />

Χρηµατιστήριο να είναι ψηλά λίγο πριν από τις εκλογές. Πολλοί από ηµέρα σε ηµέρα περιµένουν µια<br />

παρέµβαση των κρατικών χαρτοφυλακίων. Πώς σχολιάζετε την αντίληψη αυτή που έχει διαµορφωθεί;»<br />

Απάντηση: «Η δουλειά των κυβερνήσεων είναι να φροντίζουν να πηγαίνει καλά η οικονοµία,<br />

και από εκεί και πέρα αυτή η βελτίωση της οικονοµίας θα αντανακλάται και στην αγορά κεφαλαίου.<br />

Να το ξεκόψουµε αυτό εντελώς και να σταµατήσουµε τα διάφορα περί κυβερνητικής και<br />

προεκλογικής χειραγώγησης. Η κυβέρνηση κάνει τη δουλειά της και οι αγορές θα πρέπει να<br />

κατανοήσουν αυτή τη µακροχρόνια θετική προοπτική την οποία έχει εµπεδώσει η κυβέρνηση στην<br />

οικονοµία της χώρας». 93<br />

Όπως βλέπετε, και ο κ. Χριστοδουλάκης, το πρόσωπο που θα αντικαθιστούσε αργότερα<br />

(23/10/2001) τον κ. Παπαντωνίου στον υπουργικό θώκο, είχε κι ο ίδιος µερίδιο συµµετοχής στη<br />

“σφαγή των αµνών”! Και εκείνος παραπλανούσε τότε τους µικροεπενδυτές, όχι µόνο να υποµένουν<br />

και να αναµένουν αλλά και να αγοράζουν! Σκεφτείτε ότι ο κ. Χριστοδουλάκης τότε θεωρούσε το<br />

ΧΑΑ ελκυστική από άποψη τιµών αγορά, όταν ο Γενικός ∆είκτης την Παρασκευή 17/12/1999 είχε<br />

κλείσει στις 5.224,67 µονάδες, ο δείκτης FΤSΕ/ΑSΕ στις 2.687,80 µονάδες, ενώ ο δείκτης FΤSΕ/ΜΙD<br />

40, είχε κλείσει στις 961,13 µονάδες! Να θυµηθούµε ότι στις 20/01/2003 µε το Γ.∆. στις 1.667,67<br />

µονάδες, τον FTSE/ASE στις 819,83 µονάδες, και τον FTSE/MID 40 στις 174,38 µονάδες, ο κ.<br />

Χριστοδουλάκης, ως Υπουργός Οικονοµικών, δεν τόλµησε να µιλήσει δηµοσίως για ελκυστική<br />

αγορά! ∆ιότι, προφανώς µια απαξιωµένη αγορά σαν τη δική µας δεν µπορεί ποτέ να είναι<br />

ελκυστική… Είναι απλά άρρωστη.<br />

Πάντως, αξίζει να αναφέρουµε εδώ ότι τρία χρόνια αργότερα (20 ∆εκ. 2002), κατά τη<br />

συζήτηση του Προϋπολογισµού στη Βουλή, αναφέρθηκε από το βουλευτή Ελευθέριο Παπανικολάου<br />

πως ένα χρόνο πριν ο κ. Χριστοδουλάκης είχε καταγγελθεί µέσα στο Κοινοβούλιο ότι «έπαιζε στο<br />

χρηµατιστήριο και κέρδιζε εκατοντάδες εκατοµµυρίων εις βάρος του ελληνικού λαού». Το γεγονός,<br />

βέβαια, το διέψευσε ο Υπουργός, αλλά εµείς αναρωτιόµαστε: χωρίς φωτιά βγαίνει καπνός;<br />

Παρακαλώ, διαβάστε οι ίδιοι τα Πρακτικά της Βουλής και βγάλτε τα συµπεράσµατά σας!<br />

44

−Στις 21 ∆εκεµβρίου, 1999, ο ∆. Γ. Παπαδοκωστόπουλος, σε άρθρο του στην<br />

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ µε τον τίτλο «Ηχηρή…σιωπή Γ. Παπαντωνίου για την πτώση», έγραφε µεταξύ<br />

άλλων: «Η εποχή των επίσηµων θετικών εκτιµήσεων και προβλέψεων για το Χρηµατιστήριο φαίνεται<br />

ότι, τουλάχιστο προσώρας, έχει τελειώσει. Χθες ο… κ. Γ. Παπαντωνίου, αν και ρωτήθηκε για την πορεία<br />

του ΧΑΑ, απέφυγε επισταµένως να κάνει το οποιοδήποτε σχόλιο, σε αντίθεση µε την πρακτική που<br />

ακολουθούσε µέχρι τώρα.(…)<br />

Μάλιστα, πριν από τις ευρωεκλογές του περασµένου Ιουνίου ο ίδιος ανέφερε σε συνέντευξη ότι<br />

τυχόν “αποδοκιµασία” της πολιτικής της κυβέρνησης θα έχει ως αποτέλεσµα εκτός του να δυσκολέψει<br />

την πορεία στην ΟΝΕ και δηµιουργία προβληµάτων στο ίδιο το ΧΑΑ…(…)<br />

Μέχρι πρόσφατα και κυρίως στις καλές εποχές του ΧΑΑ, ο κ. Παπαντωνίου ανέφερε ότι η<br />

ανοδική πορεία του ΧΑΑ είναι αποτέλεσµα των θετικών προοπτικών της ελληνικής οικονοµίας που<br />

περιλαµβάνουν την ένταξη στο ευρώ. Μάλιστα, ο ίδιος είχε προβλέψει σε ανύποπτο χρόνο ότι το ΧΑΑ<br />

εντός του 1999 έχει τη δυνατότητα να φτάσει στις 7000 µονάδες.»<br />

Την ίδια µέρα, όπως έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ (21/12/1999), ο υφυπουργός Οικονοµικών κ. Γιώργος<br />

∆ρυς είχε εµφανιστεί υπεραισιόδοξος, τονίζοντας ότι «στο Χρηµατιστήριο υπάρχει άνοδος και<br />

κάθοδος. Η πορεία του το 2000 εκτιµάται ότι θα είναι ανοδική και µάλιστα δυναµικά ανοδική. Η ένταξη<br />

στην ΟΝΕ θα οδηγήσει σε ώθηση της Σοφοκλέους». Ωρέ προφήτης να σου πετύχει! Όπως γνωρίζετε,<br />

το 2000 ήταν για τη Σοφοκλέους η χειρότερη χρονιά της τελευταίας εικοσαετίας. Τόσο “δυναµικά<br />

ανοδική” ήταν η πορεία της…<br />

−Η ανησυχία για τις πτωτικές συνεδριάσεις του Χρηµατιστηρίου θα ανάγκαζε σύντοµα την<br />

κυβέρνηση να προαναγγείλει “µέτρα στήριξης”. Όχι βέβαια πως ανησυχούσε για το κοµπόδεµα των<br />

εκατοντάδων χιλιάδων µικροεπενδυτών που είχαν εισέλθει στο “ναό” στα ψηλά του Σεπτεµβρίου<br />

1999. Αυτοί “ας πρόσεχαν”… Την ένοιαζε όµως και την έκαιγε να µην πάει σε εκλογές µε αρνητικό<br />

κλίµα στη Σοφοκλέους. Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ στις 23/12/1999:<br />

«Μέτρα στήριξης του Χρηµατιστηρίου µε περιορισµό των νέων εισαγωγών εταιρειών και των<br />

αυξήσεων µετοχικών κεφαλαίων αποφάσισε χθες το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης.<br />

Εξετάζεται να αυξηθεί το όριο για την Κύρια Αγορά σε επίπεδα πάνω από 4 δισ. δρχ. και για την<br />

Παράλληλη σε 1 δισ. δρχ.<br />

Πρόκειται για ρυθµίσεις µε τις οποίες επιδιώκεται να περιορισθεί η προσφορά µετοχών στη<br />

Σοφοκλέους στα επίπεδα της ζήτησης που εκδηλώνεται από το επενδυτικό κοινό, ώστε να<br />

δηµιουργηθούν προϋποθέσεις περαιτέρω ανόδου του Γενικού ∆είκτη από το 2000.<br />

Τα µέτρα αυτά αποφασίσθηκαν χθες σε σύσκεψη στο υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας υπό την<br />

προεδρία του υπουργού κ. Γιάννου Παπαντωνίου και θα ισχύουν στα τέλη Ιανουαρίου παράλληλα µε την<br />

έναρξη της λειτουργίας της νέας χρηµατιστηριακής αγοράς για τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις.(…)<br />

Με το µέτρο αυτό επιδιώκεται να περιορισθεί ο αριθµός των εισαγωγών νέων εταιρειών στην<br />

Κύρια και την Παράλληλη Αγορά του Χρηµατιστηρίου.» 94<br />

Στερνή µου γνώση να σ’ είχα πρώτα, λέει η σοφή παροιµία. Θυµάστε που το Σεπτέµβριο του<br />

1999 ο κ. Παπαντωνίου, είχε δώσει εντολές στις χρηµατιστηριακές και εποπτικές αρχές να<br />

διευκολύνουν την είσοδο νέων εταιρειών στη Σοφοκλέους 71 , για να αντιµετωπιστεί, δήθεν, η<br />

υπερβολική ζήτηση; Τώρα, µόλις τρεις µήνες αργότερα, ο ίδιος υπουργός έδινε τις αντίθετες εντολές:<br />

να περιορισθεί ο αριθµός των εισαγωγών νέων εταιρειών! Προφανώς, ο κ. Παπαντωνίου και το<br />

οικονοµικό του επιτελείο, ως µαθητευόµενοι µάγοι και ανάλογα µε τις συγκυρίες και τα συµφέροντα<br />

της πολιτικο-οικονοµικής διαπλοκής, πειραµατίζονταν ολέθρια πειράµατα εις βάρος της ελληνικής<br />

οικονοµίας και των µικροεπενδυτών.<br />

Την εποµένη της σύσκεψης, Πέµπτη 23 ∆εκεµβρίου 1999, ο Γενικός ∆είκτης Τιµών,<br />

αγνοώντας προκλητικά τα εξαγγελθέντα “µέτρα στήριξης”, πραγµατοποίησε ζηµιές 4,18%,<br />

κλείνοντας στις 4.789,37 µονάδες, Την τελευταία φορά που ο Γενικός ∆είκτης είχε προσεγγίσει τα<br />

επίπεδα αυτά ήταν η 13 η Αυγούστου του ίδιου έτους.<br />

Αυτή τη φορά ο κ. Παπαντωνίου δεν θα έκανε ο ίδιος δηλώσεις αλλά θα άφηνε “στελέχη” του<br />

ΥΠΕΘΟ να σχολιάσουν την κατάσταση. Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ:<br />

«Θύµατα φηµών έπεσαν οι µικροεπενδυτές, οι οποίοι χθες πωλούσαν µετοχές σε κατάσταση<br />

πανικού. Το µαύρο παιχνίδι των φηµών στήθηκε κατά κύριο λόγο γύρω από το περιεχόµενο του<br />

45

πορίσµατος του εισαγγελέα του Σ∆ΟΕ κ. ∆. Ασπρογέρακα για µετοχές, αλλά και από την αδυναµία<br />

αµοιβαίων κεφαλαίων να ανταποκριθούν στις ρευστοποιήσεις µεριδίων.(…)<br />

Οι εξελίξεις αυτές έχουν προκαλέσει νευρικότητα στην κυβέρνηση, καθώς η βουτιά στη<br />

Σοφοκλέους µπορεί να έχει γενικότερο αρνητικό αντίκτυπο. Στελέχη του υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας<br />

αν και δεν έκαναν χθες επίσηµες δηλώσεις, εντούτοις απέδιδαν την πτώση στις φήµες που<br />

κυκλοφόρησαν στην αγορά και επιβεβαίωναν ότι πολλοί µικροεπενδυτές βρίσκονται σε κατάσταση<br />

πανικού.» 95<br />

Τα “στελέχη” είπαν ακόµη πως «είναι ανυπόστατες οι φήµες για το πόρισµα του κ.<br />

Ασπρογέρακα», και συµπλήρωσαν ότι «η αγορά δεν έχει βρει ακόµη το σηµείο ισορροπίας, το οποίο<br />

είναι σίγουρα πιο υψηλά από τα τρέχοντα επίπεδα τιµών».<br />

Σχετικά µε τη δήλωση των στελεχών του ΥΠΕΘΟ ότι το σηµείο ισορροπίας της αγοράς ήταν<br />

σίγουρα πιο υψηλά από τα τρέχοντα επίπεδα (4.789 µονάδες), αξίζει να σηµειώσουµε εδώ ότι ο<br />

πρόεδρος του ΧΑΑ θα έλεγε αργότερα (Φεβρ. 2003) ότι η Σοφοκλέους «σταδιακά έφθασε στις ορθές<br />

τιµές της στις αρχές του 2001», όταν δηλαδή ο Γ.∆. είχε κατρακυλήσει στις 3.000 µονάδες! (Βλέπε<br />

συνέντευξη του Κ. Αλεξάκη στο τέλος του κεφαλαίου 6).<br />

Τώρα, εάν οι µικροεπενδυτές που τάχα πωλούσαν σε κατάσταση πανικού ήταν θύµατα,<br />

επιτρέψτε µου να έχω αντιρρήσεις. Οι εφιαλτικές εξελίξεις που επακολούθησαν απέδειξαν πως αυτοί<br />

ήταν οι συνετοί και “τυχεροί”. Απεναντίας, οι ψύχραιµοι είναι τα θύµατα… Έτσι σήµερα µπορούµε<br />

να λέµε, όσον αφορά το ΧΑΑ: «Μακάριοι οι πανικόβλητοι ότι αυτοί διασωθήσονται» και «Ουαί στους<br />

ψύχραιµους µακροχρόνιους επενδυτές ότι αυτοί πανί µε πανί αφεθήσονται»!<br />

−Όσον αφορά τη συχνότητα προσέλευσης νέων επενδυτών στη Σοφοκλέους, ιδού κάποια<br />

στατιστικά στοιχεία χρήσιµα για την εξαγωγή συµπερασµάτων:<br />

«Μέχρι το τελευταίο ιστορικό ρεκόρ του Γενικού ∆είκτη στις 6.355,04 µονάδες, την Παρασκευή<br />

17 Σεπτεµβρίου, 5.100 νέοι επενδυτές έµπαιναν κατά µέσο την ηµέρα στο Χρηµατιστήριο. Σε περιόδους<br />

µεγάλης ανόδου του Χρηµατιστηρίου, ο ρυθµός αυτός γινόταν µεγαλύτερος και ξεπερνούσε τους 7.000<br />

νέους επενδυτές την ηµέρα και έφθανε µέχρι τους 10.000 ηµερησίως». 96<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, ακόµη και το Νοέµβριο του 1999 ανοίχτηκαν 150.000 νέοι<br />

κωδικοί. Ο αριθµός αυτός αντιστοιχεί σε 7.000 νέους επενδυτές την (εργάσιµη) ηµέρα κατά µέσο όρο.<br />

−Την Παρασκευή 24/12/1999, το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης, πανικόβλητο για τις<br />

πτωτικές συνεδριάσεις του ΧΑΑ παρά τις συνεχείς παρεµβάσεις της κυβέρνησης για να συγκρατηθεί<br />

η πτώση των τιµών, είχε σηµάνει συναγερµό. «Η εντύπωση που επικρατούσε ήταν ότι µια µεγάλη<br />

πτώση θα έπρεπε πάση θυσία να ανατραπεί.» 97<br />

Η ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας ήταν σε συνεχή επαφή µε τραπεζίτες, ώστε να<br />

υπάρξει τόνωση του Χρηµατιστηρίου. Ακούστηκε µάλιστα και το ενδεχόµενο αύξησης του ορίου<br />

δανειοδότησης για αγορές µετοχών από 15 εκατ. στα 50 εκατ. δραχµές. Η πρόταση όµως, δεν<br />

υλοποιήθηκε.<br />

Πράγµατι η επιχείρηση στήριξης στις 24/12/1999 είχε θετικά αποτελέσµατα αφού ανέτρεψε<br />

την αρχική πτώση κατά 2.99% και επανέφερε το ∆είκτη, από τις 4.646,23 µονάδες που είχε πέσει<br />

ενδοσυνεδριακά, στις 4.801,76 µονάδες στο τέλος της συνεδρίασης (+0.26%). Βέβαια η άνοδος αυτή<br />

του δείκτη επετεύχθη µόνο από 27 µετοχές (blue chips) ενώ 280 παρουσίασαν πτώση! Βλέπετε οι<br />

παρεµβάσεις της κυβέρνησης δεν ήταν και τόσο διακριτικές…<br />

Την ηµέρα εκείνη ο δείκτης FΤSΕ/ΑSΕ 20 έκλεισε στις 2.605,75 µονάδες (+2.04%), ο<br />

δείκτης FΤSΕ/ΜΙD 40 έκλεισε στις 785,64 µονάδες (-4,30) , και ο δείκτης της Παράλληλης Αγοράς<br />

έκλεισε στις 1.200,46 µονάδες (-7,75 %). Τα σχόλια δικά σας… Όσο για την αξία συναλλαγών, που<br />

θεωρήθηκε “χαµηλή”, αυτή διαµορφώθηκε σε 303,045 δισ. δρχ.<br />

−Τη ∆ευτέρα, 27/12/1999, οι µικροεπενδυτές, τα “πρόβατα”, θα έπαιρναν τη σκυτάλη των<br />

αγορών και τα χαµόγελα θα επέστρεφαν στη Σοφοκλέους. Ο Γενικός ∆είκτης του Χρηµατιστηρίου,<br />

ύστερα από τέσσερις συνεχείς συνεδριάσεις, έκλεισε για πρώτη φορά πάνω από τις 5.000 µονάδες (<br />

5.040,95). Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ την εποµένη:<br />

«Επέστρεψαν χθες τα χαµόγελα και η αισιοδοξία στη Σοφοκλέους, ύστερα από τη µεγάλη άνοδο<br />

του Γενικού ∆είκτη κατά 4,98% .<br />

46

Η µεγάλη άνοδος του Γενικού ∆είκτη κατά 4,98%, κυρίως µε αγορές µετοχών εταιρειών<br />

µεσαίου µεγέθους και της λεγόµενης περιφέρειας, αλλά και ο υψηλός τζίρος των 409 δισ. δραχµών<br />

γέννησαν χθες ελπίδες στους επενδυτές ότι ξεκινά η ανάκαµψη του Χρηµατιστηρίου.» 98<br />

Σχολιάζοντας το ίδιο χαρµόσυνο γεγονός η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, στις 28<br />

∆εκεµβρίου 1999, είχε γράψει µεταξύ άλλων: «Η δυναµική παρέµβαση που σηµειώθηκε από κρατικά ,<br />

ως επί το πλείστον, χαρτοφυλάκια στη συνεδρίαση της περασµένης Παρασκευής και κυρίως οι<br />

προσπάθειες στήριξης που εκδηλώθηκαν στη χθεσινή συνεδρίαση από µέρους των βασικών µετόχων<br />

πολλών εισηγµένων εταιριών, οδήγησαν στη βίαιη αντίδραση του γενικού δείκτη που ευνοήθηκε –<br />

πάντως – από τα σηµερινά ελκυστικά επίπεδα τιµών». 99<br />

«Ελκυστικά» τα επίπεδα τιµών στις 5.000 µονάδες; Ήταν άραγε εσκεµµένη η<br />

παραπληροφόρηση, ή µήπως εδώ ισχύει η παροιµία «τυφλοί οδηγούν τυφλούς»; Θυµάµαι που τις<br />

τελευταίες ηµέρες του 1999, αποπλανηµένοι επενδυτές στηνόντουσαν από τα χαράµατα στις ουρές<br />

έξω από τις Τράπεζες για να προλάβουν τις “ελκυστικές” τιµές και να αγοράσουν µερίδια<br />

Μετοχικών Αµοιβαίων Κεφαλαίων… Οι διευθυντές των κατά τόπους καταστηµάτων των Τραπεζών<br />

είχαν παίξει καταλυτικό ρόλο στην παραπληροφόρηση των πελατών τους. Ορκίζονταν ότι µετά την<br />

Πρωτοχρονιά θα άρχιζε το νέο ανοδικό ράλι στη Σοφοκλέους και έπρεπε να προλάβουν να βρεθούν<br />

εντός του “νυµφώνος”…<br />

Μέσα στην αναµπουµπούλα, χτύπησε και “ξένος οίκος” για να σιγοντάρει την άνοδο, ώστε να<br />

“ξεφορτώσουν” επικερδώς οι αετονύχηδες: «Στις 7.500 µονάδες µέσα στο 2000 βλέπει το γενικό<br />

δείκτη του ΧΑΑ η γερµανική τράπεζα Berenberg Bank στην τελευταία έκθεση για το ελληνικό<br />

χρηµατιστήριο. Η Berenberg Bank εκτιµά ότι το ράλι της επόµενης χρονιάς θα στηριχθεί στις επιδόσεις<br />

των blue chips και τις µεγάλες αποδόσεις στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής.» 100<br />

Ποιος είπε ότι οι ξένοι είναι άγιοι;<br />

Ο κ. Παπαντωνίου τούτη τη φορά άφησε άλλους να σχολιάσουν το “χαρµόσυνο” γεγονός:<br />

(Πώς τόπαθε;) «Κύκλοι του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας, αναφερόµενοι στη χθεσινή άνοδο, τόνισαν<br />

ότι έσπασε το αρνητικό κλίµα των προηγούµενων ηµερών. Προέβλεπαν πάντως πως µε το νέο έτος θα<br />

δηµιουργηθούν οι µόνιµες συνθήκες σταθερότητας στο Χρηµατιστήριο.» 98<br />

Για πολλοστή φορά βλέπουµε µε ποιες απατηλές υποσχέσεις οι αρµόδιοι καθησύχαζαν<br />

(αποκοίµιζαν) τους εγκλωβισµένους µικροεπενδυτές…<br />

−Στις 30/12/1999, άρθρο των ΝΕΩΝ αναφερόταν σε έκθεση του Υπουργείου Εθνικής<br />

Οικονοµίας, και συγκεκριµένα στην επίσηµη εξαµηνιαία έκθεση της Γενικής ∆ιεύθυνσης<br />

Οικονοµικής Πολιτικής, η οποία έκανε θετικές προβλέψεις για το Χρηµατιστήριο, λόγω των θετικών<br />

προοπτικών της Ελληνικής οικονοµίας! Η έκθεση ανέφερε ότι «οι θετικές χρηµατιστηριακές εξελίξεις<br />

της τετραετίας 1996-99 έχουν επηρεασθεί από τις επιδόσεις της ελληνικής οικονοµίας στους τοµείς της<br />

ανάπτυξης, των επιτοκίων, του πληθωρισµού και των επιχειρηµατικών κερδών.<br />

Καθώς οι επιδόσεις αυτές προβλέπεται να βελτιωθούν περαιτέρω το 2000, σηµειώνεται, “οι<br />

προοπτικές για τις χρηµατιστηριακές εξελίξεις είναι επίσης θετικές”.» 101<br />

Εξάλλου, κύκλοι του Υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας διατύπωναν την εκτίµηση ότι από τη<br />

∆ευτέρα (3/1/2000) αναµένονταν «µαζικές αγορές µετοχών από ξένους επενδυτές» 102 , πράγµα που θα<br />

ανέβαζε περαιτέρω το ∆είκτη του ΧΑΑ.<br />

Πράγµατι η πρόβλεψη επαληθεύτηκε ως προς την άνοδο του ∆είκτη, αν και είναι αµφίβολο<br />

κατά πόσον είχαν συµβάλλει οι ξένοι στο “πάρτι”. Στις 3/1/2000, µε τζίρο 288,6 δισ. δραχµές και<br />

128 µετοχές στο limit up, ο Γ.∆. έκλεισε στις 5.794,85 µονάδες µε κέρδη 4,69%! Αυτή ήταν η έκτη<br />

στη σειρά ανοδική συνεδρίαση που ανέβασε το Γ.∆. κατά 1.000 µονάδες, από τις 4.789,37 µονάδες<br />

που βρισκόταν στις 23 ∆εκεµβρίου! Οι Τραπεζικοί κύκλοι απέδωσαν την άνοδο στη δήθεν ζήτηση<br />

µετοχών από ξένους, η οποία αναµενόταν να συνεχιστεί αφού εκτιµούσαν πως «επίκειται αναβάθµιση<br />

του Χρηµατιστηρίου σε ώριµη αγορά από ξένους επενδυτικούς οίκους»! 103<br />

Ήταν άραγε όλοι αυτοί συνειδητά πλανώντες ή µήπως ήταν και οι ίδιοι, σε κάποιο έστω<br />

βαθµό, πλανώµενοι;<br />

−Την εποµένη, δεύτερη εργάσιµη του 2000, το “έξυπνο χρήµα” θα σάρωνε τα τεράστια<br />

κέρδη του, ενώ οι αφελείς – εγκλωβισµένοι και µη – θα παρέµεναν µε το στόµα ανοιχτό, τα µάτια<br />

γουρλωµένα από την απορία και, όπως συνήθως, τις τσέπες άδειες, περιµένοντας ακόµη καλύτερες<br />

47

µέρες, όπως τους είχαν υποσχεθεί οι αρµόδιοι… Όποιος πρόλαβε, τον “κύριο” είδε, δηλαδή το<br />

αργύριο έπιασε. Kι αυτοί που πρόλαβαν ήταν, όπως πάντα, εκείνοι που µεθόδευσαν το πάρτι και<br />

γνώριζαν την έκταση και τη διάρκειά του …<br />

Την ηµέρα εκείνη (4/1/2000), ο Γενικός ∆είκτης έπεσε κατά 3,56% και έκλεισε στις 5.588,65<br />

µονάδες, και γι αυτό, όπως συνήθως, έφταιγαν οι µικροεπενδυτές µε την “εύθραυστη ψυχολογία”! Το<br />

“ποδαρικό των ξένων” στο ΧΑΑ είχε κρατήσει µόνο µια µέρα! Έκτοτε, όπου φύγει-φύγει. Η πτώση<br />

του ΧΑΑ, σε πείσµα των χαζοχαρούµενων όσο και ανυπόστατων οικονοµικών µελλοντολόγων, θα<br />

ήταν συνεχής, παρ’ όλα τα αισιόδοξα σενάρια και τις προσπάθειες της κυβέρνησης να το στηρίξει<br />

µέχρι τις εκλογές.<br />

−Βλέποντας το “παιδί” του να µη σηκώνει κεφάλι, ο κ Παπαντωνίου δεν µπορούσε βέβαια να<br />

παραµείνει ασυγκίνητος. Στις 13/1/2000, µετά τη σύσκεψη που είχε µε τον Πρωθυπουργό, το<br />

∆ιοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Λ. Παπαδήµο, και τον οικονοµικό σύµβουλο του<br />

Πρωθυπουργού κ. Τ. Γιαννίτση, όπου συζήτησαν τις τελευταίες λεπτοµέρειες για την ανατίµηση της<br />

κεντρικής ισοτιµίας της δραχµής, εξέφρασε την αισιοδοξία του για την πορεία του ΧΑΑ.<br />

«Απαντώντας σε ερώτηση για το Χρηµατιστήριο, ο κ. Παπαντωνίου είπε ότι “η τάση είναι ανοδική και<br />

το 2000 διαγράφεται θετικό, αλλά η τάση αυτή δεν αποκλείει διακυµάνσεις”.» 104<br />

∆υο µέρες αργότερα, στις 15 Ιανουαρίου 2000, ο κ. Παπαντωνίου θα ανακοίνωνε µε έκδηλη<br />

υπερηφάνεια την ανατίµηση της δραχµής. (Θα θυµάστε βέβαια ότι και την υποτίµηση την είχε<br />

παρουσιάσει ως επίτευγµα).<br />

«Μετά από αίτηµα της Ελληνικής Κυβέρνησης, οι υπουργοί Εθνικής Οικονοµίας και<br />

Οικονοµικών των χωρών-µελών της ζώνης ΕΥΡΩ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αποφάσισαν<br />

την ανατίµηση της δραχµής κατά 3,5%. Από µόνο του αυτό είναι ένα ιστορικό γεγονός», είπε ο κ.<br />

Παπαντωνίου στη Συνέντευξη Τύπου που έδωσε την ηµέρα εκείνη. Εξάλλου, απαντώντας σε<br />

ερωτήσεις δηµοσιογράφων σχετικά µε το Χρηµατιστήριο, είπε µεταξύ άλλων τα εξής: «Και σε ότι<br />

αφορά το Χρηµατιστήριο, η πορεία του ασφαλώς συναρτάται µε την σηµερινή απόφαση, στο µέτρο που<br />

αφ’ ενός θα διευκολύνει τους µεγάλους ξένους θεσµικούς επενδυτές να επανέλθουν στην ελληνική<br />

αγορά, µε την γνωστή πλέον καινούργια ισοτιµία.»<br />

Αναφερόµενος στην αβεβαιότητα που είχε προκαλέσει στους ξένους η φηµολογία για αλλαγή<br />

της κεντρικής ισοτιµίας της δραχµής, ο κ. Παπαντωνίου είπε: «Τώρα αυτή η αβεβαιότητα τελειώνει<br />

και κατά συνέπεια, µε την νέα ενισχυµένη ισοτιµία, αυτό θα λειτουργήσει θετικά σε ότι αφορά την<br />

επάνοδο ή την εισροή ξένων κεφαλαίων στο ελληνικό Χρηµατιστήριο, τα οποία θα ενισχύσουν την<br />

παραπέρα πορεία του. Επιπλέον, αίροντας έναν αρνητικό παράγοντα σε ότι αφορά την πολιτική<br />

επιτοκίων, και αυτό πιστεύω ότι προοπτικά, σε ότι αφορά το κλίµα στο Χρηµατιστήριο, θα λειτουργήσει<br />

θετικά.» 105<br />

Για άλλη µια φορά ο κ. Παπαντωνίου παραπλάνησε τον ελληνικό λαό για την προοπτική του<br />

ΧΑΑ. ∆εν γνώριζε άραγε τίποτα από εκείνα για τα οποία βοούσαν οι “ξένοι οίκοι”, ότι δηλαδή το<br />

ΧΑΑ ήταν ακόµη παραφουσκωµένο κι έπρεπε να προσγειωθεί; ∆εν είχε φτάσει τίποτα στ’ αυτιά του,<br />

ώστε τουλάχιστο να σιωπά; Bέβαια, σαν υπουργός Οικονοµικών που ήταν, όφειλε κι ο ίδιος να είναι<br />

σε θέση να κρίνει αν το ΧΑΑ ήταν ακόµη υπερβολικά υπερτιµηµένο. Έτσι δεν είναι;<br />

−Τη ∆ευτέρα 24 Ιανουαρίου 2000, ΤΑ ΝΕΑ δηµοσίευσαν συνέντευξη του κ. Παπαντωνίου,<br />

όπου µεταξύ άλλων ο υπουργός προσπάθησε να αποσυνδέσει το θέµα της ένταξης στην ΟΝΕ από<br />

αυτό των εκλογών. Στην ερώτηση εάν µία παρατεταµένη προεκλογική περίοδος µπορεί να επηρεάσει<br />

την πορεία της ελληνικής οικονοµίας τόνισε ότι «η οικονοµία δεν επείγεται για εκλογές αφού έχει<br />

αποκτήσει πολύ ισχυρές αντοχές», και ότι, σε κάθε περίπτωση, «η οικονοµία αντέχει τη µακρά<br />

προεκλογική περίοδο».<br />

Εδώ βλέπουµε τις αυταπάτες που έτρεφε ο κ. Παπαντωνίου για την ελληνική Οικονοµία. Ο<br />

άνθρωπος πετούσε στα σύννεφα!<br />

Σχετικά µε το Χρηµατιστήριο, που την προηγούµενη Παρασκευή (21 Ιαν.) είχε κλείσει στις<br />

5.102,12 µονάδες, έχοντας χάσει σχεδόν 700 µονάδες από τα επίπεδα της 3 ης Ιανουαρίου, ο υπουργός<br />

είπε: «Η µετάταξη του ελληνικού Χρηµατιστηρίου πιστεύω ότι θα σηµατοδοτήσει µία νέα πορεία. Και<br />

αυτό γιατί µαζί µ’ αυτή θα έρθει µία νέα κατηγορία διεθνών επενδυτών που συνήθως επενδύουν στις<br />

ώριµες αγορές της Ευρώπης, η οποία είχε αποφύγει µέχρι τώρα την Ελλάδα».<br />

48

Στη συνέχεια ο κ. Παπαντωνίου εξήγησε: «Η Ελλάδα τώρα περνάει µία µεταβατική περίοδο.<br />

Οι πολύ ρισκαδόροι επενδυτές των αναδυοµένων αγορών που είχαν έρθει και στη χώρα µας πριν από<br />

µερικά χρόνια αρχίζουν να στρέφονται προς τις αναδυόµενες αγορές», και επανέλαβε ότι τώρα<br />

«ετοιµάζονται να έλθουν οι θεσµικοί επενδυτές των ώριµων αγορών. Η έλευσή τους µάλιστα θα<br />

επισπευσθεί από τη µετάταξη». 106<br />

Πολύ απλοποιηµένα και ρηχά επιχειρήµατα για έναν Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας! Η<br />

“µετάταξη” βέβαια θα γινόταν µε µεγάλη καθυστέρηση (31/05/2001). Πάντως, παρ’ όλο που έχουν<br />

ήδη περάσει σχεδόν 21 µήνες από την “ωρίµανση”, οι ξένοι επενδυτές αποφεύγουν το ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο σαν το διάολο το λιβάνι, παρ’ όλη την “ελκυστικότητά” του. Καλά δεν βλέπουν τις<br />

“ευκαιρίες”;<br />

Τη “νευρικότητα” της Σοφοκλέους την περίοδο εκείνη ο κ. Παπαντωνίου την απέδωσε για<br />

άλλη µια φορά «στη συµπεριφορά ενός τµήµατος επενδυτών και κυρίως εκείνων που έχουν µπει πολύ<br />

πρόσφατα στο Χρηµατιστήριο και δεν έχουν αποκτήσει εµπειρία σ’ ό,τι αφορά τις χρηµατιστηριακές<br />

συναλλαγές». Όπως είπε, οι επενδυτές αυτοί αντιδρούν µε νευρικότητα «σε σχέση µε τις φήµες που<br />

κυκλοφορούν». Ιδού πάλι τα εξιλαστήρια θύµατα των κερδοσκοπικών παιχνιδιών της Σοφοκλέους: Οι<br />

νεόκοποι επενδυτές! Αυτοί τάχα έφταιγαν για την κακοδαιµονία του µαγαζιού… Κι ας είναι, οι<br />

περισσότεροι, “εγκλωβισµένοι” στο ΧΑΑ µέχρι σήµερα…<br />

Όπως βλέπετε, δεν υπήρξε ούτε ο ελάχιστος υπαινιγµός εκ µέρους του κ. Υπουργού στο<br />

γεγονός ότι το ΧΑΑ ήταν ακόµη πολύ υπερτιµηµένο, ώστε οι εγκλωβισµένοι να υποψιαστούν την<br />

καταιγίδα που ερχόταν και να φύγουν έστω µε κάποιες ζηµιές. Απεναντίας, στην ίδια συνέντευξη ο κ.<br />

Παπαντωνίου δεν παρέλειψε να επαναλάβει ότι «η συνέχιση και η ολοκλήρωση της ενταξιακής<br />

διαδικασίας στην ΟΝΕ θα σηµατοδοτήσει µία νέα φάση στην ανοδική πορεία του ελληνικού<br />

Χρηµατιστηρίου».<br />

Τα ψεύτικα τα λόγια τα µεγάλα πόσον κόσµο πήραν στο λαιµό τους! Και µια παρένθεση: Το<br />

Σάββατο, 22/01/1999, ΤΑ ΝΕΑ είχαν δηµοσιεύσει άρθρο µε τίτλο «Ακριβή θεωρούν οι ξένοι τη<br />

Σοφοκλέους». Είχαν φάει καλά κι αυτά τα κουµάσια, και όψιµα “ανακάλυψαν” ότι το µαγαζί µας<br />

ήταν ακριβό! ΄Όχι βέβαια πως δεν ήταν… Στο ίδιο φύλλο των ΝΕΩΝ η ΕΘΝΙΚΗ<br />

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ αποκάλυπτε ότι «οι θέσεις των ξένων θεσµικών έχουν φθάσει στο χαµηλότερο<br />

σηµείο τους εδώ και αρκετόν καιρό». Άραγε ο κ. Υπουργός δε γνώριζε τίποτα γι’ αυτό;<br />

Εξάλλου, ο κ. Παπαντωνίου εξήρε τη συµβολή του Χρηµατιστηρίου στην οικονοµική<br />

ευρωστία των Ασφαλιστικών Ταµείων, λέγοντας: «Η οικονοµική θέση των Ταµείων τα τελευταία<br />

χρόνια ενισχύθηκε εξαιτίας τόσο της ανόδου του Χρηµατιστηρίου όσο και από τη νοµιµοποίηση των<br />

οικονοµικών µεταναστών». Οποία επικίνδυνη επιπολαιότητα! ∆υστυχώς όµως, όταν το<br />

Χρηµατιστήριο αργότερα θα έπιανε πάτο και τα αποθέµατα των Ασφαλιστικών Ταµείων θα<br />

εξανεµίζονταν, ο κ. Παπαντωνίου θα τηρούσε σιγήν ιχθύος…<br />

Όσο για την πορεία του ΧΑΑ, οι ελπίδες όλων ήταν στραµµένες τώρα προς την Τράπεζα της<br />

Ελλάδος. Παράγοντες του ΥΠ.Ε.ΘΟ. πίστευαν πως η επικείµενη νέα µείωση των επιτοκίων θα<br />

πρόσφερε «την ανάσα ζωής» που µε τόση αγωνία περίµενε το Χρηµατιστήριο. Εξάλλου, η<br />

πολυδιαφηµισµένη αναβάθµιση του ΧΑΑ από τη Μorgan Stanley που, «δεδοµένου του σηµερινού<br />

χαµηλού επιπέδου του ∆είκτη, η κυβέρνηση εκτιµά ότι αυτό θα γίνει σύντοµα» 107 , θα ενίσχυε περαιτέρω<br />

το Γενικό ∆είκτη αφού, όπως αναµενόταν, θα οδηγούσε , τάχα, σε εισροή ξένων κεφαλαίων.<br />

−Στις 26/01/2000, η Τράπεζα της Ελλάδος µείωσε τα επιτόκια κατά 1 ποσοστιαία µονάδα, µα η<br />

Σοφοκλέους δεν το “άκουσε”. Ο Γενικός ∆είκτης Τιµών µετοχών έκανε βουτιά 1,71%, κλείνοντας<br />

στις 4.936,69 µονάδες, µε τζίρο 171,7 δισ. δραχµές. Το γεγονός έσπευσε να “ερµηνεύσει” ο κ.<br />

Παπαντωνίου λέγοντας: «Έχω την αίσθηση ότι όλα περίπου έχουν προεξοφληθεί. Και η µείωση των<br />

επιτοκίων, ακόµα και η ένταξη στην ΟΝΕ. Το Χρηµατιστήριο ακολουθεί τη δική του πορεία». 108<br />

Να λοιπόν που όψιµα ο κ. Παπαντωνίου, και αφού µε τις προηγούµενες δηλώσεις του είχε<br />

πάρει στο λαιµό του εκατοντάδες χιλιάδες νεόκοπους επενδυτές, θα ανακάλυπτε πως το ΧΑΑ είχε τη<br />

δική του πορεία, που ήταν άσχετη από την τάχατες ανθούσα ελληνική Οικονοµία! Είχε ακόµη<br />

ανακαλύψει πως το ΧΑΑ είχε προεξοφλήσει “όλα περίπου”, και τώρα θα ήταν ελεύθερο να<br />

κατρακυλά… Αφού όµως είπε αυτά, και για να δώσει κάποιες ελπίδες, συµπλήρωσε: «Η ελληνική<br />

οικονοµία θα παράγει καλές ειδήσεις τους επόµενους µήνες και στον τοµέα των επιτοκίων και στον<br />

τοµέα των άλλων παραµέτρων που διαµορφώνουν την οικονοµική κατάσταση και ιδιαίτερα τη βέβαιη<br />

49

πλέον προοπτική της ένταξης στην ΟΝΕ τον Ιούνιο του 2000. Κατά συνέπεια εκτιµώ ότι το<br />

Χρηµατιστήριο δεν µπορεί να παραµείνει αδιάφορο σε αυτές τις εξελίξεις σε µια µεσοπρόθεσµη βάση,<br />

έστω και αν οι καθηµερινές διακυµάνσεις του έχουν τη µορφή που έχουν». 108<br />

∆υστυχώς, όµως, το αφιλότιµο το Χρηµατιστήριο Αθηνών και πάσης Ελλάδος θα παρέµενε<br />

αδιάφορο στις εξελίξεις που επισήµανε ο κ. Υπουργός, όχι µόνο µεσοπρόθεσµα, αλλά και<br />

µακροπρόθεσµα…<br />

−Στις 16 Φεβρουαρίου 2000, µε το Γ.∆. του ΧΑΑ να έχει κλείσει στις 5.328,28 µονάδες, ο κ.<br />

Παπαντωνίου έκανε δηλώσεις για το ασφαλιστικό, λέγοντας πως οι µεταρρυθµίσεις του θα ήταν<br />

«πολύ ηπιότερες από αυτές που εσυζητούντο πριν από 5-10 χρόνια». Και τούτο οφειλόταν στη<br />

βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης των Ταµείων! Όπως ο ίδιος εξήγησε, «η άνοδος του<br />

Χρηµατιστηρίου συνέβαλε στην εξυγίανση των Ταµείων, που έχουν µετοχές σε τράπεζες και άλλους<br />

οργανισµούς, των οποίων η κεφαλαιοποίηση αυξήθηκε πολύ.» 109<br />

Σηµειώστε τη φρασεολογία του κ. Παπαντωνίου: Τα Ταµεία «έχουν µετοχές». ∆εν είπε ότι<br />

ρευστοποίησαν µετοχές. Και αν τις “έχουν” ακόµη τις µετοχές αυτές, καταλαβαίνετε σε τι οικονοµική<br />

εξαθλίωση έχουν περιέλθει τα Ασφαλιστικά Ταµεία στις αρχές του 2003…<br />

Την Πέµπτη 17 Φεβρουαρίου, ο Γ.∆. θα έπεφτε κατά 1,98% στις 5.222,78 µονάδες, µε τζίρο<br />

196,7 δισ. Χαρακτηριστικός των υψηλών απαιτήσεων της εποχής εκείνης ήταν ο ηχηρός τίτλος<br />

άρθρου των ΝΕΩΝ την εποµένη: «ΑΠΟ... ΚΑΥΣΙΜΑ ΕΜΕΙΝΕ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ - ΚΑΤΩ ΑΠΟ<br />

ΤΑ 200 ∆ΙΣ. ΕΠΕΣΑΝ ΠΑΛΙ ΟΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ».<br />

Όπως έγραψαν τα ΝΕΑ, «Οι ελπίδες τώρα για ανάκαµψη στρέφονται στο εξωτερικό και<br />

ειδικότερα στο Λονδίνο, όπου τη ∆ευτέρα ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου, ο<br />

διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρος Καρατζάς και ο πρόεδρος της Αlpha Τραπέζης Πίστεως<br />

κ. Γιάννης Κωστόπουλος θα ενηµερώσουν ξένους θεσµικούς επενδυτές για τις προοπτικές του ελληνικού<br />

Χρηµατιστηρίου µε την προσδοκία ότι τελικά θα ρίξουν κεφάλαια στην κεφαλαιαγορά.» 110<br />

∆υστυχώς, όµως, όπως απέδειξε στη συνέχεια η θλιβερή πραγµατικότητα, οι ξένοι δεν<br />

πείστηκαν, καθ’ ότι δεν είναι “κουτόφραγκοι” όπως κάποιοι τους αποκαλούν.<br />

−Στις 18/02/2000 ο κ. Παπαντωνίου, αµέσως µετά τη σύσκεψη µε τον Πρωθυπουργό για την<br />

οικονοµία και το πρόγραµµα της επόµενης τετραετίας, έκανε δηλώσεις συνδέοντας την αρνητική<br />

πορεία της Σοφοκλέους µε τις ανατιµήσεις του πετρελαίου. Είπε χαρακτηριστικά: «Η άνοδος των<br />

τιµών του πετρελαίου, όπως είναι φυσικό, δεν δηµιουργεί καλό κλίµα στο ελληνικό Χρηµατιστήριο και<br />

αυτό συνέβη σε όλα τα Χρηµατιστήρια του κόσµου. Έτσι, δεν µπορούσε να µην επηρεαστεί και το<br />

ελληνικό Χρηµατιστήριο, το οποίο είναι φυσικό να εισπράξει κάποια επίπτωση». 111<br />

Να λοιπόν που ήλθε το πετρέλαιο, σαν από µηχανής θεός, να σώσει προς στιγµήν την υπόληψη<br />

του κ. Παπαντωνίου και του ΧΑΑ!<br />

Μάλιστα ο κ. Παπαντωνίου αρνήθηκε ότι υπήρχαν φαινόµενα κρίσης στο Χρηµατιστήριο, και<br />

δήλωσε ότι «όλη αυτή η φιλολογία για κρίση στο Χρηµατιστήριο έχει ξεφύγει από τα όρια». Επιπλέον<br />

ανέφερε πως «είναι σαφές ότι πάµε σε θετικότερη κατεύθυνση και ότι το κλίµα βελτιώνεται», και<br />

πρόσθεσε ότι «τα φαινόµενα αυτά έχουν παροδική σηµασία». 111 Το πόσο “παροδικά” ήταν τα<br />

φαινόµενα της κρίσης στο ΧΑΑ το είδαµε στη θλιβερή συνέχεια…<br />

Σε ερώτηση σχετικά µε το ταξίδι του στο Λονδίνο και αν οι ξένοι θα κάνουν δώρο στην<br />

Ελλάδα την αναβάθµιση της Σοφοκλέους, ο υπουργός είπε ότι «οι ξένοι δεν κάνουν δώρα. Αυτά<br />

κατακτούνται». Κι όµως, οι ξένοι, έστω και µε καθυστέρηση, θα µας έκαναν δώρο την ονοµαστική<br />

αναβάθµιση του ΧΑΑ. Μόνο που την ουσιαστική αναβάθµιση δεν την κατακτήσαµε ακόµη…<br />

Εξάλλου, µε δηλώσεις του στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ (19/02/2000), ο κ. Παπαντωνίου υποστήριξε ότι<br />

«Το ελληνικό χρηµατιστήριο δεν χειραγωγείται κι όσοι επιχειρούν να “παραγοντίσουν” θα εκτεθούν».<br />

Επιπλέον, επιχειρώντας να αποσυνδέσει τις εκλογές από την πορεία του γενικού δείκτη του ΧΑΑ, είπε<br />

ότι «δεν υπάρχουν πράσινες και µπλε µετοχές» 112<br />

Όπως θα δούµε, όµως, στη συνέχεια, αργότερα ο κ. Παπαντωνίου αναίρεσε τις απόψεις του<br />

αυτές µε άλλες, εντελώς αντίθετες.<br />

−Ούτως εχόντων των πραγµάτων, το ΠΑΣΟΚ ανησυχούσε για τις εκλογικές επιπτώσεις του<br />

Χρηµατιστηρίου. Όπως έγραφε ο κ. Νίκος Νικολάου στο ΒΗΜΑ (20/02/2000), «Ορισµένα “τακτικά<br />

50

όπλα” µε µεγάλη δύναµη κρούσης και ευρείας εκλογικής εµβέλειας, όπως π.χ. το Χρηµατιστήριο και τα<br />

επιτόκια, έχουν χάσει πλέον τη λάµψη αλλά και τη σαγήνη που ασκούσαν ως πριν από λίγους µήνες<br />

στους ψηφοφόρους και δεδοµένου ότι οι άµεσες προοπτικές τουλάχιστον δεν είναι ευνοϊκές, µάλλον θα<br />

αποσυρθούν από την προεκλογική καµπάνια.»<br />

Μεταξύ άλλων, ο έγκριτος οικονοµικός αναλυτής επισήµανε πως «παρά την υποχώρηση του<br />

δείκτη στα επίπεδα των 5.200 µονάδων, οι πληροφορίες που έχει το ΥΠΕΘΟ αλλά και η Τράπεζα της<br />

Ελλάδος είναι ότι οι ξένοι αλλά και µεγάλοι θεσµικοί επενδυτές θεωρούν ακόµη υψηλές τις τιµές των<br />

ελληνικών µετοχών, ακόµη και των εταιρειών υψηλής κεφαλαιοποίησης, ενώ φυσικά δεν συζητούν καν<br />

για τα χαρτιά της λεγόµενης περιφέρειας.» 113<br />

Εκείνο που δεν µπόρεσα ποτέ να καταλάβω είναι γιατί το ΥΠΕΘΟ και η Τράπεζα της Ελλάδος<br />

περίµεναν από τους ξένους να µας πουν αν το ΧΑΑ ήταν ακριβό ή φθηνό. ∆ηλαδή εµείς δεν ξέραµε τι<br />

µας γίνεται; Ή µήπως γνωρίζαµε, αλλά ευελπιστούσαµε ότι θα πιάναµε τους ξένους κορόιδα;<br />

Σχετικά µε το παρασκήνιο της υπόθεσης, ο ίδιος αναλυτής έγραψε: «Όσον αφορά τεχνητές<br />

παρεµβάσεις ή κρατικές χειραγωγήσεις για να ανέβει η Σοφοκλέους, το ΥΠΕΘΟ είναι κατ’ αρχάς<br />

αντίθετο και έχει εξηγήσει σε αδηµονούντα κυβερνητικά στελέχη ότι µε τον όγκο που έχουν πάρει οι<br />

συναλλαγές δεν υπάρχει καµία δυνατότητα. “Μόνο αν γινόταν µια έκτακτη κρίση θα µπορούσα”,<br />

εξοµολογείται σε συνεργάτες του ο κ. Παπαντωνίου, “να σηκώσω µερικά τηλέφωνα και να ζητήσω από<br />

τράπεζες και οργανισµούς να αγοράσουν. Αλλά αυτό πόσο µπορεί να κρατήσει και τι θα γίνει στις<br />

επόµενες ηµέρες; Όλοι θα αντιληφθούν ότι η άνοδος ήταν τεχνητή, θα αρχίσει η πτώση ξανά και η<br />

πολιτική ζηµιά θα είναι πολλαπλάσια”.» 113 Κι όµως, και αυτό το έκανε προεκλογικά ο κ.<br />

Παπαντωνίου. Αλλά εµείς, ευτυχώς, παρ’ όλο που µας είχαν αφιονίσει, το αντιληφθήκαµε. Κάπως<br />

αργά βέβαια…<br />

−Εν τω µεταξύ, ο κ. Παπαντωνίου και οι συνεργάτες του – ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας<br />

κ. Θ. Καρατζάς, ο υφυπουργός Οικονοµικών κ. Ν. Χριστοδουλάκης, ο υποδιοικητής της Τραπέζης της<br />

Ελλάδος κ. Π. Θωµόπουλος, ο πρόεδρος της Άλφα Τραπέζης Πίστεως κ. Γ. Κωστόπουλος, ο<br />

πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Παραγώγων Αθηνών κ. Π. Αλεξάκης, ο γενικός διευθυντής του<br />

Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών κ. Σ. Λαζαρίδης και ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς<br />

κ. Κ. Βουσβούνης – βρίσκονταν ήδη στο Λονδίνο.<br />

Εκεί προσπάθησαν να πείσουν εκπροσώπους ξένων χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων για την<br />

ελκυστικότητα και τις λαµπρές προοπτικές του Ελληνικού Χρηµατιστηρίου και δικαιολόγησαν τη<br />

νευρικότητα της ελληνικής κεφαλαιαγοράς µε το σκεπτικό ότι «έχουν αποµακρυνθεί οι θεσµικοί που<br />

προτιµούν τις αναδυόµενες αγορές, χωρίς να έχουν ακόµη τοποθετηθεί κεφάλαια που προορίζονται για<br />

τις ώριµες αγορές. Ο κ. Καρατζάς χρησιµοποίησε, µάλιστα, τον όρο “σύνδροµο του εφήβου” για να<br />

περιγράψει τη φάση αυτή». 114<br />

Ο Γ. Παπαντωνίου, αφού αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που είχε αναλάβει τα προηγούµενα<br />

χρόνια η ελληνική κυβέρνηση για την ενίσχυση της κεφαλαιαγοράς και την ανάπτυξη των<br />

χρηµατιστηριακών αγορών, τόνισε πως «η άνθιση του Χρηµατιστηρίου Αθηνών στηρίχθηκε στην ισχυρή<br />

οικονοµία που δηµιουργήθηκε τα τελευταία έξι χρόνια και της οποίας επίκειται η ένταξη στην ΟΝΕ.» 115<br />

Ο κ. Υπουργός είπε ακόµη ότι «θα ήταν περίεργο να µην ακολουθήσει τελικά το Χρηµατιστήριο<br />

τη νέα ελληνική οικονοµία, µε τους υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης και τον χαµηλό πληθωρισµό», και<br />

προέβλεψε ότι «µεσοπρόθεσµα οι προοπτικές του είναι θετικές, χωρίς να αποκλείονται διακυµάνσεις<br />

βραχυπρόθεσµα». 114<br />

Πάντως οι εκπρόσωποι των ξένων χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων και οι οικονοµικοί αναλυτές<br />

δεν έδειξαν να πείθονται και υπέβαλαν σκληρές ερωτήσεις στον κ. Παπαντωνίου. Κάποιες απ’ αυτές<br />

εστιάστηκαν στη «διαφάνεια στο ελληνικό Χρηµατιστήριο και κυρίως τα φαινόµενα της λεγόµενης<br />

“εσωτερικής πληροφόρησης”. Ο κ. Παπαντωνίου υποστήριξε ότι το σχετικό θεσµικό πλαίσιο είναι ίδιο<br />

µε αυτό που ισχύει σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη και ότι δεν υπάρχουν φαινόµενα εσωτερικής<br />

πληροφόρησης, αλλά µόνο “βιοµηχανία φηµών”, µη πραγµατικών, µε στόχο την κερδοσκοπία. Αλλά και<br />

αυτό το φαινόµενο ήταν µεταβατικό και έχει εν πολλοίς ξεπεραστεί, είπε ο υπουργός». 114<br />

Για να συνοψίσουµε, λοιπόν, αυτό που είπε ο κ. Παπαντωνίου στους ξένους οικονοµικούς<br />

αναλυτές ήταν: το ΧΑΑ είχε µεσοπρόθεσµα θετικές προοπτικές, διότι θα ήταν περίεργο να µη<br />

συµβεί αυτό, δηλαδή να µην ακολουθήσει τελικά το Χρηµατιστήριο την ανθούσα νέα ελληνική<br />

οικονοµία!! Ελάτε όµως που όλα τα περίεργα συµβαίνουν στην Ελλάδα… Όσο για τη δήθεν πάταξη<br />

51

των φαινοµένων εσωτερικής πληροφόρησης και φηµολογίας στη Σοφοκλέους, είναι προφανές ότι ο<br />

κ. Παπαντωνίου λογάριαζε χωρίς τον…“ξενοδόχο”. Μα στέκεται το ελληνικό Χρηµατιστήριο χωρίς<br />

αυτά; Τα “έθιµα” τούτα είναι το αλατοπίπερο, εκ των ων ουκ άνευ για την αγορά µας! Όπως έγραψε<br />

ο ∆ηµήτρης Στεργίου στο βιβλίο του «Της Σοφοκλέους το κάγκελο», η φήµη είναι ένα από τα πιο<br />

αποτελεσµατικά µέσα της κερδοσκοπίας. Είναι το παραδοσιακό εργαλείο των κερδοσκοπικών<br />

παιχνιδιών, είτε αυτά είναι προς τα πάνω είτε είναι προς τα κάτω…<br />

−Στις 24 Φεβρουαρίου 2000 ο Γ.∆. πήρε “ανάσα”, σηµειώνοντας άνοδο 2,68% και έκλεισε στις<br />

5.234,62 µονάδες. Ο τζίρος έφτασε τα 186,4 δισ. δραχµές. Τα χαµόγελα επέστρεψαν στη Σοφοκλέους<br />

και ο κ. Παπαντωνίου βρήκε πάλι την ευκαιρία να πει κάτι που δεν πίστευε: «Πρέπει να<br />

αποπολιτικοποιήσουµε το Χρηµατιστήριο. Αυτό τραβά το δικό του δρόµο και νοµίζω ότι πρέπει να<br />

σεβαστούµε τους νόµους της αγοράς». 116 Ήταν όµως πολύ αργά για να µας πείσει για τις αγαθές του<br />

προθέσεις…<br />

Εν τω µεταξύ οι παράγοντες του ΥΠΕΘΟ συνέχισαν να παραπληροφορούν, αποκαλώντας το<br />

µαύρο άσπρο. «Ο γενικός γραµµατέας του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας κ. Γ. Παπαϊωάννου πιστεύει<br />

ότι “µε την ολοκλήρωση της δεύτερης µετοχοποίησης των ΕΛΠΕ θα ενισχυθεί η ρευστότητα στην αγορά<br />

ενώ η προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών αποτελούν µια εγγύηση και<br />

δηµιουργούν βάσεις ανόδου στο Χρηµατιστήριο”.» 117<br />

Μ’ άλλα λόγια, το πρόβληµα της ρευστότητας δεν οφειλόταν στο ότι οι επενδυτές είχαν χάσει<br />

την εµπιστοσύνη τους στη Σοφοκλέους και δεν έµπαινε φρέσκο χρήµα, αλλά, ακούστε, στο ότι δεν<br />

είχαν γίνει αρκετές µετοχοποιήσεις! Λες και δεν υπήρχε πληθώρα µετοχών στα αζήτητα, περιµέναµε<br />

να ρίξουν κι άλλα κρατικόχαρτα στο “ναό” για να αυξήσουν τη ρευστότητα…<br />

Στις 29 Φεβρουαρίου ο κ. Παπαντωνίου επανέλαβε την προσφιλή του δήλωση: «Η πορεία του<br />

Χρηµατιστηρίου είναι και θα είναι ανοδική, χωρίς αυτό να αποκλείει διακυµάνσεις, είτε προς τα πάνω<br />

είτε προς τα κάτω, ανάλογα µε τις καθηµερινές πολιτικές και οικονοµικές συγκυρίες. Για παράδειγµα, το<br />

πετρέλαιο, το δολάριο ή οτιδήποτε άλλο». 118 Συγχρόνως, όµως, επανέλαβε πως «το µόνο που δεν<br />

χρειάζεται το Χρηµατιστήριο, είναι πολιτικές δηλώσεις».<br />

Καλά, η δική του δήλωση τι ήταν; Απολίτικη; Ή µήπως ο άνθρωπος εννοούσε πως ουδείς<br />

δικαιούται να οµιλεί περί του ΧΑΑ πλην της αφεντιάς του;<br />

−Στις 7 Mαρτίου 2000, Ο Γ. ∆. του ΧΑΑ έκλεισε στις 4.941,30 µονάδες µε απώλειες 3,12%.<br />

Από τις 345 µετοχές που διαπραγµατεύτηκαν, οι 335 έκλεισαν µε πτώση, από τις οποίες οι 64<br />

τερµάτισαν στο limit down.<br />

Για άλλη µια φορά ο κ. Παπαντωνίου παρενέβη µε δηλώσεις, προσπαθώντας να<br />

δικαιολογήσει την κατάσταση: «Αυτό που γίνεται τώρα στο Χρηµατιστήριο είναι ακριβώς αυτό: γίνεται<br />

µια ανασύνταξη µέσα στα χαρτοφυλάκια και όσες µετοχές δεν είχαν προοπτική ο κόσµος δεν τις<br />

πολυθέλει και τις αντικαθιστά µε ισχυρές µετοχές» 119<br />

Προχώρησε µάλιστα κι ένα βήµα πιο πέρα ο κ. Παπαντωνίου λέγοντας πως οι ανακατατάξεις<br />

αυτές είναι «πολύ εξυγιαντικές γιατί σχηµατίζεται βάση πάνω στην οποία θα οικοδοµηθεί η άνοδος».<br />

Για φαντάσου! Μήπως άραγε κι αυτό που συµβαίνει µέχρι σήµερα (Φεβρ. 2003) στο ΧΑΑ,<br />

δηλαδή η διαρκής κατρακύλα, είναι «εξυγιαντικό» κι εµείς δεν τόχουµε πάρει χαµπάρι και<br />

γκρινιάζουµε άδικα;<br />

∆υο µέρες αργότερα, σε µια «σηµαδιακή στιγµή», δηλαδή την ώρα που ο Κ. Σηµίτης άρχιζε<br />

την οµιλία του στο Ζάππειο για την υποβολή της αίτησης ένταξης στην ΟΝΕ, παρουσιάστηκε<br />

«κρούσµα αιφνίδιας πτώσης» 120 στο ΧΑΑ. Πράγµατι ο “διάβολος” έχει χιούµορ!<br />

Αυτή τη φορά η πτώση των µετοχών αποδόθηκε σε πολιτική παρέµβαση και, εδώ που τα<br />

λέµε, δεν αποκλείεται να ήταν. Έγινε µάλιστα λόγος και για κάποιες δισκέτες από τέσσερις<br />

χρηµατιστηριακές, που έδωσαν, λέει, εντολές πώλησης ολόκληρων πακέτων µετοχών στο limit<br />

down! Αργά το βράδυ, ο κ Παπαντωνίου δήλωσε: «Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα πράξει ό,τι πρέπει<br />

να πράξει. Αυτό που συµβαίνει στο Χρηµατιστήριο, ερµηνεύεται έξω από τον χώρο της οικονοµίας.<br />

Πρόκειται για µια εξέλιξη που δεν συνδέεται ούτε µε τις οικονοµικές εξελίξεις στην Ελλάδα ούτε στο<br />

εξωτερικό». 120 Πρόσθεσε ακόµη: «Περίεργο πράγµατι το φαινόµενο», και ανέφερε πως «θα λάβει<br />

γνώση των αποτελεσµάτων της έρευνας, όσο του επιτρέπει ο νόµος».<br />

52

Αναρωτιέµαι αν έγινε έρευνα και σε τι κατέληξε. Για άλλη µια φορά δεν µάθαµε τίποτα για<br />

τους ενόχους. Ούτε ποιοι ήταν, ούτε αν και πώς τιµωρήθηκαν. Θα µου πείτε, συνηθισµένα τα<br />

φαινόµενα των ατεκµηρίωτων κατηγοριών, της συγκάλυψης και της ατιµωρησίας στον τόπο µας…Ο<br />

λόγος βέβαια είναι απλός: για να βάλει µια κυβέρνηση το µαχαίρι στο κόκαλο πρέπει πρώτα ο ίδια να<br />

είναι καθαρή. Αλλιώς δεν έχει τα κότσια. Κακά τα ψέµατα….<br />

−Την Τρίτη 14 Μαρτίου 2000, ο Γ.∆. του Χρηµατιστηρίου υπέστη νέα µεγάλη πτώση (-<br />

6,66%), ενώ µόνο 4 µετοχές κατάφεραν να κινηθούν ανοδικά. Έξω από τη Σοφοκλέους έκαναν<br />

συγκέντρωση διαµαρτυρίας περίπου 500 θυµωµένοι επενδυτές, ενώ το κτίριο του Χρηµατιστηρίου<br />

βρέθηκε σε αστυνοµικό κλοιό για αρκετές ώρες. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν τον κ. Παπαντωνίου σε<br />

έκτακτη σύσκεψη µε το διοικητή της Εθνικής Τράπεζας, κ. Θ. Καρατζά, τον πρόεδρο της Αγροτικής,<br />

κ. Πέτρο Λάµπρου, της Εµπορικής, κ. Κ. Γεωργουτσάκο, το γενικό γραµµατέα του ΥΠΕΘΟ κ. Γ.<br />

Παπαϊωάννου, τον πρόεδρο του Συµβουλίου Οικονοµικών Εµπειρογνωµόνων κ. Γ. Στουρνάρα, τον<br />

πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρο Θωµαδάκη και τον πρόεδρο του ΧΑΑ Σπύρο<br />

Κουνιάκη.<br />

Μετά τη λήξη της σύσκεψης, ο κ. Παπαντωνίου δήλωσε µεταξύ άλλων: «Αποκλειστικό<br />

συµπέρασµα της σύσκεψης ήταν η επισήµανση από όλους που συµµετείχαµε ότι έχει προκαλέσει<br />

αρνητικές συνέπειες η πολιτικοποίηση του χρηµατιστηρίου. Οι παρεµβάσεις από παράγοντες έξω από<br />

την αγορά, µε δηλώσεις τους ή άλλους τρόπους, µόνο αρνητικές συνέπειες µπορούν να έχουν στη<br />

λειτουργία του. Θέλω να σηµειώσω ότι έχουν γνώση οι φύλακες. Κατά τα λοιπά δεν θα υπάρξει καµία<br />

παρέµβαση στη λειτουργία του Χρηµατιστηρίου. Πρέπει να λειτουργήσει ο θεσµός αυτός σύµφωνα µε<br />

τους κανόνες της αγοράς». 121<br />

Τι έκανε λέει; Έχουν γνώση οι φύλακες; Ποιοι φύλακες; Από πού πέρασαν οι φύλακες; Μπας<br />

και είδε κανείς τους φύλακες;<br />

Ο κ. Παπαντωνίου έκανε και µια δήλωση-έκκληση, λέγοντας: «Απευθύνω έκκληση σε όλους<br />

τους παράγοντες που δεν έχουν σχέση µε το Χρηµατιστήριο, να βοηθήσουν την απεµπλοκή του από τις<br />

πολιτικές διαδικασίες, από την προεκλογική περίοδο. Θα πρέπει, ιδιαίτερα οι µικροί επενδυτές, να<br />

κλείσουν τα αυτιά τους στις πολιτικές αυτές σειρήνες, οι οποίες κάνουν δηλώσεις που δεν συναρτώνται<br />

µε τις ουσιαστικές θετικές τάσεις της οικονοµίας και των αγορών». 122<br />

Ο υπουργός τόνισε για άλλη µια φορά πως «οι νόµοι της οικονοµίας οδηγούν σε µια θετική<br />

εξέλιξη του Χρηµατιστηρίου».<br />

Όλα καλά λοιπόν! Οι φύλακες είχαν γνώση, η οικονοµία µας “άνθιζε” και το Χρηµατιστήριο<br />

θα ακολουθούσε τη θετική της πορεία, αρκεί να το άφηναν ήσυχο όλοι οι άλλοι πλην του κ.<br />

Παπαντωνίου και του Πρωθυπουργού, φυσικά! ∆εν πρόλαβαν να περάσουν 24 ώρες απ’ αυτές τις<br />

δηλώσεις και η κυβέρνηση θα έβαζε φρένο σε νέα βουτιά της Σοφοκλέους. Στις 16/03/2000, ΤΑ<br />

ΝΕΑ, σχολιάζοντας τη συνεδρίαση της προηγουµένης ηµέρας, έγραψαν: «Άρον - άρον παρέµβαση -<br />

Μόνον 24 ώρες άντεξε η κυβέρνηση να αφήσει το Χρηµατιστήριο στην τύχη του.» 123 Κατά µαγικό<br />

τρόπο, στις 15/03/2000, από τις 13.30 έως και τις 14.15 εκδηλώθηκαν µαζικές αγορές σε “βαριά<br />

χαρτιά”, και ο τζίρος από τα 130 δισ. εκτινάχτηκε στα 234 δισ. Ο Γ. ∆., ο οποίος αρχικά έχανε 6,29%<br />

µε τις περισσότερες µετοχές κλειδωµένες στο limit down, στο τέλος περίπου της συνεδρίασης<br />

«γύρισε» και έκλεισε τελικά µε οριακά κέρδη 0,24% στις 4.553,76 µονάδες!<br />

Ο αδιόρθωτος κ. Παπαντωνίου άρπαξε και πάλι την ευκαιρία να κάνει τις συνήθεις δηλώσεις,<br />

τονίζοντας πως «ο θεσµός του Χρηµατιστηρίου αποτελεί βασικό µοχλό ανάπτυξης των επιχειρήσεων,<br />

προσφέροντας πηγές άντλησης υγιών κεφαλαίων και διασφαλίζοντας τη διαφάνεια στις συναλλαγές.<br />

Πέρα και ανεξάρτητα από διακυµάνσεις που επηρεάζονται από συγκυριακές περιστάσεις, η πορεία του<br />

Χρηµατιστηρίου θα είναι θετική, αντανακλώντας την πορεία και την προοπτική της εθνικής<br />

οικονοµίας». 124 (Η έµφαση δική µου)<br />

−Έκτοτε, οι δηλώσεις του κ. Παπαντωνίου θα πύκνωναν µέρα µε τη µέρα, µε αποκορύφωµα<br />

τη διαβόητη δήλωση που έκανε στις 28/03/2000, ότι η νευρικότητα στο χρηµατιστήριο είχε<br />

ηµεροµηνία λήξης την 9 η Απριλίου! Αλλά και οι παρεµβάσεις της κυβέρνησης στο ΧΑΑ θα<br />

εντείνονταν όσο πλησίαζαν οι εκλογές, καθώς ο κ. Σηµίτης προσπαθούσε µε νύχια και µε δόντια να<br />

κρατήσει το ∆είκτη σε αξιοπρεπή επίπεδα. Μάλιστα, οι παρεµβάσεις αυτές δεν ήταν κρυφές. Στις<br />

53

02/04/2000, ο έγκριτος οικονοµικός αναλυτής κ. Ν. Νικολάου, σε άρθρο του στο ΒΗΜΑ περιέγραψε<br />

την κρατική παρέµβαση της προηγούµενης εβδοµάδας ως «Φιλί της ζωής στη Σοφοκλέους».<br />

Οι προσπάθειες της κυβέρνησης απέδωσαν και ο Γ. ∆. του ΧΑΑ κρατήθηκε στις 4.934,81<br />

µονάδες, µε εντυπωσιακή άνοδο στην τελευταία συνεδρίαση πριν από τις εκλογές (07/04/2000) κατά<br />

2,56%.<br />

Αυτό το τροπάριο, φυσικά, ήταν αδύνατον να συνεχιστεί για πολύ. Έτσι, µετά τις εκλογές της<br />

9 ης Απριλίου, η κυβέρνηση άφησε το Χρηµατιστήριο στην τύχη του − όχι βέβαια πως δε νοιαζόταν για<br />

την υστεροφηµία της… Άλλωστε πολλά από τα µέτρα της κοινωνικής πολιτικής της ήταν βασισµένα<br />

σε αισιόδοξες προσδοκίες εισπράξεων από τη Σοφοκλέους.<br />

−Την Παρασκευή 14/04/2000, ο Γ.∆. έκανε βουτιά κατά 5,29% και έκλεισε στις 4.475,44<br />

µονάδες, ενώ η ∆ευτέρα 17/04/2000 χαρακτηρίστηκε από πολλούς αναλυτές «Μαύρη ∆ευτέρα», αφού<br />

ο Γ.∆. του ΧΑΑ βούλιαξε κατά 9,17%, αρνητικό ρεκόρ δεκαετίας. Ο Γενικός ∆είκτης τιµών έκλεισε<br />

στις 4.064,85 µονάδες, µειωµένος κατά 410,25 µονάδες. Ελέχθη, µάλιστα, ότι στο τέλος της<br />

συνεδρίασης έµειναν ανεκτέλεστες εντολές πωλήσεων 150-200 δισ. δραχµών. Ο τζίρος<br />

διαµορφώθηκε «µόλις» στα 148,4 δισ. δραχµές, αφού δεν υπήρχαν αγοραστές. Μόνο δύο µετοχές<br />

κινήθηκαν ανοδικά, και µία έµεινε σταθερή! Ακόµη και οι τιµές των “βαριών χαρτιών” − Εθνική,<br />

Εµπορική, ΟΤΕ, Ελληνικά Πετρέλαια κ.λπ. − βρέθηκαν «κλειδωµένες» στο limit down. Πραγµατική<br />

πανωλεθρία… Πολλοί µιλούσαν για µίνι κραχ.<br />

Για άλλη µια φορά η πτώση αποδόθηκε στην «κακή ψυχολογία» των ιδιωτών επενδυτών και<br />

στον πανικό που τους είχε κυριεύσει. Τους θεσµικούς και τους επαγγελµατίες εργολάβους της<br />

υποτιµητικής κερδοσκοπίας δεν τολµούσε να τους κατηγορήσει κανείς…<br />

Θορυβηµένος, αν όχι και πανικόβλητος, ο κ. Παπαντωνίου συναντήθηκε αιφνιδιαστικά µε<br />

τους διοικητές της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρο Καρατζά και της Αγροτικής Τράπεζας κ. Πέτρο<br />

Λάµπρου – τα πρωτοπαλίκαρά του στις παρεµβάσεις. Σε ποιον άλλο να έλεγε κι αυτός τον πόνο του;<br />

Έπρεπε κάτι να κάνουν, να προλάβουν τα χειρότερα…<br />

Οι αναλυτές µιλούσαν τώρα για “υποτιµηµένο” ΧΑΑ – µεταξύ των φθηνότερων<br />

χρηµατιστηρίων του κόσµου! Το Ρ/Ε του – λόγος τιµής προς κέρδη – βρισκόταν πια στο 21,75,<br />

έναντι 50,51 που ήταν, λέει, το 1998 και περίπου 37 το 1999. Κανείς όµως δεν φαινόταν να<br />

συγκινείται από τις δήθεν ελκυστικές ευκαιρίες της Σοφοκλέους. (Να σηµειώσουµε εδώ ότι όσο πιο<br />

µικρός είναι ο δείκτης τιµής προς κέρδη (Ρ/Ε) τόσο πιο ελκυστική είναι µια µετοχή ή µια αγορά ).<br />

Σε συνέντευξή του στην εφηµερίδα ΕΘΝΟΣ, και σε ερώτηση για την κρίση στο ΧΑΑ τις<br />

προηγούµενες µέρες, ο κ. Παπαντωνίου τόνισε ότι «η κυβέρνηση στηρίζει θεσµικά το χρηµατιστήριο<br />

χωρίς να παρεµβαίνει “µε διάφορους πόρους ή χρήµατα”, επειδή δεν είναι αρµοδιότητά της να<br />

παρακολουθεί τις αυξοµειώσεις του δείκτη.» 125<br />

Λέτε ο κ. Παπαντωνίου, εκτός από οικονοµικά να είχε σπουδάσει και υποκριτικές τέχνες;<br />

−Στις 24 Μαΐου 2000, ο κ. Παπαντωνίου µίλησε στην Ετήσια Γενική Συνέλευση του<br />

Συνδέσµου Ελλήνων Βιοµηχάνων, παρουσιάζοντας το “θαύµα” της ελληνικής οικονοµίας. Άρχισε<br />

την οµιλία του λέγοντας: « Η ένταξη στην Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση της Ευρώπης είναι, για<br />

τη χώρα µας, για το λαό µας, ένα ιστορικό γεγονός. Αποτελεί δικαίωση µιας µεγάλης εθνικής<br />

προσπάθειας, που ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια, µε την κατάθεση, τον Ιούνιο του 1994, του<br />

Προγράµµατος Σύγκλισης της ελληνικής οικονοµίας.»<br />

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής<br />

Κεντρικής Τράπεζας που διαπίστωναν την άνετη εκπλήρωση όλων των κριτηρίων ένταξης στην ΟΝΕ<br />

και µιλούσαν για «εντυπωσιακή πρόοδο της ελληνικής οικονοµίας την τελευταία διετία» και για<br />

«αξιοθαύµαστα επιτεύγµατα της ελληνικής οικονοµίας».<br />

(Αλήθεια, τι έγιναν όλα αυτά τα “επιτεύγµατα”; Τα έφαγε η µαρµάγκα;)<br />

«Η τελική απόφαση», είπε ο κ. Παπαντωνίου, «θα ληφθεί στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού<br />

Συµβουλίου, στο Φέιρα της Πορτογαλίας, στις 19 και 20 Ιουνίου. Μια νέα εποχή αρχίζει για την<br />

Ελλάδα.». Ναι, βέεεβαια! Την είδαµε τη “νέα εποχή”, τη νιώσαµε στο πετσί µας και µας µάτωσε…<br />

Ποιος όµως νοιάζεται για µας;<br />

Ο κ. Παπαντωνίου δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο Χρηµατιστήριο: «Για την ενίσχυση<br />

της επιχειρηµατικότητας πραγµατοποιούµε σηµαντικές τοµές στους χρηµατοδοτικούς µηχανισµούς. Ο<br />

54

θεσµός του χρηµατιστηρίου αποτελεί ήδη βασικό µοχλό ανάπτυξης των επιχειρήσεων, προσφέροντας<br />

πηγές άντλησης υγιών κεφαλαίων και διασφαλίζοντας τη διαφάνεια στις συναλλαγές.»<br />

Φαίνεται πως δεν είχε φτάσει ακόµη η στιγµή που ο κ. Παπαντωνίου θα ντρεπόταν για την<br />

κατάσταση στο ΧΑΑ… Πάντως ήταν για γέλια κάθε φορά που αποκαλούσε τα κεφάλαια που<br />

αντλούσαν οι εισηγµένες από το ΧΑΑ ( δηλαδή τις τσέπες των φουκαροεπενδυτών) «υγιά κεφάλαια».<br />

Μ’ άλλα λόγια, οι µεν επενδυτές που κατέθεταν τις οικονοµίες τους στις υπέρογκες αυξήσεις<br />

µετοχικού κεφαλαίου ψόφιων (“ανύπαρκτων”) επιχειρήσεων ήταν «παράφρονες», τα κεφάλαιά τους<br />

όµως ήταν «υγιά»!<br />

−Στις 10 Ιουνίου 2000, ο κ. Παπαντωνίου έδωσε συνέντευξη στον Οικονοµικό Ταχυδρόµο και<br />

στον κ. Παπανδρόπουλο. Αναφερόµενος στο Χρηµατιστήριο είπε: «Ας µην ξεχνάµε ότι από τζίρο 2<br />

δισ. δρχ. στο χρηµατιστήριο, φθάσαµε κάποια στιγµή τα 400 δισ. δρχ., και η εξέλιξη αυτή λέει πολλά.»<br />

Σε µια προσπάθεια να τονώσει την εµπιστοσύνη των επενδυτών στο ΧΑΑ, ο κ. Παπαντωνίου<br />

ανακοίνωσε δύο νοµοσχέδια. Μεταξύ άλλων, είπε τα εξής:<br />

«Μετά τις εκλογές και τις πολιτικές αντιπαραθέσεις, που έβλαψαν το ΧΑΑ επειδή βρισκόταν στο<br />

επίκεντρό τους, είµαι της γνώµης ότι µπήκαµε σε περίοδο οµαλότητας. Στο πλαίσιο αυτό, θα<br />

αποκατασταθούν επίπεδα τιµών στο χρηµατιστήριο, τα οποία θα αντανακλούν τις πραγµατικές δυνάµεις,<br />

αλλά και την “υγεία” της ελληνικής οικονοµίας. Για να ενισχύσουµε αυτές τις θετικές τάσεις,<br />

καταθέτουµε δύο νοµοσχέδια, από τα οποία το πρώτο αφορά τη διαφάνεια των συναλλαγών, αλλά και τη<br />

διεξαγωγή ελέγχων από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Το νοµοσχέδιο αυτό έχει ήδη κατατεθεί. Το<br />

επόµενο θα κατατεθεί το καλοκαίρι και θα αφορά την αναδιατύπωση του Νόµου 2190 για τις ανώνυµες<br />

εταιρείες. Με το νοµοσχέδιο αυτό, θα µπορούµε να παρεµβαίνουµε στις Α.Ε. που εισάγονται στο ΧΑΑ,<br />

ώστε να περιορισθούν τα φαινόµενα εσωτερικής πληροφόρησης, αλλά και διάφορες άλλες<br />

καταστρατηγήσεις. Όλα αυτά είµαι βέβαιος πως θα συµβάλλουν στην ενίσχυση του χρηµατιστηριακού<br />

θεσµού, µε αποτέλεσµα το ΧΑΑ να συνεχίσει να τονώνει την αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής<br />

οικονοµίας.»<br />

Μα καλά, ο ίδιος ο κ. Παπαντωνίου δεν είχε πει στους ξένους αναλυτές στο Λονδίνο, το<br />

Φεβρουάριο, ότι « το σχετικό θεσµικό πλαίσιο είναι ίδιο µε αυτό που ισχύει σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη<br />

και ότι δεν υπάρχουν φαινόµενα εσωτερικής πληροφόρησης» 114 στο ελληνικό Χρηµατιστήριο; Τι<br />

χρειαζόταν, λοιπόν, το νέο νοµοσχέδιο;<br />

Πάντως, τα πρόσθετα “φάρµακα” του κ. Παπαντωνίου δεν επρόκειτο να θεραπεύσουν το<br />

µεγάλο ασθενή που έπασχε από χρόνια κακοήθη αναξιοπιστία.…<br />

−Στις 15 Ιουνίου ο κ. Παπαντωνίου έκανε πάλι δηλώσεις, εκφράζοντας την αισιοδοξία του για<br />

το Χρηµατιστήριο. Συνέδεσε, όπως πάντα, την πορεία του Χρηµατιστηρίου µε την πορεία της<br />

ελληνικής οικονοµίας, τονίζοντας ότι «τα επόµενα γεγονότα στην οικονοµία θα είναι πολύ καλά». 126<br />

Τα γεγονότα αυτά ήταν τα ακόλουθα:<br />

1. Η ένταξη της χώρας στην Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση (ΟΝΕ).<br />

2. Η αναβάθµιση του ελληνικού Χρηµατιστηρίου, για την οποία ο κ. Παπαντωνίου είπε ότι θα<br />

γινόταν «κάποια στιγµή στο δεύτερο εξάµηνο του 2000».<br />

3. Η ραγδαία πτώση των επιτοκίων, που θα άρχιζε από το φθινόπωρο, ώστε να προσεγγίσουν<br />

τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. (Ο κ. Παπαντωνίου είπε ότι µέχρι τότε η πτώση των επιτοκίων είχε<br />

συγκρατηθεί για λόγους πληθωρισµού, κι ότι µέχρι το τέλος του έτους τα επιτόκια θα έπεφταν<br />

σηµαντικά. )<br />

4. Η συµµετοχή του ελληνικού Χρηµατιστηρίου στις συµµαχίες των διεθνών χρηµατιστηρίων.<br />

Είπε ότι αυτό δεν επρόκειτο να γίνει µέσα στο 2000, αφού έπρεπε πρώτα «να γίνουν συζητήσεις και η<br />

επεξεργασία του εγχειρήµατος.» Τόνισε πάντως ότι η «διεθνοποίηση της Σοφοκλέους» θα έδινε «νέα<br />

ώθηση στις χρηµατιστηριακές συναλλαγές», αφού θα διεύρυνε τις επιλογές των επενδυτών και των<br />

αποταµιευτών. 126<br />

Ευσεβείς πόθοι ενός ονειροπόλου Υπουργού Οικονοµικών… ∆υστυχώς, όµως, ο “ασθενής”<br />

δεν καταλάβαινε τίποτα από “γεγονότα”. Πάντως του ξέφυγε του κ. Παπαντωνίου ότι στόχος της<br />

κυβέρνησης µε τη διεθνοποίηση της Σοφοκλέους ήταν η αύξηση των συναλλαγών, ώστε να<br />

εισπράττει τους φόρους. ∆εν τον ενδιέφερε εάν τα ελληνικά κεφάλαια επενδύονταν σε µετοχές ξένων<br />

εταιρειών και οι ελληνικές µετοχές, µένοντας στα αζήτητα, έπιαναν πάτο;<br />

55

−Στις 25 Αυγούστου του 2000, ο Γενικός ∆είκτης του ΧΑΑ είχε κλείσει στις 3.631,01<br />

µονάδες. Επρόκειτο για τη χαµηλότερη τιµή που έχει καταγράψει από τον Απρίλιο του 1999. Τώρα<br />

η κοινή εκτίµηση των αναλυτών ήταν ότι «η πτωτική περίοδος του ΧΑΑ ολοκληρώνεται». 127<br />

Η πτώση όµως είχε και συνέχεια. Στις 31 Αυγούστου ο Γ.∆. έκλεισε στις 3.557, 15 µονάδες,<br />

και στο σηµείο αυτό, οι µεγαλοκερδοσκόποι, ντόπιοι και ξένοι, σφύριξαν µεταξύ τους: ώρα για πάρτι,<br />

παιδιά! Το πώς και το γιατί µην το ψάχνετε, είναι άλλου παπά βαγγέλιο. Ίσως νοστάλγησαν το<br />

Σεπτέµβριο του 1999, τότε που είχαν στήσει µε επιτυχία τη γιγαντιαία Επιχείρηση-Σκούπα στη<br />

Σοφοκλέους, και θέλησαν να επαναλάβουν το εγχείρηµα. (Σας το ξανάπα, ο διάβολος έχει χιούµορ!)<br />

Το θέµα είναι πως όταν οι µεγαλοκερδοσκόποι αποφασίζουν να κάνουν «ντου», τίποτα δεν µπορεί να<br />

σταθεί στο δρόµο τους. Ούτε ψυχολογία, ούτε λόγος τιµής (προς κέρδη), ούτε νόµος, ούτε κοινός<br />

θνητός, ούτε δαίµονας. Εκείνοι έχουν και το µαχαίρι και το πεπόνι. Εκείνοι αποφασίζουν και<br />

διατάσσουν. Είναι οι θρυλικοί Ταβουτάν των σύγχρονων “δηµοκρατιών ” µας.<br />

Έτσι λοιπόν, µε ένα καλά οργανωµένο «ντου», και µε µπόλικο “αέρα” − όπως είναι το έθιµο −<br />

µέσα σε έξι συνεδριάσεις ξετίναξαν το Γ.∆. στις 4.381,79 µονάδες! Την τελευταία µάλιστα µέρα της<br />

«επιχείρησης-πύραυλος» (Παρασκευή, 8 Σεπτεµβρίου 2000), µε τζίρο 321 δισ. δραχµές, ανέβασαν το<br />

∆είκτη κατά 7,92%! Βρε τους αθεόφοβους! Ούτε τα προσχήµατα δεν κράτησαν… Έπρεπε, βλέπετε,<br />

να ολοκληρωθεί το «ντου», διότι από ∆ευτέρα είχε προγραµµατιστεί αλλαγή της παράστασης. Οι<br />

φούσκες έπρεπε άρον-άρον να σπάσουν, διότι, όπως λέει η παροιµία, στη βράση κολλάει το σίδερο.<br />

Άλλωστε, κάλιο πέντε και στο χέρι, παρά εγκλωβισµένος και εσαεί καρτέρει…<br />

Όσο για τους αναλυτές και τους σπεκουλαδόρους του Σαββατοκύριακου, καλά εδώ µιλάµε<br />

για limit up σύγχυσης. «Θα συνεχιστεί η άνοδος ή δε θα συνεχιστεί;», «Πού οφειλόταν η ραγδαία και<br />

ξαφνική άνοδος;» Σε αυτά και σε άλλα ερωτήµατα προσπάθησαν να απαντήσουν οι καλοί µας<br />

αναλυτές, αλλά περί αυτών θα µιλήσουµε στο οικείο κεφάλαιο.<br />

−Στη ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (4/9/2000) ο κ. Παπαντωνίου, σε δηλώσεις του µετά το<br />

πέρας της συνάντησης που είχε µε τη διοίκηση του Συνδέσµου Βιοµηχανιών Βορείου Ελλάδος,<br />

ανέφερε ότι το Χρηµατιστήριο «δεν πρέπει να µας ανησυχεί» 128 , προβλέποντας ανοδική πορεία στο<br />

µέλλον. Ανάλογη, όπως τόνισε, θα είναι και η πορεία του Χρηµατιστηριακού Κέντρου Θεσσαλονίκης.<br />

Τη ∆ευτέρα 11 Σεπτεµβρίου, όπως ήταν προγραµµατισµένο µετά από την κούρσα ανόδου, η<br />

«ψυχολογία» άλλαξε και ο Γ. ∆. βούτηξε κατά 3,31%. Έτσι έκλεισε στις 4.223,66 µονάδες και, όπως<br />

πάντα, οι Τακουµπάν τράβαγαν τα µαλλιά τους, ενώ οι Ταβουτάν έτριβαν τα χέρια τους… Οι πιο<br />

ψύχραιµοι, πάντως, σιγοτραγουδούσαν το πάντα επίκαιρο λαϊκό άσµα: «Έτσι ειν’ η ζωή, και πώς να<br />

την αλλάξεις, άλλοι κλαίνε κι άλλοι γελάνε δηλαδή…»<br />

Για µια ακόµη φορά, ο κ. Παπαντωνίου ένιωσε την ανάγκη να υπερασπιστεί το “παιδί” του,<br />

δηλώνοντας πως «η αγορά κινείται µε τους δικούς της ρυθµούς και δεν είναι θέµα της κυβέρνησης να τη<br />

σχολιάσει.» 129<br />

Τι έκανε λέει; Η αγορά έχει τους δικούς της ρυθµούς; Κι εκείνα που ο ίδιος είχε καταγγείλει<br />

(πολιτικές παρεµβάσεις, πανικόβλητους επενδυτές) και έφτιαχνε νόµους για να περιορίσει (εσωτερική<br />

πληροφόρηση, βιοµηχανία φηµών, χειραγώγηση κλπ.), ήταν κι αυτά µέσα στους ρυθµούς της<br />

αγοράς; Τι εννοούσε άραγε ο κ. Υπουργός; Τι είναι η αγορά; Μήπως είναι κάποια µεταφυσική<br />

οντότητα, µια καπριτσιόζα και απρόβλεπτη “θεά”, που κάνει ό,τι θέλει; ∆εν είναι, λοιπόν, η αγορά,<br />

ένα ανθρώπινο κατασκεύασµα που το κινούν και το κατευθύνουν άνθρωποι; ∆εν είναι το σφαγείο του<br />

καπιταλισµού; ∆εν είναι ένας “ναός” του τζόγου, ένα καταχθόνιο εφεύρηµα, που συνελήφθη στα<br />

άδυτα του Μαµµωνά, για να µπορούν οι αδίστακτοι κεφαλαιοκράτες να υπεξαιρούν τις οικονοµίες<br />

του κοσµάκη ύπουλα και µε το νόµο; Αυτό δεν είναι; ∆ιότι αν ήταν κάτι που είχε σχέση µε την<br />

Οικονοµία, όπως µας έλεγε πριν ο κ. Παπαντωνίου, καµία Οικονοµία δεν µπορεί να αναπτυχθεί ή να<br />

καταβαραθρωθεί µέσα σε µια εβδοµάδα, ώστε το Χρηµατιστήριο να παρουσιάζει τέτοιες<br />

αλλοπρόσαλλες διακυµάνσεις. Έτσι δεν είναι; Απλούς συλλογισµούς κάνω…<br />

Εξάλλου, αφού η αγορά, κατά τον κ. Παπαντωνίου, έχει τους δικούς της ρυθµούς, γιατί της<br />

έβαλαν άγριο χέρι οι «φύλακες» το Σεπτέµβριο του 1999 – µε τις γνωστές ολέθριες συνέπειες για<br />

τους επενδυτές – και δεν την άφησαν ήσυχη να πάει όπου ήθελε µε τους δικούς της ρυθµούς;<br />

56

Την εποµένη η κατρακύλα συνεχίστηκε πιο βίαιη (-4,86%) και ο ∆είκτης έκλεισε στις<br />

4.030,99 µονάδες. Οι “αναλυτές” τώρα θα µιλούσαν για κλείσιµο “ανοικτών θέσεων”, κοινώς “αέρα”,<br />

και για ρευστοποίηση κερδών! Καλά, πώς το κατάλαβαν;<br />

Τούτη τη φορά οι “αναλυτές” δίστασαν να αναφερθούν σε κακή ψυχολογία των επενδυτών.<br />

Πώς τόπαθαν; Είπαν µάλιστα ότι οι πωλητές ήταν µεγάλα χαρτοφυλάκια, ντόπια και ξένα, που είχαν<br />

αγοράσει τις προηγούµενες ηµέρες σε χαµηλότερα επίπεδα. Οι συνήθεις ύποπτοι δηλαδή… Αυτοί που<br />

φτιάχνουν το κλίµα και την ψυχολογία των Τακουµπάν, εκµεταλλευόµενοι βολικές ειδήσεις –<br />

πραγµατικές ή κατασκευασµένες – ντόπιες ή ξένες, και µετά έρχονται και σαρώνουν. Αυτοί είναι οι<br />

νόµοι της αγοράς, δηλαδή της “ανθρώπινης” ζούγκλας…<br />

−Για να µην πολυλογώ, από κει και πέρα η Σοφοκλέους θα έσπαζε το ένα αρνητικό ρεκόρ<br />

µετά το άλλο, και στις 28 Νοεµβρίου 2000, ενώ ο Γ.∆. βρισκόταν “µια ανάσα” από τις 3.200 µονάδες,<br />

ο κ. Παπαντωνίου µε τον κ. Σηµίτη συσκέπτονταν στο Μαξίµου για την αναβροχιά που είχε ενσκήψει<br />

στο “ναό”. Βγαίνοντας από τη σύσκεψη, ο κ. Παπαντωνίου έκανε την εξής βαρυσήµαντη δήλωση:<br />

«Το Χρηµατιστήριο θα ανακάµψει όσο εδραιώνεται η αντίληψη σε ένα ευρύ επενδυτικό κοινό ότι το<br />

επίπεδο τιµών για πολλές µετοχές είναι τέτοιο που δηµιουργεί σηµαντικές επενδυτικές ευκαιρίες. Όσο<br />

γρηγορότερα εδραιωθεί αυτή η αντίληψη, τόσο καλύτερα θα πάει και το Χρηµατιστήριο». 130<br />

Αναρωτιέµαι γιατί οι επαΐοντες µεγαλοκερδοσκόποι κι όλοι αυτοί που ανάπαυαν τα<br />

δισεκατοµµύριά τους στα repos δεν είχαν πάρει χαµπάρι τις σηµαντικές επενδυτικές ευκαιρίες και ο<br />

Υπουργός περίµενε να τις κυνηγήσει η κυρα-Κούλα από το Χασουρόκαµπο και ο µπαρµπα-Μήτρος<br />

από το Γρουσουζονήσι. Είδατε, πάντως, πόσο µας έχουν ανάγκη οι “µεγάλοι”; ∆εν κάνουν χωρίς<br />

εµάς!<br />

−Ο κ. Παπαντωνίου υποδέχτηκε το 2001 µε µια Συνέντευξη Τύπου, που έδωσε το µεσηµέρι<br />

της 2ας Ιανουαρίου. Η συνέντευξη, που δόθηκε παρουσία του υφυπουργού Οικονοµικών κ. Γ. ∆ρυ,<br />

καθώς και του προέδρου του Συµβουλίου Οικονοµικών Εµπειρογνωµόνων κ. Β. Ράπανου, είχε σαν<br />

κύριο θέµα την ένταξη της Eλλάδας στην ONE και την υιοθέτηση του ευρώ ως επίσηµου νοµίσµατος.<br />

Ο υπουργός είπε ότι «ο δύσκολος ανήφορος µιας ολόκληρης δεκαετίας έφτασε στην κορυφή», καθώς<br />

από 01/01/2001 η Ελλάδα ήταν πλέον πλήρες µέλος της ONE. 131<br />

Ο υπουργός είπε ακόµη: «Μπαίνουµε σε µια ζώνη οικονοµικής και νοµισµατικής<br />

σταθερότητας. Εκλείπει ο συναλλαγµατικός κίνδυνος. Θα έχουµε πλέον µονίµως πολύ χαµηλά επιτόκια<br />

και εφόσον αξιοποιήσουµε τις ευκαιρίες, οι οποίες δηµιουργούνται, µπαίνουµε σε µια περίοδο ισχυρής<br />

οικονοµικής ανάπτυξης, που διανοίγει νέες προοπτικές για το βιοτικό επίπεδο του ελληνικού λαού». 132<br />

Στην ίδια συνέντευξη ο Υπουργός είπε ότι ο επόµενος στόχος, µετά την ένταξη στην ΟΝΕ, θα<br />

ήταν «η κοινωνική σύγκλιση, η σύγκλιση των βιοτικών επιπέδων, των επιπέδων απασχόλησης και<br />

κοινωνικών υπηρεσιών µε τα αντίστοιχα επίπεδα των προηγµένων ευρωπαϊκών χωρών».<br />

Είναι αυτό που λένε, “πίσω έχει η αχλάδα την ουρά”… ∆ηλαδή, για νάχουµε καλό ρώτηµα, τι<br />

µας έφταιγε τόσες δεκαετίες που δεν συγκλίναµε µε τα χαµηλά επιτόκια, την ανάπτυξη, το βιοτικό<br />

επίπεδο και τις κοινωνικές υπηρεσίες των προηγµένων ευρωπαϊκών χωρών; Μας το είχε απαγορέψει<br />

κανείς; ∆εν έφταιγαν τα αυτοκαταστροφικά − εγγενή και «διαρθρωτικά» − ελαττώµατα της φυλής<br />

µας; Κι όλα αυτά θα εξαφανίζονταν τώρα ως δια µαγείας επειδή θα αντικαθιστούσαµε τη δραχµή µε<br />

το ευρώ; Ή µήπως θα εξαφανίζονταν επειδή κρυφά ευελπιστούσαµε να µας κυβερνήσουν δια σιδηράς<br />

πυγµής κάποιοι άλλοι έξω από ’δω, αφού εµείς είχαµε αποδείξει πως είµαστε άχρηστοι κι ανίκανοι να<br />

αυτοκυβερνηθούµε σωστά και να γίνουµε µε τις δυνάµεις µας προηγµένοι;<br />

Για σκεφτείτε το κι εσείς. Ένα κι ένα κάνουν δύο. Ή µήπως δεν κάνουν; ∆ηλαδή, επειδή θα<br />

παίρναµε το ευρώ στο χέρι, θα έπαυαν, π.χ., οι διαπλεκόµενοι εργολάβοι ∆ηµοσίων Έργων να<br />

φτιάχνουν δρόµους που να ανοίγουν στα δύο µε µια βαρυχειµωνιά; Ένα παράδειγµα έφερα…<br />

−Στις 16 Ιανουαρίου 2001, ο κ. Παπαντωνίου έδωσε πάλι συνέντευξη Τύπου. Σε ερώτηση<br />

δηµοσιογράφου αν δέχεται πιέσεις για να στηρίξει το Χρηµατιστήριο απάντησε:<br />

« (…)∆εν δέχοµαι καµία απολύτως πίεση.<br />

Σε κάθε περίπτωση δεν είναι θέµα πιέσεων στον Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας, αλλά αυτό που<br />

θέλω να σηµειώσω, είναι ότι βλέποντας και διαβάζοντας τις εφηµερίδες τις τελευταίες µέρες και<br />

57

βλέποντας τα κανάλια, φοβάµαι ότι η πολιτική ξαναµπαίνει στο Χρηµατιστήριο και θέλω να θυµίσω ότι<br />

όταν µπαίνει η πολιτική στο Χρηµατιστήριο, φεύγουν οι επενδυτές.<br />

Πολιτικές παρεµβάσεις, πολιτικές δηλώσεις και µάλιστα σε υψηλούς τόνους, για µια τόσο<br />

ευαίσθητη αγορά, όχι απλώς περισσεύουν, κάνουν ζηµιά. Και πώς κάνουν ζηµιά; ∆ηµιουργούν<br />

νευρικότητα στο ευρύ κοινό και σε συνθήκες νευρικότητας δεν υπάρχουν περιθώρια για ορθολογικές<br />

επιλογές και αποφάσεις.<br />

Άρα η έκκλησή µου σε όλους τους φορείς, είναι να αποφορτιστεί το κλίµα και να αφήσουµε τις<br />

αγορές ελεύθερες και ανεξάρτητες, να αξιολογήσουν όπως εκείνες κρίνουν την εξέλιξη και την<br />

προοπτική της ελληνικής οικονοµίας. Αυτό πιστεύω ότι είναι το καθήκον όλων µας, απέναντι στην<br />

ευαίσθητη αγορά του Χρηµατιστηρίου.» 133<br />

Είναι προφανές ότι ο κ. Παπαντωνίου δεν ήθελε να παραδεχτεί πως ήταν η πολιτική, ή<br />

µάλλον η προπαγάνδα της κυβέρνησης του κ. Σηµίτη και του ιδίου προσωπικά που είχε µπάσει τους<br />

νεόκοπους επενδυτές στο Χρηµατιστήριο, και ήταν η πολιτική και η ολιγωρία των ιδίων που στη<br />

συνέχεια τους είχε διώξει κακήν-κακώς από τη λυκοφωλιά της Σοφοκλέους.<br />

Την εποµένη της συνέντευξης του κ. Παπαντωνίου, «ο Υπουργός Ανάπτυξης κ. Νίκος<br />

Χριστοδουλάκης φέρεται, σε δηµοσίευµα των “Φαϊνάνσιαλ Τάιµς” (17/1/2001), να λέει σε Βρετανούς<br />

θεσµικούς επενδυτές ότι η κατάσταση στο Χρηµατιστήριο “δηµιουργεί κάποια ανησυχία” σε ό,τι αφορά<br />

το επενδυτικό κλίµα. Ο ίδιος υποστήριξε ότι η εικόνα αυτή θα αλλάξει εφόσον υπάρξει ένα κύµα<br />

ιδιωτικοποιήσεων.» 134 Κι αυτά λέγονταν, παρ’ όλο που ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος<br />

Παπαντωνίου είχε κάνει έκκληση να µη γίνονται δηλώσεις από πολιτικούς διότι βλάπτουν το<br />

Χρηµατιστήριο!<br />

Ο ίδιος, ανεπισήµως, µιλώντας για το Χρηµατιστήριο, είπε ότι «ουσιαστικά έχουν εξαντληθεί<br />

οι θεσµικές παρεµβάσεις που θα µπορούσαν να γίνουν από την πλευρά της κυβέρνησης», και εκτιµούσε<br />

ότι «η εικόνα θα αλλάξει µόνο αν βελτιωθεί το διεθνές κλίµα και τοποθετηθούν ξένα κεφάλαια στη<br />

Σοφοκλέους.» 134<br />

Να λοιπόν που τώρα ο κ. Παπαντωνίου είχε ανακαλύψει και το…διεθνές κλίµα! Τώρα<br />

περίµενε τα ξένα κεφάλαια. Τον προηγούµενο µήνα έφταιγαν οι Έλληνες επενδυτές που δεν<br />

καταλάβαιναν τις επενδυτικές ευκαιρίες της Σοφοκλέους!<br />

−Σε συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στην οικονοµική εφηµερίδα του Βελγίου L’ Echo, µε τίτλο<br />

«Με το ευρώ στην τσέπη η Ελλάδα προχωρά προς την πραγµατική και κοινωνική σύγκλιση»<br />

(25/01/2001), o Γιάννος Παπαντωνίου χαρακτήρισε την πτώση του ελληνικού χρηµατιστηρίου<br />

«µυστήριο». Απέδωσε µάλιστα το γεγονός σε κακή οικονοµική συγκυρία, ενώ ανέφερε και την<br />

πιθανότητα οι Έλληνες να «µην έχουµε ακόµη συνειδητοποιήσει τα καλά νέα». 135<br />

Την εποµένη ο υφυπουργός Οικονοµικών κ. ∆ρυς, µιλώντας στη ΝΕΤ, απορούσε και<br />

εξίστατο για τα «µυστήρια» της Σοφοκλέους. «Έφυγαν χρήµατα από το χρηµατιστήριο, αλλά δεν<br />

ξέρουµε πού πήγαν» είπε. Μα αν δεν ξέρουν πού “ταξίδεψαν” τα χρήµατα του κοσµάκη οι καθ’ ύλην<br />

αρµόδιοι υπουργοί, ποιος θα το γνωρίζει;<br />

−Στις 27 Ιανουαρίου 2001, ο Οικονοµικός Ταχυδρόµος είχε δηµοσιεύσει «Ένα απάνθισµα<br />

δηλώσεων ευφορίας του Υπουργού για την πορεία της Σοφοκλέους». Παραθέτω τις δηλώσεις αυτές<br />

του κ. Παπαντωνίου κατά χρονολογική σειρά. Σε κάποιες έχω ήδη αναφερθεί, αλλά αξίζει τον κόπο<br />

να τις ξαναδούµε όλες συγκεντρωµένες:<br />

• 2/6/1999: «…Η Ελλάδα το καλοκαίρι πλέον θα έχει ένα χρηµατιστήριο που θα το ζηλεύουν πολλά<br />

άλλα διεθνή χρηµατιστήρια, που δεν θα έχουν φτάσει σε αυτό το επίπεδο. Είµαστε ήδη πάρα πολύ<br />

κοντά. ∆ιότι η πρόοδος που έχει σηµειωθεί είναι τεράστια».<br />

• 2/6/1999: «…Θα έχουµε φτάσει στην κορυφή των διεθνών χρηµατιστηρίων, θα είµαστε η αιχµή του<br />

δόρατος σε ότι αφορά και τη διοίκηση και την τεχνολογία και το νοµοθετικό πλαίσιο».<br />

• 1/9/1999: «… Όλοι θα βγουν κερδισµένοι. Και η ελληνική οικονοµία και οι ίδιες οι εταιρείες, αλλά<br />

και κάθε µέτοχος ο οποίος επενδύει το περίσσευµά του, το αποταµίευµά του, στο ελληνικό<br />

χρηµατιστήριο».<br />

• 20/10/1999: «…Υστερεί ακόµη σε ωριµότητα, όσον αφορά τη συµπεριφορά των επενδυτών, στο<br />

µέτρο που τους τελευταίους µήνες έχουν µπει στο χρηµατιστήριο πολλοί συµπολίτες µας – και πολύ<br />

καλά έκαναν – που δεν έχουν ακόµη όµως την εµπειρία αυτών των συναλλαγών».<br />

58

• 20/12/1999: «…Το 2000, η πορεία του χρηµατιστηρίου θα είναι δυναµικά ανοδική, καθώς η ένταξη<br />

της χώρας στην ΟΝΕ θα δώσει ώθηση στη Σοφοκλέους».<br />

• 16/2/2000: «Η άνοδος θα συνεχιστεί και θα επιταχυνθεί. Ήδη ξεκίνησε. ∆ηλαδή, από τις αρχές του<br />

Φεβρουαρίου, αυτό που προβλέπαµε – µάλιστα, είχα κάνει και µια δήλωση τον ∆εκέµβριο – ότι θα<br />

έρθουν νέα κεφάλαια πλέον µε την έναρξη του χρόνου του 2000, άρχισε να συµβαίνει. Αλλά,<br />

φυσικά, συµβαίνει ακόµη σε µικρή κλίµακα. Θα επιταχυνθεί µε την προώθηση της ενταξιακής<br />

διαδικασίας».<br />

• 16/2/2000: «…Η εκτίµησή µου είναι ότι θα είναι ανοδική η πορεία για δύο λόγους. Πρώτα από όλα<br />

διότι η οικονοµία πάει καλά, µπαίνει στην ΟΝΕ, πέφτουν τα επιτόκια και το δεύτερο είναι ότι η<br />

αναβάθµιση της Σοφοκλέους σε ώριµη αγορά δεν µπορεί να αργήσει πάρα πολύ. Είναι κάτι που θα<br />

γίνει στη διάρκεια του 2000 σε συνάρτηση µε την ολοκλήρωση της ενταξιακής διαδικασίας στην<br />

ΟΝΕ, τον Ιούνιο αυτού του χρόνου».<br />

• 28/3/2000: «…Πιστεύω ότι η τάση του θα είναι ανοδική και µάλιστα ενισχύοµαι στην εκτίµηση αυτή<br />

από έγκυρους διεθνείς αναλυτές. ∆ιάβαζα χθες ένα άρθρο της “Wall Street Journal”, η οποία έλεγε<br />

ακριβώς αυτό, ότι τους επόµενους µήνες θα έχει ανοδική τάση το χρηµατιστήριο, το οποίο σηµαίνει<br />

ότι όσοι είναι στο χρηµατιστήριο θα είναι κερδισµένοι».<br />

• 28/3/2000: «…Και θα πάει καλά το χρηµατιστήριο, διότι η οικονοµία πάει καλά, πάει καλύτερα και<br />

απ’ ότι περιµέναµε, διότι ο πληθωρισµός κρατιέται πολύ χαµηλά σε εναρµονισµένη βάση, στο<br />

2,1%». (Σηµειώστε ότι τον Οκτώβριο του 2002, ο εναρµονισµένος δείκτης τιµών καταναλωτή ανήλθε στο<br />

3,9%)<br />

• 28/3/2000: «…Η κυβέρνηση στηρίζει θεσµικά το χρηµατιστήριο, και θα συνεχίσει να το στηρίζει<br />

θεσµικά το χρηµατιστήριο κατά το συνεχές διάστηµα και αφού επανεκλεγεί αυτή η κυβέρνηση. Η<br />

κυβέρνηση αυτή αγαπάει το χρηµατιστήριο. Το έχει αποδείξει αυτό και ενδιαφέρεται για την καλή<br />

του πορεία».<br />

• 28/3/2000: «…∆εν θέλω να σχολιάσω αυξοµειώσεις του δείκτη, οι οποίες ερµηνεύονται από την<br />

υφιστάµενη προεκλογική νευρικότητα, η οποία διεγείρεται και από τρίτους παράγοντες, δυστυχώς.<br />

Το µόνο που θέλω να πω είναι ότι αυτή η περίοδος νευρικότητας έχει ηµεροµηνία λήξης. Είναι η 9 η<br />

Απριλίου. Είναι η επανεκλογή της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Είναι η αποκατάσταση συνθηκών<br />

ηρεµίας στο χρηµατιστήριο, στην οικονοµία, στη χώρα».<br />

• 31/8/2000: «…Η κυβέρνηση κάνει κυρίως δύο πράγµατα στο χρηµατιστήριο για να το στηρίξει: Το<br />

στηρίζει µέσα από την ισχυρή οικονοµία – και έχουµε πλέον µια ισχυρή οικονοµία – µια οικονοµία<br />

που είναι µέλος της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης και, επιπλέον, µέσα από τους<br />

διάφορους νόµους και τα θεσµικά µέτρα που λαµβάνουµε, έχουµε ένα ασφαλές και αξιόπιστο<br />

χρηµατιστήριο».<br />

• 12/11/2000: «…Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί µια θετική δυναµική στο ελληνικό<br />

χρηµατιστήριο που αντανακλά τη θετική εξέλιξη της εθνικής οικονοµίας. Εκτιµώ ότι αυτή η<br />

δυναµική θα συνεχιστεί».<br />

Μελετώντας τις απατηλές αυτές δηλώσεις, δεν έχουµε πια αµφιβολία για το πώς ο κ.<br />

Παπαντωνίου παρέσυρε, ως πρόβατα επί σφαγήν, νεόκοπους επενδυτές στον οίκο απωλείας, κοινώς<br />

ΧΑΑ.<br />

−Στις 28 Ιανουαρίου 2001 ο κ. Παπαντωνίου βρέθηκε στα Γιάννινα για να εγκαινιάσει τα<br />

γραφεία της Σ∆ΟΕ Ηπείρου. Εκεί δήλωσε µεταξύ άλλων τα εξής: «Τις τελευταίες µέρες ασκείται µια<br />

συστηµατική επίθεση εναντίον της οικονοµικής πολιτικής της κυβέρνησης και εναντίον της οικονοµίας<br />

γενικότερα. Θέλω να κάνω µια έκκληση. Το Xρηµατιστήριο πρέπει να πάψει να είναι πεδίο κοµµατικής<br />

αντιπαράθεσης. ∆εν νοµίζω ότι κάνει καλό σε κανέναν, ιδιαίτερα σε µικροεπενδυτές. Ας σεβαστούµε το<br />

δικό τους συµφέρον και ας κάνουµε µια εκεχειρία σε ό,τι αφορά την κοµµατική αυτή αντιπαράθεση, γιατί<br />

µόνο ζηµιά κάνει στην εθνική µας οικονοµία». 136<br />

Όταν ρωτήθηκε για τις προσωπικές επιθέσεις της Νέας ∆ηµοκρατίας – πρόταση µοµφής –<br />

απάντησε: «Είναι φυσικό. Αυτό που είπα, ότι η οικονοµική πολιτική έχει πετύχει, τα τελευταία χρόνια<br />

έχει ταυτιστεί και µε το δικό µου πρόσωπο, διότι συµπίπτει η παρουσία µου στο υπουργείο µε την<br />

άσκηση της συγκεκριµένης οικονοµικής πολιτικής». 136<br />

59

Στις 30 Ιανουαρίου 2001, στη συζήτηση της πρότασης µοµφής κατά του Υπουργού Εθνικής<br />

Οικονοµίας από τη Νέα ∆ηµοκρατία, ο κ. Παπαντωνίου άστραψε και βρόντηξε. Κατηγόρησε την<br />

Αξιωµατική Αντιπολίτευση «για ανευθυνότητα και ανίερη υπονοµευτική πολιτική, προκειµένου να<br />

πέσει το χρηµατιστήριο και να πληγεί η κυβέρνηση». 137<br />

Ποιο να πέσει; Το πεσµένο και καταποντισµένο; Οι µετοχές είχαν ήδη γίνει κουρελόχαρτα!<br />

Πρέπει, πάντως, να σηµειωθεί εδώ ότι κατά τη συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας είχε<br />

απαγορευτεί η παρουσία των συνεργείων της κρατικής τηλεόρασης στη Βουλή! Αυτό ήταν ένα<br />

πρωτοφανές γεγονός στα κοινοβουλευτικά χρονικά, που στέρησε τον ελληνικό λαό από την ευκαιρία<br />

ν’ ακούσει µε τα ίδια του τ’ αυτιά εκείνα που τον αφορούσαν και τον έκαιγαν. ∆υστυχώς, όµως, η<br />

αντιδηµοκρατική τούτη απαγόρευση, που φανερώνει ενοχές, δεν καταγγέλθηκε δεόντως από τα<br />

ΜΜΕ κι έτσι δεν πήραµε είδηση τότε τι είχε γίνει.<br />

−Στις 31/01/2001 ο Γ.∆. έκλεισε στις 3.264,76 µονάδες. Σε όλη τη διάρκεια του Ιανουαρίου<br />

το κλίµα ήταν κακό για το ΧΑΑ. Από τις 21 συνεδριάσεις οι 15 ήταν πτωτικές. «Προς το τέλος του<br />

µήνα δόθηκε κρίσιµη µάχη για το ψυχολογικό “οχυρό” των 3.000 µονάδων». 138 Ο όγκος των<br />

συναλλαγών τον Ιανουάριο ήταν “ισχνός” − έφτασε µόλις σε 1,09 τρισ. δραχµές − τα δε έσοδα του<br />

∆ηµοσίου από το φόρο επί των χρηµατιστηριακών συναλλαγών (3,27 δισ. δρχ.) ήταν µειωµένα κατά<br />

88% σε σχέση µε τον αντίστοιχο µήνα του 2000 139 Πραγµατική συµφορά για την κυβέρνηση!<br />

Στις αρχές Μαρτίου του 2001, ο κ. Υπουργός πήγε να εξοµολογηθεί τις αµαρτίες του και να<br />

ζητήσει κατανόηση για τις ανικανότητες της κυβέρνησης την οποία εκπροσωπούσε, πού νοµίζετε;<br />

Όοοχι! ∆εν κατέφυγε στο Άγιο Όρος, όπως ίσως σκεφτήκατε. Στο London School of Economics<br />

κατέφυγε το παλικάρι. Και τι είπε; Έ τι να πει; Προσπάθησε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα… «Ο<br />

κ. Παπαντωνίου µίλησε για τη δυσκολία της κυβέρνησης να προχωρήσει µε ταχύ ρυθµό στις<br />

διαρθρωτικές αλλαγές». (Αλήθεια, ποιος της έφταιγε;) Τόνισε ακόµη πως «η υλοποίηση των<br />

διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων στις επιµέρους χώρες-µέλη της E.E. είναι συχνά δύσκολη εξαιτίας της<br />

ύπαρξης κατεστηµένων συµφερόντων». 140<br />

Και ποια ήταν άραγε αυτά τα κατεστηµένα συµφέροντα; Μήπως ήταν εκείνα τα οποία<br />

στήριζαν την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και τον ίδιο ως Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας; Υπόθεση<br />

κάνω…<br />

Εξάλλου για το ελληνικό Χρηµατιστήριο ο κ. Παπαντωνίου είπε ότι «µπαίνει σε µία<br />

σταθερότερη φάση, ενώ για τα κεφάλαια που αντλήθηκαν από τις εταιρίες είπε ότι θα αποδώσουν τα<br />

επόµενα χρόνια.» 140<br />

Εµένα µου λέτε; Το είδαµε πόσο απέδωσαν… Μα πώς να αποδώσουν τα αντληθέντα<br />

(νοµίµως υπεξαιρεθέντα) κεφάλαια µέσα από τα repos και τις τράπεζες της Ελβετίας όπου<br />

αναπαύονται; Εύκολο είναι; Άντε να παράγουν καµιά βιλάρα στον αιγιαλό, ή κανένα κότερο που<br />

αρµενίζει στο Αιγαίο… Όσο για θέσεις εργασίας, ε, µη ζητάµε και τον ουρανό µε τ’ άστρα! Σχετικά<br />

δε µε τις πολυπόθητες “διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις”, θα περνούσαν άλλα δύo χρόνια από τότε<br />

χωρίς να γίνει τίποτα. Όπως έγραψε ο κ. Ανέστης Ντόκας στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (9/3/2003), µεγάλα<br />

χρηµατιστηριακά γραφεία εκτιµούσαν ότι «αν δεν υπάρξουν εξελίξεις στον τοµέα των<br />

διαρθρωτικών αλλαγών, η Σοφοκλέους δύσκολα θα ξεφύγει από το τέλµα στο οποίο έχει περιπέσει»<br />

−Στη συνέχεια θα παραθέσω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από τη συνέντευξη του κ. Γ.<br />

Παπαντωνίου στην εκποµπή “Ανατροπή” του δηµοσιογράφου κ. Γιάννη Πρετεντέρη, στο MEGA<br />

CHANNEL, την Κυριακή 8 Απριλίου, 2001. Συµµετείχαν οι δηµοσιογράφοι Λ. Κοµίνης και Γ.<br />

Βλαστάρης.<br />

(Η οικονοµία του χώρου δεν µου επιτρέπει να παραθέσω ολόκληρη τη συνέντευξη αυτή, στην<br />

οποία οι έγκριτοι δηµοσιογράφοι είχαν για τα καλά “στριµώξει” τον κ. Παπαντωνίου µε τις σκληρές<br />

ερωτήσεις τους. Θα άξιζε τον κόπο, όµως, να την αναζητήσετε και να τη διαβάσετε ολόκληρη)<br />

Απολαύστε τη στιχοµυθία:<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Πέφτετε µέσα στις προβλέψεις σας συνήθως;»<br />

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Νοµίζω πως ναι.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Θα σας δείξω σειρά προβλέψεων για το Χρηµατιστήριο και θέλω να<br />

µου τις σχολιάσετε. Παρακαλώ πολύ να δω τουλάχιστον το τελευταίο 12µηνο-18µηνο τι είχε προβλέψει<br />

για το Χρηµατιστήριο ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας.»<br />

60

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Προβλέψεις δεν κάνω. Εγώ λέω ένα πράγµα, να σας πω τι προβλέπω<br />

τώρα για το Χρηµατιστήριο;»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Όχι θα µου το πείτε µετά. Ας δούµε πρώτα τι έχετε προβλέψει ως τώρα<br />

για να έχουµε υπόψη µας ...»<br />

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Να σας πω την σταθερή µου δήλωση, ότι το Χρηµατιστήριο αντανακλά<br />

την δύναµη της οικονοµίας αλλά σε µεσοπρόθεσµη βάση. Αυτό το έλεγα και τότε και τώρα.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Για να δούµε τι λέγατε τότε, να δούµε τι λέτε και τώρα.»<br />

•13/9/1999 - Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Υπάρχει µια θετική τάση και αυτή η θετική τάση<br />

συµβαδίζει µε την θετική τάση της εθνικής µας οικονοµίας. Όσο πάει καλά η οικονοµία, καλά θα<br />

πηγαίνει και το Χρηµατιστήριο.»<br />

*24/9/1999 - Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Το Χρηµατιστήριο είναι µια αγορά, η εκτίµηση της<br />

κυβέρνησης για την τάση της αγοράς αυτής είναι ότι θα παραµείνει ανοδική.»<br />

•29/2/2000 - Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Η πορεία του είναι ανοδική, θα είναι ανοδική αλλά αυτή<br />

η πορεία η ανοδική δεν αποκλείει διακυµάνσεις είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω, ανάλογα µε τις<br />

καθηµερινές πολιτικές και οικονοµικές συγκυρίες.»<br />

•14/3/2000 - Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Θα πρέπει ιδιαίτερα οι µικροί επενδυτές έχοντας<br />

εµπιστοσύνη στην πορεία της οικονοµίας και στην πορεία του χρηµατιστηρίου να κλείσουν τα αυτιά τους<br />

στις πολιτικές αυτές σειρήνες οι οποίες κάνουν δηλώσεις ή βλέπουµε και τίτλους εφηµερίδων που δεν<br />

συναρτώνται µε τις ουσιαστικές θετικές τάσεις της οικονοµίας και των αγορών.»<br />

*17/5/2000 - Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Πέρα και ανεξάρτητα από διακυµάνσεις που<br />

επηρεάζονται από συγκυριακές περιστάσεις, η πορεία του ελληνικού χρηµατιστηρίου θα είναι θετική<br />

αντανακλώντας την πορεία και την προοπτική της ελληνικής οικονοµίας.»<br />

*31/8/2000 - Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Κανείς δεν µπορεί να προβλέψει µε ακρίβεια πότε θα<br />

αναστραφούν οι αρνητικές τάσεις του Χρηµατιστηρίου. Είναι φανερό ότι αυτές οι τάσεις θα<br />

αναστραφούν όταν η αγορά συνειδητοποιήσει τις θετικές εξελίξεις οι οποίες υπάρχουν και για την<br />

οικονοµία και για τις επιχειρήσεις.»<br />

*28/11/2000 - Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Το Χρηµατιστήριο θα ανακάµψει όσο εδραιώνεται η<br />

αντίληψη σε ένα ευρύ επενδυτικό κοινό ότι το επίπεδο τιµών για πολλές µετοχές είναι τέτοιο που<br />

δηµιουργούν σηµαντικές επενδυτικές ευκαιρίες.»<br />

*15/3/2001 - Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Η εκτίµηση σήµερα απ’ ότι είδα στις εξελίξεις των<br />

διεθνών χρηµατιστηρίων είναι ότι απορροφάται η συγκεκριµένη αυτή κρίση. Άρα θέλω να ελπίζω ότι<br />

αυτή η τάση θα συνεχιστεί και θα επιτρέψει στο ελληνικό χρηµατιστήριο να συνεχίσει την οµαλή του<br />

πορεία.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «∆εν σας αδίκησα έβαλα όλες τις δηλώσεις του τελευταίου καιρού,<br />

αποπνέουν όλες µια αισιοδοξία, θα σηµειώσω µόνο τώρα η πρώτη δήλωση ήταν στις 6.000 µονάδες και<br />

τώρα είµαστε στις κάτω από 3.000.»<br />

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Μην ξεχνάτε ότι είµαι Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και είµαι<br />

υποχρεωµένος να στηρίζω το Χρηµατιστήριο. Είµαι υποχρεωµένος. Αλίµονο αν βγω εδώ και πω ότι<br />

“Έλληνες, πουλήστε τις µετοχές σας δεν έχουν καµιά αξία” . Αλίµονο. Άρα από θέση είµαι<br />

υποχρεωµένος να στηρίζω το Χρηµατιστήριο και ν’ αναδεικνύω τις θετικές προοπτικές.<br />

Λέω όµως σε όλες τις δηλώσεις, ότι ουδείς αποκλείει διακυµάνσεις λόγω συγκυριών, διεθνών,<br />

πολιτικών κ.λπ.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Μα γι’ αυτό τα έβαλα όλα. Όµως επί ενάµιση χρόνο µας λέτε ότι το<br />

Χρηµατιστήριο θα είναι ανοδικό, αντανακλά την ισχύ της οικονοµίας που είναι ισχυρή.»<br />

Λ. ΚΟΜΙΝΗΣ: «Μα την αντανακλούσε στις 6.000 µονάδες και τώρα πάλι την αντανακλά στις<br />

3.000 µονάδες. Τι σηµαίνει αυτό;»<br />

61

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Η κοιλιά του Χρηµατιστηρίου µπορεί να κρατήσει και χρόνια. Είπα<br />

εξάλλου ότι δεν µπορεί να προβλέψουµε µε το χρόνο της ανάκαµψης. Αλλά όταν έχεις µια οικονοµία που<br />

έχει ανάπτυξη 5% και όταν υπάρχει κερδοφορία στις επιχειρήσεις, κάποια στιγµή...»<br />

Λ. ΚΟΜΙΝΗΣ: «Θεωρητικά.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Κύριε Υπουργέ, για να καταλάβω εγώ που δεν ξέρω οικονοµικά. Ή<br />

αντανακλά την ισχύ της οικονοµίας που τη λέτε ισχυρή, ή δεν την αντανακλά. Εάν την αντανακλά στις<br />

6.000 µονάδες, πως µπορεί να την αντανακλά και στις 3.000; Κάτι συµβαίνει.»<br />

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Τώρα προφανώς δεν την αντανακλά.»<br />

Λ. ΚΟΜΙΝΗΣ: «Τώρα δεν την αντανακλά!»<br />

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «…Τι θέλω να πω µε αυτό; Η ισχύς της οικονοµίας είναι µια σταθερά<br />

παράµετρος, αλλά υπάρχουν τόσες πολλές συγκυρίες και πιέσεις που ασκούνται από διάφορες πλευρές<br />

που δυστυχώς δεν µπορεί να προβλέψει κανείς και να συστήσει κανείς εγκύρως σε κανέναν, τι να κάνει<br />

στο Χρηµατιστήριο.<br />

Το µόνο που µπορεί να του πει είναι “έχε υποµονή και όσο πάει καλά η οικονοµία της χώρας<br />

στην οποία ζεις, µπορείς να προσβλέπεις σε µια ανοδική τάση”. Αυτό το λέω και τώρα.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Αυτό µου θυµίζει λίγο τη βασιλεία των ουρανών. Γιατί επί 18 µήνες<br />

βγαίνει η Κυβέρνηση δια του Υπουργού Εθνικής Οικονοµίας και λέει “είναι ισχυρή η οικονοµία, το<br />

Χρηµατιστήριο αντανακλά την οικονοµία, οι τάσεις θα είναι ανοδικές”.<br />

Υπενθυµίζω µια δήλωση, τη βρήκα ψάχνοντας τώρα, που δηλώνατε στις 15/2/2000 λίγο πριν τις<br />

εκλογές “η πληροφόρηση που διαθέτω είναι ότι τις τελευταίες εβδοµάδες και ιδιαίτερα τις τελευταίες<br />

ηµέρες, έχει ξεκινήσει µια ουσιαστική ροή µεγάλων θεσµικών επενδυτών, οι οποίοι διαβλέπουν τις<br />

θετικές τάσεις και προσβλέπουν στην αναβάθµιση”.»<br />

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Όντως.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Πού είναι αυτοί οι θεσµικοί επενδυτές πριν από 15 µήνες;»<br />

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Όντως ήρθαν οι θεσµικοί επενδυτές.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Ξαναφύγανε µετά;»<br />

Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Οι Έλληνες δεν έχουν έρθει ακόµη. ∆ιότι οι Έλληνες είναι ακόµη<br />

“ζεµατισµένοι” µε την πτώση των τελευταίων 18 µηνών. Χρειάζεται χρόνος και χρειάζεται κυρίως ένα<br />

πράγµα, αυτό το οποίο είπα στη Νέα ∆ηµοκρατία.<br />

Αποφυγή πολιτικών δηλώσεων και καταγγελιών σε ό,τι αφορά το Χρηµατιστήριο. ∆ιότι όλη αυτή<br />

η ιστορία της Νέας ∆ηµοκρατίας µε τις µοµφές, µε τις καταγγελίες, µε τα πρωτοσέλιδα, δεν ωφελεί.»<br />

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: «Επιβεβαιώνονται όµως.»<br />

Στη συνέντευξη αυτή, που ίσως σας έκανε και να…γελάσετε, παρ’ όλο το “στρίµωγµα” από<br />

τους έγκριτους δηµοσιογράφους, δεν είδαµε ίχνος αυτοκριτικής εκ µέρους του Υπουργού. Ώστε<br />

λοιπόν, ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας είναι “υποχρεωµένος να στηρίζει το χρηµατιστήριο”! Μήπως<br />

πρέπει να στηρίζει και τους αδίστακτους “λοµπίστες” – ντόπιους και ξένους – που το λυµαίνονται,<br />

παραπλανώντας το λαό που τον ψήφισε και τα συµφέροντα του οποίου έχει ορκιστεί να προστατεύει;<br />

∆υστυχώς για µας, ανάµεσα στη διαφήµιση και στη δυσφήµιση του απαξιωµένου “θεσµού”, δεν<br />

βρήκε άλλη επιλογή ο κ. Παπαντωνίου. Τη σιωπή την αγνοούσε, τη σιωπή που είναι χρυσός… Αντί<br />

να λέει “δεν γνωρίζω, δεν απαντώ”, έπρεπε να υπόσχεται διαρκή ανοδική τάση του ΧΑΑ, ώστε να<br />

πληθαίνουν τα θύµατα…<br />

62

Προσέξτε ακόµη και το τελευταίο “επιχείρηµα”: ∆εν φταίνε οι εγκληµατίες, ούτε οι αρµόδιοι<br />

που συγκαλύπτουν τα εγκλήµατά τους! Φταίνε αυτοί που τα ξεσκεπάζουν και τα καταγγέλλουν, έστω<br />

από ιδιοτελή κίνητρα. Και προσέξτε και το άλλο: Ουδείς πολιτικός δικαιούται να κάνει δηλώσεις για<br />

το Χρηµατιστήριο, πλην του ιδίου!<br />

Η συνέντευξη αυτή θα αρκούσε όχι µόνο για να στοιχειοθετήσει την ενοχή του κ.<br />

Παπαντωνίου αλλά και για να αποδείξει την ανευθυνότητα και επιπολαιότητα του πολιτικού άνδρα.<br />

Ξαναδιαβάστε παρακαλώ τα αποσπάσµατα της συνέντευξης και βγάλτε τα δικά σας συµπεράσµατα.<br />

Τα δικά µου σχόλια περιττεύουν. Θα έλεγα µόνο “Θου Κύριε”, για να µην παρεκτραπώ. Όση διάθεση<br />

επιείκειας και κατανόησης κι αν θελήσει κανείς να δείξει στον κ. Παπαντωνίου, δεν µπορεί παρά να<br />

τον θεωρεί βασικό υπεύθυνο της χρηµατιστηριακού αδικήµατος. Ενός αδικήµατος που διαπράχθηκε<br />

εις βάρος εκατοντάδων χιλιάδων ανυποψίαστων επενδυτών, οι οποίοι παρασύρθηκαν από τα απατηλά<br />

του λόγια και κατέθεσαν τον ιδρώτα του προσώπου τους – οικονοµίες µιας ζωής – στις τσέπες των<br />

αδίστακτων αεριτζήδων και µεγαλοκερδοσκόπων του “καζίνου” της Σοφοκλέους, νοµίζοντας οι<br />

άµοιροι πως κάνουν σοβαρή επένδυση…<br />

−Στις 29 Μαΐου 2001, δυο µέρες πριν από την πολυαναµενόµενη και πολυδιαφηµισµένη<br />

αναβάθµιση του ΧΑΑ από τη Morgan Stanley, ο κ. Παπαντωνίου είχε πάρει τα πάνω του και<br />

διακινδύνευσε πάλι αισιόδοξες δηλώσεις: Αναφερόµενος στις προοπτικές της ελληνικής οικονοµίας<br />

και της Σοφοκλέους, είπε ότι «ο δυναµισµός της οικονοµίας σηµαίνει καλές προοπτικές για τις<br />

επιχειρήσεις και όσους επενδύουν στο ΧΑΑ». 141<br />

Και επειδή η αγορά δεν µάσαγε από τέτοια, την ίδια στιγµή που ο κ. Παπαντωνίου έκανε αυτή<br />

τη δήλωση, ο Γ.∆. υποδεχόταν την αναβάθµιση µε απώλειες 2,17% , κλείνοντας στις 3.132,41<br />

µονάδες!<br />

Λίγες µέρες αργότερα ο κ. Υπουργός ξαναβγήκε να µας παρηγορήσει. Είπε να µη<br />

στενοχωριόµαστε, διότι οι “ιδιωτικοποιήσεις” θα ολοκληρώνονταν, ενώ η πραγµατική σύγκλιση δεν<br />

θα αργούσε. «Ίσως απαιτηθούν και 15 χρόνια» 142 , είπε, χωρίς να κοκκινίζει!<br />

Ποιος τη χάρη µας! Τι είναι 15 χρονάκια; Τάκα-τάκα θα περάσουν, κι όποιος επιβιώσει!<br />

Άλλωστε δεν είναι πολλά 15 χρόνια για ν’ αλλάξουµε τα χούγια µας. Εδώ η παροιµία λέει πρώτα<br />

βγαίνει η ψυχή και µετά το χούι, κι εµείς θα παραπονιόµαστε για 15 χρόνια; Να µην είµαστε κι<br />

αχάριστοι!<br />

Για το Χρηµατιστήριο ο κ. Παπαντωνίου είπε ότι «η αστάθεια οφείλεται στο γεγονός ότι τώρα<br />

βγαίνουν από τη Σοφοκλέους οι επενδυτές των αναδυόµενων αγορών και εισέρχονται οι επενδυτές των<br />

ώριµων αγορών.» Ο Υπουργός εκτίµησε ότι «η Σοφοκλέους θα εισέλθει σε µια περίοδο σταθερότητας<br />

και ότι η τάση είναι ανοδική». 142 Άαλλο παραµύθι αυτό! Οι µεν βγαίνουν, οι δε δεν έφτασαν ακόµη!<br />

Και κολυµπώντας να διέσχιζαν τον Ατλαντικό θα είχαν φτάσει! Αλλά ο κ. Παπαντωνίου δεν µας<br />

εξήγησε γιατί οι ξένοι καθυστερούσαν να µπουν σε µια τόσο “ελκυστική” αγορά σαν τη δική µας.<br />

Ούτε αιτιολόγησε γιατί θάπρεπε οι ξένοι να µας την ανεβάσουν ενώ τα ελληνικά κεφάλαια την<br />

περιφρονούσαν και την έφτυναν.<br />

−Εν τω µεταξύ, η απώλεια ρευστού από τα κεφάλαια των νοικοκυριών που βρίσκονταν<br />

εγκλωβισµένα στη Σοφοκλέους είχε «υποκατασταθεί» από τα δάνεια καταναλωτικής πίστης που<br />

εµφάνιζαν ρυθµούς αύξησης της τάξεως του 50%.!<br />

Εξάλλου, σύµφωνα µε άρθρο της έγκριτης εφηµερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ, µε το χαρακτηριστικό<br />

τίτλο «Στερεύει επικίνδυνα η αγορά» (17/06/2001), «Μεγάλες ζηµιές από την κρίση στο ΧΑΑ<br />

καταγράφονται στην πορεία των εσόδων καθώς οι εισπράξεις από τον φόρο που επιβάλλεται στις<br />

χρηµατιστηριακές συναλλαγές έχουν µειωθεί κατά 84% σε σχέση µε το 2000. Τον Μάιο εισπράχθηκαν<br />

τα 4,4 δισ. δρχ., έναντι 24,5 δισ. δρχ. του Μαΐου του 2000 και 11,3 δισ. δρχ. του 1999. Συνολικά στο<br />

πεντάµηνο τα έσοδα του ∆ηµοσίου ανέρχονται σε 19,3 δισ. δρχ., έναντι 123,6 δισ. δρχ. (-84%) του<br />

αντίστοιχου περυσινού διαστήµατος. Σύµφωνα µε τους επίσηµους υπολογισµούς αν το ηµερήσιο ύψος<br />

των συναλλαγών δεν ξεπεράσει τα 100 δισ. δρχ. στο ΧΑΑ οι απώλειες θα ξεπεράσουν τα 250 δισ. δρχ.<br />

ως το τέλος του έτους.(…)<br />

Η πτώση του Χρηµατιστηρίου περιόρισε τις υπεραξίες του χαρτοφυλακίου των ασφαλιστικών<br />

ταµείων που µειώθηκαν κατά 300 δισ. δρχ. σε έναν χρόνο. Έτσι στις 31 ∆εκεµβρίου του 2000 η κινητή<br />

63

περιουσία των Ταµείων είχε διαµορφωθεί σε περίπου 3,8 τρισ. δρχ., έναντι 4,1 τρισ. δρχ. το<br />

προηγούµενο έτος.<br />

Τα στοιχεία παρουσίασε ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Ν. Φαρµάκης<br />

απαντώντας σε σχετική ερώτηση του βουλευτή του ΠαΣοΚ κ. Π. Κρητικού.<br />

Εκ των πραγµάτων το πρώτο µέληµα του οικονοµικού επιτελείου είναι να κλείσει ο<br />

προϋπολογισµός χωρίς έλλειµµα καθώς ο αρχικός στόχος ήταν να παρουσιάσει και πλεόνασµα της<br />

τάξεως 0,5% του ΑΕΠ.<br />

∆εδοµένου ότι η ∆ΕΚΑ δεν έχει έσοδα πλέον από το Χρηµατιστήριο για να “αγοράσει” χρέος<br />

ενώ οι µεγάλες ιδιωτικοποιήσεις έχουν κολλήσει, για τη µείωση του δηµοσίου χρέους το υπουργείο<br />

Εθνικής Οικονοµίας προχώρησε στη διάθεση “οµολόγων ΟΤΕ” ύψους 340 δισ. δρχ. που θα<br />

ανταλλαγούν σε τρία χρόνια µε µετοχές του Οργανισµού ενώ και ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Ν.<br />

Χριστοδουλάκης προετοιµάζει την έκδοση προµετόχων εν όψει της εισόδου της ∆ΕΗ στο<br />

Χρηµατιστήριο.» 143<br />

Αυτά λοιπόν ήταν τα θλιβερά αποτελέσµατα της “επιτυχηµένης” οικονοµικής πολιτικής της<br />

κυβέρνησης του κ. Σηµίτη! Μήπως άραγε για όλα αυτά έφταιγαν οι ξένοι;<br />

−Σύµφωνα µε άρθρο του κ. Κώστα Μοσχονά στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (11/07/2001), ο κ.<br />

Γιάννος Παπαντωνίου, µετά το πέρας των εργασιών του Συµβουλίου Ecofin στις Βρυξέλλες, την<br />

προηγούµενη µέρα, ερωτήθηκε και για το ενδεχόµενο αποµάκρυνσής του από το ΥΠΕΘΟ. Η<br />

απάντηση που έδωσε ήταν: «Το σενάριο της αποµάκρυνσής µου παίχτηκε και τον Γενάρη. ∆εν<br />

χρειάζεται να ξαναπαιχτεί»...<br />

Σχετικά µε τις εξελίξεις στο Χρηµατιστήριο, ο υπουργός απάντησε: «Το σωστότερο είναι να<br />

αφήσουµε το χρηµατιστήριο να βρει τον δρόµο του και να ευθυγραµµιστεί µε την πορεία της ελληνικής<br />

οικονοµίας».<br />

Αυτή ήταν και η µόνη «προφητεία» του κ. Παπαντωνίου που θα επαληθευόταν! Το<br />

Χρηµατιστήριο όντως “ευθυγραµµίστηκε” περαιτέρω µε την ελληνική οικονοµία, ώστε ο Γ.∆., από<br />

τις 2.507,18 µονάδες που είχε κλείσει την προηγουµένη, να καταποντιστεί στις 1.653,05 µονάδες στις<br />

06/02/2003.<br />

−Στις 12/07/2001, µετά το τέλος της συνεδρίασης του υπουργικού συµβουλίου, ο κ.<br />

Παπαντωνίου, προσπαθώντας να διασκεδάσει τις ανησυχίες που είχε προκαλέσει η παρατεταµένη<br />

πτώση του ΧΑΑ, αναφέρθηκε στα ξένα χρηµατιστήρια και στην κρίση που είχε ενσκήψει και σ’ αυτά<br />

λέγοντας: «θα ήταν αδύνατο να εξαιρεθεί – δυστυχώς – από τις τάσεις αυτές το ελληνικό<br />

χρηµατιστήριο». Μεταξύ άλλων είπε: «Χρειάζεται σταθερότητα, ψυχραιµία και κυρίως εµπιστοσύνη.<br />

Εµπιστοσύνη στο µέλλον της ελληνικής οικονοµίας, η οποία αναπτύσσεται µε διπλάσιο ρυθµό σε σχέση<br />

µε την Ε.Ε.» 144<br />

Ο κ. Παπαντωνίου είπε ακόµη ότι η οικονοµία πηγαίνει καλά και θα συνεχίσει να πηγαίνει<br />

καλά, προσθέτοντας ότι αυτό θα γίνει «εφόσον δηµιουργηθεί ένα κλίµα εµπιστοσύνης στο οποίο όλοι<br />

πρέπει να συµβάλουµε, οι πολιτικές δυνάµεις, η αντιπολίτευση και τα ΜΜΕ, ώστε να διατηρήσει ο λαός<br />

την πίστη του στην αξία των δικών του επιτευγµάτων». 144<br />

Ψυχραιµία κι εµπιστοσύνη, λοιπόν, µας συνέστησε ο κ. Παπαντωνίου… Πόσα αποθέµατα<br />

ψυχραιµίας, όµως, µπορεί να έχει κάποιος που είδε το βιος του να εξανεµίζεται, επειδή ακριβώς είχε<br />

δείξει ψυχραιµία κι εµπιστοσύνη και δεν ξεπούλησε όσο-όσο; Και σε ποιόν να δείξει πια<br />

εµπιστοσύνη όταν έχει διαπιστώσει ότι η Σοφοκλέους είναι ένα άντρο ληστοσυµµοριών που δρουν<br />

ασύδοτα υπεξαιρώντας στο άψε-σβήσε τις οικονοµίες των έντιµων µακροπρόθεσµων επενδυτών µε<br />

αδιανόητα για τον υγιή νου κόλπα και παιχνίδια;<br />

−Στις 16 Ιουλίου, 2001, ο Γ.∆. του ΧΑΑ έκανε βουτιά 4,48% και έκλεισε στις 2.314,08<br />

µονάδες. Την εποµένη ο κ. Παπαντωνίου έδωσε νέα Συνέντευξη Τύπου. Εκεί απαντώντας σε ερώτηση<br />

δηµοσιογράφου για το τι θα κάνει η κυβέρνηση σχετικά µε το Χρηµατιστήριο, κι αν προτίθεται να<br />

λάβει κάποια µέτρα, απάντησε:<br />

«(…)Το Χρηµατιστήριο διέρχεται µια ιδιαίτερα δυσµενή συγκυρία. Πιστεύω ότι έχουµε όλοι<br />

χρέος να συµβάλλουµε µέσα από τη στάση µας, µέσα από την συµπεριφορά µας στο να δηµιουργηθεί το<br />

κατάλληλο κλίµα που θα επανασυνδέσει το Χρηµατιστήριο µε τις οικονοµικές εξελίξεις.<br />

64

Τώρα έχει αποσυνδεθεί από τις οικονοµικές εξελίξεις. Και αυτό δεν το λέω εγώ, το λένε όλοι<br />

ανεξαίρετα οι εγχώριοι και οι διεθνείς αναλυτές.<br />

Άρα έχουµε όλοι χρέος η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση, οι πολιτικές δυνάµεις, µέσα µαζικής<br />

επικοινωνίας το να αποκαταστήσουµε την πραγµατική εικόνα της ελληνικής οικονοµίας που έχει<br />

δυσφηµιστεί βάναυσα µετά την ένταξη στην ΟΝΕ για να βοηθήσουµε το Χρηµατιστήριο να ξαναβρεί τον<br />

δρόµο του.<br />

Έχω την αίσθηση, ορισµένες φορές, ότι µετά την ένταξη στην ΟΝΕ και την εξυγίανση και<br />

ανόρθωση της ελληνικής οικονοµίας στο πλαίσιο το οποίο ανέφερα, µια µεγάλη µερίδα παραγόντων του<br />

δηµοσίου βίου έχουν βαλθεί να γκρεµίσουν αυτό που οικοδοµήσαµε.<br />

Είναι κρίµα! Είναι κρίµα να µην αγωνιζόµαστε όλοι να συνεχίσουµε να οικοδοµούµε την<br />

ευηµερία του ελληνικού λαού.»<br />

Να, λοιπόν που η εταίρα Σοφοκλέους έχει τα καπρίτσια της. Όποτε της καπνίσει συνδέεται µε<br />

την ανθηρά ελληνική Οικονοµία, κι όποτε της καπνίσει τη γράφει στα παλιά της τα παπούτσια κι<br />

“αποσυνδέεται”! Όσο για τη “µεγάλη µερίδα παραγόντων” που είχαν τάχα “βαλθεί να γκρεµίσουν”<br />

αυτό που οικοδόµησε το ΠΑΣΟΚ, θα πω πάλι πως όποιος εθελοτυφλεί και δεν έχει διάθεση<br />

αυτοκριτικής ρίχνει πάντα τις ευθύνες στους άλλους, έτσι γενικώς και αορίστως… Ώστε δε φταίει η<br />

κυβέρνηση που εφαρµόζει πολιτική, φταίνε εκείνοι που την αντιστρατεύονται! Με άλλα λόγια, στη<br />

∆ηµοκρατία µας, η κυβέρνηση χτίζει κι αυτοί που τη ζηλεύουν µπορούν να γκρεµίζουν!<br />

Μα αν είναι έτσι, τότε η ίδια η ∆ηµοκρατία µας είναι άρρωστη… Ή εµείς είµαστε ένας ηθικά<br />

χρεοκοπηµένος λαός χωρίς ελπίδα ανάνηψης… Για ψάξτε το κι εσείς. Έχω άδικο;<br />

−Στις 24/07/2001, εκπρόσωποι του Συνδέσµου Εισηγµένων Εταιρειών (ΣΕΙΣΕΤ)<br />

επισκέφθηκαν τον κ. Παπαντωνίου και κατέθεσαν δέσµη προτάσεων µε στόχο τη βελτίωση του<br />

κλίµατος στο ΧΑΑ. Ο κ. Παπαντωνίου τους “παρηγόρησε” λέγοντας ότι «ο Αύγουστος θα είναι<br />

περίοδος σταθεροποίησης για το ελληνικό Χρηµατιστήριο» και πως «η ανακοίνωση της δέσµης µέτρων<br />

για την οικονοµία από τον πρωθυπουργό στη ∆ΕΘ θα δώσει νέα ώθηση στις επιχειρήσεις και το<br />

ΧΑΑ» 145<br />

Στις 11 Σεπτεµβρίου 2001, η τροµοκρατική επίθεση στους “δίδυµους πύργους” της Νέας<br />

Υόρκης, και οι δυσµενείς επιπτώσεις που αυτή είχε στις παγκόσµιες χρηµαταγορές, θόλωσε για λίγο<br />

τα νερά στη Σοφοκλέους. Η κυβέρνηση είχε τώρα µια καινούργια δικαιολογία για την κατάρρευση<br />

του ΧΑΑ, και πιθανόν να νόµιζε πως αυτό θα διέσωζε κάπως την υπόληψή της. ∆υστυχώς όµως γι<br />

αυτήν, οι επενδυτές, τόσο οι εγκλωβισµένοι όσο και οι ΧΑΑµένοι, έχουν και µνήµη και κρίση.<br />

Στις 18 Σεπτεµβρίου 2001, ο κ. Παπαντωνίου από τα Χανιά, σχολιάζοντας τις ενδεχόµενες<br />

συνέπειες στη διεθνή αγορά µετά τα τραγικά γεγονότα στις ΗΠΑ, έκανε συστάσεις προς… όλες τις<br />

ευρωπαϊκές οικονοµίες, λέγοντας: «Οι ευρωπαϊκές οικονοµίες στις οποίες περιλαµβάνεται και η<br />

ελληνική οικονοµία πρέπει να επιδείξουν ψυχραιµία και σταθερότητα για να αποκατασταθούν το<br />

συντοµότερο δυνατό συνθήκες οµαλότητας και να επανακάµψουν οι οικονοµίες αυτές στην οµαλή τους<br />

πορεία». 146<br />

Υποψιαζόταν άραγε ο κ. Παπαντωνίου, όταν έκανε αυτές τις δηλώσεις, πως τα ψωµιά του<br />

ήταν πια λίγα στο Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας; Πως σε λίγες µέρες κάποιος άλλος θα αναλάµβανε<br />

να βγάλει το φίδι από την τρύπα; Ή µήπως το γνώριζε και τον βόλευε η αποχώρησή του από το<br />

ΥΠΕΘΟ, διότι είχε πια στερέψει από δικαιολογίες για την απαξίωση του ΧΑΑ;<br />

Στις 25/9/2001, ο κ. Παπαντωνίου παρουσίασε στο “Κάραβελ” την πολιτική και ιδεολογική<br />

του πλατφόρµα για το ΠΑΣΟΚ εν όψει του Συνεδρίου. Το σύνθηµά του ήταν “Εκσυγχρονισµός στον<br />

εκσυγχρονισµό”! 147 Προφανώς, όµως, ο “εκσυγχρονιστής” Πρωθυπουργός δεν τον πήρε στα σοβαρά<br />

και σε λίγο τον ξεβόλεψε από τη θέση του “τσάρου” της ελληνικής Oικονοµίας. ∆υστυχώς, όµως, δεν<br />

τον έστειλε στο σπίτι του, ως όφειλε, αλλά στο Υπουργείο Άµυνας. Καλό επάγγελµα η πολιτική στη<br />

Ελλάδα!<br />

− Το Οκτώβριο του 2001, το θώκο του κ. Παπαντωνίου στο ΥΠΕΘΟ θα τον έπαιρνε ο κ.<br />

Νίκος Χριστοδουλάκης, ο οποίος , έχοντας προφανώς διδαχτεί από τα παθήµατα του προκατόχου του,<br />

θα υιοθετούσε πολιτική σιωπής περί τα χρηµατιστηριακά. Στην πρώτη Συνέντευξη Τύπου που έδωσε<br />

ως υπουργός Εθνικής Οικονοµίας (30/10/2001), ο κ. Χριστοδουλάκης έκανε σαφή τη θέση του:<br />

65

∆ΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: «Θα ήθελα να κάνω µια ερώτηση σχετικά µε το χρηµατιστήριο. Τους<br />

τελευταίους µήνες υπάρχει ένα γεγονός. Η κατάρρευση του δείκτη του χρηµατιστηρίου. Υπάρχει και ένα<br />

άλλο γεγονός, για όλους εµάς, οι οποίοι παρακολουθούσαµε τα δρώµενα στο Υπουργείο Εθνικής<br />

Οικονοµίας, υπήρξε παντελής έλλειψη δηλώσεων για το χρηµατιστήριο.<br />

Παλαιότερα όταν το χρηµατιστήριο ανέβαινε κύριε Υπουργέ, είχαµε πάρα πολλές δηλώσεις επ’<br />

αυτού. Τους τελευταίους µήνες, που το χρηµατιστήριο κατέρρευσε, εγώ δεν θυµάµαι σχεδόν καµία<br />

δήλωση από την πολιτική ηγεσία. Σκοπεύετε εσείς, να υιοθετήσετε µια παρόµοια τακτική, που δεν θα<br />

σχολιάζετε τίποτα σχετικό µε την πορεία της αγοράς, ή σκοπεύετε κατά τακτά χρονικά διαστήµατα, να<br />

τοποθετείστε στις εξελίξεις;»<br />

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Γνωρίζετε ότι προβλέψεις επί της πορείας του Χρηµατιστηρίου ούτε έκανα, και<br />

µπορώ να σας επαναλάβω και να σας δηλώσω ότι δεν πρόκειται να κάνω και στο µέλλον. Οι αγορές<br />

πάντα γνωρίζουν καλύτερα για το πού πρέπει να βρίσκεται το χρηµατιστήριο και πιστεύω ότι θα πρέπει<br />

αυτό το καθήκον και την υποχρέωση ή την ανάγκη των προβλέψεων, να την αφήσουµε σ’ αυτούς που<br />

γνωρίζουν καλύτερα.<br />

Η δουλειά της Κυβέρνησης απέναντι στο χρηµατιστήριο και απέναντι στις αγορές, είναι να<br />

προωθεί την οικονοµική πολιτική, η οποία διαµορφώνει τις καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης. Για εµάς<br />

το χρηµατιστήριο, είναι ένα εργαλείο ανάπτυξης, που πρέπει να προσελκύει κεφάλαια για επενδύσεις και<br />

θα πρέπει να αφήνεται στις αγορές η αξιολόγησή του.»<br />

Εργαλείο ανάπτυξης, λοιπόν, είναι το χρηµατιστήριο, που πρέπει να προσελκύει κεφάλαια<br />

για δήθεν επενδύσεις, απ’ αυτούς που κατά καιρούς πρέπει να προσβληθούν από “µαζική<br />

παραφροσύνη”…<br />

Τη θέση του για µη ανάµειξη στα χρηµατιστηριακά ο κ. Χριστοδουλάκης την έκανε σαφή και<br />

στη Βουλή, ένα µήνα αργότερα, κατά τη συζήτηση της πρότασης της Ν∆ για σύσταση εξεταστικής<br />

επιτροπής για τις προεκλογικές δραστηριότητες της ∆ΕΚΑ, λέγοντας: «Νοµίζω ότι είµαστε το µόνο<br />

κοινοβούλιο ανεπτυγµένης χώρας, το οποίο συζητά την πορεία του χρηµατιστηρίου». Και ο κ.<br />

Χριστοδουλάκης πρόσθεσε: «Ας αφήσουµε τις αγορές να λειτουργούν αυτόνοµα και αποτελεσµατικά,<br />

χωρίς κοµµατικές και πολιτικές παρεµβάσεις. Όπου σηµειώνονται πολιτικές διαµάχες, δραπετεύουν οι<br />

αγορές». (news.in.<strong>gr</strong>-29/11/2001)<br />

∆υστυχώς, όµως, ήταν πολύ αργά για τέτοιες επισηµάνσεις. Το έγκληµα στο Χρηµατιστήριο<br />

είχε ήδη γίνει…<br />

− Στην οµιλία του στην ηµερίδα που διοργάνωσε το Χ.Α.Α. για τα ∆ιεθνή Λογιστικά<br />

Πρότυπα (∆ΛΠ) στις 8 Μαρτίου 2002, ο κ. Χριστοδουλάκης είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Η υιοθέτησή τους από τις επιχειρήσεις πιστεύω ότι θα επηρεάσει θετικά την ανταγωνιστικότητά<br />

τους(…).<br />

Στην Ελλάδα ψηφίστηκε πριν λίγες µέρες το άρθρο νόµου, το οποίο προβλέπει την υποχρεωτική<br />

εφαρµογή των ∆ΛΠ από 1-1-2003 κατά την κατάρτιση των δηµοσιευµένων οικονοµικών καταστάσεων,<br />

από τις Ανώνυµες Εταιρίες των οποίων οι µετοχές είναι εισηγµένες στο ΧΑΑ.(…)<br />

Η έλλειψη συγκρισιµότητας αποθαρρύνει τις επενδύσεις λόγω αβεβαιότητας όσον αφορά την<br />

αξιοπιστία των οικονοµικών πληροφοριών όπως αυτές παρουσιάζονται και γνωστοποιούνται στις<br />

οικονοµικές καταστάσεις.(…)<br />

Η υιοθέτηση ενιαίων λογιστικών προτύπων, όπως είναι τα ∆ΛΠ, θα έχει θετικές επιπτώσεις στις<br />

επιχειρήσεις και κατ΄ επέκταση σε ολόκληρη την αγορά, καθώς θα συνεισφέρει στη διαφάνεια της<br />

εφαρµογής των κανόνων λειτουργίας της εγχώριας κεφαλαιαγοράς.(…)<br />

Η εφαρµογή των ∆ιεθνών Λογιστικών Προτύπων (∆ΛΠ) από τις εισηγµένες εταιρείες θα<br />

βελτιώσει τη γενικότερη εικόνα του ΧΑΑ και θα βοηθήσει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων οι<br />

οποίες µπορούν να αποτελέσουν έναν πολύ σηµαντικό µοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας.(…)<br />

Οι οικονοµικές καταστάσεις που καταρτίζονται µε βάση τα ∆ΛΠ διευκολύνουν τους επενδυτές<br />

και τους αναλυτές να συγκρίνουν τις ελληνικές εταιρείες µε άλλες στο εξωτερικό.(…)<br />

Επανερχόµενος στο θέµα των ∆ΛΠ θα ήθελα να επαναλάβω πως η εφαρµογή τους θα οδηγήσει<br />

στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, θα συµβάλλει στη διαµόρφωση µιας καλύτερης<br />

εταιρικής εικόνας, βελτιώνοντας την αξιοπιστία τους και προσελκύοντας το νέο “ευρύ” επενδυτικό<br />

κοινό και θα βελτιώσει την εικόνα της ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς.(…)»<br />

66

Βλέπετε, λοιπόν, πόσες προσδοκίες είχε εναποθέσει ο κ. Χριστοδουλάκης στην εφαρµογή των<br />

∆ΛΠ; Αυτή θα αύξανε την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, θα βελτίωνε την αξιοπιστία τους<br />

και θα προσέλκυε το νέο “ευρύ” επενδυτικό κοινό στη Σοφοκλέους, βελτιώνοντας την εικόνα της<br />

ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς!<br />

Γνωρίζετε τώρα πού οφειλόταν η κατάρρευση του ΧΑΑ; Στο ότι δεν είχαµε υιοθετήσει τα<br />

∆ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα! Αυτή ήταν η αιτία που το νέο “ευρύ” επενδυτικό κοινό καθυστερούσε<br />

να προσέλθει για “κούρεµα” στη Σοφοκλέους! (Ούτε λόγος για το παλιό “ευρύ” επενδυτικό κοινό<br />

που είχε µείνει πανί-µε-πανί και τώρα είχε στρέψει την πλάτη του στο “ναό” του τζόγου!)<br />

Όπως καταλαβαίνετε, βέβαια, το ευρύ επενδυτικό κοινό δεν έχει τις γνώσεις να µελετήσει και<br />

να αξιολογήσει τις λογιστικές καταστάσεις των ανωνύµων εταιρειών. Αλλά και οι ελάχιστοι<br />

επενδυτές που έχουν τις γνώσεις και θα διαθέσουν το χρόνο για σύγκριση των ελληνικών<br />

επιχειρήσεων µε τις ξένες θα στρέφονται προς ξένους µετοχικούς τίτλους. ∆ιότι, µε τα ∆ΛΠ, σαφής<br />

και ευανάγνωστη θα είναι πλέον η υπεροχή των ξένων εταιρειών απέναντι στις δικές µας..<br />

∆εδοµένη, γαρ, η κακοδαιµονία των ελληνικών επιχειρήσεων και πολλές οι αµαρτίες τους….<br />

Πάντως, οµολογώ πως συµµερίζοµαι το πρόβληµα των οικονοµικών ταγών που προσπαθούν<br />

να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα και να θεσµοθετήσουν αποτελεσµατικά «φάρµακα» σε µια<br />

αγορά-καζίνο, που ανεβοκατεβαίνει ανάλογα µε τις φηµολογίες, την εσωτερική πληροφόρηση, τα<br />

στοιχήµατα και τα άλλα κερδοσκοπικά παιχνίδια των κυρίαρχων lobbies που τη λυµαίνονται…<br />

− Στις 08/04/2002, η “Euro2day Specials: ΕΓΕΡΤΗΡΙΟ” δηµοσίευσε άρθρο αναφερόµενο<br />

στο χρηµατιστήριο µε τον τίτλο «Προσπάθεια αντίδρασης µετ’ εµποδίων». Την ηµέρα εκείνη ο<br />

υπουργός Οικονοµίας Ν. Χριστοδουλάκης, αναµενόταν να συναντηθεί µε όλο το φάσµα των<br />

παραγόντων της αγοράς.<br />

Σύµφωνα µε το άρθρο, «ο υπουργός φέρεται να είπε εν όψει της συνάντησης, ότι "η ελληνική<br />

οικονοµία δεν έχει το χρηµατιστήριο που της ταιριάζει”(sic), τη στιγµή που η συντριπτική<br />

πλειονότητα των ειδικών θεωρεί µείζον θέµα την έλλειψη µακροοικονοµικών αλλαγών και εν γένει την<br />

ατολµία και την αδράνεια από την πλευρά της κυβέρνησης, αλλά και το νοσηρό πολιτικο-οικονοµικό<br />

κλίµα που επικράτησε το τελευταίο διάστηµα!»<br />

∆υστυχώς το νοσηρό πολιτικο-οικονοµικό κλίµα και η έλλειψη µακρο-οικονοµικών αλλαγών<br />

συνεχίστηκαν µέχρι τον Ιανουάριο του 2003 που γράφονται αυτές οι γραµµές, µε αποτέλεσµα ο Γ.∆.<br />

του ΧΑΑ να έχει υποχωρήσει κάτω από τις 1.700 µονάδες…<br />

−Στη Γενική Συνέλευση του Σ.Ε.Β., στις 28 Μαΐου 2002, ο κ. Χριστοδουλάκης τόλµησε να<br />

αναφερθεί και στο Χρηµατιστήριο, λέγοντας: «Η δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων από το<br />

χρηµατιστήριο, έχει σαφώς περιοριστεί και λόγω της διεθνούς πτώσης των αγορών και επειδή η<br />

αξιοποίησή τους τα προηγούµενα χρόνια δεν έγινε πάντα µε στόχο την µεγιστοποίηση των προοπτικών<br />

της επιχείρησης και των επενδυτών.»<br />

Να και µια έµµεση, αρκετά χλιαρή, επίπληξη προς τις εισηγµένες! ∆εν αξιοποίησαν σωστά τα<br />

αντληθέντα κεφάλαια, δεν σεβάστηκαν τους επενδυτές, και τώρα…δυσκολεύονται να αντλήσουν<br />

άλλα!<br />

Σχετικά µε την ανάγκη βελτίωσης της κατάστασης, ο κ. Χριστοδουλάκης είπε: «Για να<br />

στηρίξει την ανάκτηση εµπιστοσύνης των επενδυτών η κυβέρνηση διαµόρφωσε ένα νέο πλαίσιο<br />

διαφάνεια για τις εισηγµένες επιχειρήσεις: ∆ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα, Εταιρική διακυβέρνηση,<br />

κωδικοποίηση χρηµατιστηριακής νοµοθεσίας, Χρηµατοπιστωτικός Μεσολαβητής, λογοδοσία<br />

Κεφαλαιαγοράς, διάκριση αρµοδιοτήτων µεταξύ ΧΑΑ- ΕΚ.»<br />

Όµως, δυστυχώς για την κυβέρνηση και τις εισηγµένες, πέρασαν οκτώ µήνες από τότε και<br />

κανένα νοµοθετικό πλαίσιο δεν αποδείχτηκε ικανό να επαναφέρει την εµπιστοσύνη των επενδυτών<br />

στο Χρηµατιστήριο…<br />

Για να δουµε αν , επιτέλους, τα παθήµατα µας έγιναν µαθήµατα!<br />

67

3<br />

Κ. Σηµίτης: Ο µαέστρος του “εκσυγχρονισµού”<br />

Ο Κώστας Σηµίτης σηµατοδότησε την πολιτική του διαδροµή ως Πρωθυπουργός µε το<br />

σύνθηµα του “εκσυγχρονισµού”, και αναµφίβολα είχε τις καλύτερες προθέσεις για την επιτυχία των<br />

στόχων του. Αλλά όπως λέει µια κυνική αγγλική παροιµία, συχνά «ο δρόµος προς την κόλαση είναι<br />

στρωµένος µε καλές προθέσεις» … Όχι βέβαια πως είναι εύκολο να εκσυγχρονίσει κανείς µια χώρα µε<br />

διαβρωτικές παραδόσεις και επιδόσεις όπως η Ελλάδα, αλλά, πώς να το κρύψουµε άλλωστε, οι<br />

αµαρτίες – λάθη και παραλείψεις – που βαραίνουν τον ίδιο και τους συνεργάτες του είναι πολλές και<br />

βαριές…<br />

Η ιστορία αναµφίβολα θα αξιολογήσει δεόντως το έργο του κ. Σηµίτη ως θεµελιωτή και<br />

προπαγανδιστή του απατηλού «Λαϊκού Καπιταλισµού», που µετέτρεψε τ’ όνειρο εκατοντάδων<br />

χιλιάδων Ελλήνων σε εφιάλτη. Ειλικρινά λυπάµαι για τον κ. Πρωθυπουργό, προς τον οποίο<br />

προσωπικά νιώθω υποχρέωση διότι υπηρέτησε µε ζήλο τη χώρα µας επί µακρόν και οπωσδήποτε<br />

έχει να επιδείξει και θετικό έργο. Όµως, είτε το θέλει είτε όχι, τ’ όνοµά του έχει αναπόσπαστα<br />

συνδεθεί µε την αναξιοπιστία του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών, την τραγωδία που έπληξε τα µισά<br />

νοικοκυριά της χώρας που τον εµπιστεύθηκαν και κατέθεσαν εκεί τις αποταµιεύσεις τους, και µε τις<br />

αρνητικές επιπτώσεις που είχε η απαξίωση του ΧΑΑ σ’ όλη την ελληνική οικονοµία... Και<br />

επαναλαµβάνω, αυτά τα γράφω για να υπηρετήσω την αλήθεια και το δίκαιο, και δεν διακατέχοµαι<br />

από αντιπολιτευτικό µένος. Ούτε προσπαθώ να πριµοδοτήσω κάποιον άλλο αρχηγό κόµµατος.<br />

Άλλωστε, δυστυχώς για τον τόπο µας, δεν υπάρχει η µοναδική εκείνη φυσιογνωµία επίδοξου<br />

Πρωθυπουργού που να ξεχωρίζει, να εµπνέει και να πείθει 100%, αν και η εναλλαγή κοµµάτων στην<br />

εξουσία είναι µια υγιής και αναγκαία προϋπόθεση για την οµαλή λειτουργία της ∆ηµοκρατίας.<br />

−Πριν έξι χρόνια, στην κοινή συνεδρίαση της Kεντρικής Eπιτροπής και της<br />

Kοινοβουλευτικής Οµάδας του ΠAΣΟK (18/11/1996), ο κ. Σηµίτης, σε µια κρίση ειλικρίνειας και<br />

αυτοκριτικής, είχε πει: «Aς αναλογιστούµε ότι τα σηµερινά προβλήµατα είναι παιδιά δικά µας,<br />

δηµιουργήµατα όλων µας. Γιατί στο παρελθόν αποποιηθήκαµε ευθύνες, φορτώσαµε σε άλλους τις<br />

υποχρεώσεις, επιδιώξαµε να παρακάµψουµε δεσµεύσεις». 148<br />

Κι αφού εκείνη την εποχή έκανε τέτοια συγκλονιστική οµολογία, σήµερα, δηλαδή έξι χρόνια<br />

αργότερα, τι πρέπει να πει; Αν δεν είχε σκληρύνει η καρδιά του από την αλαζονεία της πολυετούς<br />

εξουσίας, θα έπρεπε να κλάψει, «εν σάκκω και σποδώ»… Και αυτό, όχι µόνο για τις ολέθριες<br />

επιπτώσεις που είχε στην ελληνική οικονοµία η “εξαέρωση” µεγάλου µέρους του ελληνικού πλούτου<br />

µέσω του ΧΑΑ, αλλά και για την πανθοµολογούµενη και γενικευµένη παρακµή της ελληνικής<br />

κοινωνίας, για τη διαφθορά, την ανεργία, τη φτώχια και τα άλλα κακά της µοίρας µας… Η περίφηµη<br />

«σύγκλιση» την οποία µας υποσχέθηκε ο κ. Σηµίτης φαίνεται τώρα να είναι πιο µακριά από ποτέ. Κι<br />

ας έχουµε το ευρώ στο χέρι!<br />

Σύµφωνα µε έρευνα της ICAP που δόθηκε στη δηµοσιότητα στις 10 Ιουλίου 2002, τα<br />

ελληνικά νοικοκυριά ήταν ιδιαίτερα απαισιόδοξα για την πορεία της οικονοµικής τους κατάστασης το<br />

2002. Όπως αναφερόταν στη µελέτη της ICAP, «η ανάλυση των τάσεων της τελευταίας τριετίας δείχνει<br />

ότι ο αριθµός των νοικοκυριών που αναµένει χειροτέρευση των οικονοµικών του διευρύνεται συνεχώς,<br />

ενώ ταυτοχρόνως µειώνεται το ποσοστό όσων προσδοκούν βελτίωση». 149<br />

Σχετικά µε το Χρηµατιστήριο, το 97% των νοικοκυριών που ερωτήθηκαν είχε δηλώσει ότι<br />

«δεν θα επενδύσει καθόλου στο ΧΑΑ στη διάρκεια του 2002, το 1% απάντησε θετικά και το 2%<br />

εξέφρασε αβεβαιότητα για την πρόθεση του». 149<br />

∆υστυχώς, η έρευνα της ICAP επιβεβαιώθηκε πλήρως, µε το Γ.∆. του Χρηµατιστηρίου να<br />

κατρακυλάει στις 1700 µονάδες και τις ακάλυπτες επιταγές να αυξάνονται κατά 50,01% το 2002 σε<br />

σχέση µε το 2001. (ΕΞΠΡΕΣ, 24/01/2003).<br />

Αυτά τα ολίγα σαν εισαγωγή στο κεφάλαιο τούτο…<br />

−Πάµε τώρα έξι χρόνια πίσω. Στη Συνεδρίαση ΚΕ′ της Βουλής (15/11/1996) για τη<br />

συζήτηση επίκαιρων ερωτήσεων σχετικά µε το σκάνδαλο της ∆ΕΛΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ, ο κ.<br />

68

Σηµίτης είχε υποσχεθεί πράγµατα και θαύµατα. Η πρώτη επίκαιρη ερώτηση (αριθ. 214/19/13.11.96)<br />

του Βουλευτή του ΠΑΣΟΚ κ. Κωνσταντίου Βρεττού προς τον Πρωθυπουργό, σχετικά µε τα µέτρα<br />

που επρόκειτο να λάβει η Κυβέρνηση για την εξυγίανση του Χρηµατιστηρίου, είχε ως εξής:<br />

«Προς τον κύριο Πρωθυπουργό Κώστα Σηµίτη.<br />

Η πρόσφατη κρίση στο Χρηµατιστήριο, σ’ έναν κατ’ εξοχήν αναπτυξιακό θεσµό, προβληµάτισε<br />

έντονα την ελληνική κοινωνία. Ανησυχία επικράτησε µεταξύ των επενδυτών για την τύχη των<br />

επενδυµένων κεφαλαίων τους.<br />

Ερωτάται ο κύριος Πρωθυπουργός:<br />

Ποια µέτρα πρόκειται να λάβει η Κυβέρνηση για την εξυγίανση του χρηµατιστηρίου, την<br />

προστασία των επενδυτών, τη διαφάνεια των Χρηµατιστηριακών πράξεων και την προστασία των<br />

θεσµών;(…)»<br />

Στην ερώτηση αυτή ο κ. Σηµίτης είχε απαντήσει µε πολλά “ΘΑ”. Παραθέτω χαρακτηριστικά<br />

αποσπάσµατα:<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,(…)<br />

Χειριστήκαµε την κατάσταση κατά τέτοιον τρόπο, ώστε αποφύγαµε ένα παρατεταµένο κλείσιµο<br />

του Χρηµατιστηρίου. Όπως ξέρετε, το Χρηµατιστήριο άρχισε πάλι να εργάζεται.(…)<br />

Μετά τα γεγονότα αυτά αποφασίσαµε να προχωρήσουµε στη λήψη µιας σειράς µέτρων ή να<br />

συνεχίσουµε να εφαρµόζουµε µέτρα, τα οποία ήδη είχαν αποφασιστεί, ώστε να µπορέσουµε πρώτα απ’<br />

όλα να εξυγιάνουµε το Χρηµατιστήριο και αυτό σηµαίνει την προώθηση νοµοθετικής ρύθµισης για την<br />

τακτοποίηση του ανοίγµατος των 2,6 δισεκατοµµυρίων δραχµών από την ανώνυµη εταιρεία<br />

αποθετηρίων και το συνεγγυητικό κεφάλαιο των χρηµατιστών.(…)<br />

Θα πάρουµε, επίσης, µέτρα για τη διαφάνεια των συναλλαγών. Θα αναλάβουν ελεγκτικές<br />

εταιρείες διεθνούς κύρους τον έλεγχο βιβλίων, στοιχείων και τίτλων και συναλλαγών όλων των<br />

ανωνύµων χρηµατιστηριακών εταιρειών. Θα παρθούν και µέτρα για την προστασία των θεσµών, µε την<br />

έννοια της επιτάχυνσης των διαδικασιών, για άµεση ολοκλήρωση της στελέχωσης και της οργανωτικής<br />

υποστήριξης των εποπτικών τµηµάτων στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.<br />

Πιστεύουµε όλα αυτά, κύριε συνάδελφε, ότι θα εξασφαλίσουν την υγιή λειτουργία του<br />

Χρηµατιστηρίου.»<br />

Προσέξτε παρακαλώ τα πολλά “ΘΑ”. Προσέξτε επίσης, και αν τα καταφέρετε µη φρίξετε, το<br />

γεγονός ότι ολόκληρη η Ελλάδα δεν διέθετε τους ειδικούς και αδιάβλητους εκείνους φορείς που θα<br />

µπορούσαν να ελέγξουν αποτελεσµατικά τις χρηµατιστηριακές εταιρείες! Έπρεπε, και γι’ αυτό, να<br />

φωνάξουµε ξένες ελεγκτικές εταιρείες! Έπρεπε δηλαδή να µπάσουµε το “διάβολο” στα ιδιαίτερα<br />

διαµερίσµατά µας, για να γνωρίσει πρόσωπα και πράγµατα, ώστε στο γιουρούσι που θα στηνόταν στη<br />

συνέχεια να µπορεί άνετα να αλωνίζει… ∆ιότι ποιος ειλικρινά πιστεύει ότι οι ξένοι, και µάλιστα όσοι<br />

ασχολούνται µε το χρήµα, είναι άγιοι και πασχίζουν για το καλό µας;<br />

Περιττό βέβαια να πούµε ότι έξι χρόνια αργότερα η εξυγίανση του ΧΑΑ, την οποία<br />

υποσχέθηκε ο κ. Σηµίτης το Νοέµβριο του 1996, είναι ακόµη άπιαστο όνειρο. Σήµερα, Ιανουάριο του<br />

2003, το Χρηµατιστήριο, παρ’ όλο τον “εκσυγχρονισµό” που υπέστη, είναι περισσότερο άρρωστο από<br />

κάθε άλλη φορά…<br />

− Στην οµιλία του στην προ ηµερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή για την Οικονοµία<br />

(19/05/1997) ο κ. Σηµίτης συνέδεσε την πορεία του Χρηµατιστηρίου µε τη θετική πορεία της<br />

οικονοµίας. Ιδού το ντοκουµέντο:<br />

«Κυρίες και Κύριοι,<br />

Βρισκόµαστε σήµερα σε µια περίοδο στην οποία η ελληνική οικονοµία έχει φτάσει στα πιο<br />

ικανοποιητικά επίπεδα όλης της µεταδικτατορικής περιόδου. (…)<br />

Σήµερα, υπάρχει µια διάχυτη εµπιστοσύνη για την πορεία της οικονοµίας και για την<br />

οικονοµική πολιτική, που εκφράζεται µε πολλαπλούς τρόπους: τις εισροές κεφαλαίων, την πορεία<br />

του χρηµατιστηρίου, το ενδιαφέρον για µακρόχρονους τίτλους του δηµοσίου, την επιτάχυνση των<br />

επιχειρηµατικών επενδύσεων, τις αξιολογήσεις των διεθνών οργανισµών και την αναβάθµιση της<br />

αξιοπιστίας της ελληνικής οικονοµίας.»<br />

Ώστε λοιπόν, κατά τον ίδιο τον κ. Σηµίτη, η εµπιστοσύνη στην ελληνική οικονοµία<br />

συνεπάγεται, συν τοις άλλοις, εισροές κεφαλαίων και άνοδο στο Χρηµατιστήριο! Άρα η έλλειψη<br />

εµπιστοσύνης στην ελληνική οικονοµία τι συνεπάγεται; Προφανώς αυτό που είδαµε να συµβαίνει<br />

69

στο Χρηµατιστήριο: την πλήρη απαξίωσή του! Ο κ. Σηµίτης, όµως, προσποιείται ότι δεν<br />

καταλαβαίνει το συσχετισµό!<br />

− Την τελευταία εβδοµάδα του Οκτωβρίου 1997 εκδηλώθηκε κρίση στις χρηµαταγορές της<br />

Νοτιοανατολικής Ασίας, η οποία, όπως έγραψα και στο προηγούµενο κεφάλαιο, µεταδόθηκε<br />

πάραυτα και στις χρηµαταγορές της ∆ύσης. Τα αφεντικά της Σοφοκλέους, δηλαδή οι κερδοσκόποι<br />

που την άγουν και τη φέρουν, δεν επρόκειτο να αφήσουν την “ευκαιρία” ανεκµετάλλευτη. Κι επειδή<br />

εδώ εµείς είµαστε µαξιµαλιστές, το ΧΑΑ υποχωρούσε ακόµη και όταν στα άλλα χρηµατιστήρια είχε<br />

αρχίσει η ανάκαµψη!<br />

Στις 29/10/1997, και παρά την αναστροφή του αρνητικού κλίµατος που σηµειώθηκε στα<br />

διεθνή Χρηµατιστήρια µε την κατακόρυφη άνοδο των χρηµατιστηριακών δεικτών, ο Γενικός ∆είκτης<br />

του ΧΑΑ υποχώρησε κατά 2,87% κλείνοντας στις 1.604,98 µονάδες. Την εποµένη ΤΑ ΝΕΑ<br />

έγραψαν: «ΠΑΝΩ από 264 δισ. δρχ. χάθηκαν χθες στον βωµό της κερδοσκοπίας. Τόσο µειώθηκε σε<br />

µία ηµέρα η χρηµατιστηριακή αξία των ελληνικών µετοχών στο Χρηµατιστήριο της Αθήνας, το οποίο<br />

παραδόξως έκανε βουτιά τη στιγµή που η “θύελλα” κόπασε διεθνώς και όλα τα Χρηµατιστήρια, σε<br />

Ασία και Ευρώπη, ανέκαµψαν.» Αυτή την πατέντα θα την ακολουθούσε πιστά το ΧΑΑ και στο<br />

µέλλον, όταν βέβαια θα παρέρχονταν οι ηµέρες της χρηµατιστηριακής “παραφροσύνης”…<br />

Στις 30/10/1997 η κατρακύλα συνεχίστηκε και ο Γ.∆. υποχώρησε κατά 3,37% κλείνοντας<br />

στις 1.550,85 µονάδες. Την εποµένη, σε άρθρο του στα ΝΕΑ ο κ. Νίκος Κωτσικόπουλος έγραφε<br />

χαρακτηριστικά: «Μέτοχοι και χρηµατιστές, απορούσαν και εξοργίζονταν µε τη νέα πτώση, που<br />

χαρακτήριζαν “αδικαιολόγητη”. Επίσης, υποστήριζαν πως οι τιµές που έχουν διαµορφωθεί<br />

δηµιουργούν... “πολλές ευκαιρίες για αγορές τις οποίες θα εκµεταλλευθούν τυχεροί και<br />

κερδοσκόποι”». 150<br />

Ο κ. Σηµίτης θεώρησε χρέος του να σχολιάσει το γεγονός. Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ στις<br />

31/10/1997: «Ο Πρωθυπουργός Κ. Σηµίτης µιλώντας προς τους βουλευτές του Αιγαίου και της Κρήτης,<br />

αναφέρθηκε στις εξελίξεις στο Χρηµατιστήριο και έκανε την εκτίµηση ότι η κατάσταση στην ελληνική<br />

χρηµαταγορά ελέγχεται. Είπε ακόµη ότι στις Ηνωµένες Πολιτείες οι µεγάλες αναταράξεις στο<br />

Χρηµατιστήριο δεν έχουν επιπτώσεις στην οικονοµία της χώρας, η οποία όπως είπε έχει µπει σε νέους<br />

δρόµους. Στην Ευρώπη όµως µια δυσµενής εξέλιξη στο Χρηµατιστήριο θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στις<br />

οικονοµίες των ευρωπαϊκών χωρών.» 151<br />

Μελετήστε παρακαλώ τη δήλωση αυτή. Τι µπορεί να σηµαίνει ότι η κατάσταση στην<br />

ελληνική χρηµαταγορά ελέγχεται; Από ποιους και πώς ελέγχεται µια κατά τ’ άλλα “ελεύθερη” αγορά;<br />

Η επόµενη περιγραφή δίνει την απάντηση: «Ο Γενικός ∆είκτης µέσα σε πολύ λίγο χρονικό διάστηµα<br />

“έσπασε” τα δύο ψυχολογικά φράγµατα των 1.600 και 1.500 µονάδων και διαµορφώθηκε προς στιγµή<br />

στις 1.482.93 µονάδες σηµειώνοντας πτώση 122 µονάδων (7,69%). Στο σηµείο αυτό αξίζει να<br />

σηµειωθεί ότι πολλές µετοχές και του Τραπεζικού τοµέα (Εθνική, Πίστεως κλπ) διαµορφώθηκαν προς<br />

στιγµή στο κατώτερο επιτρεπόµενο όριο ηµερήσιας διακύµανσης του 8%. Η κατάσταση αυτή οδήγησε σε<br />

παρέµβαση εκ µέρους ηµεδαπών θεσµικών επενδυτών, η οποία µε σηµαντικές εντολές αγορών<br />

συνετέλεσε στη µερική αναστροφή της έκρυθµης αυτής κατάστασης.» 152 Φυσικά! Οι θεσµικοί ξέερουν<br />

τι κάνουν… Γνωρίζουν πότε να παρεµβαίνουν!<br />

Σηµειώστε επίσης τη φράση του Πρωθυπουργού: «Στην Ευρώπη όµως µια δυσµενής εξέλιξη<br />

στο Χρηµατιστήριο θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στις οικονοµίες των ευρωπαϊκών χωρών.»<br />

Εξυπακούεται, λοιπόν, ότι το 2002, που ο Γ.∆. του ΧΑΑ επέστρεψε στις 1.700 µονάδες και ο<br />

ηµερήσιος όγκος συναλλαγών έπεσε κάτω από τα 20 δισ. δρχ., οι επιπτώσεις στην Ελληνική<br />

οικονοµία ήταν καταστροφικές. ∆εν το παραδεχόταν όµως ο κ. Σηµίτης. Ισχυριζόταν ότι η πορεία του<br />

ΧΑΑ ήταν τώρα άσχετη από την πορεία της τάχατες ανθηρής Ελληνικής Οικονοµίας!<br />

− Στην οµιλία του στην συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής οµάδας του ΠΑ.ΣΟ.Κ., 29<br />

Απριλίου 1998, ο κ. Σηµίτης αναφέρθηκε διακριτικά και στο Χρηµατιστήριο. Μεταξύ άλλων, είπε:<br />

«Τι έχουµε κάνει για την οικονοµία και την ανάπτυξη: Η είσοδος της δραχµής στο µηχανισµό<br />

συναλλαγµατικών ισοτιµιών, µε την ταυτόχρονη προσαρµογή της ισοτιµίας της δηµιούργησε ένα<br />

αδιαµφισβήτητο κλίµα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας. Οι πρόσφατες<br />

οικονοµικές εξελίξεις µαρτυρούν ότι η Ελλάδα έχει µπει σε τροχιά πραγµατικής οικονοµικής σύγκλισης<br />

προς τα µέσα επίπεδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (…) Σηµειώθηκε σηµαντική βελτίωση στην κερδοφορία<br />

70

των βασικών κλάδων της ελληνικής οικονοµίας. Ένα µήνα µετά την προσαρµογή της δραχµής<br />

σηµειώνεται άνοδος του Χρηµατιστηρίου, µείωση των µακροπρόθεσµων επιτοκίων, αύξηση<br />

συναλλαγµατικών διαθεσίµων.»<br />

Όλα καλά λοιπόν κι όλα ωραία, κατά τον κ. Σηµίτη, µε µια µόνο “µαγική” κίνηση: την<br />

προσαρµογή της ισοτιµίας της δραχµής! (Βλέπετε πώς αποφεύγεται επιµελώς η λέξη υποτίµηση;)<br />

Κανείς, βέβαια, τότε δε µπορούσε να διανοηθεί το τι µας περίµενε… Πέντε χρόνια αργότερα, η<br />

έλλειψη ανταγωνιστικότητας θα ήταν το υπ’ αριθµόν ένα πρόβληµα της ελληνικής οικονοµίας, το<br />

Χρηµατιστήριο θα είχε πιάσει πάτο, οι κερδοφόρες επιχειρήσεις θα είχαν γίνει ζηµιογόνες και οι<br />

τράπεζες θα ξανάρχιζαν την άνοδο των επιτοκίων!<br />

− Στην τακτική σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑ.ΣΟ.Κ., 15 Μαΐου 1998, ο κ.<br />

Σηµίτης είπε “συγκινητικά” πράγµατα:<br />

«Το βασικό µας µέληµα πρέπει να είναι η εξυπηρέτηση του πολίτη και της κοινωνίας µας<br />

γενικότερα, η επιτάχυνση της ανάπτυξης και η δικαιότερη κατανοµή του παραγόµενου προϊόντος. (…)<br />

Εµείς, η κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ., µπορούµε να κοιτάξουµε τον ελληνικό λαό στα µάτια.(…)<br />

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και η κυβέρνηση υποστηρίζουν σταθερά τα συµφέροντα του κοινωνικού συνόλου, του<br />

ελληνικού λαού, απέναντι στα διάφορα οικονοµικά συµφέροντα, που επιδιώκουν να προωθήσουν τις<br />

επιδιώξεις τους.»<br />

Μπορεί άραγε σήµερα ο κ. Σηµίτης να κοιτάξει το λαό στα µάτια; Μπορεί να ισχυριστεί ότι<br />

προστάτεψε τα συµφέροντα του µικροεπενδυτή «απέναντι στα διάφορα οικονοµικά συµφέροντα, που<br />

επιδιώκουν να προωθήσουν τις επιδιώξεις τους»; Μπορεί να µιλάει για δικαιότερη κατανοµή του<br />

παραγόµενου προϊόντος, όταν κάτω από τη µύτη του και µε τη συµµετοχή της κυβέρνησής του έγινε<br />

η ληστρικότερη αναδιανοµή πλούτου εις βάρος των πολλών; Ας µη λέµε ανέκδοτα…<br />

− Στην ετήσια συνέλευση του Σ.Ε.Β. – Αθήνα, 20 Μαΐου 1998 – ο κ. Σηµίτης αναφερόµενος<br />

στο ΧΑΑ είπε: «Το Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών έχει προσελκύσει το έντονο διεθνές επενδυτικό<br />

ενδιαφέρον, και αναδεικνύεται σε σηµαντική πηγή χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων.»<br />

Παρέλειψε όµως να τονίσει στους “αξιότιµους” επιχειρηµατίες ότι το ζεστό χρήµα που<br />

αντλούσαν τζάµπα από τη Σοφοκλέους δεν προερχόταν από τα κερδοσκοπικά παιχνίδια µε “αέρα”<br />

των ξένων και ντόπιων τζογαδόρων αλλά από τις µακροπρόθεσµες τοποθετήσεις σε µετοχές των<br />

έντιµων Ελλήνων επενδυτών. ∆εν τους προειδοποίησε ότι πρέπει να σεβαστούν ως κόρην οφθαλµού<br />

το χρήµα που οι επενδυτές τους εµπιστεύθηκαν και να το αξιοποιήσουν δεόντως. Ούτε ήλεγξε στη<br />

συνέχεια πού πήγαν τα κεφάλαια του κοσµάκη. ∆ιότι ο µακροχρόνιος επενδυτής που αγόρασε<br />

µετοχές τους δεν είναι φιλανθρωπικό ίδρυµα. ∆ικαίως κάτι περιµένει από την επένδυσή του αυτή.<br />

∆ικαιούται κάποιο κέρδος, κάποιον τόκο, έστω. Έτσι δεν είναι;<br />

− Στην προ ηµερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή για την Ο.Ν.Ε. και την Ευρωπαϊκή<br />

πορεία, 2 Ιουνίου 1998, ο κ. Σηµίτης αναφέρθηκε στα “οφέλη” από το ευρώ. Είπε µεταξύ άλλων:<br />

«Η υιοθέτηση από την Ελλάδα του “ευρώ” συνεπάγεται στο οικονοµικό πεδίο συγκεκριµένα<br />

οφέλη τα οποία θα δηµιουργήσουν µια νέα πραγµατικότητα, µε τις δικές της δυναµικές ανάπτυξης και<br />

ποιότητας ζωής όλων µας. Θα αναφέρω επιγραµµατικά ορισµένα: Ο χαµηλός πληθωρισµός και τα<br />

χαµηλά επιτόκια,(…) η διάνοιξη επενδυτικών ευκαιριών για τους αποταµιευτές, η διευκόλυνση των<br />

µικροµεσαίων επιχειρήσεων, η θωράκιση συνολικά της οικονοµίας µας από τις απειλές των<br />

διακυµάνσεων στις διεθνείς χρηµαταγορές. Κάποιοι θεωρούν ότι όλα αυτά αφορούν αποκλειστικά τις<br />

επιχειρήσεις, τους τραπεζίτες, το χρηµατιστήριο. Κάνουν λάθος ή παραπλανούν συνειδητά τον απλό<br />

κόσµο. Όλα αυτά συνθέτουν µια νέα οικονοµική πραγµατικότητα και τα πολλαπλασιαστικά οφέλη της θα<br />

τα καρπωθούν και οι µισθωτοί, οι καταναλωτές, και όλοι όσοι έχουν πράγµατι ανάγκη στήριξης µέσα<br />

από τον κοινωνικό ιστό ασφάλειας που οικοδοµούµε. Η ΟΝΕ δεν αφορά τις οικονοµικές σελίδες των<br />

εφηµερίδων. Αφορά το βιοτικό επίπεδο του καθενός µας.»<br />

Τι να πρωτοσχολιάσει κανείς από τις φουσκωµένες ευρω-προσδοκίες του κ. Σηµίτη; Τίποτα<br />

βέβαια απ’ όσα αισιόδοξα προέβλεπε για “το βιοτικό επίπεδο του καθενός µας” δεν<br />

πραγµατοποιήθηκε µε την είσοδό µας στην ΟΝΕ.. Ο “χαµηλός” πληθωρισµός, π.χ., τον Οκτώβριο του<br />

2002 είχε και πάλι “σκαρφαλώσει” στο 3,7% (news.in.<strong>gr</strong> – 08/11/2002). Θα σταθώ όµως και στη<br />

«διάνοιξη επενδυτικών ευκαιριών για τους αποταµιευτές». Ποιες “επενδυτικές ευκαιρίες” εννοούσε<br />

71

άραγε ο κ. Πρωθυπουργός; Μα, το Xρηµατιστήριο, προφανώς, µετονοµάζοντας τις παγίδες σε<br />

“ευκαιρίες”! Να λοιπόν πώς από το 1998 ο κ. Σηµίτης παραπλανούσε τον ελληνικό λαό και τον<br />

“ντοπάριζε” µε το χάπι της ευρωευφορίας, ώστε να τρέχει ασθµαίνοντας προς τη Σοφοκλέους να<br />

καταθέσει το κοµπόδεµά του, για να καρπωθεί τάχα κι αυτός «τα πολλαπλασιαστικά οφέλη» από<br />

την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ!<br />

Τώρα, όµως, που αποδείχτηκε άνθρακες ο θησαυρός, οι “ΧΑΑµένοι”, θρηνώντας στα<br />

συντρίµµια των ελπίδων τους, αναρωτιούνται: “Ποια µοίρα, άραγε, µας µοίρανε; Τόσο µεγάλο ήταν το<br />

αµάρτηµα να πιστέψουµε τον Πρωθυπουργό µας, για να τιµωρηθούµε έτσι ανελέητα;”<br />

− Από την οµιλία του κ. Σηµίτη στη Λαµία, 4 Ιουλίου 1998, παραθέτω ένα µικρό µα<br />

χαρακτηριστικό απόσπασµα:<br />

«Όπως επεσήµανα και νωρίτερα, στα λίγα αυτά χρόνια δηµιουργήσαµε µια εξαιρετική δυναµική<br />

για τη χώρα και την κοινωνία µας. Ισχυροποιήσαµε και εξυγιάναµε την οικονοµία. Είµαστε πια σε<br />

απόσταση αναπνοής από την ένταξη της χώρας ως δωδέκατο µέλος στην ΟΝΕ. Η ολοκλήρωση της<br />

επιτυχίας µας αυτής µέσα στον 1½ επόµενο χρόνο θα σφραγίσει για µεγάλο χρονικό διάστηµα την<br />

πορεία της οικονοµίας, της χώρας, του καθενός µας ατοµικά.<br />

Για πρώτη φορά µετά από πολλές δεκαετίες, ο Έλληνας πολίτης δεν θα έχει να σκέφτεται πώς<br />

θα διαφυλάξει τις αποταµιεύσεις του από πιθανές ταµιευτικές πολιτικές ή άλλες οφειλόµενες σε<br />

ανεύθυνες κυβερνήσεις.»<br />

Πόσο τραγικά προφητικές ήταν οι λέξεις αυτές! Πράγµατι η ολοκλήρωση της ένταξης της<br />

χώρας στην ΟΝΕ “σφράγισε” την πορεία της οικονοµίας και του καθενός µας ατοµικά, αφού, κατά<br />

περίεργη “σύµπτωση”, σηµατοδότησε την αφαίµαξη του λαϊκού πλούτου µέσω του ΧΑΑ και το<br />

στράγγισµα της αγοράς. Πράγµατι για πρώτη φορά ο Έλληνας πολίτης δεν θα έχει να σκέπτεται πώς<br />

να διαφυλάξει τις αποταµιεύσεις του, διότι δεν υπάρχουν πια αποταµιεύσεις! Εξαερώθηκαν µέσω της<br />

Σοφοκλέους…<br />

− Η σταθερή άνοδος του Χρηµατιστηρίου µετά την υποτίµηση της δραχµής είχε ανοίξει την<br />

όρεξη στην κυβέρνηση και στις εταιρείες δηµοσκοπήσεων για σπεκουλάρισµα. Σύµφωνα µε άρθρο<br />

της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ (19/07/1998), «δηµοσκόπηση έδειξε ότι µεγάλο µέρος των πολιτών έχει πια<br />

στην πρώτη σειρά των ενδιαφερόντων του την πορεία του Xρηµατιστηρίου.» 153<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, την εποχή εκείνη ήταν εγγεγραµµένοι πάνω από 800.000 κωδικοί<br />

στο Xρηµατιστήριο, και οι επενδυτές συνιστούσαν πλέον «υπολογίσιµη (πολιτικά) κοινωνική<br />

οµάδα». Όπως έγραφε ο Στρατής Λιαρέλλης, «Στην πορεία του Xρηµατιστηρίου υπολογίζει ιδιαιτέρως<br />

η κυβέρνηση και είναι ενδεικτικό ότι ο Kώστας Σηµίτης σχολίαζε πως µε την άνοδό του επιτυγχάνονται:<br />

Aξιόλογα κέρδη και υψηλά ποσοστά κεφαλαιοποίησης για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Tεράστια<br />

αποθέµατα και κεφάλαια για τις ∆EKΟ (µε χαρακτηριστικό παράδειγµα τον ΟTE), ώστε να<br />

χρηµατοδοτήσουν τις επενδύσεις τους αλλά και να καλύψουν µέρος των ελλειµµάτων του δηµόσιου<br />

κορβανά.<br />

Eίναι ασφαλώς αξιοσηµείωτο ότι ο πρωθυπουργός τόνισε ότι δίδεται η ευκαιρία στους<br />

µικροαποταµιευτές να αυξήσουν τις αποδόσεις των καταθέσεών τους.(…)» 153<br />

Προσέξτε παρακαλώ ιδιαίτερα την τελευταία φράση. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, το Χρηµατιστήριο<br />

παρουσιάζεται από τον Πρωθυπουργό σαν µια τράπεζα, ένα ταµιευτήριο, όπου ο αποταµιευτής έχει<br />

τάχα την «ευκαιρία» να αυξήσει τις αποδόσεις των καταθέσεών του! Βλέπετε το αδίκηµα; Βλέπετε<br />

πώς ο κ. Σηµίτης απέκρυψε το γεγονός ότι το Χρηµατιστήριο είναι ένα “καζίνο” µηδενικού<br />

αθροίσµατος, όπου οι ολίγοι αετονύχηδες – ιδιώτες και ∆ΕΚΟ – αρπάζουν το κοµπόδεµα των<br />

πολλών; Ο Πρωθυπουργός, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, απέκρυψε το γεγονός ότι το<br />

Χρηµατιστήριο είναι ένας χώρος όπου κάποιοι – οι πολλοί – πρέπει οπωσδήποτε να χάσουν.<br />

Καταλαβαίνετε τώρα πώς παρασύρθηκαν οι µικροαποταµιευτές στο άντρο της Σοφοκλέους<br />

ως πρόβατα επί σφαγήν; Ο Πρωθυπουργός τους είπε πως, βρέξει-χιονίσει, θα αυξήσουν τις αποδόσεις<br />

των καταθέσεών τους! Είναι ή δεν είναι αυτό παραπλάνηση του ανυποψίαστου και άσχετου µε το<br />

ληστρικό χώρο µικροαποταµιευτή;<br />

72

−Στα εγκαίνια της ∆ιεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, 4 Σεπτεµβρίου 1998, ο κ. Σηµίτης<br />

αναφέρθηκε και πάλι στο Χρηµατιστήριο. Είπε χαρακτηριστικά: «Η πετυχηµένη λειτουργία του<br />

Χρηµατιστηρίου και του Τεχνολογικού Πάρκου αποτελούν πραγµατικότητα.»<br />

Την εποµένη, στο επίσηµο δείπνο της ∆ιεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (05/09/1998), ο κ.<br />

Πρωθυπουργός δεν παρέλειψε να συνδέσει τις επιδόσεις του Χρηµατιστηρίου µε εκείνες της<br />

ανάπτυξης, υπογράφοντας έτσι τη µελλοντική καταδίκη του… Να τι είπε:<br />

«Όσο πιο δυναµική είναι η αναπτυξιακή µας διαδικασία, όσο αυξάνει η ανταγωνιστική µας<br />

ικανότητα τόσο καλύτερα θωρακισµένοι είµαστε απέναντι σε κρίσεις. Οι επιδόσεις του<br />

Χρηµατιστηρίου έρχονται από µόνες τους µετά. Επίκεντρο της προσπάθειάς µας είναι η αναπτυξιακή<br />

διαδικασία.(…)<br />

Η δυναµική της ανάπτυξης και οι προοπτικές της οικονοµίας µας δηµιούργησαν ένα κλίµα<br />

αυτοτροφοδοτούµενης δυναµικής, που προσέλκυσε νέους σοβαρούς επενδυτές.(…) Σήµερα<br />

κεφαλαιοποιούµε τα οφέλη από τις προσπάθειες της τελευταίας τετραετίας.»<br />

Βλέπετε λοιπόν πώς από το 1998 το Χρηµατιστήριο είχε µπει για τα καλά στην πολιτική του<br />

κ. Σηµίτη και δεν παρέλειπε να το διαφηµίζει, αµέσως ή εµµέσως, σε κάθε ευκαιρία που του δινόταν.<br />

Και πώς να το έκρυβε άλλωστε, αφού σ’ αυτό είχε στηρίξει τις ελπίδες του για ιδιωτικοποιήσειςτραβεστί,<br />

δηλαδή τις λεγόµενες µετοχοποιήσεις, που επρόκειτο να φλοµώσουν τη Σοφοκλέους στο<br />

χαρτί και να συµβάλουν στην µετέπειτα απαξίωσή της; Θα έλεγα ότι το Χρηµατιστήριο είχε γίνει<br />

έµµονη ιδέα για τον κ. Σηµίτη. Ακόµη και τη συζήτηση για τον προϋπολογισµό του 1999 στη Βουλή<br />

(21/12/1998) την έκλεισε µε αναφορά στο Χρηµατιστήριο. Παραθέτω απόσπασµα:<br />

«Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,<br />

Ας αναλογιστούµε σήµερα που κλείνουµε τη συζήτηση για τον προϋπολογισµό του 1999 ποια<br />

ήταν η εικόνα για τις προοπτικές της οικονοµίας µας ένα χρόνο πριν σε ένα µεγάλο τµήµα της αγοράς.<br />

Ήταν εικόνα αβεβαιότητας. Η κρίση στη Νοτιανατολική Ασία του Νοεµβρίου είχε οδηγήσει σε κρίση και<br />

την ελληνική χρηµατιστηριακή αγορά. (…)<br />

Ένα χρόνο µετά η δραχµή είναι πιο σταθερή από ποτέ. Η νέα παγκόσµια κρίση δεν επηρέασε την<br />

Ελλάδα σε µεγαλύτερο βαθµό από τις άλλες ευρωπαϊκές οικονοµίες. Στην αγορά υπάρχει εµπιστοσύνη<br />

στις προοπτικές της ελληνικής οικονοµίας. Ξένες επενδύσεις στο ελληνικό χρηµατιστήριο.<br />

Σε τι οφείλεται αυτή η µεταστροφή; Στην ένταξη της δραχµής στο µηχανισµό συναλλαγµατικών<br />

ισοτιµιών.»<br />

Να λοιπόν που η ένταξη της δραχµής στο µηχανισµό συναλλαγµατικών ισοτιµιών “έσωσε”<br />

και την οικονοµία µας και το Χρηµατιστήριο, τότε! Τώρα τι γίνεται όµως;<br />

− Στην 8 η Σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑ.ΣΟ.Κ. (08/01/1999), ο κ. Σηµίτης<br />

κοµπορρηµονούσε για τα οικονοµικά επιτεύγµατα της κυβέρνησής του. Είπε µεταξύ άλλων:<br />

«Από το 1994 ως σήµερα, οι κυβερνήσεις µας πέτυχαν δύο ισοδύναµα κεντρικά ζητούµενα:<br />

Πρώτον: Καταφέραµε µε αποφασιστικό τρόπο να ανασυγκροτήσουµε την οικονοµία µας(…).<br />

Η ανακούφιση στην τσέπη του κάθε πολίτη είναι υπαρκτή και όχι ονοµαστική. Η<br />

ανακούφιση γιατί ο πληθωρισµός είναι χαµηλότερος. Η ανακούφιση γιατί οι αποταµιεύσεις του δεν<br />

κινδυνεύουν. (…)<br />

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. απέδειξε ότι συνδυάζει την άσκηση υπεύθυνης οικονοµικής πολιτικής µε<br />

κοινωνική ευαισθησία. Απέδειξε επίσης ότι διαθέτει τα κατάλληλα κυβερνητικά στελέχη, που µπορούν να<br />

αξιοποιήσουν αυτό το δύσκολο έργο.»<br />

Πάλι αναφορά στις αποταµιεύσεις του πολίτη! Φαίνεται πως ο κ. Σηµίτης τις είχε βάλει στο<br />

µάτι… Τόσο, µάλιστα, ώστε µε την “υπεύθυνη” και “κοινωνικά ευαίσθητη” πολιτική του ιδίου και<br />

των “κατάλληλων” κυβερνητικών στελεχών του συνέβαλε στην εξαέρωσή τους… Έτσι τώρα δεν<br />

κινδυνεύουν! Ίσως αυτό να εννοούσε ο άνθρωπος όταν µίλαγε για ανακούφιση στην τσέπη του<br />

κάθε πολίτη – το ξαλάφρωµά της από το περιττό βάρος!<br />

Στην ίδια σύνοδο της Κ.Ε. του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο κ. Σηµίτης, σε µια έξαρση σοσιαλιστικού<br />

οίστρου που θύµιζε Ανδρέα Παπανδρέου, αναφέρθηκε και στο “αδίστακτο κερδοσκοπικό κεφάλαιο”,<br />

που επιδιώκει να απαξιώσει την πολιτική χρησιµοποιώντας τα ΜΜΕ! Βρε το άτιµο! Ιδού η µαρτυρία:<br />

«Αποδείχτηκε ότι την απαξίωση της πολιτικής την επιδιώκει το πιο αδίστακτο τµήµα του<br />

κερδοσκοπικού κεφαλαίου. Αυτό το κοµµάτι του καπιταλιστικού κόσµου, σε συνδυασµό µε τους<br />

νεοφιλελεύθερους λάτρεις της ανεξέλεγκτης κυριαρχίας της αγοράς εδώ και δέκα χρόνια επιτίθενται<br />

73

εναντίον της πολιτικής. Επιτίθενται κατ’ ουσία εναντίον της ίδιας της δηµοκρατίας και της έννοιας της<br />

λαϊκής κυριαρχίας. Χτυπούν τους πολιτικούς, αλλά στην πραγµατικότητα αποσκοπούν σε έναν πολιτικά<br />

ουδέτερο και κοινωνικά αδρανή λαό.<br />

Θέλουν τον λαό µόνον καταναλωτή προϊόντων και όχι δηµιουργό της ίδιας του της ζωής.<br />

Αυτή η επιδίωξη απαξίωσης της πολιτικής δεν θα γινόταν δυνατή χωρίς τον σηµερινό ρόλο των<br />

ηλεκτρονικών - κυρίως - µέσων µαζικής ενηµέρωσης. Τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης έχουν τον<br />

κύριο ιδεολογικό ρόλο της απαξίωσης της πολιτικής. Η “ατζέντα” των Μέσων Ενηµέρωσης<br />

υποβαθµίζει το καίριο και αναβαθµίζει το ευτελές, υπονοµεύοντας έτσι τις προτεραιότητες της<br />

πολιτικής. Το ζούµε καθηµερινά στη χώρα µας. Η πολιτική παίρνει διαστάσεις θεάτρου.(…)»<br />

Ξαναδιαβάστε παρακαλώ αυτό το κοµµάτι προσεκτικά, διότι περιέχει πολλές αλήθειες. Είναι<br />

αυτό που λέει: «Γλώσσα λανθάνουσα λέγει την αλήθεια».<br />

Ώστε, λοιπόν, κατά τον κ. Σηµίτη, η πολιτική παίρνει διαστάσεις θεάτρου! Μόνο που το έργο<br />

που παίζεται στο θέατρο της πολιτικής από τους πολιτικούς θιάσους (κόµµατα) δεν µπορεί να<br />

χαρακτηριστεί εύκολα ως προς το είδος του. Είναι και τραγωδία και κωµωδία και φάρσα. Μια<br />

“φάρσα” όµως που πονάει, που πληγώνει, που έχει πολλά αθώα θύµατα… Μια εγκληµατική φάρσα!<br />

Όσο για το ρόλο που παίζουν ή δεν παίζουν τα ΜΜΕ στην απαξίωση της πολιτικής, θ’ αφήσω<br />

τα ίδια να σχολιάσουν τις απόψεις του κ. Σηµίτη. Εκείνο, όµως, στο οποίο θέλω να επιστήσω την<br />

προσοχή του αναγνώστη είναι η αναφορά του στο αδίστακτο τµήµα του κερδοσκοπικού κεφαλαίου.<br />

∆ιότι σε αυτό το κοµµάτι του καπιταλιστικού κόσµου ο κ. Σηµίτης έριξε βορά τους νεόκοπους<br />

µικροεπενδυτές µε την παραπλανητική και επίµονη προπαγάνδα του υπέρ του Χρηµατιστηρίου. Είναι<br />

αυτό το αδίστακτο τµήµα του κερδοσκοπικού κεφαλαίου που λυµαίνεται τη Σοφοκλέους και µε<br />

σκοτεινά παιχνίδια υπεξαιρεί τις οικονοµίες των µικροεπενδυτών. Για χατίρι αυτού του κοµµατιού του<br />

καπιταλιστικού κόσµου θυσίασε ο κ. Σηµίτης τους Έλληνες επενδυτές! Και δεν ακούσαµε ούτε µία<br />

συγνώµη εκ µέρους του…<br />

Πάντως ευχαριστώ πολύ τον κ. Σηµίτη που ο ίδιος δεν είναι σαν εκείνο “το πιο αδίστακτο<br />

τµήµα του κερδοσκοπικού κεφαλαίου”, που θέλει “έναν πολιτικά ουδέτερο και κοινωνικά αδρανή<br />

λαό”. ∆εν είναι σαν αυτούς που “θέλουν τον λαό µόνον καταναλωτή προϊόντων και όχι δηµιουργό<br />

της ίδιας του της ζωής”. Έτσι µου έλυσε τα χέρια να γράψω αυτό το βιβλίο για να καταγγείλω όσα<br />

καταγγέλλω. ∆ιότι απλούστατα, δεν θέλω να κάνω το χατίρι του αδίστακτου κερδοσκοπικού<br />

κεφαλαίου, του κοµµατιού του καπιταλιστικού κόσµου που µε θέλει απλά καταναλωτή κι όχι<br />

δηµιουργό της ίδιας µου της ζωής! Πάντα πίστευα πως ο κ. Σηµίτης είναι βαθιά δηµοκρατικός άνδρας<br />

που σέβεται το δικαίωµα της ελεύθερης έκφρασης του πολίτη. Άσχετα, τώρα, αν κάποιοι δειλοί και<br />

παραπληροφορηµένοι τον φοβούνται...<br />

− Στρατευµένοι στη διαφήµιση του Χρηµατιστηρίου ήταν επίσης και ο τότε οικονοµικός<br />

σύµβουλος του Πρωθυπουργού, κ. Τάσος Γιαννίτσης, καθώς και στελέχη του Υπουργείου Εθνικής<br />

Οικονοµίας. Σύµφωνα µε άρθρο του κ. Σεραφείµ Πολίτη στα ΝΕΑ (22/05/1999), ο κ. Τάσος<br />

Γιαννίτσης είχε εκφράσει την αισιοδοξία του για την προοπτική του ΧΑΑ, τονίζοντας: «Με την<br />

οικονοµική πολιτική που εφαρµόζουµε βοηθάµε την οικονοµία να πάει µπροστά. Αυτή είναι και η<br />

δυναµική του χρηµατιστηρίου».<br />

Παραθέτω αποσπάσµατα από το άρθρο αυτό, που αποδεικνύουν ότι η προπαγάνδα υπέρ του<br />

Χρηµατιστηρίου ήταν µια συλλογική και καλά οργανωµένη προσπάθεια της κυβέρνησης του κ.<br />

Σηµίτη:<br />

«Χαρακτηριστική είναι η άποψη που εκφράζει στην “ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ” για το Χρηµατιστήριο ο<br />

κ. Γιαννίτσης ο οποίος, αν και σηµειώνει ότι η ανάπτυξή του δεν είναι αυτοσκοπός αλλά αποτέλεσµα της<br />

γενικότερης οικονοµικής πολιτικής που εφαρµόσθηκε τα τελευταία χρόνια για τη σύγκλιση, τονίζει ότι:<br />

“Το Χρηµατιστήριο είναι παιδί αυτής της κυβέρνησης”.<br />

Εξίσου ενδεικτική για τους στόχους της πολιτικής της κυβέρνησης είναι η συνέχεια της δήλωσης<br />

του κ. Γιαννίτση στην οποία τονίζει ότι: “Η πολιτική κοιτάζει µπροστά και δηµιουργεί καλύτερους όρους<br />

και προϋποθέσεις ανάπτυξης όχι µόνο στην οικονοµία γενικά αλλά και στο Χρηµατιστήριο και τους<br />

άλλους τοµείς”...» 61<br />

Στο ίδιο άρθρο διαβάζουµε ότι στέλεχος του οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης έλεγε<br />

ότι «στις αποφάσεις λαµβάνεται πλέον σοβαρά υπόψη και η παράµετρος του Χρηµατιστηρίου»...<br />

74

Να, λοιπόν, και η οµολογία στελέχους του οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης του κ.<br />

Σηµίτη για το “φόνο”! Το Χρηµατιστήριο, ο τάχα “ανεξάρτητος” αυτός “θεσµός”, ήταν στο κέντρο<br />

της πολιτικής του κ. Σηµίτη! Αργότερα βέβαια, όταν άρχισε η κατρακύλα, θα µας έλεγε ότι οι<br />

πολιτικοί δεν πρέπει να το πιάνουν ούτε στο στόµα τους…<br />

− Στη συνέχεια θα παραθέσω αποσπάσµατα από την άκρως αποκαλυπτική Συνέντευξη Τύπου<br />

του κ. Κώστα Λαλιώτη που δόθηκε στις 8 Ιουνίου 1999, µόλις 5 µέρες πριν από τις Ευρωεκλογές. Η<br />

απροκάλυπτη χρήση του Χρηµατιστηρίου ως προεκλογικού υπερόπλου είναι προφανέστατη όσο και<br />

προκλητικότατη. Και βέβαια ο κ. Κώστας Λαλιώτης δεν είναι τυχαίο πρόσωπο. Είναι ίσως το πιο<br />

προβεβληµένο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, ο σκληρός πυρήνας του κόµµατος, σήµερα ο γ. γραµµατέας της<br />

Κεντρικής Επιτροπής του Κινήµατος, και υπήρξε το βαρύ πυροβολικό σε όλες τις προεκλογικές<br />

καµπάνιες του κ. Σηµίτη. Άρα οι απόψεις του αντανακλούσαν τις απόψεις του ίδιου του κ. Σηµίτη.<br />

Αξίζει τον κόπο να τις µελετήσουµε προσεκτικά.<br />

Κ. ΛΑΛΙΩΤΗΣ: «Μένουν πέντε ηµέρες από την ηµέρα των εκλογών. Το ΠΑΣΟΚ όπως σας<br />

έχω πει έχει κλιµακώσει και κορυφώνει µέρα µε την µέρα τον πολιτικό και τον επικοινωνιακό του<br />

σχεδιασµό µε αιχµή, µέσα από τα µέσα ενηµέρωσης και επικοινωνίας, την ανάδειξη του δηµιουργικού<br />

µας έργου, την ανάδειξη των προτάσεών µας, των θετικών προτάσεων και των προτεραιοτήτων για το<br />

παρόν και το µέλλον της Ελλάδας.(…)<br />

Το δεύτερο σχόλιο αφορά το χρηµατιστήριο. Όλοι αναγνωρίζουν και όλοι αποδέχονται, ότι το<br />

χρηµατιστήριο αποτελεί έναν θεσµό για την ελληνική οικονοµία και για τις ελληνικές επιχειρήσεις.<br />

Ταυτόχρονα όµως αποτελεί και ένα σηµείο κοινωνικής αναφοράς γιατί εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες<br />

έχουν επενδύσει και επενδύουν στο χρηµατιστήριο.<br />

Ένα εκατοµµύριο Έλληνες περίπου επενδύουν σε µετοχές, γι’ αυτό γνωρίζουν πολύ καλά την<br />

αλήθεια για την σχέση του χρηµατιστηρίου µε την ανάπτυξη της χώρας, µε την χρηµατοδότηση και την<br />

ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, µε την ενίσχυση το κύκλου της απασχόλησης.<br />

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ µετά το 1993 µετέτρεψε το χρηµατιστήριο από περιθωριακό<br />

οικονοµικό θεσµό σε µοχλό της οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας. Ο ρυθµοί ανάπτυξης της χώρας, οι<br />

θετικές εξελίξεις όπως και οι θετικές εξελίξεις σε όλα τα µέτωπα και τα κρίσιµα οικονοµικά µεγέθη, π.χ.<br />

η δραστική µείωση του πληθωρισµού, η µείωση των επιτοκίων, η αισθητή µείωση των ελλειµµάτων, οι<br />

θετικοί ρυθµοί ανάπτυξης, η ένταξη της δραχµής στο µηχανισµό συναλλαγµατικών ισοτιµιών, η<br />

συντεταγµένη πορεία και η προοπτική ένταξης της Ελλάδας στην Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση,<br />

έχουν δηµιουργήσει στέρεα θεµέλια για την εθνική οικονοµία.<br />

Αυτή αναµφισβήτητα η επιτυχής πορεία που αναγνωρίζεται απ’ όλους, αυτή η θετική εξέλιξη της<br />

ελληνικής οικονοµίας, έχει την αντανάκλασή της και στην πορεία του χρηµατιστηρίου. Η υγιής πορεία<br />

της οικονοµίας, επέτρεψε στο χρηµατιστήριο να αποκτήσει την θέση που έχει και σε άλλες προηγµένες<br />

χώρες.<br />

Η ανάπτυξη του χρηµατιστηρίου από την πλευρά του, λειτούργησε υποστηρικτικά στον<br />

δυναµισµό και στις παραγωγικές επενδύσεις των επιχειρήσεων. Λειτούργησε θετικά για την επέκταση,<br />

για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την ισχυροποίηση της οικονοµίας συνολικότερα.<br />

Βιοµηχανικές, εµπορικές, τεχνικές, τραπεζικές και άλλες εταιρείες, απέκτησαν σηµαντικές νέες<br />

δυνατότητες πρόσβασης σε κεφάλαια, ενώ για τους επενδυτές δηµιουργήθηκαν νέες ευκαιρίες<br />

τοποθέτησης των αποταµιεύσεών τους µε υψηλή απόδοση.»<br />

Ας σταµατήσουµε για λίγο σ’ αυτές τις επισηµάνσεις. Όπως είδατε, κάθε φράση του κ.<br />

Λαλιώτη εµπεριέχει άµεση ή έµµεση διαφήµιση του Χρηµατιστηρίου, που ήταν δηµιούργηµα του<br />

ΠΑΣΟΚ και αντανακλούσε την θετική εξέλιξη της ελληνικής οικονοµίας! Ο κ. Λαλιώτης<br />

αναφέρθηκε στους περίπου ένα εκατοµµύριο Έλληνες που επενδύουν σε µετοχές, οι οποίοι, φυσικά,<br />

ήταν και ο στόχος της προεκλογικής καµπάνιας του ΠΑΣΟΚ. Κόµπασε, µάλιστα, διότι για τους<br />

επενδυτές αυτούς δηµιουργήθηκαν νέες ευκαιρίες τοποθέτησης των αποταµιεύσεών τους µε υψηλή<br />

απόδοση!<br />

Ω της επικίνδυνης παραπληροφόρησης! Για µια ακόµη φορά το Χρηµατιστήριο<br />

παρουσιάζεται ως ευκαιρία για τοποθέτηση αποταµιεύσεων µε υψηλή απόδοση! Κάτι σαν τράπεζα,<br />

δηλαδή, όπου όλοι, βρέξει-χιονίσει, απολαµβάνουν υψηλότερη απόδοση στις καταθέσεις τους!<br />

Τσιµουδιά για τους πολλούς που αναπόφευκτα θα χάσουν το κοµπόδεµά τους, αφού θα τους το<br />

αρπάξουν οι ολίγοι που θα “κερδίσουν”. Τσιµουδιά για το ρίσκο που αναλαµβάνουν όσοι περνάνε το<br />

75

κατώφλι της Σοφοκλέους λόγω του άγριου τζόγου που παίζεται στο µαγαζί. Και βέβαια, δεδοµένου<br />

ότι οι περισσότεροι επενδυτές του ΧΑΑ την εποχή εκείνοι ήταν πρωτάρηδες, και δεδοµένου επίσης<br />

ότι τους προηγούµενους µήνες η Σοφοκλέους είχε παραδόξως συνεχίσει απτόητη την ανοδική της<br />

πορεία παρά το φιάσκο Οτζαλάν και τον πόλεµο του ΝΑΤΟ εναντίον της Σερβίας, τα λόγια του κ.<br />

Λαλιώτη έγιναν πιστευτά. Ποιος στραβός δε θέλει το φως του; Ποιος φτωχός δε θέλει να δει άσπρη<br />

µέρα;<br />

Αλλά ο κ. Λαλιώτης, αποκαλύπτοντας ακόµη περισσότερο τους στόχους της υπέρ του<br />

Χρηµατιστηρίου προπαγάνδας του, είχε πει κι άλλα βαρυσήµαντα στη συνέντευξη αυτή:<br />

«Μπορούν να γίνουν και ορισµένες συγκρίσεις.<br />

Οι συγκρίσεις ανάµεσα σε δύο περιόδους, δηλαδή την περίοδο 1990 µε 1993 και 1994 µε 1999.<br />

Μπορούν να γίνουν συγκρίσεις ανάµεσα σε δύο προγράµµατα σταθερότητας και ανάπτυξης, το<br />

πρόγραµµα του ΠΑΣΟΚ από το ’94 µέχρι το ’99 και το πρόγραµµα της Νέας ∆ηµοκρατίας για την<br />

περίοδο ’90-’93, που ήταν ένα πρόγραµµα αποτυχίας και χρεοκοπίας.<br />

Μπορούν να γίνουν συγκρίσεις ανάµεσα στις κυβερνήσεις της Νέας ∆ηµοκρατίας και του<br />

ΠΑΣΟΚ. Μπορούν να γίνουν συγκρίσεις ανάµεσα στους ηγέτες, στους Πρωθυπουργούς και τα στελέχη<br />

των δύο κοµµάτων. Οι συγκρίσεις αυτές είναι συντριπτικές. Παραθέτω ορισµένα στοιχεία.<br />

Πρώτον. Το 1993 µε την Νέα ∆ηµοκρατία ο δείκτης του χρηµατιστηρίου ήταν περίπου στις 950<br />

µονάδες. Το 1999 µετά από µια θετική εξέλιξη χρόνο µε το χρόνο, ο δείκτης του χρηµατιστηρίου είναι<br />

περίπου στις 4.000 µονάδες.<br />

∆εύτερον. Ο όγκος των συναλλαγών σε ετήσια βάση στο χρηµατιστήριο αυξήθηκε από τα 646<br />

περίπου δισεκατοµµύρια που ήταν το 1993 σταδιακά χρόνο µε το χρόνο, για να φτάσει το 1998 σε 14<br />

τρισεκατοµµύρια 212 δισεκατοµµύρια.<br />

Τρίτον. Εισήλθαν για την περίοδο 1994 µε 1999 122 νέες εταιρείες στο χρηµατιστήριο.<br />

Τέταρτον. Αντλήθηκαν κατά την περίοδο 1994 µε 1999 ποσά ύψους 1 τρισ. 835<br />

δισεκατοµµυρίων, τα οποία χρησιµοποιήθηκαν για επενδύσεις, για την ενίσχυση του εκσυγχρονισµού και<br />

την ανταγωνιστικότητα και για την επέκταση των επιχειρήσεων, που µε την σειρά τους κατοχυρώνουν<br />

έναν κύκλο απασχόλησης τόσο µε την διατήρηση των υπαρχόντων θέσεων εργασίας, όσο και µε την<br />

δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας.»<br />

Έχετε τώρα καµία αµφιβολία για το ποιος ήταν ο εµπνευστής της διαβόητης προεκλογικής<br />

αφίσας του ΠΑΣΟΚ που διαφήµιζε τις 4.000 µονάδες του χρηµατιστηριακού δείκτη; Όσο για την<br />

επέκταση των επιχειρήσεων, την ανταγωνιστικότητά τους και τις νέες θέσεις εργασίας που τάχα θα<br />

δηµιουργούσαν µε τον πακτωλό κεφαλαίων που άντλησαν από τις τσέπες του Έλληνα πολίτη, εδώ<br />

γελάνε, ή µάλλον, κλαίνε και οδύρονται…<br />

Όµως ο κ. Λαλιώτης δεν σταµάτησε εδώ. Προχώρησε και σε εκβιαστικά διλήµµατα. Έτσι και<br />

έβγαινε πρώτη η Νέα ∆ηµοκρατία, οι µετοχές θα κατέρρεαν! Κι ας επρόκειτο µόνο για<br />

Ευρωεκλογές… Απολαύστε τον:<br />

«Σήµερα ένα εκατοµµύριο επενδυτές, όπως και όλοι οι Έλληνες, ξέρουν ότι οι µετοχές έχουν<br />

αξία, γι’ αυτό δεν θέλουν πειράµατα και παιχνίδια. Θέλουν σταθερό πλαίσιο αναφοράς, µε συνέχεια, µε<br />

συνέπεια, µε διασφαλίσεις.<br />

Τα διλήµµατα είναι υπαρκτά για όλους τους Έλληνες. Είναι υπαρκτά και για τους επενδυτές, το<br />

1 εκατ. των επενδυτών. Γι’ αυτό η συντριπτική πλειοψηφία των επενδυτών, όπως και η µεγάλη<br />

πλειοψηφία των Ελλήνων, απαντά µε αρνήσεις και καταφάσεις. Γιατί όλοι γνωρίζουν σ’ αυτές τις<br />

εκλογές τι διακυβεύεται.<br />

Οι αρνήσεις των επενδυτών, όπως και οι αρνήσεις των πολιτών, συνοψίζονται και<br />

σηµατοδοτούνται µε τη λέξη “ΟΧΙ”. Οι καταφάσεις, οι θετικές στάσεις, οι θετικές επιλογές των<br />

πολιτικών όπως και των επενδυτών, σηµατοδοτούνται µε µία λέξη, τη λέξη “ΝΑΙ”.<br />

Η συντριπτική πλειοψηφία του 1 εκατ. των επενδυτών, όπως και η µεγάλη πλειοψηφία των<br />

Ελλήνων, λέει “ΟΧΙ στην αστάθεια” λέει “ΟΧΙ στα πειράµατα και στις περιπέτειες”. Λέει “ΝΑΙ στη<br />

σταθερότητα, στην ασφάλεια, στην ανάπτυξη”.<br />

Όλοι αυτοί σκέφτονται, συγκρίνουν, αποφασίζουν και ψηφίζουν στις 13 Ιουνίου. Εµείς είµαστε<br />

και αισιόδοξοι και σίγουροι ότι η µεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών, αξιολογεί θετικά και το<br />

έργο του ΠΑΣΟΚ, αλλά και τις προτεραιότητες και τις θετικές προτάσεις του ΠΑΣΟΚ για το παρόν και<br />

το µέλλον της Ελλάδας.<br />

76

Επίσης είµαστε σίγουροι και αισιόδοξοι, ότι και η συντριπτική πλειοψηφία των επενδυτών,<br />

ξέρουν ότι µόνο το ΠΑΣΟΚ ήταν και είναι εγγύηση όλα αυτά τα χρόνια, τόσο για τα κεκτηµένα τους, όσο<br />

και για τις προσδοκίες τους.»<br />

“Εγγύηση”, λοιπόν, ήταν το ΠΑΣΟΚ για τις προσδοκίες µας! Ποια εγγύηση; Πού ήταν η<br />

εγγύηση όταν οι µετοχές εξαερώθηκαν; Στις 1.477,91 µονάδες έκλεισε ο Γ.∆. του ΧΑΑ. στις<br />

12/03/2003! Αντί για τις υψηλές χρηµατιστηριακές αποδόσεις που µας υποσχέθηκαν, µας πήραν και<br />

το κεφάλαιό µας, τον ιδρώτα µιας ζωής! Τώρα η αγορά στενάζει, ενώ οι Έλληνες προσπαθούν να<br />

επιβιώσουν µε δανεικά..<br />

Αλλά ποιος νοιάζεται γι’ αυτούς; “Ας πρόσεχαν”, θα πει ο κ. Σηµίτης µε κυνισµό και<br />

αναλγησία, αφού στις ∆ηµοκρατίες, όπως η δική µας, τα αδικήµατα των πολιτικών µένουν συνήθως<br />

ατιµώρητα. Βλέπετε, δεν επιτρέπεται να ποινικοποιούµε την πολιτική ζωή!<br />

− Ο ουτοπισµός του κ. Σηµίτη σχετικά µε τις δυνατότητες που του παρείχε το Χρηµατιστήριο<br />

για άσκηση κοινωνικής πολιτικής αποτυπώνεται περίτρανα στις δηλώσεις που είχε κάνει µετά τη<br />

συνεδρίαση της Κυβερνητικής Επιτροπής µε θέµα “Κατευθύνσεις της Οικονοµικής Πολιτικής”, στις<br />

2 Σεπτεµβρίου του 1999. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα που φανερώνουν, αν µη τι άλλο,<br />

την επιπολαιότητα του άνδρα:<br />

«Η οικονοµική πορεία της χώρας το 1999, παρά την κρίση στο Κοσσυφοπέδιο, σφραγίσθηκε<br />

µέχρι σήµερα από τη σταθερά υψηλή πορεία του ρυθµού ανάπτυξης.(…)<br />

Γι’ αυτό σήµερα στην Κυβερνητική Επιτροπή αποφασίσαµε µια σειρά από µέτρα µε κριτήριο την<br />

κοινωνική δικαιοσύνη και πάντα βέβαια την προσήλωση προς τον κεντρικό στόχο µας, δηλαδή την<br />

επίτευξη των προϋποθέσεων εκείνων για να µπορέσει η Ελλάδα να ενταχθεί ισότιµα στις διαδικασίες της<br />

Ε.Ε.(…)<br />

Η συνολική δαπάνη όλων των µέτρων (πρώτου, δευτέρου και τρίτου κεφαλαίου) προσεγγίζει σε<br />

ετήσια βάση τα 470 δισ. δρχ. Είναι ένα πάρα πολύ σηµαντικό πακέτο. Είναι πακέτο που όπως είπα και<br />

πριν και επαναλαµβάνω έχει κριτήριο την κοινωνική δικαιοσύνη και την ενίσχυση των εργαζοµένων.<br />

Είπα στην αρχή ότι υπάρχει ένα περίσσευµα ή προέκυψε από τη δική µας πολιτική η δυνατότητα<br />

µιας πολιτικής µε µεγαλύτερη ευχέρεια. Αλλά οι δυνατότητες που προέκυψαν δεν καλύπτουν, βέβαια, το<br />

ποσό των 470 δισ. δρχ. Και γι’ αυτό, για να διαφυλαχθεί η δηµοσιονοµική και νοµισµατική<br />

σταθερότητα, αλλά και για να ενισχυθεί η δικαιότερη διανοµή του εισοδήµατος, η κυβέρνηση αποφάσισε<br />

την αύξηση του φόρου συναλλαγών στο Χρηµατιστήριο από 3 ο /οο που είναι σήµερα σε 6 ο /οο (από 3 τοις<br />

χιλίοις σε 6 τοις χιλίοις). Αυτό είναι µια πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης.(…) Γι’ αυτό πιστεύουµε ότι<br />

αυτή η φορολογική ρύθµιση είναι µια ρύθµιση, η οποία επιβάλλεται για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης<br />

και βεβαίως για να µπορέσουµε να υλοποιήσουµε αυτό το πακέτο, το οποίο έχει ως στόχο µια σηµαντική<br />

ανακατανοµή του εισοδήµατος. 470 δισ. δρχ. δίνονται στην κατεύθυνση εκείνων, οι οποίοι δουλεύουν<br />

και έχουν ανάγκη. Η τελική επιβάρυνση του προϋπολογισµού, λόγω αυτής της ρύθµισης, υπολογίζεται<br />

σε 270 δισ. δρχ. (…)<br />

∆ΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, µήπως όλα αυτά που εξαγγείλατε έχουν ουσιαστικά<br />

προεκλογικό χαρακτήρα;<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: Το τέλος της θητείας αυτής της κυβέρνησης είναι το Σεπτέµβριο του<br />

2000. Είµαστε ένα χρόνο πριν.<br />

Σας ευχαριστώ πολύ.»<br />

∆υστυχώς για την Ελλάδα, όπως απέδειξε η θλιβερή πραγµατικότητα, η προσδοκία για έσοδα<br />

από το ΧΑΑ της τάξεως των 200 δισ. δραχµών ήταν µια ακόµη χίµαιρα… Είναι και για να γελάει<br />

κανείς. Ο κ. Σηµίτης και το οικονοµικό του επιτελείο πετούσαν στα σύννεφα. Αναρωτιέµαι, όµως,<br />

από τι υλικό είναι φτιαγµένοι κάποιοι πολιτικοί; Να γίνονται ρεζίλι πέφτοντας έξω παταγωδώς στις<br />

προβλέψεις και στους σχεδιασµούς τους και να µην ιδρώνει το αυτί τους, να µην κοκκινίζουν, να µην<br />

τρέχουν να κρυφτούν από προσώπου γης, αλλά να επιµένουν να γαντζωθούν στην καρέκλα! Και µετά<br />

σου λέει ότι το φιλότιµο είναι λέξη που υπάρχει µόνο στην ελληνική γλώσσα…<br />

− Κατά την οµιλία του στο επίσηµο δείπνο της ∆ιεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, 4<br />

Σεπτεµβρίου 1999, ο κ. Σηµίτης αναφέρθηκε για άλλη µια φορά στη σύνδεση του Χρηµατιστηρίου µε<br />

τις κοινωνικές παροχές. Είπε µεταξύ άλλων:<br />

77

«Για λόγους κοινωνικής ισορροπίας, κρίθηκε σκόπιµο να αυξηθεί ο φόρος συναλλαγών στο<br />

χρηµατιστήριο από το 3 στο 6 τοις χιλίοις. Έτσι θα διαφυλαχτεί επιπλέον και η δηµοσιονοµική και<br />

νοµισµατική σταθερότητα.<br />

Τα µέτρα αυτά έχουν κατ’ εξοχήν αναδιανεµητικό χαρακτήρα, ενώ δεν επηρεάζουν κατ’<br />

ελάχιστο τους στόχους της σύγκλισης και της σταθεροποίησης. Πολλοί τα χαρακτήρισαν ως “πακέτο<br />

Σηµίτη” ή “αναπτυξιακό µέρισµα”.<br />

Πίσω από ρητορικά σχήµατα, η πραγµατικότητα είναι απλή. Πρόκειται για ένα σύνολο µέτρων,<br />

που µε κοινωνική ευαισθησία, ρεαλισµό και ανατοποθέτηση προτεραιοτήτων, ανταποδίδει και<br />

εξασφαλίζει στον ελληνικό λαό αγαθά και αξίες που η πολιτική µας διασφάλισε προς όφελος των<br />

ασθενέστερων τάξεων.»<br />

Να λοιπόν που, ούτε λίγο ούτε πολύ, ο κ. Σηµίτης είχε ανακαλύψει τον τετραγωνισµό του<br />

κύκλου! Και γι’ αυτή του την ανακάλυψη, κορυφαίος τραπεζίτης σχολίασε: «Ο κ. Κ. Σηµίτης είναι ο<br />

πρώτος πρωθυπουργός της µεταπολίτευσης ο οποίος έλυσε τον γόρδιο δεσµό της οικονοµικής πολιτικής<br />

που κρατούσε δέσµιες όλες τις προηγούµενες κυβερνήσεις. Πέτυχε να εξαγγείλει ένα τολµηρό πακέτο<br />

παροχών προς τις ασθενέστερες οικονοµικά τάξεις χωρίς να επιβαρύνει ή να ανακόψει την ανάπτυξη<br />

και κυρίως χωρίς να αποδυναµώσει τη σκληρή προσπάθεια για ένταξη στην ΟΝΕ». 154 Για φαντάσου!<br />

Παγκόσµια πατέντα δηλαδή! Απορώ πως δεν του έδωσαν το βραβείο Νόµπελ στα Οικονοµικά!<br />

Στη Συνέντευξη Τύπου την εποµένη, 05/09/1999, ο κ. Σηµίτης δέχτηκε κάποιες σκληρές<br />

ερωτήσεις πάνω στο θέµα. Ευτυχώς που οι δηµοσιογράφοι διαθέτουν κοινό νου… Απολαύστε τις<br />

επίµαχες ερωταποκρίσεις:<br />

κ. ΠΑΝΑΓΟΣ: «Είναι η πρώτη φορά που το Χρηµατιστήριο ανάγεται σε έναν µάλλον από τους<br />

πιο βασικούς, τον βασικότερο πυλώνα της προσπάθειας της δηµοσιονοµικής εξυγίανσης. Λέγεται ότι ο<br />

διπλασιασµός του φόρου στο Χρηµατιστήριο αναµένεται να αποφέρει στο δηµόσιο έσοδα της τάξεως των<br />

300 δισεκατοµµυρίων δραχµών τον επόµενο χρόνο και είναι τα µόνα νέα έσοδα που προστίθενται στον<br />

κρατικό προϋπολογισµό.<br />

∆εν έχετε το φόβο, ότι µια τέτοια προσπάθεια εµπεριέχει πάρα πολύ σοβαρούς κινδύνους µε την<br />

έννοια, ότι η πορεία του Χρηµατιστηρίου δεν µπορεί να προεξοφληθεί µε κανέναν τρόπο; Και από την<br />

άλλη πλευρά έχω και την εντύπωση, ότι αυτή η πλειοδοσία και η συνεχής αύξηση των υπεραξιών του<br />

Χρηµατιστηρίου δηµιουργεί και µία κοινωνική φθορά για την οποία δεν είχε γίνει ποτέ κανένας λόγος.»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Πρώτο σηµείο και θέλω να πω µε ένταση την διαφωνία µου στην διαπίστωσή<br />

σας, ότι το Χρηµατιστήριο ανάγεται σε πυλώνα της δηµοσιονοµικής πολιτικής. Εκείνο το οποίο έχουµε<br />

εδώ και καιρό πει και κάνουµε, είναι - και το έχουµε πει σε µία απλή µορφή - οι έχοντες και κατέχοντες<br />

πρέπει να συνεισφέρουν. Και συνεισφέρουν ανάλογα βέβαια µε τις περιστάσεις.<br />

Εκεί είναι αυτή τη στιγµή τα µεγάλα κέρδη και εκείνοι οι οποίοι έχουν τα µεγάλα κέρδη πρέπει<br />

να δώσουν σ’ εκείνους οι οποίοι δεν έχουν τα κέρδη. ∆εν είναι ότι διαλέξαµε το Χρηµατιστήριο έτσι στα<br />

τυχαία. Οι επιλογές µας και σ’ αυτή την περίπτωση, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις εκφράζουν µία<br />

κοινωνική άποψη, εκφράζουν µία κοινωνική πολιτική.(…)<br />

Η πολιτική µας είναι αποτέλεσµα συγκεκριµένης φιλοσοφίας. Και η πολιτική µας αυτή βασίζεται<br />

στους υπολογισµούς τους οποίους έχουµε κάνει και πιστεύω τεκµηριώνονται από τις εξελίξεις. Ο τζίρος<br />

του Χρηµατιστηρίου θα είναι υψηλός και θα αποδώσει αυτά τα οποία έχουµε σχεδιάσει, τα οποία έχουµε<br />

προβλέψει σε 200 δισεκατοµµύρια δραχµές και όχι 300 δισεκατοµµύρια δραχµές όπως αναφέρατε.»<br />

(…)<br />

κ. ΠΑΡΗΣ: «Κύριε Πρόεδρε, έχω δυο ερωτήσεις. Είπατε ότι το Χρηµατιστήριο των Αθηνών<br />

δεν είναι πυλώνας της οικονοµικής σας πολιτικής, αλλά από την άλλη πλευρά τα µόνα έσοδα τα οποία<br />

αντισταθµίζουν το πακέτο των παροχών το οποίο κάνετε, προσφέρετε, είναι από το Χρηµατιστήριο.<br />

Κάνατε µια παρατήρηση στην οποία είπατε ότι ο τζίρος θα είναι µεγάλος. Θα ήθελα να ρωτήσω σ’ ένα<br />

ορίζοντα ενός χρόνου πώς µπορείτε να το προβλέπετε αυτό; Πώς ξέρετε ότι ο τζίρος θα είναι µεγάλος<br />

µέσα στο επόµενο χρόνο;<br />

Και το δεύτερο ερώτηµα αφορά τις πιθανές εκλογές τον Μάρτιο. Είπατε ότι δεν θέλετε εκλογές.<br />

Το πολιτικό σας αισθητήριο τι λέει, θα υπάρξουν εκλογές το Μάρτιο ή όχι;»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Όσον αφορά το πρώτο ερώτηµα. Υπάρχουν πολλοί οι οποίοι σχεδιάζουν την<br />

οικονοµική πολιτική της Κυβέρνησης, οι οποίοι παρακολουθούν τις εξελίξεις στην οικονοµία και µπορεί<br />

να έχουν πιστεύω µια βάσιµη γνώµη για µελλοντικές εξελίξεις. Η γνώµη τους είναι ότι ο τζίρος του<br />

Χρηµατιστηρίου θα είναι τέτοιος, ώστε ο στόχος ο οποίος έχει τεθεί δηµοσιονοµικά θα επιτευχθεί.<br />

78

Εµείς είµαστε έτοιµοι για εκλογές όποτε κι αν γίνουν. Επαναλαµβάνω ότι οι εκλογές, µε αφορµή<br />

την εκλογή του Προέδρου της ∆ηµοκρατίας, είναι αντίθετες προς το πνεύµα του Συντάγµατος και στη<br />

συγκεκριµένη στιγµή, λόγω των οικονοµικών και πολιτικών εξελίξεων, δεν εξυπηρετούν το συµφέρον<br />

της χώρας.»<br />

Θαυµάστε παρακαλώ την “υπευθυνότητα” του άνδρα! Θα επαναλάβω τη µνηµειώδη δήλωση:<br />

«Υπάρχουν πολλοί οι οποίοι σχεδιάζουν την οικονοµική πολιτική της Κυβέρνησης, οι οποίοι<br />

παρακολουθούν τις εξελίξεις στην οικονοµία και µπορεί να έχουν πιστεύω µια βάσιµη γνώµη για<br />

µελλοντικές εξελίξεις. Η γνώµη τους είναι ότι ο τζίρος του Χρηµατιστηρίου θα είναι τέτοιος, ώστε<br />

ο στόχος ο οποίος έχει τεθεί δηµοσιονοµικά θα επιτευχθεί.»<br />

∆υστυχώς, όπως απέδειξαν οι θλιβερές εξελίξεις στο Χρηµατιστήριο, εκείνοι που σχεδίαζαν<br />

την οικονοµική πολιτική του κ. Σηµίτη δεν ήξεραν τι τους γίνεται. Προχωρούσαν µε γνώµη κι όχι µε<br />

γνώση. Μ’ άλλα λόγια, στο “έπος του Χρηµατιστηρίου”, τυφλoί οδηγούσαν τυφλούς και ήταν<br />

επόµενο όλοι µαζί να πέσουµε στο γκρεµό!<br />

Θαυµάστε τώρα και την “αξιοπιστία” του άνδρα: «οι εκλογές, µε αφορµή την εκλογή του<br />

Προέδρου της ∆ηµοκρατίας, είναι αντίθετες προς το πνεύµα του Συντάγµατος και στη συγκεκριµένη<br />

στιγµή, λόγω των οικονοµικών και πολιτικών εξελίξεων, δεν εξυπηρετούν το συµφέρον της χώρας.»<br />

Στη συνέχεια είδαµε τον κ. Σηµίτη να προκηρύσσει πρόωρες εκλογές, παρ’ όλη την<br />

επανεκλογή του κ. Στεφανόπουλου από την υπάρχουσα τότε Βουλή και παρ’ όλο που, σύµφωνα µε<br />

τα δικά του λόγια, αυτές δεν εξυπηρετούσαν το συµφέρον της χώρας! Εξυπηρετούσαν όµως το δικό<br />

του προσωπικό και κοµµατικό συµφέρον, κι αυτό, προφανώς, ήταν υπεράνω του εθνικού<br />

συµφέροντος…<br />

− Έχουµε φτάσει αισίως στην αποφράδα ηµέρα της 19 ης Σεπτεµβρίου 1999, οπότε ήχησαν<br />

άγαρµπα οι καραµούζες κορυφαίων οικονοµικών παραγόντων του τόπου και προκάλεσαν την αρχή<br />

της κατρακύλας του ΧΑΑ. Σε αυτό το θέµα θα αναφερθώ εκτενώς στο επόµενο κεφάλαιο. Εδώ όµως<br />

θα παραθέσω σύντοµη αναφορά της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ στον κ. Ρέππα:<br />

«Ο υπουργός Tύπου και κυβερνητικός εκπρόσωπος ∆ηµ. Pέππας, απαντώντας σε ερώτηση για<br />

“νουθεσίες” κρατικών αξιωµατούχων προς επενδυτές, ανέφερε ότι “το Xρηµατιστήριο έχει τη δική του<br />

αυτόνοµη λειτουργία”, αλλά “αυτό δεν σηµαίνει ότι η πολιτεία δεν έχει ενδιαφέρον για τη διασφάλιση<br />

όλων των εγγυήσεων, προκειµένου να έχουµε διαφάνεια και υγιή λειτουργία του Xρηµατιστηρίου”.» 72<br />

Στις 22/09/1999, οµάδα αποτελούµενη από εκπροσώπους 12 επενδυτικών οίκων του<br />

εξωτερικού επισκέφθηκε το γραφείο του κ. Γ. Στουρνάρα, προέδρου του Συµβουλίου Οικονοµικών<br />

Εµπειρογνωµόνων. Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ, υπήρχαν πληροφορίες ότι «Τα στελέχη αυτά<br />

έδειξαν ενδιαφέρον για τις εξελίξεις της οικονοµίας τις οποίες παρουσίασε ο κ. Στουρνάρας αλλά και για<br />

το Χρηµατιστήριο ειδικότερα, το οποίο µία µέρα πριν είχε σηµειώσει “βουτιά”». Όπως γράφτηκε στο<br />

ίδιο άρθρο, «ο κ. Στουρνάρας υποστήριξε ότι σύµφωνα µε οικονοµετρικά στοιχεία, το Χρηµατιστήριο<br />

είναι ίσως λίγο πάνω από το επίπεδο ισορροπίας, αλλά σε καµία περίπτωση δεν µπορεί να θεωρηθεί<br />

φούσκα.»<br />

Είναι χαρακτηριστική και η εισαγωγική πρόταση αυτού του άρθρου της έγκριτης εφηµερίδας:<br />

«Αναθέρµανση του ξένου επενδυτικού ενδιαφέροντος για την ελληνική αγορά διαπιστώνει το υπουργείο<br />

Εθνικής Οικονοµίας, στελέχη του οποίου εκτιµούν ότι θα εκφρασθεί µε τοποθετήσεις στο Χρηµατιστήριο<br />

και σε οµόλογα.» 155<br />

Όταν λοιπόν οι αρµόδιοι µας έλεγαν πως εκπρόσωποι επενδυτικών οίκων του εξωτερικού<br />

εξακολουθούσαν να δείχνουν ενδιαφέρον για τη φούσκα του ΧΑΑ, τι πιθανότητες είχε ο νεόκοπος<br />

µικροεπενδυτής να αξιολογήσει σωστά την κατάσταση και να πάρει τις ενδεδειγµένες αποφάσεις;<br />

Στη βραδινή συνεδρίαση της Εκτελεστικής Γραµµατείας του ΠΑΣΟΚ, στις 22/09/1999 – κι<br />

ενώ την ηµέρα εκείνη ο Γενικός ∆είκτης Τιµών σηµείωσε άνοδο 0,56%, κλείνοντας στις 6.054,76<br />

µονάδες, µε συναλλαγές 466 δισ. δραχµές – ο κ. Σηµίτης παρενέβη απροκάλυπτα στα<br />

χρηµατιστηριακά δρώµενα! Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ την εποµένη:<br />

«Την εκτίµηση ότι η κατάσταση στο Χρηµατιστήριο “θα οµαλοποιηθεί τις επόµενες δύο<br />

ηµέρες”, έως την Παρασκευή, εξέφρασε ο Πρωθυπουργός Κώστας Σηµίτης κατά τη χθεσινοβραδινή<br />

συνεδρίαση της Εκτελεστικής Γραµµατείας του ΠΑΣΟΚ.<br />

Η παρέµβαση του κ. Σηµίτη θεωρείται ότι επιχειρεί να παγιώσει την ηρεµία στο Χρηµατιστήριο<br />

που δέχθηκε πολλές αναταράξεις. Παράλληλα, θεωρείται ως προσπάθεια να απαντήσει στις κριτικές που<br />

79

δέχθηκε η κυβέρνηση ότι δεν προστάτευσε τους επενδυτές, και κυρίως τους µικροµετόχους. Ο<br />

Πρωθυπουργός φέρεται να είπε ακόµη ότι τα όσα συνέβησαν στο Χρηµατιστήριο τη ∆ευτέρα και την<br />

Τρίτη αποτελούν “διόρθωση του συστήµατος” και πρόσθεσε ότι η άποψή του είναι πως “το<br />

Χρηµατιστήριο από εδώ και πέρα θα εισέλθει σε µια φάση σταθεροποίησης”, χωρίς πάντως να<br />

υπεισέλθει σε περισσότερες λεπτοµέρειες.» 156<br />

Είναι προφανές ότι ο Πρωθυπουργός και όλοι αυτοί που τον συµβούλευαν µας<br />

παραπλανούσαν ώστε να µην ξέρουµε τι να κάνουµε. Να µπει κανείς, να βγει ή να µη βγει; Αυτό ήταν<br />

το ερώτηµα στα χείλη των νεόκοπων επενδυτών που δεν είχαν εµπειρία από τα ληστρικά παιχνίδια<br />

της λυκοφωλιάς. Όλοι οι αρµόδιοι την εποχή εκείνη, συνειδητά ή ασυνείδητα, είχαν βαλθεί να µας<br />

τρελάνουν ώστε να υπεξαιρέσουν το βιος µας!<br />

Όταν ο κ. Σηµίτης είδε τη γενική αγανάκτηση των πολιτών για τη βίαιη πτώση του ΧΑΑ που<br />

επέβαλαν οι “φύλακες”, τρόµαξε. Εκλογές γαρ εν όψει! Ανέκρουσε πρύµναν, λοιπόν, και µίλησε για<br />

οµαλοποίηση της κατάστασης έως την Παρασκευή! Είναι ή δεν είναι να βγαίνει κανείς από τα ρούχα<br />

του; Ακούστε! Ο Πρωθυπουργός γνώριζε ακόµη και την ηµέρα που θα άρχιζε η οµαλοποίηση αυτού<br />

του “ανεξάρτητου”, όπως µας είπαν, “θεσµού”!<br />

Όµως, στην ίδια συνεδρίαση, το ίδιο βράδυ, είπε κι άλλα ο κ. Σηµίτης. Μίλησε για την<br />

ανάγκη εκλογικής ετοιµότητας, κι έτσι µας έλυσε τις απορίες για τη σπουδή του να προβλέψει άµεση<br />

οµαλοποίηση του ΧΑΑ. Να τι έγραψε η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ την εποµένη:<br />

«Εκλογική ετοιµότητα συνέστησε ο πρωθυπουργός Κώστας Σηµίτης χθες στη συνεδρίαση της<br />

Εκτελεστικής Γραµµατείας του ΠΑΣΟΚ. Σύµφωνα µε πληροφορίες, είπε ότι είναι πολύ πιθανόν να<br />

γίνουν εκλογές το Μάρτιο επειδή “τα κόµµατα της αντιπολίτευσης κρατάνε αρνητική στάση στο θέµα της<br />

επανεκλογής του Πρόεδρου της ∆ηµοκρατίας K. Στεφανόπουλου”». 157<br />

∆υστυχώς, οι εκτιµήσεις που έκανε ο κ. Σηµίτης στις 22/09/1999 για παγίωση της ηρεµίας<br />

στο ΧΑΑ στις επόµενες δύο µέρες δεν επαληθεύτηκαν. Στις 23/09/1999 ο Γ.∆. έπεσε κατά 3,9%.<br />

Ανησυχώντας για τη µεγάλη πτώση, και σε µια προσπάθεια να κατευνάσουν τα πνεύµατα, «έγκυροι<br />

κυβερνητικοί επιτελείς – που θέλησαν να κρατήσουν την ανωνυµία τους – δήλωναν ότι η λίστα των 5<br />

εταιρειών που τίθενται υπό επιτήρηση είναι οριστική και δεν θα υπάρξουν άλλες, εκτός αν στο µέλλον,<br />

στη διαδικασία της λειτουργίας του χρηµατιστηρίου, προκύψουν νέα στοιχεία». 158<br />

Μ’ άλλα λόγια, από τις 310 µετοχές-φούσκες του ΧΑΑ, µόνο οι 5 ήταν ύποπτες! Καλά, και<br />

µόνο γι’ αυτές τις 5 µετοχές είχε γίνει τόσος ντόρος;<br />

«Tο κλίµα νευρικότητας, αναµένουν οι κυβερνητικοί αρµόδιοι, θα αντιστραφεί σύντοµα και η<br />

Σοφοκλέους θα αρχίσει και πάλι µία ανοδική πορεία, την οποία, όµως, θέλουν οµαλή και χωρίς<br />

εξάρσεις». 158 Αυτά έγραφε η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις 24/09/1999. Την ίδια µέρα ο Γ.∆. του ΧΑΑ<br />

είχε απώλειες 5,41%, κλείνοντας στις 5.503,47 µονάδες!<br />

Σύµφωνα µε άλλο άρθρο της «Ε», στο υπουργικό συµβούλιο της 24 ης Σεπτεµβρίου<br />

«αποφασίσανε, σύµφωνα µε πληροφορίες, να µην υπάρξουν δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών γύρω από<br />

την κατάσταση στη Σοφοκλέους, γιατί, όπως τονίστηκε, δεν είναι πολιτικό ζήτηµα. Mάλιστα, η κεντρική,<br />

πλέον, κυβερνητική γραµµή είναι να καταδικάζονται οι “έξωθεν επεµβάσεις” στο Xρηµατιστήριο και να<br />

κατηγορούνται τα κόµµατα της αντιπολίτευσης ότι “παίζουν µε τη Σοφοκλέους”». 159<br />

Ω της υποκρισίας! Ξαφνικά, από τη µια στιγµή στην άλλη, το Χρηµατιστήριο δεν ήταν<br />

πολιτικό ζήτηµα! Θα ξαναγινόταν, βέβαια, πολιτικό ζήτηµα κάθε φορά που θάπαιρνε τα πάνω του!<br />

Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ (25/09/1999), στο υπουργικό συµβούλιο ξέσπασε κόντρα<br />

µεταξύ του υπουργού Ανάπτυξης Ευάγγελου Βενιζέλου και του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας<br />

Γιάννου Παπαντωνίου για το θέµα του Χρηµατιστηρίου. «Το θέµα δηµιουργήθηκε από την τοποθέτηση<br />

του κ. Βενιζέλου, ο οποίος τόνισε ότι η κατάσταση που διαµορφώνεται στο Χρηµατιστήριο µπορεί να<br />

αποβεί εις βάρος της κυβέρνησης και εισηγήθηκε πλήρη “αποπολιτικοποίηση” του θεσµού.<br />

Προχωρώντας ένα βήµα παρακάτω, ο κ. Βενιζέλος επισήµανε και τις “δικές µας ευθύνες”, τονίζοντας<br />

ότι “οι πολιτικοί θα πρέπει να αποφεύγουµε τις δηλώσεις για το Χρηµατιστήριο και να αφήνουµε το έργο<br />

αυτό µόνο στα εποπτικά όργανα του θεσµού”, φράση που θεωρήθηκε ότι αποτελούσε ευθεία αιχµή κατά<br />

του κ. Παπαντωνίου.» 76<br />

«Ο πρωθυπουργός συµφώνησε και ζήτησε να µη γίνει καµιά περαιτέρω συζήτηση, ώστε το<br />

“σήµα” που θα δοθεί προς τα έξω να είναι: “Στηρίζουµε το Χρηµατιστήριο, δεν εµπλεκόµεθα στη<br />

διαµάχη γι’ αυτό”.» 75<br />

80

Την ξαφνική αυτή µεταστροφή της κυβέρνησης είχε σχολιάσει πολύ εύστοχα η<br />

φιλοκυβερνητική «Ε» στη στήλη ΑΠΟΨΕΙΣ, στις 25/09/1999. Παραθέτω αποσπάσµατα:<br />

«Mόλις χθες ανακάλυψε η κυβέρνηση ότι τα όσα γίνονται στο Xρηµατιστήριο δεν συνιστούν<br />

πολιτικό θέµα,(…).<br />

∆εν είναι πολιτικό θέµα, δεν ενδιαφέρει την κυβέρνηση και άρα, απολύτως λογικά, δεν θα<br />

πρέπει να ανησυχεί. H αλήθεια, όµως, είναι εντελώς διαφορετική. Ο καλπασµός του Xρηµατιστηρίου την<br />

ανησυχούσε µεν, αλλά και τον εκµεταλλευόταν, αποδίδοντάς τον στην οικονοµική πολιτική της. Tο έκανε<br />

και χθες ο πλέον αρµόδιος κυβερνητικός παράγοντας, ο υπουργός Eθνικής Οικονοµίας Γιάννος<br />

Παπαντωνίου, µε τη δήλωσή του ότι θα παραµείνει ανοδική η τάση της αγοράς, διότι “εκφράζει τη<br />

θετική τάση της ελληνικής οικονοµίας”.»<br />

−Στην εβδοµάδα που ακολούθησε τις δηλώσεις Παπαδήµου, ο Γ. ∆. είχε χάσει µάνι-µάνι τις<br />

800 από τις 1000 µονάδες που είχε κερδίσει τις δύο προηγούµενες εβδοµάδες. Όµως, όπως έγραφε ΤΟ<br />

ΒΗΜΑ στις 26/09/1999, η άποψη που επικρατούσε στην κυβέρνηση ήταν, «Καλύτερα που συνέβη<br />

τώρα ό,τι ήταν να συµβεί, παρά να συνέβαινε κοντά στις εκλογές». Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, η<br />

κυβέρνηση αισιοδοξούσε ότι «το Χρηµατιστήριο θα ξαναβρεί σύντοµα νέο σηµείο ισορροπίας και θα<br />

συνεχίσει από τη νέα βάση την ανοδική πορεία του». 77<br />

Όσο για την εξήγηση της συµπεριφοράς της κυβέρνησης, να τι έγραψε η ίδια εφηµερίδα:<br />

«Βεβαίως η στάση της κυβέρνησης µπορεί να έχει και πολιτικό παρασκήνιο. Η πιθανότητα που<br />

υπήρχε να προκηρυχθούν εθνικές εκλογές πρόωρα – κάποια σενάρια προέβλεπαν τον Νοέµβριο –<br />

δικαιολογούσε την ανοχή ή όπως πιστεύουν πολλοί παράγοντες επέτρεπε ακόµη και το “πουσάρισµα”<br />

της αγοράς σε υψηλά επίπεδα, µέσω της στήριξης και της ανόδου των κρατικών χαρτιών τα οποία<br />

ανέφερε η Ν∆ την περασµένη Τετάρτη, όταν εξαπέλυσε τη συντονισµένη επίθεση κατά της κυβέρνησης<br />

για το Χρηµατιστήριο.» 77 Για µια ακόµη φορά το αδίκηµα αποκαλύπτεται γυµνό µπροστά µας. Πού<br />

είναι όµως αυτοί που θα δικάσουν τους ηθικούς αυτουργούς;<br />

«H κυβέρνηση διαπίστωσε αργά το πολιτικό κόστος, που µπορεί να έχει γι’ αυτήν η πτώση της<br />

Σοφοκλέους», έγραφε ο Στρατής Λιαρέλλης στην «Ε» (26/09/1999), και συνέχιζε: «Tο οικονοµικό<br />

επιτελείο είχε επίγνωση των προβληµάτων που δηµιουργεί ο “αέρας”, όπως αποκαλείται στους<br />

χρηµατιστηριακούς κύκλους το φαινόµενο της συστηµατικής αγοραπωλησίας τίτλων, χωρίς την<br />

καταβολή µετρητών.<br />

Yπήρχε σχεδιασµός για τη σταδιακή εξάλειψη του φαινοµένου, αλλά όπως η κυβέρνηση στάθηκε<br />

ανήµπορη να ελέγξει τη ραγδαία άνοδο έτσι απεδείχθη ανίκανη να εµποδίσει και τη δραµατική<br />

πτώση.(…)<br />

Σήµερα, το µόνο που µπορεί να διαβεβαιώσει η κυβέρνηση είναι ότι οι µακροπρόθεσµες<br />

προοπτικές της οικονοµίας δεν έχουν µεταβληθεί και ως εκ τούτου, η Σοφοκλέους θα βρει γρήγορα τη<br />

ρότα της.»<br />

Σχετικά µε τις µεσοπρόθεσµες προβλέψεις για το ΧΑΑ, σε άρθρο µε τίτλο: «Τι µπορούµε να<br />

περιµένουµε στη συνέχεια;» της εφηµερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ (26/09/1999), διαβάσαµε:<br />

«Εν κατακλείδι, βραχυπρόθεσµα δεν είναι δυνατόν να µιλήσει κανείς για εντυπωσιακή<br />

ανάκαµψη. Ως τον Μάρτιο ωστόσο όλοι λένε ότι το Χρηµατιστήριο θα παρουσιάσει άνοδο. Η κυβέρνηση<br />

επιθυµεί έναν οµαλό πλέον ρυθµό ανόδου – στο οικονοµικό επιτελείο µιλούν για 3% - 5%<br />

εβδοµαδιαίως, χωρίς άλµατα και απότοµες διορθώσεις. Πολλά θα εξαρτηθούν από το κατά πόσον οι<br />

ξένοι θα µπουν πάλι στη Σοφοκλέους, γεγονός που θα φανεί εντός της εβδοµάδος.»<br />

Φανταστείτε πόσο ανεδαφική ήταν η κυβέρνηση στο θέµα του Χρηµατιστηρίου ώστε<br />

θεωρούσε την άνοδο του ∆είκτη µε ρυθµό 3%-5% εβδοµαδιαίως οµαλό ρυθµό ανόδου!<br />

Όταν ο κ. Σηµίτης κατάλαβε ότι η κατάσταση στο Χρηµατιστήριο είχε ξεφύγει από κάθε<br />

έλεγχο, έδωσε στον κ. Παπαδήµο εντελώς αντίθετες εντολές από εκείνες που είχε δώσει µια βδοµάδα<br />

νωρίτερα. Η ανακοίνωση των νέων µέτρων από τον κ. Παπαδήµο (τριπλασιασµός της δανειοδότησης<br />

για αγορά µετοχών, κ.λπ.) είχε σαν αποτέλεσµα την άνοδο του ΧΑΑ στις 28/09/1999. Ο Γενικός<br />

∆είκτης Τιµών έκλεισε στις 5.591,28 µονάδες, αυξηµένος κατά 307,86 µονάδες, ή ποσοστό 5,83% !<br />

Ο τζίρος (µε µπόλικο “αέρα”) έφτασε στα 422 δισ. Τώρα, όµως, κανείς δεν τόλµησε να µιλήσει για<br />

υπερβολές…<br />

81

− Στις 4 Οκτωβρίου του 1999 είδε για πρώτη φορά το φως της δηµοσιότητας γκάλοπ για την<br />

τάση στο λεγόµενο “κόµµα του χρηµατιστηρίου”. Τα αποτελέσµατα ήταν αποκαλυπτικά. Σύµφωνα µε<br />

το γκάλοπ της OPINION, στο σύνολο των εκλογέων που έπαιζαν στο Xρηµατιστήριο, το ΠAΣΟK είχε<br />

προβάδισµα από τη N.∆. κατά εντεκάµισι µονάδες. Όπως έγραψε ο Παναγιώτης Καφετζής<br />

(Πολιτικός επιστήµονας του Eθνικού Kέντρου Kοινωνικών Eρευνών) στην «Ε» (04/10/1999), «Παρ’<br />

όλη την πάσης φύσεως αναπτυσσόµενη φιλολογία περί της “ανάγκης” ενός α-πολιτικού Xρηµατιστηρίου,<br />

είναι προφανές ότι η πολιτική µπαίνει στη Σοφοκλέους, ότι η χρηµαταγορά, εδώ, διαµορφώνει εκλογική<br />

τάση. Kαι η τάση αυτή µπορεί να είναι αδρή και έναρθρη, καθώς το Xρηµατιστήριο αποτελεί ίσως<br />

σήµερα τη σκληρότερη µορφή συµπύκνωσης και, συγχρόνως, “ρευστοποίησης” της πολιτικής tout court<br />

(σηµεία των καιρών).<br />

Tα δεδοµένα για τη σχέση πολιτικής-Xρηµατιστηρίου και τις προεκτάσεις στη διαµόρφωση<br />

τάξεων εκλογικής συµπεριφοράς είναι πολύ περισσότερο εύγλωττα στην οµάδα εκείνη που συνδυάζει<br />

πολιτικοποίηση και ανάµιξη στο Xρηµατιστήριο.»<br />

Να λοιπόν που ο κ. Σηµίτης ήξερε τι έκανε. Το “κόµµα του Χρηµατιστηρίου” ήταν µια<br />

υπαρκτή πολιτική δύναµη την οποία έπρεπε οπωσδήποτε να προσεταιριστεί.<br />

−Εν τω µεταξύ, το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης είχε µπει σε περίοδο αναζήτησης<br />

εσόδων περίπου 600 δισ. για τον προϋπολογισµό του 2000. Σύµφωνα µε άρθρο της Ελένης<br />

Κωσταρέλου στην «Ε» (05/10/1999), αρµόδιοι παράγοντες επεσήµαιναν ότι «η αύξηση των εσόδων<br />

θα τροφοδοτηθεί κυρίως από τις συναλλαγές στο Χρηµατιστήριο (σ.σ.: µε τα σηµερινά δεδοµένα<br />

προβλέπουν έσοδα γύρω στα 300 δισ. δρχ. σε ετήσια βάση και τα οποία δεν αποκλείεται να<br />

τριπλασιαστούν ή τετραπλασιαστούν αν επιτευχθούν οι στόχοι για ηµερήσιους τζίρους ακόµη και στο... 1<br />

τρισ. δρχ. στη Σοφοκλέους), αλλά και από τις ανέλεγκτες (µε συνοπτικές διαδικασίες) φορολογικές<br />

υποθέσεις της τελευταίας δεκαετίας (στο οκτάµηνο του έτους βεβαιώθηκαν 146, 8 δισ. δρχ., ενώ<br />

συνολικά από το καλοκαίρι του 1998, που άρχισε η εφαρµογή της ρύθµισης, µέχρι σήµερα τα<br />

βεβαιωθέντα έφθασαν τα 256 δισ. δρχ.).»<br />

Όνειρα φθινοπωρινής νυκτός! Αυτά γράφονταν την εποχή εκείνη κι έκαναν τους<br />

µικροεπενδυτές να ονειρεύονται λαγούς µε πετραχήλια… Αφού οι διοικούντες οικονοµολόγοι<br />

πετούσαν στα σύννεφα, πώς θα µπορούσε να αντισταθεί ο νεόκοπος επενδυτής;<br />

Η συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Οµάδας του ΠΑΣΟΚ στις 5/10/1999 είχε έντονο<br />

προεκλογικό χαρακτήρα. Ο κ. Σηµίτης, αφού κάλεσε τους βουλευτές να είναι παρόντες, τόνισε: «θα<br />

νικήσουµε όποτε κι αν γίνουν οι εκλογές». Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από αυτή την<br />

οµιλία:<br />

«Από την 01/01/2001 η νοµισµατική και συναλλαγµατική σταθερότητα της χώρας µας θα είναι<br />

ίδια µε αυτή της Γερµανίας, της Γαλλίας ή της Ολλανδίας, ενώ τα επιτόκια θα µειωθούν στα επίπεδα<br />

που παρατηρούνται σήµερα στις χώρες του ΕΥΡΩ.<br />

Θα υπάρχει έτσι, σταθερότερη βάση στην αναπτυξιακή επιτάχυνση, συνθήκες για µεγαλύτερη<br />

ευηµερία, κοινωνική δικαιοσύνη και συνοχή. Το βιοτικό επίπεδο του Έλληνα θα αυξηθεί ραγδαία.<br />

Όσο ποτέ άλλοτε. Χάρη στην πολιτική µας.<br />

Η πορεία προς την ΟΝΕ έχει να εξασφαλίσει ακόµα τον στόχο του πληθωρισµού. Αυτό δεν<br />

εξαρτάται µόνον από τον πληθωρισµό τον δικό µας, αλλά και των άλλων. (…)<br />

Εµείς είπαµε καθαρά από το 1996 ότι πρέπει οι έχοντες και κατέχοντες να προσφέρουν<br />

αναλογικά µε µια γενναία ανακατανοµή της οικονοµικής τους συνεισφοράς. Φορολογήσαµε τις<br />

Τράπεζες, τις επιχειρήσεις, την µεγάλη ακίνητη περιουσία, τις συναλλαγές στο Χρηµατιστήριο. Αλλάξαµε<br />

τη σχέση άµεσων και έµµεσων φόρων σε µια συνολική κατεύθυνση κοινωνικής δικαιοσύνης µέσω της<br />

φορολογικής δικαιοσύνης. (…)<br />

Εµείς, το ΠΑ.ΣΟ.Κ., έχουµε πλήρως επεξεργασµένη πολιτική εν όψει του νέου τοπίου.<br />

Έχουµε προετοιµάσει τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα µε τις διαρθρωτικές πολιτικές που τολµηρά<br />

εφαρµόσαµε, κόντρα στην κοντόφθαλµη κριτική και αντίδραση της αντιπολίτευσης.<br />

Εµείς εγγυόµαστε την µεγιστοποίηση του οφέλους και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από<br />

τις νέες πραγµατικότητες. Τι έχει να προτείνει η αντιπολίτευση που ως σήµερα σε όλα λέει “όχι” και σε<br />

όλα είναι απροετοίµαστη;<br />

Έχουµε µπροστά µας µία ιδιαίτερα σύνθετη και απαιτητική πορεία. Εµείς έχουµε ένα σχέδιο<br />

ανάπτυξης για την τετραετία 2000-2004. Ήδη έχουν αρχίσει οι συζητήσεις µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή<br />

82

και ελπίζω τέλος του χρόνου οι συζητήσεις να έχουν ολοκληρωθεί. Εµείς µπορούµε να εγγυηθούµε ότι µε<br />

ένα µέσο ρυθµό ανάπτυξης που θα ξεπερνά το 4%, το 2004 η Ελλάδα θα βρίσκεται ακόµα πιο ψηλά,<br />

ανάµεσα στις πιο αναπτυγµένες χώρες του κόσµου, µε µέσο όρο ευηµερίας που θα φτάνει το 80-85% του<br />

µέσου ευρωπαϊκού όρου που καθορίζεται από τον πλούσιο ευρωπαϊκό βορρά. Αυτή είναι η πραγµατική<br />

σύγκλιση. Εµείς την πραγµατοποιούµε. (…)<br />

Μπορούµε να εγγυηθούµε την κοινωνική αλληλεγγύη και συνοχή. Την σταθερή βελτίωση της<br />

θέσης των ασθενέστερων τάξεων και στρωµάτων στην πόλη και την ύπαιθρο.<br />

Ανάπτυξη µε κοινωνική δικαιοσύνη. Ανάπτυξη µε κοινωνική αλληλεγγύη. Ανάπτυξη που όχι<br />

µόνο θα βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο όλων, αλλά θα εξασφαλίζει σε όλο και περισσότερους Έλληνες τη<br />

δυνατότητα µια αυξηµένης συµµετοχής στους καρπούς της προσπάθειας. Αυτή είναι η γραµµή µας. (…)<br />

∆εν θα πάµε στον 21 ο αιώνα µε χθεσινό εισιτήριο. Στον 21 ο αιώνα δεν έχει θέση ο λαϊκισµός, το<br />

πελατειακό κράτος. Οι κοµµατικοί στρατοί που πρέπει να βολευτούν στον δηµόσιο κορβανά.<br />

Το 2000 δεν έχουν θέση τα ψεύτικα τα λόγια τα µεγάλα. Οι επιταγές χωρίς αντίκρισµα.»<br />

Ιδού τα ψεύτικα τα λόγια τα µεγάλα του κ. Σηµίτη! Όντως ο άνθρωπος µας οδήγησε στον 21 ο<br />

αιώνα µε επιταγές, δηλαδή “χαρτιά” µετοχών, χωρίς αντίκρισµα! Τόοση “βελτίωση” του βιοτικού µας<br />

επιπέδου µας εξασφάλισε! Για να µη µιλήσουµε για την αύξηση της ανεργίας και τα άλλα του<br />

“επιτεύγµατα”… Όσο για το λαϊκισµό, το πελατειακό κράτος και τους κοµµατικούς στρατούς που<br />

τάχα δεν έχουν θέση στον 21 ο αιώνα, ε να µην πει και κανένα ανέκδοτο ο Πρωθυπουργός;<br />

Ξαναδιαβάστε παρακαλώ τα αποσπάσµατα της οµιλίας που παρέθεσα και αναρωτηθείτε<br />

πόσες από τις υποσχέσεις αυτές έχουν πραγµατοποιηθεί… Ελάχιστες; Καµία;<br />

− Βρισκόµαστε στα τέλη Φεβρουαρίου 2000, και τα κόµµατα έχουν πια µπει για τα καλά στον<br />

προεκλογικό πυρετό. Το Χρηµατιστήριο συνεχίζει την καθοδική του πορεία, αν και αρκετά<br />

συγκρατηµένα, και η κυβέρνηση ανησυχεί µήπως το µέχρι προ ολίγου “ισχυρό χαρτί” της µεταβληθεί<br />

σε µπούµερανγκ. Το επικοινωνιακό όργανο της κυβέρνησης, το οποίο είχε συνεδριάσει το βράδυ της<br />

28 ης Φεβρουαρίου υπό την προεδρία του κ. Σηµίτη, είχε αναδείξει το Χρηµατιστήριο ως το νούµερο<br />

ένα “αγκάθι” για το ΠΑΣΟΚ. Σύµφωνα µε άρθρο του Γιώργου Χρ. Παπαχρήστου στα ΝΕΑ<br />

(29/02/2000), στη συνεδρίαση ειπώθηκε πως «αν δεν υπάρξει ουσιαστική βελτίωση, µπορεί να τιναχθεί<br />

στον αέρα ακόµη και η πιο σοβαρή και επιτυχηµένη προεκλογική καµπάνια».<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, υπήρχαν πληροφορίες ότι στη συνεδρίαση διατυπώθηκε και η<br />

εκτίµηση ότι «οι χειρισµοί που έγιναν έως τώρα δεν κατέστη δυνατόν να ανατρέψουν το κλίµα<br />

αστάθειας στο Χρηµατιστήριο». ∆ιατυπώθηκαν επίσης σχόλια και για ορισµένα στελέχη του<br />

οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης, και ειπώθηκε πως «έγιναν λάθη, τα οποία µπορεί να µας<br />

κοστίσουν». Τα συγκεκριµένα στελέχη κατηγορήθηκαν για «άστοχες παρεµβάσεις και κινήσεις χωρίς<br />

ουσιαστικό παρεµβατικό λόγο». Υποστηρίχθηκε µάλιστα από ορισµένα στελέχη ότι «στο<br />

Χρηµατιστήριο γίνεται χοντρό παιχνίδι µε πολιτικές σκοπιµότητες».<br />

Στη συζήτηση της 28 ης Φεβρουαρίου, αναφέρθηκε ακόµη, πάντα σύµφωνα µε πληροφορίες<br />

του αρθρογράφου των ΝΕΩΝ, ότι «η ιστορία του Χρηµατιστηρίου µπορεί να υπονοµεύσει ολόκληρο το<br />

κλίµα για την ελληνική οικονοµία» και υποστηρίχθηκε ότι «η κυβέρνηση οφείλει να απεγκλωβιστεί όσο<br />

είναι καιρός».<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, «µε βάση την πρόσφατη εµπειρία, οπότε η “επιτροπή σωτηρίας”<br />

υπό τον διοικητή της Αγροτικής Τράπεζας Π. Λάµπρου έδωσε µια ώθηση στο Χρηµατιστήριο και το<br />

ξεκόλλησε από τις 4.800 µονάδες, εκτιµάται ότι δεν υπάρχουν πολλά γιατρικά πλέον για την περίπτωσή<br />

του.»<br />

Ιδού λοιπόν η θλιβερή αλήθεια γυµνή! Πρόκειται για τα περιβόητα “λαµπρόχαρτα”. Αφήνω<br />

τα σχόλια στον αναγνώστη…<br />

−Παρουσιάζοντας τις προγραµµατικές δεσµεύσεις του ΠΑΣΟΚ, στο Ζάππειο Μέγαρο στις 2<br />

Μαρτίου 2000, ο κ. Σηµίτης µίλησε για την “άλλη σύγκλιση” – αυτή που, µε τα µυαλά και το “ήθος”<br />

που κουβαλάµε σαν λαός, είναι αµφίβολο αν θα τη δούµε ποτέ…<br />

Εξήγγειλε επίσης πακέτο παροχών ύψους 390 δισ. τη διετία 2001-2002, για τους οικονοµικά<br />

ασθενέστερους,. Τόνισε ότι «κύριος σκοπός του προγράµµατος του ΠΑΣΟΚ την επόµενη τετραετία<br />

είναι “καλύτερη ζωή” για τον πολίτη» και έκανε λόγο για «διαµορφωµένη κοινωνική πλειοψηφία της<br />

προόδου στην οποία απευθύνεται το κίνηµα.» 160<br />

83

Επιτρέψτε µου, παρακαλώ, µια παρένθεση: Είναι αξιοπερίεργο που το ΠΑΣΟΚ έχει ταυτίσει<br />

τον εαυτό του µε την πρόοδο! ∆ηλαδή όσοι δεν ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ θέλουν την οπισθοδρόµηση; Ή,<br />

έστω, τη στασιµότητα; Μα η πρόοδος είναι εγγενής επιθυµία όλων των ανθρωπίνων όντων και η<br />

εξέλιξη είναι κυρίαρχος νόµος της ∆ηµιουργίας. Πώς λοιπόν κάποιοι µονοπωλούν το δικαίωµα στην<br />

πρόοδο; Μήπως, άραγε, εντάσσεται κι αυτό στη σηµειολογία του λαϊκισµού; Κλείνει η παρένθεση.<br />

Κατά τη Συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε τις προγραµµατικές εξαγγελίες, ο κ. Σηµίτης<br />

ρωτήθηκε και για το Χρηµατιστήριο. Πώς θα µπορούσε άλλωστε να γλιτώσει τέτοια ερώτηση;<br />

ΚΟΥΡΗΣ («ΕΘΝΟΣ»): «Κύριε Πρόεδρε, το ΠΑΣΟΚ, θυµόµαστε τις καταχωρήσεις και τις<br />

διαφηµίσεις προεκλογικά, πριν τις Ευρωεκλογές, είχε επενδύσει πολλά στο Χρηµατιστήριο. Το τελευταίο<br />

διάστηµα όµως κάτι δεν πάει καλά, άρχισαν οι γκρίνιες,(…)<br />

Και θα ήθελα ένα σχόλιο.(…)<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Στο πρώτο θέµα: Η γενική πορεία του Χρηµατιστηρίου, ενός<br />

Χρηµατιστηρίου σε κάθε χώρα εξαρτάται από την πορεία της οικονοµίας. Η πορεία της οικονοµίας στην<br />

Ελλάδα είναι καλή, είναι θετική. Τα τέσσερα τελευταία χρόνια είχαµε µία διαρκή βελτίωση.<br />

Και η προοπτική, όπως προκύπτει, από τις διεθνείς εκθέσεις, το πρόγραµµα σύγκλισης, τις<br />

συζητήσεις µε την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα συνεχίσει να είναι θετική. Αυτό σηµαίνει ότι και η πορεία του<br />

Χρηµατιστηρίου θα είναι µακροπρόθεσµα θετική.»<br />

Πάλι το ίδιο τροπάριο… Είχε πια καταντήσει σλόγκαν! Αναρωτήθηκα γιατί είχαν διαλέξει<br />

αυτό το σλόγκαν. Μα, είναι απλό! Το µακροπρόθεσµα είναι εντελώς γενικό και αόριστο. Μπορεί να<br />

είναι από ένα χρόνο µέχρι είκοσι και βάλε… Πονηρός ο “βλάχος”!<br />

Η απάντηση όµως του κ. Σηµίτη είχε και συνέχεια: «Η κυβέρνηση δεν έχει κανένα ρόλο να<br />

παίξει, όσον αφορά τη λειτουργία της ίδιας της αγοράς. Το Χρηµατιστήριο έχει αυτονοµία. Η κυβέρνηση<br />

και τα κόµµατα πρέπει να περιφρουρήσουν αυτή την αυτονοµία. Είναι µία αγορά και µία αγορά πρέπει<br />

να λειτουργήσει µε τους κανόνες της αγοράς.»<br />

Νάτο που η Σοφοκλέους είχε τώρα γίνει “αυτόνοµη”… Ποιος τη χάρη µας!<br />

Κλείνοντας την απάντησή του, και για να βεβαιωθεί ότι οι πάντες πήραν το µήνυµα, ο κ.<br />

Σηµίτης είπε: «θέλω να τονίσω και πάλι ότι η προοπτική, µακροπρόθεσµα, είναι θετική, γιατί, σε όλες<br />

τις χώρες που έχουν το δικό µας οικονοµικό σύστηµα, είναι αλληλένδετη η πορεία του Xρηµατιστηρίου<br />

µε την πορεία της οικονοµίας. Και η πορεία της οικονοµίας είναι µία πορεία η οποία θα είναι όλο και<br />

καλύτερη τα επόµενα χρόνια.»<br />

Ώστε λοιπόν, «Είναι αλληλένδετη η πορεία του Xρηµατιστηρίου µε την πορεία της<br />

οικονοµίας.»! Πάτο το Χρηµατιστήριο από το 2001 µέχρι το Φεβρουάριο του 2003, πάτο και η<br />

οικονοµία! Συ είπας, κ. Σηµίτη!<br />

Παρέλειψα να σας πω ότι ο κ. Σηµίτης είπε πως, συν τοις άλλοις, το Χρηµατιστήριο είναι<br />

«ένας θεσµός που έχει σκοπό να εξυπηρετήσει τους αποταµιευτές.»! Καταλάβατε; Το<br />

Χρηµατιστήριο έγινε και για το καλό µας! Ας είναι καλά αυτοί που µας σκέπτονται και µας<br />

ξαλαφρώνουν από το περιττό “µαλλί”… Αυτό θα πει “κοινωνική αλληλεγγύη”!<br />

− Στις 09/03/2000, στο Ζάππειο, έγινε πανηγυρική εκδήλωση µε αφορµή την υποβολή της<br />

αίτησης ένταξης της Ελλάδας στην ΟΝΕ. «Παρουσιάζοντας επισήµως το φάκελο της ελληνικής<br />

υποψηφιότητας, ο πρωθυπουργός επισήµανε ότι ξεκινά µία νέα ιστορική περίοδος για την Ελλάδα και<br />

ότι τελειώνει οριστικά µία εποχή, κατά την οποία η χώρα µας βρισκόταν στο περιθώριο των διεθνών<br />

εξελίξεων.» 161 Το µήνυµα που έδωσε ο Κώστας Σηµίτης ήταν πως οι θυσίες του ελληνικού λαού<br />

έπιασαν τόπο και η Ελλάδα έµπαινε στην ΟΝΕ µε το σπαθί της! Εκείνο που παρέλειψε να µας πει ο<br />

Πρωθυπουργός ήταν πως οι θυσίες του ελληνικού λαού θα συνεχίζονταν και στη µετά-ΟΝΕ εποχή…<br />

− Στις 14/03/2000, µε αφορµή τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών για τις 9<br />

Απριλίου, ο κ. Σηµίτης έστειλε µήνυµα στον ελληνικό λαό, προσπαθώντας να δικαιολογήσει τα<br />

αδικαιολόγητα.<br />

Στο µήνυµά του τόνισε ότι «ανοίγεται µπροστά µας µια νέα εποχή, όπου µπορούµε να<br />

πολλαπλασιάσουµε τα οφέλη από τη νέα διεθνή θέση της χώρας». Είπε ακόµη ότι κρίσιµο ζήτηµα για<br />

την επίτευξη των ελληνικών στόχων είναι το «πώς θα πορευτούµε µετά την ένταξη της Ελλάδας στην<br />

ΟΝΕ». Και ο κ. Σηµίτης κατέληξε: «Αυτό σηµαίνει, ο λαός, να έχει δώσει νωπή εντολή στην κυβέρνησή<br />

του. Για αυτό ζήτησα από τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας πρόωρες εκλογές» 162<br />

84

Μα όλα αυτά τα γνώριζε ο κ. Σηµίτης τότε που ορκιζόταν ότι δεν θα γίνονταν πρόωρες<br />

εκλογές διότι αυτό δεν συνέφερε τη χώρα. Το θυµάστε; Είναι γραµµένα και σ’ αυτό το βιβλίο.<br />

Από πλευράς Χρηµατιστηρίου η ηµέρα εκείνη (14/03/2000) ήταν σηµαδιακή. Ο Γενικός<br />

∆είκτης παρουσίασε σηµαντικότατες απώλειες 6,6% φτάνοντας τις 4.542,65 µονάδες.<br />

Χαρακτηριστική ήταν η ανάλυση της ALPHA ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ την εποµένη στα ΝΕΑ, κάτω<br />

από τον τίτλο «Κύµα Πανικού…»: «Το σύνολο σχεδόν των µετοχών στο πλαφόν της πτώσης έκανε<br />

την κόλαση του ∆άντη να µοιάζει µε παράδεισο.»<br />

Στην ίδια ανάλυση υπήρχε έντονη προτροπή προς τους επενδυτές: «Απαιτείται οι<br />

τοποθετηµένοι να ανακτήσουν την ψυχραιµία τους στα επίπεδα αυτά, δεδοµένου ότι η αγορά πια είναι<br />

σχετικά φθηνή µε συγκριτικές αποτιµήσεις. Είναι φανερό ότι νέες τοποθετήσεις θα φανούν γρήγορα στον<br />

ορίζοντα τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό, καταρχήν σε εταιρείες υψηλής αλλά και<br />

µεσαίας κεφαλαιοποίησης, οι οποίες βρίσκονται σε σηµαντικό discount σε σχέση µε οµοειδείς εταιρείες<br />

του εξωτερικού. Ψυχραιµία λοιπόν και επενδύσεις µε µακροπρόθεσµο ορίζοντα...»<br />

Ώστε η αγορά ήταν “σχετικά φθηνή” στις 4.542,65 µονάδες! ∆ηλαδή τον Ιανουάριο του 2003<br />

που κατρακύλησε κάτω από τις 1.700 µονάδες τι ήταν; Κανείς, όµως, από τους αρµόδιους δε<br />

διαφήµιζε τότε τη φθήνια της!<br />

Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ, στο Μέγαρο Μαξίµου την ίδια µέρα «συνήλθε εκτάκτως το<br />

επικοινωνιακό επιτελείο της κυβέρνησης προκειµένου να αντιµετωπίσει στοιχειωδώς την κατάσταση που<br />

έχει διαµορφωθεί, καθώς ακόµη και κορυφαίοι υπουργοί δήλωναν το µεσηµέρι, µετά το τέλος της<br />

συνεδρίασης του Χρηµατιστηρίου, ότι “δεν µπορεί να γίνει τίποτα!”.» 163 Από πληροφορίες που<br />

διέρρευσαν από συνεργάτες του κ. Σηµίτη, «ο Πρωθυπουργός είχε αλλεπάλληλες τηλεφωνικές επαφές<br />

από το πρωί, µε την έναρξη της συνεδρίασης, µε τους κ.κ. Γ. Παπαντωνίου και Θ. Καρατζά ζητώντας<br />

ενηµέρωση για τα τεκταινόµενα στο Χρηµατιστήριο.» 163<br />

Όπως έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ, «το θέµα κυριάρχησε σχεδόν στην έκτακτη πρωινή σύσκεψη που έγινε<br />

στη Χαριλάου Τρικούπη µε τη συµµετοχή και των µελών του Εκτελεστικού Γραφείου. Στη σύσκεψη<br />

αποφασίστηκε να τηρηθεί ενιαία γραµµή απ’ όλα τα κυβερνητικά στελέχη στο πλαίσιο των απαντήσεων<br />

που είχε δώσει ο Πρωθυπουργός στη συνέντευξη Τύπου του Ζαππείου.» 163<br />

Το βράδυ της ίδιας ηµέρας, 14/03/2000, ο κ. Σηµίτης έδωσε συνέντευξη στο “MEGA<br />

CHANNEL” και στους δηµοσιογράφους Νίκο Χατζηνικολάου και Παύλο Τσίµα. Είναι<br />

χαρακτηριστικό ότι η πρώτη ερώτηση που έθεσε ο κ. Χατζηνικολάου αφορούσε το Χρηµατιστήριο!<br />

Παραθέτω αποσπάσµατα της συνέντευξης αυτής:<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Από σήµερα όλα είναι προεκλογικά πια. Επίσηµα.»<br />

Ν. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: «Θέλω να ρωτήσω λοιπόν µε βάση αυτό, εάν είναι προεκλογικό και<br />

αυτό που συµβαίνει και στο Χρηµατιστήριο, για να ξεκινήσω µε το πιο επίκαιρο και πιο συζητηµένο<br />

θέµα της ηµέρας.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Θα σας επαναλάβω ορισµένες πάγιες αρχές, τις οποίες πρέπει να<br />

ακολουθούµε. Το Χρηµατιστήριο είναι µια αγορά και σε µια αγορά είναι κακές οι παρεµβάσεις, είτε<br />

προέρχονται από την κυβέρνηση, το κράτος, είτε προέρχονται από τα πολιτικά κόµµατα. Και είναι πολύ<br />

κακό στην αγορά οι προεκλογικές σκοπιµότητες, οι κοµµατικές σκοπιµότητες, οι πολιτικές σκοπιµότητες,<br />

να κυριαρχούν.<br />

∆εν πρέπει να γίνεται αυτό, διότι τότε η αγορά δεν λειτουργεί σωστά. Έχουµε, πιστεύω, όλοι<br />

υποχρέωση, η κυβέρνηση και τα κόµµατα, να διατηρήσουµε την αυτονοµία του Χρηµατιστηρίου<br />

Και θα πρέπει βέβαια και οι εποπτικές και ελεγκτικές αρχές να κάνουν ό,τι πρέπει για να<br />

υπάρχει διαφάνεια, να προστατεύσουν τους επενδυτές και να λειτουργήσει σωστά ο θεσµός, όπως<br />

προβλέπεται από τους νόµους και τους κανονισµούς.»<br />

Π. ΤΣΙΜΑΣ: «Όταν το λέτε αυτό κ. Πρόεδρε, υπονοείτε ότι ήταν λάθος του ΠΑΣΟΚ πέρυσι<br />

στις Ευρωεκλογές να βγάλει εκείνο το “σποτ” µε το δείκτη του Χρηµατιστηρίου ως προεκλογικό<br />

επιχείρηµα; Γιατί νοµίζω υπάγεται σ’ αυτό που είπατε µόλις.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Το ΠΑΣΟΚ ανέδειξε στις Ευρωεκλογές ένα γεγονός το οποίο είναι<br />

αναµφισβήτητο, ότι στην Ελλάδα, πριν µερικά χρόνια, το Χρηµατιστήριο δεν είχε ανάπτυξη,<br />

φυτοζωούσε. Και χάρη στην οικονοµική πολιτική, χάρη στις θεσµικές αλλαγές που έγιναν σε σχέση µε το<br />

Χρηµατιστήριο, χάρη στην είσοδο πολλών νέων εταιρειών στο Χρηµατιστήριο, το Χρηµατιστήριο<br />

απέκτησε και αυτό κάποια σηµασία ως θεσµός, ως θεσµός συγκέντρωσης κεφαλαίων, ως θεσµός<br />

χρηµατοδότησης επιχειρήσεων. Αυτό ανέδειξε εκείνο το “σποτ”.<br />

85

Ανέδειξε ότι, όπως σε ορισµένους τοµείς (τις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, τη<br />

σταθεροποίηση), έτσι και σε άλλους τοµείς, όπως το Χρηµατιστήριο, υπήρξαν πρόοδοι. ∆εν ανέδειξε το<br />

Χρηµατιστήριο ως επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης και θέλω να τονίσω ότι είναι και πολύ λάθος<br />

τώρα ή αύριο, να θέσουµε όλη την πολιτική συζήτηση κάτω από το πρίσµα του τι συµβαίνει στο<br />

Χρηµατιστήριο.<br />

Η ελληνική οικονοµία πάει καλά. Μακροπρόθεσµα όταν µια οικονοµία πάει καλά και το<br />

Χρηµατιστήριο έχει µια θετική επίπτωση. Και γι’ αυτό δεν καταλαβαίνω όλη αυτή τη συζήτηση, η οποία<br />

προσπαθεί να δηµιουργήσει την εντύπωση ότι κάποιοι χάνουν, κάποιοι κερδίζουν, κάποιοι πρέπει να<br />

φύγουν.<br />

Η οικονοµία πάει καλά. Άρα, µακροπρόθεσµα, εφόσον πάει καλά η οικονοµία και το<br />

Χρηµατιστήριο θα έχει µια θετική πορεία.»<br />

Άντε πάλι το γνωστό σλόγκαν! Τι να πρωτοσχολιάσει κανείς από τις προκλητικές και<br />

υποκριτικές αυτές απαντήσεις του κ. Σηµίτη! Το ΧΑΑ ήταν δηµιούργηµα του ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν<br />

έπρεπε να γίνονται πολιτικές παρεµβάσεις! Πάντως θα ακολουθούσε τη “θετική” πορεία της<br />

οικονοµίας!<br />

Πριν προχωρήσω, όµως, σε περισσότερα αποσπάσµατα της συνέντευξης, θα ήθελα να<br />

σταθούµε λίγο στη φράση που έχω υπογραµµίσει. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ο κ. Σηµίτης αφήνει να<br />

εννοηθεί ότι η εντύπωση ότι “κάποιοι χάνουν, κάποιοι κερδίζουν, κάποιοι πρέπει να φύγουν”, είναι<br />

λανθασµένη. Μ’ άλλα λόγια, όοολοι κερδίζουν, αρκεί να µη φύγουν, και αρκεί να επιβιώσουν<br />

φυσικά! ∆ιότι αν κάποιος πρόκειται να κερδίσει όταν θα βρίσκεται στον άλλο κόσµο, θα του είναι<br />

άχρηστο. Επίσης, δεν υπολόγισε εκείνους που το οικονοµικό του επιτελείο εκµαύλισε να πάρουν<br />

µετοχοδάνεια και των οποίων τις µετοχές οι χρηµατιστές ξεπουλούσαν όσο-όσο, όταν ερχόταν ο<br />

χρόνος της αποπληρωµής. Ούτε υπολόγισε τους άλλους που βρέθηκαν σε µια ανάγκη και έπρεπε να<br />

πουλήσουν άρον-άρον…<br />

Προσέξτε τώρα πώς στη συνέχεια της συνέντευξης ο κ. Σηµίτης αναίρεσε αυτό που µόλις<br />

σχολιάσαµε:<br />

Π.ΤΣΙΜΑΣ: «(…)αυτή τη στιγµή µας βλέπουν µερικές χιλιάδες άνθρωποι, οι οποίοι το<br />

καλοκαίρι, διότι είχαν δει το σποτ το προεκλογικό του ΠΑΣΟΚ, διότι είχαν ακούσει δηλώσεις ή φήµες<br />

υπουργών, στελεχών της κυβέρνησης, στελεχών τραπεζών ότι ο δείκτης θα πάει 6.500-7.000 µονάδες,<br />

επένδυσαν στο Χρηµατιστήριο, ακόµη και χρήµατα που δεν είχαν. Χρήµατα που πήραν από στεγαστικά ή<br />

καταναλωτικά δάνεια και αυτή τη στιγµή είναι απελπισµένοι οι άνθρωποι.<br />

Και ενδεχοµένως ακούγοντας την απάντησή σας θα λένε, “τι µας λέει τώρα ο Πρωθυπουργός,<br />

ας πρόσεχα;”»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Πρώτη παρατήρησή µου. Το Χρηµατιστήριο είναι αγορά. Όποιος πάει<br />

σε µια αγορά διατρέχει τους κινδύνους της αγοράς. Μπορεί να κερδίσει και µπορεί να χάσει. Ο<br />

επενδυτής πρέπει να κρίνει. ∆εύτερη παρατήρηση είναι ότι η Κυβέρνηση ποτέ δεν προέτρεψε κανέναν να<br />

αγοράσει σε ορισµένη στιγµή µετοχές. Αυτή είναι µια παραποίηση των πραγµάτων.<br />

Η Κυβέρνηση διαπίστωσε − και όπως αναφερθήκατε στο σποτ − ότι το Χρηµατιστήριο είναι<br />

ένας θεσµός ο οποίος άρχισε να λειτουργεί. Και θέλω να σας επισηµάνω ότι εµείς είµαστε πάντα<br />

ιδιαίτερα προσεκτικοί διότι η αγορά αυτή στην Ελλάδα είναι µια αγορά η οποία τώρα διαµορφώνεται,<br />

τώρα είναι σε εξέλιξη. Και γι’ αυτό χρειάζεται ο καθένας να σκέφτεται. Αλλά θέλω να επαναλάβω ότι η<br />

οικονοµία πάει καλά και υπάρχει εµπειρία από δεκάδες χώρες που έχουν Χρηµατιστήρια, από δεκάδες<br />

χώρες που έχουν οικονοµίες όπως οι δικές µας, που λέει, ότι εφόσον η οικονοµία πάει καλά στο<br />

απώτερο µέλλον και η πορεία των αγορών θα είναι καλή. Και του Χρηµατιστηρίου.»<br />

Ώστε λοιπόν, µπορεί να κερδίσεις, µπορεί και να χάσεις, αλλά πάντως η πορεία του<br />

Χρηµατιστηρίου θα είναι καλή, ώστε αν δε φύγεις µέχρι το απώτερο µέλλον δε θα χάσεις! Μου<br />

θυµίζει το ήξεις αφήξεις…<br />

Την εποµένη (15 Μαρτίου 2000) ο κ. Σηµίτης έδωσε Συνέντευξη Τύπου στο Ζάππειο για το<br />

νέο «Κοινωνικό Κράτος». Εκεί ανακοίνωσε τις δεσµεύσεις του ΠΑΣΟΚ για τη νέα τετραετία 2000-<br />

2004. Στην οµιλία αυτή του Πρωθυπουργού, όπως αναµενόταν, δόθηκαν πολλές υποσχέσεις («ΜΕ<br />

ΤΟΝ ΛΑΟ, ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΕ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ»).<br />

Το πρωινό εκείνο στο Χρηµατιστήριο συνέβησαν σηµεία και τέρατα. Να πώς περιέγραψαν ΤΑ<br />

ΝΕΑ τη συνεδρίαση της 15 ης Μαρτίου 2000:<br />

86

«Συνεδρίαση “θρίλερ” έγινε χθες στο Χρηµατιστήριο, όπου ο Γενικός ∆είκτης αρχικά βρέθηκε<br />

να χάνει 6,29% µε τις περισσότερες µετοχές κλειδωµένες στο λίµιτ ντάουν, ενώ οι επενδυτές που ήταν<br />

συγκεντρωµένοι έξω από τη Σοφοκλέους ανέβασαν κι άλλο τους τόνους. Η παρέµβαση από µεγάλα<br />

χαρτοφυλάκια στο τέλος περίπου της συνεδρίασης “γύρισε” την αγορά και ο Γενικός ∆είκτης έκλεισε<br />

τελικά µε οριακά κέρδη 0,24% στις 4.553,76 µονάδες. (…)<br />

(…) Έτσι, ο Γενικός ∆είκτης, που ήδη από τις 11.00 σηµείωνε απώλειες 4,50% περίπου,<br />

συνέχισε την ελεύθερη πτώση του µέχρι και τις 4.256,53 µονάδες (-6,29%) που ήταν η χαµηλότερη τιµή<br />

που κατεγράφη χθες. (…)<br />

Η οµιλία του Πρωθυπουργού κ. Κώστα Σηµίτη σε συνδυασµό µε τις δηλώσεις του διοικητή της<br />

Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρου Καρατζά έδωσαν το έναυσµα για να εκδηλωθούν αθρόες αγορές από<br />

µεγάλα χαρτοφυλάκια. Έτσι, από τις 13.30 έως και τις 14.15 ο συνολικός όγκος συναλλαγών από τα 130<br />

δισ. έφτασε τα 234 δισ. δραχµές. Είναι ενδεικτικό ότι µέσα σε τρία µόλις λεπτά, από τις 13.57 έως τις<br />

14.00, έπεσαν στην αγορά τουλάχιστον 9 δισ., µε αποτέλεσµα να απορροφηθεί όλη η προσφορά των 2,5<br />

εκατ. µετοχών της ΕΥ∆ΑΠ.» 164<br />

Εκείνο όµως που δεν θα µάθουµε ποτέ είναι από πού προήλθαν ξαφνικά τα 9 δισ. που<br />

“γύρισαν” την αγορά µέσα σε τρία µόλις λεπτά… Μήπως από τα Ασφαλιστικά Ταµεία; Μήπως από<br />

εκείνη την αµαρτωλή ∆ΕΚΑ; Εδώ µιλάµε για µάγους-ταχυδακτυλουργούς!<br />

Πάντως, το γεγονός της παρέµβασης της ∆ηµόσιας Επιχείρησης Κινητών Αξιών<br />

προεκλογικά το παραδέχτηκε στη Βουλή σχεδόν είκοσι µήνες αργότερα ο κ. Ν. Χριστοδουλάκης,<br />

κατά τη συζήτηση της πρότασης της Ν∆ για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής, µε αφορµή την<br />

προεκλογική δραστηριότητα της ∆ΕΚΑ ΑΕ. Συγκεκριµένα ο κ. Χριστοδουλάκης είπε: «η ∆ΕΚΑ<br />

υπερασπίστηκε τις µετοχές της, όταν δέχτηκαν αναίτιες κερδοσκοπικές πιέσεις.» Και συµπλήρωσε: «οι<br />

µετοχές αυτές είχαν τις καλύτερες προοπτικές σύµφωνα µε τους διεθνείς οίκους». (news.in.<strong>gr</strong>-<br />

29/11/2001)<br />

Στην οµιλία του στο Ζάππειο, ο κ. Σηµίτης είχε αναφερθεί και στη Σοφοκλέους, λέγοντας<br />

πράγµατα που προφανώς δεν πίστευε: «Στο Χρηµατιστήριο δεν ασκούνται ούτε επιτρέπεται να<br />

ασκούνται κυβερνητικές και κοµµατικές παρεµβάσεις. ∆εν επιτρέπεται κατά µείζονα λόγο οποιαδήποτε<br />

επιχείρηση εκµετάλλευσης της πορείας του Χρηµατιστηρίου για να αντληθούν εκλογικά οφέλη από τον<br />

οποιοδήποτε. Αυτό το καταδικάζει σκληρά η ελληνική κοινωνία». 123<br />

«Στη συνέχεια ο κ. Σηµίτης ζήτησε από όλους να επιδείξουν αίσθηµα ευθύνης και να κρατηθεί<br />

µακριά το Χρηµατιστήριο από τον πολιτικό ανταγωνισµό. Τέλος, εξέφρασε για άλλη µια φορά την<br />

πεποίθησή του µε βάση την πορεία της οικονοµίας για θετικές εξελίξεις στη Σοφοκλέους.» 123<br />

Στην επιχείρηση “διάσωσης” είχαν στρατολογηθεί ακόµη και… πανεπιστηµιακοί<br />

οικονοµολόγοι, οι οποίοι επιχειρηµατολογούσαν γιατί, τάχα, δεν µπορούσε να συµβεί κραχ στη<br />

Σοφοκλέους!<br />

Να τι έγραφε ο Λεωνίδας Στεργίου στις 16/03/2000 στα ΝΕΑ:<br />

«Απειλείται η Σοφοκλέους µε κραχ; Όχι, απαντούν ακαδηµαϊκοί και στελέχη της αγοράς, καθώς<br />

σήµερα οι οικονοµίες και οι αγορές έχουν αναπτύξει µηχανισµούς και άµυνες που δεν θα µας<br />

επιτρέψουν να δούµε σκηνές του 1929.» 165 Μωρέ µπράβο πανεπιστηµιακοί! Μπας και είδε κανείς τους<br />

µηχανισµούς και τις άµυνες στο ΧΑΑ;<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, ο καθηγητής τοµέα Χρηµατοοικονοµικής του Πανεπιστηµίου<br />

Αθηνών κ. Νίκος Μυλωνάς, την ώρα που ο Γενικός ∆είκτης είχε φθάσει να χάνει µέχρι 6,29%,<br />

δήλωσε στα ΝΕΑ: «Πιστεύω ότι µε τις δυνάµεις της η αγορά θα αναστραφεί και θα ισορροπήσει εκεί<br />

όπου οι θεµελιώδεις αξίες δικαιολογούν τις τιµές». Και ο κ. Μυλωνάς συµπλήρωσε: «Η Σοφοκλέους<br />

δεν κινδυνεύει από κραχ, καθώς γίνονται ελκυστικές οι τιµές των µετοχών. Βέβαια, έχει διευρυνθεί πολύ<br />

η αγορά µε άπειρους, οι οποίοι κλονίζονται εύκολα. Οι επενδυτές αυτοί αύξησαν τη ζήτηση για µετοχές,<br />

µε αποτέλεσµα να αυξηθούν οι τιµές τους. Τώρα φαίνεται ότι µπαίνουµε σε φάση εξισορρόπησης, καθώς<br />

η προσφορά µετοχών από αυξήσεις µετοχικών κεφαλαίων, νέες εισαγωγές εταιρειών κ.λπ. ικανοποιούν<br />

την ζήτηση». 165<br />

Εξάλλου, «Το ίδιο επεσήµανε ο αναπληρωτής καθηγητής Χρηµατοοικονοµικής του<br />

Πανεπιστηµίου Αθηνών και πρόεδρος της Value Capital ΑΧΕΠΕΥ κ. Νικήτας Νιάρχος, ο οποίος την<br />

ίδια στιγµή δήλωνε στα “ΝΕΑ” ότι “η Σοφοκλέους δεν απειλείται από κραχ, διότι σήµερα υπάρχουν τα<br />

µέσα και οι άµυνες που δεν αφήνουν να δούµε ξανά την κρίση του 1929”». 165<br />

87

Εµένα µου λέτε; Τις είδαµε τις “άµυνες”… Έτσι µας παραµύθιαζαν και οι πανεπιστηµιακοί<br />

οικονοµολόγοι την εποχή εκείνη, κι εµείς οι άπειροι τους πιστεύαµε. ∆εν σκεφτήκαµε όµως πως η<br />

επίγεια κόλαση στην οποία ζούµε έχει “φιλοτεχνηθεί” και µε τη συνδροµή των γνώσεων<br />

πανεπιστηµιακών πάσης ειδικότητας…<br />

Όσον αφορά τους αναλυτές, να πώς συνέδραµε η ALPHA ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ τον κ.<br />

Σηµίτη από τη στήλη της στα ΝΕΑ της 16 ης Μαρτίου 2000: «Πιστεύουµε ότι οι τιµές πολλών µετοχών<br />

έχουν διαµορφωθεί σε ελκυστικά επίπεδα και αποτελούν επενδυτικές ευκαιρίες. Θα πρέπει να<br />

σηµειώσουµε ότι είναι δύσκολο να επιτύχει κάποιος το χαµηλότερο επίπεδο της αγοράς για να<br />

τοποθετηθεί.(…) Μακροπρόθεσµα θα δούµε και πάλι καλύτερες τιµές σε αυτές τις µετοχές όπου οι<br />

αποτιµήσεις και τα θεµελιώδη µεγέθη τους το δικαιολογούν.»<br />

∆υστυχώς, πέρασαν σχεδόν τρία χρόνια από τότε και οι καλύτερες τιµές στις µετοχές της<br />

Σοφοκλέους δεν φάνηκαν ακόµη στο ταµπλό…<br />

Τη µέρα που αγωνιώντες µικροεπενδυτές ήταν συγκεντρωµένοι έξω από τη Σοφοκλέους<br />

εκφράζοντας την έντονη δυσαρέσκειά τους για την πορεία του ΧΑΑ (16/03/2000), ενώ πολύ<br />

περισσότεροι εντρυφούσαν στις αισιόδοξες δηλώσεις των πανεπιστηµιακών και τις ελπιδοφόρες<br />

αναλύσεις στα ΝΕΑ και όχι µόνο, ο κ. Σηµίτης έδινε Συνέντευξη Τύπου στο Βόλο. Εκεί του<br />

υποβλήθηκε µια ερώτηση-αγκάθι σχετικά µε τα σηµεία και τέρατα της προηγουµένης ηµέρας στο<br />

ΧΑΑ. Απολαύστε την:<br />

κ. ΑΡΓΥΡΟΥΣΗΣ («ΡΑ∆ΙΟ ΖΥΓΟΣ» ΤΡΙΚΑΛΩΝ): «Κύριε Πρόεδρε µπορείτε να µας<br />

δώσετε µια λογική εξήγηση τι συνέβη χθες όταν µιλούσατε στο Ζάππειο Μέγαρο και ξαφνικά το<br />

Χρηµατιστήριο άρχισε να ανεβαίνει;(…) Η δεύτερη ερώτηση, ίσως να κινείται στα πλαίσια του<br />

παραπολιτικού. Την ώρα που ανέβαινε το Χρηµατιστήριο σας ενηµέρωσε κάποιος, ότι όντως ανέβαινε;<br />

Γιατί σας είδα να έχετε ιδιαίτερα θλιµµένο ύφος από την κατακόρυφη πτώση την πρωινή. Ευχαριστώ.<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Εγώ έδωσα χθες µια συνέντευξη για την κοινωνική πολιτική και θέλω<br />

να επαναλάβω αυτό το οποίο είχα πει και χθες. Το Χρηµατιστήριο είναι ένας θεσµός, είναι µια<br />

οικονοµική διαδικασία η οποία έχει κάποια σηµασία για την ελληνική οικονοµία και την ελληνική<br />

κοινωνία. Το Χρηµατιστήριο δεν είναι ο µοναδικός πόλος ανάπτυξης της χώρας, δεν είναι το σηµείο<br />

εκείνο το οποίο πρέπει να επικεντρώνει το ενδιαφέρον µας, δεν είναι το σηµείο εκείνο το οποίο<br />

καθορίζει το τι συµβαίνει στην Ελλάδα.(…)<br />

Θέλω να πω και το δεύτερο, επειδή κάνατε ένα πρώτο σχόλιο. Θα σας εκφράσω και εγώ µια<br />

απορία. ∆ιαπιστώνω ότι κάποιοι επιχαίρουν όταν πέφτει το Χρηµατιστήριο και κάποιοι δυσαρεστούνται<br />

όταν ανεβαίνει το Χρηµατιστήριο. Τι θέλουν επιτέλους; Να χάσει οπωσδήποτε ο κόσµος τα λεφτά του;<br />

Και ταυτόχρονα, θέλω να επαναλάβω αυτό το οποίο είπα πολλές φορές. Το Χρηµατιστήριο είναι<br />

ένας αυτόνοµος θεσµός. Πρέπει να έχει αυτονοµία. ∆εν µπορεί να εντάσσεται στην προεκλογική<br />

στρατηγική κανενός και δεν µπορεί να εξυπηρετεί κοµµατικές σκοπιµότητες. Και να το κρατήσουµε<br />

αυτόνοµο.<br />

Ίσως επειδή µε παρακολουθήσατε χθες, θα διαπιστώσατε ότι εγώ από τη 1.00 η ώρα χθες έδινα<br />

µια συνέντευξη. Τώρα εσείς πώς διακρίνατε ότι ενώ έδινα τη συνέντευξη κάποιος µου µετέφερε τι<br />

συνέβαινε στο Χρηµατιστήριο, κάνετε πολύ λάθος. ∆εν πληροφορήθηκα τι συνέβαινε στο Χρηµατιστήριο,<br />

δεν µε ενδιέφερε. Έδινα µια συνέντευξη για την κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη και αυτό µε<br />

ενδιαφέρει πολύ περισσότερο.»<br />

Ίσως ο κ. Σηµίτης να εννοούσε την “αλληλεγγύη” που εκφράζεται χαρακτηριστικά από τη<br />

λαϊκή παροιµία: «Βόηθα µε φτωχέ να µη σου µοιάσω», δηλαδή τη συνήθη “αλληλεγγύη” του<br />

καπιταλιστικού µας συστήµατος…<br />

Κάποιοι, λοιπόν, και προφανώς ο κ. Σηµίτης εννοούσε κυρίως τη Νέα ∆ηµοκρατία,<br />

«επιχαίρουν όταν πέφτει το Χρηµατιστήριο και κάποιοι δυσαρεστούνται όταν ανεβαίνει το<br />

Χρηµατιστήριο»! Μα αν ήταν έτσι, τότε το καλοκαίρι του 1999 που ανέβαινε το ΧΑΑ γιατί δεν βγήκε<br />

η Ν.∆. να προειδοποιήσει τον κοσµάκη για τη “φούσκα”, αφού αυτό τη δυσαρεστούσε; Θα είχε σώσει<br />

πολλούς επενδυτές από τη συµφορά αν το είχε κάνει εγκαίρως… Αλλά, βλέπετε, είχαν βάλει κι αυτοί<br />

– ή έστω κάποιοι απ’ αυτούς – το δάχτυλο στο “µέλι” κι έγλειφαν… Γι αυτό ποιούσαν τη νήσσαν για<br />

το αφύσικο φούσκωµα της Σοφοκλέους…<br />

88

− Στις 20 Μαρτίου 2000, ο κ. Σηµίτης έδωσε συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθµό “ALPHA”<br />

και το δηµοσιογράφο Μ. Καψή. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα µε το καυτό θέµα των<br />

ηµερών εκείνων:<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Παρακολουθείτε το Χρηµατιστήριο κ. Πρόεδρε; Σας ενηµερώνουν καθηµερινά,<br />

πώς πάει το Χρηµατιστήριο;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Παρακολουθώ όλα τα θέµατα τα οποία έχουν σηµασία για την<br />

πολιτική εξέλιξη. Το Χρηµατιστήριο µερικές φορές δεν έχει καµία σηµασία, οπότε δεν ενδιαφέροµαι και<br />

τι συµβαίνει καθηµερινά. Αλλά µε ενδιαφέρει γενικά η πορεία του, όταν παίζει κάποιο ρόλο για τις<br />

καθηµερινές εξελίξεις, ο αρµόδιος Υπουργός µε πληροφορεί τι συµβαίνει.»<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Σας ενοχλεί που η µισή Ελλάδα κάθεται µπροστά στην τηλεόραση όλο το πρωί<br />

και βλέπει την κορδέλα µε τις µετοχές και την εξέλιξη στη Σοφοκλέους;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «∆εν νοµίζω ότι η µισή Ελλάδα κάθεται µπροστά.»<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Καλά, το ένα τρίτο.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «∆εν ξέρω πόσο. Εγώ θα σας επαναλάβω αυτό που έχω πει και σε άλλη<br />

ευκαιρία. Το Χρηµατιστήριο είναι ένας θεσµός ο οποίος παίζει ρόλο στην οικονοµία, παίζει ρόλο, γιατί<br />

βοηθάει την πραγµατοποίηση επενδύσεων και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων.<br />

Αλλά θα ήταν πολύ µεγάλο λάθος να θέσουµε το Χρηµατιστήριο στο επίκεντρο της πολιτικής<br />

συζήτησης. Και θα ήταν πολύ µεγάλο λάθος όλοι οι Έλληνες να ζουν σε σχέση µε την εξέλιξη του<br />

Χρηµατιστηρίου, να παρακολουθούν την εξέλιξη του Χρηµατιστηρίου.<br />

Η πολιτική ζωή, η κοινωνική ζωή έχει άλλα περιεχόµενα. ∆εν είµαστε άνθρωποι οι οποίοι<br />

έχουµε µονάχα το χρήµα, το κέρδος στο νου µας. Είµαστε άνθρωποι και πρέπει να είµαστε άνθρωποι, οι<br />

οποίοι έχουν άλλες αξίες.»<br />

Προσέξτε, παρακαλώ, τη φρασεολογία του κ. Σηµίτη. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, µας είπε ότι<br />

παρακολουθεί το Χρηµατιστήριο µόνο όταν η πορεία του έχει σηµασία για την πολιτική εξέλιξη! Βρε<br />

τον άνθρωπο! Καλά το είχαµε καταλάβει κι εµείς! Μήπως του ξέφυγε; Μήπως δηλαδή έχουµε πάλι<br />

την επαλήθευση του γνωµικού: Γλώσσα λανθάνουσα λέγει την αλήθεια; Μάλλον…<br />

Προσέξτε όµως και το τελευταίο: «∆εν είµαστε άνθρωποι οι οποίοι έχουµε µονάχα το χρήµα,<br />

το κέρδος στο νου µας. Είµαστε άνθρωποι και πρέπει να είµαστε άνθρωποι, οι οποίοι έχουν άλλες<br />

αξίες.»<br />

Ώστε έτσι λοιπόν! Και από πότε γίναµε άνθρωποι µε άλλες αξίες και δεν έγινε ακόµη<br />

αντιληπτό; Ποιος µας έδωσε το καλό παράδειγµα; Ποια είναι τα πρότυπά µας; Οι 300 της Βουλής<br />

που, ενώ σπάνια τιµούν µε την παρουσία τους το “ναό” της ∆ηµοκρατίας καθ’ ότι απασχοληµένοι µε<br />

τη συνέχιση της επαγγελµατικής τους καριέρας, ακριβοπληρώνονται από τον Έλληνα<br />

φορολογούµενο, και οι οποίοι µάλιστα κάθε τόσο, και δη σε εποχές λιτότητας που ο<br />

χαµηλοσυνταξιούχος δεν έχει να πάρει ψωµί, νοµοθετούν αυξήσεις και φοροαπαλλαγές για τους<br />

εαυτούς των; Οι 300 της Βουλής που, εκτός από ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, είναι ζάπλουτοι και<br />

µας εµπαίζουν µε προκλητικές δηλώσεις που αναφέρονται στο τι έσχες, βαφτίζονάς τες πόθεν έσχες;<br />

Για να µην αναφερθώ βέβαια και στο όργιο του κρατικού τζόγου µε τα Καζίνα, τα Λόττο, Τζόκερ,<br />

κρατικά λαχεία και δε συµµαζεύεται, που διαφθείρουν ακόµη και τα νήπια… Για να µην κάνω λόγο<br />

και για τα έπαθλα του αθλητισµού που είναι χρήµα και πάλι χρήµα. Για να µην σας θυµίσω και τα<br />

ανεκδιήγητα τηλεοπτικά παιχνίδια που έχουν όλα το χρήµα για έπαθλο…Για να µην αναφερθώ και<br />

στα επαίσχυντα 090- (τώρα έγιναν 690-) που οι επιτήδειοι χρησιµοποιούν από την τηλεόραση,<br />

ζητώντας τάχα τη γνώµη τηλεθεατών, µόνο και µόνο για να τους τ’ αρπάξουν…<br />

Ποιος λοιπόν θα άλλαζε αυτή την περιρρέουσα κουλτούρα του Μαµµωνά; Ο µικροεπενδυτής<br />

που παρασύρθηκε στη λυκοφωλιά της Σοφοκλέους µε την ελπίδα να καλυτερεύσει τη ζωή του;<br />

Εκείνος, µόνος, έπρεπε να µην έχει το κέρδος στο νου του; Εκείνος, µόνος, έπρεπε τώρα που τον<br />

λήστεψαν οι επιτήδειοι να αρχίσει να καλλιεργεί άλλες αξίες για να ξεχάσει τον πόνο του; Οι<br />

ανθρώπινες αρχές κι αξίες βέβαια είναι καλές και σωτήριες, αλλά ποιος µπορεί ν’ αγιάσει σε µια<br />

κοινωνία που έχει για µόνη “αξία” το χρήµα;<br />

Αλλά ο κ. Σηµίτης είχε πει κι άλλα “βαρυσήµαντα” στη συνέντευξη εκείνη:<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Η Νέα ∆ηµοκρατία θέλει να χάσει ο κόσµος τα λεφτά, όπως υπαινιχθήκατε<br />

εσείς; Η Νέα ∆ηµοκρατία θέλει να πέσει το Χρηµατιστήριο;»<br />

89

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Εγώ εξέφρασα την απορία µου πώς µερικοί όταν πέφτει το<br />

Χρηµατιστήριο αγανακτούν και επίσης αγανακτούν όταν ανεβαίνει το Χρηµατιστήριο. ∆εν καταλαβαίνω<br />

αυτή τη λογική. Προφανώς θέλουν να χάσει ο κόσµος τα λεφτά του.»<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Αυτοί ποιοι είναι; Είναι τα στελέχη της Νέας ∆ηµοκρατίας;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Είναι πολλοί.»<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Που δεν θα τους ονοµάσετε;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «∆εν µου αρέσει να κατονοµάζω και να καταγγέλλω. Ο κάθε Έλληνας<br />

πολίτης, µπορεί να διαβάζει τις εφηµερίδες, µπορεί να δει τους τίτλους.<br />

Τους τίτλους εκείνους οι οποίοι προέβλεπαν ότι θα πέσει το Χρηµατιστήριο στις 4.000 µονάδες,<br />

τους τίτλους εκείνους που έγραψαν “Κραχ Σηµίτη”, τους τίτλους εκείνους οι οποίοι έγραφαν<br />

“καταστροφή”. Ξέρει ο Έλληνας πολίτης αυτοί οι τίτλοι ποιους εκπροσωπούν, σε ποιες εφηµερίδες<br />

ανταποκρίνονται. ∆εν είναι ανάγκη να τις καθορίσουµε εδώ.»<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Αν βγει η Νέα ∆ηµοκρατία θα πέσει το Χρηµατιστήριο;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «∆εν ξέρω πώς αντιδρούν αυτοί οι οποίοι είναι στο Χρηµατιστήριο. Εγώ<br />

θέλω να επαναλάβω ότι η πορεία της ελληνικής οικονοµίας είναι καλή.<br />

Και µακροπρόθεσµα όταν είναι η πορεία µιας οικονοµίας καλή, τότε είναι και η πορεία του<br />

Χρηµατιστηρίου καλή. Αυτό φαίνεται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Το αποδεικνύει η εξέλιξη. Είναι<br />

ένας κανόνας ο οποίος εφαρµόζεται, ισχύει και γι’ αυτό όλοι οι επενδυτές µπορεί να τον έχουν υπόψη<br />

τους.»<br />

Υποθέτω πως ο κ. Σηµίτης την εποχή εκείνη θα έβλεπε στους εφιάλτες του ότι κερδίζει η Νέα<br />

∆ηµοκρατία στις εκλογές! Εδώ που τα λέµε, είναι και να τους λυπάται κανείς τους εξουσιοµανείς…<br />

Αλλά ας έλθουµε και στη ουσία του θέµατος: η Ν.∆. υπαγόρευε τους τίτλους που µιλούσαν για 4.000<br />

µονάδες του Γ. ∆είκτη ή οι αναλύσεις των ξένων επενδυτικών οίκων, µοργκαστανελέων και λοιπών<br />

ευυπόληπτων, οι οποίοι αφού µας έγδυσαν, τώρα µιλούσαν για υπερτιµηµένο ΧΑΑ, κι όχι µόνο για<br />

4.000 αλλά και για 3.000 ακόµη και για 2.500 µονάδες;<br />

Μακάρι να είχαµε πάρει τότε στα σοβαρά αυτούς τους τίτλους… Κάτι θα είχαµε περισώσει.<br />

Αλλά το χάψαµε κι εµείς πως ήταν προεκλογικές συκοφαντίες της Νέας ∆ηµοκρατίας για ίδιον αυτής<br />

όφελος… Το χάψαµε και ψηφίσαµε ΠΑΣΟΚ! Και, δυστυχώς, το πληρώσαµε…<br />

Και βέβαια, στο κλείσιµο της συνέντευξης του κ. Σηµίτη, πήραµε το ηρεµιστικό χάπι µας:<br />

Οικονοµία καλή ίσον χρηµατιστήριο καλό! Αυτός ο κανόνας, λέει, εφαρµόζεται και ισχύει παντού και<br />

καλό είναι να τον έχουµε υπόψη µας! Ακούσαµε, λοιπόν, και πάλι το καθιερωµένο ρεφρέν του κ.<br />

Σηµίτη, µε το οποίο µας είχε υπνωτίσει και δε βλέπαµε τον άγριο τζόγο που γινόταν στο “ναό”,<br />

πράγµα που δεν είχε καµία σχέση µε την έτσι κι αλλιώς προβληµατική οικονοµία µας . ..<br />

Εδώ που τα λέµε, υπάρχει κάποια σχέση του χρηµατιστηρίου µε την οικονοµία. Να, κάθε<br />

φορά που στήνεται µια επιχείρηση-σκούπα στα χρηµατιστήρια των “ανεπτυγµένων” ή µη<br />

κατεργαρέων, οι επενδυτές (τα καταναλωτικά “ζώα”) αφήνονται πανί-µε-πανί και συνεπώς δεν έχουν<br />

δεκάρα τσακιστή για ν’ αγοράσουν τα “αγαθά” που τους πουλάνε οι “εισηγµένοι”, αυτοί δηλαδή που<br />

προ ολίγου τους τα πήρανε. Έτσι τα κέρδη των επιχειρήσεων γίνονται τώρα ζηµιές. Εξού και η ύφεση<br />

που ακολουθεί την “ανάπτυξη”, εξού και οι καθοδικοί “κύκλοι” που ακολουθούν τους ανοδικούς<br />

στα χρηµατιστήρια. Καταλάβατε; ∆εν υπάρχει τίποτα το µαγικό στην εναλλαγή των κύκλων. ∆εν<br />

είναι δηλαδή θέµα συναστρίας των πλανητών ή ιδιοτροπίας του Μαµµωνά.<br />

− Στις 28 Μαρτίου του 2000, ο κ. Σηµίτης έδωσε συνέντευξη στον “Flash 96,1” και στον<br />

διευθυντή του κ. Π. Κολιοπάνο. Όπως ήταν αναµενόµενο, το χρηµατιστήριο “έκλεψε” πάλι την<br />

“παράσταση”. (Αν σας δοθεί η εντύπωση ότι κάποιες ερωτήσεις ήταν στηµένες, µάλλον θα είναι ιδέα<br />

σας…) Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα της συνέντευξης:<br />

Π. ΚΟΛΙΟΠΑΝΟΣ: «Στην απάντησή σας αναφερθήκατε και στην τοποθέτηση των κεφαλαίων<br />

των ασφαλιστικών ταµείων σε µετοχές. Είχαµε πριν από λίγες µέρες την άποψη του αρχηγού της<br />

αξιωµατικής αντιπολίτευσης, προειδοποίηση µάλλον, ότι να µην τολµήσουν τα ασφαλιστικά ταµεία να<br />

κάνουν επενδύσεις στο Χρηµατιστήριο.<br />

Εγώ έχω ένα εύλογο ερώτηµα. Πότε πρέπει τα ασφαλιστικά ταµεία να επενδύουν στο<br />

συγκεκριµένο χώρο τα χρήµατά τους; Όταν το Χρηµατιστήριο είναι κάτω, που µπορεί να είναι µια<br />

ευκαιρία ή όταν είναι πάνω; Εσάς ποια είναι η δική σας άποψη; Εµένα µε προβληµάτισε αυτή η<br />

τοποθέτηση του κ. Καραµανλή.»<br />

90

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Πρώτη παρατήρηση. Ο αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας προσπαθεί να<br />

επηρεάσει, και να επηρεάσει αρνητικά την εξέλιξη του Χρηµατιστηρίου, διότι πιστεύει ότι ένα δυσάρεστο<br />

κλίµα στο Χρηµατιστήριο θα τον βοηθήσει στην πολιτική αναµέτρηση. Είναι απαράδεκτο − απαράδεκτο,<br />

θέλω να το τονίσω − να προσπαθούµε να επηρεάσουµε εξελίξεις σε µια αγορά, και µάλιστα να τις<br />

επηρεάσουµε αρνητικά, ώστε να ζηµιωθούν κάποιοι άνθρωποι για πολιτική εκµετάλλευση.<br />

Το δεύτερο είναι πως δηµιουργεί την εντύπωση, ότι όλα τα λεφτά των ασφαλιστικών ταµείων<br />

πρόκειται να επενδυθούν σε µετοχές, να γίνει κάποιο παιχνίδι. Είναι γνωστό ότι ένα ποσοστό γύρω στο<br />

20%, αν θυµάµαι καλά, µονάχα των αποθεµατικών, επενδύεται σε µετοχές. Το κάθε ασφαλιστικό ταµείο<br />

κρίνει πότε συµφέρει, και εγώ θα έλεγα µε την κοινή λογική, όπως παρατηρήσατε και εσείς, συµφέρει<br />

όταν είναι χαµηλά οι τιµές.<br />

Αυτή τη στιγµή οι τιµές είναι χαµηλά. Και θέλω να επαναλάβω αυτό το οποίο έχω πει αρκετές<br />

φορές στο παρελθόν και είναι αποτέλεσµα µιας κοινής εµπειρίας όλων των οικονοµιών των<br />

αναπτυγµένων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πάει η οικονοµία καλά; Έχει υψηλούς ρυθµούς<br />

ανάπτυξης; Τότε πάει και το Χρηµατιστήριο µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα καλά. Μερικοί<br />

ρωτάνε: “Μα, αυτή τη στιγµή υπάρχει λόγω της εκλογικής αναµέτρησης κάποια καχεξία στο<br />

Χρηµατιστήριο. Μήπως είναι ένδειξη ότι η οικονοµία δεν πάει καλά;”.<br />

Όχι, καθόλου, θα πω µε έµφαση. ∆ιότι εγώ µιλάω για ένα µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα. Για<br />

ένα χρονικό διάστηµα 4, 6 µηνών, ενός χρόνου. Έτσι µετρώνται οι εξελίξεις στη συσχέτιση οικονοµίας<br />

και αγορών, είτε του Χρηµατιστηρίου ή οποιασδήποτε άλλης αγοράς. Όταν η οικονοµία πάει καλά,<br />

τότε µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα και η αγορά και το Χρηµατιστήριο θα πάει καλά.<br />

∆εν έχουµε παρά να δούµε τι έχει γίνει στη Γαλλία, τι έχει γίνει στη Γερµανία, τι έχει γίνει στην<br />

Αγγλία, τι έχει γίνει στις Ηνωµένες Πολιτείες. Πάρτε για παράδειγµα τις Ηνωµένες Πολιτείες. ∆εν<br />

αυξήθηκαν οι τιµές των µετοχών τα τελευταία χρόνια, και µάλιστα θεαµατικά; Γιατί αυξήθηκαν<br />

θεαµατικά; ∆ιότι επί οκτώ χρόνια η αµερικανική οικονοµία βρίσκεται σε µια τροχιά ανάπτυξης.<br />

Όταν υπήρχαν οι µεγάλες κρίσεις στις Ηνωµένες Πολιτείες, αυτό οφειλόταν σε ύφεση, σε πτώση<br />

της οικονοµίας. Εδώ είναι βέβαιο ότι για αρκετά χρόνια ακόµη, πολλά χρόνια ακόµη θα υπάρχει<br />

ανάπτυξη.(…)<br />

∆εν φαίνεται αυτή τη στιγµή ότι ο κύκλος θα πάρει µια στροφή αρνητική. Αντίθετα,<br />

φαίνεται ότι θα συνεχίσει. Και αυτή ήταν η διαπίστωση στη Σύνοδο Κορυφής στη Λισσαβόνα και αυτή<br />

είναι η διαπίστωση όλων των αναλυτών. Αυτό ισχύει για όλους τους Έλληνες οι οποίοι θέλουν να<br />

επενδύσουν, να τοποθετήσουν τα χρήµατά τους, να κάνουν σχέδια για το αύριο. Βρισκόµαστε σε µια<br />

καλή συγκυρία και αυτή η συγκυρία ευνοεί πρωτοβουλίες.»<br />

Π. ΚΟΛΙΟΠΑΝΟΣ: «Αυτή η συγκυρία είναι οικονοµική. Αλλά µια και είπατε και για τον κ.<br />

Καραµανλή, αυτή η εµπλοκή των πολιτικών µέσα στις διαδικασίες του Χρηµατιστηρίου, έστω και µε<br />

κατάθεση απόψεων, σχολιασµό, κριτική, δεν υπάρχει ευθύνη και σε δικά σας στελέχη; ∆εν έπρεπε να<br />

αποστούν από τέτοιες ενέργειες;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Μου αναφέρετε συνήθως όταν εκφράζεται αυτό το επιχείρηµα, το<br />

παράδειγµα των θέσεων που παρουσίασε το ΠΑΣΟΚ κατά τη διάρκεια των ευρωεκλογών. Εγώ θέλω να<br />

τονίσω το εξής: Εµείς, τι είπαµε, και τι συνεχίζουµε να λέµε; Εµείς, αναπτύσσουµε την ελληνική<br />

οικονοµία, βοηθάµε ώστε να λειτουργήσει καλύτερα. Για να λειτουργήσει καλύτερα µια οικονοµία, η<br />

οποία είναι οικονοµία αγοράς, χρειάζεται να υπάρχουν ορισµένοι θεσµοί και να δουλεύουν αποδοτικά.<br />

Ένας από τους θεσµούς αυτούς είναι και το Χρηµατιστήριο. Το Χρηµατιστήριο στην Ελλάδα<br />

ήταν σε λήθαργο περίπου και από το 1993-’94 άρχισε να παίρνει κάπως επάνω του. Γνώρισε τη µεγάλη<br />

του εξέλιξη, όταν η δραχµή µπήκε στο µηχανισµό των συναλλαγµατικών ισοτιµιών τον Μάρτη του 1998.<br />

Γιατί; Γιατί µε την ένταξη της δραχµής δόθηκε η βεβαιότητα, αυτό ήταν το µήνυµα για την θετική πορεία<br />

της ελληνικής οικονοµίας.<br />

Εµείς λοιπόν, αναδείξαµε το γεγονός ότι αυτός ο θεσµός άρχισε να λειτουργεί πια αποδοτικά για<br />

την πρόοδο της οικονοµίας, για τις επενδύσεις. Και αναφέραµε ότι αυτό είναι επίσης µία ένδειξη για την<br />

εµπιστοσύνη η οποία υπάρχει και για το ότι η ελληνική οικονοµία, εντάσσεται πια στο χώρο των πιο<br />

ανεπτυγµένων χωρών.(…)»<br />

Αυτά, λοιπόν, τα βαρυσήµαντα έλεγε τότε ο κ. Σηµίτης… Ξαναδιαβάστε τα παρακαλώ µε<br />

προσοχή, για να βαθµολογήσετε τις οικονοµικές και χρηµατιστηριακές “γνώσεις” του κ. Σηµίτη.<br />

Συνοψίζω τα κυριότερα:<br />

91

1. Κατά τον κ. Σηµίτη, οι τιµές των µετοχών εκείνες τις µέρες ήταν “χαµηλά” και συνέφερε<br />

τα ασφαλιστικά ταµεία να αγοράσουν! Πόσο “χαµηλά”; Tην προηγουµένη ο Γ.∆. είχε κλείσει στις<br />

4.675,67 µονάδες. Ακολουθώντας συνεχή πτωτική πορεία από τότε, στις 06/02/2003 ο Γ.∆. έκλεισε<br />

στις 1.653,05 µονάδες. Υπολογίστε λοιπόν πόσα έχασαν τα ασφαλιστικά ταµεία που αγόρασαν<br />

µετοχές στα “χαµηλά” των 4.675,67 µονάδων και τις διακράτησαν περιµένοντας υψηλές αποδόσεις.<br />

Έχασαν σχεδόν το 65% του κεφαλαίου που είχαν επενδύσει!<br />

2. Ο κ. Σηµίτης επανέλαβε την πάγια τοποθέτησή του: «Όταν η οικονοµία πάει καλά, τότε<br />

µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα και η αγορά και το Χρηµατιστήριο θα πάει καλά.» Και εξήγησε ότι<br />

το µεσο-µακροπρόθεσµα ήταν «ένα χρονικό διάστηµα 4, 6 µηνών, ενός χρόνου.» Μ’ άλλα λόγια,<br />

όσοι θα περίµεναν 4, 6 µήνες, το πολύ ένα χρόνο, θα έβγαιναν “κερδισµένοι”! Επαληθεύτηκε ο κ.<br />

Σηµίτης; Όχι βέβαια! ∆ιαψεύστηκε παταγωδώς. Θα µου πείτε, πρώτη φορά ήταν; «Τζάµπα µάγκας»!<br />

Ο Γ. ∆. ένα χρόνο αργότερα, δηλαδή στις 28 Μαρτίου 2001 είχε κατρακυλήσει στις 3.050,7<br />

µονάδες. Και σχεδόν 16 µήνες αργότερα (16 Ιουλίου 2001) ο Γ. ∆. είχε καταποντιστεί στις 2.314, 08<br />

µονάδες! Κι όλα αυτά, πολύ πριν από το τροµοκρατικό κτύπηµα της 11 ης Σεπτ. 2001 στις ΗΠΑ, πολύ<br />

πριν από την καθοδική πορεία των ξένων χρηµατιστηρίων που άρχισε από τα µέσα 2002! Με ποια,<br />

λοιπόν, δικαιολογία κατρακυλούσε τότε η Σοφοκλέους; Γιατί δεν ακολουθούσε την “άριστη” πορεία<br />

της οικονοµίας;<br />

3. Ο κ. Σηµίτης παρίστανε και τον προφήτη! «∆εν φαίνεται αυτή τη στιγµή ότι ο κύκλος θα<br />

πάρει µια στροφή αρνητική. Αντίθετα, φαίνεται ότι θα συνεχίσει.(…) Αυτό ισχύει για όλους τους Έλληνες<br />

οι οποίοι θέλουν να επενδύσουν, να τοποθετήσουν τα χρήµατά τους, να κάνουν σχέδια για το αύριο.<br />

Βρισκόµαστε σε µια καλή συγκυρία και αυτή η συγκυρία ευνοεί πρωτοβουλίες».<br />

Να και µια ευθεία προτροπή του κ. Πρωθυπουργού για «τοποθετήσεις», διότι η συγκυρία,<br />

τάχα, ήταν καλή!<br />

Η θλιβερή, τραγική για πολλούς, πραγµατικότητα απέδειξε ότι όλοι όσοι εξέλαβαν τον κ.<br />

Σηµίτη στα σοβαρά, της γράφουσας συµπεριλαµβανοµένης, είδαν το µόχθο µιας ζωής να εξαερώνεται<br />

µέσα από το “θεσµό” του XAA, ο οποίος, όπως κοµπάζοντας είπε ο κ. Σηµίτης, µέχρι το 1993, ’94,<br />

βρισκόταν σε λήθαργο! Μακάρι να βρισκόταν ακόµη σε λήθαργο, και να µην είχε γίνει αυτή η<br />

ληστρική ανακατανοµή του ελληνικού πλούτου από τους ολίγα έχοντες στους τα πολλά κατέχοντες…<br />

Ή µήπως πήραν τα πάνω τους οι αχαΐρευτες εισηγµένες επιχειρήσεις µε τα δισεκατοµµύρια που<br />

«άντλησαν» από τις τσέπες των θυµάτων; Ή µήπως δηµιούργησαν νέες θέσεις εργασίας, για να πούµε<br />

χαλάλι η θυσία µας;<br />

−Στις 30 Μαρτίου 2000, απολαύσαµε τη «µεγάλη τηλεοπτική βραδιά», τη «µεγάλη πολιτική<br />

βραδιά αυτής της προεκλογικής περιόδου», όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Νίκος Χατζηνικολάου.<br />

Ήταν η πολυδιαφηµισµένη και πολυαναµενόµενη τηλεοπτική συζήτηση µεταξύ των κ. Κ. Σηµίτη και<br />

Κ. Καραµανλή. ∆ηλαδή, ποια συζήτηση; Επρόκειτο για δύο ανιαρούς µονολόγους… ∆εν θα<br />

σχολιάσω το τι είπε και τι δεν είπε ο κ. Καραµανλής, όπως και δεν το έκανα µέχρι τώρα στο βιβλίο<br />

τούτο. Αλίµονο αν κρίνουµε το έργο µιας κυβέρνησης από τις απόψεις και τα παιχνίδια της<br />

αντιπολίτευσης, έστω της “αξιωµατικής”.<br />

Θα παραθέσω, όµως, χαρακτηριστικά αποσπάσµατα που αναφέρονται στις θέσεις του κ.<br />

Σηµίτη για το Χρηµατιστήριο, και ο διαθέτων κρίση ας κρίνει. Πολλά απ’ αυτά που είπε ο<br />

Πρωθυπουργός εκείνο το βράδυ τα είχε ξαναπεί σε άλλες συνεντεύξεις, και ίσως σας φανούν ανιαρά.<br />

Όµως πρέπει να αναφερθώ και σε αυτή τη συνέντευξη για να µην αδικήσουµε τον κ. Σηµίτη.<br />

Θ. ΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ: «Κύριε Πρόεδρε, την περασµένη Κυριακή δηλώσατε σε συνέντευξή<br />

σας, ότι η κυβέρνηση έχει διασφαλίσει ένα σωστό πλαίσιο για το Χρηµατιστήριο. Ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας κατ’ επανάληψη έχει µιλήσει για µετοχές “φούσκες” και αναρωτιέµαι, πώς είναι δυνατόν να<br />

έχει διασφαλιστεί ένα σωστό πλαίσιο για το Χρηµατιστήριο και να υπάρχουν ταυτοχρόνως µετοχές<br />

“φούσκες”;»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Ένα σωστό πλαίσιο για το Χρηµατιστήριο, σηµαίνει ότι έχουν καθοριστεί<br />

κανόνες λειτουργίας, οι οποίοι εγγυώνται την µεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια. Έχουν καθοριστεί κανόνες<br />

σε σχέση µε τις µετοχές οι οποίες εισάγονται στο Χρηµατιστήριο. Τους κανόνες αυτούς τους εξετάζει η<br />

Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και παίρνει τις σχετικές αποφάσεις.<br />

92

Το Ελληνικό Χρηµατιστήριο ήταν ένα Χρηµατιστήριο το οποίο για πάρα πολύ καιρό δεν είχε<br />

ανάπτυξη. Μετά την οικονοµική εξέλιξη των τελευταίων 3 ετών, κυρίως µετά την είσοδο της δραχµής<br />

στο µηχανισµό συναλλαγµατικών ισοτιµιών, το Χρηµατιστήριο αυτό γνώρισε µία άνθιση.(…)<br />

(…)Το πλαίσιο του Χρηµατιστηρίου στην Ελλάδα είναι ορθό. Υπάρχει η µεγαλύτερη δυνατή<br />

διαφάνεια. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εξασφαλίζει την σωστή λειτουργία του Χρηµατιστηρίου. Και όσο<br />

η οικονοµία πηγαίνει καλά, τόσο και το Χρηµατιστήριο µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα θα έχει µία<br />

επιτυχηµένη πορεία. Συναρτώνται τα δύο µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα.»<br />

(…)(…)<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Κύριε Πρόεδρε καλησπέρα. Έχω ένα φίλο που ακούγοντας τις υποσχέσεις των<br />

Υπουργών της Κυβέρνησης για ακόµη καλύτερες ηµέρες στο Χρηµατιστήριο, µπήκε στη Σοφοκλέους,<br />

επένδυσε την περιουσία του όταν ο δείκτης ήταν στις 5.800 µονάδες. Αυτή τη στιγµή έχει χάσει και τα<br />

κέρδη του, έχει χάσει και το κεφάλαιό του και είναι ένας ακόµη εγκλωβισµένος. Αυτός ο φίλος µου είναι<br />

οπαδός του ΠΑΣΟΚ. Ψηφίζει ΠΑΣΟΚ. Πέστε µου ένα λόγο γιατί να σας ξαναψηφίσει.»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Πρώτα από όλα δεν δέχοµαι την άποψη ότι η εξέλιξη της ελληνικής<br />

κοινωνίας και η εξέλιξη της ελληνικής οικονοµίας, κρίνεται από το Χρηµατιστήριο. Η εξέλιξη της<br />

ελληνικής οικονοµίας κρίνεται από την ανάπτυξη, κρίνεται από τις δυνατότητες τις οποίες δηµιουργεί,<br />

από τις επενδύσεις οι οποίες γίνονται, από τις εξαγωγές οι οποίες γίνονται και όλα τα στοιχεία δείχνουν<br />

ότι είναι η πορεία θετική, γι’ αυτό η οικονοµία είναι δυνατή. (…)<br />

Και µετά, πιστεύω ότι ο φίλος σας κ. Καψή και το ελπίζω, να έχει και κάποια κοινωνική<br />

ευαισθησία. Να δει αν αυξήθηκαν οι κοινωνικές δαπάνες που αυξήθηκαν, να δει εάν υπάρχει µια<br />

πολιτική από πλευράς της Κυβέρνησης για περισσότερες ανισότητες, για ανακατανοµή του εισοδήµατος.<br />

Θα διαπίστωνε ότι τον Σεπτέµβρη δώσαµε περίπου 470 δισεκατοµµύρια για ανακατανοµή του<br />

εισοδήµατος. Θα διαπίστωνε επίσης ότι αυξήθηκαν στον τελευταίο προϋπολογισµό οι δαπάνες για την<br />

Παιδεία και την Υγεία και θα έβλεπε ότι η κοινωνία αυτή, αποκτά περισσότερη συνοχή.<br />

Αυτό είναι το επίτευγµά µας: σταθερότητα, ανάπτυξη και ταυτόχρονα κοινωνική συνοχή. Πιστεύω<br />

ότι θα έπρεπε να το επικροτήσει.»<br />

(…)<br />

Ε. ΣΤΑΗ: «Κύριε Πρόεδρε, µία από τις σηµαντικότερες νοµοθετικές πρωτοβουλίες που θα<br />

κληθεί να πάρει το ΠΑΣΟΚ εάν γίνει πάλι κυβέρνηση, θα είναι ίσως το νέο ασφαλιστικό νοµοσχέδιο.<br />

Αποφεύγετε όµως µέχρι στιγµής να προσδιορίσετε τους βασικούς του άξονες, παρόλο που είναι ένα θέµα<br />

που είναι πολύ λαϊκό θα έλεγα και αφορά τον πολύ κόσµο, παρόλο που έχετε προκληθεί έντονα και από<br />

την αξιωµατική αντιπολίτευση.<br />

Μήπως τουλάχιστον σε βασικά σηµεία όπως είναι το όριο ηλικίας ή η αύξηση της<br />

ανταποδοτικότητας θα µπορούσατε να µας δώσετε απόψε κάποιες πρώτες νύξεις, έτσι ώστε ο Έλληνας<br />

πολίτης που θα πάει στην κάλπη να ξέρει πώς σας ψηφίζει και γι’ αυτό;<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Έχω εξηγήσει γιατί αυτή την στιγµή δεν µπορεί να γίνει µία τοποθέτηση<br />

σαφής, συγκεκριµένη, για ορισµένες βασικές πτυχές τις οποίες αναφέρετε. Υπάρχει ανάπτυξη 3,5%. Αυτή<br />

η ανάπτυξη µε το να αυξάνει τις θέσεις απασχόλησης ευνοεί τα Ταµεία.(…)<br />

Υπάρχουν επίσης οι ξένοι µετανάστες, οι οποίοι εισφέρουν στα Ταµεία, πολύ περισσότερα απ’<br />

ό,τι πριν. Υπάρχει επίσης η περιουσία των Ταµείων, η οποία αναβαθµίστηκε έχουν µετοχές για<br />

παράδειγµα στο Χρηµατιστήριο, οι µετοχές όπως και τα ακίνητά τους αξίζουν περισσότερο. Τα Ταµεία<br />

έχουν περισσότερα χρήµατα.»<br />

Ιδού, λοιπόν, που ο κ. Σηµίτης, αφού µας ξανάπε ότι Οικονοµία και Χρηµατιστήριο<br />

συναρτώνται µέσο-µακροπρόθεσµα, µας κατηγορεί ότι δεν έχουµε κοινωνική ευαισθησία όταν<br />

διαµαρτυρόµαστε επειδή χάσαµε το βιος µας στο ΧΑΑ. Καλά, τόσο αναίσθητοι είµαστε; ∆ε<br />

ντρεπόµαστε; ∆ιότι, σου λέει, η χασούρα η δική µας µετουσιώθηκε σε παροχές και κοινωνική συνοχή,<br />

άσχετα αν το µεγαλύτερο µέρος αυτών που υπεξαιρέθηκαν το άρπαξαν ξένοι και ντόπιοι<br />

αετονύχηδες και το αναπαύουν στα repos ή κάπου στη Ελβετία! Κάτι σαν αλχηµεία δηλαδή!<br />

Αλλά για ποια κοινωνική συνοχή µιλάει ο άνθρωπος; Για ποιες παροχές; Καθηµερινά οµάδες<br />

εργαζοµένων βρίσκονται στους δρόµους και διαµαρτύρονται, διεκδικούν στο ήλιο µοίρα, πεινάνε. ∆εν<br />

τους βλέπει; ∆εν τους ακούει;<br />

Όσο για τα Ασφαλιστικά Ταµεία που η περιουσία τους “αναβαθµίστηκε” διότι οι µετοχές τους<br />

αξίζουν τάχα περισσότερο, εδώ γελάνε, ή µάλλον κλαίνε και οδύρονται! Ας µας πει ο κ. Σηµίτης<br />

93

πόσο άξιζαν τότε και πόσο αξίζουν σήµερα οι µετοχές των ασφαλιστικών ταµείων; ∆εν πρέπει να<br />

γνωρίζουµε; ∆εν έχουµε δικαίωµα να γνωρίζουµε; ∆ηµοκρατία δεν έχουµε;<br />

− Στις 31 Μαρτίου 2000, η ΗΜΕΡΗΣΙΑ δηµοσίευσε συνέντευξη του κ. Σηµίτη στη οποία<br />

αναφέρθηκε και πάλι στο Χρηµατιστήριο. Στη συνέντευξη αυτή εξέφρασε την εκτίµηση ότι «η<br />

νευρικότητα στη Σοφοκλέους έχει ως ηµεροµηνία λήξης την 9 η Απριλίου», και επισήµανε ότι «όταν οι<br />

πολίτες βρεθούν ενώπιον της κάλπης, θα ψηφίσουν λαµβάνοντας υπόψη την καλή πορεία της ελληνικής<br />

οικονοµίας». 166<br />

Εξάλλου, ο κ. Σηµίτης διέψευσε ότι η κυβέρνηση ανακήρυξε το δείκτη του ΧΑΑ κεντρικό<br />

κριτήριο αξιοπιστίας της οικονοµικής πολιτικής της, και δήλωσε ότι το ΠΑΣΟΚ δεν χρησιµοποίησε<br />

το Χρηµατιστήριο ως επιχείρηµα στις ευρωεκλογές!<br />

«Βεβαίως το χρηµατιστήριο το προβάλαµε και θα συνεχίσουµε να το προβάλλουµε, όπως<br />

κάνουν όλες οι κυβερνήσεις των ανεπτυγµένων χωρών. Το ίδιο ακριβώς πράξαµε και στην αγορά<br />

οµολόγων. Προβάλαµε τη βελτίωση και την καλή λειτουργία της και αυτό έχει προσελκύσει πολλούς<br />

διεθνείς επενδυτές. Πάντως, δεν θα αφήσουµε το χρηµατιστήριο να γίνει ένα κοµµατικό ή αντικοµµατικό<br />

επιχείρηµα» 167 , ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρωθυπουργός.<br />

Να µια ακόµη ψευδοπροφητεία του κ. Σηµίτη για την ηµεροµηνία λήξης της νευρικότητας<br />

στο ΧΑΑ. Το ίδιο είχε “προφητέψει” και ο κ. Παπαντωνίου! Καλά, συνεννοηµένοι ήταν; Όσο για το<br />

αν το ΠΑΣΟΚ χρησιµοποίησε το Χρηµατιστήριο ως επιχείρηµα στις ευρωεκλογές, σ’ αυτό το βιβλίο<br />

έχουν κατατεθεί ήδη πολλές µαρτυρίες που αποδεικνύουν την αλήθεια.<br />

−Στη συνέντευξη που έδωσε ο κ. Σηµίτης µέσα από το INTERNET, 06/04/2000, ρωτήθηκε<br />

και για τα προβλήµατα του ασφαλιστικού. Παραθέτω την ερώτηση που του υποβλήθηκε και την<br />

απάντηση που έδωσε, στην οποία βλέπουµε και πάλι τις προσδοκίες του από την πορεία των<br />

µετοχών:<br />

ΕΡΩΤΗΣΗ 6 η : «Υπάρχει µια έντονη ανησυχία και ανασφάλεια σχετικά µε το µέλλον του<br />

Ασφαλιστικού Συστήµατος και τις προθέσεις σας. Ποιες είναι οι βασικές παρεµβάσεις που σκέφτεστε να<br />

κάνετε;»<br />

ΑΠΑΝΤΗΣΗ Κ. Σηµίτη: «Το ασφαλιστικό είναι ένα θέµα, το οποίο έχει δηµιουργήσει<br />

ανησυχίες. Και έχει δηµιουργήσει ανησυχίες, γιατί πιστεύω, ότι σκόπιµα καλλιεργήθηκε κάποιος φόβος,<br />

ότι χάνουν αυτοί οι οποίοι θα βγουν στη σύνταξη τα δικαιώµατά τους, αν βγούνε γρήγορα γιατί δεν<br />

ξέρουν τι θα συµβεί.<br />

Όλα αυτά δεν είναι αλήθεια, θα έλεγα, είναι παραµύθια, διότι εµείς έχουµε πει το εξής απλό.<br />

Αυτή τη στιγµή η κατάσταση των Ταµείων είναι πολύ διαφορετική απ’ ότι ήταν λίγο καιρό πριν.<br />

Γιατί; Γιατί µε τους ρυθµούς ανάπτυξης τους οποίους έχουµε, εξασφαλίζουµε πολύ<br />

περισσότερους πόρους. ∆εν έχουµε παρά να δούµε το παράδειγµα µιας άλλης χώρας π.χ. της Γαλλίας,<br />

όπου και εκεί θα διαπιστώσουµε, ότι άλλαξαν τα συνταξιοδοτικά δεδοµένα, επειδή υπήρχε ένα ρυθµός<br />

ανάπτυξης υψηλός, αλλά χαµηλότερος από το δικό µας.<br />

Τα Ταµεία τώρα έχουν περισσότερη περιουσία, οι µετοχές που έχουν αξίζουν περισσότερα,<br />

υπάρχουν περισσότερες εισφορές, γιατί δίνουν εισφορές και οι ξένοι εργαζόµενοι, οι οποίοι δουλεύουν<br />

εδώ στην Ελλάδα.» 168<br />

Θαυµάστε, λοιπόν, για άλλη µια φορά την επιπολαιότητα του άνδρα! Τα Ταµεία είχαν<br />

περισσότερη περιουσία λόγω των µετοχών που κατείχαν! Λέτε και οι µετοχές των ασφαλιστικών<br />

ταµείων είχαν σταθερή διαχρονική αξία! Τώρα που οι µετοχές εξαερώθηκαν, πόσο λιγόστεψε η<br />

περιουσία των Ταµείων; Τολµάει ο κ. Σηµίτης να µας απαντήσει; Όχι βέβαια!<br />

∆εκαοκτώ µήνες αργότερα, στη Συνεδρίαση Θ΄ της Βουλής, στις 10/10/2001, ο βουλευτής κ.<br />

Παναγιώτης Λαφαζάνης θα αναφερόταν σ’ αυτήν ακριβώς τη ζηµιά των ασφαλιστικών Ταµείων:<br />

«Το άρθρο 17 για τα ασφαλιστικά ταµεία είναι απαράδεκτο. Έχουµε ναυάγιο µε τα ασφαλιστικά ταµεία<br />

και τα λεφτά τα οποία έχουν επενδυθεί στο Χρηµατιστήριο µε την εύνοια, την ενίσχυση και την<br />

ενθάρρυνση της Κυβέρνησης.<br />

Από τη µία λέτε ότι τα ασφαλιστικά ταµεία έχουν πρόβληµα και από την άλλη έχουν χάσει<br />

εκατοντάδες δισεκατοµµύρια ποσά, βορά στο Χρηµατιστήριο.(…)<br />

Για τις επενδύσεις των ασφαλιστικών οργανισµών νοµίζω ότι αντί να φέρνετε διατάξεις που θα<br />

προφυλάξουν τα ασφαλιστικά ταµεία από το χρηµατιστηριακό και κερδοσκοπικό τζόγο, θέλω να πω ότι<br />

94

δεν έχουν καµία δουλειά τα ασφαλιστικά ταµεία στο Χρηµατιστήριο. Το Χρηµατιστήριο είναι ρίσκο. Τα<br />

λεφτά των ασφαλισµένων τα οποία τα παίζουν ερήµην τους, θα έπρεπε να κατευθύνονται σε πιο σίγουρες<br />

αποδόσεις. Και υπάρχουν τέτοιες αποδόσεις. (…)<br />

Αφήστε τα ασφαλιστικά ταµεία στο τζόγο. Θα είναι µεγάλη καταστροφή. Πολύ φοβάµαι ότι οι<br />

συνέπειες θα είναι ακόµα οδυνηρότερες στο µέλλον αν τυχόν τα πράγµατα στην παγκόσµια<br />

καπιταλιστική οικονοµία δεν πάνε καλά, εάν η ύφεση εξελιχθεί σε κρίση. Ζούµε σε ένα κόσµο<br />

αβεβαιότητας, σε ένα κόσµο που δεν µπορεί να προβλέψει κανείς εύκολα το µέλλον. Σ’ αυτές τις<br />

συνθήκες κοιτάζει µία υπεύθυνη Κυβέρνηση να διασφαλίσει τα χρήµατα των ασφαλισµένων και να µην<br />

τα αφήνει έκθετα στη βορά του ανεβοκατεβάσµατος των χρηµατιστηριακών δεικτών, έκθετα σε<br />

χρηµατιστηριακές και οικονοµικές κρίσεις.»<br />

Ιδού, λοιπόν, η εναγώνια προειδοποίηση ενός βουλευτή για το ρίσκο των επενδύσεων των<br />

Ασφαλιστικών Ταµείων στο Χρηµατιστήριο. Αλλά ο κ. Σηµίτης φαίνεται πως δεν συγκινούνταν από<br />

τίποτα! Ίσως η µακροχρόνια εξουσία σκληραίνει…<br />

−Στην κεντρική προεκλογική οµιλία του κ. Σηµίτη στο Πεδίον του Άρεως, 7 Απριλίου 2000,<br />

η οποία, λέει, είχε συγκεντρώσει διπλάσιο κόσµο από την αντίστοιχη του 1996 (είµαστε ή δεν είµαστε<br />

άξιοι της τύχης µας;), κυριάρχησε το σύνθηµα «η Ελλάδα δεν γυρίζει πίσω, το ποτάµι δεν γυρίζει<br />

πίσω». Τι ειρωνεία! Ποιος θα µπορούσε τότε να φανταστεί πως το ΧΑΑ, ο καθρέπτης της ελληνικής<br />

οικονοµίας, σχεδόν σε τρία χρόνια από τότε θα είχε γυρίσει πέντε χρόνια πίσω! «Έχω ένα όραµα για<br />

την Ελλάδα», είχε βροντοφωνάξει τότε ο κ. Σηµίτης,, συµπληρώνοντας: «ένα όραµα για µια νέα<br />

κοινωνία, µια κοινωνία αλληλεγγύης». Και βέβαια ουδείς τότε φανταζόταν ότι αυτή η “αλληλεγγύη”<br />

θα κατέληγε στη ληστρικότερη ανακατανοµή πλούτου από τους αδύνατους προς τους ισχυρούς.<br />

Αλλά οι υποσχέσεις των πολιτικών δεν στοιχίζουν τίποτα στους ίδιους... Μόνο το λαό τραυµατίζουν<br />

όταν τους παίρνει στα σοβαρά. Πάρτε, π. χ. , την άλλη υπόσχεση που είχε δώσει στην ίδια<br />

προεκλογική οµιλία: «Η δέσµευσή µας για 152.000 δρχ. κατώτερη σύνταξη από 1 η Ιανουαρίου 2001<br />

µπορεί τώρα να επεκταθεί και για τις άλλες κατώτερες συντάξεις. ∆εσµεύοµαι ενώπιόν σας ότι οι<br />

κατώτερες συντάξεις των υπόλοιπων Ταµείων θα διαµορφωθούν σε αυτό το επίπεδο».<br />

Ως γνωστόν η “δέσµευση” ως προς τα άλλα, πλην του ΙΚΑ, Ταµεία δεν υλοποιήθηκε, αλλά ο<br />

κ. Σηµίτης δεν ένιωσε την ανάγκη να ζητήσει ούτε µία συγνώµη από τους πενόµενους και<br />

προδοµένους χαµηλοσυνταξιούχους. Αυτά τα θυµίζω για να βγάλουµε συµπέρασµα για τη<br />

σοβαρότητα και την αξιοπιστία του άνδρα, αλλά και για την “ευρωστία” της ελληνικής οικονοµίας<br />

που ο ίδιος ορκίζεται ότι υπάρχει. Είναι χρήσιµο να θυµόµαστε κάποια πράγµατα, ώστε τουλάχιστον,<br />

αν µη τι άλλο, στο µέλλον να απέχουµε από χειροκροτήµατα. Τι στο Μαµµωνά, ούτε σ’ αυτό δεν<br />

µπορούµε να αυτοσυγκρατηθούµε; ∆εν πρέπει κάποτε να ενηλικιωθούµε;<br />

− Οι εκλογές της 9 ης Απριλίου 2000 ανανέωσαν και πάλι τη θητεία του κ. Σηµίτη στην εξουσία –<br />

έστω και µε οριακή πλειοψηφία – και υπήρξαν δηµοσιεύµατα που εξέφραζαν την αισιοδοξία<br />

αναλυτών για τη µετεκλογική πορεία του Χρηµατιστηρίου. Στις 10/04/2000, πρώτη συνεδρίαση µετά<br />

τις εκλογές, υπήρξαν έντονες διακυµάνσεις, και τελικά ο Γ.∆. έκλεισε µε οριακή άνοδο 0,13%, στις<br />

4.941,32 µονάδες.<br />

Σύµφωνα µε δηµοσίευµα της news.in.<strong>gr</strong> (11/04/2000), oικονοµικοί αναλυτές εκτιµούσαν ότι η<br />

χρηµατιστηριακή αγορά θα κινούνταν και πάλι θετικά, χωρίς βέβαια να έφτανε τις εντυπωσιακές<br />

αποδόσεις του προηγούµενου καλοκαιριού.<br />

«Σύµφωνα µε τις συγκεκριµένες εκτιµήσεις, το τέλος της παρατεταµένης προεκλογικής περιόδου<br />

και ο σχηµατισµός αυτοδύναµης κυβέρνησης θα συµβάλουν στη σταδιακή βελτίωση του κλίµατος στο<br />

ΧΑΑ.<br />

Παράλληλα, σύµφωνα µε χρηµατιστές, παράµετρο προόδου θα αποτελέσει και η στάση των<br />

κρατικών χαρτοφυλακίων, τα οποία κατά την προεκλογική περίοδο συγκέντρωσαν το επενδυτικό<br />

ενδιαφέρον.(…)<br />

Σηµαντικό ρόλο στη µεσοπρόθεσµη πορεία της χρηµατιστηριακής αγοράς θα διαδραµατίσει και η<br />

αναµενόµενη µείωση των επιτοκίων, η οποία τελικά θα οδηγήσει στη σύγκλιση των ελληνικών<br />

βραχυπρόθεσµων επιτοκίων µε τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά.» 169<br />

∆υστυχώς, όµως, και αυτές οι προσδοκίες επρόκειτο να διαψευστούν, αφού σύµφωνα µε τις<br />

αναλύσεις των ξένων οίκων το ΧΑΑ ήταν, και σε αυτά τα επίπεδα, υπερβολικά υπερτιµηµένο. Τίποτα<br />

95

πια από δω και πέρα δεν θα συγκινούσε την αγορά. Η µείωση των επιτοκίων θα περνούσε<br />

απαρατήρητη, ενώ τα κρατικά χαρτοφυλάκια που στηρίχτηκαν προεκλογικά θα αφήνονταν να<br />

ξεφουσκώσουν δεόντως…<br />

−Το τέλος της πρώτης µετεκλογικής εβδοµάδας βρήκε το Γ.∆. ξαλαφρωµένο σχεδόν κατά 500<br />

µονάδες! Την Παρασκευή, 14/04/2000, οι ρευστοποιήσεις ήταν µαζικές µε αποτέλεσµα πτώση κατά<br />

5,29% που έφερε το Γ.∆. στις 4.475,44 µονάδες. Ήταν φανερό ότι η Σοφοκλέους είχε πια αφεθεί στην<br />

τύχη της…<br />

Το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης έδειξε, πάντως, να ανησυχεί, κι άρχισαν να<br />

αναζητούν µέτρα «µε στόχο την ενίσχυση της λειτουργίας της χρηµατιστηριακής αγοράς». 170 Το ΧΑΑ,<br />

επρόκειτο, λέει, να εισέλθει σε µια νέα φάση η οποία θα στηρίζονταν σε τρεις άξονες: Πρώτον «στην<br />

αναβάθµιση της χρηµατιστηριακής αγοράς, ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη των επιχειρήσεων», δεύτερον<br />

«στην ενίσχυση της διαφάνειας των χρηµατιστηριακών συναλλαγών», και τρίτον στην «εισαγωγή νέων<br />

προϊόντων στο ΧΑΑ», τα οποία θα λειτουργούσαν ως «µηχανισµοί άµβλυνσης των σηµαντικών<br />

διακυµάνσεων». 170<br />

Πολύ όψιµα, το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης άρχισε να προβληµατίζεται και για το<br />

στράγγισµα της αγοράς «λόγω των συνεχών και µεγάλων αυξήσεων του µετοχικού κεφαλαίου» 170<br />

Αλίµονο, όµως, ο µεγάλος ασθενής δεν επρόκειτο να αντιδράσει σε καµία “θεραπευτική<br />

αγωγή”… Αφήστε που µέρος της “θεραπευτικής αγωγής”– τα νέα προϊόντα – ήταν σκέτο φαρµάκι!<br />

Τη ∆ευτέρα, 17/04/2000, ο Γ.∆. του ΧΑΑ θα έκανε βουτιά κατά 9,17%, πολύ κοντά στο limit<br />

down, κλείνοντας λίγο πιο πάνω από το “ψυχολογικό φράγµα” των 4.000 µονάδων! Τούτη τη φορά<br />

έφταιγε τάχα «η διεθνής χρηµατιστηριακή αναταραχή». Παράγοντες της κυβέρνησης έσπευσαν να<br />

κάνουν υποστηρικτικές δηλώσεις. Μεταξύ αυτών και ο τότε υπουργός Ανάπτυξης (νυν υπουργός<br />

Εθνικής Οικονοµίας) κ. Νίκος Χριστοδουλάκης, ο οποίος εκτίµησε ότι «η πτωτική πορεία του ΧΑΑ<br />

δεν θα έχει διάρκεια.» 171 ∆υστυχώς, όµως, και του κ. Χριστοδουλάκη η προφητεία δεν επρόκειτο να<br />

επαληθευτεί…<br />

−Στις 23 Απριλίου 2000, ο κ. Αντώνης Καρακούσης, σε άρθρο του στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ µε<br />

τίτλο «Άνοδος και πτώση του Χρηµατιστηρίου-καζίνο», ερευνούσε τον κύκλο των συνενόχων που<br />

είχαν οδηγήσει στη χρηµατιστηριακή κρίση. Ο κ. Καρακούσης έγραφε µεταξύ άλλων: «Η κυβέρνηση,<br />

µε πρώτο το οικονοµικό της επιτελείο και ειδικότερα τον υπουργό Εθνικής Οικονοµίας κ. Γ.<br />

Παπαντωνίου, είδε τη Σοφοκλέους ως µηχανισµό επιβεβαίωσης της πολιτικής της. Εκµεταλλεύθηκε την<br />

ευφορία και σχεδόν τη µετέτρεψε σε εργαλείο της προεκλογικής πολιτικής της.(…)<br />

∆ιολίσθησε έτσι σταθερά σε πολιτικές στήριξης της χρηµατιστηριακής αγοράς, µε απ’ ευθείας<br />

παρεµβάσεις.(…)<br />

Κορυφώθηκε δε το παιχνίδι παραµονές των εκλογών, όταν οι κερδοσκοπικοί µηχανισµοί πίεσης<br />

εξάντλησαν ή καλύτερα εξουθένωσαν τις δυνάµεις της κυβερνητικής παρέµβασης, µε αποτέλεσµα µετά<br />

τις εκλογές να καταρρεύσουν και να αποκαλυφθεί το πρόβληµα σε όλο του το µεγαλείο.»<br />

Όπως βλέπετε, δεν είµαι µόνο εγώ που κατηγορώ την κυβέρνηση του κ. Σηµίτη ως υπεύθυνη<br />

της χρηµατιστηριακής τραγωδίας…<br />

−Έχουµε φτάσει στις 30 Αυγούστου 2000 µε το Χρηµατιστήριο να κλείνει στις 3.429,64<br />

µονάδες και τον κ. Σηµίτη να αγωνιά εν όψει της ∆ιεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης στην οποία θα<br />

µιλούσε λίγες µέρες αργότερα. Την ηµέρα εκείνη ο κ. Σηµίτης συναντήθηκε µε το διοικητή της<br />

Τράπεζας της Ελλάδος κ. Λουκά Παπαδήµο και, σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ, «Η συνάντηση, που<br />

είχε αφορµή την ενηµέρωση του Πρωθυπουργού για την πορεία της ελληνικής οικονοµίας εν όψει της<br />

οµιλίας του στη ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης όπως τη βλέπει η Τράπεζα της Ελλάδος, µετατράπηκε σε<br />

µια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση για το τι µπορεί να γίνει µε την κρίση στο Χρηµατιστήριο.» 172<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, στη συνάντηση «πιστοποιήθηκε η αδυναµία σύγκλισης των<br />

απόψεων των δύο πλευρών, καθώς ο Πρωθυπουργός φέρεται να µετέφερε στον κ. Παπαδήµο την άποψη<br />

κορυφαίων υπουργών της κυβέρνησης για ραγδαία µείωση των επιτοκίων και ο κ. Παπαδήµος να<br />

αρνήθηκε.»<br />

96

Υποστηρίχτηκε ακόµη ότι «ο κ. Σηµίτης ζήτησε από τον κ. Παπαδήµο να υπάρξει “ισχυρή”<br />

µείωση των επιτοκίων, έως και 2% (!), ώστε να αναθερµανθεί το ενδιαφέρον των επενδυτών, και<br />

ιδιαίτερα των µικρών επενδυτών για τη Σοφοκλέους, και πως ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος<br />

αντέτεινε ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε “υπερθέρµανση” την ελληνική οικονοµία και σε πληθωριστικές<br />

πιέσεις που θα ήταν αδύνατον να ελεγχθούν, δεδοµένης και της υπόλοιπης οικονοµικής συγκυρίας –<br />

άνοδος του δολαρίου και των τιµών των καυσίµων...» 172<br />

Φαίνεται, όµως, πως παρ’ όλες τις διαφωνίες κάτι “βγήκε” από τη συνάντηση αυτή, αφού,<br />

όπως περιγράψαµε στο προηγούµενο κεφάλαιο, επακολούθησε ένα ανεξήγητο µίνι-ράλι που κράτησε<br />

µόνο έξι µέρες − αρκετές, πάντως, ώστε το “έξυπνο χρήµα” να σαρώσει για µια ακόµη φορά τις<br />

οικονοµίες των µικρών…<br />

−Στη Συνέντευξη Τύπου, στην 65 η ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, 3 Σεπτεµβρίου 2000, όπως<br />

αναµενόταν, ο κ. Σηµίτης αντιµετώπισε δύσκολες ερωτήσεις που αφορούσαν στο Χρηµατιστήριο.<br />

Παραθέτω τις κατά τη γνώµη µου σπουδαιότερες:<br />

Γ. ΕΛΕΝΟΠΟΥΛΟΣ (“FLASH”): «Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να έρθω σε µια συζήτηση που<br />

είχαµε κάνει πέρσι και αφορούσε το Χρηµατιστήριο. Πέρσι το Χρηµατιστήριο, από το σηµείο που<br />

βρίσκεται σήµερα, ήταν περίπου 3.000 µονάδες επάνω και το είχατε συνδέσει ευθέως µε την καλή<br />

πορεία της οικονοµίας. Μάλιστα, αν θυµάµαι καλά, ένα από τα µέτρα που είχατε ανακοινώσει ήταν και<br />

κάποια φορολόγηση του Χρηµατιστηρίου, για τα µέτρα κοινωνικού χαρακτήρα.<br />

Πώς νιώθετε φέτος µε το Χρηµατιστήριο 3.000 µονάδες κάτω; Πώς σχολιάζετε το γεγονός;<br />

Και τι βλέπετε να γίνεται;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Θα σας επαναλάβω, πρώτα από όλα ως αρχή: Η υγιής πορεία της<br />

οικονοµίας αποτελεί και τη βάση για µία υγιή πορεία του Χρηµατιστηρίου. Όταν η οικονοµία<br />

αναπτύσσεται, τότε υπάρχει ζήτηση για κεφάλαια, τότε υπάρχει ανάγκη επενδύσεων, τότε οι επιχειρήσεις<br />

καταφεύγουν στο Χρηµατιστήριο, το Χρηµατιστήριο έχει προοπτική. Η οικονοµία µας έχει σταθερότητα,<br />

έχει υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης, θα φτάσει το 5%. Το Χρηµατιστήριο έχει προοπτική.<br />

Το Χρηµατιστήριο είναι µία αγορά. Μία αγορά επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες:<br />

Πληροφορίες για το τι συµβαίνει στη Νοτιοανατολική Ασία, στη Wall Street, στην Φραγκφούρτη, για<br />

επενδύσεις που θα γίνουν ή δεν θα γίνουν, για προοπτικές κέρδους, κ.ο.κ.. Γι’ αυτό το Χρηµατιστήριο<br />

γνωρίζει άνοδο, γνωρίζει και κάθοδο.<br />

Σε καµιά περίπτωση, όµως, η άνοδος ή η κάθοδος του Χρηµατιστηρίου δεν είναι κριτήριο<br />

για την πορεία µίας οικονοµίας. Τα κριτήρια του Μάαστριχτ είναι γνωστά σε όλους.<br />

Στο Μάαστριχτ δεν αναφέρονται οι πορείες των χρηµατιστηρίων. Εάν εξετάσετε τις εκθέσεις για<br />

την πορεία της ελληνικής οικονοµίας ή όποιας άλλης οικονοµίας, οι εκθέσεις αυτές δεν υπεισέρχονται<br />

στην πορεία των χρηµατιστηρίων, γιατί είναι µία αγορά και ως µία αγορά έχει έναν τοµέα διαφορετικό<br />

από τη µακροοικονοµική πολιτική. Η εξέλιξη της µακροοικονοµικής πολιτικής είναι η βάση για την<br />

ανάπτυξη και αυτής και άλλων δραστηριοτήτων. Αλλά, αντίστροφα, δεν ισχύει το γεγονός ότι η άνοδος ή<br />

η πτώση του Χρηµατιστηρίου καθορίζει τη µορφή µιας οικονοµίας.(…)<br />

Το δεύτερο σηµείο, επειδή είπα πριν ότι το Χρηµατιστήριο είναι µία αγορά, η Κυβέρνηση δεν<br />

πρέπει να παρεµβαίνει στη λειτουργία της αγοράς. Είναι αρνητικό αυτό. ∆ηµιουργεί δυσλειτουργίες στην<br />

αγορά. Η αρχή µας είναι: Η Κυβέρνηση δεν παρεµβαίνει.(…)<br />

Από εκεί και πέρα θέλω να διαβεβαιώσω ότι η Κυβέρνηση νοιάζεται για τους επενδυτές, τους<br />

έχει στο νου της και για αυτό θέλει να εξασφαλίσει και σωστή λειτουργία της αγοράς και σωστούς<br />

ελέγχους και σωστή εποπτεία.»<br />

(…)<br />

κ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ: (“ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ”): «Κύριε Πρόεδρε, στο θέµα του<br />

Χρηµατιστηρίου θέλω να επανέλθω. Παλαιότερα ακούγαµε ότι η πορεία του Χρηµατιστηρίου αντανακλά<br />

την πορεία της ελληνικής οικονοµίας. Σήµερα δεν ακούσαµε κάτι τέτοιο. Είπατε, µάλιστα, ότι η<br />

Κυβέρνηση δεν πρέπει να παρεµβαίνει στη λειτουργία του.<br />

Θέλω να θυµίσω ότι παλαιότερα είχαµε πολλές δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων και<br />

κρατικών λειτουργών, ενώ στις Ευρωεκλογές είχαµε δει και σχετικό διαφηµιστικό σποτάκι, στο οποίο<br />

είχε ενταχθεί στην προεκλογική καµπάνια του Κόµµατός σας και το Χρηµατιστήριο. Τότε, λοιπόν,<br />

ακούγαµε την Κυβέρνηση να επαίρεται.<br />

97

∆εν θέλω να πω κάτι άλλο, αλλά τουλάχιστον µία αυτοκριτική δεν θα έπρεπε να είχε γίνει κ.<br />

Πρόεδρε για το ζήτηµα αυτό, όταν δεκάδες, εκατοντάδες ίσως (χιλιάδες) µικροεπενδυτές αυτή την<br />

στιγµή έχουν εγκλωβιστεί στο Χρηµατιστήριο;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Αυτή την άποψη, την οποία σας εξέθεσα λίγο πριν, την είχα εκθέσει και<br />

ένα χρόνο πριν, εδώ στη ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Μπορώ να σας παραπέµψω στα πρακτικά της<br />

τότε συνέντευξής µου, για να δείτε ότι δεν άλλαξα καθόλου την γνώµη µου. Αυτή ήταν η πάγια γνώµη<br />

µου.<br />

Αναφέρεστε τώρα στο διαφηµιστικό, το οποίο έγινε στη διάρκεια των Ευρωεκλογών. Τι έλεγε<br />

αυτό το διαφηµιστικό; Το διαφηµιστικό αυτό έλεγε ότι ο θεσµός του Χρηµατιστηρίου είναι ένας θεσµός,<br />

ο οποίος άρχισε να λειτουργεί και να εξασφαλίζει κεφάλαια για επενδύσεις σε ελληνικές επιχειρήσεις. Το<br />

αµφισβητείτε;<br />

Γιατί, αν το αµφισβητείτε, συνωθούνται οι επιχειρήσεις να µπουν στην χρηµατιστηριακή<br />

διαδικασία; Γιατί τους εξασφαλίζει κεφάλαια. Γιατί µπορούν να πάρουν χρήµατα να κάνουν δουλειές.<br />

Εκεί βεβαίως, υπάρχουν προβλήµατα. Παίρνουν τα χρήµατα. Πώς τα επενδύουν;<br />

Εµείς έχουµε αποφασίσει – και θα λειτουργήσει αυτό – να υπάρχουν έλεγχοι και σε αυτό το<br />

θέµα. Να υπάρχει δηµοσιοποίηση των επενδύσεων οι οποίες γίνονται. Να υπάρχει δηµοσιοποίηση του<br />

τρόπου µε τον οποίο αξιοποιούνται τα χρήµατα.<br />

Αυτό, το ότι ο θεσµός συµβάλλει στην επένδυση και στην ανάπτυξη, όταν λειτουργεί, είναι κάτι<br />

αναµφισβήτητο. Και δεν έχουµε παρά να δούµε τη λειτουργία του Χρηµατιστηρίου τα 2 - 3 τελευταία<br />

χρόνια και να ενθυµηθούµε πώς ήταν 10 ή 20 χρόνια πριν. Είχε την ίδια ζωτικότητα;<br />

∆εν πρέπει επειδή η αγορά ανεβαίνει και κατεβαίνει, η πτώση της αγοράς να µας κάνει να<br />

αγνοούµε τη µακροπρόθεσµη λειτουργία της. Η µακροπρόθεσµη λειτουργία της είναι θετική για την<br />

οικονοµία.<br />

Όσον αφορά τη συµµετοχή στην αγορά, πιστεύουµε ότι χρειάζεται προσοχή. Το έχουµε πει<br />

επανειληµµένα. Κάθε συµµετοχή σε µία αγοραία διαδικασία χρειάζεται και γνώσεις και προσοχή.»<br />

Χρήσιµο το Χρηµατιστήριο, λοιπόν, µας είπε ο κ. Σηµίτης. «Η µακροπρόθεσµη λειτουργία<br />

της (αγοράς) είναι θετική για την οικονοµία», δηλαδή για τους µεγαλοµετόχους των εισηγµένων,<br />

διότι µαζεύουν τζάµπα χρήµα! Για φανταστείτε! Να έχει ο άλλος ένα µικροµάγαζο, και τις<br />

απαραίτητες υψηλές γνωριµίες, να εισέρχεται στη Σοφοκλέους και την άλλη µέρα να έχει αρπάξει<br />

νοµίµως από τους αφελείς 50 δισ. ή 100 δισ.! Γι αυτό συνωστίζονται στις ουρές για να µπουν στο<br />

Χρηµατιστήριο! Από ποιους τα µαζεύουν όµως; Μα, προφανώς, από τους “ιδεολόγους”<br />

µακροχρόνιους φουκαροεπενδυτές. Οι αετονύχηδες που σαρώνουν τα µεγάλα κέρδη (το “έξυπνο<br />

χρήµα”) είναι αεριτζήδες και παίκτες µερικών ωρών ή, έστω, δυο-τριών ηµερών. Αυτοί δεν είναι<br />

κορόιδα να λαβαίνουν µέρος στις υπέρογκες αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου, δελεαζόµενοι από τις<br />

δήθεν δωρεάν µετοχές. (Άααλη απάτη κι αυτή… Μα δίνει κανείς τίποτα δωρεάν σε τούτη την<br />

κοινωνία; Κι όµως, και αυτό το είχαµε πιστέψει στις µέρες της “µαζικής παραφροσύνης”. Κάποιοι το<br />

πιστεύουν ακόµη…)<br />

Τους αγαπάαει, όµως, αυτούς τους «παίκτες» το σύστηµα. ∆ιότι µπορεί µεν να γδύνουν τους<br />

άσχετους περί τις χρηµατιστηριακές απάτες επενδυτές, όµως το κράτος εισπράττει µε τη<br />

φορολόγηση του αδιάκοπου µπες-βγες των «παικτών»… Καταλάβατε τώρα γιατί οι αρµόδιοι τους<br />

προστατεύουν και τους αποκαλούν χαϊδευτικά “ζωντάνια της αγοράς”;<br />

Κατά τ’ άλλα «Η αρχή µας είναι: Η Κυβέρνηση δεν παρεµβαίνει», δήλωσε ο κ. Σηµίτης.<br />

Σωπάτε, καλέ! Από πότε;<br />

Επίσης ξαναδήλωσε ότι «η υγιής πορεία της οικονοµίας αποτελεί και τη βάση για µία υγιή<br />

πορεία του Χρηµατιστηρίου.» ∆ιευκρίνισε, όµως, ότι «Σε καµιά περίπτωση, η άνοδος ή η κάθοδος του<br />

Χρηµατιστηρίου δεν είναι κριτήριο για την πορεία µίας οικονοµίας». Είδατε πόσο προσεκτικότερος,<br />

δηλαδή πονηρότερος, ήταν τώρα ο κ. Σηµίτης στη διατύπωσή του; Βρε πώς αλλάζουν οι καιροί!<br />

Μαύρη τέχνη η πολιτική, πατριώτες.<br />

Συγκρίνετε, παρακαλώ, µε προηγούµενες σαφείς διατυπώσεις του ιδίου, όπως π.χ.:<br />

«Όταν η οικονοµία πάει καλά, τότε µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα (για ένα χρονικό<br />

διάστηµα 4, 6 µηνών, ενός χρόνου) και η αγορά και το Χρηµατιστήριο θα πάει καλά.» (“Flash 96,1” 28<br />

Μαρτίου του 2000)<br />

98

Συγκρίνετε και µε την ιστορική εκείνη και χιλιοειπωµένη φράση: «Το Χρηµατιστήριο είναι ο<br />

καθρέπτης της ελληνικής οικονοµίας». Συγκρίνετε και βαθµολογήστε και πάλι την ευθύτητα και την<br />

υπευθυνότητα του άνδρα…<br />

Κατά τ’ άλλα, όολοι οι ΧΑΑµένοι και εγκλωβισµένοι έπρεπε να είναι περήφανοι και<br />

ευγνώµονες στον κ. Σηµίτη που η αγορά είχε αποκτήσει τα προηγούµενα 2-3 χρόνια τέτοια<br />

«ζωτικότητα»! Αυτό µας είπε ο Πρωθυπουργός, αποφεύγοντας να µιλήσει για την “ταµπακέρα”… Οι<br />

καταληστευθέντες επενδυτές δεν έπρεπε να στενοχωριούνται που η τράπεζα τους έβγαζε το σπίτι στον<br />

πλειστηριασµό ούτε να δίνουν σηµασία στους δανειστές-τοκογλύφους που τους εκβίαζαν για να<br />

επιστρέψουν τα δανεικά. ∆εν έπρεπε να πτοούνται από τις άδειες τσέπες τους, ούτε να<br />

αφουγκράζονται τα έντερά τους που γουργούριζαν από τον υποσιτισµό, ούτε να δίνουν σηµασία στα<br />

τρύπια παπούτσια τους. Έπρεπε να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να δείξουν πατριωτισµό!<br />

Όφειλαν να είναι ευχαριστηµένοι που το ΧΑΑ είχε αποκτήσει ζωτικότητα, και να νιώθουν<br />

υπερήφανοι από την αθρόα συρροή των ντόπιων και ξένων κατεργαρέων που είχαν µυριστεί ψητό<br />

και “τίµησαν” τη Σοφοκλέους µε την παρουσία τους !<br />

Τώρα, όµως, που το ΧΑΑ κατρακύλησε κάτω από τις 1.700 µονάδες, πού πήγε, κύριε<br />

Σηµίτη, η ζωτικότητα; Γιατί δεν ξαναρίχνουν το χρήµα στο “ναό” εκείνοι που τ’ άρπαξαν. Γιατί<br />

προσπαθούν να πείσουν εµάς τους ψόφιους για τις επενδυτικές ευκαιρίες του ΧΑΑ; Εκείνοι δεν τις<br />

βλέπουν; Στραβοί είναι; Όοχι βέβαια! Ούτε στραβοί, ούτε χαζοί είναι. Είναι απλά αχόρταγα<br />

αρπακτικά, πρωθιερείς του Μαµµωνά, που έχουν την ψευδαίσθηση ότι θα τα πάρουν µαζί τους, ή ότι<br />

µπορούν να γίνουν ευτυχισµένοι µε τη χλιδή που τους εξασφάλισαν τα δολίως υπεξαιρεθέντα<br />

εκατοµµύρια που απέκτησαν εν µια νυκτί… Είναι απληροφόρητοι και αξιοθρήνητοι… Κανείς δεν<br />

µπορεί να χτίσει την ευτυχία του πάνω στον πόνο, στην απόγνωση και στη δυστυχία του άλλου.<br />

Είµαστε όλοι συγκοινωνούντα δοχεία, τουτέστιν “αδέλφια”, µέλη του παγκόσµιου σώµατος της<br />

ανθρωπότητας, εκδηλώσεις της µιας Θεότητας.<br />

−Στις 24 Οκτωβρίου 2000, ΤΑ ΝΕΑ δηµοσίευσαν άρθρο µε τον τίτλο: «Τρεις στους τέσσερις<br />

προτίµησαν... την Σοφοκλέους». Παραθέτω χαρακτηριστικό απόσπασµα: «Μόλις 25% των µελών του<br />

Υπουργικού Συµβουλίου δείχνουν να µην προτιµούν τον τζόγο του... Χρηµατιστηρίου και να<br />

καταφεύγουν σε κλασικές οδούς αποταµίευσης µε καταθέσεις σε τράπεζες και αγορές εκτάσεων γης. Από<br />

τους “µανιώδεις” παίκτες εµφανίζονται, σύµφωνα µε τα πόθεν έσχες, ο υφυπουργός Εθνικής Άµυνας κ.<br />

∆. Αποστολάκης (έχει µετοχές και των Μινωικών) και ο υφυπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γ.<br />

Ζαφειρόπουλος.»<br />

Στο ίδιο άρθρο διαβάσαµε ότι ακόµη και ο υφυπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Χρήστος<br />

Πάχτας είχε τότε µετοχές συνολικής αξίας 81.437.790 δραχµών.<br />

Τα συµπεράσµατα δικά σας…<br />

−Εν τω µεταξύ η συνεχιζόµενη πτώση του ΧΑΑ είχε ανοίξει και πάλι τις έντονες πολιτικές<br />

αντιπαραθέσεις µεταξύ κυβέρνησης και αξιωµατικής αντιπολίτευσης. Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ<br />

(22/11/2000), σε δηλώσεις που έκανε ο κ. Μιλτιάδης Έβερτ για το Χρηµατιστήριο ζητούσε «ελέγχους<br />

για το πού κατέληξαν τα κεφάλαια που έφυγαν από το ΧΑΑ, καθώς και να ληφθούν συγκεκριµένα<br />

φορολογικά και νοµισµατικά µέτρα για το Χρηµατιστήριο ώστε να αποκατασταθεί η αξιοπιστία του.(…)<br />

Ο ίδιος επιτέθηκε για µια ακόµη φορά στις διοικήσεις κρατικών τραπεζών και της ∆ΕΚΑ θεωρώντας τις<br />

υπεύθυνες για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Σοφοκλέους. Τις κατηγορεί ότι ενώ έκαναν<br />

παρεµβάσεις για να συγκρατήσουν τον δείκτη όταν ο τζίρος ήταν 200-300 δισ., τώρα που ο τζίρος είναι<br />

45-50 δισ. και αρκούν 5-6 δισ. δραχµές για να συγκρατηθεί ο Γενικός ∆είκτης δεν κάνουν τίποτε. Ο<br />

ίδιος προσθέτει: “Κεφάλαια 15 τρισ. αντί να τοποθετηθούν στην παραγωγική διαδικασία, έφυγαν στο<br />

εξωτερικό, έγιναν βίλες και κότερα”». 173<br />

Εξάλλου, σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, ο υπεύθυνος του τοµέα Εθνικής Οικονοµίας και<br />

Οικονοµικών της Νέας ∆ηµοκρατίας, κ. Γιώργος Αλογοσκούφης, επισήµανε: «Τους τελευταίους 19<br />

µήνες έχει συντελεστεί στη χώρα µας η µεγαλύτερη αναδιανοµή πλούτου εις βάρος των πολλών. Η<br />

κεφαλαιοποίηση του Χρηµατιστηρίου έχει µειωθεί κατά 33 τρισ. δραχµές. Έχουν χαθεί στο ΧΑΑ τα ¾<br />

του εθνικού µας εισοδήµατος». 173<br />

99

Σε ερώτηση δηµοσιογράφων για το αν ζητείται η παραίτηση του υπουργού Εθνικής<br />

Οικονοµίας κ. Γιάννου Παπαντωνίου, ο κ. Αλογοσκούφης απάντησε: «Εάν δεν µπορεί ο κ.<br />

Παπαντωνίου να ασκήσει την εξουσία, ας παραιτηθεί».<br />

−Στην οµιλία του στο 11 ο ετήσιο Συνέδριο του Ελληνο-Αµερικανικού Εµπορικού<br />

Επιµελητηρίου, 05/12/2000, ο κ. Σηµίτης είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Η αλήθεια είναι ότι, επιτέλους, ως χώρα αποκτήσαµε αξιοπιστία και κύρος.(…)<br />

Η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων αυξάνεται, επίσης, όταν η εγχώρια κεφαλαιαγορά έχει<br />

ωριµάσει σε βαθµό που να αξιολογεί σωστά τις επιχειρήσεις και να προσφέρει κεφάλαια σ’ αυτές που το<br />

αξίζουν. Όταν προσφέρει στους αποταµιευτές πολλές εναλλακτικές διόδους τοποθέτησης των χρηµάτων<br />

τους. Πράγµατι, τα τελευταία 7 χρόνια, η ελληνική κεφαλαιαγορά έχει κάνει άλµατα προόδου. (…)Το<br />

Χρηµατιστήριο αναπτύχθηκε ως θεσµός σχεδόν από το µηδέν.<br />

Είδαµε και υπερβολές στο Χρηµατιστήριο τον τελευταίο χρόνο. Από τον άκρατο ενθουσιασµό<br />

του καλοκαιριού του 1999, στην αποστροφή και εγκατάλειψή του τους τελευταίους µήνες. Εµείς<br />

νοιαζόµαστε για τους επενδυτές του Χρηµατιστηρίου:<br />

•Θέλουµε να βλέπουµε τους επενδυτές που τοποθετούν το περίσσευµά τους στο Χρηµατιστήριο<br />

να αµείβονται.<br />

•Θέλουµε να βλέπουµε νέες εταιρείες, αυτές που ενισχύουν την απασχόληση, να βρίσκουν<br />

πόρους για να κάνουν επενδύσεις.<br />

(…)<br />

Γι’ αυτό και, όπως τόνισε χθες από αυτό εδώ το βήµα και ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και<br />

Οικονοµικών κ. Παπαντωνίου, προωθούµε φορολογικά µέτρα που ενισχύουν τη ρευστότητα, αλλά<br />

κυρίως επιβραβεύουν αυτούς που τοποθετούν το περίσσευµά τους, για µακρό χρονικό διάστηµα, στα<br />

αµοιβαία κεφάλαια.<br />

Ξέρουµε, βέβαια, ότι ο σηµαντικότερος ρόλος µας είναι να σπρώξουµε ακόµη περισσότερο την<br />

οικονοµική ανάπτυξη του τόπου. Γιατί αυτή είναι που δίνει πνοή στο Χρηµατιστήριο. Αυτή είναι που<br />

αυξάνει τα κέρδη των επιχειρήσεων και τις τιµές των µετοχών.»<br />

Όπως βλέπετε, παρ’ όλο που στου κρεµασµένου το σπίτι δε µιλάνε για σχοινί, ο κ. Σηµίτης<br />

επέµενε να µιλάει για Χρηµατιστήριο και να κοµπάζει που το ΠΑΣΟΚ το ανέπτυξε σχεδόν από το<br />

µηδέν, ώστε τώρα να «προσφέρει στους αποταµιευτές πολλές εναλλακτικές διόδους τοποθέτησης<br />

των χρηµάτων τους»! Εναλλακτική δίοδος τοποθέτησης των χρηµάτων µας, λοιπόν, η Σοφοκλέους!<br />

Αυτό µας είπε ο Πρωθυπουργός! Λέτε να µην είχε ακόµη συνειδητοποιήσει το έγκληµα; Ευτυχώς<br />

πάντως που, όπως µας είπε, εκείνοι (στο ΠΑΣΟΚ) “νοιάζονται” για τους επενδυτές και θέλουν να<br />

αµείβονται όσοι τοποθετούν το περίσσευµά τους στο ΧΑΑ! Για φαντάσου! Το είδαµε πόσο<br />

“νοιάζονται”… Αλλά µήπως “νοιάζονται” και γι’ αυτούς που δεν είχαν περίσσευµα και τους<br />

παρείχαν τη θηλιά (µετοχοδάνεια) για να κρεµαστούν;<br />

Όσο για την “ανθούσα” οικονοµική ανάπτυξη του τόπου µας, «που δίνει πνοή στο<br />

Χρηµατιστήριο» και που «αυξάνει τα κέρδη των επιχειρήσεων και τις τιµές των µετοχών», και αυτή την<br />

είδαµε! Άνθρακες ο θησαυρός! ∆ιότι, προφανώς, το άδικο χρήµα ουκ ευλογείται!<br />

−Στη Συνέντευξη Τύπου του κ. Κ. Σηµίτη στην Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου,<br />

14/12/2000, τέθηκαν και ερωτήσεις σχετικά µε το Χρηµατιστήριο. Παραθέτω την πιο χαρακτηριστική<br />

απ’ αυτές καθώς και την απάντηση που δόθηκε από τον Πρωθυπουργό:<br />

Ι. ΧΑΣΑΠΟΠΟΥΛΟΣ: «Κύριε Πρόεδρε, ήθελα να σας ρωτήσω αν µελετάτε να κάνετε<br />

αλλαγές στο οικονοµικό επιτελείο της Κυβέρνησης, µε αφορµή και τη δήλωση του κ. Παπαντωνίου πριν<br />

από λίγες βδοµάδες, ότι έχει κλείσει τον κύκλο του στο Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας.<br />

Και επ’ ευκαιρία να σας ρωτήσω αν πιστεύετε, όπως λέει ο κ. Παπαντωνίου, ότι τον<br />

κατηγορούν, ότι ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας ο σηµερινός, είναι ανασταλτικός παράγοντας για την<br />

πορεία του Χρηµατιστηρίου.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «∆ε µελετώ να κάνω αλλαγές στο οικονοµικό επιτελείο της Κυβέρνησης.<br />

Ο κ. Παπαντωνίου ρωτήθηκε κατά τη συνέντευξη, αν έκλεισε έναν κύκλο δουλειάς. Ο κ. Παπαντωνίου<br />

είναι 7 χρόνια Υπουργός, θα ήταν αφύσικο να απαντήσει ότι στα 7 χρόνια δεν έκλεισε τίποτα, είναι όλα<br />

ανοιχτά.<br />

100

Ο κ. Παπαντωνίου, δεν είναι βέβαια ανασταλτικός παράγοντας στο Χρηµατιστήριο και δε<br />

συµµερίζοµαι την πεποίθηση ότι το πρόσωπο του Υπουργού καθορίζει την πορεία του Χρηµατιστηρίου.<br />

Αλίµονο, έτσι θα τους αλλάζαµε συνεχώς, για να ανεβαίνει το Χρηµατιστήριο. Το Χρηµατιστήριο<br />

είναι µια αγορά, µια αγορά ανεβαίνει και κατεβαίνει, ανάλογα µε τις συγκυριακές συνθήκες,<br />

ανάλογα µε συγκυριακές εξελίξεις.<br />

Υπάρχει κρίση στην Ασία; Πέφτει ο Dow Jones; Αυτό επηρεάζει το Χρηµατιστήριο. Σε µια χώρα<br />

όπως η Ελλάδα, όπου η χρηµατιστηριακή αγορά δεν έχει ωριµάσει στο ίδιο σηµείο που έχει ωριµάσει σε<br />

χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία ή οι Ηνωµένες Πολιτείες, επηρεάζεται και από το γεγονός ότι οι<br />

επενδυτές δεν ερευνούν σωστά τις τοποθετήσεις τους, επηρεάζονται από τις εξελίξεις, επιδιώκουν<br />

το κέρδος.<br />

Η πορεία του Χρηµατιστηρίου όµως είναι µια πορεία, η οποία µακροπρόθεσµα, καθορίζεται<br />

από την πορεία της οικονοµίας. Η πορεία της οικονοµίας είναι θετική. Υπάρχει σταθερότητα, υπάρχουν<br />

υψηλοί ρυθµοί ανάπτυξης και γι’ αυτό η πορεία του Χρηµατιστηρίου στην Ελλάδα, µακροπρόθεσµα,<br />

µεσοµακροπρόθεσµα, είναι θετική.»<br />

Θαυµάστε ειρµό και συνειρµό σκέψης: Κατά τον κ. Σηµίτη, η αγορά, κάθε αγορά,<br />

ανεβοκατεβαίνει ανάλογα µε τις συγκυριακές εξελίξεις. Ακόµα και κοτζάµ Dow Jones επηρεάζεται<br />

από το τι γίνεται στην Ασία! Όµως εδώ στην Ελλάδα φταίνε οι επενδυτές που δεν ερευνούν σωστά,<br />

επηρεάζονται από τις εξελίξεις και, ακούστε τι άλλο κάνουν, οι αφιλότιµοι: επιδιώκουν το κέρδος!<br />

Βρε τους άθλιους! Άκου κει να µπαίνουν στο Χρηµατιστήριο και να επιδιώκουν το κέρδος! Καλά, δεν<br />

ντρέπονται;<br />

Πάντως, για να µας καθησυχάσει, ο κ. Σηµίτης στο τέλος επανέλαβε πως<br />

µεσοµακροπρόθεσµα η πορεία του ΧΑΑ θα ήταν θετική, ακολουθώντας την θετική πορεία της<br />

οικονοµίας µας! Ποιος τη χάρη µας! Φανταστείτε να µη µας αποκοίµιζε κάθε τόσο µε το καθιερωµένο<br />

αυτό σλόγκαν και να είχαν λακίσει από το ΧΑΑ όλοι οι εγκλωβισµένοι… Ο Γ. ∆. δε θάταν στις 1.700<br />

µονάδες τον Ιανουάριο του 2003, αλλά στις 100 µονάδες! Ήξερε ο Πρωθυπουργός τι έλεγε… Εµείς<br />

είχαµε πιαστεί στον ύπνο…<br />

−Στις 23 Ιανουαρίου 2001, δηµοσιοποιήθηκε αυτοκτονία ανθρώπου ο οποίος είχε περιέλθει<br />

σε οικονοµικό αδιέξοδο λόγω της πτώσης του ΧΑΑ: «Νεκρός στο κρεβάτι του σπιτιού του στον Πύργο<br />

Ηλείας βρέθηκε την Τρίτη ο Αναστάσιος Μανιάτης, 42 ετών, διευθυντής υποκαταστήµατος της Alpha<br />

Bank. Σε επιστολή που βρέθηκε δίπλα σε ένα άδειο κουτί από φυτοφάρµακο, ο αυτόχειρας ζητούσε<br />

συγγνώµη από τη µητέρα του αναφέροντας ότι είχε πέσει θύµα του χρηµατιστηρίου.» 174<br />

Το συµβάν ήταν τραγικό. Είναι κρίµα, βέβαια, κάποιος να αποδίδει στο χρήµα µεγαλύτερη<br />

αξία από την ίδια του τη ζωή. Ας όψεται η υλιστική µας κουλτούρα… Όµως το γεγονός στέλνει<br />

πολλαπλά µηνύµατα. Το αν τα έλαβαν οι ηθικοί αυτουργοί είναι µια άλλη ιστορία… Ο Μανιάτης<br />

όµως δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος αυτοχειριασθείς για τον ίδιο λόγο. Μόνο που οι πιο<br />

πολλές αυτοκτονίες δεν είδαν ποτέ το φως της δηµοσιότητας…<br />

Το επόµενο δηµοσίευµα πιστοποιεί του λόγου µου το αληθές:<br />

«Το “φλερτ” µε το ψυχολογικό φράγµα των 3.000 µονάδων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών<br />

προκαλεί αλλεπάλληλους κλυδωνισµούς στην ελληνική κοινωνία, καθώς πληθαίνουν οι περιπτώσεις<br />

θανάτων λόγω της οικονοµικής κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει πολλοί µικροεπενδυτές, αλλά<br />

και υπεξαιρέσεων από επιτηδείους.(…)<br />

Στα Γιάννενα ένας 50χρονος αποπειράθηκε να βάλει τέλος στη ζωή του, γιατί είχε απολέσει<br />

χρήµατα στο χρηµατιστήριο(…)» 175<br />

Παραθέτω και ένα ακόµη χαρακτηριστικό απόσπασµα για το ίδιο θέµα από τη στήλη Απόψεις<br />

της φιλοκυβερνητικής «Ε» (28/01/2001):<br />

«Η µέρα µε τη µέρα απαξίωσή του, το ιδιόµορφο κραχ, κατέστρεψε όχι µόνο την ενθουσιώδη<br />

ατµόσφαιρα του 1999, αλλά και πολλούς, οι οποίοι είδαν να χάνονται οι ελπίδες τους, οι περιουσίες τους<br />

και να περιέρχονται σε απόγνωση. (…)<br />

Άνθρωποι που καλοπροαίρετα ή αφελώς, ή και άλλοι που ίσως µε κάποια ιδιοτέλεια, διέθεσαν<br />

δικά τους ή ξένα χρήµατα (που τους δόθηκαν ή τα υπεξαίρεσαν) για να “επενδύσουν” στη Σοφοκλέους,<br />

δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν. Άλλοι αυτοκτονούν, άλλοι εξαφανίζονται για να αποφύγουν τις<br />

συνέπειες των πράξεών τους, αλλά όλοι αντιµετωπίζουν σοβαρότατο οικονοµικό και κοινωνικό<br />

πρόβληµα.»<br />

101

Να λοιπόν ποια ήταν η θλιβερή κατάληξη της χρηµατιστηριακής τραγωδίας… Κι όµως, δεν<br />

υπήρξε ούτε ένας από τους υπεύθυνους που να ζήτησε δηµόσια συγνώµη.<br />

−Για να µη θεωρηθεί, όµως, ότι υπερβάλλω στις αναλύσεις και στην κριτική µου, ή ότι<br />

διακατέχοµαι από κάποια αντικυβερνητική µανία, επιτρέψτε µου να παρεµβάλλω αποσπάσµατα από<br />

δύο ακόµη άρθρα της φιλοκυβερνητικής ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ που αναφέρονταν, άµεσα ή έµµεσα,<br />

στις ευθύνες της κυβέρνησης για τη δραµατική κατάσταση που είχε διαµορφωθεί στο<br />

Χρηµατιστήριο:<br />

«H ανεξέλεγκτη κρίση στη Σοφοκλέους που απειλεί να συµπαρασύρει δυναµικά ερείσµατα της<br />

οικονοµίας έχει αναγορευθεί, τις τελευταίες µέρες, στο µείζον πρόβληµα της κυβέρνησης Σηµίτη.(…)<br />

(…)Και όλα αυτά την ώρα που η ίδια η κυβέρνηση είναι ουσιαστικά εγκλωβισµένη σ’ ένα<br />

νοσηρό τοπίο για τη δηµιουργία του οποίου φέρει − προφανώς − τη µεγαλύτερη ευθύνη.<br />

Γιατί µπορεί η συµπεριφορά και οι τυφλές επιλογές των χιλιάδων µικροεπενδυτών να άγγιξαν τα<br />

όρια της αυτοκαταστροφής, ωστόσο ουδείς έχει ξεχάσει τις προεκλογικού χαρακτήρα δηλώσεις του<br />

Γιάννου Παπαντωνίου περί των προοπτικών του ελληνικού χρηµατιστηρίου αλλά και το προεκλογικό<br />

τηλεοπτικό σποτ που συνέδεε άµεσα την επανεκλογή της κυβέρνησης µε την ανάκαµψη του γενικού<br />

δείκτη τιµών.(…)<br />

Tο κλίµα διαµορφώνεται και από τη “σκληρή” αντιµετώπιση όσων είναι “ανοιχτοί” στους<br />

χρηµατιστηριακούς λογαριασµούς τους. Tο τελευταίο διάστηµα, µάλιστα, πολλοί επενδυτές µε<br />

“κόκκινους κωδικούς” διαπίστωσαν ότι οι χρηµατιστηριακές είχαν ρευστοποιήσει τις µετοχές τους και<br />

έχασαν, έτσι, και την όποια ελπίδα είχαν να επωφεληθούν από πιθανή ανάκαµψη της Σοφοκλέους.<br />

Tο µεγαλύτερο αγκάθι, όµως, που έχει µπροστά του ο Kώστας Σηµίτης δεν είναι αυτό ακριβώς.<br />

Kυρίως εκείνο που αποκαλύπτεται από την κρίση του XAA είναι πως δεν διαθέτει κάποιο όπλο που θα<br />

βοηθούσε στην αναχαίτιση της µιζέριας που εξαπλώνεται σ’ όλη την κοινωνία.(…)<br />

H αντίδρασή της, ωστόσο, δείχνει ότι αισθάνεται ως αιχµάλωτη των εξελίξεων και απλώς τελεί<br />

εν αναµονή, ευελπιστώντας ότι όταν έρθει ο Mάιος και η Σοφοκλέους αναβαθµιστεί, τότε το κλίµα<br />

µπορεί να αλλάξει περίπου... από µόνο του.<br />

Όλο αυτό το σκηνικό που έχει διαµορφωθεί προκαλεί έντονο εκνευρισµό στο εσωτερικό του<br />

κυβερνώντος κόµµατος, µε το Γιάννο Παπαντωνίου να βρίσκεται ουσιαστικά στη γωνία χωρίς πολλά<br />

περιθώρια κινήσεων.» 176<br />

Πόσο αληθινά προφητικά αποδείχτηκαν τα λόγια αυτά του Στρατή Λιαρέλη! Εξ αιτίας του<br />

χρηµατιστηριακού εγκλήµατος, η µιζέρια εξαπλώθηκε όντως σ’ όλη την κοινωνία και ο κ. Σηµίτης<br />

δεν διαθέτει πλέον όπλο για να την αναχαιτίσει…<br />

Ιδού και η διαπίστωση δύο ακόµη αναλυτών της «Ε» (29/01/2001):<br />

«(…)Η Σοφοκλέους, από τα πρόθυρα νευρικής κρίσης δείχνει να βιώνει τώρα όλα τα<br />

συµπτώµατα µιας υπαρκτής και γενικευµένης κρίσης, µε πολιτικές, οικονοµικές και κοινωνικές<br />

διαστάσεις, η οποία διαπιστώνεται από όλους − µε πρώτους και καλύτερους αυτούς που συνέβαλαν<br />

ενεργά η παθητικά στη δηµιουργία της − δίχως, ωστόσο, να λαµβάνονται και τα µέτρα εκείνα που<br />

ενδεχοµένως θα οδηγούσαν στην έξοδο από το τέλµα.<br />

Σε θέση άµυνας και αποποιούµενη κάθε ευθύνης, η κυβέρνηση συνιστά “ηρεµία και σύνεση”<br />

στους επενδυτές, διακηρύσσοντας σε όλους τους τόνους ότι οποιαδήποτε προσπάθεια εξωγενούς και<br />

τεχνητής στήριξης της αγοράς θα διεύρυνε τα όρια της καταστροφής. Ευελπιστεί δηλαδή σε “αυτοΐαση”<br />

της Σοφοκλέους, φροντίζοντας ωστόσο να επισπεύσει κάποιες θεσµικές ρυθµίσεις που εκτιµά ότι θα<br />

συντελέσουν σταδιακά στην ανάκαµψη της αγοράς.» 177<br />

∆υστυχώς, όµως, πέρασαν δύο χρόνια από τότε που γράφονταν αυτές οι γραµµές και δεν<br />

είδαµε “αυτοΐαση” στη Σοφοκλέους, παρ’ όλες τις θεσµικές ρυθµίσεις… Απεναντίας, η εν πολλαίς<br />

αµαρτίαις περιπεσούσα γυνή έχει τώρα περιπέσει σε επιθανάτιο ρόγχο, και το χειρότερο, η κυβέρνηση<br />

του κ. Σηµίτη έχει πάψει πια από καιρό να ασχολείται µαζί της… ∆εν καταδέχεται να καταπιάνεται µε<br />

πτώµατα…<br />

−Κατά την οµιλία του στη Βουλή για την πρόταση µοµφής κατά του Υπουργού Εθνικής<br />

Οικονοµίας κ. Γ. Παπαντωνίου, στις 2 Φεβρουαρίου 2001 – στην οποία όπως γνωρίζετε ο κ. Σηµίτης<br />

είχε απαγορέψει την παρουσία του κρατικού καναλιού – ο Πρωθυπουργός δεν έδειξε διάθεση<br />

αυτοκριτικής. Επιτέθηκε µάλιστα εναντίον εκείνων που επιδιώκουν τον… εύκολο πλουτισµό! Και<br />

102

προφανώς δεν εννοούσε τους µεγαλοµετόχους των εισηγµένων που θησαύριζαν µε τις χειραγωγήσεις<br />

των µετοχών τους και µε τις υπέρογκες αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου – τάχα για να κάνουν<br />

επενδύσεις. Ούτε αναφερόταν στους µυηµένους “παίκτες” που διακινούν “αέρα” και θησαυρίζουν.<br />

Όοχι βέβαια! Εννοούσε το µπάρµπα-Μήτρο, την κυρά-Πελαγία, τον παπα-Θωµά και τους άλλους, που<br />

ο ίδιος παρέσυρε κι έριξαν το κοµπόδεµά τους στη σκοτεινή χοάνη της Σοφοκλέους προσµένοντας ν’<br />

αυγατίσει. Αυτοί ήταν καταδικαστέοι διότι επεδίωκαν τον εύκολο πλουτισµό! Θαυµάστε την<br />

ευαισθησία του “σοσιαλιστή” ηγέτη:<br />

«Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, πρώτα απ’ όλα πιστεύω χρειάζεται µια διευκρίνιση. Μοµφή<br />

κατά υπουργού οποιασδήποτε κυβέρνησης που αφορά την κυβερνητική πολιτική είναι µοµφή κατά της<br />

κυβέρνησης. Είναι πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης. Γι’ αυτό και η ψηφοφορία που θα<br />

ακολουθήσει έχει ως ερώτηµα, αν η κυβέρνηση έχει ή όχι την εµπιστοσύνη της Βουλής. Αυτά είναι<br />

αυτονόητα. (…)<br />

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,<br />

Για µας, το Χρηµατιστήριο δεν είναι αυτοσκοπός. Καταδικάζαµε και καταδικάζουµε τη<br />

νοοτροπία του εύκολου πλουτισµού. Το Χρηµατιστήριο δεν είναι τζόγος. Είναι ένας θεσµός,<br />

υποστηρικτικός στην ανάπτυξη. Είναι µια διέξοδος µακροπρόθεσµης τοποθέτησης των αποταµιεύσεων<br />

των νοικοκυριών. Αλλά είναι και πηγή άντλησης κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις για επενδύσεις και<br />

ανάπτυξη. (…)<br />

Είναι σαφές ποια είναι η θέση µας: Το Χρηµατιστήριο είναι ένας αναπτυξιακός θεσµός. Ήµαστε<br />

και είµαστε αισιόδοξοι για τη µακροχρόνια πορεία του χρηµατιστηρίου επειδή είµαστε αισιόδοξοι για τα<br />

αποτελέσµατα της οικονοµικής µας πολιτικής. Εµείς επικεντρωνόµαστε στην πολιτική µας και<br />

πιστεύουµε ότι αργά ή γρήγορα το χρηµατιστήριο θα ακολουθήσει.(…)<br />

Κύριοι βουλευτές της Νέας ∆ηµοκρατίας, µετατρέπετε τα ανεύθυνα λόγια σε ανεύθυνες πράξεις.<br />

Παρασύρετε τώρα το µικρο-επενδυτή µε τη στάση σας να πουλήσει και να χάσει τώρα που το<br />

χρηµατιστήριο είναι σε χαµηλά επίπεδα. ∆εν νοιάζεσθε γι’ αυτόν. Τα χρηµατιστήρια έχουν υψηλές<br />

διακυµάνσεις, το ξέρετε. Το δικό µας χρηµατιστήριο θα ακολουθήσει τους κανόνες που ακολουθούν και<br />

όλα τα χρηµατιστήρια. Την πτώση ακολουθεί η άνοδος, την άνοδο η πτώση και ούτω καθ’ εξής. Εκείνο<br />

λοιπόν που έχει σηµασία είναι ο Έλληνας αποταµιευτής να έχει επενδυτική παιδεία, σωστές<br />

συµβουλές.(…) Καµιά κυβέρνηση όµως δεν έχει το µαγικό ραβδί για να επεµβαίνει στη λειτουργία των<br />

αγορών σε φαινόµενα µε παρατεταµένη διάρκεια και δεν πρέπει άλλωστε να το κάνει. Αυτό το έχω πει<br />

κατ’ επανάληψη.(…)<br />

Όµως προκύπτει ένα κοινό συµπέρασµα: Ότι οι κυβερνήσεις δεν µπορούν να επηρεάσουν την<br />

πορεία των αγορών µε άµεσες παρεµβάσεις. Μόνο µε την οικονοµική πολιτική και µε τα αποτελέσµατα<br />

της οικονοµικής πολιτικής σε µεσοµακροπρόθεσµο ορίζοντα. Και αυτό κάνουµε. Ασκούµε µια<br />

οικονοµική πολιτική που θα επιτρέψει την ανάκαµψη. Θα έρθει πάλι η ανάκαµψη. Και την αιτία για την<br />

εξέλιξη αυτή, στην Ελλάδα, την ανέλυσε ο κ. Παπαντωνίου: Μια σηµαντική αιτία είναι το γεγονός πως<br />

µετατάχτηκε το χρηµατιστήριο από ένα χρηµατιστήριο αναδυόµενης αγοράς σε ένα χρηµατιστήριο<br />

ώριµης αγοράς.<br />

Σε λίγο, λοιπόν, το ελληνικό χρηµατιστήριο θα συγκρίνεται µε τα ώριµα χρηµατιστήρια της<br />

Ευρώπης και της Αµερικής.(…)<br />

Ένα είναι βέβαιο και το ξέρουµε όλοι µας: Στο τέλος θα κριθούµε από τις πράξεις και το έργο<br />

µας. Στο τέλος θα κριθούµε από το αποτέλεσµα. Στο τέλος θα κριθούµε από το πόσο προχωρήσαµε την<br />

Ελλάδα. Στο τέλος θα κριθούµε πόσο ανεβάσαµε το βιοτικό επίπεδο. Το 1996 και το 2000 ο ελληνικός<br />

λαός έκρινε ότι κάναµε έργο και έτσι θα κρίνει και την επόµενη φορά, γιατί δουλεύουµε σκληρά µε<br />

πρόγραµµα και σχέδιο.<br />

Σας ευχαριστώ. »<br />

Όπως είδατε, η αλαζονεία του κ. Σηµίτη ήταν έκδηλη σε όλα όσα είπε. Και, βέβαια, δεν<br />

παρέλειψε να δώσει ξανά ψεύτικες υποσχέσεις: «Θα έρθει πάλι η ανάκαµψη»! Μήπως είδε κανείς από<br />

πού πέρασε η “ανάκαµψη”; Πάντως, µακάρι να µας είχε παρασύρει η Ν.∆. και να είχαµε πουλήσει<br />

τότε στα “χαµηλά” (Γ.∆. 3.264,76 µονάδες). Θα είχαµε γλιτώσει τα χειρότερα των 1.650 µονάδων<br />

στις οποίες καταποντίστηκε ο Γ. ∆είκτης του ΧΑΑ το Φεβρουάριο του 2003! Θα είχαµε δηλαδή<br />

περισώσει το 50% απ’ ό,τι µας είχε αποµείνει. Υπογραµµίστε κι εσείς , αν θέλετε, τις φράσεις κλειδιά<br />

και βγάλτε τα δικά σας συµπεράσµατα. Εγώ, όµως, θα σταθώ για λίγο στη φράση: «Εκείνο λοιπόν που<br />

έχει σηµασία είναι ο Έλληνας αποταµιευτής να έχει επενδυτική παιδεία, σωστές συµβουλές».<br />

103

Αυτό είναι το σηµείο στο οποίο ο Έλληνας επενδυτής χτυπήθηκε ανελέητα από αναλυτές και<br />

από οικονοµικούς και κυβερνητικούς παράγοντες, από τότε που άρχισε η πτώση της Σοφοκλέους.<br />

«Οι έλληνες επενδυτές είναι άπειροι», «είναι παράφρονες», «είναι τζογαδόροι», «έχουν ευµετάβλητη<br />

ψυχολογία», «πανικοβάλλονται εύκολα», «είναι συναισθηµατικά ακραίοι», «χάνουν την ψυχραιµία<br />

τους» και δε συµµαζεύεται! Αυτοί λοιπόν, οι νεόκοποι επενδυτές, έφταιγαν για την κατάντια του ΧΑΑ<br />

και τη ζηµιά που έπαθαν. Αυτοί και κανένας άλλος! Τούτο ήταν το µήνυµα που προσπαθούσαν να<br />

περάσουν σε κάθε ευκαιρία οι πραγµατικοί ένοχοι και υπεύθυνοι για το δράµα που ζούσαν<br />

εκατοντάδες χιλιάδες µικροεπενδυτές.<br />

Αλλά ήλθε το πλήρωµα του χρόνου να διαψεύσει όλους αυτούς τους συκοφάντες του Έλληνα<br />

µικροεπενδυτή. Το Ιούλιο του 2002, είδαµε τα “ώριµα” χρηµατιστήρια των “ώριµων” και<br />

“ψύχραιµων” επενδυτών της Ευρώπης και της Aµερικής να καταρρέουν καθηµερινά κατά 5% και 6%.<br />

Πραγµατική πανωλεθρία! Kανένας, όµως, δεν κατηγόρησε τους ξένους επενδυτές ως ανώριµους, ως<br />

πανικόβλητους, ως συναισθηµατικά ακραίους! Η κατρακύλα των ξένων χρηµατιστηρίων δεν<br />

αποδόθηκε στην απειρία και την ασχετοσύνη των επενδυτών. Στην Ελλάδα, όµως, οι συµπολίτες µας<br />

“ειδικοί” κόντεψαν να µας κάνουν κοµπλεξικούς από τα καθηµερινά αµείλικτα “κατηγορώ” που<br />

εξαπέλυαν εναντίον µας. Θα µου πείτε είναι κι αυτό θέµα ήθους – είδους υπό εξαφάνιση στον τόπο<br />

µας…<br />

Αλλά ο κ. Σηµίτης είπε και το άλλο κωµικό, παρ’ όλο που δεν διακρίνεται ο φουκαράς για το<br />

χιούµορ του. Είπε πως ο Έλληνας χρειάζεται σωστές συµβουλές! ∆ηλαδή σαν ποιες; Σαν αυτές τις<br />

συµβουλές που µας έδινε ο ίδιος και το πρωτοπαλίκαρό του, ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου, και µας<br />

πήραν στο λαιµό τους; Τόοσο καλές συµβουλές χρειαζόµαστε; Ή σαν τις άλλες τις συµβουλές που<br />

µας έδιναν οι χρηµατιστές και οι διαχειριστές των Αµοιβαίων, εξυπηρετώντας προσωπικά<br />

συµφέροντα ή συµφέροντα µεγαλοµετόχων;<br />

Ας είµαστε ρεαλιστές: Σ’ αυτό το βρώµικο παιχνίδι του Χρηµατιστηρίου, όπου επικρατεί ο<br />

νόµος της ζούγκλας, δεν υπάρχουν ιεραπόστολοι που θα συµβουλέψουν σωστά τον µικροεπενδυτή,<br />

εκτός εάν σε συγκεκριµένη στιγµή – σπάνια – το συµφέρον του συµβουλεύοντος ταυτίζεται µε εκείνο<br />

του συµβουλευόµενου. Κατά κανόνα, όµως, και πολύ περισσότερο σε δύσκολες εποχές, τα<br />

συµφέροντα των συµβουλευόντων είναι αντίθετα µε εκείνα των συµβουλευόµενων. Όταν π. χ. λένε<br />

µην πουλάτε, είναι επειδή θέλουν να συγκρατήσουν τις τιµές για να πουλήσουν εκείνοι. Εδώ ισχύει το<br />

άρθρο ένα του σατανισµού: ο θάνατός σου η ζωή µου. Ο συµβουλεύων είναι ο κυνηγός και ο<br />

συµβουλευόµενος το θήραµα. Η αλεπού θα παραπλανήσει την κότα για να την ξεπουπουλιάσει. Τι<br />

συµβουλή να πάρει η κότα από την αλεπού; Αν δοθούν σωστές συµβουλές και τα κοτόπουλα δεν είναι<br />

διαθέσιµα για ξεπουπούλιασµα, από ποιους θα τ’ αρπάξουν οι πονηρές αλεπούδες της χρηµαταγοράς;<br />

Απλούς συλλογισµούς κάνω. Το κέρδος του µεγαλοκαρχαρία είναι η χασούρα των µικροεπενδυτών.<br />

Άρα εφ’ όσον οι µεγαλοκαρχαρίες – η αδίστακτη παγκοσµιοποιηµένη οικονοµική µαφία – ελέγχουν<br />

κάθε πηγή και µέσον πληροφόρησης, είναι επόµενο όσα φτάνουν σε µένα ως συµβουλές να<br />

εξυπηρετούν τα δικά τους και µόνο συµφέροντα…Αυτές είναι οι “αρχές” και οι “αξίες” της<br />

σύγχρονης ζούγκλας. Και εδώ έχουµε όλοι µερίδιο ευθύνης διότι αρνούµαστε πεισµατικά να γίνουµε<br />

ΑΝΘΡΩΠΟΙ και αρκούµαστε στο ρόλο του καταναλωτικού ζώου που µας έχουν αναθέσει αυτοί που<br />

µας καταδυναστεύουν “δηµοκρατικά”…<br />

− Στη συνέντευξη που έδωσε ο κ. Σηµίτης στη ΝΕΤ και στο Σταύρο Θεοδωράκη, στις 5<br />

Ιουνίου 2001, πάλι δεν υπήρξε ίχνος αυτοκριτικής εκ µέρους του Πρωθυπουργού. Κι ας ήταν η<br />

αξιοπιστία της οικονοµικής πολιτικής της κυβέρνησης το πρώτο θύµα της κατάρρευσης της<br />

Σοφοκλέους…<br />

Ας δούµε σύντοµα αποσπάσµατα:<br />

ΣΤ. ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ: «Το Χρηµατιστήριο σήµερα είχε πτώση 3,3%. ∆εν είναι το σοβαρότερο<br />

ζήτηµα της οικονοµίας, είναι ενδεικτικό όµως.»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Όχι, δεν είναι καθόλου ενδεικτικό για την οικονοµία.»<br />

ΣΤ. ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ: «Μου επιτρέπετε να σας πω; Τα αποτελέσµατα των επιχειρήσεων το α′<br />

τρίµηνο ήταν µέτρια. ∆ε βοηθάει και η διεθνής πραγµατικότητα. Στην ανταγωνιστικότητα είµαστε από<br />

τους τελευταίους της Ευρώπης.(…)»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «∆εν συµφωνώ καθόλου. Όσον αφορά το Χρηµατιστήριο, όπως ξέρουµε όλοι<br />

στις 31 Μαΐου µετατάχτηκε το Χρηµατιστήριο στις ώριµες αγορές. ∆εν έχουµε να δούµε παρά σε άλλα<br />

104

Χρηµατιστήρια τι συνέβη όταν έγινε αυτή η µετάταξη. Επειδή κάποιοι πρέπει να φύγουν γιατί<br />

ασχολούνται µε τις ανώριµες αγορές και κάποιοι πρέπει να έρθουν που ασχολούνται µε τις ώριµες<br />

αγορές, υπάρχει µία µεταβατική περίοδος. Φεύγουν και δεν έχουν έρθει ακόµα.<br />

Και γι’ αυτό, ας πάρουµε το παράδειγµα της Πορτογαλίας. Υπήρχε ένα σκαµπανέβασµα ή µία<br />

ασάφεια για την εξέλιξη για δυο περίπου µήνες, όπως και αλλού. Πιστεύω ότι αυτά τα οποία<br />

χαρακτήρισαν αυτές τις ηµέρες το Χρηµατιστήριο, δεν είναι ενδεικτικά της πορείας του Χρηµατιστηρίου.<br />

(…)<br />

Βεβαίως και λυπάµαι ότι µερικοί εκάηκαν σ’ αυτήν την δουλειά. Λυπάµαι που µερικοί δεν<br />

επρόσεξαν και έχουµε υποχρέωση να φροντίσουµε να µην ξανασυµβούν τέτοια φαινόµενα. Αλλά<br />

νοµίζω ότι παραβλέπουµε τη δουλειά...»<br />

ΣΤ. ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ: «Ευθύνη η Πολιτεία έχει γι’ αυτήν την υπόθεση; (…)»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Κύριε Θεοδωράκη όµως θέλω να σας θυµίσω ότι όταν εκτοξεύτηκε το<br />

Χρηµατιστήριο και ο ∆ιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και ο<br />

∆ιοικητής της Εθνικής Τράπεζας, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου. Και τότε εγώ διάβασα τίτλους<br />

στις εφηµερίδες ότι παρεµβαίνουν, ότι δεν πρέπει να επισηµαίνουν, ότι παρεµποδίζουν την εξέλιξη του<br />

Χρηµατιστηρίου και τα λοιπά.<br />

Ευθύνες βέβαια υπάρχουν σε όλους οι οποίοι συµµετέχουν σε αυτή την διαδικασία. Αλλά<br />

φτιάξαµε κάτι καινούργιο που δεν υπήρχε στην Ελλάδα σ’ αυτό το βαθµό και αυτό το καινούργιο είναι<br />

κάτι το οποίο και αυτό στηρίζει την ελληνική οικονοµία. Είπα και πριν ότι λυπάµαι, ότι έπρεπε το<br />

πράγµα να δουλεύει καλύτερα, δουλεύει καλά, αρκετά καλά και θα δουλέψει καλύτερα.»<br />

Να λοιπόν που µία ακόµη συνέντευξη ανέδειξε την παντελή άγνοια του κ. Σηµίτη ως προς<br />

τα χάλια του Χρηµατιστηρίου και της οικονοµίας στην Ελλάδα! Για µία ακόµη φορά οι προβλέψεις<br />

του κ. Πρωθυπουργού θα διαψεύδονταν. Το παράδειγµα της Πορτογαλίας, που έφερε για να<br />

δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, ήταν άκρως αποτυχηµένο. ∆εν υπήρχε καµία σύγκριση µεταξύ των<br />

δύο χρηµατιστηρίων ούτε ως προς το µέγεθος της πτώσης, ούτε ως προς το χρόνο που αυτή άρχισε σε<br />

σχέση µε την αναβάθµισή τους, ούτε ως προς τη διάρκειά της. Ή δεν γνώριζε ο κ. Σηµίτης τι έλεγε ή<br />

πίστευε ότι απευθυνόταν σε επενδυτές που δεν ήξεραν τι τους γίνεται. Μάλλον και τα δύο<br />

συνέβαιναν…<br />

«Φεύγουν και δεν έχουν έρθει ακόµα», ήταν η πρόχειρη δικαιολογία του κ. Σηµίτη για την<br />

κατάντια της Σοφοκλέους! Πέρασαν 20 µήνες από τότε, κι ακόµη δεν έχουν φτάσει οι των “ωρίµων”<br />

αγορών θεσµικοί επενδυτές! Βλέπετε, η “ωρίµανση” µας έκανε ζηµιά!<br />

Πάντως, για πρώτη φορά ο κ. Σηµίτης παραδέχτηκε ότι υπήρχαν ευθύνες «σε όλους οι οποίοι<br />

συµµετέχουν σε αυτή την διαδικασία.» ∆εν φαντάζοµαι, όµως, ότι θα εννοούσε και τον εαυτό του ή<br />

τον κ. Παπαντωνίου… Μάλλον στη διοίκηση του ΧΑΑ θα αναφερόταν. Εξάλλου, ο Σπύρος<br />

Κουνιάκης, πρόεδρος του ΧΑΑ στην επίµαχη περίοδο και µακαρίτης τώρα, είχε ήδη «παραιτηθεί».<br />

Πάντα θα βρίσκονται εξιλαστήρια θύµατα από τις παντοδύναµες “δηµοκρατικές” κυβερνήσεις… Για<br />

την “παραίτηση” του Σπύρου Κουνιάκη, ο Οικονοµικός Ταχυδρόµος (12/08/2000) είχε γράψει<br />

χαρακτηριστικά: «…απεµακρύνθη από το ΧΑΑ σε µια προσπάθεια να εµφανιστεί ως “αίρων τας<br />

αµαρτίας” όλων».<br />

Το τραγελαφικό είναι που ο κ. Σηµίτης αρνήθηκε για µια ακόµη φορά ότι η κατάρρευση του<br />

ΧΑΑ ήταν ενδεικτική της οικονοµίας. Όταν το ΧΑΑ ανέβαινε, τότε ήταν ενδεικτικό της “καλής”<br />

οικονοµίας. Τώρα (5/6/2001) που ο Γ.∆. του “αναβαθµισµένου” ΧΑΑ είχε κατρακυλήσει στις<br />

2.910,55, δεν ήταν ενδεικτικό! Ήθελα νάξερα αν και στις 06/02/2003, µε το Γ.∆. στις 1.653,05<br />

µονάδες, ο κ. Σηµίτης θα ισχυριζόταν και πάλι ότι τούτο δεν ήταν ενδεικτικό για την οικονοµία…<br />

∆ιόλου απίθανο να το ισχυριζόταν.<br />

Πάντως ο κ. Σηµίτης εξέφρασε τη λύπη του που «µερικοί εκάηκαν σ’ αυτήν την δουλειά»<br />

και που «µερικοί δεν επρόσεξαν»! (∆εν είδα αν σκούπισε και κανένα δάκρυ…) Μα δεν ήταν θέµα<br />

προσοχής. Ήταν µέσα στο “παιχνίδι” ότι µερικοί θα καίγονταν. Μερικοί, οι περισσότεροι, ήταν<br />

µαρκαρισµένοι να καούν, για να τ’ αρπάξουν οι επιτήδειοι και οι ιδιωτικές και κρατικές επιχειρήσεις.<br />

Όταν ο κ. Σηµίτης και το οικονοµικό του επιτελείο προσκαλούσαν µε παραπλανητικές υποσχέσεις<br />

τους απανταχού Έλληνες στο συµπόσιο του Χρηµατιστηρίου, γνώριζαν πολύ καλά ότι κάποιοι, οι<br />

πολλοί, θα καιγόντουσαν. Και εδώ ακριβώς συνίσταται το έγκληµα: στην εξαπάτηση. ∆ιότι είναι άλλο<br />

να αγοράζεις ένα λαχείο όπου γνωρίζεις ότι ελάχιστοι κερδίζουν, κι άλλο να αγοράζεις µετοχές που η<br />

κυβέρνηση σου είπε ότι βρέξει-χιονίσει θα κερδίσεις, αρκεί να έχεις υποµονή…<br />

105

Αφήστε που µε το χοντροκοµµένο ληστρικό παιχνίδι που παίχτηκε στη Σοφοκλέους, κάτω<br />

από τα απλανή βλέµµατα του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Εθνικής Οικονοµίας, δεν κάηκαν<br />

µόνο κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες επενδυτές µε τις οικογένειές τους. Κάηκε ολόκληρη η ελληνική<br />

οικονοµία, η οποία έχει πάθει ασφυξία από έλλειψη ρευστότητας. Κάηκε, όπως φαίνεται, και το ίδιο<br />

το ΧΑΑ µέσα στην αναξιοπιστία του…<br />

Ο κ. Σηµίτης όµως συµπλήρωσε: «έχουµε υποχρέωση να φροντίσουµε να µην ξανασυµβούν<br />

τέτοια φαινόµενα.» Ευσεβείς πόθοι! Μα όσο υπάρχουν χρηµατιστήρια, οι πολλοί θα χάνουν για να<br />

κερδίζουν οι λίγοι. Αυτό είναι το µακάβριο, απάνθρωπο παιχνίδι. Το χρηµατιστήριο δεν είναι κάποιο<br />

νταµάρι που παράγει κέρδη για όλους. Είναι ένας απατηλός καπιταλιστικός “θεσµός” όπου τα<br />

αρπακτικά (Tαβουτάν) τα παίρνουν µε δόλο από τους ανυποψίαστους (Tακουµπάν) που επενδύουν<br />

µακροπρόθεσµα µε το σταυρό στο χέρι.<br />

Άαχ! Στερνή µου γνώση να σ’ είχα πρώτα…<br />

Βέβαια, από τότε που ο κ. Σηµίτης υποσχέθηκε να φροντίσει να µην ξανασυµβούν αυτά τα<br />

φαινόµενα µέχρι το Φεβρουάριο του 2003, η οργιάζουσα καθηµερινά, µε τη βοήθεια και των<br />

Παραγώγων, υποτιµητική κερδοσκοπία έχει ροκανίσει άλλες 1200 µονάδες του Γ.∆., τουτέστιν έχει<br />

εξανεµίσει, ανάλογα µε τις µετοχές, µέχρι και το 95% του κεφαλαίου των εγκλωβισµένων που τάχουν<br />

στην κυριολεξία Χααµένα …<br />

−Από δω και στο εξής δύσκολα θα βρει κανείς αναφορά στο Xρηµατιστήριο στις οµιλίες και<br />

δηλώσεις του κ. Σηµίτη. Λες και ξαφνικά ο “θεσµός” είχε πάψει να υπάρχει! Ούτε οι δηµοσιογράφοι<br />

δεν τολµούσαν πια να ενοχλήσουν τον Πρωθυπουργό για το µεγάλο ασθενή, του οποίου η κατάσταση<br />

ήταν πλέον τραγική. Ιδού µια ακόµη µαρτυρία από ΤΟ ΒΗΜΑ (01/07/2001):<br />

«Από την κρίση στο ΧΑΑ καταγράφονται ζηµιές στην πορεία των εσόδων καθώς οι εισπράξεις<br />

από τον φόρο που επιβάλλεται στις χρηµατιστηριακές συναλλαγές έχουν µειωθεί κατά 84% σε σχέση µε<br />

το 2000. Συνολικά στο πεντάµηνο τα έσοδα του ∆ηµοσίου ανήλθαν µόλις σε 19 δισ. δρχ. έναντι 123 δισ.<br />

δρχ. του αντίστοιχου περυσινού διαστήµατος. Σύµφωνα µε τους επίσηµους υπολογισµούς, αν το<br />

ηµερήσιο ύψος των συναλλαγών δεν ξεπεράσει τα 100 δισ. δρχ. στο ΧΑΑ, οι απώλειες θα ξεπεράσουν τα<br />

200 δισ. δρχ. ως το τέλος του έτους.» 178<br />

−Στη Συνέντευξη Τύπου του Πρωθυπουργού στην 66 η ∆.Ε.Θ., στις 9 Σεπτεµβρίου 2001, δεν<br />

υπήρξαν ερωτήσεις σε σχέση µε την πορεία του Χρηµατιστηρίου. Υπήρξε όµως µια διακριτική<br />

αναφορά στην αµαρτωλή ∆ΕΚΑ, της οποίας θα παραθέσω αποσπάσµατα:<br />

∆. ΜΠΟΤΩΝΗΣ («ALTER-5»): Κύριε Πρόεδρε σας ακούσαµε νωρίτερα, σε απάντησή σας<br />

για την υπόθεση ∆ΕΚΑ (∆ηµόσια Επιχείρηση Κινητών Αξιών) να λέτε, µε έµφαση µάλιστα, ότι: “Θέλω<br />

να µάθω πώς έφθασε αυτό το έγγραφο στα χέρια του κ. Έβερτ”. Αυτό είναι το πρόβληµα; ∆εν απασχολεί<br />

την Κυβέρνηση και το περιεχόµενο;<br />

Να προσθέσω δε, ότι η Νέα ∆ηµοκρατία, κάνει λόγο για το µεγαλύτερο κόλπο των τελευταίων<br />

ετών, που έχει στηθεί εις βάρος των µικροεπενδυτών, οι οποίοι, έχουν χάσει αρκετά τρισεκατοµµύρια<br />

δραχµές. Πώς απαντάτε;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Απάντησα όπως απάντησα πριν, γιατί αυτό ερωτήθηκα. ∆εν ερωτήθηκα<br />

για την ουσία της υπόθεσης και σας ευχαριστώ, γιατί µου δίνετε τη δυνατότητα να προσθέσω δύο-τρία<br />

σχόλια. (…)<br />

Όπως ίσως θυµάστε, στην αρχή του χρόνου και στο τέλος του περασµένου χρόνου, υπήρξαν<br />

διεξοδικές συζητήσεις στη Βουλή γι’ αυτά τα θέµατα. Υπήρξαν ακροάσεις, ιδίως για το θέµα της ∆ΕΚΑ<br />

και για το Χρηµατιστήριο, ενώπιον της Επιτροπής Θεσµών και διαφάνειας της Βουλής, στις 26<br />

Οκτωβρίου του 2000 και στις 9 Νοεµβρίου του 2000.<br />

Έγινε συζήτηση και για την πρόταση δυσπιστίας της Νέας ∆ηµοκρατίας κατά του Υπουργού<br />

Εθνικής Οικονοµίας στις 30-31 Ιανουαρίου και 1 Φεβρουαρίου του 2001. Από όλες αυτές τις<br />

συζητήσεις, όπου εξαντλήθηκε το θέµα, δεν προέκυψε τίποτα.<br />

∆εν ξέρω τι καινούριο υπάρχει στο πόρισµα και τι επικαλείται ο κ. Έβερτ. Αλλά δεν υπήρχαν<br />

αυτά τα στοιχεία, τον περασµένο Νοέµβριο και τον περασµένο Ιανουάριο, στη συζήτηση της Βουλής;<br />

Προφανώς υπήρχαν. Σαφέστατα υπήρχαν. Άρα δεν είναι τίποτε καινούριο.<br />

Τι είναι; Είναι µια προσπάθεια υπονόµευσης της πορείας της εθνικής οικονοµίας, µια<br />

προσπάθεια να δηµιουργηθεί πάλι τζόγος γύρω από το θέµα, συζήτηση, να επηρεαστεί το Χρηµατιστήριο,<br />

106

να δηµιουργηθεί ένα αρνητικό κλίµα. Να τρέχουν εισαγγελικές έρευνες. ∆εν έκανε η ∆ΕΚΑ καλά τη<br />

δουλειά της, δεν έκαναν οι Υπουργοί καλά τη δουλειά τους.<br />

Εδώ θέλω να εκφράσω την πεποίθησή µου, ότι η ∆ΕΚΑ λειτούργησε και λειτουργεί, µε γνώµονα<br />

το δηµόσιο συµφέρον. Ότι η λειτουργία της όπως αποδείχθηκε κατ’ αυτές τις συζητήσεις στη Βουλή, είχε<br />

αποδεδειγµένο όφελος για το κράτος. Και ότι λειτούργησε µέσα στα πλαίσια των κανόνων και<br />

αντίστοιχα θα έλεγα, όπως λειτουργούν και άλλοι φορείς στο εξωτερικό, αντίστοιχοι φορείς.(…)»<br />

Όπως είδατε ο κ. Σηµίτης δεν άγγιξε την ουσία του θέµατος. ∆υστυχώς ο χώρος αυτού του<br />

πονήµατος δεν µου επιτρέπει να επεκταθώ στις επίµαχες δραστηριότητες της ∆ΕΚΑ, ιδίως κατά την<br />

προεκλογική περίοδο της 9 ης Απριλίου, 2000. Τα αποσπάσµατα, όµως, που παρέθεσα δίνουν στον<br />

ερευνητή-αναγνώστη τις πληροφορίες που χρειάζεται για να ανατρέξει στα Πρακτικά της Βουλής και<br />

να σχηµατίσει πληρέστερη άποψη. Πάντως και εδώ ισχύει η λαϊκή παροιµία: «χωρίς φωτιά καπνός<br />

δεν βγαίνει.»<br />

Όσο για τον εισαγγελικό έλεγχο στη ∆ΕΚΑ, το αποτέλεσµα ήταν ο φάκελος να µπει στο…<br />

αρχείο! Τώρα το γιατί υπήρξε αυτή η θλιβερή εξέλιξη, µπορούµε όλοι, λίγο-πολύ, να το<br />

φανταστούµε. Πάντως, ο Βουλευτής της Ν∆ κ. ∆ηµήτρης Ν. Κωστόπουλος έδωσε την εξήγηση στη<br />

Βουλή στις 20 ∆εκεµβρίου 2002, κατά τη συζήτηση για τον Προϋπολογισµό του 2003. Ο κ.<br />

Κωστόπουλος είχε πει συγκεκριµένα: « Άκουσα τον Υπουργό προχθές που είπε ότι την υπόθεση της<br />

∆ΕΚΑ την έβαλε ο εισαγγελέας στο αρχείο. Κύριοι συνάδελφοι, δεν την έβαλε ο εισαγγελέας στο αρχείο<br />

διότι δεν υπήρχαν ποινικά αδικήµατα και αξιόποινες πράξεις, αλλά την έβαλε διότι συµπαρασύρονται<br />

µαζί µε τους Υπουργούς και οι αυτουργοί. Και αφού δεν δώσατε το δικαίωµα να συσταθεί εξεταστική<br />

επιτροπή − και σ’ αυτό έχετε ιστορική ευθύνη − υποχρεώθηκε ο εισαγγελέας να τη βάλει στο αρχείο.»<br />

−Στη ∆ιακαναλική Συνέντευξη του Πρωθυπουργού, 8 Απριλίου 2002, ο κ. Σηµίτης<br />

αντιµετώπισε σωρεία σκληρών ερωτήσεων σχετικά µε το Χρηµατιστήριο, σε καµία από τις οποίες<br />

δεν απάντησε ευθέως. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα της συνέντευξης αυτής, που δόθηκε<br />

στους δηµοσιογράφους κ. κ. Σταύρο Θεοδωράκη (∆ηµόσια Τηλεόραση), Μανώλη Καψή<br />

(“ALPHA”), Τέρενς Κουίκ (“STAR”) και Παύλο Τσίµα (“ANT-1”). Συντονιστής ήταν ο κ. Νίκος<br />

Χατζηνικολάου.<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Πάω σε µια πολύ ερώτηση που, αν µπορείτε, να µου την απαντήσετε µε ένα ναι<br />

ή µε ένα όχι κ. Πρόεδρε. Μπορείτε να υποσχεθείτε στους χιλιάδες εγκλωβισµένους του Χρηµατιστηρίου,<br />

ότι τους επόµενους µήνες το Χρηµατιστήριο θα ανέβει, θα πάρουν ένα µέρος από τις απώλειές τους;<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Κύριε Καψή, αν έδινα τέτοια υπόσχεση, δεν θα ήµουνα σοβαρός. Και<br />

θέλω να είµαι σοβαρός και να µην προσπαθώ να δηµιουργήσω εντυπώσεις παρασύροντας τον κόσµο µε<br />

λόγια, τα οποία δεν έχουν ουσία.<br />

Το Χρηµατιστήριο είναι µια αγορά και καθορίζεται από τις συνθήκες της αγοράς. Αν κοιτάζατε<br />

σήµερα το δείκτη του Χρηµατιστηρίου θα βλέπατε, ότι ο δείκτης του Χρηµατιστηρίου έπεσε 1,86 θαρρώ<br />

και σε όλα τα ευρωπαϊκά Χρηµατιστήρια έπεσε περίπου 2 µονάδες.<br />

Αυτό δείχνει µία κοινή αντίδραση της Ευρωπαϊκής, αλλά και της ∆ιεθνούς αγοράς στις εξελίξεις<br />

της Μέσης Ανατολής. Εγώ θα επαναλάβω αυτό το οποίο έχω πει πολλές φορές, µακροπρόθεσµα ένα<br />

Χρηµατιστήριο πορεύεται όπως η οικονοµία, βραχυπρόθεσµα καθορίζεται από τα συγκυριακά<br />

φαινόµενα της αγοράς. Αυτό πρέπει να ξέρουν όσοι επενδύουν.»<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Εγώ καταλαβαίνω ότι δεν µπορείτε να δώσετε µια απλή απάντηση, ναι, θα<br />

ανέβει το Χρηµατιστήριο. Εγώ έχω κάτι µετοχές, πίστεψα τον κ. Παπαντωνίου…»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Όχι κ. Καψή, σας λέω ότι τέτοια απάντηση κανείς σοβαρός άνθρωπος<br />

δεν µπορεί να σας την δώσει.»<br />

Πριν προχωρήσω σε άλλες ερωτήσεις, ας σταθούµε για λίγο εδώ. Πολύ όψιµα, πολύ αργά,<br />

και αφού είχε συντελεστεί πλήρως το έγκληµα, ανακάλυψε ο κ. Σηµίτης τη “σοβαρότητα”! Αφού µε<br />

τις υπερφίαλες προβλέψεις του είχε παρασύρει εκατοντάδες χιλιάδες µικροεπενδυτές να ρίξουν τις<br />

οικονοµίες τους στη σκοτεινή χοάνη της Σοφοκλέους, τώρα δεν έκανε προβλέψεις λόγω του ότι είχε<br />

γίνει “σοβαρός”! Για φαντάσου!<br />

Τώρα επίσης είχε ανακαλύψει τα ξένα χρηµατιστήρια… Το ΧΑΑ έπρεπε, λέει, να τα<br />

ακολουθήσει στη δική τους “διόρθωση”, που µόλις τώρα άρχιζε, παρ’ όλο που τα είχε αγνοήσει στην<br />

άνοδό τους. Παρ’ όλο που ο Γ. ∆. της Σοφοκλέους είχε ήδη χάσει 65% από τα ψηλά του Σεπτεµβρίου<br />

1999, έπρεπε να συνεχίσει να κατρακυλά, λόγω των εξελίξεων στο εξωτερικό! Η αλήθεια βέβαια ήταν<br />

107

διαφορετική. Το ΧΑΑ είχε πια χάσει την αξιοπιστία του και δεν προσέρχονταν “πρόβατα” για σφαγή.<br />

Οι δε κολασµένοι εργολάβοι της κερδοσκοπίας είχαν αποδυθεί σε πλιάτσικο εναντίον εαυτών και<br />

αλλήλων, µε τα γνωστά κόλπα και µε τη συνδροµή των αµαρτωλών Παραγώγων, ξύνοντας τον<br />

αναιµικό πάτο της Σοφοκλέους.<br />

Ας προχωρήσουµε, όµως, στη συνέντευξη:<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Εγώ έχω κάτι µετοχές, πίστεψα τον κ. Παπαντωνίου που δήλωνε το Μάρτιο του<br />

2000 η περίοδος νευρικότητας του Χρηµατιστηρίου έχει ηµεροµηνία λήξης, είναι η 9 η Απριλίου, είναι η<br />

επανεκλογή του ΠΑΣΟΚ. Τον πίστεψα και τις κράτησα και τις κλαίω.»<br />

Π. ΤΣΙΜΑΣ: «Ξέρεις Μανώλη, το είχε πει και ο κ. Σηµίτης αυτό σε µια συνέντευξή του στα<br />

“ΝΕΑ” µετά τον κ. Παπαντωνίου, ότι η περίοδος νευρικότητας του Χρηµατιστηρίου λήγει στις εκλογές.<br />

Πέσατε έξω κι εσείς κ. Πρόεδρε.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Μπορεί να έπεσα έξω και πάντως θα σας συνιστούσα να<br />

κρατήσετε τις µετοχές σας, γιατί θα σας βγει θετικά αυτό.»<br />

Επιτρέψτε µου εδώ µία παρένθεση: Θα τολµούσε ο κ. Σηµίτης να το πει αυτό σ’ έναν<br />

απελπισµένο πατέρα που ξαφνικά αρρώστησε το παιδί του και, για να το γιατρέψει, έπρεπε να<br />

πουλήσει για ένα κοµµάτι ψωµί τις µετοχές που κρατούσε υποµονετικά επί δυόµισι χρόνια; Θα<br />

τολµούσε να το προτείνει στο φτωχό πατέρα που ήλθε η ώρα να παντρέψει την κόρη του και<br />

χρειαζόταν άµεσα ρευστό για να της ανοίξει σπίτι; Θα τολµούσε να το πει σ’ εκείνον τον οποίο<br />

παραπλάνησε µε τα µετοχοδάνεια και κάποια στιγµή ο χρηµατιστής του πουλούσε τις µετοχές του<br />

όσο-όσο, χωρίς καν να τον ρωτήσει; Θα τολµούσε ο κ. Σηµίτης να πει «σας συνιστώ να κρατήσετε<br />

τις µετοχές σας, γιατί θα σας βγει θετικά αυτό» σ’ όλους εκείνους που βρέθηκαν σε µεγάλη ανάγκη<br />

για να ξεπουλήσουν όσο-όσο; Αλλά φαίνεται πως ο Πρωθυπουργός µας ήταν εντελώς ξεκοµµένος<br />

από τη θλιβερή πραγµατικότητα και το σκληρό πρόσωπο της ζωής… Ίσως ο ίδιος να µην είχε ποτέ<br />

νιώσει φτώχεια στο πετσί του. Ενώ ο χαµένος µικροεπενδυτής δεν είχε ψωµί, ο κ. Σηµίτης του<br />

συνιστούσε να φάει “κέικ”. Κλείνει η παρένθεση.<br />

Μ. ΚΑΨΗΣ: «Σας πιστέψαµε το 2000.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Τα παιχνίδια δεν ωφελούν. Αν θέλετε να παίζετε;»<br />

Ν. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: «Ο κ. Θεοδωράκης επί του ιδίου θέµατος; Ναι, κ. Θεοδωράκη.»<br />

ΣΤ. ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ: «Είδα τα στοιχεία του τριµήνου κ. Πρόεδρε στην Ελλάδα και στην<br />

Ευρώπη σε σχέση µε τις χρηµαταγορές. Σε όλη την Ευρώπη εντός και εκτός Ευρωζώνης παρουσιάζονται<br />

…»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Τα Χρηµατιστήρια, γιατί οι χρηµαταγορές είναι κάτι διαφορετικό.»<br />

ΣΤ. ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ: «Έχετε δίκιο. Παρουσιάζονται είτε σταθεροποιητικές τάσεις, είτε<br />

ελαφρώς ανοδικές, είτε ελαφρώς πτωτικές. Έχουµε τη µεγαλύτερη πτώση. Από την αρχή του χρόνου<br />

έχουµε µία πτώση 15%, ανεξαρτήτως αν είναι συγκυριακό το Παλαιστινιακό ή όχι, γιατί αδυνατούµε στο<br />

βάθος χρόνου, των τεσσάρων αυτών µηνών, να παρακολουθήσουµε τις υπόλοιπες αγορές; Τι φταίει<br />

δηλαδή;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Κύριε Θεοδωράκη, αν πάρετε την εξέλιξη από την 11 η Σεπτεµβρίου και<br />

µετά, µέχρι περίπου τον Φλεβάρη, αν θυµάµαι καλά, θα δείτε ότι η αντίδραση του Ελληνικού<br />

Χρηµατιστηρίου ήταν η ανάλογη αντίδραση των άλλων Χρηµατιστηρίων.<br />

Το Ελληνικό Χρηµατιστήριο κατέβηκε κάπως περισσότερο, µία ή δύο µονάδες, αλλά όλα τα<br />

Χρηµατιστήρια έπεσαν κατά την περίοδο αυτή. Μετά άρχισαν τα Χρηµατιστήρια να ανεβαίνουν, το<br />

Ελληνικό Χρηµατιστήριο δεν ανταποκρίθηκε σ’ αυτή την ανοδική τάση και ακολούθησε µε<br />

σκαµπανεβάσµατα µία πτωτική πορεία.<br />

Υπάρχουν διάφοροι συγκυριακοί λόγοι σε σχέση µε τα ελληνικά δεδοµένα και υπάρχουν και<br />

κάποια άλλα θέµατα τα οποία πρέπει να δούµε µακροπρόθεσµα, τα οποία σχετίζονται µε το εύρος της<br />

αγοράς. Το εύρος της αγοράς στην Ελλάδα είναι µικρό, δεν πρέπει να ξεχνάνε οι ακροατές ή όσοι<br />

ασχολούνται µ’ αυτές τις σκέψεις, ότι ένα Χρηµατιστήριο έχει η Γαλλία, ένα Χρηµατιστήριο έχει η<br />

Αγγλία, ένα Χρηµατιστήριο έχει η Γερµανία, δηλαδή πολύ µεγαλύτερες χώρες µε πολύ µεγαλύτερες<br />

αγορές. Εκεί υπάρχει πολύ περισσότερη βάση για να αναπτυχθεί το Χρηµατιστήριο και πρέπει να γίνουν<br />

συνεργασίες και εδώ στην Ελλάδα στην κατεύθυνση της ενισχύσεως της αγοράς, επεκτάσεως του εύρους<br />

της αγοράς.»<br />

Ν. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: «Ο κ. Κουίκ.»<br />

108

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Εδώ όµως χωράει, επειδή αναφέρθηκε ο κ. Πρόεδρος στη λέξη παιχνίδια σε ό,τι<br />

αφορά το Χρηµατιστήριο, ότι παραµονές των ευρωεκλογών οι 12φυλλες γιγαντοαφίσες οι οποίες<br />

µιλούσαν θριαµβευτικά για το Χρηµατιστήριο ήταν του δικού σας Κόµµατος κ. Πρόεδρε. Και πρέπει να<br />

το υπενθυµίσω αυτό.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «∆εν θυµάµαι να υπήρχαν γιγαντοαφίσες ...»<br />

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Βεβαίως, 12φυλλα κ. Πρόεδρε.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Γιγαντοαφίσες είπατε;»<br />

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Μάλιστα. Πόστερ στο δρόµο.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Πόστερ όχι γιγαντοαφίσες. Τέλος πάντων, δεν έχει σηµασία.»<br />

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Το ίδιο πράγµα είναι, που σηµαίνει ότι στο παιχνίδι µπήκαν και άλλοι.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Αναφερόταν τότε το Κόµµα στην εξέλιξη η οποία υπήρχε. Η εξέλιξη<br />

όµως αυτή πάντα επισηµάνθηκε ότι είναι µία εξέλιξη µέσα στα πλαίσια και στους νόµους της αγοράς.»<br />

Τ. ΚΟΥΙΚ: «∆εν το θυµάµαι αυτό.»<br />

Να λοιπόν που υπάρχει οµολογία, από το στόµα το λύκου, ότι στις Ευρωεκλογές του 1999<br />

υπήρχαν πόστερ του ΠΑΣΟΚ που διαφήµιζαν το Χρηµατιστήριο!<br />

Συγχρόνως, όµως, µε την οµολογία του κρίµατος, ο κ. Σηµίτης πέρασε στην αντεπίθεση:<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Κύριε Κουίκ, να ρωτήσω όµως κι εγώ, µου επιτρέπετε;»<br />

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Παρακαλώ.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Επειδή είναι η τρίτη ερώτηση που απευθύνεται σ’ αυτό το θέµα. Αυτό<br />

είναι ένα θέµα, το οποίο πραγµατικά έχει δηµιουργήσει και κοινωνικές αντιδράσεις, έχει οδηγήσει<br />

κάποιους να χάσουν χρήµατα και πάντα είναι λυπηρό όταν χάνονται χρήµατα.»<br />

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Και τη ζωή τους κ. Πρόεδρε.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Και βεβαίως πολύ πιο λυπηρό είναι όταν χάνουν τη ζωή τους µέσα<br />

στην απόγνωσή τους. Έχει δηµιουργήσει µία αναστάτωση. Αλλά είναι το χαρακτηριστικό της ελληνικής<br />

οικονοµίας, είναι εκείνο το στίγµα το οποίο δίνει την εικόνα της ελληνικής οικονοµίας; Η ελληνική<br />

οικονοµία στο εξωτερικό απ’ αυτό το στοιχείο κρίθηκε;<br />

Εγώ δεν είδα καµία µα καµία έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναφέρεται σ’ αυτό το<br />

πρόβληµα. ∆εν είδα καµία µα καµία έκθεση του ΟΟΣΑ να αναφέρεται όταν µιλάει για την ελληνική<br />

οικονοµία γι’ αυτό το πρόβληµα. ∆εν είδα καµία µα καµία έκθεση του ∆ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου<br />

να αναφέρεται σ’ αυτό το πρόβληµα.<br />

Και η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ΟΟΣΑ και το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο επισηµαίνουν άλλα<br />

πράγµατα, ότι πρέπει να προσέξουµε τα ελλείµµατα, ότι πρέπει να προσέξουµε τους ρυθµούς<br />

πληθωρισµού, ότι πρέπει να δούµε την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων µας, ότι χρειάζεται καλύτερο<br />

φορολογικό σύστηµα, ότι χρειάζεται καλύτερη ενίσχυση των επιχειρήσεων.<br />

Εκεί είναι τα κεντρικά σηµεία της οικονοµίας από τα οποία εξαρτάται η πρόοδος της ελληνικής<br />

οικονοµίας και του ελληνικού λαού. Μην παίρνουµε µία δυσάρεστη περίπτωση, µία αρνητική περίπτωση,<br />

η οποία δηµιούργησε πολλές αρνητικές εντυπώσεις και την κάνουµε κεντρικό θέµα για να σκεπάσουµε<br />

έτσι ό,τι άλλο έγινε. Ε, δεν πρέπει.»<br />

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Καµία αντίρρηση κ. Πρόεδρε.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Γιατί αυτή είναι µία εικόνα αρνητική, την οποία σωστά επισηµαίνετε<br />

και το δέχοµαι αυτό, την οποία δεν πρέπει να ξεχνάµε, αλλά όχι να κρίνουµε από ένα µέρος το σύνολο<br />

το οποίο είναι θετικό.»<br />

Πριν προχωρήσω στη συνέντευξη, επιτρέψτε µου να παρεµβάλλω ένα µικρό παράδειγµα που<br />

αποδεικνύει περίτρανα πόσο “θετικό” ήταν το σύνολο της οικονοµίας του κ. Σηµίτη. Στις 30<br />

Νοεµβρίου του 1999, το πρωτοπαλίκαρό του, ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου, ευχαριστηµένος, όπως<br />

πάντα, µε τα οικονοµικά “επιτεύγµατά” του, είχε δηλώσει πως το έλλειµµα το 2001 θα µηδενιζόταν,<br />

ενώ το 2002 θα µεταβαλλόταν σε πλεόνασµα! (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 1/12/1999). Τρία χρόνια<br />

αργότερα, ο διάδοχός του κ. Νίκος Χριστοδουλάκης οµολογούσε πως «Το δηµοσιονοµικό έλλειµµα το<br />

2002 θα διαµορφωθεί στο 1,1% του ΑΕΠ και το 2003 στο 0,9% του ΑΕΠ, έναντι πλεονασµάτων 0,1%<br />

και 0,4% αντίστοιχα που υπολόγιζε η κυβέρνηση για τα δύο αυτά χρόνια. Ελλειµµατικός θα είναι ο<br />

προϋπολογισµός του 2004 οπότε το δηµοσιονοµικό έλλειµµα αναµένεται να διαµορφωθεί στο 0,4% του<br />

ΑΕΠ.» (ΗΜΕΡΗΣΙΑ - 31/10/2002). Κλείνει η παρένθεση και συνεχίζουµε µε τη συνέντευξη του κ.<br />

Σηµίτη:<br />

109

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Φαντάζοµαι, ότι το 1,5 εκατοµµύριο άνθρωποι που έχασαν τα λεφτά τους, δεν<br />

τους ενδιαφέρει τι λέει το ΟΟΣΑ, αλλά το τι λέει η τσέπη τους. Αυτή είναι η δική µου η αίσθηση, αλλά<br />

επειδή θέλω να προχωρήσω σε µία άλλη ενότητα»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Ναι, αλλά να σας απαντήσω κι εγώ σ’ αυτό κ. Κουίκ, επειδή αυτός<br />

είναι ένας αφορισµός τον οποίον δεν δέχοµαι. Γιατί πέρα από το 1,5 εκατοµµύριο ανθρώπους τους<br />

οποίους πρέπει να έχουµε υπόψη µας, υπάρχουν και τα άλλα εκατοµµύρια των εργαζοµένων. Εσάς θα<br />

σας άρεσε το 1,5 εκατοµµύριο να έχει κερδίσει και τα εκατοµµύρια των εργαζοµένων να έχουν χάσει τα<br />

εισοδήµατα;»<br />

Τ. ΚΟΥΙΚ: «Αυτό τι σχέση έχει κ. Πρόεδρε; Καµία.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Έχει σχέση, γιατί από εκεί κρίνεται η ευρωστία και η ανάπτυξη της<br />

οικονοµίας. Οι εργαζόµενοι πήραν περισσότερα λεφτά; Και σας λέω κ. Κουίκ ότι τα δύο τελευταία<br />

χρόνια οι Έλληνες εργαζόµενοι αύξησαν το πραγµατικό τους εισόδηµα κατά 5%. Κατά 5% αύξησαν το<br />

πραγµατικό τους εισόδηµα οι Έλληνες εργαζόµενοι. Το αύξησαν σε ρυθµούς οι οποίοι είναι οι πιο ψηλοί<br />

της Ευρωπαϊκής Ένωσης.<br />

∆εν είναι ένα θετικό σηµείο για το οποίο θα έλεγα, θα πρέπει να είµαστε ευχαριστηµένοι, ότι οι<br />

περισσότεροι εργαζόµενοι, αυτοί που µε τον ιδρώτα του µετώπου τους κάθε φορά παλεύουν για την<br />

επιβίωση, έχουν περισσότερα χρήµατα στην τσέπη;»<br />

Επιτρέψτε µου και πάλι µια διακοπή για να κάνω ένα σχόλιο. Ο κ. Σηµίτης είχε προφανώς την<br />

εντύπωση ότι µιλούσε σε απροσάρµοστα νήπια. Προσέξτε παρακαλώ την ερώτησή του κ.<br />

Πρωθυπουργού: «Εσάς θα σας άρεσε το 1,5 εκατοµµύριο να έχει κερδίσει και τα εκατοµµύρια των<br />

εργαζοµένων να έχουν χάσει τα εισοδήµατα;»<br />

Λες και η χασούρα των µικροεπενδυτών είχε διανεµηθεί στα εκατοµµύρια των εργαζοµένων<br />

και δεν είχε υπεξαιρεθεί από τους ολίγους µεγαλοκερδοσκόπους της Σοφοκλέους, ντόπιους και<br />

ξένους! Λες και αυτοί που έχασαν το βιος τους δεν ήταν οι ίδιοι εργαζόµενοι που αποταµίευαν µε τον<br />

ιδρώτα του προσώπου τους µια ζωή...<br />

Ας έρθουµε, όµως, και στον ισχυρισµό του κ. Σηµίτη ότι οι εργαζόµενοι σήµερα έχουν<br />

περισσότερα χρήµατα στην τσέπη τους. Πού το είδε αυτό ο κ. Σηµίτης; Πώς το κατάλαβε; Από το<br />

στράγγισµα της αγοράς; Από τις χιλιάδες µικροµεσαίες επιχειρήσεις που κλείνουν; Από τον<br />

υπερδανεισµό των νοικοκυριών για να επιβιώσουν; Από τις χιλιάδες των εργαζοµένων που βρίσκονται<br />

καθηµερινά στους δρόµους και διεκδικούν στον ήλιο µοίρα; Από τον πληθωρισµό που είναι<br />

υπερδιπλάσιος του µέσου όρου του πληθωρισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τους εκατοντάδες<br />

πλειστηριασµούς που γίνονται κάθε µέρα;<br />

Αλλά ο Πρωθυπουργός, στην προσπάθειά του να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, είπε κάτι<br />

που ενοχοποιούσε περισσότερο την κυβέρνησή του! Επαναλαµβάνω την επίµαχη φράση του: «Και η<br />

Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ΟΟΣΑ και το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο επισηµαίνουν άλλα πράγµατα, ότι<br />

πρέπει να προσέξουµε τα ελλείµµατα, ότι πρέπει να προσέξουµε τους ρυθµούς πληθωρισµού, ότι πρέπει<br />

να δούµε την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων µας, ότι χρειάζεται καλύτερο φορολογικό σύστηµα, ότι<br />

χρειάζεται καλύτερη ενίσχυση των επιχειρήσεων.»<br />

Συ είπας, κύριε Σηµίτη! Όλοι οι διεθνείς οργανισµοί διαπιστώνουν ότι το σύνολο της<br />

ελληνικής οικονοµίας πάσχει! Να λοιπόν µια από τις αιτίες της κακοδαιµονίας του Χρηµατιστηρίου<br />

µας…<br />

Συνεχίζω µε ένα ακόµη απόσπασµα της συνέντευξης:<br />

Π. ΤΣΙΜΑΣ: «Να ρωτήσω κάτι;»<br />

Ν. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: «Ναι κ.Τσίµα.»<br />

Π. ΤΣΙΜΑΣ: «Κύριε Πρόεδρε, ίσως επειδή ως γνωστόν εγώ δεν παίζω στο Χρηµατιστήριο,<br />

έχω τη δυνατότητα να το βλέπω λίγο πιο ψύχραιµα. Εσείς έχετε πει επανειληµµένα, ότι το Χρηµατιστήριο<br />

είναι µακροπρόθεσµα ένας δείκτης της οικονοµίας και σε µακρό χρόνο ακούει την πορεία της<br />

οικονοµίας.<br />

Το γεγονός ότι επί 30 µήνες το Ελληνικό Χρηµατιστήριο πέφτει, δεν είναι ένας δείκτης ότι<br />

υπάρχει µια έλλειψη εµπιστοσύνης στην οικονοµία; Το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η τελευταία στην<br />

Ευρωπαϊκή Ένωση χώρα στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, που είναι πάλι ένας βαθµός<br />

εµπιστοσύνης στην οικονοµία, δεν είναι ένας δείκτης χαµηλής εµπιστοσύνης σ’ αυτή την οικονοµία;<br />

Εσείς λέτε για υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης, αλλά οι επενδυτές δεν έχουν εµπιστοσύνη σ’ αυτή<br />

την οικονοµία. Και η απάντηση στο γιατί δεν έχουν εµπιστοσύνη στην οικονοµία οι επενδυτές πρέπει να<br />

110

δοθεί. Η απάντηση που δίνει ο κ. Παπαδήµος στην έκθεσή του της Τραπέζης της Ελλάδος τελευταία<br />

είναι γιατί; Έχουµε µεν ένα ρυθµό ανάπτυξης ο οποίος συντηρείται σχεδόν αποκλειστικά από τα<br />

δηµόσια και τα Ολυµπιακά έργα. Οι ιδιωτικές επενδύσεις είναι στάσιµες, οι επενδύσεις ειδικά σε τοµείς<br />

νέας τεχνολογίας και παγίου κεφαλαίου είναι σε πτωτικούς ρυθµούς και κινδυνεύουµε µετά το 2004,<br />

όταν τα ολυµπιακά έργα και τα δηµόσια έργα τελειώσουν, να µην έχουµε τις προϋποθέσεις να συνεχιστεί<br />

αυτή η ανάπτυξη. Να µείνουµε µε τους δρόµους και τα γεφύρια.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Κύριε Τσίµα, δε συµφωνώ στον τρόπο µε τον οποίο παρουσιάζετε τα<br />

στοιχεία. Επενδύσεις υπάρχουν στην Ελλάδα και σας είπα εκτός από δηµόσιες και οι δηµόσιες και οι<br />

ιδιωτικές µαζί, υπάρχουν σηµαντικές ιδιωτικές επενδύσεις, είναι σε ένα επίπεδο που είναι από τα<br />

υψηλότερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».<br />

Υπήρξε και συνέχεια στη συνέντευξη, αλλά η οικονοµία του χώρου δεν µου επιτρέπει να την<br />

παραθέσω ολόκληρη. Εξάλλου, δεν θα πρόσθετε τίποτα περισσότερο… Ο κ. Σηµίτης συνέχισε να<br />

απαντάει µε υπεκφυγές και αοριστολογίες στις ερωτήσεις των έγκριτων δηµοσιογράφων. Η γεύση που<br />

άφησε στο τέλος ήταν πικρή. Σκέτη απογοήτευση, για να µην πω απελπισία…<br />

Για άλλη µια φορά ο κ. Σηµίτης απέδειξε στον ελληνικό λαό ότι δεν είναι διατεθειµένος να<br />

κάνει αυτοκριτική.<br />

Όσον αφορά τις σηµαντικές ιδιωτικές επενδύσεις που, κατά τον κ. Σηµίτη, γίνονταν στην<br />

Ελλάδα, θα παραθέσω σχετικό απόσπασµα άρθρου του κ. Βασ. Ν. ∆ιαµαντόπουλου στην<br />

ΗΜΕΡΗΣΙΑ (28/07/2002), µε τον τίτλο «Ελλάδα: Μόλις το 0,2% των ξένων επενδύσεων»:<br />

«Μόλις τα 9,4 δισ. δολ. από τα 4.300 δισ. δολ. των ξένων επενδύσεων την περίοδο 1992-2001,<br />

προσέλκυσε η Ελλάδα σύµφωνα µε τα στοιχεία µελέτης του ΟΟΣΑ για τις άµεσες ξένες επενδύσεις και<br />

τις συγχωνεύσεις-εξαγορές.<br />

Η συγκοµιδή του µόλις 0,2% των παγκόσµιων επενδύσεων αναδεικνύει και το διαρθρωτικό<br />

πρόβληµα της ελληνικής οικονοµίας κατά τη δεκαετία του ’90, τάση που δεν φάνηκε να αντιστρέφεται<br />

ούτε στη “χρυσή” εποχή της ελληνικής οικονοµίας, δηλαδή την περίοδο 1999-2001. (…)<br />

∆εν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης διαπίστωσε - έστω και<br />

αργά - τα δύο σηµεία που έκαναν τους ξένους να αποστρέφονται τη χώρα ως επενδυτικό προορισµό,<br />

δηλαδή τη γραφειοκρατία και τη νοµική ασάφεια.»<br />

Τι κρίµα που το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης ξέχασε να “διαπιστώσει” και τον πιο<br />

σηµαντικό λόγο που κάνει τους ξένους να αποστρέφονται τη χώρα µας ως επενδυτικό προορισµό: Τη<br />

διαφθορά και το λάδωµα.<br />

Όµως, το ακόµη πιο απογοητευτικό για την εγχώρια οικονοµία ήταν ότι αυξανόταν η εκροή<br />

ελληνικών κεφαλαίων για επενδύσεις στο εξωτερικό. Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο της «Η», «Σε<br />

αντίθετη τροχιά κινήθηκε η εκροή ελληνικών κεφαλαίων για εξαγορές και συγχωνεύσεις κυρίως λόγω<br />

της επέκτασης των ελληνικών τραπεζών και των τηλεπικοινωνιακών εταιρειών στα Βαλκάνια και τη<br />

Νοτιοανατολική Ευρώπη (…)».<br />

−Στις 17/04/2002, η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ δηµοσίευσε άρθρο του κ. Γιώργη Μέρµηγκα µε το<br />

χαρακτηριστικό τίτλο: «Σοφοκλέους: Φτερό στον άνεµο.» Μέσα σε λίγες γραµµές, ο έγκριτος<br />

αρθρογράφος περιέγραφε ζωντανά τη θλιβερή κατάσταση του Χρηµατιστηρίου − κατάσταση για την<br />

οποία ο Πρωθυπουργός είχε αρνηθεί να δώσει πειστικές απαντήσεις στη συνέντευξη που διαβάσατε<br />

προηγουµένως.<br />

Παραθέτω αποσπάσµατα:<br />

«Το χρηµατιστηριακό ωστόσο εξακολουθεί να παραµένει θολό και κάθε πρόβλεψη ενέχει ισχυρό<br />

το στοιχείο της διάψευσης, αφού ολόκληρη η αγορά αναδύει εικόνα “φτερού στον άνεµο”, µε<br />

παροπλισµένα εκείνα τα τµήµατα των επενδυτών που θα µπορούσαν να προσδώσουν το απαιτούµενο<br />

εύρος, ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία σταθεροποίησης. (…)<br />

Λογικά, έστω και υπό καθεστώς παραλογισµού, η χρηµατιστηριακή αγορά, έχοντας “ξύσει”<br />

πολλάκις τον πάτο του βαρελιού, που τοποθετείται κάπου εκεί γύρω στα επίπεδα των 2.000 µονάδων, θα<br />

πρέπει λίαν συντόµως να επιχειρήσει άνοδο προς την αρκετά ολισθηρή περιοχή (όπως αποδείχθηκε) των<br />

2.250 έως 2.300 µονάδων.<br />

Τίποτε, ωστόσο, δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδοµένο πια στο ελληνικό χρηµατιστήριο, αφού οι<br />

στρεβλώσεις σε πολλά επίπεδα έχουν αγγίξει αδιανόητα έως πριν από λίγους µήνες όρια, “καίγοντας”<br />

έτσι και τις όποιες κινήσεις στοιχειώδους αυτοάµυνας.» 179<br />

111

Την εποµένη, η ίδια εφηµερίδα θα διέψευδε και τον ισχυρισµό του κ. Σηµίτη ότι οι Έλληνες<br />

εργαζόµενοι αύξησαν το πραγµατικό τους εισόδηµα κατά 5%. Να τι έγραψε:<br />

«Ένας στους έξι Έλληνες ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, δεν διαθέτει δηλαδή ούτε το 60%<br />

του µέσου εισοδήµατος.<br />

Και αυτό παρά την αύξηση των κοινωνικών δαπανών στη χώρα µας, που κυµαίνονταν το 1999<br />

στο 25,5% του ΑΕΠ (9,27 τρισ. δρχ.), έναντι 22% το 1993 (4,68 τρισ. δρχ.).<br />

Η παραδοχή της διαπίστωσης από τον υπουργό Εργασίας ∆. Ρέππα, καταδεικνύει το πρόβληµα<br />

οικονοµικού και κοινωνικού αποκλεισµού και στη χώρα µας, παρά την παραοικονοµία, το υψηλό<br />

ποσοστό ιδιοκατοίκησης, την ιδιοκατανάλωση του πρωτογενούς τοµέα (κοντά στο 20%) και το<br />

σηµαντικό (κοινωνικό-οικονοµικό) ρόλο της οικογένειας.» 180<br />

Αλλά και το ψωµί-ψωµάκι κοντεύουµε οι περισσότεροι να πούµε, αφού, παρ’ όλο ότι έχουµε<br />

τους χαµηλότερους µισθούς, στην Ευρώπη των 15, «Με βάση τα στοιχεία της Κοµισιόν, η Ελλάδα<br />

έρχεται 6 η κατά σειρά πιο ακριβή χώρα στην Ε.Ε. στα τρόφιµα και τα βασικά προϊόντα κατανάλωσης,<br />

συµπεριλαµβανοµένου του ΦΠΑ. Τις δύο πρώτες θέσεις κατέχουν Σουηδία και ∆ανία.<br />

Ακολουθούν Φινλανδία, Ιρλανδία, Βρετανία και αµέσως µετά η Ελλάδα. Όλες οι άλλες<br />

κοινοτικές χώρες, συµπεριλαµβανοµένων των Ιταλίας, Γαλλίας και Γερµανίας, έχουν πιο φθηνές αγορές<br />

τροφίµων από την ελληνική. Τη φθηνότερη αγορά στην Ε.Ε. έχει η Ισπανία και ένα σκαλί πιο πάνω<br />

βρίσκεται η ...Ολλανδία.» 181<br />

Κατά τ’ άλλα, ο κ. Σηµίτης µας προέτρεψε να είµαστε ευχαριστηµένοι διότι «οι περισσότεροι<br />

εργαζόµενοι, αυτοί που µε τον ιδρώτα του µετώπου τους κάθε φορά παλεύουν για την επιβίωση, έχουν<br />

περισσότερα χρήµατα στην τσέπη»!<br />

Πρέπει να παραδεχτούµε ότι, αν µη τι άλλο, ο Πρωθυπουργός µας διέθετε πολλή φαντασία…<br />

−Στην οµιλία του στα εγκαίνια της 67 ης ∆ιεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, 6 Σεπτεµβρίου<br />

2002, ο Πρωθυπουργός απέφυγε να πιάσει στο στόµα του τη λέξη Χρηµατιστήριο. Μύριζε πτωµαΐνη<br />

και δεν του άρεσε. Το πικρό ποτήρι όµως δεν το απέφυγε κατά τη συνέντευξη Τύπου δυο µέρες<br />

αργότερα. Είναι πάντως περίεργο το γεγονός ότι παρ’ όλη την τραγικότητα της κατάστασης στη<br />

Σοφοκλέους, µόνο ένας δηµοσιογράφος τόλµησε να ενοχλήσει τον κ. Σηµίτη για το θέµα. Ιδού η<br />

ερώτηση και η απάντηση:<br />

Γ. ΑΡΓΥΡΟΣ (“ΣΚΑΪ”): «Κύριε Πρόεδρε, πρόσφατα κάνατε τη φορολογική µεταρρύθµιση<br />

και σας κατηγόρησαν ότι δεν ήσασταν τολµηροί, δεν προχωρήσατε σε δραστικές αλλαγές για το<br />

αφορολόγητο της οικογένειας. Και από εκεί και πέρα, δεν υπήρχε αναπτυξιακός χαρακτήρας και ακόµη,<br />

ότι κάποιοι τοµείς της οικονοµίας, ενώ η οικονοµία µας βεβαιώνετε ότι πάει καλά, το Χρηµατιστήριο για<br />

παράδειγµα παραµένει καθηλωµένο για τέταρτη χρονιά.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «Πρώτα απ’ όλα, να σας πω για το Χρηµατιστήριο. Εάν δούµε τους<br />

δείκτες του Χρηµατιστηρίου Αθηνών και τους συγκρίνουµε µε τους δείκτες των ευρωπαϊκών<br />

Χρηµατιστηρίων, θα διαπιστώσουµε ευκολότατα ότι, µετά από µία ορισµένη ηµεροµηνία, δεν θυµάµαι<br />

πότε ακριβώς, αλλά όχι πρόσφατα, αυτό ισχύει για ένα χρόνο ή και περισσότερο, όταν στην Ελλάδα οι<br />

τιµές των µετοχών ήρθαν στο επίπεδο της ζήτησης της αγοράς, το Χρηµατιστήριο Αθηνών ακολούθησε<br />

την ίδια περίπου πορεία. Θα µπορούσα να πω και ακριβώς την ίδια πορεία, που ακολούθησαν και τα<br />

Χρηµατιστήρια της Ευρώπης και των Ηνωµένων Πολιτειών.<br />

Όπως ξέρετε, λόγω του θέµατος του ENRON, λόγω πρόσφατα του φόβου για την ανατίµηση του<br />

πετρελαίου, λόγω της πτώχευσης της WORLD COM, λόγω του ότι η VIVENTI, µία από τις µεγαλύτερες<br />

επιχειρήσεις στον κόσµο, έχασε το 85% της αξίας της, λόγω της µεγάλης κρίσης στις µετοχές της<br />

Πληροφορικής, τα Χρηµατιστήρια διεθνώς έπεσαν. Και η πτώση αυτή είναι αντίστοιχη στο<br />

Χρηµατιστήριο Αθηνών στο ίδιο περίπου επίπεδο. Λέω µετά την ηµεροµηνία εκείνη η οποία<br />

σηµατοδότησε το τέλος της ειδικής συµπεριφοράς του Χρηµατιστηρίου Αθηνών.<br />

Άρα, το συµπέρασµα είναι ότι και στο µέλλον οι εξελίξεις στο Ελληνικό Χρηµατιστήριο θα είναι<br />

συνδεδεµένες µε τις εξελίξεις στα διεθνή Χρηµατιστήρια. Το Ελληνικό Χρηµατιστήριο ίσως λόγω του<br />

υψηλότερου ρυθµού ανάπτυξης που έχει η χώρα, µπορεί να έχει κάποιες διαφορετικές καλύτερες<br />

αντιδράσεις. Ίσως».<br />

Όπως βλέπετε δεν ίδρωσε τ’ αυτί του κ. Σηµίτη από την ερώτηση, ούτε και έκανε τον κόπο να<br />

απαντήσει επί της ουσίας. Οι γενικολογίες, οι υπεκφυγές και οι δικαιολογίες είναι άλλωστε ίδιον του<br />

άνδρα. Τώρα για όλα έφταιγε η διεθνής κρίση! «∆εν θυµάµαι πότε ακριβώς», είπε, υποτιµώντας τη<br />

112

νοηµοσύνη των ακροατών του και αδιαφορώντας για τις εντυπώσεις που θα προκαλούσε η απάντηση<br />

αυτή. Ώστε λοιπόν, κατά τον Πρωθυπουργό µας, «όταν στην Ελλάδα οι τιµές των µετοχών ήρθαν στο<br />

επίπεδο της ζήτησης της αγοράς, το Χρηµατιστήριο Αθηνών ακολούθησε την ίδια περίπου πορεία» µε τα<br />

ξένα!<br />

Μα είναι δυνατόν, κοτζάµ πρωθυπουργός να πηγαίνει στο κορυφαίο οικονοµικό γεγονός της<br />

χρονιάς απροετοίµαστος για ένα τόσο ζωτικό θέµα; Αλλά ο κ. Σηµίτης δεν ήταν αδιάβαστος. Ήταν<br />

απλά πονηρούλης. Αν έδινε ηµεροµηνία που «οι τιµές των µετοχών ήρθαν στο επίπεδο της ζήτησης της<br />

αγοράς», θα µπορούσε κάποιος να τον κολλήσει στον τοίχο. ∆ιότι όταν άρχισε η πτώση των ξένων<br />

χρηµατιστηρίων, η Σοφοκλέους σερνόταν ήδη για πολύ καιρό γύρω στις 2.100 µονάδες. Αυτό λοιπόν<br />

ήταν το επίπεδο της ζήτησης της αγοράς κατά τη γνώµη του; Επίπεδο στο οποίο η αγορά βρισκόταν<br />

στις αρχές του 1998; Και δεν ένιωθε την ανάγκη να απολογηθεί γι’ αυτό; Να εξηγήσει το γιατί;<br />

Αλλά ποια ήταν η απόκλιση των ξένων χρηµατιστηρίων από τη µέγιστη τιµή τους; Τη στιγµή<br />

(13/09/2002) που ο δικός µας Γ. ∆. µέτραγε 70% απώλειες από τα υψηλά της 17 ης Σεπτεµβρίου1999,<br />

(κι αν ήταν αντιπροσωπευτικότερος θα µέτραγε πάνω από 90% απώλειες) η Πορτογαλία µέτραγε<br />

απώλειες κατά 32%, ενώ ο DOW JONES είχε χάσει 29,26% από τα υψηλά του. Εξάλλου καµία άλλη<br />

χώρα δεν περίµενε Ολυµπιακούς Αγώνες, ούτε είχε στη διάθεσή της πακτωλό κοινοτικών κονδυλίων<br />

όπως η Ελλάδα. ∆εν δικαιούνταν, λοιπόν, η µάλλον δεν όφειλε η χώρα µας να διαφοροποιηθεί, πολύ<br />

περισσότερο αφού η δραµατική πτώση της είχε προηγηθεί εκείνης των ξένων χρηµατιστηρίων; Γιατί<br />

άραγε δεν µπορούσε να αποτελέσει µια όαση στη διεθνή κρίση όπου θα εισέρεαν τα ξένα κεφάλαια;<br />

Μα απλούστατα διότι η οικονοµία µας είναι προβληµατική και το Χρηµατιστήριό µας αναξιόπιστο!<br />

∆εν το εµπιστεύονται πλέον ούτε οι Έλληνες. Όλα τα άλλα είναι προφάσεις εν αµαρτίες…<br />

−Στις 13/09/2002, ο Γ.∆. διέσπασε το “ψυχολογικό” φράγµα των 2.000 µονάδων, κλείνοντας<br />

στις 1.966,74 µονάδες. Και στις 9 Οκτωβρίου 2002, ο Γ.∆. βρέθηκε στις 1.727,09 µονάδες! Όσο κι αν<br />

ο κ. Σηµίτης προσπαθούσε να κρύψει τις ανησυχίες του, όσο κι αν δεν τον συγκινούσε το δράµα των<br />

εκατοντάδων χιλιάδων µικροεπενδυτών, είναι αδύνατο να µην είχε συνειδητοποιήσει τις<br />

δυσµενέστατες επιπτώσεις της χρηµατιστηριακής κρίσης στην ελληνική οικονοµία. ∆εν ήταν µόνο τα<br />

φορολογικά έσοδα από τις χρηµατιστηριακές συναλλαγές που είχαν δραµατικά µειωθεί. Ήταν και η<br />

χαµηλή ρευστότητα στη Σοφοκλέους που περιόριζε τη δυνατότητα των µετοχοποιήσεων, πράγµα που<br />

είχε επιπτώσεις στα δηµόσια έσοδα. Επίσης, η αδυναµία των “ΧΑΑµένων” επενδυτών να<br />

καταναλώσουν και ο περιορισµός της δυνατότητας των εισηγµένων επιχειρήσεων να αντλήσουν νέα<br />

κεφάλαια για τις επενδύσεις τους µέσω του ΧΑΑ συνιστούσαν κίνδυνο για την ανάπτυξη. Ο κ.<br />

Σηµίτης και το οικονοµικό του επιτελείο, µε τις πράξεις και τις παραλείψεις τους, είχαν σκοτώσει την<br />

“αγελάδα” που άρµεγαν. Και είχε έλθει πλέον η ώρα της κρίσεως για την Ελλάδα, την πιο<br />

καθυστερηµένη οικονοµία της Ευρωπαϊκής Ένωσης… Είναι αυτό που λέει: εδώ πληρώνονται όλα!<br />

Ο µειωµένος χρηµατιστηριακός τζίρος στη διάρκεια του εννιαµήνου του 2002 είχε<br />

περιορίσει τα φορολογικά έσοδα σε 56,37 εκατ. ευρώ (19,21 δισ. δρχ.), ενώ το αντίστοιχο χρονικό<br />

διάστηµα του 2001 τα πενιχρά και τότε έσοδα από το Χρηµατιστήριο είχαν ανέλθει σε 97,02 εκατ.<br />

ευρώ (33,06 δισ. δρχ.). Μ’ άλλα λόγια οι εισπράξεις από το ΧΑΑ το 2002 ήταν µειωµένες κατά<br />

41,90% σε σχέση µε το 2001.<br />

Πάντως, η υστέρηση που σηµείωναν τα έσοδα από το φόρο επί των χρηµατιστηριακών<br />

συναλλαγών δεν έδειχνε να ανησυχεί τους επιτελείς του υπουργείου Οικονοµίας. Η «τρύπα», έλεγαν,<br />

θα καλυπτόταν από ΦΠΑ και ανέλεγκτες!<br />

−Στη Συνέντευξη Τύπου του Πρωθυπουργού στην Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου (18<br />

∆εκεµβρίου 2002), όπου απουσίαζε η λέξη χρηµατιστήριο, ο κ. Σηµίτης δέχτηκε και κάποιες<br />

δύσκολες ερωτήσεις για τα οικονοµικά της χώρας. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

Γ.ΒΛΑΧΟΣ («MEGA»): «Χαίρετε κύριε Πρόεδρε.(…)<br />

Ωστόσο, όµως, θέλω να κάνω µια βλάχικη ερώτηση, διότι, όπως γνωρίζετε, το Κυπριακό δεν<br />

τρώγεται και υπάρχουν πολλά προβλήµατα στους πολίτες αυτής της χώρας έξω απ’ αυτή την αίθουσα.<br />

Θέλω να σας ρωτήσω, εάν τα γνωρίζετε αυτά τα προβλήµατα και τι προτίθεστε να κάνετε;»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «(…)<br />

Τώρα κ. Βλάχο, επειδή µε ρωτήσατε αν γνωρίζω τα προβλήµατα, θα σας πω, ότι βεβαίως τα<br />

γνωρίζω τα προβλήµατα. Η ερώτησή σας δηµιουργεί την εντύπωση ότι ξαφνικά εγώ έρχοµαι από άλλον<br />

113

πλανήτη εδώ στη χώρα και στον άλλον πλανήτη το µόνο το οποίο µε απασχολούσε είναι το Κυπριακό.<br />

(…)<br />

Βεβαίως, υπάρχουν προβλήµατα. Υπάρχουν και πολλά προβλήµατα και βεβαίως ο ελληνικός<br />

λαός θέλει να ζήσει καλύτερα. Και αυτό το αίτηµά του είναι ένα αίτηµα για το οποίο όχι µονάχα υπάρχει<br />

κατανόηση, αλλά συµπαράσταση και πεποίθηση ότι είναι απόλυτα δικαιολογηµένο και θέλουµε να το<br />

ικανοποιήσουµε. Αλλά χρήµατα δεν µπορεί να δίνονται σε όλα ταυτόχρονα για ένα άµεσο αποτέλεσµα.<br />

Υπάρχουν προτεραιότητες και σύµφωνα µ’ αυτές τις προτεραιότητες δουλεύουµε. Και όπως τα<br />

προηγούµενα χρόνια βελτιώσαµε την κατάσταση, θα συνεχίζουµε να τη βελτιώνουµε.»<br />

(…) (…)<br />

Γ. ΚΑΡΕΛΙΑΣ («ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ»): «Κύριε Πρόεδρε, τα προηγούµενα χρόνια της<br />

θητείας σας κι εσείς λέγατε αλλά και µάλλον κατά κοινή οµολογία ότι η οικονοµία ήταν το δυνατό χαρτί<br />

σας. Έτσι ξέραµε. Το τελευταίο διάστηµα ακούµε από την Αντιπολίτευση ότι η οικονοµία καταρρέει.(…)<br />

Παράλληλα, οι έρευνες της κοινής γνώµης δείχνουν ότι οι οικονοµικές προσδοκίες είναι από<br />

περιορισµένες έως ανύπαρκτες για τα επόµενα χρόνια. Θέλω να σας ρωτήσω, πως σκοπεύετε να το<br />

αντιµετωπίσετε αυτό; Πιστεύετε ότι οι επιτυχίες στα εθνικά θέµατα µπορούν να το αντισταθµίσουν;<br />

Ευχαριστώ.»<br />

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: «(…)<br />

Η οικονοµία είναι και εξακολουθεί να είναι και θα είναι το δυνατό χαρτί της Κυβέρνησης.<br />

Γιατί; Ας κοιτάξουµε για παράδειγµα, τι συµβαίνει στη Γερµανία.(…)<br />

Ας δούµε τι συµβαίνει στη Γαλλία.(…)<br />

Ας πάρουµε την Ολλανδία.(…)<br />

Ας συγκρίνουµε τη χώρα µας. Όλοι γνωρίζουµε ότι η Ελλάδα έχει ένα ρυθµό ανάπτυξης, ο<br />

οποίος κυµαίνεται γύρω στο 3,8%.(…)<br />

Σε σχέση µε αυτό το µέγεθος, είµαστε σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο και κανείς δεν µπορεί να<br />

ισχυριστεί, ότι µε το µέγεθος αυτό η οικονοµία δεν πάει καλά. Και όποιος λέει ότι η οικονοµία καταρρέει<br />

λέει αστειότητες.<br />

(…)<br />

Επαναλαµβάνω, η πραγµατική κατάσταση της οικονοµίας είναι καλή. Υπάρχει όµως και ένα<br />

περιρρέον κλίµα, µια περιρρέουσα ατµόσφαιρα.(…)»<br />

Ιδού λοιπόν πώς ο κ. Σηµίτης υπεραµύνθηκε σθεναρά το “ισχυρό χαρτί” του, την οικονοµία,<br />

και απέδωσε τα όποια αρνητικά συµπτώµατα στην περιρρέουσα ατµόσφαιρα! Φταίει άραγε η<br />

περιρρέουσα ατµόσφαιρα για το ότι, π.χ., οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι τελευταίες σε<br />

ανταγωνιστικότητα µεταξύ των χωρών της Ευρώπης; Άλλωστε, αυτό το είχε οµολογήσει και ο ίδιος ο<br />

κ Σηµίτης στην οµιλία του στο Εθνικό Συµβούλιο Ανταγωνιστικότητας (19 Νοεµβρίου 2002),<br />

λέγοντας ότι στον τοµέα αυτό η χώρα µας «Εξακολουθεί, όµως, να υστερεί τόσο σε σχέση µε τους<br />

εταίρους της στην ΕΕ όσο και µε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ. Αυτό σηµαίνει ότι χρειάζεται περισσότερη<br />

δουλειά και σωστός σχεδιασµός.»<br />

Ευτυχώς, πάντως, που τούτη τη φορά ο Πρωθυπουργός τουλάχιστον οµολόγησε πως<br />

«υπάρχουν και πολλά προβλήµατα και βεβαίως ο ελληνικός λαός θέλει να ζήσει καλύτερα.»<br />

−Στην Οµιλία του Πρωθυπουργού κατά τη συζήτηση στη Βουλή για τον Προϋπολογισµό (22<br />

∆εκεµβρίου 2002), ο κ. Σηµίτης δεν αναφέρθηκε ούτε έµµεσα στο Χρηµατιστήριο. Εστίασε τους<br />

κοµπασµούς του για τη δήθεν επιτυχή οικονοµική πολιτική της κυβέρνησής του στο ρυθµό<br />

ανάπτυξης. Μεταξύ άλλων, είπε τα εξής:<br />

«Κεντρικό στοιχείο του προϋπολογισµού είναι η πρόβλεψη για το ρυθµό ανάπτυξης. Η<br />

πρόβλεψή µας είναι ότι ο ρυθµός θα είναι παρόµοιος µε τον φετινό, 3,8%.<br />

(…) (…)<br />

Ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ είναι αυτός που τελικά δείχνει την επιτυχία ή την αποτυχία της<br />

οικονοµικής πολιτικής. Η συνεχιζόµενη ευηµερία είναι αυτή που απαιτεί ο πολίτης και ο ρυθµός<br />

ανάπτυξης µετράει καλύτερα από άλλους δείκτες αυτή την ευηµερία.<br />

(…) (…)<br />

Ευτυχώς όµως για την ελληνική οικονοµία, το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ. Και θα παραµείνει εδώ. Το<br />

ΠΑΣΟΚ θα συνεχίζει την πολιτική του. Το ΠΑΣΟΚ θα συνεχίζει να υποστηρίζει τις επενδύσεις,<br />

114

ιδιωτικές και δηµόσιες. Αυτές δηµιούργησαν και θα συνεχίσουν να δηµιουργούν την ειδοποιό διαφορά<br />

στους ρυθµούς ανάπτυξης.<br />

(…) (…)<br />

Σε αυτό το διεθνές περιβάλλον η Ελλάδα έχει µια ιδιαιτερότητα: Τη σταθερότητα, που<br />

εξασφαλίζουµε µε την οικονοµική µας πολιτική. Η πολιτική αυτή αποδίδει γιατί τα τελευταία χρόνια την<br />

εφαρµόζουµε αδιάλειπτα. Η ανεργία µειώνεται, η απασχόληση αυξάνεται, η ευηµερία του πολίτη<br />

πολλαπλασιάζεται. Ο πολίτης µπορεί να προσβλέπει µε σιγουριά το µέλλον του.»<br />

Ποιος τη χάρη µας λοιπόν! Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ! Τι ανάγκη έχουµε; Η ευηµερία µας, λέει,<br />

πολλαπλασιάζεται! Μα καλά, πώς δεν το καταλάβαµε ακόµη;<br />

−Στη συνέντευξη του Πρωθυπουργού στην εφηµερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ” και στο<br />

δηµοσιογράφο Γιώργο Καρελιά (10 Ιανουαρίου 2003), η οποία εστιάστηκε στην Ελληνική Προεδρία<br />

στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο κ. Σηµίτης κατέληξε: «Η Προεδρία µας θα είναι ένα σηµαντικό λιθάρι στον<br />

δρόµο για µια πιο ισχυρή Ελλάδα, πιο ανταγωνιστική, µε διεθνή αναγνώριση. Αν κάνουµε τη δουλειά<br />

µας σωστά, η “ανάκαµψη” θα έρθει από µόνη της.»<br />

Μα καλά, ακόµη δεν ήρθε η “ανάκαµψη”; Ακόµη την περιµένουµε; Κι όλη αυτή η<br />

“ανάπτυξη” που µας εξασφάλισε το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν “ανάκαµψη”; Αυτά δηλαδή που ακούσαµε από<br />

τον Πρωθυπουργό στην οµιλία του για τον προϋπολογισµό του 2003, περί ευηµερίας του πολίτη κλπ.,<br />

δεν ήταν “ανάκαµψη”;<br />

Προφανώς εδώ έχουµε πάλι την επαλήθευση του γνωµικού: «Γλώσσα λανθάνουσα λέγει την<br />

αλήθεια»… Περιττό βέβαια να σας πω ότι η λέξη χρηµατιστήριο απουσίαζε παντελώς και από αυτή<br />

τη συνέντευξη.<br />

Κανείς τότε δεν θα µπορούσε να φανταστεί ότι ο κ. Σηµίτης τρεις µήνες αργότερα θα<br />

αναγκαζόταν από τις περιστάσεις να ξαναπιάσει στο στόµα του την απαγορευµένη λέξη. Βλέπετε, έχει<br />

ο καιρός γυρίσµατα… Τι έγινε λοιπόν; Θα παραθέσω σχετικά αποσπάσµατα από άρθρο του κ. Γ.<br />

Παπαχρήστου στη φιλοκυβερνητική εφηµερίδα ΤΑ ΝΕΑ, στις 22/04/2003, και βγάλτε µόνοι τα<br />

συµπεράσµατά σας.<br />

«Στη ∆ικαιοσύνη παραπέµπει η κυβέρνηση το θέµα των κατηγοριών εις βάρος στελεχών<br />

του ΠΑΣΟΚ και της κυβέρνησης για την ενασχόλησή τους µε το Χρηµατιστήριο και τις σχέσεις<br />

τους µε συγκεκριµένα επιχειρηµατικά συµφέροντα.<br />

Η πρωτοβουλία ανήκει στον Πρωθυπουργό Κώστα Σηµίτη, ο οποίος ανέθεσε στον υπουργό<br />

∆ικαιοσύνης Φίλ. Πετσάλνικο να αποστείλει σχετική επιστολή στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ε.<br />

Κρουσταλλάκη. Το ενδιαφέρον είναι ότι στην επιστολή του κ. Πετσάλνικου δεν γίνεται καθόλου µνεία<br />

στις υποθέσεις Μαλέσιου, Μανίκα, κ.λπ., αλλά χρησιµοποιείται ορολογία µάλλον περιπεπλεγµένη.<br />

Σύµφωνα µε πληροφορίες, στην επιστολή αναγράφονται τα εξής: “Με αφορµή δηµοσιεύµατα<br />

των τελευταίων ηµερών (“Αυριανή”, κ.λπ.) που έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώµης, θα<br />

σας παρακαλούσα όπως επιληφθείτε στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων σας και κατά την κρίση σας.”!…»<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, ο Πρωθυπουργός, σε δήλωσή του µετά τη σύσκεψη που είχε στο<br />

Μέγαρο Μαξίµου για το θέµα, διατεινόταν ότι «η κυβέρνηση υπερασπίζεται σε κάθε περίπτωση τη<br />

νοµιµότητα και τη διαφάνεια», τονίζοντας ότι «είµαστε αδιάλλακτοι κατά της διαφθοράς» και<br />

προσθέτοντας πως «δεν θα καλύψουµε, δεν θα συµβιβαστούµε».<br />

Για άλλη µια φορά, και όπως πάντα πολύ αργά, ο κ. Σηµίτης σύρεται στο να καταγγείλει τη<br />

διαφθορά όταν το έγκληµα έχει προ πολλού ολοκληρωθεί και το κοµπόδεµα του κοσµάκη έχει κάνει<br />

φτερά…<br />

Ο Πρωθυπουργός ανέφερε επίσης, πάντα σύµφωνα µε το άρθρο του κ. Παπαχρήστου, ότι<br />

υπάρχει η ανεξάρτητη ∆ικαιοσύνη, η οποία «κρίνει το αξιόποινο, κρίνει τις όποιες καταγγελίες για τον<br />

οιονδήποτε» και πρόσθεσε µια διακήρυξη αρχών περί νοµιµότητας και διαφάνειας: «Τα πολιτικά<br />

πρόσωπα - όλα τα πολιτικά πρόσωπα - έχουν την προσωπική τους διαδροµή και ευθύνη. Κρίνονται<br />

πολιτικά κάθε µέρα για το ήθος και τη δηµόσια συµπεριφορά τους προς όλους µας. Αρκεί να<br />

διακρίνουµε την ουσία από τις προσπάθειες δηµιουργίας εντυπώσεων. Το απαιτεί η εύρυθµη λειτουργία<br />

του πολιτικού µας συστήµατος.»<br />

Ο κ. Σηµίτης, όµως, άφησε υπονοούµενα για τη σκοπιµότητα των καταγγελιών και για το<br />

χρόνο που κάποιοι επέλεξαν να τις εκτοξεύσουν. Κι εγώ µε τη σειρά µου εκφράζω υποψίες για τη<br />

σκοπιµότητα της χιονοστιβάδας των όψιµων αποκαλύψεων. Μήπως κάποιοι αποβλέπουν στο να<br />

115

παρουσιάσουν τον κ. Σηµίτη ως όψιµο τιµητή µιας καθυστερηµένης χρηµατιστηριακής δήθεν<br />

κάθαρσης και διαφάνειας και έτσι, εν όψει εκλογών, να αποπροσανατολίσουν το λεηλατηµένο λαό<br />

από τις ευθύνες του ίδιου του Πρωθυπουργού για τη µεθοδευµένη παραπλάνηση και τον<br />

εκµαυλισµό των ανυποψίαστων Ελλήνων πολιτών στο σφαγείο του χρηµατιστηριακού καζίνου<br />

το 1998-1999;<br />

Ζητώ συγνώµη, πάντως, που µε την κριτική µου φαίνεται ότι παίρνω πολιτική θέση. Κάθε<br />

άλλο. Προσωπικά δεν ανήκω σε κανένα κόµµα, ούτε µικρό ούτε µεγάλο, και δυστυχώς δεν µε<br />

εκφράζει κανένας αρχηγός κόµµατος.<br />

116<br />

4<br />

Ο Παπαδήµος και οι άλλοι<br />

Ο κ. Λουκάς Παπαδήµος, ως επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδος από τον Οκτώβριο του<br />

1994, θεωρείται ο βασικός συντελεστής της ένταξης στην ΟΝΕ, διότι ήταν ο συνοµιλητής της<br />

ελληνικής πλευράς µε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Για να κατανοήσουµε, όµως, τη<br />

στρατηγικής σηµασίας θέση που κατείχε ο κ. Παπαδήµος ως διοικητής της ΤτΕ στην επίµαχη περίοδο<br />

του χρηµατιστηριακού “έπους”, είναι χρήσιµο να πούµε και λίγα λόγια για την κεντρική τράπεζα της<br />

χώρας µας.<br />

Η Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύθηκε το 1927 και άρχισε να λειτουργεί το Μάιο του 1928. Εκτός<br />

από το κεντρικό της κατάστηµα στην Αθήνα, λειτουργούν και 27 υποκαταστήµατα σε όλη την<br />

επικράτεια.<br />

Η ΤτΕ είναι µέλος του Ευρωπαϊκού Συστήµατος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ), στο οποίο<br />

ανήκουν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες των 15 κρατών<br />

της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την 1/1/2001 η Τράπεζα της Ελλάδος συµµετέχει στην άσκηση της<br />

νοµισµατικής και συναλλαγµατικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Νοµισµατικής Ένωσης που<br />

χαράσσεται από το ∆ιοικητικό Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.<br />

Επίσης, από την 1 η Ιανουαρίου 2001 η Τράπεζα της Ελλάδος ανήκει στο Ευρωσύστηµα, το<br />

οποίο περιλαµβάνει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις υπόλοιπες 11 εθνικές κεντρικές<br />

τράπεζες των κρατών που ανήκουν στην ζώνη του ευρώ.<br />

Σε εθνικό επίπεδο, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει τις εξής αρµοδιότητες:<br />

∗Κατέχει και διαχειρίζεται τα επίσηµα συναλλαγµατικά αποθέµατα της χώρας.<br />

∗Εκδίδει τραπεζογραµµάτια, τα οποία κυκλοφορούν ως νόµιµο χρήµα.<br />

∗Ασκεί προληπτική εποπτεία στα πιστωτικά ιδρύµατα και σε άλλα χρηµατοπιστωτικά<br />

ιδρύµατα.<br />

∗Προωθεί και επιβλέπει την οµαλή λειτουργία των συστηµάτων πληρωµών και των<br />

συστηµάτων διακανονισµού χρεογράφων.<br />

∗Ενεργεί ως ταµίας και εντολοδόχος του ∆ηµοσίου.<br />

−Το καλοκαίρι του 1999, η µετοχή της Τραπέζης της Ελλάδος είχε παρουσιάσει περίεργη, κατά<br />

πολλούς ύποπτη, συµπεριφορά στο ταµπλό της Σοφοκλέους. Η ύποπτη αυτή συµπεριφορά<br />

περιγράφηκε πολύ γλαφυρά από τους δηµοσιογράφους Γιάννη Αγγελή και Βασίλη Γεώργα, στην «Ε»,<br />

στις 11/08/1999. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα του άρθρου µε τίτλο «Tι κρύβει το ράλι της<br />

Tράπεζας Eλλάδος», και… αµαρτίαν ουκ έχω:<br />

«∆εν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά, λέει η παροιµία, αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι η ποσότητα του<br />

καπνού που αναθρώσκει, δικαιολογείται πάντα από την ένταση της φωτιάς που τον γεννά...<br />

Στην περίπτωση όµως της τιµής της µετοχής της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία έχει ξεπεράσει<br />

τις 160.000 δραχµές, σηµειώνοντας άνοδο της τάξης του 350% από τις αρχές του χρόνου (160% σε 12<br />

ηµέρες), έχουν δηµιουργηθεί ερωτήµατα όσον αφορά τη σχέση του “καπνού” και της “φωτιάς”.(…)

(…)H άνοδος αυτή σηµειώνεται µε ελάχιστο όγκο συναλλαγών, ο οποίος σπάνια ξεπερνά τα<br />

3.000 τεµάχια ηµερησίως, σε σύνολο 2.979.733 µετοχών. (…)<br />

Πάντως στη χρηµατιστηριακή αγορά, πέραν των διαφόρων “σεναρίων” που ακούγονται τις<br />

τελευταίες ηµέρες, οι πληροφορίες θέλουν δέκα τουλάχιστον γνωστά πρόσωπα του εγχώριου<br />

επιχειρηµατικού κόσµου, οι οποίοι είναι “παλιοί” µέτοχοι της ΤτΕ, να “παίζουν” τη µετοχή σε µια<br />

προσπάθεια να “εξισορροπήσουν”, όπως ισχυρίζονται, την τιµή της µε τις υπόλοιπες µετοχές του<br />

τραπεζικού κλάδου.<br />

Tριετής “ προσπάθεια”.<br />

Παλαιοί επαγγελµατίες του χώρου θυµούνται τους “γνωστούς-αγνώστους” πιστούς “φίλους”<br />

της µετοχής της ΤτΕ να συγκεντρώνουν σταδιακά κατά την τελευταία τριετία τα χαρτιά από την αγορά σε<br />

τιµές ιδιαίτερα ελκυστικές για τα σηµερινά επίπεδα.(…)<br />

Έτσι, έπειτα από ένα ιδιαίτερα µεγάλο διάστηµα κατά το οποίο η µετοχή της ΤτΕ βρισκόταν στα<br />

επίπεδα των 60.000-65.000 δρχ. µε όχι περισσότερα από 2.000 τεµάχια να αλλάζουν χέρια καθηµερινά,<br />

“ξηµέρωσε” η 26 η Ιουλίου, οπότε ξαφνικά και δίχως να συντρέχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος το χαρτί<br />

βρέθηκε στο πλαφόν της ανώτατης ηµερήσιας ανόδου, δίχως µάλιστα να έχει “ξεκολλήσει” από εκεί<br />

µέχρι και το τέλος της χθεσινής συνεδρίασης.<br />

Το πού θα καταλήξει αυτό το ανοδικό και σίγουρα αξιοπρόσεκτο ράλι, µόνο ο “Θεός” της<br />

Σοφοκλέους µπορεί να ξέρει, άντε και µερικοί άλλοι...»<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, ανώτατος διοικητικός παράγοντας της ΤτΕ, από τον οποίο η «Ε»<br />

ζήτησε να σχολιάσει την εξέλιξη της τιµής της µετοχής της τράπεζας, επιβεβαίωσε ότι η διοίκηση<br />

παρακολουθούσε την τιµή της µετοχής, δηλώνοντας: «∆εν µπορούµε πάντως να πούµε ότι έχουµε<br />

ενδείξεις ότι παίζονται κάποια παιχνίδια µε την τιµή της µετοχής».<br />

Είναι περίεργο, όµως, πώς θα µπορούσαν να παίζονται ύποπτα παιχνίδια κάτω από τη µύτη<br />

του αξιότιµου κ. Λουκά Παπαδήµου! ∆εν νοµίζετε; Πάντως, απ’ ό,τι ξέρω, η µετοχή της Τραπέζης<br />

της Ελλάδος δεν µπήκε ποτέ υπό “επιτήρηση”. Σιγά που θα έµπαινε!<br />

−Την Κυριακή 19 Σεπτεµβρίου 1999, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, σε άρθρο της µε τίτλο «SOS<br />

Παπαδήµου προς επενδυτές», κατ’ αποκλειστικότητα δηµοσίευσε βαρυσήµαντες δηλώσεις του κ.<br />

Λουκά Παπαδήµου, που αποτέλεσαν και την αφορµή για την αρχή της πτώσης του ΧΑΑ. Με τις<br />

δηλώσεις αυτές ο κ. Παπαδήµος προσπάθησε να νίψει τας χείρας του από τη ληστεία που<br />

συντελούνταν στη Σοφοκλέους. Ήταν όµως πολύ αργά, και καµία δήλωση δεν µπορούσε πλέον να τον<br />

απαλλάξει των δικών του ευθυνών. (Σηµειωτέον ότι την προηγουµένη είχαν γίνει δηλώσεις του<br />

διοικητή της Εθνικής Τράπεζας, κ. Θ. Καρατζά, µε τις οποίες και εκείνος προειδοποιούσε το<br />

επενδυτικό κοινό για τις υπερβολές που διαµορφώνονταν στις λεγόµενες περιφερειακές µετοχές.)<br />

Ο κ. Παπαδήµος επισήµανε ότι «κατά τους τελευταίους µήνες παρατηρείται µια διευρυνόµενη<br />

αναντιστοιχία µεταξύ της αύξησης των τιµών των µετοχών πολλών επιχειρήσεων και της<br />

προσδοκώµενης ανόδου της κερδοφορίας τους κατά τα επόµενα έτη. Οι τιµές πολλών µετοχών, σε σχέση<br />

µε τα πρόσφατα και ορθολογικώς προσδοκώµενα επιχειρηµατικά κέρδη, έχουν διαµορφωθεί σε<br />

ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, συγκρινόµενα µε τις αντίστοιχες σχέσεις χρηµατιστηριακών τιµών και<br />

επιχειρηµατικών κερδών που έχουν διαµορφωθεί στις κεφαλαιαγορές άλλων χωρών.»<br />

Ας προσπαθήσουµε να αναλύσουµε τη δήλωση αυτή. Κατ’ αρχήν είναι διατυπωµένη αρκετά<br />

αόριστα. Το «κατά τους τελευταίους µήνες» σηµαίνει ότι το πρόβληµα ήταν παλιό και απλά ο κ.<br />

Παπαδήµος καθυστέρησε πολύ να επισηµάνει τους κινδύνους στους µικροεπενδυτές. Όπως όµως<br />

απέδειξαν οι θλιβερές εξελίξεις, το ΧΑΑ ήταν υπερτιµηµένο ήδη από τα τέλη του 1998, αλλά όλοι οι<br />

αρµόδιοι ντοπάριζαν τους µικροεπενδυτές µιλώντας για ακόµη καλύτερες µέρες. Οι υψηλές<br />

αποτιµήσεις του ΧΑΑ, σαφώς µη συγκρινόµενες µε τις χρηµατιστηριακές τιµές άλλων<br />

κεφαλαιαγορών, οφείλονταν, όπως µας είχαν πει, στην προσδοκώµενη ραγδαία µείωση των<br />

επιτοκίων, στην αναµενόµενη είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ και στα έργα για τους Ολυµπιακούς του<br />

2004, παράγοντες που δεν υφίσταντο σε άλλες κεφαλαιαγορές. Επιπλέον, ο κ. διοικητής µίλησε για<br />

µετοχές πολλών επιχειρήσεων, που σηµαίνει ότι κατά την άποψή του το πρόβληµα το είχαν πολλές<br />

αλλά όχι όλες. Και βέβαια, το µυαλό όλων πήγαινε στις µετοχές της λεγόµενης περιφέρειας, δηλαδή<br />

τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Στις επόµενες δηλώσεις του αυτό θα διευκρινιζόταν ακόµη καλύτερα<br />

και θα γινόταν σαφές ότι η παρέµβαση του κ. Παπαδήµου ήταν εκ του πονηρού και είχε στόχο να<br />

στρέψει τους επενδυτές προς τα λεγόµενα blue chips (παλαιά τζάκια). Είχε ήδη ξεσπάσει ένας<br />

117

αµείλικτος πόλεµος µεταξύ των παλαιών και νέων τζακιών και φαίνεται πως ο κ. Παπαδήµος δεχόταν<br />

πιέσεις για να παρέµβει.<br />

Είπε λοιπόν στη συνέχεια: «Ιδιαίτερα προβληµατίζει το γεγονός ότι κατά τους τελευταίους µήνες<br />

έχει σηµειωθεί µεγάλη άνοδος των τιµών των µετοχών εταιρειών µε περιορισµένα ή και ανύπαρκτα<br />

κέρδη, χωρίς αξιόλογα περιουσιακά στοιχεία και µε αβέβαιες οικονοµικές προοπτικές. Η εξέλιξη αυτή<br />

δεν µπορεί παρά ν’ αντικατοπτρίζει ελλιπή ή λανθασµένη πληροφόρηση και άγνοια των κινδύνων που<br />

αντιµετωπίζονται.»<br />

Ας σταθούµε λίγο και σ’ αυτή τη δήλωση. Μήπως η µεγάλη άνοδος των τιµών κάποιων<br />

µετοχών δεν οφειλόταν σε φυσιολογική αυξηµένη ζήτηση αλλά σε χειραγώγηση και σε παιχνίδια<br />

αδίστακτων κερδοσκόπων µε τη διασπορά ψευδών ειδήσεων; Και γιατί δεν καταδίκασε το γεγονός<br />

αυτό ο κ. Παπαδήµος; Μήπως για να µη θίξει, π.χ., τον κ. Καρατζά της Εθνικής, για το άγριο<br />

κερδοσκοπικό παιχνίδι που είχε στηθεί µε τη µετοχή των Γενικών Αποθηκών – µιας χρεοκοπηµένης<br />

θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας – η οποία είχε ανέβει κατά 389,65% στο διάστηµα 2 Αυγούστου<br />

17 Σεπτεµβρίου;<br />

Αλλά ο κ. διοικητής επέπεσε και σε ένα άλλο ολίσθηµα, όταν αναφέρθηκε σ’ αυτούς που<br />

αγόρασαν τίτλους µε δανεικά. Είπε χαρακτηριστικά: «Όταν όµως διαφανεί η πραγµατικότητα, οι τιµές<br />

προσαρµόζονται απότοµα και οι οικονοµικές συνέπειες µπορεί να είναι επώδυνες, ιδίως για όσους<br />

τελευταίοι εισήλθαν στην αγορά, λίγο πριν επικρατήσει η οικονοµική λογική και απέκτησαν τους<br />

µετοχικούς τίτλους όχι µε ίδια, αλλά µε δανειακά κεφάλαια». Νάτος λοιπόν ο διαπρύσιος κήρυκας της<br />

οικονοµικής λογικής, κ Λ. Παπαδήµος! Είναι ο ίδιος που, ίσως κάτω από πίεση της κυβέρνησης, µια<br />

εβδοµάδα αργότερα αύξησε το όριο δανειοδότησης για αγορά τίτλων από 5 σε 15 εκατοµµύρια<br />

δραχµές για να πάρει κι άλλο κόσµο στο λαιµό του!<br />

Βέβαια ο κ. Παπαδήµος φρόντισε ώστε να µην το βάλουν στα πόδια και εγκαταλείψουν το<br />

ΧΑΑ όσοι θα έπαιρναν στα σοβαρά τις δηλώσεις του. Είπε ότι «όσοι επενδύουν ορθολογικά<br />

λαµβάνοντας υπ’ όψιν τα θεµελιώδη οικονοµικά δεδοµένα των εταιρειών και δεν επηρεάζονται από<br />

φήµες και προσδοκίες χωρίς αντίκρισµα, µπορούν να προσδοκούν ικανοποιητικές αποδόσεις<br />

µεσοπρόθεσµα οι οποίες συναρτώνται και µε τις διεθνείς προοπτικές της ελληνικής οικονοµίας»<br />

Ιδού η πλάνη και η παραπλάνηση των µικροεπενδυτών από το στόµα του διοικητή της<br />

Τράπεζας της Ελλάδος! Από ποιες λοιπόν µετοχές θα προσδοκούσαν ικανοποιητικές αποδόσεις οι<br />

“συνετοί” µικροεπενδυτές; Από τις Τράπεζες, τα υποτιθέµενα “ρετιρέ” της ελληνικής οικονοµίας,<br />

των οποίων ο δείκτης από 11.351,98 µονάδες που είχε κλείσει την εβδοµάδα εκείνη, θα<br />

καταποντιζόταν στις 2.077,99 (-81,69%) στις 12 Μαρτίου του 2003, και για τις οποίες ο διεθνής οίκος<br />

UBS θα έλεγε («Η», 11/03/2003) ότι αποτελούσαν τον “αδύναµο κρίκο” της ελληνικής αγοράς;<br />

Κι όλα αυτά συναρτώνται, είπε ο κ. διοικητής, µε τις διεθνείς προοπτικές της ελληνικής<br />

οικονοµίας! Και για τη συνεισφορά του σ’ αυτές τις προοπτικές, που υποτίθεται ότι ήταν λαµπρές, ο<br />

κ. Παπαδήµος ανταµείφτηκε αργότερα και επελέγη αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής<br />

Τράπεζας! Αλλά ο κ. Παπαδήµος σε καµία περίπτωση δεν λαµβάνει άφεση αµαρτιών µε το<br />

καινούργιο του πόστο. Στη συνείδηση των καµένων µικροεπενδυτών, αλλά και του συνόλου των<br />

Ελλήνων που υφίστανται τις οδυνηρές συνέπειες της αποτυχηµένης οικονοµικής πολιτικής και του<br />

ιδίου, θα είναι πάντα ένοχος. Τώρα, αν είναι ο τρίτος κατά σειράν ένοχος, µετά τον κ. Σηµίτη και τον<br />

κ. Παπαντωνίου είναι µια µικρή λεπτοµέρεια. Και οι τρεις µαζί πάντως θα καταταγούν στην ιστορία<br />

ως το µοιραίο τρίο που οδήγησε την οικονοµία της Ελλάδας στην ύφεση, παρ’ όλο τον πακτωλό των<br />

κοινοτικών κονδυλίων και την οικονοµική αφαίµαξη του κοσµάκη µέσω του Χρηµατιστηρίου.<br />

−Στις 21/09/1999, ο κ. Λουκάς Παπαδήµος έκανε δηλώσεις στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, όπου<br />

αναφέρθηκε στη µείωση των επιτοκίων. Όπως είπε, «Tο ύψος των επιτοκίων τους επόµενους µήνες θα<br />

επιδιώκει τη διατήρηση του πληθωρισµού κάτω του 2%. H βεβαιότητα για τη σύγκλιση διαµορφώνει<br />

περιθώρια µείωσης των επιτοκίων. Aλλά ο βαθµός και ο χρόνος της µείωσης θα εξαρτηθεί από τις<br />

εκτιµήσεις της Tράπεζας της Eλλάδος για την πορεία του πληθωρισµού». 72<br />

Όµως ο κ. Παπαδήµος δεν ανησυχούσε µόνο για τον πληθωρισµό. Φοβόταν ότι η µείωση των<br />

επιτοκίων θα οδηγούσε σε περιορισµό των καταθέσεων στις τράπεζες, στρέφοντας κι άλλους<br />

αποταµιευτές στο Χρηµατιστήριο µε αποτέλεσµα περαιτέρω αύξηση των τιµών των µετοχών! Όπως<br />

είχε πει στην «Κ», ήδη υπήρχε «έντονη αναντιστοιχία µεταξύ της αύξησης των τιµών των µετοχών<br />

πολλών επιχειρήσεων και της προσδοκώµενης ανόδου της κερδοφορίας τους.»<br />

118

Πάντως, ο κ. ∆ιοικητής διευκρίνισε: «δεν είµαστε αντίθετοι στην άνοδο του Xρηµατιστηρίου<br />

διότι αυτό χρηµατοδοτεί την αναπτυξιακή διαδικασία, αλλά µας προβληµατίζουν οι υπερβολές». 72<br />

Και εδώ είναι το ερώτηµα; Τι θεωρούσε ο κ. Παπαδήµος υπερβολές; Πόσο δηλαδή θα ήταν<br />

ικανοποιηµένος να ανεβαίνει ο ∆είκτης, αφού δεν ήταν αντίθετος στην άνοδο; ∆εν µας το είπε ποτέ<br />

αυτό! Και ποιος µπορούσε να ρεγουλάρει την όρεξη των επενδυτών για αγορές, όταν ο ίδιος ο<br />

Πρωθυπουργός και ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας τους ξεσήκωναν µε συχνές δηλώσεις,<br />

παρουσιάζοντας το ΧΑΑ σαν κερδοφόρα και αξιόπιστη επένδυση; Κακά τα ψέµατα! Ο µπάρµπα-<br />

Γιώργης δεν ήταν δυνατό να πει: «εγώ σήµερα δεν αγοράζω, διότι αγόρασε ο γείτονάς µου ο κυρ-<br />

Γιάννης». Αυτά δεν µπορούν να γίνουν σε καµία αγορά. Φαίνεται, όµως, πως και ο κ. Παπαδήµος<br />

αγνοούσε κάποια πράγµατα…<br />

Άλλους θα έπρεπε να ελέγξει ο κ. διοικητής, και πολύ ενωρίτερα, αν ήθελε όντως να<br />

αποφευχθούν οι υπερβολές στο ΧΑΑ: Πρώτα-πρώτα έπρεπε να επιπλήξει την κυβέρνηση Σηµίτη για<br />

την υπέρ της Σοφοκλέους προπαγάνδα της,. Κατόπιν έπρεπε να ελέγξει τους σπερµολόγους, κοινώς<br />

“παπαγαλάκια”, που µε απατηλές δηλώσεις, ψευδείς φήµες και παραπληροφόρηση εκτόξευαν τον<br />

ενθουσιασµό των επενδυτών στο limit-up… Κυρίως όµως, έπρεπε να ελέγξει τα lobbies που µε<br />

στηµένα παιχνίδια και χειραγωγήσεις µετοχών κατασκεύαζαν συνεχόµενα limit-up κι έκαναν τους<br />

φουκαροεπενδυτές να τρέχουν ξοπίσω τους ασθµαίνοντας.<br />

−Στις 22 Σεπτεµβρίου 1999, ο τότε υποδιοικητής της Τραπέζης Ελλάδος, κ. Νίκος<br />

Γκαργκάνας (σηµερινός ∆ιοικητής) έκανε δηλώσεις στην οικονοµική εφηµερίδα ΚΕΡ∆ΟΣ, µε τις<br />

οποίες προσπάθησε να τα “µαζέψει”, εκπέµποντας αντίθετο σήµα από εκείνο του κ. Παπαδήµου!<br />

Θαυµάστε τον και βαθµολογήστε τον:<br />

«Το Χρηµατιστήριο, µε βάσει τα θεµελιώδη µεγέθη της οικονοµίας σε µια οικονοµία που<br />

αναπτύσσεται ταχύτατα, αντανακλά αυτή την πορεία και έχει µία δυναµική. Και η µερισµατική απόδοση,<br />

οι προοπτικές για τα κέρδη, οι προοπτικές για µείωση των επιτοκίων και γενικά για το ρυθµό ανάπτυξης<br />

της οικονοµίας, είναι τέτοιες που δικαιολογούν µια αισιοδοξία για τη µελλοντική εξέλιξη του<br />

Χρηµατιστηρίου.<br />

∆εν νοµίζω ότι όσοι έκαναν ορισµένες παρατηρήσεις και υπογράµµισαν την ανάγκη<br />

προσεκτικής παρακολούθησης των εξελίξεων στο Χρηµατιστήριο, ότι ήθελαν να πουν ότι οι προοπτικές<br />

του Χρηµατιστηρίου δεν είναι καλές. Αντιθέτως, και βεβαίως πρέπει να πω ότι όταν έχουµε µπροστά µας<br />

την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ, που σηµαίνει σταθερότητα τιµών και πολύ χαµηλά επιτόκια, όταν<br />

έχουµε µπροστά µας την εκτέλεση του πακέτου Σαντέρ, όταν έχουµε µπροστά µας την εκτέλεση των<br />

Ολυµπιακών Αγώνων το 2004, όλα αυτά προοιωνίζουν υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης της οικονοµίας, σε<br />

συνδυασµό µε χαµηλά επιτόκια, σταθερότητα τιµών, κερδοφορία των επιχειρήσεων, όχι όλων, πολλών<br />

επιχειρήσεων όµως, και βεβαίως οι επενδυτές που προβλέπουν σωστά, προεξοφλούν αυτές τις<br />

εξελίξεις.» 182<br />

Βλέπετε, λοιπόν, από πόσο ψηλά άρχιζε η παραπληροφόρηση; Μια στο καρφί και µια στο<br />

πέταλο! Άντε να βρει άκρη ο νεόκοπος επενδυτής. Ναι µεν, αλλά…<br />

−Την Παρασκευή, 24/09/1999, κι ενώ ο Γ.∆. του ΧΑΑ κατρακυλούσε, για να κλείσει<br />

µειωµένος κατά 5,41% στις 5.503,47 µονάδες (πάνω από 200 µετοχές στο limit down), η οδός<br />

Σοφοκλέους είχε κατακλυστεί από οργισµένους µικροεπενδυτές. Όπως έγραψε χαρακτηριστικά η «Ε»,<br />

«Από τη µήνιν τους δεν ξέφυγε ούτε ο πρωθυπουργός Κώστας Σηµίτης, ούτε ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας Γιάννος Παπαντωνίου, στους οποίους “χρεώθηκε” η µεγάλη διόρθωση. “Μας τράβηξαν το<br />

χαλί που οι ίδιοι έστρωσαν κάτω από τα πόδια µας” έλεγαν χαρακτηριστικά. Ιδιαίτερα επικριτικά σχόλια<br />

εισέπραξαν και οι διοικητές της Τράπεζας της Ελλάδος και της Εθνικής Τράπεζας, Λουκάς Παπαδήµος<br />

και Θεόδωρος Kαρατζάς, οι οποίοι κατηγορήθηκαν ευθέως ότι “κάνουν χειραγώγηση µέσω των<br />

ιδρυµάτων και των θυγατρικών που διευθύνουν, και δεν έχουν δικαίωµα να µιλούν για ‘φούσκες’.”» 183<br />

Ψέµατα; Έχουµε ήδη αναφερθεί στα “παιχνίδια” µε τις µετοχές της Τραπέζης της Ελλάδος και<br />

των Γενικών Αποθηκών…<br />

−Στις 26 Σεπτεµβρίου 1999, ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρος Kαρατζάς έδωσε<br />

συνέντευξη στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

119

EP.: «Aς αρχίσουµε από την παράλληλη επικαιρότητα, κύριε διοικητά. Πώς κρίνετε τη<br />

γενικότερη πορεία της οικονοµίας;»<br />

AΠ.: «H πορεία της οικονοµίας είναι θετική σε όλους τους τοµείς της και όχι µόνο εκείνους<br />

που η πορεία τους επηρεάζει τα κριτήρια σύγκλισης της ΟNE.(…)»<br />

(…)<br />

EP.: «Tο Xρηµατιστήριο βρίσκεται στο επίκεντρο των οικονοµικών ακόµη και των πολιτικών<br />

διεργασιών, τις τελευταίες ηµέρες. Kαι αντιδρά σπασµωδικά. Eίναι τούτο δείγµα ωριµότητας και<br />

εµπιστοσύνης στην πραγµατικότητα της “νέας οικονοµίας”;»<br />

AΠ.: «Στο πλαίσιο των συναρπαστικών όντως αλλαγών είναι φυσικό το Xρηµατιστήριο να<br />

αποκτά µια καινούρια θέση. ∆ιότι το Xρηµατιστήριο (…)δεν είναι µόνο ταµπλό, ούτε ο γενικός και οι<br />

επιµέρους δείκτες. Yπάρχουν βασικές λειτουργίες, οι οποίες ενδιαφέρουν τόσο την οικονοµία όσο και<br />

την κοινωνία: H πρώτη είναι ότι οι επιχειρήσεις έχουν στη διάθεσή τους πηγή άντλησης κεφαλαίων και<br />

µάλιστα µακροπρόθεσµων, (…). Tώρα, τα κεφάλαια του επιχειρηµατία διευρύνονται µε τα κεφάλαια που<br />

αντλεί από το Xρηµατιστήριο και έτσι αποκτά άνεση και µεγαλύτερο µέγεθος. Aυτή η εξέλιξη είναι και<br />

στη χώρα µας επιτυχηµένη, καθώς τα τελευταία χρόνια εισήχθησαν πάρα πολλές εταιρείες στο<br />

Xρηµατιστήριο, ενώ παλαιότερα ήταν ελάχιστες.»<br />

EP.: «Στο επίκεντρο, όµως, του ενδιαφέροντος σήµερα δεν είναι οι επιχειρήσεις, αλλά αυτοί<br />

που επενδύουν σ’ αυτές µέσω της Σοφοκλέους...»<br />

AΠ.: «Bεβαίως, το χρηµατιστήριο επιτρέπει στον αποταµιευτή να τοποθετεί τα κεφάλαιά του.<br />

Eίναι εναλλακτική τοποθέτηση, οπωσδήποτε σε ένα µακροπρόθεσµο ορίζοντα.»<br />

(…)<br />

EP.: «Πιστεύετε ότι σήµερα έχει δοθεί µεγαλύτερο βάρος στη λειτουργία της αποταµίευσης;»<br />

AΠ.: «Nοµίζω ότι και οι δύο λειτουργίες έχουν αναπτυχθεί ικανοποιητικά. Σχετικά µε την<br />

άντληση επιχειρηµατικών κεφαλαίων από το Xρηµατιστήριο, πρέπει να µη διαφύγει της προσοχής µας<br />

ότι αυτό έχει συµβάλει και σε κάποιες άλλες αλλαγές µε σηµαντικό κοινωνικό χαρακτήρα, πέρα από τον<br />

οικονοµικό.(…) Συνεπώς, τον πλούτο από την ανάπτυξη των επιχειρήσεων τον µοιράζεται και το<br />

κοινό.(…)»<br />

EP.: «Eκτιµάτε ότι όσα µέχρι σήµερα έχουν συµβεί δείχνουν πως υπάρχουν επαρκείς συνθήκες<br />

διαφάνειας στην αγορά αυτή;»<br />

AΠ.: «Aσφαλώς, πολύ καλύτερες από εκείνες του χθες. Πρέπει, όµως, να βελτιωθούν.<br />

Οπωσδήποτε για να κατανοήσουµε όλες τις νέες δυνατότητες, χρειάζονται ορισµένοι κανόνες.(…) Οι<br />

εποπτικές αρχές έχουν αναλάβει το έργο παρακολούθησης της τήρησης των κανόνων αυτών. Ένα άλλο<br />

στοιχείο του Xρηµατιστηρίου, πάντως, είναι ότι η αγορά δεν µένει στο σήµερα. Bλέπει πού θα πάει αύριο<br />

η οικονοµία και έτσι µέσα στις εκτιµήσεις που κάνει περιλαµβάνει και ένα στοιχείο προοπτικής.»<br />

EP.: «Eννοείτε ότι οι αξίες στο Xρηµατιστήριο απεικονίζουν τα στατικά µεγέθη συν τις<br />

µελλοντικές προσδοκίες.»<br />

AΠ.: «Bεβαίως, η εκτίµηση, όµως, των προσδοκιών δεν µπορεί να γίνει µε ακρίβεια και πολλές<br />

φορές εµφιλοχωρούν λάθη ή κακές εκτιµήσεις. ∆εν πρέπει να λησµονούµε ότι τα χρηµατιστήρια σε όλα<br />

τα µέρη του κόσµου δεν είναι αποστειρωµένοι οργανισµοί. Yπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι θα<br />

προσπαθήσουν να επωφεληθούν, και γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρχει προσοχή και γνώση του<br />

αντικειµένου και των κινδύνων.»<br />

EP.: «Eσείς πιστεύετε ότι η αντίληψη αυτή, την οποία εκφράζετε, χαρακτηρίζει και το ευρύ<br />

επενδυτικό κοινό;»<br />

AΠ.: «Πιστεύω ότι το χρηµατιστήριο πρέπει να βασίζεται στην καλή ενηµέρωση και στην ορθή<br />

πληροφόρηση. Ο επενδυτής πρέπει να έχει όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για τη διαµόρφωση ορθής<br />

άποψης ή και ανάλογων προσδοκιών. H ενηµέρωση αυτή πρέπει, φυσικά, να είναι απόρροια έγκυρων<br />

και επίσηµων στοιχείων και όχι διαδόσεων και φηµολογιών που µπορεί να προξενήσουν απροσδόκητες<br />

ζηµιές. Άλλωστε, το πρόβληµα εντείνεται, αν και δεν δηµιουργείται από την ύπαρξη σε ορισµένους<br />

προνοµιακής πληροφόρησης (η οποία από µόνη της συνιστά µέγα ζήτηµα), αλλά κυρίως από την<br />

αδιαφορία για σωστή ενηµέρωση ή αναζήτησή της από απρόσφορες πηγές.(…)»<br />

EP.: «Aυτές τις ηµέρες το ζήτηµα του Xρηµατιστηρίου έχει αναδειχθεί σε κεντρικό ζήτηµα. Οι<br />

δηλώσεις δηµοσίων παραγόντων επικρίθηκαν ως αιτία κατάρρευσης των τιµών. Eσείς τι πιστεύετε;»<br />

AΠ.: «∆εν µπορεί να πιστέψει κάποιος ότι οι δηλώσεις αυτές αποτέλεσαν την πραγµατική αιτία<br />

υποχώρησης, η οποία προδήλως ήταν ανάλογη µε την εκρηκτική άνοδο των προηγούµενων µηνών, στην<br />

120

οποία το ευρύ κοινό δεν βρήκε τίποτα το αφύσικο. Έχω την εντύπωση ότι, επειδή η διαδροµή µέχρι τώρα<br />

ήταν “απνευστί”, οδηγηθήκαµε σε µια σοβαρή αλλά όχι παράλογη διόρθωση. Έτσι, δεν πρέπει να<br />

απορεί κάποιος, όταν υπό τις συνθήκες αυτές το κλίµα µεταβάλλεται εύκολα.»<br />

Προσέξτε παρακαλώ την φρασεολογία του κ. Καρατζά: Μέσω του Χρηµατιστηρίου «οι<br />

επιχειρήσεις έχουν στη διάθεσή τους πηγή άντλησης κεφαλαίων και µάλιστα µακροπρόθεσµων».<br />

Προσέξτε και το επόµενο: «Bεβαίως, το χρηµατιστήριο επιτρέπει στον αποταµιευτή να τοποθετεί τα<br />

κεφάλαιά του. Eίναι εναλλακτική τοποθέτηση, οπωσδήποτε σε ένα µακροπρόθεσµο ορίζοντα.»<br />

Αυτό το επιτρέπει υποδηλώνει µια απαξιωτική αναφορά στον επενδυτή, δηλαδή στην<br />

«πρώτη ύλη»! Μ’ άλλα λόγια, το Χρηµατιστήριο µας κάνει τη χάρη να µας επιτρέπει να<br />

τοποθετούµε τα κεφάλαιά µας, µακροπρόθεσµα! Λες και θα µπορούσε να υπάρχει και χωρίς εµάς!<br />

Λες και τα κεφάλαια που αντλούν τζάµπα οι επιχειρήσεις δεν είναι αποκλειστικά ο δικός µας µόχθος,<br />

οι δικές µας οικονοµίες…<br />

Ο κ. Καρατζάς αναφέρθηκε και στον «πλούτο από την ανάπτυξη των επιχειρήσεων» τον<br />

οποίο µοιράζεται και το κοινό, δίνοντας πάλι την εντύπωση ότι οι επιχειρήσεις κάνουν στους<br />

επενδυτές κάποια χάρη. Αφήστε που ούτε πλούτος υπήρξε στις επιχειρήσεις, ούτε ανάπτυξη, παρ’<br />

όλα τα δισ. που άντλησαν τζάµπα! Τόσο πολύ σεβάστηκαν τον ιδρώτα του κοσµάκη οι<br />

µεγαλοµέτοχοι…<br />

Κατά τ’ άλλα, «το πρόβληµα δεν δηµιουργείται από την ύπαρξη σε ορισµένους προνοµιακής<br />

πληροφόρησης (η οποία από µόνη της συνιστά µέγα ζήτηµα), αλλά κυρίως από την αδιαφορία για σωστή<br />

ενηµέρωση ή αναζήτησή της από απρόσφορες πηγές…» Να λοιπόν που ο κ. Καρατζάς παραδέχεται την<br />

ύπαρξη προνοµιακής πληροφόρησης σε ορισµένους. Μόνο που, κατά τη γνώµη του, αυτό δεν<br />

δηµιουργεί πρόβληµα στο ΧΑΑ! Είναι απλώς µέγα ζήτηµα! Το πρόβληµα έγκειται στους<br />

µικροεπενδυτές, που αδιαφορούν για σωστή πληροφόρηση! Να κι άλλοι λιθοβολισµοί στον<br />

µικροεπενδυτή, αυτόν που καταθέτει τον ιδρώτα του στις επιχειρήσεις, το στυλοβάτη του<br />

Χρηµατιστηρίου. Αυτός φταίει για το αν ο “ήλιος” του ΧΑΑ “ανατέλλει” σωστά ή στραβά! Αυτός, ο<br />

χιλιοσυκοφαντηµένος “γαβριάς”…<br />

Πάντως, ο κ. Καρατζάς, αναφερόµενος στις δηλώσεις του κ. Παπαδήµου και τις δικές του,<br />

που είχαν σηµατοδοτήσει την απότοµη πτώση του ΧΑΑ, τόνισε ότι «∆εν µπορεί να πιστέψει κάποιος<br />

ότι οι δηλώσεις αυτές αποτέλεσαν την πραγµατική αιτία υποχώρησης, η οποία προδήλως ήταν ανάλογη<br />

µε την εκρηκτική άνοδο των προηγούµενων µηνών, στην οποία το ευρύ κοινό δεν βρήκε τίποτα το<br />

αφύσικο.»<br />

Όπως βλέπετε, ο κ. διοικητής προσπάθησε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Πάλι αυτό το<br />

ευρύ κοινό έφταιγε! Και τι καταλάβαινε το ευρύ κοινό από φυσικό ή αφύσικο φούσκωµα, αφού ούτε οι<br />

ίδιοι οι “φύλακες” δεν είχαν αντιδράσει στην “εκρηκτική άνοδο των προηγούµενων µηνών”; Εδώ οι<br />

αρµόδιοι ούτε πριν µία εβδοµάδα δεν έβλεπαν τίποτα το αφύσικο στην πορεία της Σοφοκλέους, και<br />

ούτε είδαν ποτέ τίποτα το αφύσικο, π.χ., στο παραφούσκωµα της µετοχής των Γενικών Αποθηκών ή<br />

της Τραπέζης της Ελλάδος!<br />

−Την ίδια µέρα (26/09/1999) που δηµοσιεύτηκε η συνέντευξη του κ. Θ. Καρατζά στην<br />

Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, η έγκριτη εφηµερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, σε άρθρο µε τίτλο «Πού θα<br />

σταµατήσει η πτώση των µετοχών», δηµοσίευσε ενθαρρυντικές δηλώσεις και προβλέψεις του… κ.<br />

Λουκά Παπαδήµου! Παραθέτω το δηµοσίευµα:<br />

«Ουδείς αποτολµά βραχυπρόθεσµες προβλέψεις και όλοι µιλούν για σταδιακή και οµαλή άνοδο<br />

ως την άνοιξη.<br />

Τίποτε δεν άλλαξε στα µακροοικονοµικά µεγέθη της οικονοµίας που να προδικάζει αλλαγή στη<br />

συµπεριφορά του Χρηµατιστηρίου, τονίζει στο “Βήµα” ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Λουκάς<br />

Παπαδήµος, ο οποίος προσθέτει ότι η βελτίωση στο µακροοικονοµικό περιβάλλον είναι εντυπωσιακή τις<br />

τελευταίες εβδοµάδες, αφού φαίνεται τώρα ότι σιγουρεύεται το κριτήριο του πληθωρισµού για την<br />

ένταξη και η πτώση των επιτοκίων µπορεί να αρχίσει και ενωρίτερα, ίσως και στο τέλος Οκτωβρίου.<br />

Από την άλλη πλευρά και τα µικροοικονοµικά µεγέθη παραµένουν επίσης ευνοϊκά, αφού η κερδοφορία<br />

των επιχειρήσεων πλησιάζει εφέτος το 60% και η άντληση κεφαλαίων για επενδύσεις από τη<br />

Σοφοκλέους τα 5 τρισ. δρχ. Όλες αυτές οι βελτιώσεις σωρευτικά θα οδηγήσουν και πάλι τη Σοφοκλέους<br />

σε ανοδική πορεία.»<br />

121

Επαναλαµβάνω την τελευταία φράση του κειµένου που µόλις διαβάσατε: «Όλες αυτές οι<br />

βελτιώσεις σωρευτικά θα οδηγήσουν και πάλι τη Σοφοκλέους σε ανοδική πορεία.». Σαφής είναι η<br />

στόχευση των δηλώσεων του κ. ∆ιοικητή! Σαφής και αντίθετη µε τα όσα ο ίδιος έλεγε µια εβδοµάδα<br />

νωρίτερα…<br />

−Τη ∆ευτέρα, 27/09/1999, η κατρακύλα του ΧΑΑ συνεχίστηκε. Ο Γ.∆. έκλεισε µειωµένος<br />

κατά 4% στις 5.283,42 µονάδες, µε 248 µετοχές στο limit down και µόνο 8 µε άνοδο! (Μεταξύ των<br />

“τυχερών” ήταν και η µετοχή των… Γενικών Αποθηκών που έκλεισε στο limit up!)<br />

Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ (28/09/1999) «Ως κύρια αιτία των µαζικών πωλήσεων<br />

θεωρείται το κλείσιµο του “αέρα”, το οποίο είχε ξεκινήσει από την περασµένη εβδοµάδα όταν η<br />

Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ζήτησε από τις χρηµατιστηριακές εταιρείες να της υποβάλλουν στοιχεία για<br />

την κεφαλαιακή τους επάρκεια και τα µεγάλα χρηµατοδοτικά τους ανοίγµατα. Έτσι, χρηµατιστηριακές<br />

εταιρείες έπρεπε να κλείσουν τυχόν αγορές µετοχών “αέρα” από πελάτες τους και από εντολές µέσω<br />

των ΕΛ∆Ε που συνεργάζονται. Το κλείσιµο όµως του “αέρα” γίνεται µε δύο κυρίως τρόπους:<br />

Πρώτον, µε ρευστοποίηση του χαρτοφυλακίου του πελάτη σε οποιεσδήποτε τιµές µετοχών<br />

περνούν εκείνη τη στιγµή από το ταµπλό.<br />

∆εύτερον, µε πληρωµή της αξίας των µετοχών που είχαν αγοραστεί µε “αέρα” από τον πελάτη.<br />

Σε ορισµένες περιπτώσεις, µάλιστα, κάποιες χρηµατιστηριακές εταιρείες αναγκάζονται να<br />

ρευστοποιήσουν τις µετοχές του πελάτη τους από µόνες τους, όταν ο τελευταίος δεν έχει χρήµατα ή δεν<br />

θεωρείται από τη χρηµατιστηριακή εταιρεία αρκετά φερέγγυος.» 184<br />

Πολύ αργά ξύπνησε και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς! Εδώ βλέπουµε τις χρηµατιστηριακές σε<br />

ρόλο… δηµίου! Αφού είχαν προσελκύσει τους αεριτζήδες να πλησιάσουν τη λαιµητόµο της<br />

Σοφοκλέους, διευκολύνοντάς τους ν’ αγοράσουν µετοχές βερεσέ, τώρα τους καρατοµούσαν! Τη ζηµιά<br />

όµως από την ανεξέλεγκτη πτώση που έτσι προκαλούσαν στις µετοχές την πλήρωναν και οι έντιµοι<br />

µικροεπενδυτές που είχαν αγοράσει µετρητοίς!<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, ο “αέρας” υπολογιζόταν στο 30%-40% του ηµερήσιου τζίρου<br />

τους καλοκαιρινούς µήνες! Όµως τότε όλοι οι “φύλακες” έκαναν την πάπια… Είχαν πέσει µε τα<br />

µούτρα στο φαγοπότι και δεν έβγαζαν άχνα.<br />

− Στις 27/09/1999, την ώρα που το σύνολο σχεδόν των µετοχών προσέγγιζε το µείον 7%, ο κ.<br />

Λουκάς Παπαδήµος, ο ίδιος άνθρωπος που µε δηλώσεις του πριν µια βδοµάδα είχε προκαλέσει την<br />

κατρακύλα, έσπευδε τώρα να συµµαζέψει την έκρυθµη κατάσταση, προσθέτοντας έτσι στον πανικό<br />

των µικροεπενδυτών την πλήρη σύγχυση και σπρώχνοντας κι άλλους στην απώλεια…<br />

Η Τράπεζα της Ελλάδος έθεσε σε εφαρµογή σχέδιο άµεσης στήριξης της Σοφοκλέους,<br />

ανακοινώνοντας αύξηση των ορίων δανεισµού των επενδυτών. Ήταν η καλύτερη συνταγή για να<br />

δέσει κι άλλες θηλιές στο λαιµό µικροεπενδυτών!<br />

Πολύ εύστοχα, η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ αποκάλεσε τα δάνεια αυτά: «∆ύο δάνεια Αέρος-Αέρος».<br />

Η πρώτη απόφαση της κεντρικής τράπεζας προέβλεπε αύξηση από 5 εκατ. δρχ. σε 15 εκατ.<br />

δρχ. του ορίου χρηµατοδότησης των φυσικών προσώπων από τα πιστωτικά ιδρύµατα για την αγορά<br />

τίτλων, χωρίς µεταβολή του υφιστάµενου περιορισµού που ήθελε η χρηµατοδότηση αυτή να µην<br />

υπερβαίνει το 50% της τρέχουσας αξίας των τίτλων.<br />

H χρηµατοδότηση θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί τόσο για την αγορά νέων τίτλων όσο και<br />

για την εξόφληση υποχρεώσεων που συνδέονταν µε αγορά τίτλων που είχαν ήδη πραγµατοποιηθεί.<br />

Tο επιτόκιο των δανείων αυτών κυµαινόταν από τράπεζα σε τράπεζα, σε κάθε περίπτωση όµως<br />

ήταν χαµηλότερο των καταναλωτικών, δεδοµένου ότι παρεχόταν η εγγύηση των αγοραζόµενων<br />

τίτλων. 185<br />

Επίσης, η ΤτΕ προχώρησε και στην απελευθέρωση των όρων των τραπεζικών δανείων των<br />

χρηµατιστηριακών εταιρειών και των ΕΠΕΥ. Tο ύψος και οι λοιποί όροι της χρηµατοδότησης θα<br />

καθορίζονταν τώρα από τα συµβαλλόµενα µέρη. Μ’ άλλα λόγια, µε την καινούργια απόφαση της ΤτΕ<br />

επιτρεπόταν χωρίς κανένα περιορισµό η χρηµατοδότηση από τις τράπεζες των χρηµατιστηριακών<br />

εταιρειών και των ΕΠΕΥ για την κάλυψη των πάσης φύσεως χρηµατοδοτικών αναγκών τους.<br />

Σηµειωτέον ότι µε το καθεστώς που ίσχυε µέχρι τότε, οι χρηµατιστηριακές εταιρείες µπορούσαν να<br />

δανειστούν από τις τράπεζες µέχρις ενός ορίου, ανάλογα µε το µετοχικό τους κεφάλαιο, πλέον ενός<br />

122

ποσού εγγυητικών επιστολών, το ύψος του οποίου καθοριζόταν από το µετοχικό κεφάλαιο των<br />

εταιρειών.<br />

H απόφαση για τη χρηµατοδότηση των χρηµατιστηριακών εταιρειών είχε άµεση εφαρµογή,<br />

ενώ για τα φυσικά πρόσωπα η ισχύς της θα άρχιζε από 1 ης Οκτωβρίου.<br />

Όπως έγραψε η «Ε», «Aπό τη ρύθµιση αυτή, τραπεζικοί παράγοντες αναµένουν πιο άµεση και<br />

ασφαλώς θετική επίπτωση στα τεκταινόµενα στο Xρηµατιστήριο.» 185<br />

−Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ (28/09/1999), το σχέδιο στήριξης του ΧΑΑ προέβλεπε κι<br />

άλλα “µέτρα”: « Έτσι θα υπάρξει συντονισµένη παρουσία των κρατικών χαρτοφυλακίων στις επόµενες<br />

συνεδριάσεις. Επίσης θα γίνει προσπάθεια για τη διαµόρφωση θετικού κλίµατος, η οποία θα στηρίζεται<br />

σε στοιχεία που θα αποδεικνύουν ότι το ελληνικό Χρηµατιστήριο δεν είναι υπερτιµηµένο και σε<br />

προβλέψεις για επερχόµενη είσοδο ξένων θεσµικών επενδυτών.» 186<br />

Να λοιπόν που καθίσταται πλέον φανερό ότι ο εγκλωβισµός των επενδυτών προέκυψε από<br />

συνειδητή και συντονισµένη συνωµοτική προσπάθεια της κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας!<br />

Κατά το ίδιο άρθρο της έγκριτης εφηµερίδας, «η Κεντρική Τράπεζα παραδέχθηκε ότι σκοπός των<br />

µέτρων είναι η χρηµατοδότηση των αγορών µε αέρα. “Οι συνθήκες στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και<br />

ιδιαίτερα οι πρόσφατες εξελίξεις στην εγχώρια αγορά κεφαλαίων, σε συνδυασµό µε τον χαρακτήρα της<br />

υφιστάµενης χρηµατοδότησης των επενδυτών για αγορά τίτλων από µη πιστωτικά ιδρύµατα, οδήγησαν<br />

σε πιέσεις για ρευστοποιήσεις τίτλων προκειµένου να καλυφθούν αντίστοιχες ανοικτές θέσεις των<br />

επενδυτών”, τονίζεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση της Τραπέζης της Ελλάδος» 186<br />

Νάτο το αδίκηµα! Από τη µια µας έλεγαν να επενδύουµε µόνο από το περίσσευµά µας, από<br />

την άλλη τριπλασίαζαν τα δάνεια για αγορές µετοχών! Για τέτοιο κράτος-προαγωγό µιλάµε…<br />

−Τα µέτρα ενίσχυσης που έλαβε η κεντρική τράπεζα της χώρας και η προαναγγελία για<br />

µείωση των επιτοκίων από τον Οκτώβριο είχαν θετική επίδραση στη Σοφοκλέους.<br />

Η συνεδρίαση του ΧΑΑ την εποµένη της ανακοίνωσης των µέτρων Παπαδήµου ήταν<br />

ανοδική. Ο Γενικός ∆είκτης Τιµών στις 28/09/1999 έκλεισε στις 5.591,28 µονάδες, αυξηµένος κατά<br />

5,83% !<br />

Όµως η επιπολαιότητα και η ανευθυνότητα παραγόντων της Τράπεζας της Ελλάδος δεν είχε<br />

ούτε όρια, ούτε τέλος. Στέλεχος της ΤτΕ έσπευσε να δηλώσει: «Οι δείκτες του ελληνικού<br />

Xρηµατιστηρίου διαµορφώνονται πλέον σε διατηρήσιµα επίπεδα και θα παραµείνουν σε αυτά. Tώρα<br />

πλέον ο “αέρας” έφυγε και αυτό που µένει πίσω για τη διαµόρφωση των τιµών των µετοχών είναι η<br />

γερή οικονοµία (η µείωση των ελλειµµάτων, η πτώση του πληθωρισµού, η µείωση των επιτοκίων) και οι<br />

προοπτικές των επιχειρήσεων για κέρδη. Mε αυτά τα δεδοµένα λοιπόν, προδιαγράφεται µεσοπρόθεσµα<br />

ανοδική πορεία του Xρηµατιστηρίου, αλλά όχι µε τους µέχρι τώρα ξέφρενους ρυθµούς». 187<br />

Έκανε άραγε τις δηλώσεις αυτές κατ’ εντολή του κ. Παπαδήµου το “στέλεχος” ή ενεργούσε<br />

από µόνος του; Θα µου πείτε, γιατί κάνω ανόητες ερωτήσεις;<br />

Και σαν να µην έφτανε αυτό, “παράγων” της ΤτΕ την ίδια µέρα έκανε δηλώσεις στο<br />

Πρακτορείο Pόιτερ αναφέροντας ότι «η διόρθωση του αθηναϊκού Xρηµατιστηρίου τελειώνει και ο<br />

γενικός δείκτης προσεγγίζει σε διατηρήσιµα επίπεδα». 187<br />

Καλά, ρεζίλι µας έκαναν… Ώστε λοιπόν, το πρόβληµα της φούσκας του ΧΑΑ είχε λυθεί µέσα<br />

σε µια εβδοµάδα! Αυτό ήταν όλο! Ο “αέρας” είχε, τάχα, φύγει, ο Γ.∆. βρισκόταν τώρα 12% κάτω<br />

από τα ψηλά της 17 ης Σεπτεµβρίου, κι αυτά τα επίπεδα ήταν, λέει, διατηρήσιµα! ∆ηλαδή τόσος<br />

ορυµαγδός είχε γίνει γι’ αυτό το 12%;<br />

Βρε πώς µας δούλευαν οι ανάλγητοι πολιτικο-οικονοµικοί ταγοί µας!<br />

− Είκοσι µέρες αργότερα (18/10/1999), «Ρίχτερ από ΗΠΑ ταρακούνησαν τη Σοφοκλέους», µε<br />

αποτέλεσµα ο Γ.∆. να κάνει βουτιά κατά 6,21% και να βρεθεί στις 5.429,25 µονάδες. Σύµφωνα µε<br />

άρθρο των ΝΕΩΝ την εποµένη, «Ο υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρος Πανταλάκης<br />

χαρακτήρισε την πτώση των τιµών των µετοχών στο Χρηµατιστήριο χθες ως “υπερβολική αντίδραση”,<br />

παραπέµποντας στην πορεία των άλλων ευρωπαϊκών Χρηµατιστηρίων. “Η Αθήνα”, τόνισε<br />

χαρακτηριστικά, “έχει σηµειώσει τη µεγαλύτερη πτώση από όλα τα ξένα Χρηµατιστήρια. Η ελληνική<br />

οικονοµία έχει µόνο θετικές προοπτικές και δεν θα έπρεπε η Κεφαλαιαγορά της να επηρεάζεται τόσο<br />

πολύ”.» 188<br />

123

Με τη δήλωση αυτή ο κ. υποδιοικητής προφανώς εννοούσε ότι το επίπεδο του Γ.∆. στις 5.429<br />

µονάδες αδικούσε το ΧΑΑ! Και το ερώτηµα στο οποίο πρέπει να απαντήσουµε και αυτή τη φορά<br />

είναι: Πλανώµενος ήταν ο κ. Θ. Πανταλάκης ή µήπως ήταν συνειδητά παραπλανών; Κύριος οίδε…<br />

Εξάλλου, ένας άλλος τραπεζίτης, «Ο κ. Ιάκωβος Γεωργάνας, αντιπρόεδρος της Τράπεζας<br />

Πειραιώς, χαρακτήρισε την πτώση των τιµών βραχυπρόθεσµη και προέβλεψε: “Μακροχρόνια το<br />

Χρηµατιστήριο θα κινηθεί ανάλογα µε τις δυνάµεις της ελληνικής οικονοµίας που είναι σηµαντικές.<br />

Πρόβληµα θα αντιµετωπίσουν µόνον οι επιχειρήσεις οι µετοχές των οποίων είναι φούσκες. Οι καλές<br />

επιχειρήσεις δεν θα έχουν πρόβληµα. ∆εν υπάρχει φόβος για κραχ”.» 188<br />

Ιδού ένας ακόµη τραπεζικός αξιωµατούχος που “συλλαµβάνεται” πλανών και πλανώµενος!<br />

Πού είναι σήµερα, Φεβρουάριο του 2003, οι καλές επιχειρήσεις; Μήπως τις είδε κανείς; Όσο για το<br />

κραχ που τάχα δεν υπήρχε φόβος, το είδαµε, το ζούµε…<br />

−Στις 18/11/1999, ΤΑ ΝΕΑ αναφέρθηκαν σε συνέντευξη που είχε δώσει ο κ. Λουκάς<br />

Παπαδήµος στην ιταλική εφηµερίδα «Sole 24 Οre». Φαίνεται πως ο διοικητής της ΤτΕ, ο άνθρωπος<br />

που είχε δώσει εσπευσµένα τα δάνεια “αέρος-αέρος” για να µην κατρακυλήσει ο Γ.∆. του ΧΑΑ, είχε<br />

καταφύγει στο εξωτερικό για να πει τον πόνο του, αφού στη χώρα του δεν έβρισκε “κατανόηση”. Στη<br />

συνέντευξή του αυτή, ο κ. Παπαδήµος επεσήµανε ότι «το επίπεδο τιµών στη Σοφοκλέους<br />

δικαιολογείται από ορθολογικές προοπτικές όπως, για παράδειγµα, την ΟΝΕ και τους Ολυµπιακούς<br />

Αγώνες του 2004. Από την άλλη πλευρά όµως κτυπά το καµπανάκι τονίζοντας πως “οι αποτιµήσεις της<br />

αγοράς είναι ανώτερες από εκείνες των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, πράγµα που συνεπάγεται κινδύνους.<br />

Ορισµένοι κίνδυνοι είναι µεγαλύτεροι σε ορισµένους συγκεκριµένους τοµείς”.» 189<br />

Βλέπετε ότι για µία ακόµη φορά ο κ. ∆ιοικητής κατέφυγε στο προσφιλές των πολιτικών<br />

“ήξεις αφήξεις”, προκαλώντας και πάλι σύγχυση σε όσους τον άκουγαν. Ναι µεν το επίπεδο τιµών<br />

του ΧΑΑ µπορούσε να δικαιολογηθεί λόγω Ολυµπιακών και ΟΝΕ, αλλά οι αποτιµήσεις της<br />

Σοφοκλέους ήταν ανώτερες από εκείνες των ευρωπαϊκών χρηµατιστηρίων! Και ο κοινός νους<br />

αναρωτιόταν: Μα φυσικό δεν ήταν; Οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν περίµεναν Ολυµπιακούς, δεν<br />

περίµεναν πτώση επιτοκίων, δεν ελάµβαναν “πακέτα” µε πακτωλό δισ. από την ΟΝΕ!<br />

Καταλάβατε τίποτα; Αυτό που κατάλαβα εγώ είναι πως ούτε ο κ. Παπαδήµος ήξερε αν το<br />

ΧΑΑ (µε το Γ. ∆. στις 5.654,07 µονάδες στις 17/11/1999) ήταν υπερτιµηµένο ή όχι! Έτσι λοιπόν,<br />

για νάχει το κεφάλι του ήσυχο σε κάθε περίπτωση, χρησιµοποιούσε το ήξεις αφήξεις…<br />

−Σύµφωνα µε άρθρο του κ. Νίκου Νικολάου στο ΒΗΜΑ της Κυριακής, 19/12/1999, ο<br />

διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θ. Καρατζάς ήταν αισιόδοξος για το άµεσο µέλλον του ΧΑΑ,<br />

τονίζοντας: «Οι έντονες βραχυχρόνιες διακυµάνσεις δεν µε ανησυχούν γιατί η ελληνική οικονοµία δεν<br />

έχει πρόβληµα» 92<br />

Σηµειωτέον ότι ο Γ.∆. την Παρασκευή 17/12/1999 είχε κλείσει στις 5.224 µονάδες.<br />

−Στις 26/01/2000, η ΤτΕ µείωσε τα επιτόκια κατά 1 ποσοστιαία µονάδα, µα ο Γ.∆. του ΧΑΑ<br />

έκανε βουτιά 1,71%, κλείνοντας στις 4.936,69 µονάδες. Στο γεγονός αυτό αναφέρθηκε ο κ. Λουκάς<br />

Παπαδήµος στη συνέντευξη που έδωσε στο “Βήµα της Κυριακής” στις 30/01/2000:<br />

Ερώτηση: «Στην απόφασή σας για τη µείωση των επιτοκίων, ενώ οι αγορές χρήµατος και<br />

οµολόγων αντέδρασαν θετικά, το Χρηµατιστήριο έχει µια περίεργη συµπεριφορά. Πώς την εξηγείτε;»<br />

Απάντηση: «Η µείωση των επιτοκίων, µε δεδοµένη την επίδραση άλλων προσδιοριστικών<br />

παραγόντων της αξίας των µετοχικών τίτλων, επηρεάζει θετικά τις χρηµατιστηριακές αξίες, επειδή<br />

περιορίζει την απόδοση εναλλακτικών περιουσιακών στοιχείων, ενώ ενισχύει την κερδοφορία των<br />

επιχειρήσεων και την παρούσα αξία των αναµενόµενων κερδών τους. Το γεγονός ότι ο γενικός δείκτης<br />

του Χρηµατιστηρίου αντί να βελτιωθεί υποχώρησε µετά τη µείωση των επιτοκίων οφείλεται σε άλλους<br />

λόγους: Πρώτον, η συγκεκριµένη µείωση των επιτοκίων ίσως να έχει προεξοφληθεί από την αγορά και<br />

εποµένως να είχε ήδη ενσωµατωθεί στις τιµές των µετοχικών τίτλων. ∆εύτερον, άλλοι προσδιοριστικοί<br />

παράγοντες της ζήτησης ή της προσφοράς µετοχών ενδέχεται να επηρέασαν πτωτικά τις τιµές των<br />

µετοχών και να υπεραντιστάθµισαν τη θετική επίδραση της µείωσης των επιτοκίων τη συγκεκριµένη<br />

χρονική περίοδο.<br />

Αν και η αγορά αναµένει ότι θα σηµειωθεί αποκλιµάκωση των επιτοκίων στη διάρκεια του 2000,<br />

δεν είναι πιθανό ότι έχει προεξοφλήσει πλήρως την επίδραση της µείωσης των επιτοκίων στην αξία των<br />

124

µετοχών γενικώς ή ειδικώς αυτή την περίοδο. Εποµένως µπορεί βάσιµα να υποστηριχθεί ότι η<br />

συµπεριφορά του Χρηµατιστηρίου ήταν κυρίως αποτέλεσµα των επιπτώσεων άλλων παραγόντων που<br />

εξουδετέρωσαν στη συγκεκριµένη περίπτωση την ευνοϊκή επίδραση της µείωσης των επιτοκίων.<br />

Η αναλυτικότερη εξήγηση του φαινοµένου αυτού προϋποθέτει εντοπισµό των παραγόντων που<br />

επηρέασαν πτωτικά τις τιµές των µετοχών και διερεύνηση του βαθµού στον οποίο µπορεί να<br />

περιορίσουν στο µέλλον την αναµενόµενη συνολικά θετική επίδραση της σύγκλισης των επιτοκίων». 190<br />

Για άλλη µια φορά φαίνεται πως ο κ. Λ. Παπαδήµος είχε βαλθεί να τρελάνει όσους τον<br />

έπαιρναν στα σοβαρά και κρέµονταν από τα χείλη του. Παρακαλώ ξαναδιαβάστε την απάντησή του<br />

στο καυτό ερώτηµα που του ετέθη: «ίσως να έχει προεξοφληθεί», «δεν είναι πιθανό ότι έχει<br />

προεξοφλήσει πλήρως», «άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης ή της προσφοράς µετοχών<br />

ενδέχεται να επηρέασαν πτωτικά τις τιµές των µετοχών», «µπορεί βάσιµα να υποστηριχθεί ότι η<br />

συµπεριφορά του Χρηµατιστηρίου ήταν κυρίως αποτέλεσµα των επιπτώσεων άλλων παραγόντων»!<br />

Βγάλατε κανένα συµπέρασµα; Καταλάβατε αν τελικά η µείωση των επιτοκίων είχε<br />

προεξοφληθεί; Είδατε πουθενά κανέναν υπαινιγµό για υπερτιµηµένο Χρηµατιστήριο; ∆υστυχώς,<br />

τίθεται πάλι αµείλικτο το ερώτηµα: Γιατί ο κ. Παπαδήµος δεν λάµβανε σαφή θέση στο ερώτηµα αν<br />

το ΧΑΑ ήταν ακόµη υπερτιµηµένο ή όχι; Γιατί δεν επιβεβαίωνε αλλά ούτε και διέψευδε τις απόψεις<br />

ξένων οίκων που από τότε ψιθύριζαν για “φυσιολογικά” επίπεδα του Γ.∆. στις 3.000 µονάδες; Έπαιζε<br />

κι αυτός το παιχνίδι της κυβέρνησης ενώπιον εκλογών; Ή µήπως δεν ήξερε, κοτζάµ διοικητής, τίποτα<br />

από χρηµατιστηριακά; Και τότε πώς µπορούσα να γνωρίζω εγώ ή ο µπάρµπα-Θωµάς από τη<br />

Χασουρόλακα;<br />

−Όπως καταλάβατε από τον τίτλο, στο κεφάλαιο αυτό, πλην των κ.κ. Παπαδήµου και Καρατζά,<br />

θα ασχοληθώ λίγο και µε άλλα “αστέρια” του τραπεζικού µας συστήµατος.<br />

Εδώ πρόκειται για τον γνωστό σε όλους για τις βαρυσήµαντες “προφητείες” του κ. Μιχάλη<br />

Σάλλα, πρόεδρο της Τράπεζας Πειραιώς.<br />

Παραθέτω αποσπάσµατα από αποκλειστική συνέντευξή του στο περιοδικό MEN, (Φεβρ.<br />

2000- Τεύχος 81) και στο Σταύρο Θεοδωράκη.<br />

Ερώτηση: «Έχετε διατελέσει Πρόεδρος στην Eπιτροπή Kεφαλαιαγοράς, είσαστε λοιπόν ο<br />

κατάλληλος άνθρωπος για όλες τις µεγάλες απορίες για το Xρηµατιστήριο.»<br />

Απάντηση: «Eίχα κάνει Πρόεδρος σε µια περίοδο κρίσιµη της Eπιτροπής Kεφαλαιαγοράς, ήταν<br />

η περίοδος στην οποία υπήρξε η πρώτη εφαρµογή του νόµου που άλλαζε τις συνθήκες στην ελληνική<br />

χρηµατιστηριακή αγορά. Ως Πρόεδρος, είµαι αυτός που πρώτος υπέγραψε τη νέα χρηµατιστηριακή<br />

λειτουργία στην Eλλάδα. Kαι ως Γενικός Γραµµατέας του Yπουργείου Eµπορίου είχα υπό την εποπτεία<br />

µου το Xρηµατιστήριο.»<br />

Ερώτηση: «Ποιο είναι το όριο σήµερα για το ελληνικό Xρηµατιστήριο;<br />

Απάντηση: «Tο ελληνικό Xρηµατιστήριο έχει περιθώρια πολύ µεγάλα, διότι έχει να<br />

απορροφήσει την ανάπτυξη µιας χώρας και την επέκταση της οικονοµικής της δραστηριότητας στον<br />

χώρο της Bαλκανικής. Πιστεύω δε ότι η πορεία της Tουρκίας προς την Eυρώπη θα σηµάνει πολλά<br />

οικονοµικά οφέλη. Tο Xρηµατιστήριο θα “εισπράξει” µελλοντικά την ανάπτυξη που θα προκύψει τα<br />

επόµενα χρόνια. Tο ελληνικό Xρηµατιστήριο έχει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης.»<br />

Ερώτηση: «Kαι µετά την ONE;»<br />

Απάντηση: «Tο ερώτηµά σας ξεκινά από µια λάθος προσέγγιση. Eκείνο που έχει σηµασία είναι<br />

το ελληνικό Xρηµατιστήριο να αποτελέσει τον φορέα της συγκέντρωσης των κεφαλαίων για τη<br />

χρηµατοδότηση της ανάπτυξης του τόπου και της συµµετοχής των ελληνικών επιχειρηµατικών<br />

δραστηριοτήτων στο εξωτερικό.(…)»<br />

Ερώτηση: Tο 1998 οι εκτιµήσεις σας δικαιώθηκαν, θα ήθελα να κάνετε µια εκτίµηση για την<br />

πορεία του ∆είκτη το 2000.<br />

Απάντηση: Nαι. Θα έλεγα ότι στο τέλος του 2000 ο ∆είκτης του ΧΑΑ θα είναι αρκετά<br />

υψηλότερος από το επίπεδο που είναι σήµερα. Η εκτίµησή µου, κ. Θεοδωράκη, είναι ότι την 1/1/2001<br />

ο ∆είκτης του ΧΑΑ θα είναι στις 7.400 µονάδες. Υπάρχουν εταιρείες βεβαίως οι οποίες έχουν<br />

συγκεντρώσει µεγάλα κεφάλαια και έχουν πολύ µεγάλη κεφαλαιοποίηση, δυσανάλογη δυστυχώς από τα<br />

αποτελέσµατα που ενδεχοµένως θα φέρουν. Για τις εταιρείες αυτές είναι επόµενο ότι θα µειωθούν οι<br />

τιµές τους. Θα υπάρξουν όµως αντίστοιχες εταιρείες οι οποίες θα δικαιολογήσουν τις προσδοκίες που<br />

125

έχουν επενδυθεί σε αυτές. Yπάρχουν εταιρείες µεγάλες στο ελληνικό Xρηµατιστήριο, τράπεζες, τσιµέντα,<br />

βιοµηχανίες, που έχουν περιθώριο να ανέβουν αρκετά από τα επίπεδα που είναι σήµερα.»<br />

Θαυµάστε τον “ιεροµάντη”! ∆ιαβάζοντας τα “µαργαριτάρια” αυτά ίσως κάποιοι αναγνώστες<br />

να γελάνε, άλλοι ίσως να αγανάκτησαν και να “βγήκαν από τα ρούχα τους” µε την επιπολαιότητα του<br />

άνδρα… Φανταστείτε ότι αυτός ο κύριος είχε διατελέσει και πρόεδρος της Επιτροπής<br />

Κεφαλαιαγοράς! Ψυχραιµία, όµως! Στο λούκι που µας έχει βάλει το “σύστηµα” χρειαζόµαστε πάνω<br />

απ’ όλα τη σωµατική και ψυχική µας υγεία, καθότι το λεγόµενο Εθνικό Σύστηµα Υγείας νοσεί<br />

περισσότερο κι από το ΧΑΑ! Χάσαµε, βλέπετε, και το µεγάλο “αναµορφωτή” του ΕΣΥ, τέως<br />

Υπουργό Υγείας κ. Αλέκο Παπαδόπουλο, ο οποίος είχε, λέει, “σπουδαιότερα” πράγµατα να κάνει στη<br />

ζωή του, µετά τη λήξη της θητείας του στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ! Βρε τι έκρυβε µέσα του ο<br />

άνθρωπος και δεν το είχαµε πάρει είδηση… Καλά τόσο άσχετοι ήµαστε που τον είχαµε εκλάβει για<br />

αγωνιστή πολιτικό, µε αυταπάρνηση και ανιδιοτέλεια;<br />

Συγνώµη για την παρένθεση, αλλά να, κάπου ήθελα κι εγώ να πω τον πόνο µου. Επιστρέφω<br />

αµέσως στο θέµα µας.<br />

−Την 01/03/2000, ΤΑ ΝΕΑ δηµοσίευσαν άποψη-δήλωση του άλλου µεγάλου της εποχής µας,<br />

του κ. Γιάννη Κωστόπουλου, προέδρου της Αlpha Τράπεζας Πίστεως. Ούτε λίγο ούτε πολύ ο κ.<br />

Κωστόπουλος µας είπε ότι το ελληνικό Χρηµατιστήριο «διέρχεται περίοδο εφηβείας» - κάτι που είχε<br />

πει προ ολίγων ηµερών και ο διοικητής της Εθνικής κ. Θ. Καρατζάς – κι ότι «∆εν είναι αναδυόµενο,<br />

ούτε ώριµο, βρισκόµαστε στην απόσταση που χωρίζει τις δύο αυτές κατηγορίες». 118<br />

Προέβλεψε µάλιστα, σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο των ΝΕΩΝ, ότι θα χρειαστούν ένα µε δύο<br />

χρόνια για να ωριµάσει το ελληνικό Χρηµατιστήριο!<br />

∆υστυχώς, παρ’ όλο που έχουν περάσει 34 µήνες από τότε, το ελληνικό Χρηµατιστήριο είναι<br />

σήµερα περισσότερο ανώριµο από ποτέ…<br />

−Στις 05/03/2000, ΤΟ ΒΗΜΑ έγραψε ότι ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρος<br />

Καρατζάς, ερωτώµενος τι εκτιµούσε για το Χρηµατιστήριο, απάντησε: «Μη µε ρωτάτε πώς θα πάει το<br />

Χρηµατιστήριο. Ρωτήστε µε πώς θα πάει η οικονοµία. Ε, λοιπόν, η οικονοµία θα πάει πολύ καλά και δεν<br />

θα παραβιαστεί στην Ελλάδα ο παγκόσµιος οικονοµικός νόµος που λέει ότι όταν µια οικονοµία<br />

προοδεύει τότε και οι επενδύοντες σε µετοχές κερδίζουν». 191<br />

∆εν θα µπορούσε να δοθεί πιο σαφής απάντηση! Εκ του αποτελέσµατος τώρα συµπεραίνουµε<br />

ότι δύο τινά µπορεί να συνέβησαν: Ή η οικονοµία µας δεν πήγε καλά ή στην Ελλάδα παραβιάστηκε ο<br />

παγκόσµιος οικονοµικός νόµος στον οποίο αναφέρθηκε ο κ. Καρατζάς. Ας µας απαντήσουν, λοιπόν, οι<br />

αρµόδιοι τι ακριβώς συνέβη και ποιος, ποιοι φταίνε.<br />

Είναι κανείς εκεί; Νοιάζεται κανείς για την οικονοµία, για το λαό, για την Ελλάδα;<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο της έγκριτης εφηµερίδας, τόσο ο κ. Παπαντωνίου όσο και ο κ. Θ.<br />

Καρατζάς εκτιµούσαν ότι «το πρόβληµα των λεγοµένων εγκλωβισµένων συνεχώς αµβλύνεται, µια και<br />

το τελευταίο διάστηµα οι περισσότεροι επενδυτές ανασυνθέτουν το χαρτοφυλάκιό τους, πουλάνε µε ζηµία<br />

τις φούσκες και αγοράζουν “καλά χαρτιά”. Έτσι δηµιουργείται µια υγιέστερη βάση για περαιτέρω άνοδο<br />

του Χρηµατιστηρίου.»<br />

Μήπως είδε κανείς κατά πού πήγαν τα “καλά χαρτιά”; Η υγιέστερη βάση, που ήταν τάχα υπό<br />

δηµιουργία, για περαιτέρω άνοδο του ∆είκτη, τον βούλιαξε στις 1.650 µονάδες! Αλλά ο κ. Καρατζάς<br />

έχει τώρα καταπιεί τη γλώσσα του… Ο δε κ. Παπαντωνίου περί την Άµυναν , δήθεν, τυρβάζει!<br />

−Στις 15/03/2000, στην οµιλία του στη γενική συνέλευση της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών,<br />

ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρος Καρατζάς επισήµανε ότι «τα όσα συµβαίνουν στο<br />

Χρηµατιστήριο είναι αδικαιολόγητα. Το Χρηµατιστήριο πρέπει να απεικονίζει την εικόνα της<br />

οικονοµίας. Κάθε αποµάκρυνση από αυτό αποτελεί ανωµαλία. Το Χρηµατιστήριο δεν είναι εκκρεµές για<br />

να κινείται ανάµεσα σε ακραίο ενθουσιασµό και πανικό. Πρέπει να ισορροπήσει όσο πιο κοντά γίνεται<br />

στην αλήθεια. Και η αλήθεια δείχνει θετική προοπτική της οικονοµίας και των επιχειρήσεων». 164<br />

Οι δηλώσεις του κ. Καρατζά, σε συνδυασµό µε την οµιλία του Πρωθυπουργού στην οποία<br />

αναφέρθηκα στο προηγούµενο κεφάλαιο, έδωσαν το έναυσµα για να εκδηλωθούν αθρόες αγορές από<br />

µεγάλα χαρτοφυλάκια, µε αποτέλεσµα την ίδια µέρα ο Γ.∆. να γυρίσει από το –6,29% στο +0,24%<br />

και ο δείκτης να κλείσει στις 4.553,76 µονάδες.<br />

126

Φαίνεται πως και ο κ. Καρατζάς είχε συστρατευθεί στην προσπάθεια στήριξης του ΧΑΑ την<br />

εποχή εκείνη ώστε να µη χάσει ο κ. Σηµίτης τις εκλογές.<br />

−Στις 27 Μαρτίου 2000, ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας έκανε νέες “τονωτικές” δηλώσεις<br />

για την πορεία της Σοφοκλέους. Τις δηλώσεις του φιλοξένησε «ΤΟ ΒΗΜΑ» στις 28/03/2000, σε<br />

άρθρο µε τον τίτλο: «Θ. Καρατζάς: Βλέπω θετικά την πορεία της Σοφοκλέους». Παραθέτω<br />

απόσπασµα του άρθρου αυτού:<br />

«Αναφερόµενος στην ικανοποιητική και ανθεκτική στις διακυµάνσεις – όπως είπε – πορεία της<br />

µετοχής της ΕΤΕΒΑ (θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας) στη διάρκεια του 1999, ο κ. Καρατζάς είπε<br />

πως βλέπει απόλυτα θετικά την πορεία του ΧΑΑ, καθώς ανάλογα καλή είναι η πορεία της ελληνικής<br />

οικονοµίας. “Όταν η οικονοµία µιας χώρας προοιωνίζεται άριστη, αυτή θα είναι και η εικόνα του<br />

χρηµατιστηρίου που είναι καθρέφτης και προεξόφλησή της” είπε χαρακτηριστικά ο διοικητής της<br />

Εθνικής Tράπεζας, τονίζοντας ότι δεν χρειάζεται να υπάρχει κανενός είδους “κόσκινο” από τρίτον για<br />

την αξιολόγηση των µετοχών, αφού η ίδια η αγορά ξεχωρίζει “το σιτάρι από το κριθάρι”.»<br />

Ώστε, λοιπόν, “απόλυτα θετική” θα ήταν η πορεία του ΧΑΑ, αφού ήταν ο καθρέφτης της<br />

“άριστης” ελληνικής οικονοµίας! Η αγορά, µάλιστα, δεν χρειαζόταν κανενός είδους “κόσκινο”! Και<br />

το ερώτηµα που τίθεται πάλι αµείλικτο είναι: Τα πίστευε ο κ. Καρατζάς αυτά που έλεγε ή τα έλεγε για<br />

να εξυπηρετήσει προεκλογικές σκοπιµότητες του ΠΑΣΟΚ;<br />

−Στην οµιλία του στη Γενική Συνέλευση του Συνδέσµου Ελληνικών Βιοµηχανιών στις<br />

24/05/2000, µε θέµα «ΤO ΕΥΡΩ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ», ο κ. Λουκάς Παπαδήµος<br />

αναφέρθηκε µε υπερηφάνεια και στο Χρηµατιστήριο. Είπε τα εξής:<br />

«Επίσης, η άντληση κεφαλαίων ύψους 4,1 τρισεκ. δρχ. (2,1 τρισεκ. δρχ. από τις µη τραπεζικές<br />

επιχειρήσεις) µε ευνοϊκούς όρους από το Χρηµατιστήριο Αθηνών κατά τα προηγούµενα δύο έτη κατέστη<br />

δυνατή λόγω των πρόσφορων συνθηκών που επικράτησαν και που αντανακλούσαν, σε σηµαντικό<br />

βαθµό, την πτωτική τάση των επιτοκίων και τις θετικές προσδοκίες της αγοράς για την ένταξη της<br />

Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ.»<br />

Μα όλα αυτά τα τρισεκ. τα συγκέντρωσαν οι επιχειρήσεις χάρη στη “µαζική παραφροσύνη”<br />

των µικροεπενδυτών! Έτσι δεν είναι; Και γι’ αυτήν την “παραφροσύνη”, ο ίδιος ο κ. διοικητής τους<br />

είχε τραβήξει το αυτί, πολύ αργά βέβαια, κι αφού είχε συντελεστεί το έγκληµα... Τώρα λοιπόν µε ποιο<br />

δικαίωµα υπερηφανευόταν για τα κέρδη που απεκόµισαν οι επιχειρήσεις από αυτή την<br />

“παραφροσύνη”, που στη συνέχεια οδήγησε στην απόγνωση εκατοντάδες χιλιάδες µικροεπενδυτές;<br />

Και γιατί δεν έκανε σοβαρές συστάσεις στους επιχειρηµατίες να σεβαστούν το µόχθο των επενδυτών<br />

και να διαχειριστούν µε εντιµότητα τα χρήµατα που τους εµπιστεύθηκαν, κάνοντας επικερδείς<br />

επενδύσεις που θα δηµιουργούσαν θέσεις εργασίας και θα οδηγούσαν σε άνοδο τις µετοχές τους ώστε<br />

να πάρει ο κοσµάκης πίσω τα λεφτά του;<br />

Αυτές είναι µόνο µερικές από τις καυτές ερωτήσεις στις οποίες, δυστυχώς, δεν θα πάρουµε<br />

ποτέ απαντήσεις…<br />

−Στις 22 Ιουλίου 2000, άρθρο των ΝΕΩΝ αναφέρθηκε σε άποψη που είχε διατυπώσει τις<br />

προηγούµενες ηµέρες ο διοικητής της ΤτΕ κ. Παπαδήµος, σύµφωνα µε την οποία: «Τα επιτόκια<br />

µπορεί να αποτελέσουν κινητήριο παράγοντα για την πορεία της Χρηµατιστηριακής αγοράς τους<br />

επόµενους µήνες επειδή οι αγορές δεν έχουν προεξοφλήσει πλήρως την περαιτέρω πτώση τους ούτε<br />

έχουν εκτιµήσει επαρκώς την επίδραση της πτώσης αυτής στην οικονοµία, ενώ η διόρθωση των τιµών<br />

των µετοχών το προηγούµενο δεκάµηνο ήταν σηµαντική». 192<br />

Θυµάστε που στις 30/01/2000 ο κ. Παπαδήµος είχε πει πως η πτώση των επιτοκίων ίσως να<br />

είχε προεξοφληθεί; 190 Τώρα ήταν σίγουρος πως δεν είχε προεξοφληθεί πλήρως! Βέβαια, όπως<br />

απέδειξε η οδυνηρή πραγµατικότητα, οι έµµεσα θετικές αυτές προβλέψεις του κ. Λ. Παπαδήµου για<br />

το ΧΑΑ δεν επαληθεύτηκαν. Ήταν απλά ευσεβείς πόθοι…<br />

−Την Παρασκευή 18 Αυγούστου 2000, ο Γενικός ∆είκτης Τιµών είχε κλείσει στις 3.757,83<br />

µονάδες, αξιοπρεπή επίπεδα σε σύγκριση µε τις 1.650 µονάδες στις οποίες θα καταποντιζόταν<br />

δυόµισι χρόνια αργότερα. Σύµφωνα µε ΤΑ ΝΕΑ της επόµενης µέρας, «Με δεδοµένες τις θετικές<br />

εξελίξεις και προοπτικές σε επίπεδο επιχειρηµατικό, θεσµικό και εθνικοοικονοµικό, είναι πλέον<br />

127

αναµενόµενο ότι το ΧΑΑ θα ανακάµψει όταν οι επενδυτές πιστέψουν ότι η πτωτική περίοδος<br />

ολοκληρώνεται και, εποµένως, µια περαιτέρω σηµαντική καθοδική κίνηση είναι ελάχιστα πιθανή. Οι<br />

γενικότερες, πάντως, εκτιµήσεις συγκλίνουν στο ότι πράγµατι βρισκόµαστε στην τελευταία φάση της<br />

διόρθωσης και, εποµένως, η κατάσταση αυτή µπορεί να ερµηνευτεί και ως µια σχετική σταθεροποίηση<br />

της αγοράς, στο πλαίσιο της οποίας µια σηµαντική πτώση ή µια εντυπωσιακή ανάκαµψη να µην<br />

αναµένονται σε βραχυπρόθεσµο ορίζοντα.» 193<br />

Σύµφωνα µε τις “εκτιµήσεις”, λοιπόν, το ΧΑΑ βρισκόταν τότε στην τελευταία φάση της<br />

διόρθωσης και µια περαιτέρω σηµαντική καθοδική κίνηση ήταν ελάχιστα πιθανή! Μωρέ<br />

εκτιµήσεις να σου πετύχει!<br />

Απαντώντας σε ερώτηση της «Οικονοµίας» (ΤΑ ΝΕΑ, 19/08/2000 ) σχετικά µε την εικόνα<br />

της κεφαλαιαγοράς αλλά και τις προοπτικές βελτίωσής της στο µέλλον, ο κ. Παπαδήµος είχε δηλώσει:<br />

«Η ανάκαµψη των χρηµατιστηριακών αξιών θα εξαρτηθεί κυρίως από τρεις παράγοντες:<br />

Πρώτον, από τη διατήρηση ευνοϊκού µακροοικονοµικού περιβάλλοντος, που χαρακτηρίζεται από<br />

νοµισµατική σταθερότητα και την προοπτική ταχύτερης οικονοµικής ανάπτυξης. ∆εύτερον, από την<br />

επιβεβαίωση ότι θα συνεχιστεί η ικανοποιητική άνοδος των κερδών πολλών επιχειρήσεων. Τρίτον, από<br />

την προβλεπόµενη περαιτέρω πτώση των ελληνικών επιτοκίων έως το τέλος του έτους στο σηµαντικά<br />

χαµηλότερο επίπεδο των επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ». 194<br />

∆ιευκρινίζοντας τι ήταν εκείνο το ευνοϊκό µακροοικονοµικό περιβάλλον, ο κ. Παπαδήµος<br />

έδωσε έµφαση στις διαρθρωτικές αλλαγές − απελευθερώσεις των αγορών, ιδιωτικοποιήσεις και<br />

αναµόρφωση του ασφαλιστικού συστήµατος. Όπως είπε, «Η εφαρµογή των διαρθρωτικών<br />

µεταρρυθµίσεων που προγραµµατίζονται για την ενίσχυση της παραγωγικότητας της οικονοµίας θα<br />

συντελέσει στην εµπέδωση θετικών προσδοκιών για ταχύτερη οικονοµική ανάπτυξη και βελτίωση των<br />

επιχειρηµατικών κερδών». 194<br />

Και ο κ. Παπαδήµος συνέχισε: «Οι τιµές των µετοχών συγκεκριµένων επιχειρήσεων θα<br />

ανακάµψουν όταν οι επενδυτές εκτιµήσουν ότι η αναµενόµενη κερδοφορία τους, όχι µόνο στο τρέχον<br />

έτος αλλά και στα επόµενα έτη, συνεπάγεται ελκυστικές αποδόσεις, µε δεδοµένη την τρέχουσα τιµή<br />

αυτών των µετοχών και λαµβάνοντας υπόψη τις αποδόσεις εναλλακτικών τοποθετήσεων, χωρίς<br />

ουσιαστικό κίνδυνο αγοράς, όπως τα επιτόκια καταθέσεων». 194<br />

Να λοιπόν που για πρώτη φορά, πολύ αργά βέβαια, ο κ. ∆ιοικητής της ΤτΕ έθεσε το<br />

πρόβληµα του Χρηµατιστηρίου στη σωστή του διάσταση! Η άνοδος του ΧΑΑ δεν ήταν πια τόσο απλή<br />

υπόθεση… Και οι επενδυτές έπρεπε να πειστούν για πολλά πράγµατα πριν ξαναρίξουν τις οικονοµίες<br />

τους στη χοάνη της Σοφοκλέους. ∆υστυχώς, παρ’ όλο που πέρασαν δυόµισι χρόνια από τότε, οι<br />

επενδυτές φαίνεται πως δεν έχουν πειστεί για την αξιοπιστία του θεσµού και την αποτελεσµατικότητα<br />

της οικονοµικής πολιτικής της κυβέρνησης… Όσο για την κερδοφορία των επιχειρήσεων, ε αυτή<br />

είναι ανύπαρκτη!<br />

Σχετικά µε τη µείωση των επιτοκίων ο κ. Παπαδήµος είχε υποστηρίξει ότι «η περαιτέρω<br />

πτώση των επιτοκίων θα επηρεάσει θετικά τη ζήτηση για µετοχές, µε δεδοµένη την επίδραση των άλλων<br />

προσδιοριστικών παραγόντων των τιµών τους». Όµως σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο των ΝΕΩΝ, ο ίδιος<br />

τώρα πίστευε ότι «η πτώση των επιτοκίων έχει προεξοφληθεί αλλά όχι πλήρως». Και για να µας<br />

µπερδέψει ακόµη περισσότερο, ο κ. ∆ιοικητής συµπλήρωσε: «Όταν τα επιτόκια καταθέσεων µειωθούν<br />

περαιτέρω έως και 3 εκατοστιαίες µονάδες µέχρι το τέλος ∆εκεµβρίου, η συµπεριφορά των επενδυτών<br />

θα επηρεαστεί µε θετική επίδραση στις τιµές των µετοχών, εκτός αν άλλοι παράγοντες αντισταθµίσουν<br />

την αναµενόµενη ευνοϊκή αυτή επίδραση».<br />

Όπως βλέπετε και αυτές οι δηλώσεις του κ. Παπαδήµου ήταν άκρως διπλωµατικές και<br />

κινούνταν στον αστερισµό του ήξεις αφήξεις, επιδεχόµενες πολλές ερµηνείες. Η αναφορά του σε<br />

άλλους παράγοντες, τους οποίους δεν κατονόµαζε ακριβώς, θα τον κάλυπτε πλήρως, οποιεσδήποτε κι<br />

αν ήταν οι µελλοντικές εξελίξεις…<br />

−Την Παρασκευή 17/11/2000, ο Γ.∆. του ΧΑΑ είχε κατέλθει στις 3.411 µονάδες, ενώ η<br />

κατάσταση είχε πια αρχίσει να δηµιουργεί έντονο κλίµα ανησυχίας για τη γενικότερη πορεία της<br />

ελληνικής οικονοµίας. Ο κ. Θεόδωρος Καρατζάς, µετά από συνάντηση που είχε µε τον κ. Γιάννο<br />

Παπαντωνίου, δήλωσε ότι ήταν «αδικαιολόγητη η πορεία του χρηµατιστηρίου και δεν ανταποκρίνεται<br />

στην πραγµατικότητα της οικονοµίας». 195<br />

128

Στην ίδια παρέµβαση του κ. Καρατζά αναφέρθηκε και η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ τη ∆ευτέρα<br />

20/11/2000. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από το σχετικό άρθρο του κ. Γιώργη<br />

Μέρµηγκα:<br />

«“Ως εδώ και µη παρέκει”, ήταν σε ελεύθερη µετάφραση το νόηµα των δηλώσεων του πρώτου<br />

τη τάξει τραπεζίτη, οι οποίες ήρθαν στην πιο κρίσιµη, θα λέγαµε, στιγµή, κατά την οποία υλοποιούνται οι<br />

χειρότεροι εφιάλτες για τους επενδυτές, αλλά και τα χειρότερα σενάρια για τραπεζίτες, θεσµικούς<br />

επενδυτές και επιχειρηµατίες(…).<br />

(…)<br />

Για πρώτη ίσως φορά, ο φειδωλός και εξαιρετικά προσεκτικός στις διατυπώσεις του, κ.<br />

Καρατζάς, υπογράµµισε µε έµφαση ότι “αδυνατεί να κατανοήσει” την πορεία του ΧΑΑ, αφού δεν<br />

ανταποκρίνεται − όπως είπε − στην πραγµατικότητα της ελληνικής οικονοµίας, παρακινώντας έτσι<br />

αντικειµενικά τις υγιείς δυνάµεις της αγοράς να προχωρήσουν σε ενέργειες ικανές να στηρίξουν τις τιµές<br />

των µετοχών και τις προοπτικές του Xρηµατιστηρίου.(…)»<br />

∆υστυχώς, όπως απέδειξε η επακολουθήσασα ελεύθερη πτώση του ΧΑΑ που το έριξε κοντά<br />

στις 2.000 µονάδες ένα χρόνο αργότερα (κι αυτό δεν ήταν ο πάτος), οι υγιείς δυνάµεις της αγοράς δεν<br />

έκαναν καµία ενέργεια για να στηρίξουν τις τιµές των µετοχών. Προφανώς είναι ανύπαρκτες. Θα το<br />

έχει καταλάβει τώρα ακόµη και ο κ. Καρατζάς…<br />

Εξάλλου, πολλοί όψιµα ανησυχούσαν ότι τα µετοχοδάνεια που οι τράπεζες χορηγούσαν από<br />

1/10/1999, όταν ο γενικός δείκτης του ΧΑΑ βρισκόταν στις 5.632 µονάδες, κατέληξαν στο «πίθο των<br />

∆αναΐδων» και η αδυναµία αποπληρωµής τους θα δηµιουργούσε µέγα πρόβληµα στο πιστωτικό<br />

σύστηµα της χώρας. Βλέπετε, ενός κακού προκειµένου, µύρια έπονται…<br />

−«ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΒΛΕΠΕΙ Ο ∆ΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ<br />

ΕΛΛΑ∆ΟΣ Λ. ΠΑΠΑ∆ΗΜΟΣ».<br />

Αυτός ήταν ο τίτλος άρθρου των ΝΕΩΝ στις 30/11/2000. Σύµφωνα µε το άρθρο αυτό του κ.<br />

Γ. Κανελλόπουλου, ο κ. Παπαδήµος βάσιζε την αισιοδοξία του για άνοδο της αγοράς σε<br />

µεσοµακροπρόθεσµη βάση σε τέσσερις διαφορετικούς παράγοντες - κλειδιά:<br />

«Πρώτον, στα χαµηλά επίπεδα στα οποία βρίσκονται πολλές τιµές µετοχών. Πρόκειται για<br />

µετοχές εταιρειών µε υγιή θεµελιώδη µεγέθη, οι οποίες αναµένεται στο µέλλον να έχουν ευνοϊκότερη<br />

εξέλιξη.<br />

∆εύτερον, στη µείωση των επιτοκίων, η οποία κάνει ακόµη πιο ελκυστικές διάφορες<br />

εναλλακτικές τοποθετήσεις.<br />

Τρίτον, στην ένταξη στην ευρωζώνη. Η ένταξη αυτή έχει πολλά πλεονεκτήµατα για πολλές<br />

επιχειρήσεις, περιλαµβανοµένων και των εισηγµένων, οι οποίες έχουν περισσότερες ευκαιρίες να<br />

διευρύνουν τις δραστηριότητές τους.<br />

Τέταρτον, στις θεσµικές ρυθµίσεις που υπάρχουν στην αγορά και αποτρέπουν την επανάληψη<br />

προηγούµενων φαινοµένων.»<br />

Επιπροσθέτως, ο κ. Παπαδήµος είπε ότι «η διεθνής εµπειρία έχει δείξει πως οι επενδύσεις σε<br />

µετοχές υπερέχουν σε αποδόσεις σε σύγκριση µε άλλες τοποθετήσεις» και κατέληξε ότι «όσοι έχουν<br />

επενδύσει σε επιχειρήσεις µε καλές προοπτικές, δεν πρέπει να επηρεάζονται από βραχυπρόθεσµες<br />

εξελίξεις.»<br />

Είναι φανερό πως και ο κ. Παπαδήµος ήταν στρατευµένος στη στήριξη του αναιµικού ΧΑΑ.<br />

∆υστυχώς, όµως, η αισιοδοξία του για την αγορά ήταν ανεδαφική, αφού στους 27 µήνες που<br />

ακολούθησαν µέχρι σήµερα απεδείχθη ότι καµία από τις ελληνικές µετοχές δεν είχε ευνοϊκότερη<br />

εξέλιξη.<br />

−Σύµφωνα µε άρθρο της εφηµερίδας «ΑΞΙΑ» (2/12/2000) µε τίτλο «Τι διαπιστώνει η<br />

έκθεση της ΤτΕ για το Χρηµατιστήριο», «Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Λ. Παπαδήµος<br />

εξέφρασε την πεποίθησή του για ανάκαµψη της Σοφοκλέους επισηµαίνοντας ότι η αποκλιµάκωση των<br />

επιτοκίων θα καταστήσει ελκυστικότερες τις µετοχές ενώ η ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ δηµιουργεί<br />

πλεονεκτήµατα και ευκαιρίες για τις ελληνικές επιχειρήσεις µε θετικές επιπτώσεις στις τιµές των<br />

µετοχών τους.»<br />

129

∆υστυχώς, όµως, ο κ. Παπαδήµος δεν βρίσκεται πια στο ίδιο πόστο για να µας απαντήσει<br />

γιατί µας προσπέρασε η ανάκαµψη και τι έγιναν όλες αυτές οι θετικές προοπτικές που θα ανέβαζαν,<br />

τάχα, τις µετοχές στη Σοφοκλέους…<br />

−Στις 03/12/2000, ο κ. Λουκάς Παπαδήµος µίλησε στο «ΒΗΜΑ» και στον Ζ. Τσώλη,<br />

δείχνοντας τη διέξοδο από το «φαύλο κύκλο» στον οποίο είχε εισέλθει το Χρηµατιστήριο. Όπως είπε<br />

χαρακτηριστικά, «η αγορά και οι επιχειρήσεις εισήλθαν σε έναν φαύλο κύκλο από τον οποίον πρέπει να<br />

εξέλθουν».<br />

Σύµφωνα µε το άρθρο της έγκριτης εφηµερίδας, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος,<br />

αναλύοντας τους λόγους της πτώσης του ΧΑΑ, τόνισε ότι:<br />

«Κύριος παράγοντας ήταν η υπερβολική άνοδος των τιµών το καλοκαίρι και στις αρχές του<br />

φθινοπώρου του 1999, η οποία ήταν περίοδος µεγάλης αισιοδοξίας και ευφορίας όσον αφορά τη<br />

δραστηριότητα και τα κέρδη των επιχειρήσεων. Σήµερα συµβαίνει ακριβώς το αντίθετο: έχει<br />

διαµορφωθεί ένα κλίµα υπερβολικής απαισιοδοξίας λόγω της συνεχούς πτώσης για 14 ολόκληρους<br />

µήνες το οποίο επηρεάζει δυσµενώς την αγορά.<br />

Ο δεύτερος λόγος είναι οι πιέσεις που δέχεται ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών διεθνώς. Το<br />

γεγονός αυτό σε συνδυασµό µε την αβεβαιότητα για τη µελλοντική πορεία του ΟΤΕ, η µετοχή του οποίου<br />

έχει µεγάλο βάρος στον γενικό δείκτη του ΧΑΑ, συµπιέζουν την αγορά.<br />

Ο τρίτος λόγος είναι η µείωση των κερδών των τραπεζών όπως έδειξαν τα αποτελέσµατα του<br />

εννεαµήνου. ∆εδοµένου ότι και οι τράπεζες έχουν µεγάλη συµµετοχή στον δείκτη, πίεσαν αρνητικά την<br />

πορεία του ΧΑΑ.<br />

Ο τέταρτος λόγος είναι το γεγονός ότι τα κεφάλαια που αντλήθηκαν από το Χρηµατιστήριο τους<br />

τελευταίους 14 µήνες δεν χρησιµοποιήθηκαν από τις επιχειρήσεις αποτελεσµατικά. Το µεγαλύτερο µέρος<br />

επενδύθηκε στο Χρηµατιστήριο και λόγω της πτώσης της αγοράς επηρεάστηκαν τελικώς αρνητικά τα<br />

κέρδη των ίδιων των εταιρειών.»<br />

Ιδού τι βγήκε από το “στόµα του λύκου”: Τα κέρδη των τραπεζών µειώθηκαν και τα<br />

κεφάλαια που άντλησαν οι εισηγµένες από το Χρηµατιστήριο δεν τα χρησιµοποίησαν για επενδύσεις<br />

αλλά το µεγαλύτερο µέρος εξ αυτών το έπαιξαν στο Χρηµατιστήριο!! Τι έτι χρείαν έχοµεν µαρτύρων;<br />

Ο κ. Παπαδήµος δήλωσε ακόµη ότι «η βελτίωση των προοπτικών για τη µελλοντική<br />

κερδοφορία των επιχειρήσεων και η προώθηση των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων θα συντελέσουν να<br />

βελτιωθεί η ψυχολογία των επενδυτών αλλά θα επηρεάσουν και τις απόψεις των ξένων θεσµικών<br />

επενδυτών, οι οποίοι θα επενδύσουν και θα συµπαρασύρουν και τους Έλληνες».<br />

Μ’ άλλα λόγια, ο κ. Παπαδήµος πίστευε ότι οι ξένοι θεσµικοί επενδυτές ήταν εκείνοι που θα<br />

σηµατοδοτούσαν την άνοδο του ΧΑΑ, και ότι οι Έλληνες επενδυτές θα συµπαρασύρονταν!<br />

Αυτό δεν το κατάλαβα. ∆ηλαδή, όταν οι Έλληνες δεν έχουν εµπιστοσύνη για να επενδύσουν<br />

στο Χρηµατιστήριό τους, περιµένουν τους ξένους να δείξουν εµπιστοσύνη; Πάλι προσβλέπουµε στους<br />

ξένους για να µας σώσουν; Τρία τινά µπορεί να συµβαίνουν: Ή είµαστε αθεράπευτα κοµπλεξικοί, ή<br />

είµαστε αθεράπευτα αφιλοπάτριδες, ή απλά κουτοπόνηροι. Μάλλον έχουµε δόση και από τα τρία…<br />

Μα οι ξένοι θεσµικοί δεν είναι κορόιδα. Όταν θα έλθουν θα έλθουν για να τ’ αρπάξουν κι όχι για να<br />

µας ξελασπώσουν…<br />

−Στις 10 Ιανουαρίου 2001, η εφηµερίδα ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ είχε αναφερθεί σε επισηµάνσεις του<br />

τότε υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος (και σήµερα ∆ιοικητή) κ. Νίκου Γκαργκάνα που<br />

δείχνουν την αισιοδοξία που είχε για το µέλλον της ελληνικής οικονοµίας και του ΧΑΑ. Ο κ.<br />

Γκαργκάνας τόνιζε ότι «ο υψηλός ρυθµός ανάπτυξης (περί το 5% ετησίως) είναι εξασφαλισµένος για τα<br />

προσεχή χρόνια όσο εισρέουν οι πόροι του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και προχωρούν οι δηµόσιες<br />

επενδύσεις». Σχετικά µε τη Σοφοκλέους εκτιµούσε ότι «δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας και σύντοµα, σε<br />

διάστηµα 2-3 µηνών, οι Έλληνες επενδυτές θα βρουν την κατεύθυνσή τους». Και όπως είπε<br />

χαρακτηριστικά «δεν υπάρχει περίπτωση να µείνουν έξω από το Χρηµατιστήριο, που είναι µια αγορά η<br />

οποία θα ανακτήσει το δυναµισµό της µόλις περάσει αυτή η περίοδος. Οπωσδήποτε η Σοφοκλέους θα<br />

γίνει πιο ορθολογική αλλά θα προσφέρει τη δυνατότητα ασφαλών τοποθετήσεων».<br />

Όπως βλέπετε, ο κ. Γκαργκάνας έπεσε έξω στις προβλέψεις του. Ο ρυθµός ανάπτυξης έπεσε<br />

πολύ κάτω από το “εξασφαλισµένο” 5%, oι δε επενδυτές βρήκαν την “κατεύθυνσή” τους<br />

αποµακρυνόµενοι από το ΧΑΑ, ενώ η Σοφοκλέους, όχι µόνο δεν ανέκτησε το δυναµισµό της, αλλά<br />

130

ακόµη και µέχρι το Φεβρουάριο του 2003 έπνεε τα λοίσθια! Όσο για το ότι οι Έλληνες επενδυτές δεν<br />

υπάρχει περίπτωση να µείνουν έξω από το ΧΑΑ, ο κ. Γκαργκάνας λογάριαζε χωρίς το ξενοδόχο. Είχε<br />

κι αυτός υποτιµήσει τη νοηµοσύνη µας… Σχετικά µε την επισήµανσή του ότι τάχα η Σοφοκλέους<br />

προσφέρει τη δυνατότητα ασφαλών τοποθετήσεων, αυτό αντίκειται στον ίδιο το “θεσµό” των<br />

χρηµατιστηρίων. Το µόνο που δεν υπάρχει στις λυκοφωλιές αυτές είναι ασφάλεια! Αλλά είπαµε, η<br />

παραπληροφόρηση γύρω από το ΧΑΑ είχε γίνει το αγαπηµένο σπορ των “µεγάλων”…<br />

−Στις 29/06/2001, ο κ. Λουκάς Παπαδήµος, εξερχόµενος από τη συνάντηση που είχε µε τον κ.<br />

Κ. Σηµίτη, και απαντώντας σε ερώτηση για την εικόνα του ΧΑΑ, δήλωσε τα εξής: «Η εξέλιξη του<br />

Χρηµατιστηρίου προκύπτει από την επίδραση πολλών ενδογενών και εξωγενών παραγόντων. Οι τιµές<br />

συχνά αποκλίνουν προς τα πάνω ή προς τα κάτω, σε σχέση µε τα επίπεδα που αντανακλούν την<br />

πραγµατική αξία των επιχειρήσεων». 196<br />

Για µια ακόµη φορά η δήλωση του διοικητή της ΤτΕ ήταν γενική και άκρως διπλωµατική.<br />

Παρ’ όλα αυτά, «ο ίδιος κάλεσε τους επενδυτές να τοποθετούνται σε µετοχές µε προσοχή, σύνεση και<br />

µακροπρόθεσµη προοπτική.» 196<br />

Μα αν κρίνουµε από τη µετέπειτα πορεία του ΧΑΑ, καµία µετοχή δεν άξιζε να τοποθετηθεί<br />

κανείς την εποχή εκείνη, αν και ο Γ. ∆. στις 29 Ιουνίου 2001 βρισκόταν στις 2.741,18 µονάδες, Όσο<br />

προσεκτικός κι αν ήταν κανείς, όσο “βαριά χαρτιά” κι αν αγόραζε, ζηµιωµένος θα έβγαινε, αν<br />

χρειαζόταν τα χρήµατά του ένα ή ενάµισι χρόνο αργότερα. Εκτός αν ο κ. διοικητής µε το<br />

“µακροπρόθεσµη προοπτική” εννοούσε καµιά δεκαριά χρόνια…<br />

−Μιλώντας σε εκδήλωση πέντε ξένων επιµελητηρίων στην Eλλάδα, που οργανώθηκε στη<br />

Θεσσαλονίκη στις 25/11/2001, µε θέµα τη µετάβαση στο ευρώ, ο κ. Παπαδήµος έβγαλε όλα τ’ άπλυτά<br />

µας στη φόρα. Εκεί δεν χρησιµοποίησε διπλωµατική γλώσσα, ούτε προσπάθησε να αναδείξει<br />

οτιδήποτε θετικό έχει να κάνει µε την ελληνική οικονοµία, αλλά εξέθεσε ευθαρσώς τα κακώς κείµενα<br />

εις θέαν των ξένων. Είναι κι αυτό ένας ιδιότυπος “πατριωτισµός” που µας διακατέχει σα λαό!<br />

Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από σχετικό άρθρο της ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ που<br />

δηµοσιεύτηκε στις 26/11/2001.<br />

«∆εδοµένου, µάλιστα, ότι η εθνική µας οικονοµία χαρακτηρίζεται από χαµηλή παραγωγικότητα<br />

και δυσκαµψίες ή και ανεπαρκή ανταγωνισµό σε ορισµένες αγορές, ο κ. Παπαδήµος σηµείωσε πως<br />

“είναι ανάγκη να προωθηθούν διαρθρωτικά µέτρα, που θα συµβάλουν µεταξύ άλλων και στην επίτευξη<br />

υψηλών ρυθµών ανάπτυξης.” Σε αντίθετη περίπτωση, είπε ο ίδιος, “εάν ο πληθωρισµός στην Eλλάδα<br />

αποκλίνει σηµαντικά από το επίπεδο που είναι συµβατό µε τη σταθερότητα των τιµών, θα προκληθεί<br />

απώλεια ανταγωνιστικότητας, µε αρνητικές επιπτώσεις στο έλλειµµα εξωτερικών συναλλαγών, το<br />

ακαθάριστο εγχώριο προϊόν και την απασχόληση”.<br />

O διοικητής της TτE επισήµανε ακόµη πως “η υιοθέτηση του ευρώ αναµφίβολα θα επηρεάσει<br />

θετικά την οικονοµική δραστηριότητα στην Eλλάδα και θα συντελέσει στην επιτάχυνση του ρυθµού<br />

οικονοµικής ανάπτυξης τα επόµενα χρόνια”. Πρόσθεσε όµως, ότι “η επίτευξη πραγµατικής σύγκλισης σε<br />

εύλογο χρονικό διάστηµα µιας δεκαετίας δεν µπορεί να στηριχθεί µόνο στις ευνοϊκές συνέπειες από την<br />

εισαγωγή του ευρώ. Aπαιτείται ταυτόχρονα η εφαρµογή δηµοσιονοµικής και διαρθρωτικής πολιτικής,<br />

καθώς και η προσαρµογή του τρόπου λειτουργίας τόσο του δηµόσιου όσο και του ιδιωτικού τοµέα,<br />

προκειµένου να αντιµετωπισθούν διαρθρωτικές αδυναµίες της ελληνικής οικονοµίας που δυσχεραίνουν<br />

την επίτευξη πραγµατικής σύγκλισης”.» 197<br />

Αλλά ο κ. Παπαδήµος προχώρησε έτι περαιτέρω. Σε µια ευθεία βολή κατά της κυβέρνησης,<br />

θέλοντας προφανώς να διαχωρίσει τη θέση του από τις αµαρτίες της, «ανάφερε ότι η σηµασία της<br />

δηµοσιονοµικής εξυγίανσης για την πραγµατική σύγκλιση “δεν έχει γενικώς συνειδητοποιηθεί” και<br />

σηµείωσε πως δεν είναι ορθή η άποψη ότι η δηµοσιονοµική εξυγίανση οδηγεί σε περιορισµό των<br />

πραγµατικών εισοδηµάτων. O ίδιος χαρακτήρισε κλειδί για τη σύγκλιση την αύξηση της<br />

παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, κάτι που το συνέδεσε µε την ανάγκη εφαρµογής ενός<br />

ευρέως φάσµατος διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων.» 197<br />

Σωστά τα είπε ο κ. ∆ιοικητής. Όµως είχε επιλέξει λάθος χώρο και λάθος ανθρώπους για να τα<br />

πει. Στην ελληνική κυβέρνηση έπρεπε να τα είχε επισηµάνει πολύ νωρίτερα, ενώ στους ξένους έπρεπε<br />

να ψάξει να βρει δικαιολογίες για να µας καλύψει. Φαίνεται, όµως, πως ο κ. Παπαδήµος δεν είχε<br />

131

ακούσει την παροιµία που λέει «τα εν οίκω µη εν δήµω» και την άλλη που λέει «άµα δεν παινέψεις το<br />

σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει»…<br />

−Στη συνεδρίαση του Γενικού Συµβουλίου της Τράπεζας της Ελλάδος, 27/05/2002, εξελέγη<br />

ως νέος διοικητής της ΤτΕ ο γνωστός µας από τις παρεµβάσεις του στο ΧΑΑ, πρώην υποδιοικητής, κ.<br />

Νίκος Γκαργκάνας. Στην επιλογή του προσώπου του νέου διοικητή, τον πρωταρχικό ρόλο είχε παίξει<br />

ο Πρωθυπουργός κ. Κ Σηµίτης. Αλλά και ο κ. Λ. Παπαδήµος, ο οποίος είχε υποβάλει προς το Γενικό<br />

Συµβούλιο την παραίτησή του µε ισχύ από την 1 η Ιουνίου, είχε επίσης εισηγηθεί το διορισµό του κ. Ν.<br />

Γκαργκάνα ως διοικητή της ΤτΕ.<br />

Μετά την απόφαση του Γενικού Συµβουλίου, ο κ. Γκαργκάνας δήλωσε: «Είναι µεγάλη τιµή<br />

για µένα η σηµερινή απόφαση του Γενικού Συµβουλίου της Τράπεζας της Ελλάδος να προτείνει στο<br />

Υπουργικό Συµβούλιο το διορισµό µου ως διοικητή της Τράπεζας, ύστερα από συνεννόηση µε την<br />

κυβέρνηση.<br />

Θα καταβάλω κάθε προσπάθεια ώστε να επιτευχθούν οι σκοποί της Τράπεζας της Ελλάδος στο<br />

πλαίσιο του ευρωσυστήµατος και να συνεχισθεί στο ίδιο υψηλό επίπεδο η µακρά παράδοση του<br />

Ιδρύµατος». 198<br />

Ο νέος διοικητής θα έπρεπε να εγκριθεί και από τη Βουλή. Όπως αναµενόταν, στις<br />

11/06/2002, εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία από την αρµόδια Επιτροπή της Βουλής η τοποθέτηση του κ.<br />

Ν. Γκαργκάνα στη θέση του διοικητή της ΤτΕ.<br />

Τον Ιούνιο του 2002, ο κ. Λουκάς Παπαδήµος ανέλαβε επισήµως τα καθήκοντά του ως<br />

αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και η Ελλάδα υποδέχτηκε µε υπερηφάνεια την<br />

επιλογή του στο υψηλό αυτό πόστο. Εγώ δεν θα σχολιάσω το γεγονός. Θα του ευχηθώ µόνο καλή<br />

επιτυχία. Στο τέλος της θητείας του στην ΕΚΤ θα κριθεί από τις πράξεις του. Εµείς εδώ έχουµε και τα<br />

στοιχεία και το δικαίωµα να τον κρίνουµε για όσα έκανε ή δεν έκανε ως διοικητής της ΤτΕ για τον<br />

τόπο µας.. Προσωπικά τον βρήκα ελλιπή…<br />

5<br />

Ο “εκσυγχρονισµός” του ΧΑΑ<br />

Τα κερδοσκοπικά παιχνίδια στο Χρηµατιστήριο, µε τα οποία δηµιουργείται τεχνητή<br />

προσφορά και ζήτηση βάσει ψευδών πληροφοριών και άλλων τεχνασµάτων, είναι τόσο παλιά όσο<br />

και ο ίδιος ο “θεσµός”. Το αποτέλεσµα είναι γνωστό: οι περισσότεροι ανυποψίαστοι επενδυτές<br />

µεσαίου και µικρού εισοδήµατος χάνουν τις αποταµιεύσεις τους.<br />

Από το 1996, µε την αποκάλυψη του διαβόητου σκανδάλου της «∆ΕΛΤΑ<br />

Χρηµατιστηριακή», το Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας είχε δείξει διαθέσεις να παρέµβει δυναµικά<br />

στις εµφανείς λειτουργικές αδυναµίες των εποπτικών οργάνων του Χρηµατιστηρίου. Όπως έγραφε<br />

τότε (10/11/1996) η «Ε», «Τα κερδοσκοπικά παιχνίδια έπρεπε να αντιµετωπιστούν. Αποφασίστηκε<br />

λοιπόν η συγκρότηση οµάδας εργασίας υπό το γενικό γραµµατέα του υπουργείου Aπόστολο Φωτιάδη.» Η<br />

οµάδα αυτή θα επόπτευε συνολικά την κεφαλαιαγορά. Tο έργο της επιτροπής συνίστατο «στον<br />

επιθεωρησιακό έλεγχο για την εύρυθµη λειτουργία των οργάνων και την υποβολή προτάσεων για την πιο<br />

αποτελεσµατική εκτέλεση του έργου τους.» 199<br />

Την εποχή εκείνη η κυβέρνηση φερόταν «αποφασισµένη να προχωρήσει στη διαδικασία της<br />

εξυγίανσης, ξεκαθαρίζοντας µια για πάντα το “γκρίζο” τοπίο της απάτης.» Για πρώτη φορά τέθηκε<br />

«θέµα βαθιάς εξυγίανσης του “ναού του χρήµατος”, προκειµένου να διασωθεί το κύρος του θεσµού και<br />

φυσικά, να προστατευθούν οι επενδυτές.» Η κυβέρνηση θα προχωρούσε, λέει, «στη δηµιουργία ενός<br />

νοµοθετικού πλέγµατος-ασπίδας, ως άµυνας στις κοµπίνες της χρηµατιστηριακής αγοράς, προκειµένου<br />

να εγγυηθεί την ασφάλεια των επενδυτών και να ενισχύσει την εµπιστοσύνη του κοινού.» 200<br />

Όπως βλέπετε, οι προθέσεις της κυβέρνησης ήταν πολύ φιλόδοξες και, ως εκ τούτου, οι<br />

προσδοκίες των έντιµων επενδυτών για το αποτέλεσµα µεγάλες.<br />

Η διερεύνηση του σκανδάλου είχε τότε ανατεθεί σε ακριβοπληρωµένη κοινοπραξία τριών<br />

διεθνών ελεγκτικών εταιρειών, που θα παρέδιδαν το πόρισµα του ελέγχου στην Eπιτροπή<br />

132

Kεφαλαιαγοράς και στη διοίκηση του Xρηµατιστηρίου, σ’ αυτούς δηλαδή που πληρώνει ο Έλληνας<br />

φορολογούµενος για να προλαµβάνουν τα σκάνδαλα και να κάνουν ακριβώς τέτοιους ελέγχους! Και<br />

η ταπεινή µου απορία είναι η εξής: Τόσο άχρηστοι είµαστε, ή τόσο διεφθαρµένοι, ώστε κάθε τόσο να<br />

φωνάζουµε τους ξένους για να ξεκαθαρίσουν τα σκάνδαλά µας; ∆εν µπορούµε επιτέλους να<br />

τακτοποιούµε τα του οίκου µας αυτοτελώς; Ούτε αυτό µπορούµε να κάνουµε;<br />

−Σε δηλώσεις του προς την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 12/11/1996, ο Γ.Γ. του ΥΠΕΘΟ κ. Απ.<br />

Φωτιάδης είχε επισηµάνει: «Πιστεύουµε ότι µε τις ρυθµίσεις, για τις οποίες έχουµε δεσµευτεί σε<br />

πολιτικό επίπεδο, θα προχωρήσει µε ταχύτατους ρυθµούς η εξυγίανση του Xρηµατιστηρίου. Θα<br />

αποφευχθούν έτσι στο µέλλον παρόµοιες νοσηρές καταστάσεις και θα προστατευτούν τόσο οι επενδυτές<br />

όσο και η αξιοπιστία του ελληνικού Xρηµατιστηρίου.» 201<br />

∆υστυχώς, πάνω από έξι χρόνια πέρασαν από τότε και καµία εξυγίανση δεν είδαµε. Οι<br />

νοσηρές καταστάσεις στο ΧΑΑ αντί να εξαφανιστούν, όπως επαγγελόταν τότε η κυβέρνηση,<br />

πολλαπλασιάστηκαν. Οι επενδυτές δεν προστατεύτηκαν, αλλά ρίχτηκαν βορά στους κερδοσκόπους,<br />

και η αξιοπιστία του ΧΑΑ βρίσκεται σήµερα στο limit down…<br />

Είχε δίκιο η «Ε» που έγραφε στις 14/11/1996: «Tο Xρηµατιστήριο άνοιξε χθες, µετά από ένα<br />

ταραχώδες τετραήµερο απραξίας,(…).<br />

Kανείς, όµως, δεν µπορεί να εγγυηθεί την απρόσκοπτη και οµαλή λειτουργία του Xρηµατιστηρίου<br />

από δω και µπρος, αφού ο ελεγκτικός µηχανισµός (όπως αποκάλυψε και το χθεσινό ντοκουµέντο που<br />

δηµοσίευσε η “E”) εξακολουθεί να παραµένει ουσιαστικά ανύπαρκτος.» 202<br />

Τα ίδια λόγια θα µπορούσαν να είχαν γραφτεί και το 1999, το 2000, το 2001, το 2002 και<br />

σήµερα, Φεβρουάριο του 2003… «Ο ελεγκτικός µηχανισµός εξακολουθεί να παραµένει ουσιαστικά<br />

ανύπαρκτος»… Όταν οι κερδοσκόποι δεν µπορούν να δηµιουργήσουν “φούσκες”, λόγω συγκυριών,<br />

τότε επιδίδονται στα ανελέητα “παιχνίδια” υποτιµητικής κερδοσκοπίας. Τώρα διευκολύνονται και µε<br />

τα Παράγωγα! Και ο χορός των βρικολάκων καλά κρατεί… Έτσι, τα θύµατα της ∆ΕΛΤΑ δεν ήταν<br />

δυστυχώς τα τελευταία. Ήταν, στην περίοδο που εξετάζουµε, τα πρώτα πολλών και χειρότερων<br />

κρίσεων που θα επακολουθούσαν.<br />

Με αφορµή το σκάνδαλο της ∆ΕΛΤΑ, ο χρηµατιστής κ. Αναστ. Σιαφάκας είχε στείλει ανοιχτή<br />

επιστολή προς τον Πρωθυπουργό, καταγγέλλοντας «την αδιαφορία των αρµοδίων για τη στελέχωση<br />

των ελεγκτικών οργάνων, προκειµένου να ασκούν ουσιαστικό και υπεύθυνο έλεγχο.» 203<br />

Στην επιστολή αυτή υποστήριζε ότι «δεν φταίει το Συνεγγυητικό Tαµείο, γιατί αυτό φτιάχτηκε<br />

για να αποζηµιώνει µόνο επενδυτές και όχι απατεώνες.» Κατά την άποψη του κ. Σιαφάκα εκείνη που<br />

έφταιγε ήταν η πολιτεία.<br />

Ελάχιστοι θα διαφωνούσαν µε αυτή την άποψη ακόµη και σήµερα, µετά από τόσο<br />

“εκσυγχρονισµό” που υπέστη το ΧΑΑ…<br />

−Στις 20/11/1996 η έγκριτη «Ε» είχε δηµοσιεύσει άρθρο του καθηγητή του Εµπορικού<br />

∆ικαίου του Πανεπιστηµίου Αθηνών κ. Λεωνίδα Γεωργακόπουλου µε τίτλο: «Νοµοθετικές πληγές<br />

του Χρηµατιστηρίου». Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«H ανύπαρκτη διοικητική ικανότητα του κράτους είναι κοινό µυστικό στον τόπο αυτό, ώστε η<br />

προσθήκη της ευθύνης διοίκησης του Xρηµατιστηρίου στις κρατικές αρµοδιότητες αποτελεί και του<br />

παρόντος κακού την αιτία και των µετ’ ασφαλείας αναµενοµένων µελλοντικών οµοίων ή χειροτέρων<br />

του, παρά οποιαδήποτε ένταση των ελέγχων.(…)<br />

H κρατικοποίηση του Xρηµατιστηρίου έχει επέλθει µε το N. 1806/86 και, όσο διαρκεί,<br />

καταδικάζει το Xρηµατιστήριο στα ίδια ίσως και χειρότερα.(…)<br />

H αµαρτία αυτή συνδυάζεται µε το πολιτικό ενδιαφέρον των κυβερνήσεων και των<br />

υποστηρικτών τους να ευρίσκουν στην εξέλιξη του Xρηµατιστηρίου, έστω κι αν ο κόσµος βοά ότι είναι<br />

τεχνητή, ψευδοεπιβεβαιώσεις της πολιτικής τους στην οικονοµία. Συναφής είναι η επίσης, κατά κοινό<br />

µυστικό, στρατολόγηση των κρατικών Tραπεζών για “παρεµβάσεις” στο Xρηµατιστήριο.» 204<br />

Πόσο εύστοχες ήταν οι παρατηρήσεις αυτές του κ. καθηγητή! Θα νόµιζε κανείς ότι<br />

γράφτηκαν το 1999 ή το 2000, όταν η πολιτική εκµετάλλευση του ΧΑΑ είχε φτάσει στο απόγειό της!<br />

Ώστε λοιπόν, παλιά και γνώριµη η αµαρτία των πολιτικών να επιχειρούν να ψευδοεπιβεβαιώσουν την<br />

οικονοµική πολιτική τους µέσα από το Χρηµατιστήριο!<br />

133

Παραθέτω ένα ακόµη απόσπασµα από το άρθρο του κ. καθηγητή όπου κάνει µια δραµατική<br />

προειδοποίηση και θέτει µερικά αµείλικτα ερωτήµατα για το σκάνδαλο που είχε ταράξει την<br />

κυβέρνηση τις ηµέρες εκείνες:<br />

«Aν το Xρηµατιστήριο δεν επανέλθει στο σωστό δρόµο της αυτονοµίας και της υπευθυνότητας,<br />

ουδεµία ελεγκτική διαδικασία θα το προστατεύσει από νέες κρίσεις και η ρύθµισή του πληθωρική σε<br />

ελέγχους, ισχνή σε ουσιαστική ρύθµιση των συναλλαγών, θα µείνει ένα µόνιµο σηµείο διεθνούς<br />

απορίας.<br />

Tυπική απορία θα µένει πώς µια αγορά, κατ’ εξοχήν δηµόσια, δεν έχει µάθει ακόµη υπεύθυνα τι<br />

έχουν αντιληφθεί οι διοικητικές και ελεγκτικές αρχές από το νέο σκάνδαλο, όπως δεν είχαν µάθει και για<br />

τα δύο προηγούµενα. Πώς όλοι έδιναν ίδιες εντολές πώλησης της ίδιας µετοχής, την ίδια µέρα, στις<br />

κρατικές χρηµατιστηριακές εταιρείες; Πώς αυτές πούλησαν όλες τις µετοχές στην ίδια αγοράστρια<br />

χρηµατιστηριακή εταιρεία; Πώς πλήρωσαν τους πωλητές πελάτες τους, πριν εισπράξουν το τίµηµα από<br />

την αγοράστρια; Πώς δέχθηκαν (αυτές ή το αποθετήριο) µεταχρονολογηµένες επιταγές, χωρίς να τις<br />

“διαµαρτυρήσουν”; Πώς, αφού δεν εισέπραξαν το τίµηµα, δεν πούλησαν τις µετοχές µε έκτακτη<br />

εκκαθάριση σε άλλους αγοραστές, οπότε η ζηµιά δεν θα ’ταν ίση προς το σύνολο της τιµής, αλλά µόνο<br />

προς την τυχόν διαφορά του νέου τιµήµατος από το παλαιό; ∆ιότι η κρατικοποίηση του Xρηµατιστηρίου<br />

επιτείνει και την αδιαφάνειά του. Όχι µόνο τη ροπή του προς “συστηµικές” κρίσεις.»<br />

Μέσα από τα ερωτήµατα αυτά του κ. Γεωργακόπουλου παίρνουµε µια ολοκληρωµένη<br />

εικόνα του πώς φτιάχτηκε το σκάνδαλο της ∆ΕΛΤΑ. ∆υστυχώς, όµως, οι απορίες αυτές του κ.<br />

καθηγητή έµειναν αναπάντητες, παρ’ όλο που την εποχή εκείνη, µε πολύ µικρό όγκο συναλλαγών την<br />

ηµέρα, θα ήταν εύκολο να βρεθούν και να τιµωρηθούν οι δράστες… Στην καλύτερη περίπτωση,<br />

βέβαια, θα µπορούσαν και θα έπρεπε να είχαν προληφθεί τέτοια εκφυλιστικά φαινόµενα!<br />

− Την επόµενη χρονιά και στα πλαίσια του επαγγελλόµενου “εκσυγχρονισµού” του<br />

Χρηµατιστηρίου, ο τότε Υπουργός Εθνικής Oικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου έδωσε στη<br />

δηµοσιότητα, στις 03/06/1997, νοµοσχέδιο µε τίτλο «Χρηµατιστηριακή αγορά παραγώγων και άλλες<br />

χρηµατιστηριακές διατάξεις». Εκτός άλλων, το νοµοσχέδιο αυτό έβαζε, λέει, και εµπόδια σε όσους<br />

είχαν ειδική πρόσβαση στο Χρηµατιστήριο ή σχετίζονταν επαγγελµατικά µε την οδό Σοφοκλέους στο<br />

να κάνουν «παιχνίδι» µε τις µετοχές.<br />

Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ (04/06/1997) µε τίτλο «Παιχνίδι µε όρους στη Σοφοκλέους<br />

για τους “εντός”», µε το νοµοσχέδιο αυτό υποχρεώνονταν να γνωστοποιούν στην Εποπτεία του<br />

Χρηµατιστηρίου τα στοιχεία των συναλλαγών τους για αγοραπωλησίες µετοχών οι εξής:<br />

1. Τα µέλη του ∆.Σ. της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.<br />

2. Ο διευθυντής της ∆ιεύθυνσης Κεφαλαιαγοράς και Χρηµατιστηρίου Αξιών του υπουργείου<br />

Εθνικής Οικονοµίας.<br />

3. Τα µέλη του ∆.Σ. του Χρηµατιστηρίου.<br />

4. Κάθε πρόσωπο που απασχολείται µε σχέση εξαρτηµένης εργασίας ή έµµισθης εντολής από το<br />

Χρηµατιστήριο ή από θυγατρική του, από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ή την Ανώνυµη Εταιρεία<br />

Αποθετηρίου Τίτλων.<br />

5. Τα µέλη των οργάνων διοίκησης σωµατείων ή άλλων ενώσεων που εκπροσωπούν µέλη του<br />

Χρηµατιστηρίου, θεσµικούς επενδυτές, µετόχους ή άλλους συντελεστές της χρηµατιστηριακής αγοράς.<br />

6. ∆ηµοσιογράφοι µέλη των οικείων ενώσεων συντακτών, καθώς και όσοι προσφέρουν σε<br />

τακτική βάση δηµοσιογραφικές υπηρεσίες που αφορούν την αγορά κεφαλαίων.<br />

Όλοι αυτοί είχαν επίσης την υποχρέωση να ενηµερώνουν την Εποπτεία του Χρηµατιστηρίου<br />

σε περίπτωση που µέσα σε τρεις µήνες έκαναν συναλλαγές αξίας µεγαλύτερης των 20.000.000 δρχ.<br />

−Το ανωτέρω νοµοσχέδιο (“Χρηµατιστηριακή αγορά παραγώγων και άλλες διατάξεις”)<br />

συζητήθηκε στη Βουλή µερικούς µήνες αργότερα, και συγκεκριµένα στις 21 Οκτωβρίου 1997<br />

(Συνεδρίαση ΙΒ′). Παρουσιάζοντας το καινούργιο νοµοσχέδιο ο εισηγητής της πλειοψηφίας κ.<br />

Μαγκριώτης, είπε µεταξύ άλλων τα εξής:<br />

«Με το παρόν νοµοσχέδιο, η Κυβέρνηση προσπαθεί να εισάγει νέους θεσµούς, στο<br />

Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών, αναγκαίους για τις σύγχρονες χρηµατιστηριακές υπηρεσίες και τα<br />

σύγχρονα χρηµατιστηριακά προϊόντα, όπως είναι τα παράγωγα προϊόντα.(…)<br />

134

Με µια σειρά άρθρα του, προσαρµόζει τη λειτουργία της χρηµατιστηριακής αγοράς και του<br />

χρηµατιστηρίου στο νέο κοινοτικό δίκαιο και θεσπίζει ακόµη πιο αυστηρότερους µηχανισµούς ελέγχου.»<br />

Εξάλλου, επί του καινούργιου νοµοσχεδίου τοποθετήθηκε και ο Υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου, ο οποίος τόνισε µεταξύ άλλων τα εξής:<br />

«Τώρα υπάρχουν και στο Χρηµατιστήριο Αθηνών όλες εκείνες οι ασφαλιστικές δικλείδες, και<br />

συµπληρώνονται µε το παρόν νοµοσχέδιο που αναβαθµίζει το συνεγγυητικό και πραγµατοποιεί<br />

ορισµένες άλλες παρεµβάσεις, στις οποίες τώρα θα αναφερθώ, ώστε να διασφαλισθεί όχι µόνο η<br />

ποσοτική εξέλιξη, ο όγκος, ο τζίρος, αλλά και η ποιοτική αναβάθµιση του Χρηµατιστηρίου και κυρίως η<br />

πλήρης κάλυψη του απλού, του µικρού καταθέτη, αποταµιευτή, από τον κίνδυνο συναλλαγών αέρα, τον<br />

κερδοσκοπικό τζόγο κακής πίστεως ή άλλες ανωµαλίες, που δυστυχώς είχαν χαρακτηρίσει το<br />

Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών τις παρελθούσες δεκαετίες και από τις οποίες είχε υποφέρει πάρα πολύ η<br />

χρηµατιστηριακή αγορά.(…)»<br />

Να λοιπόν που µε το καινούργιο φιλόδοξο νοµοσχέδιο θα διασφαλιζόταν, τάχα, «η πλήρης<br />

κάλυψη του απλού, του µικρού καταθέτη, αποταµιευτή, από τον κίνδυνο συναλλαγών αέρα, τον<br />

κερδοσκοπικό τζόγο κακής πίστεως ή άλλες ανωµαλίες»! Ποιος τη χάρη µας! Εδώ βλέπουµε ότι τα<br />

κερδοσκοπικά παιχνίδια πάσης φύσεως που γίνονταν στη Σοφοκλέους ήταν γνωστά από πολύ νωρίς<br />

στον κ. Παπαντωνίου! Ο Υπουργός, δηλαδή, δεν θα µπορούσε αργότερα να επικαλεστεί άγνοια των<br />

νοσηρών αυτών φαινοµένων. Γνώριζε πολύ καλά σε ποια λυκοφωλιά προσκαλούσε µε ζήλο τους<br />

ανυποψίαστους αποταµιευτές να προσέλθουν. Γνώριζε τι τους περίµενε… Σηµειώστε, πάντως, ότι ο<br />

κ. Παπαντωνίου αναφέρθηκε µόνο στον κερδοσκοπικό τζόγο κακής πίστεως, λες και υπήρχε και<br />

κερδοσκοπικός τζόγος καλής πίστεως! Μα ο τζόγος είναι τζόγος. Και όπου υπάρχει τζόγος, δεν<br />

µπορούµε να µιλάµε για επένδυση. Σε κάθε περίπτωση – όπως άλλωστε ήταν αναµενόµενο – ούτε<br />

τούτο το νοµοσχέδιο θα ήταν ικανό να προφυλάξει το µικροεπενδυτή από την επερχόµενη λαίλαπα…<br />

Στη συνέχεια της οµιλίας του ο κ. Παπαντωνίου αναφέρθηκε και στις διατάξεις του<br />

νοµοσχεδίου για τα «ασυµβίβαστα»:<br />

«Θέλω να σηµειώσω µε έµφαση το πέµπτο και τελευταίο µέρος του νοµοσχεδίου, το οποίο<br />

αφορά τις υποχρεώσεις των µελών των εποπτικών οργάνων, καθώς και τροποποιήσεις της<br />

χρηµατιστηριακής νοµοθεσίας.<br />

Με αυτό το κεφάλαιο του νοµοσχεδίου προωθείται η διαφάνεια. Η θέσπιση υποχρέωσης για<br />

γνωστοποίηση των συναλλαγών από παράγοντες της αγοράς και µετόχους νεοεισαγοµένων εταιρειών, η<br />

θέσπιση ταχείας δηµοσίευσης τριµηνιαίων καταστάσεων στις εισηγµένες εταιρείες, αποτελούν µεγάλα<br />

βήµατα για επιβολή διαφάνειας και ενίσχυση της εµπιστοσύνης του κοινού στο Χρηµατιστήριο. Επιπλέον<br />

η διαφάνεια θα αναπτυχθεί ακόµη περισσότερο µε τη θέσπιση ασυµβιβάστου στις ιδιότητες των µελών<br />

του διοικητικού συµβουλίου χρηµατιστηριακής και εισηγµένης εταιρείας, το οποίο θα εξαλείψει πολλές<br />

δυνατότητες που, δυστυχώς, σήµερα υπάρχουν για διακίνηση εµπιστευτικών πληροφοριών. Είναι το<br />

insider trading, αυτή η µεγάλη µάστιγα των διεθνών χρηµατιστηρίων, όπου κάποιος εκµεταλλευόµενος<br />

µία εµπιστευτική πληροφορία που έχει, µπορεί να πραγµατοποιήσει τεράστια αθέµιτα κέρδη σε βάρος<br />

άλλων οι οποίοι στερούνται παροµοίων πληροφοριών. Τα ασυµβίβαστα περιορίζουν σηµαντικά αυτούς<br />

τους κινδύνους.»<br />

Και πάλι ο κ. Παπαντωνίου, αν και είχε δηλώσει ότι δεν παίζει στο Χρηµατιστήριο,<br />

αποδεικνύεται γνώστης των κερδοσκοπικών παιχνιδιών που κάνουν παράγοντες της αγοράς,<br />

διακινώντας εµπιστευτικές πληροφορίες! Είδατε, όµως, πόσα πράγµατα προέβλεπε το καινούργιο<br />

αυτό νοµοσχέδιο; Θα νόµιζε κανείς ότι θα έλυνε όλα τα προβλήµατα διαφάνειας και θα σταµατούσε<br />

το insider trading που εξασφαλίζει σε κάποιους τεράστια αθέµιτα κέρδη εις βάρος εκείνων που<br />

στερούνται τέτοιων πληροφοριών!<br />

∆υστυχώς, όµως, όπως έδειξε η θλιβερή συνέχεια, κάποιοι το έγραψαν στα παλιά τους τα<br />

παπούτσια.<br />

−Τρεις µήνες αργότερα, βγήκαν στην επιφάνεια σηµεία και τέρατα έχοντα σχέση µε τα<br />

ασυµβίβαστα που µόλις διαβάσατε! Όπως έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ (28/01/1998), ο κ. Γιάννης Καψής,<br />

πρόεδρος της Επιτροπής Θεσµών της Βουλής, έφερε στη Επιτροπή έγγραφο του Υπουργείου Εθνικής<br />

Οικονοµίας, όπου φαινόταν ότι «4 µέλη του ∆.Σ. του Χρηµατιστηρίου µετέχουν και σε ∆.Σ. εταιρειών<br />

εισηγµένων σ’ αυτό.»<br />

Συγκεκριµένα το άρθρο των ΝΕΩΝ ανέφερε:<br />

135

«Στο έγγραφο του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννου Παπαντωνίου προς τον πρόεδρο<br />

της Επιτροπής Θεσµών της Βουλής κ. Γιάννη Καψή αναφέρονται τα εξής 4 ονόµατα:<br />

1. Θεόδωρος Πανταλάκης, αντιπρόεδρος του Χρηµατιστηρίου. Μετέχει στο ∆.Σ. της Εθνικής<br />

Τράπεζας, ως υποδιοικητής, στο ∆.Σ. της Προνοµιούχου Α.Ε. Γενικών Αποθηκών της Ελλάδος, ως<br />

πρόεδρος, στο ∆.Σ. της Εθνικής ΑΕΕ Γενικών Ασφαλειών, ως πρόεδρος, και στο ∆.Σ. της Εθνικής<br />

Κτηµατικής Τράπεζας.<br />

2. Ηλίας Στασινόπουλος, µέλος του ∆.Σ. του Χρηµατιστηρίου. Μετέχει στο ∆.Σ. της εταιρείας<br />

Επενδύσεις Εργασίας ΑΕΕΧ, ως πρόεδρος, στο ∆.Σ. της Αφοί Λαµπρόπουλοι ΑΕΒΕ, ως µέλος και (από<br />

το ’84) στο ∆.Σ. της Τράπεζας Εργασίας Α.Ε. (από τους ιδρυτές της).<br />

3. Παναγιώτης Αλεξάκης, µέλος του ∆.Σ. του Χρηµατιστηρίου. Μετείχε στο παρελθόν ως µέλος<br />

του ∆.Σ. στις εταιρείες ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε. και ΑΣΠΙΣ Επενδυτική, απ’ όπου παραιτήθηκε όταν διορίσθηκε<br />

ως µέλος του ∆.Σ. του Χρηµατιστηρίου.<br />

4. Γεώργιος Βλαχάκης, µέλος του ∆.Σ. του Χρηµατιστηρίου. Μετέχει στο ∆.Σ. της εταιρείας<br />

Ευρωπαϊκή Πίστη ΑΕΓΑ.» 205<br />

Εξάλλου, σύµφωνα πάντα µε ΤΑ ΝΕΑ, «χρηµατιστηριακοί κύκλοι τόνιζαν ότι δεν υπάρχει µεν<br />

θέµα ασυµβίβαστου από την ισχύουσα νοµοθεσία για την συµµετοχή µελών του ∆.Σ. του Χρηµατιστηρίου<br />

σε εταιρείες που έχουν εισηγµένες µετοχές στην οδό Σοφοκλέους, αλλά από την άλλη πλευρά µπορεί να<br />

προκύψουν θέµατα εσωτερικής πληροφόρησης.» 205<br />

Περίεργος ο ισχυρισµός των «χρηµατιστηριακών κύκλων»! Μα αν δεν υπήρχε θέµα<br />

ασυµβίβαστου, τότε γιατί ο κ. Παπαντωνίου έστειλε προς τον πρόεδρο της Επιτροπής Θεσµών της<br />

Βουλής κ. Γιάννη Καψή το έγγραφο µε τα ονόµατα των τεσσάρων µελών του ∆.Σ. του<br />

Χρηµατιστηρίου που µετείχαν και σε ∆.Σ. εταιρειών εισηγµένων σ’ αυτό;<br />

Άβυσσος η ελληνική νοµοθεσία… Ή µήπως επρόκειτο πάλι για προσπάθεια των<br />

χρηµατιστηριακών κύκλων να προκαλέσουν σύγχυση γύρω από το θέµα;<br />

−Στις 29/05/1998, ο νεοεκλεγείς, τότε, πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Σπύρος Κουνιάκης,<br />

µακαρίτης τώρα και συχωρεµένος (πράγµα που θυµίζει στη γράφουσα και στους αναγνώστες του<br />

πονήµατος τούτου τη µαταιότητα του χρήµατος…), είχε δώσει συνέντευξη στα ΝΕΑ 206 όπου είχε<br />

απαντήσει σε 30 ερωτήσεις. Θα παραθέσω κάποιες χαρακτηριστικές που αναφέρονταν στην<br />

εξυγίανση του ΧΑΑ:<br />

ΕΡ.: «∆εν σας φοβίζει που θα καθίσετε πάνω σε ένα ηφαίστειο;»<br />

ΑΠ.: «Ποτέ δεν φοβήθηκα τις προκλήσεις.»<br />

ΕΡ.: «Θα κυνηγήσετε την κερδοσκοπία;»<br />

ΑΠ.: «∆εν θα ανεχθώ ενέργειες οι οποίες βρίσκονται έξω από τα καθορισµένα πλαίσια.»<br />

ΕΡ.: «Με τους “αεριτζήδες” τι θα κάνετε;»<br />

ΑΠ.: «Θα τους κόψω τον αέρα».<br />

“Ηφαίστειο”, λοιπόν, είναι το Χρηµατιστήριο! Ο Σπύρος Κουνιάκης το γνώριζε καλά αυτό,<br />

µα δεν φοβόταν την πρόκληση να το εξυγιάνει. Φιλοδοξούσε µάλιστα ο µακαρίτης να κόψει και τον<br />

“αέρα” στους “αεριτζήδες”… ∆υστυχώς, όµως, όχι µόνο δεν κόπηκε ο “αέρας” αλλά αργότερα οι<br />

αρµόδιοι αποφάσισαν να τον νοµιµοποιήσουν! Όσο για την κερδοσκοπία, αυτή καλά κρατεί µέχρι<br />

σήµερα.. Προφανώς χωρίς κερδοσκοπία και µπόλικο “αέρα” το Χρηµατιστήριο δεν µπορεί να<br />

υπάρξει…<br />

− Σε δηλώσεις που έκανε ο κ. Παπαντωνίου στις 3 Αυγούστου 1998, µε την ευκαιρία της<br />

παρουσίασης του νοµοσχεδίου «Ρυθµίσεις θεµάτων της χρηµατιστηριακής αγοράς», τόνισε µεταξύ<br />

άλλων ότι «µε τις νέες διατάξεις που θεσπίζονται, εκσυγχρονίζεται η χρηµατιστηριακή αγορά και<br />

εναρµονίζεται µε τις διατάξεις που ισχύουν διεθνώς προκειµένου να µπορεί να ανταγωνισθεί τα<br />

ευρωπαϊκά χρηµατιστήρια.» 44<br />

Ένα ακόµη “εκσυγχρονιστικό” νοµοσχέδιο, που είχε στόχο τη διεύρυνση της διαφάνειας στη<br />

Σοφοκλέους και την ανάπτυξη της χρηµατιστηριακής αγοράς µε τη διευκόλυνση εισόδου νέων<br />

επιχειρήσεων στο ΧΑΑ! ∆υστυχώς, όµως, ούτε µε το νοµοσχέδιο αυτό επρόκειτο να διασφαλιστεί η<br />

διαφάνεια στη Σοφοκλέους, η δε διευκόλυνση εισόδου νέων επιχειρήσεων έµελλε να γίνει<br />

µπούµερανγκ για το ΧΑΑ. Τόσο µάλιστα, που τέσσερα χρόνια αργότερα οι αρµόδιοι έψαχναν να<br />

βρουν τρόπους να µειώσουν τις εισηγµένες στο ήµισυ!<br />

136

− Εννέα µήνες αργότερα, και συγκεκριµένα στις 06/05/1999, ο Σπ. Κουνιάκης είχε µιλήσει<br />

στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ για τις επιπτώσεις της γιουγκοσλαβικής κρίσης στις τιµές των µετοχών και<br />

για την αναβάθµιση του Χρηµατιστηρίου.<br />

Σε ερώτηση αν εξασφαλίζονταν επαρκώς οι συνθήκες για την προστασία των «πρωτόπειρων»<br />

επενδυτών αλλά και των εισηγµένων, ο Σπ. Κουνιάκης είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Η διοίκηση είναι αποφασισµένη πάντως να προωθήσει ένα αυστηρότατο θεσµικό πλαίσιο για<br />

την υγιή και οµαλή λειτουργία του Xρηµατιστηρίου. Ήδη επεξεργαζόµαστε σχετική κανονιστική<br />

απόφαση, στην οποία θα καταγράφονται λεπτοµερώς όλες οι υποχρεώσεις των εισηγµένων εταιρειών<br />

και η κάθε παρατυπία θα συνιστά παράβαση της χρηµατιστηριακής νοµοθεσίας. Οι κυρώσεις θα είναι<br />

ιδιαίτερα σκληρές, κυρίως οικονοµικές, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις θα επιβάλλεται ακόµη και<br />

αναστολή της διαπραγµάτευσης των µετοχών.» 207<br />

Βλέπετε πως τα “θεσµικά πλαίσια” για τον “εκσυγχρονισµό” του ΧΑΑ, που άρχισαν από το<br />

1996, δεν είχαν τελειώσει ακόµη! Πολλές, λοιπόν, υπήρξαν οι υποσχέσεις και τα µέτρα για εξυγίανση<br />

του αµαρτωλού “θεσµού”, αλλά το αποτέλεσµα ήταν µηδέν. Είναι άραγε αυτό που λένε πως «το µεν<br />

πνεύµα πρόθυµον, η δε σαρξ ασθενής»;<br />

−Στις 02/06/1999 ο κ. Παπαντωνίου έδωσε στη δηµοσιότητα καινούργιο νοµοσχέδιο, αυτή τη<br />

φορά µε τα κριτήρια εισαγωγής νέων εταιρειών στο ΧΑΑ. Με την ευκαιρία δήλωσε ότι σε 2-3 µήνες<br />

θα ολοκληρωνόταν ο εκσυγχρονισµός του Χρηµατιστηρίου, αφού, όπως είπε:<br />

«Θα έχει ολοκληρωθεί η αποϋλοποίηση των µετοχών και θα έχει αντικατασταθεί ο υπολογιστής<br />

µε νέο σύστηµα.<br />

Θα έχει στελεχωθεί η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς µε νέο προσωπικό, ώστε να είναι σε θέση να<br />

αντεπεξέλθει στο ελεγκτικό της έργο.» 64<br />

∆υστυχώς, όµως, όπως απέδειξε στη συνέχεια η θλιβερή πραγµατικότητα, ούτε η<br />

αποϋλοποίηση ούτε η πρόσληψη περισσότερου προσωπικού από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς<br />

επρόκειτο να τη βοηθήσουν αποτελεσµατικά “στο ελεγκτικό της έργο” ώστε να προληφθεί η<br />

επερχόµενη χρηµατιστηριακή λαίλαπα. Προφανώς δεν υπήρχε η θέληση…<br />

− Τρεις µήνες αργότερα, σε Συνέντευξη Τύπου που έδωσε την 1 η Σεπτεµβρίου 1999, µε την<br />

ευκαιρία της παρουσίασης του έργου της επιτροπής υπό τον Καθηγητή κ. Σχοινά για την<br />

κωδικοποίηση της χρηµατιστηριακής νοµοθεσίας, ο κ. Παπαντωνίου είπε µεταξύ άλλων:<br />

«Σε δύο µήνες από σήµερα το σύνολο των εταιρειών, που θα είναι εισηγµένες στο ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο, θα λειτουργήσει σε αποϋλοποιηµένη µορφή, το οποίο σηµαίνει χωρίς καθόλου αέρα και<br />

µε τρόπο ο οποίος θα είναι ακριβώς ο ίδιος µ’ αυτό που συµβαίνει στο Χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης,<br />

του Λονδίνου και σε όλα τα µεγάλα ευρωπαϊκά και παγκόσµια Χρηµατιστήρια. (…)<br />

Με άλλα λόγια, µε βάση το νέο νοµοθετικό πλαίσιο, ήδη και θα έλεγα απολύτως πλήρως κατά<br />

100% στο τέλος του Σεπτεµβρίου τέλος Οκτωβρίου, το Χρηµατιστήριο της Αθήνας θα είναι εφάµιλλο,<br />

δεν θα έχει τίποτα να ζηλέψει σε σχέση µε τα Χρηµατιστήρια της Ευρώπης και των Ηνωµένων<br />

Πολιτειών, της Νέας Υόρκης.(…)<br />

Θα ήθελα να συγχαρώ τον κ. Σχοινά και τα µέλη της επιτροπής για την επιµέλεια µε την οποία<br />

χειρίστηκαν το σηµαντικό αυτό θέµα και θέλω να σηµειώσω ότι µε τον κώδικα αυτό γίνεται ένα ακόµα<br />

βήµα για την εµπέδωση ενός αισθήµατος ασφάλειας δικαίου σε όλους τους συναλλασσόµενους στο<br />

Χρηµατιστήριο.» 67<br />

Υπεραισιοδοξία, επιπολαιότητα ή άγνοια; Τι συµπέρασµα µπορεί κανείς να βγάλει από τις<br />

δηλώσεις αυτές του κ. Γιάννου Παπαντωνίου; Ώστε, κατά τον κ. Υπουργό, η ολοκλήρωση της<br />

αποϋλοποίησης θα σήµαινε και την εξαφάνιση του “αέρα”! Και, ακούστε, από το τέλος του<br />

Οκτωβρίου 1999, «απολύτως πλήρως κατά 100%», το ΧΑΑ δεν θα είχε, τάχα, τίποτα να ζηλέψει από<br />

τα χρηµατιστήρια της Ευρώπης και της Νέας Υόρκης! Όσο για την εµπέδωση «ενός αισθήµατος<br />

ασφάλειας δικαίου σε όλους τους συναλλασσόµενους στο Χρηµατιστήριο», και αυτό θα παρέµενε ένα<br />

άπιαστο όνειρο… Απεναντίας, το µόνο που εµπεδώθηκε είναι η ανασφάλεια και η αποστροφή προς<br />

το “θεσµό”.<br />

137

−Στις 3 Σεπτεµβρίου 1999, ο τότε πρόεδρος του ΧΑΑ Σπύρος Κουνιάκης, σε συνέντευξή<br />

του στα ΝΕΑ, αναφέρθηκε στη νέα δέσµη µέτρων που θα αναβάθµιζε το σύστηµα ελέγχου στο<br />

Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών. Ο Σπ. Κουνιάκης είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Το υπάρχον σύστηµα ελέγχου αναβαθµίζεται και πρόκειται να γίνει πιο συστηµατικό και πιο<br />

σκληρό. Όταν ανακοινωθούν αυτά τα µέτρα, θα διαπιστώσει κανείς ότι δεν πρόκειται για κάτι από αυτά<br />

που υπάρχουν σήµερα και ότι θα έχουν ουσιαστικό περιεχόµενο. Η επεξεργασία των µέτρων αυτών έχει<br />

ξεκινήσει εδώ και έναν χρόνο. Άλλωστε έχουµε πάρει µια σειρά από αποφάσεις που οδηγούν προς αυτή<br />

την κατεύθυνση. Υπενθυµίζω ότι τον Ιανουάριο ανακοινώσαµε το θεσµικό πλαίσιο για τη διεξαγωγή των<br />

συναλλαγών, αργότερα για τις υποχρεώσεις εταιρειών σε περιπτώσεις συγχωνεύσεων-εξαγορών κ.λπ.<br />

Όλα αυτά έχουν στόχο να ενισχύσουν τη διαφάνεια». 208<br />

Η δέσµη αυτή των µέτρων “εκσυγχρονισµού” του ΧΑΑ επρόκειτο να εφαρµοστεί µέχρι τα<br />

µέσα Σεπτεµβρίου. Μεταξύ άλλων προβλεπόταν µείωση του χρονικού διαστήµατος που µεσολαβεί<br />

µεταξύ του εντοπισµού από το Χρηµατιστήριο µιας µη φυσιολογικής κίνησης και της παραποµπής της<br />

στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Όπως διευκρίνισε ο Σπ. Κουνιάκης, «Η καινοτοµία των µέτρων<br />

αυτών συνίσταται στο ότι θεσµοθετείται διαδικασία, µε την οποία διασφαλίζεται η άµεση επέµβαση της<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για να σταµατούν γρήγορα περίεργα φαινόµενα».<br />

∆υστυχώς, όµως, τα “περίεργα” φαινόµενα στο ΧΑΑ δεν σταµάτησαν ποτέ. Απ’ εναντίας<br />

πύκνωσαν. Η δε “άµεση” επέµβαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς παρέµεινε “ευσεβής πόθος” µέχρι<br />

σήµερα, δηλαδή σχεδόν τριάµισι χρόνια αργότερα!<br />

−Στη Συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο κ. Σηµίτης στη ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, 5<br />

Σεπτεµβρίου 1999, απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις του Γ. ΕΛΕΝΟΠΟΥΛΟΥ (“FLASH”), είχε<br />

αναφερθεί και στις επικίνδυνες πλευρές του ΧΑΑ. Είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Το Χρηµατιστήριο έχει και ορισµένες επικίνδυνες πλευρές. Υπάρχει τζόγος, υπάρχει η<br />

προσπάθεια κερδοσκοπίας και αυτές τις επικίνδυνες πλευρές τις προσέχει η πολιτεία. Υπάρχει η<br />

διοίκηση του Χρηµατιστηρίου η οποία παρακολουθεί. Υπάρχει και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η οποία<br />

έχει αποστολή ακριβώς να βλέπει αυτές τις εξελίξεις και να παρεµβαίνει όταν πρέπει.»<br />

Να λοιπόν που και ο κ. Σηµίτης γνώριζε τις αδυναµίες του ΧΑΑ και τις οµολόγησε δηµοσίως.<br />

Αναφέρθηκε µάλιστα και στις «προ ηµερών» δηλώσεις του κ. Παπαντωνίου, «σε σχέση µε τους<br />

κανονισµούς και τους όρους, οι οποίοι θα υπάρξουν, ή υπάρχουν για να µπορέσει να υπάρχει µια<br />

καλύτερη εικόνα σε σχέση µε τις συναλλαγές, να υπάρχει διαφάνεια.»<br />

Ας συνοψίσουµε τα όσα είπε ο κ. Σηµίτης: τις επικίνδυνες πλευρές του Χρηµατιστηρίου τις<br />

πρόσεχε η πολιτεία, τις παρακολουθούσε η διοίκηση του ΧΑΑ και παρενέβαινε η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς. Παρ’ όλα αυτά το πρακτικό αποτέλεσµα ήταν µηδέν!<br />

−Στις 22/09/1999, ο γ.γ. του Υπουργείου Εθν. Οικονοµίας κ. Γ. Παπαϊωάννου, µιλώντας στην<br />

«Ε» αποκάλυψε το «κύκλωµα της φηµολογίας» που λυµαίνεται το ΧΑΑ. Τόνισε χαρακτηριστικά ότι<br />

«πολλές φορές η φηµολογία − που θα ανεβάσει τη µετοχή στο +8% − αρχίζει από τους ιδιοκτήτες ή<br />

τους µεγαλοµετόχους µιας επιχείρησης, που είτε “πληροφορούν” για πραγµατικές κινήσεις της<br />

επιχείρησης (κέρδη, εξαγορά, συγχωνεύσεις, συνεργασίες, αύξηση κεφαλαίου κ.λπ.) µε βάση την<br />

εσωτερική πληροφορική που διαθέτουν, είτε πληροφορούν για ανύπαρκτες κινήσεις.<br />

Kαι εκεί εµπλέκεται ένας ολόκληρος κύκλος ανθρώπων και νοµικών προσώπων. Aπό τη<br />

χρηµατιστηριακή εταιρεία µε την οποία συνεργάζεται η επιχείρηση, µέχρι τις EΛ∆E και ορισµένους<br />

αυτόκλητους ή άτυπους εκπροσώπους των µικροµετόχων.<br />

Yπάρχουν περιπτώσεις που µεγαλοµέτοχοι µιας µητρικής εταιρείας εισηγµένης στο<br />

Xρηµατιστήριο γνωρίζουν −−−− λόγω π.χ. της συµµετοχής τους στο διοικητικό συµβούλιο −−−− σε ποιες<br />

συγκεκριµένες κινήσεις θα προβεί η θυγατρική τους, επίσης εισηγµένη στο Xρηµατιστήριο. Kαι<br />

αναλόγως δίνουν εντολές πώλησης ή αγοράς της µετοχής, πολύ πριν προλάβουν οι µικροεπενδυτές να<br />

ακυρώσουν.» 209<br />

Ποπό τι µαθαίνουµε αδέλφια! Ώστε όλα αυτά τα φοβερά και τροµερά συµβαίνουν στο “ναό”<br />

του τζόγου; Πώς λοιπόν θα µπορούσε να αποφύγει ο έντιµος επενδυτής το ποδοπάτηµα των<br />

βουβαλιών στο βάλτο της Σοφοκλέους;<br />

138

Προβληµατισµένος ο γ.γ. κ. Γ. Παπαϊωάννου για την ασύδοτη δράση των “παπαγάλων”<br />

εξοµολογήθηκε στη «Ε» ότι είχε απευθυνθεί «σε όλους και σε όσες αρχές θα µπορούσαν να<br />

εισηγηθούν τρόπους ελέγχου της δράσης τους. Aλλά αυτός ο τρόπος δεν βρέθηκε».<br />

Οποία κατάντια! Το κράτος σηκώνει τα χέρια µπροστά στη φηµολογία, που µάλιστα πολλές<br />

φορές ξεκινάει από τους ίδιους τους µεγαλοµετόχους των εισηγµένων! ∆εν έχει, λέει, βρεθεί τρόπος<br />

ελέγχου της δράσης των “παπαγάλων” … Και τότε το µικροεπενδυτή ποιος θα τον προφυλάξει; Κι<br />

αφού γνώριζαν ότι έτσι ήταν τα πράγµατα, γιατί παρέσυραν τον κοσµάκη να µπει στο άντρο της<br />

Σοφοκλέους; Για να τον “γδύσουν”;<br />

Την εποµένη η «Ε» επανήλθε στο πρόβληµα που δηµιουργούσαν τα “παπαγαλάκια”. Να τι<br />

έγραψε: «Για το θέµα αυτό έγινε χθες σύσκεψη στο υπουργείο Eθνικής Οικονοµίας µε τον Γιώργο<br />

Παπαϊωάννου, γενικό γραµµατέα, Στ. Θωµαδάκη, πρόεδρο της Eπιτροπής Kεφαλαιαγοράς και τον<br />

Γιάννη Στουρνάρα, πρόεδρο των Οικονοµικών Eµπειρογνωµόνων. Aπουσίασε ο πρόεδρος του<br />

Xρηµατιστηρίου Σπ. Kουνιάκης, λόγω ταυτόχρονης συνεδρίασης του ∆.Σ. της Σοφοκλέους. Στη<br />

σύσκεψη, σύµφωνα µε πληροφορίες, αποφασίστηκε να γίνουν επαφές µε όλους τους ενδιαφερόµενους<br />

φορείς, για να περιοριστεί αφενός η δράση των “διαδοσιών” (τα γνωστά “παπαγαλάκια”) και<br />

αφετέρου να βρεθούν τρόποι µη κατάχρησης της εσωτερικής “πληροφόρησης” των µάνατζερς και<br />

επιχειρηµατικών στελεχών.» 158<br />

Κακά τα ψέµατα, όµως… Για να µην κάνουν κατάχρηση της εσωτερικής πληροφόρησης οι<br />

µάνατζερς και τα επιχειρηµατικά στελέχη µόνο από τη συνείδησή τους µπορούν να<br />

αυτοσυγκρατηθούν. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει.. Το ίδιο ισχύει και για τους διαδοσίες , κοινώς<br />

παπαγαλάκια. Το ερώτηµα είναι αν εξακολουθεί να λειτουργεί η συνείδηση σε όλους αυτούς τους<br />

κυρίους ή µήπως την έχουν φιµώσει για να µην τους ενοχλεί; ∆ιότι, το µεν χρήµα πολλοί ηράσθησαν,<br />

τη δε συνείδηση ελάχιστοι σεβάστηκαν…<br />

Τα γράφω αυτά για να συνειδητοποιήσουµε το µέγεθος της ασυδοσίας που επικρατεί στο<br />

ΧΑΑ και την αδυναµία των αρχών να την ελέγξουν, ακόµη κι αν ήθελαν… ∆υστυχώς ο χώρος όζει,<br />

και δεν υπάρχουν αυτοί που θα µας προφυλάξουν από τους µεγαλοκαρχαρίες…<br />

Στις 26/09/1999, ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ (Σύνδεσµος Μελών του Χρηµατιστηρίου Αθηνών)<br />

κ. Παναγιώτης Βοϊλής, µιλώντας στο ΒΗΜΑ και αναφερόµενος στα µέτρα που είχαν ανακοινώσει<br />

οι αρχές του ΧΑΑ και τα οποία επηρέασαν τη στάση της αγοράς, είπε ότι κινούνταν «προς τη σωστή<br />

κατεύθυνση της µεγαλύτερης διαφάνειας, του περιορισµού της χειραγώγησης των τιµών των µετοχών,<br />

καθώς και της εσωτερικής πληροφόρησης.(…)»<br />

Προσέξτε, παρακαλώ, πόσο προσεκτικά είχε επιλέξει τις λέξεις ο κ. Βοϊλής. Μίλησε για<br />

µεγαλύτερη κι όχι για πλήρη διαφάνεια, και για περιορισµό κι όχι εξάλειψη της χειραγώγησης και της<br />

εσωτερικής πληροφόρησης. Αφήνει έτσι να εννοηθεί πως η πλήρης διαφάνεια στις συναλλαγές του<br />

ΧΑΑ και η πλήρης εξάλειψη της χειραγώγησης και της εσωτερικής πληροφόρησης είναι άπιαστα<br />

όνειρα για το “θεσµό”. Τουλάχιστον εγώ αυτό “διαβάζω” πίσω από τις γραµµές…<br />

−−−−Μια “ανατοµία” στα παιχνίδια της Σοφοκλέους την εποχή εκείνη είχε επιχειρήσει η κ.<br />

Μαίρη Τζιβελέκα, σε άρθρο της µε τίτλο «Το “παιχνίδι”», στην ΑΞΙΑ (23/10/1999). Ιδού η<br />

“τεχνολογία” της απάτης µε λίγα λόγια: «…Οι έντονες διακυµάνσεις, που πολλές φορές συνοδεύονται<br />

από µεγάλη ψυχολογική φόρτιση, οφείλονται σε ορισµένες περιπτώσεις και στο στοιχείο της<br />

χειραγώγησης µίας µετοχής, όταν µάλιστα αυτή είναι συγκεντρωµένη σε λίγα χέρια. Έτσι ευνοήθηκε η<br />

δηµιουργία έως και “πλασµατικής” ζήτησης ή προσφοράς ανάλογα µε την περίπτωση. Έτσι υπάρχουν<br />

περιπτώσεις που η άνοδος µιας µετοχής δεν είναι τίποτα περισσότερο από προϊόν “γυρίσµατος”<br />

µετοχών µεταξύ επενδυτικών οµάδων, των λεγόµενων lobbies».<br />

Να λοιπόν που ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο. ∆εν υπάρχουν πια “µυστήρια” στη Σοφοκλέους,<br />

ούτε κάποια θεά “τύχη” που ευνοεί τους ολίγους για να “κάψει” τους πολλούς.. Αδίστακτα και<br />

ατιµώρητα κερδοσκοπικά “παιχνίδια” γίνονταν (και γίνονται), µε τα οποία οι ασύδοτοι “λοµπίστες”<br />

καταλήστεψαν τους έντιµους επενδυτές και εκτέλεσαν τη Σοφοκλέους. Μην ψάχνετε αλλού για τις<br />

αιτίες της πλήρους απαξίωσης του ΧΑΑ. Κι ας µη µας λένε οι ηθικοί αυτουργοί του εγκλήµατος πως<br />

και οι ξένες αγορές πέφτουν και απαξιώνονται. Το κακό το δικό µας δεν έχει γίνει πουθενά αλλού. Σε<br />

καµία χώρα δεν εξαπατήθηκε ο µισός πληθυσµός της από την κυβέρνησή του ώστε να<br />

καταθέσει το βιος του στο “άντρο των ληστών” για να του το υπεξαιρέσουν αδίστακτοι<br />

κερδοσκόποι. Και αυτό ακριβώς είναι ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ! Το εάν και στις ξένες αγορές υπάρχει<br />

139

κερδοσκοπία και αλληλοσπαραγµός µεταξύ των επαγγελµατιών παικτών δεν µας αφορά. Εµείς οι<br />

νεόκοποι Έλληνες επενδυτές παρασυρθήκαµε στη λυκοφωλιά µε παραπληροφόρηση από τη δική µας<br />

κυβέρνηση και ξεγυµνωθήκαµε από το δικό µας Χρηµατιστήριο, το «Σοφοκλέους Καζίνο». Κι αυτό<br />

έχει σηµασία!<br />

−Στις 24/12/1999 ΤΑ ΝΕΑ αναφέρθηκαν στην «Παραίτηση χωρίς πόρισµα» του εισαγγελέα<br />

κ. Ασπρογέρακα που είχε αναλάβει τη διενέργεια ελέγχων στο ΧΑΑ. Σύµφωνα µε πληροφορίες των<br />

ΝΕΩΝ, η εισαγγελική έρευνα συναντούσε παρεµβάσεις και εµπόδια στο έργο της. « “∆εν σηκώνω<br />

µύγα στο σπαθί µου, γι’ αυτό τα βρόντηξα”, έλεγε χθες, µετά την παραίτηση, ανακουφισµένος ο κ.<br />

Ασπρογέρακας.» 210<br />

Μπορεί να µη µάθαµε λεπτοµέρειες για τους λόγους της “παραίτησης χωρίς πόρισµα” του κ.<br />

Ασπρογέρακα, αλλά το γεγονός µας κάνει να υποψιαζόµαστε τα χειρότερα…<br />

−Στη Συνέντευξη Τύπου κατά την παρουσίαση του κυβερνητικού προγράµµατος 2000-2004<br />

στο Ζάππειο Μέγαρο, 2 Μαρτίου 2000, ο κ. Σηµίτης είχε αναφερθεί ξεκάθαρα στις υποχρεώσεις της<br />

κυβέρνησης για τη σωστή λειτουργία του ΧΑΑ.<br />

Κ. Σηµίτης: «Η κυβέρνηση, κάθε κυβέρνηση έχει µια υποχρέωση: Να δηµιουργήσει το πλέγµα<br />

εκείνο των ρυθµίσεων, ώστε αυτή η αγορά να λειτουργήσει µε διαφάνεια και να δηµιουργεί εµπιστοσύνη.<br />

Αυτή είναι η αποστολή της. Να υπάρχει στη χρηµατιστηριακή αγορά η αναγκαία πληροφόρηση για να<br />

παίρνουν όλοι, όσοι συµµετέχουν, τις αναγκαίες αποφάσεις.»<br />

Ιδού, λοιπόν, ποιος ήταν ο κύριος υπεύθυνος για να µας προφυλάξει από την ασυδοσία που<br />

επικρατούσε στη χρηµατιστηριακή αγορά : η κυβέρνηση του κ. Σηµίτη. ∆εν τα κατάφερε όµως…<br />

−Στις 30 Μαρτίου του 2000, στην τηλεοπτική “συζήτηση” µεταξύ των κ. Κ. Σηµίτη και Κ.<br />

Καραµανλή, ο Πρωθυπουργός είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Το πλαίσιο του Χρηµατιστηρίου στην Ελλάδα είναι ορθό. Υπάρχει η µεγαλύτερη δυνατή<br />

διαφάνεια. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εξασφαλίζει την σωστή λειτουργία του Χρηµατιστηρίου.»<br />

Ουδέν αναληθέστερον! Ούτε διαφάνεια υπήρχε στο ΧΑΑ ούτε σωστή λειτουργία, όπως<br />

αποδεικνύεται από το θλιβερό αποτέλεσµα αλλά και από την ανάγκη συνεχούς θεσµοθέτησης όλο<br />

και περισσότερων “εκσυγχρονιστικών” µέτρων. Λέτε να µην το γνώριζε αυτό ο κ. Σηµίτης;<br />

−Στις 14/06/2000, άρχισε στη Βουλή η συζήτηση του νέου νοµοσχεδίου για την<br />

Κεφαλαιαγορά (κι άλλο νοµοσχέδιο!), κάτω από το βαρύ κλίµα της µεγάλης πτώσης του ΧΑΑ το<br />

προηγούµενο διάστηµα και των δυσµενών εκθέσεων ξένων επενδυτικών οίκων για τη Σοφοκλέους.<br />

Χαρακτηριστικές ήταν οι επισηµάνσεις του κ. Π. Λαφαζάνη: «Ο βουλευτής του ΣΥΝ, Π.<br />

Λαφαζάνης, σχολίασε ότι στη Σοφοκλέους διεξάγονται “άγρια κερδοσκοπικά παιχνίδια” µε διεθνείς<br />

προεκτάσεις και µε συνενόχους εντός της Ελλάδας, εις βάρος των µικροµετόχων, ενώ η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς “απλώς παρατηρεί, εάν δεν ευνοεί κιόλας τα τεκταινόµενα”. Επίσης ο Π. Λαφαζάνης<br />

εξέφρασε την αντίθεσή του για το διορισµό της Επιτροπής από την κυβέρνηση, θεωρώντας ότι µε αυτό<br />

τον τρόπο “ο ρόλος της επιτροπής είναι φαλκιδευµένος από τα πριν”.» 211<br />

Τι ωραία που τους τα είπε ο κ. Λαφαζάνης! Ώστε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς απλώς<br />

παρατηρούσε, αν δεν ευνοούσε κιόλας τα τεκταινόµενα! Απίστευτα πράγµατα δηλαδή… Μακάρι να<br />

παρακολουθούσαµε τις συνεδριάσεις της Βουλής, τότε…<br />

Στην ίδια συνεδρίαση, βουλευτές της αντιπολίτευσης εστίασαν το ενδιαφέρον τους και στη<br />

ρήτρα που υπήρχε για την απαλλαγή του προέδρου και των µελών του ∆.Σ. του ΧΑΑ από ποινικές<br />

ευθύνες. Ευτυχώς, όµως, « ο υφυπουργός Οικονοµικών, Απόστολος Φωτιάδης, διευκρίνισε πως έχει<br />

ήδη αποφασιστεί η διαγραφή της ρήτρας για την απαλλαγή των ανώτερων υπηρεσιακών παραγόντων της<br />

κεφαλαιαγοράς από τυχόν ποινικές ευθύνες, ενώ υπογράµµισε ότι δεν υπάρχει θέµα<br />

αντισυνταγµατικότητας του νοµοσχεδίου, επικαλούµενος σχετική γνωµοδότηση.» 211<br />

Φανταστείτε τι πήγαιναν να κάνουν… Θα µου πείτε, τώρα, έτσι κι αλλιώς, µε ή χωρίς τη<br />

ρήτρα, οι ανώτεροι υπηρεσιακοί παράγοντες της Κεφαλαιαγοράς µένουν πάντα στο απυρόβλητο! Τι<br />

το ψάχνεις;<br />

140

−Στις 27/06/2000, η Ένωση Θεσµικών Επενδυτών (ΕΘΕ) δια του προέδρου της κ. Α.<br />

Πιλάβιου υπέβαλε σειρά προτάσεων στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για την καλύτερη λειτουργία της.<br />

Μεταξύ άλλων ο κ. Πιλάβιος «έθεσε θέµα χειραγώγησης των τιµών και ζήτησε να υπάρξουν ειδικότερες<br />

και σαφέστερες διατάξεις στο νοµοσχέδιο για την κεφαλαιαγορά.<br />

Τόνισε ότι πρέπει να υπάρξει αυστηρότερη νοµοθεσία για το χρηµατιστήριο, ώστε να<br />

δηµοσιοποιούνται όλες οι συναλλαγές των αγοραπωλησιών των µεγάλων µετόχων και των<br />

υψηλόβαθµων στελεχών των εταιρειών, ακόµα και αν αυτοί κατέχουν λιγότερο από το 10% των<br />

µετοχών µιας εταιρείας.» 212<br />

Προκαλεί έκπληξη που ακόµη και οι πολύπειροι (όχι όµως και τόσο ενάρετοι) Θεσµικοί<br />

Επενδυτές είχαν τροµοκρατηθεί µε τις χειραγωγήσεις που γίνονταν στην Κεφαλαιαγορά από τους<br />

µεγαλοµετόχους και τα υψηλόβαθµα στελέχη των εισηγµένων. Πού να φτουρήσει λοιπόν ο νεόκοπος<br />

επενδυτής; Βλέπετε, ακόµη, πως οι διατάξεις στο νοµοσχέδιο για την Κεφαλαιαγορά δεν ήταν αρκετά<br />

σαφείς! Ε, καλά, στην Ελλάδα βρισκόµαστε! Έχουµε παράδοση σε ασαφή νοµοσχέδια, “παράθυρα”<br />

και “παραθυράκια” επί των νοµοσχεδίων. Αυτά είναι µέσα στην ιδιότυπη ιδιοσυγκρασία µας, και<br />

βέβαια εξυπηρετούν πάντα εκείνους που έχουν και το µαχαίρι και το πεπόνι… ∆ιότι µέσα στη<br />

σύγχυση, ο λύκος χαίρεται!<br />

−Στην ανάγκη «να περιοριστούν τα χοντρά παιχνίδια των µεγαλοµετόχων και ορισµένων<br />

χρηµατιστών και να σταµατήσει το φαινόµενο, για παράδειγµα, µια µετοχή να πηγαίνει στα ύψη ή στα<br />

βάθη µε συναλλαγή µερικών δεκάδων κοµµατιών» είχε αναφερθεί και ο κ. ∆. Ευαγγελοδήµος σε άρθρο<br />

του στο ΒΗΜΑ (27/08/2000) µε τίτλο «Η υπερπροστασία είναι και αυτή κακή». Αφορµή για το άρθρο<br />

υπήρξαν τα µέτρα που είχε ανακοινώσει την προηγούµενη εβδοµάδα ο νέος πρόεδρος του<br />

Χρηµατιστηρίου κ. Π. Αλεξάκης, µε τα οποία ο αρθρογράφος θεωρούσε ότι µάλλον ολοκληρωνόταν<br />

ένα από τα πλέον σύγχρονα θεσµικά πλαίσια που διέπουν τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Η ανακοίνωσή<br />

τους, βέβαια, δεν στάθηκε ικανή να σταµατήσει την κατηφόρα των µετοχών, ενώ ο κ. Ευαγγελοδήµος<br />

αναρωτιόταν µήπως ένα υπερπροστατευµένο Χρηµατιστήριο λειτουργούσε αποτρεπτικά όχι για τους<br />

αετονύχηδες αλλά για τις… εποπτικές αρχές! Να είστε σίγουροι, είπε, ότι «διάφορα σαΐνια θα βρουν<br />

τα κατάλληλα παραθυράκια για να κάνουν παιχνίδι.»<br />

Μα ποιος , επιτέλους, θα σώσει το Χρηµατιστήριο από τα σαΐνια και τα παιχνίδια τους;<br />

Συγνώµη, πάλι αφελή ερώτηση έκανα…<br />

−Στις 30/08/2000 ο Γ.∆. του ΧΑΑ είχε κλείσει στις 3.429,64 µονάδες και, σύµφωνα µε<br />

δηµοσιεύµατα του Τύπου, οι χρηµατιστές εµφανίζονταν ιδιαίτερα ανήσυχοι.<br />

«Για οργανωµένο σχέδιο, που προσβλέπει στη χειραγώγηση της αγοράς και στη δηµιουργία<br />

κλίµατος πανικού των µικροεπενδυτών, έκανε λόγο ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ, κ. Π. Βοϊλής, τονίζοντας<br />

ότι στο καθηµερινό άνοιγµα της συνεδρίασης δίνονται συγκεκριµένες εντολές πώλησης, οι οποίες<br />

σπείρουν τον πανικό και παρασύρουν το γενικό δείκτη.<br />

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Σταύρος Θωµαδάκης, χαρακτήρισε “ψυχολογική<br />

παγίδα” την κατάσταση στη Σοφοκλέους, λέγοντας ότι η παρούσα κατάσταση είναι το ακριβώς αντίθετο<br />

σκηνικό από το περυσινό καλοκαίρι.» 213<br />

Να λοιπόν πώς δηµιουργείται πανικός στους µικροεπενδυτές: µε τα οργανωµένα σχέδια των<br />

lobbies βάσει των οποίων χειραγωγείται η αγορά! (Θυµάστε που οι κ.κ. Σηµίτης και Παπαντωνίου<br />

µας έλεγαν ότι η αγορά έχει τους δικούς της ρυθµούς και ξέρει πού πάει;) Το πρόβληµα, βέβαια, είναι<br />

ότι στην άγρια χειραγώγηση της Σοφοκλέους δεν κρατήθηκαν ούτε κάποια προσχήµατα και τους<br />

πήραµε όλοι είδηση δια γυµνού οφθαλµού… Μόνο οι εντεταλµένοι “φύλακες” έκαναν και κάνουν<br />

πως δεν βλέπουν!<br />

−Στη Συνέντευξη Τύπου στην 65 η ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, 3 Σεπτεµβρίου 2000, ο κ.<br />

Σηµίτης είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Από εκεί και πέρα πρέπει, επειδή θίξατε το θέµα, να ξεκαθαρίσουµε το εξής: Το κράτος έχει<br />

ευθύνη για το Χρηµατιστήριο ως προς το εξής σηµείο . Να είναι η λειτουργία του Χρηµατιστηρίου<br />

διαφανής, να υπάρχουν έλεγχοι, να υπάρχει εποπτεία, ώστε οι συναλλαγές να γίνονται µε ένα τρόπο<br />

τέτοιο, ώστε να λειτουργεί η αγορά χωρίς εµπόδια.<br />

141

Αυτή η Κυβέρνηση έχει πάρει µία σειρά από µέτρα στο παρελθόν για τη λειτουργία του<br />

Χρηµατιστηρίου. Και σε ορισµένα σηµεία, αν ρωτήσετε τους ειδικούς, θα διαπιστώσετε ότι η λειτουργία<br />

αυτού του Χρηµατιστηρίου των Αθηνών είναι πιο διαφανής από τη λειτουργία άλλων χρηµατιστηρίων<br />

Τις επόµενες µέρες πρόκειται να συζητηθεί ένας νέος νόµος, για να αυξηθούν οι δυνατότητες<br />

ελέγχου, εποπτείας και παρακολούθησης. Εµείς έχουµε εξασφαλίσει ένα θεσµό, ο οποίος αυτή τη στιγµή<br />

έχει ένα καλό επίπεδο εποπτείας και ελέγχου και θα συνεχίσουµε να παίρνουµε τα µέτρα τα οποία είναι<br />

αναγκαία.»<br />

Για µια ακόµη φορά µάθαµε, από το “στόµα του λύκου”, πως το κράτος ήταν υπεύθυνο για<br />

την εποπτεία του ΧΑΑ και τη διαφάνεια στις συναλλαγές που γίνονται εκεί. Ο κ. Σηµίτης µε τις<br />

δηλώσεις του αυτές οµολογεί, εµµέσως πλην σαφώς, την ενοχή του για όσα τραγικά συνέβησαν στη<br />

Σοφοκλέους. Η κυβέρνησή του, πάντως, παρ’ όλο το «καλό επίπεδο εποπτείας και ελέγχου» που τάχα<br />

υπήρχε, θα συνέχιζε να παίρνει τα αναγκαία µέτρα!<br />

Θυµάστε που στην προεκλογική τηλεοπτική “συζήτηση” µε τον κ. Καραµανλή (30/03/2000)<br />

µας είχε πει πως στο Χρηµατιστήριο υπήρχε η µεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια και πως η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς εξασφάλιζε τη σωστή λειτουργία του Χρηµατιστηρίου;<br />

Αν αυτό ήταν αλήθεια, γιατί χρειάζονταν συνέχεια καινούργια µέτρα;<br />

−Στο 11 ο ετήσιο Συνέδριο του Ελληνο-Αµερικανικού Εµπορικού Επιµελητηρίου, Αθήνα,<br />

05/12/2000, ο κ. Σηµίτης δήλωσε: «Θέλουµε να έχουµε ένα σωστό Χρηµατιστήριο. Γι’ αυτό και έχουµε<br />

δηµιουργήσει µια ανεξάρτητη αρχή, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ώστε να ασκεί, απρόσκοπτα, τον<br />

προληπτικό και κατασταλτικό της έλεγχο, επιβάλλοντας σηµαντικά πρόστιµα σε ατασθαλίες. Γι’ αυτό και<br />

επιµένουµε σε κανόνες διαφάνειας και ίσης µεταχείρισης όλων των επενδυτών. Σε κανόνες εταιρικής<br />

διακυβέρνησης για όλες τις εισηγµένες εταιρείες, σύµφωνα µε τα διεθνή πρότυπα.»<br />

Τώρα, βέβαια, µε τον Πρόεδρο του ∆ιοικητικού Συµβουλίου και τους δύο αντιπροέδρους της<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς να διορίζονται από τον Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας, ενώ τα υπόλοιπα<br />

τέσσερα µέλη του ∆.Σ. να επιλέγονται επίσης από τον εν λόγω Υπουργό από καταλόγους υποψηφίων<br />

που υποβάλλονται από την ΤτΕ, το ∆.Σ. του ΧΑΑ, την ΕΘΕ και το ΣΕΒ, δεν καταλαβαίνω πόσο<br />

“ανεξάρτητη αρχή” µπορεί να είναι. η Ε.Κ. Άλλωστε, ο ίδιος ο κ. Σηµίτης δεν είπε στην 65 η ∆ΕΘ ότι<br />

η κυβέρνηση είχε την ευθύνη για τη σωστή λειτουργία του ΧΑΑ;<br />

−Στις αρχές ∆εκεµβρίου του 2000 έφτασε στην Ελλάδα κλιµάκιο της Aµερικανικής<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (Securities and Exchange Commission) προκειµένου να υλοποιήσει ένα<br />

από τα µεγαλύτερα προγράµµατα εκπαίδευσης στελεχών στο χώρο της κεφαλαιαγοράς.<br />

Σύµφωνα µε δηµοσίευµα της «Ε» (06/12/2000), «Στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα οι Αµερικανοί<br />

ειδικοί θα µεταλαµπαδεύσουν στους Έλληνες συναδέλφους τους τεχνικές ελέγχου, πρόληψης και<br />

καταστολής χρηµατιστηριακών παιχνιδιών και έκνοµων ενεργειών που µπορούν να εκδηλωθούν σε όλα<br />

τα στάδια της λειτουργίας ενός χρηµατιστηρίου.<br />

Ειδικότερα, στη διάρκεια του “διδακτικού” προγράµµατος που ξεκίνησε ήδη υπό την οµπρέλα<br />

της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς ύστερα από πρωτοβουλία του προέδρου της Σταύρου Θωµαδάκη, τα<br />

στελέχη της αµερικανικής SEC θα αναλύσουν ενδελεχώς θέµατα όπως οι δηµόσιες εγγραφές, η<br />

διαφάνεια και τα στοιχεία που υποβάλλουν στις αρχές οι εισηγµένες επιχειρήσεις, οι τεχνικές ελέγχου<br />

που εφαρµόζει η Aµερικανική Eπιτροπή Κεφαλαιαγοράς για τη διερεύνηση περιπτώσεων κατάχρησης<br />

της αγοράς, θέµατα εσωτερικής πληροφόρησης, χειραγώγησης µετοχών, οι οικονοµικές απάτες µέσω<br />

∆ιαδικτύου, αλλά και η εµπειρία από τις ακολουθούµενες διαδικασίες εντοπισµού και πρόληψης των<br />

παραβάσεων.» 214<br />

Στα “θρανία” εκάθησαν Εισαγγελείς, ελεγκτές της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, στελέχη του<br />

Σ∆ΟΕ και των Χρηµατιστηρίων Αθηνών και Παραγώγων, αλλά και εκπρόσωποι βαλκανικών<br />

χρηµατιστηρίων!<br />

Αχ πόσο µαταιοπονούν οι άνθρωποι! Είδατε εσείς καµιά βελτίωση από τότε; (Αφήστε που<br />

τα ίδια και χειρότερα χρηµατιστηριακά παιχνίδια γίνονται και στην Αµερική…)<br />

Χαρακτηριστικό ήταν και το σχόλιο της «Ε»: «Η επίσκεψη των χρηµατιστηριακών “ράµπο” εξ<br />

Αµερικής έρχεται σε µια περίοδο που η κυβέρνηση προσπαθεί να προλάβει το χαµένο χρόνο στήνοντας,<br />

έστω και εκ των υστέρων, ένα θεσµικό δίχτυ ασφάλειας, όχι µόνο για τους επενδυτές της Σοφοκλέους<br />

(που έχουν ήδη νιώσει στο πετσί τους από το 1999 τι θα πει ανοχύρωτη χρηµατιστηριακή αγορά), αλλά<br />

142

και για τα ξένα κεφάλαια που πρόκειται να έρθουν στην ελληνική αγορά και απαιτούν διαφάνεια και<br />

επενδυτική ασφάλεια.»<br />

Ανοχύρωτη, λοιπόν, ήταν η χρηµατιστηριακή µας αγορά το 1999! Αυτό µας είπε, εκ των<br />

υστέρων, η καλή εφηµερίδα! Εκ των υστέρων, βέβαια, το καταλάβαµε κι εµείς… Όσο για τα<br />

πολυπόθητα ξένα κεφάλαια, αυτά δεν φάνηκαν ακόµη, αν κι έχουν περάσει 27 µήνες από τότε. Μας<br />

πήραν, φαίνεται, είδηση ότι τους πήραµε χαµπάρι … Πάντως, κανένα δίχτυ ασφάλειας δεν µπορεί να<br />

στηθεί στη Σοφοκλέους, ούτε και στ’ άλλα χρηµατιστήρια, απ’ ό,τι φαίνεται! Όπως, πολύ εύστοχα,<br />

είπε τηλεφωνικά στην εκποµπή “ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ EXTRA” (26/09/2002) ο διευθύνων σύµβουλος της<br />

“∆ΙΕΘΝΗΣ” ΑΧΕΠΕΥ, κ. Βασίλης Χατζηλίας, στις µέρες µας δυστυχώς υπάρχει «πλήρης<br />

καζινοποίηση των αγορών».<br />

Να και µια σωστή κουβέντα!<br />

−Τα νοµοσχέδια για τον “εκσυγχρονισµό” του ΧΑΑ που προωθούσε η κυβέρνηση δεν είχαν<br />

ούτε αριθµό ούτε τέλος. Τον Ιανουάριο του 2001 προωθούσε νέα δέσµη µέτρων στην οποία<br />

περιλαµβανόταν, µεταξύ άλλων, η αύξηση του ορίου διακύµανσης των τιµών των µετοχών από +/-<br />

12% στο +/-18%. Το µέτρο αυτό θα έµπαινε σε εφαρµογή µέχρι το Μάιο.<br />

Βλέπετε η κυβέρνηση νοιαζόταν για τους αεριτζήδες που απασχολούνταν µε το intraday<br />

trading και φρόντισε ώστε αυτοί να αποκοµίζουν µεγαλύτερο “µεροκάµατο”. Άλλωστε, µε τη στέγνα<br />

που είχε το ΧΑΑ, το +/-18% του έλειψε;<br />

Η νέα δέσµη µέτρων που προωθούσε το οικονοµικό επιτελείο θα ενίσχυε, λέει, τη<br />

ρευστότητα στην αγορά! Άκου να δεις! Μου θυµίζει την παροιµία «αλλού τ’ όνειρο κι αλλού το<br />

θαύµα»…<br />

Βέβαια, όπως όλοι γνωρίζετε, και από ρευστότητα έχουµε πιάσει πάτο. Το καλοκαίρι του<br />

2002, ο ηµερήσιος τζίρος συχνά δεν ξεπερνούσε τα 50 εκ. ευρώ (17δισ. δραχµές)! ∆ηλαδή µε τον<br />

αριθµό των εισηγµένων διπλάσιο, είχαµε πάει έξι χρόνια πίσω από άποψη τζίρου…<br />

−Το 2001 µπήκε ανάποδα για τη Σοφοκλέους, παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις του<br />

οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης και του προέδρου του ΧΑΑ. Τη ∆ευτέρα, 22 Ιανουαρίου<br />

2001, ο Γ.∆. είχε υποχωρήσει στις 3.081,85 µονάδες, καταγράφοντας από την αρχή του χρόνου<br />

απώλειες 9,06%, µε τη συνολική κεφαλαιοποίηση της αγοράς να έχει υποχωρήσει στο διάστηµα αυτό<br />

κατά 4,6 τρισ. δραχµές. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις αρχές του χρόνου όλες οι συνεδριάσεις ήταν<br />

αρνητικές, πλην µιας.<br />

«Οι ρευστοποιήσεις µετοχών που κρατούσαν οι τράπεζες ως ενέχυρο για µετοχοδάνεια (τα<br />

οποία βρέθηκαν και αυτά µε αρνητικό πρόσηµο) αποτελούν το νέο πονοκέφαλο του οικονοµικού<br />

επιτελείου, καθώς τα µετοχοδάνεια επιβαρύνουν το ήδη αρνητικό κλίµα που έχει δηµιουργηθεί στη<br />

Σοφοκλέους». 215<br />

Αλλά οι αρµόδιοι φαίνεται πως δεν είχαν διδαχτεί τίποτα από τις αρνητικές συνέπειες που<br />

είχαν τα µετοχοδάνεια για την αγορά. Και επειδή, όπως λέει η παροιµία, ο πνιγµένος από τα µαλλιά<br />

πιάνεται, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς απέστειλε στον ΣΜΕΧΑ το σχέδιο απόφασης για την εφαρµογή<br />

του margin account, το οποίο περιείχε τις τεχνικές λεπτοµέρειες της υλοποίησης του.<br />

Συγκεκριµένα όριζε ότι «το χαρτοφυλάκιο ασφαλείας θα περιέχει όλους τους τίτλους που<br />

διαθέτει ο πελάτης και ο ίδιος θα µπορεί να αγοράζει µετοχές χωρίς να πληρώνει µετρητά. Επίσης,<br />

ορίζεται ότι το δάνειο δεν πρέπει να ξεπερνά το µισό ποσό που καλύπτει το χαρτοφυλάκιο ασφαλείας.<br />

Εάν συµβεί κάτι τέτοιο, καλείται ο πελάτης να καλύψει τη διαφορά. Η διάρκεια του δανείου θα<br />

καθορίζεται από τους αντισυµβαλλόµενους (τις ΑΧΕ και τους πελάτες).<br />

(…)Σύµφωνα µε απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, αποκλείονται της χρηµατοδότησης<br />

του margin account όσοι έχουν κόκκινους κωδικούς, οι οποίοι προς το παρόν θα τεθούν υπό την<br />

επιτήρηση των ΑΧΕ, αλλά δεν θα τους χορηγηθεί καµία νέα πίστωση.» 215<br />

Όλα αυτά που µόλις διαβάσατε, εντάσσονταν στα πλαίσια του “εκσυγχρονισµού” του ΧΑΑ!<br />

∆υστυχώς, όµως, ούτε το margin account θα έσωζε τη Σοφοκλέους, καθότι η αξιοπιστία της είχε<br />

πιάσει limit down…<br />

Είναι χαρακτηριστικό το σχόλιο της έγκριτης εφηµερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στη στήλη<br />

ΑΠΟΨΕΙΣ του φύλλου της 27 ης Ιανουαρίου 2001, όταν ο Γ.∆. βρισκόταν στις 3.071,83. Ιδού ένα<br />

µικρό απόσπασµα:<br />

143

«Kανένα από όσα µέτρα πήρε το κράτος δεν βοήθησε όµως στη βελτίωση του κλίµατος, αν δεν<br />

το επιδείνωσε. Η αξιοπιστία του Xρηµατιστηρίου παραµένει µηδενική. Οι ελπίδες είναι µικρές. Η<br />

κυβέρνηση πρέπει πρώτα απ’ όλα να προστατεύσει την οικονοµία, που στη δική της πορεία θα δεχθεί τις<br />

επιπτώσεις από την απαξίωση του Χρηµατιστηρίου.»<br />

Αλλά και στο φύλλο της εποµένης (Κυριακή 28/01/2001) στην ίδια στήλη (ΑΠΟΨΕΙΣ), µε<br />

τον τίτλο «Kάποιοι πρέπει να πληρώσουν» η «Ε» τα είπε έξω απ’ τα δόντια. Παραθέτω αποσπάσµατα:<br />

«Η σκέψη για παροχή... κινήτρων, ώστε να επανατοποθετηθεί στο ΧΑΑ µέρος των<br />

“εξαφανισθέντων” κεφαλαίων καθώς και η παρέµβαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς να επιβάλει<br />

πρόστιµα και να εγκαλέσει “αστέρες” της Αγοράς, αποτελεί οµολογία όσων συνέβησαν στο<br />

Χρηµατιστήριο και είναι µια καθυστερηµένη αφύπνιση µε στόχο προφανώς να φανεί πως “κάτι γίνεται”.<br />

(…)<br />

Το κακό όµως είχε γίνει και όταν κάποτε όλοι αυτοί οι αρµόδιοι θέλησαν να συµµαζέψουν τα<br />

πράγµατα προκάλεσαν την αντιστροφή του ενθουσιώδους ως τότε κλίµατος µε τις τραγικές συνέπειες που<br />

βιώνουµε σήµερα. Η απορία είναι αν µπορούσε ή όχι η κυβέρνηση και τα όργανά της να µετριάσουν την<br />

τότε ευφορία, αν διέθεταν ή όχι “κρυφά όπλα” που θα µπορούσαν να οµαλοποιήσουν εγκαίρως την<br />

κατάσταση.<br />

Παρασυρµένοι, προφανώς, όλοι αυτοί, από το κλίµα της ευδαιµονίας και του χαµόγελου που οι<br />

ίδιοι πυροδότησαν, υποτίµησαν τα τεκταινόµενα, επαναπαύθηκαν στις δάφνες τους, ότι µεταβάλλουν την<br />

Ελλάδα σε χώρα εκατοµµυριούχων, και ούτε που διανοήθηκαν να ελέγξουν στοιχειωδώς τη λειτουργία<br />

της χρηµαταγοράς για να προλάβουν δεινά.»<br />

Αυτό είναι ένα αµείλικτο κατηγορώ µιας έγκριτης, και µάλιστα φιλοκυβερνητικής<br />

εφηµερίδας, που κατά τη γνώµη µου δεν αφήνει καµία αµφιβολία για το έγκληµα που διαπράχτηκε<br />

στη Σοφοκλέους και τους ηθικούς αυτουργούς. Τα δικά µου σχόλια περιττεύουν…<br />

−Στις 29/01/2001 ο πρόεδρος του ΧΑΑ κ. Παναγιώτης Αλεξάκης, σε συνέντευξή του στο<br />

ΕΘΝΟΣ, επισήµανε τη συλλογική ευθύνη όλων όσοι συµµετέχουν στη λειτουργία του ΧΑΑ, όσον<br />

αφορά στη συνεχή πτωτική πορεία του. Όπως είπε, ευθύνη για την κατάσταση της αγοράς έχουν: η<br />

διοίκηση, οι χρηµατιστηριακές και ΑΕΛ∆Ε, οι θεσµικοί επενδυτές και οι εισηγµένες εταιρείες. Όλοι<br />

αυτοί έπρεπε να δράσουν αναλόγως για να αντιστραφεί το κλίµα. 216<br />

Έδρασαν; Αν έδρασαν δεν είδαµε αποτέλεσµα. Ή µάλλον είδαµε το Γ.∆. του ΧΑΑ να χάνει<br />

µάνι µάνι άλλες 1000 µονάδες στο χρόνο που επακολούθησε…<br />

Εν τω µεταξύ, «Από τους ελέγχους που πραγµατοποιήθηκαν κατά το 2000 προέκυψαν<br />

παραβάσεις οι οποίες οδήγησαν την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στην επιβολή προστίµων συνολικού<br />

ποσού 3,411 δισ. δρχ. έναντι 1,074 δισ. δρχ. το 1999, αντιπροσωπεύοντας ετήσια αύξηση 217,6%.» 217<br />

Όλα αυτά βέβαια έγιναν κατόπιν εορτής, τα δε πρόστιµα που επιβλήθηκαν ήταν αµελητέα σε<br />

σχέση µε τα υπερκέρδη που απεκόµισαν οι παραβάτες µε τις κοµπίνες τους… Πάντως, είναι<br />

χαρακτηριστικός ο τριπλασιασµός των προστίµων το 2000 σε σχέση µε εκείνα του 1999. Φαίνεται ότι<br />

στο µεγάλο πάρτι του 1999 οι ελεγκτές ήταν απασχοληµένοι µε άλλα…<br />

−Από την καχεξία του Χρηµατιστηρίου δεν επρόκειτο να µείνουν ασυγκίνητες οι εισηγµένες<br />

εταιρείες, που ήταν εξάλλου και οι άµεσα θιγόµενες, µετά βεβαίως από τους επενδυτές.. Στις 31<br />

Ιανουαρίου 2001, ηµέρα που στη Βουλή συζητούσαν την πρόταση µοµφής της Νέας ∆ηµοκρατίας<br />

κατά του Γιάννου Παπαντωνίου, ο Σύνδεσµος Εισηγµένων Εταιρειών, έδωσε συνέντευξη Τύπου.<br />

Στη συνέντευξη «Ο πρόεδρος της διοικητικής επιτροπής του Συνδέσµου, Ίων Στεργιώτης, έκανε<br />

λόγο για αδιαφάνεια στη λειτουργία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και τόνισε ότι τίποτα δεν θα λυθεί µε<br />

την πρόταση µοµφής κατά ενός υπουργού.(…)<br />

Σύµφωνα µε τον κ. Στεργιώτη, ο τρόπος λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι<br />

ανεπίτρεπτος και, όπως µάλιστα δήλωσε στο news.in.<strong>gr</strong>, “πολύ φοβάµαι ότι υπάρχει διαπλοκολογία<br />

στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς” και συνυπεύθυνοι για αυτό είναι και ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας, ο<br />

οποίος “έκανε το σοβαρό λάθος να ενηµερώνεται µονόπλευρα για την πορεία και τις προοπτικές της<br />

χρηµαταγοράς”, καθώς και ο ΣΕΒ, τα µέλη του οποίου συµµετέχουν στην Επιτροπή αλλά ποτέ δεν έχουν<br />

παρέµβει για να ανατρέψουν την κακή πορεία του χρηµατιστηρίου.» 218<br />

Βαριές οι κατηγορίες του κ. Στεργιώτη, αλλά πρώτα θα έπρεπε να κάνει την αυτοκριτική του<br />

εκ µέρους των εισηγµένων.<br />

144

Πάντως, παρ’ όλα αυτά, ο πρόεδρος των εισηγµένων εµφανίστηκε αισιόδοξος: «Ο Ίων<br />

Στεργιώτης, όταν ρωτήθηκε από το news.in.<strong>gr</strong> τι προβλέπει για το µέλλον του ΧΑΑ, τόνισε ότι οι<br />

προοπτικές είναι εξαιρετικές, καθώς “οι ξένοι θεσµικοί δεν έχουν έρθει ακόµα στο ΧΑΑ”,(…).<br />

Όπως επισήµανε, όταν ολοκληρωθεί το πρόγραµµα ανανέωσης του ΧΑΑ − θεσµικές αλλαγές,<br />

ΟΑΣΗΣ, ευρωπαϊκό ωράριο − τότε θα έλθουν οι ξένοι θεσµικοί, καθώς “υπάρχει και ρευστότητα και<br />

κεφάλαια, αν αναλογιστούµε ότι µόνο επτά τρισεκατοµµύρια είναι επενδυµένα σε repos”.» 218<br />

Βλέπετε πόσο έξω έπεσε και ο κ. Στεργιώτης; Φαίνεται πως δεν είχε καταλάβει ακόµη πόσο<br />

είχαν αλλάξει οι καιροί και ζούσε µε τις γλυκές αναµνήσεις του παρελθόντος… Μήπως, όµως,<br />

καταλάβατε το σκεπτικό; Οι ξένοι θεσµικοί, είπε, θα έλθουν όταν ανανεωθεί το ΧΑΑ, επειδή υπάρχει<br />

πακτωλός χρηµάτων (επτά τρισεκ.) που αναπαύονται στα repos!<br />

−Στην οµιλία του στη Βουλή για την πρόταση µοµφής κατά του Υπουργού Εθνικής<br />

Οικονοµίας κ. Γ. Παπαντωνίου (02/02/2001), ο κ. Σηµίτης είπε µεταξύ άλλων τα εξής:<br />

«∆εν µπορεί κανείς να αποκλείσει το ενδεχόµενο κάποιοι να παρανοµούν στο Χρηµατιστήριο.<br />

Βεβαίως, υπάρχει αυτό το ενδεχόµενο. Αυτές είναι περιπτώσεις που διερευνώνται και τιµωρούνται µε<br />

συντεταγµένο τρόπο και όχι µε γενικές διώξεις και αφορισµούς που δυσφηµούν όλη την αγορά. Αυτόν<br />

τον συντεταγµένο τρόπο προωθεί αποτελεσµατικά η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.(…)<br />

(…)Το ίδιο το χρηµατιστήριο είναι θεσµός που πρέπει να προστατεύσουµε. Έχουν επιβληθεί<br />

κανόνες διαφάνειας, έχει γίνει ένα χρηµατιστήριο που θέλουν να προσεταιριστούν τα ξένα<br />

χρηµατιστήρια και η διεθνής χρηµατο-οικονοµική αγορά, µέσα από αυτούς που είναι οι φορείς ή οι<br />

εκφραστές της, αναγνώρισε ότι είναι ένα ώριµο πια χρηµατιστήριο. Γιατί το αναγνώρισε; Το είδε ως ένα<br />

χρηµατιστήριο αποκλειστικά τζόγου και απάτης; Αν ήταν κάτι τέτοιο, δεν θα το αναγνώριζε.»<br />

Βέβαια, ο κ. Σηµίτης παρέλειψε να πει πως η αναγνώριση του ΧΑΑ από τους ξένους ως<br />

“ώριµου” ήταν µόνο στα χαρτιά. Στην πράξη, απ’ όσα επακολούθησαν, φαίνεται πως οι ξένοι<br />

βλέπουν το ΧΑΑ µάλλον ως ένα χρηµατιστήριο χοντρού τζόγου και απάτης. Κι αυτό, φυσικά, δε<br />

σηµαίνει πως τα ξένα χρηµατιστήρια λειτουργούν µε το σταυρό στο χέρι…<br />

− Στις 25 Φεβρουαρίου του 2001, υπερασπιζόµενος το έργο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς<br />

απέναντι στην κατηγορία ότι καθυστέρησε στη λήψη των απαραίτητων θεσµικών µέτρων το 1999, ο<br />

πρόεδρός της κ. Σταύρος Θωµαδάκης «υπενθύµισε το έργο της Επιτροπής τη χρονιά εκείνη και<br />

εξήγησε ότι πολλά µέτρα δεν είναι οφθαλµοφανή. Πάντως, για την πρόσφατη κρίση στη Σοφοκλέους,<br />

τόνισε ότι πρόκειται για µια “πολύ µεγάλη διόρθωση και µία πολύ µεγάλη προσαρµογή” κατά την οποία<br />

δεν υπήρξαν απώλειες. “∆εν είδαµε ούτε εταιρείες να πέφτουν έξω ή να έχουν πολύ µεγάλα προβλήµατα,<br />

ούτε το σύστηµα της εκκαθάρισης διακανονισµού να απειλείται. Αυτό το τεστ κοπώσεως νοµίζω ότι το<br />

περάσαµε µε πολύ µεγάλη επιτυχία”, κατέληξε.» 219<br />

Να λοιπόν που πολλά από τα µέτρα “εκσυγχρονισµού” του ΧΑΑ δεν ήταν οφθαλµοφανή! Μα<br />

θα µπορούσαν τουλάχιστον να γίνουν αισθητά εκ των θετικών τους αποτελεσµάτων. Έτσι δεν είναι;<br />

Όσο για το αν υπήρξαν απώλειες, µέχρι και ζωές χάθηκαν! Εκτός αν αυτές δεν µετράνε για<br />

κάποιους. Σχετικά µε το τεστ κοπώσεως, δύο χρόνια αργότερα κι ακόµη το ΧΑΑ δεν το έχει<br />

περάσει… Αυτό τουλάχιστον είναι οφθαλµοφανές. Τι να λέει τώρα ο κ. Θωµαδάκης;<br />

−Στο µεταξύ η εµπιστοσύνη των επενδυτών στο ΧΑΑ, παρά τον υποτιθέµενο εκσυγχρονισµό,<br />

εξανεµιζόταν καθηµερινά, παράλληλα µε τα κεφάλαιά τους. Σύµφωνα µε την έρευνα της ALCO, που<br />

διενεργήθηκε την εβδοµάδα 9-16 Φεβρουαρίου 2001, για λογαριασµό της «Κ», το 75% του<br />

οικονοµικώς ενεργού πληθυσµού στη χώρα µας δήλωσε ότι δεν έχει καθόλου εµπιστοσύνη στο<br />

Χρηµατιστήριο, το 4% δεν απάντησε καθόλου, ένα 15% απάντησε ότι έχει λίγη, το 5% ότι το<br />

εµπιστεύεται αρκετά, και µόνο το 1% δήλωσε τότε ότι το εµπιστεύεται σχεδόν απόλυτα! Τα<br />

αποτελέσµατα αυτά δηµοσιεύτηκαν στην «Κ» την Κυριακή 11 Μαρτίου, ενώ ο Γ.∆. την Παρασκευή<br />

είχε κλείσει στις 3.269,75 µονάδες. Πολύ πιθανόν σήµερα, σχεδόν δύο χρόνια µετά την έρευνα αυτή,<br />

και µε το ΧΑΑ να βρίσκεται σε κωµατώδη κατάσταση, έχοντας χάσει άλλες 1600 µονάδες από τότε,<br />

δεν υπάρχει ψυχή πλέον που να εµπιστεύεται τον εξαχρειωµένο θεσµό… Ούτε οι ίδιοι οι τυµβωρύχοι<br />

της Σοφοκλέους!<br />

145

−Στη συνέντευξη του Πρωθυπουργού στη ΝΕΤ και στο Σταύρο Θεοδωράκη, 05/06/2001, ο κ.<br />

Σηµίτης υπεραµύνθηκε του “εκσυγχρονισµένου” ΧΑΑ και των ελεγκτικών µηχανισµών που η<br />

κυβέρνησή του είχε στήσει. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

ΣΤ. ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ: «Μου επιτρέπετε µία λέξη για το Χρηµατιστήριο κ. Πρόεδρε; Μπήκαν<br />

κάποιοι άνθρωποι στην φυλακή για το Χρηµατιστήριο. Και µπήκαν για ιστορίες που είχαν να κάνουν µε<br />

παιχνίδια, ας το πω έτσι, της εποχής της ανόδου.<br />

∆εν υπήρχαν εισαγγελείς; ∆εν υπήρχαν ελεγκτικοί µηχανισµοί; ∆εν υπήρχαν Υπουργοί για τότε;<br />

Γιατί δηλαδή να ’ρχόµαστε τώρα και να λέµε για τα παιχνίδια εκείνης της εποχής, τώρα που έχουν καεί<br />

− αν µου επιτραπεί − πολλοί περισσότεροι από την υπόθεση του Χρηµατιστηρίου.»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Κύριε Θεοδωράκη, εµείς στήσαµε ελεγκτικούς µηχανισµούς γι’ αυτό το<br />

Χρηµατιστήριο οι οποίοι δεν υπήρχαν πριν. Εµείς τους στήσαµε τους ελεγκτικούς µηχανισµούς. Η<br />

Επιτροπή της Κεφαλαιαγοράς παρέπεµψε αυτούς που παρέπεµψε και αυτοί µπήκαν στην φυλακή και θα<br />

µπουν και άλλοι ίσως στην φυλακή, επειδή ακριβώς ενεργοποιήθηκε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Όλο<br />

αυτό το πλέγµα των ρυθµίσεων ήταν καινούργιο στην Ελλάδα.»<br />

ΣΤ. ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ: «∆εν θα έπρεπε να γίνει νωρίτερα;»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Μα, το στήσαµε µε την πορεία του Χρηµατιστηρίου και πιστεύω ότι εκεί που<br />

έλεγαν, “µα δεν µπαίνει κανείς στην φυλακή”, τώρα όταν είδαν ότι µπήκαν κάποιοι στην φυλακή, λένε,<br />

“µα, όλα αυτά θα έπρεπε να έχουν γίνει νωρίτερα”.<br />

Πράγµατι σας λέω εγώ, θα ήταν πολύ πιο ωραίο αυτοί οι µηχανισµοί να δούλευαν στην εντέλεια<br />

από την πρώτη στιγµή. Μη ξεχνάµε όµως τι ήταν το Ελληνικό Χρηµατιστήριο. Το Ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο ήταν ένα Χρηµατιστήριο το οποίο ήταν πάρα πολύ χαµηλά, µε υποτυπώδεις θεσµούς,<br />

υποτυπώδεις λειτουργίες και τώρα εντάχθηκε στις ώριµες αγορές.»<br />

Τι να σας πω, µόνο θλίψη µου προκαλούν οι δικαιολογίες του κ. Σηµίτη… Θα θυµάστε<br />

βέβαια πως το οικονοµικό του επιτελείο “εκσυγχρόνιζε”, τάχα, το ΧΑΑ από το 1996! Αφήστε που,<br />

όταν έλεγε αυτές τις κουβέντες, το ΧΑΑ δεν είχε ούτε τυπικά ενταχθεί στις ώριµες αγορές. Αυτό θα<br />

γινόταν στις 31 Μαΐου, και, όπως είδαµε, δεν άλλαξε σε τίποτα την κακοδαιµονία που έδερνε τη<br />

Σοφοκλέους… Ή, µάλλον, την άλλαξε προς το χειρότερο.<br />

−Στις 17 Ιουλίου του 2001, ενάµισι µήνα µετά την τυπική µετάταξη του ΧΑΑ στις ώριµες<br />

αγορές, ο Γ.∆. είχε κατρακυλήσει κάτω από τις 2400 µονάδες. Να τι είχαν γράψει τότε ΤΑ ΝΕΑ:<br />

«Όλοι οι φορείς της αγοράς ζητούν τη λήψη άµεσων µέτρων για να αναστραφεί το κλίµα στο<br />

Χρηµατιστήριο και να σταµατήσει ο κατήφορος των τιµών, καθώς διαπιστώνεται ότι πολλοί επενδυτές<br />

βρίσκονται σε κατάσταση απόγνωσης, αφού έχουν δει στις τελευταίες δέκα συνεδριάσεις τον Γενικό<br />

∆είκτη Τιµών να σηµειώνει απώλειες 13,7%. Από την πλευρά του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας<br />

τονίζονταν και χθες ότι δεν πρόκειται να ληφθούν µέτρα.» 220<br />

Φυσικά, τι άλλα µέτρα µπορούσαν να ληφθούν; Ο “εκσυγχρονισµός” του ΧΑΑ είχε, κατά τον<br />

κ. Σηµίτη, ολοκληρωθεί! Όλα τώρα λειτουργούσαν στην εντέλεια. Μόνο που δεν υπήρχαν επενδυτές!<br />

Στο ΧΑΑ είχαν αποµείνει για να κονταροχτυπιούνται οι τζογαδόροι και οι αεριτζήδες…<br />

−Πάντως υπήρχαν κι εκείνοι που δεν είχαν πειστεί ότι ο εκσυγχρονισµός του ΧΑΑ είχε<br />

ολοκληρωθεί. Όπως έγραφε ο «Μέτοχος» τον Οκτώβριο του 2001, «Κυβέρνηση, εποπτικές αρχές και<br />

χρηµατιστηριακές εταιρίες, ευθύνονται για την τροµακτική καθυστέρηση στην υλοποίηση έστω εκείνων<br />

των µεταρρυθµίσεων που από κοινού υποσχέθηκαν τον Απρίλιο - Μάιο του 2000.» 221<br />

Και ο Μέτοχος συνέχιζε: «Αλλά όλα αυτά είναι αναπόφευκτα, όταν η µεν κυβέρνηση κάηκε στο<br />

χυλό και τώρα φυσά και το γιαούρτι, οι εποπτικές αρχές είναι στην ουσία εξασφαλισµένοι δηµόσιοι<br />

υπάλληλοι και οι χρηµατιστηριακές έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν χωρίς να αναλαµβάνουν<br />

κανένα ρίσκο.(…)<br />

Η συµπεριφορά της Σοφοκλέους, γράφει η “Ναυτεµπορική”, αποδεικνύει την ύπαρξη των<br />

εσωτερικών προβληµάτων που βαραίνουν την πορεία του χρηµατιστηρίου την τελευταία τριετία.» 221<br />

Εξακολουθούσαν, λοιπόν, να υπάρχουν εσωτερικά προβλήµατα στο “εκσυγχρονισµένο”<br />

ΧΑΑ…<br />

−Αλλά και ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρος Θωµαδάκης, ο οποίος σε<br />

κάθε περίπτωση και µε κάθε ευκαιρία ισχυριζόταν πως όλα είχαν καλώς στο ΧΑΑ και πως οι<br />

146

ελεγκτικοί µηχανισµοί λειτουργούσαν στην εντέλεια, κατέφυγε στη Ε.Ε. (Οκτώβριος 2001) για<br />

βοήθεια! Ιδού η µαρτυρία:<br />

«Την έκδοση οδηγίας από την Ε.Ε. για την πάταξη φαινοµένων φαινοµένων εκµετάλλευσης<br />

εµπιστευτικής πληροφόρησης και χειραγώγησης των χρηµατιστηριακών αγορών, υποστήριξε ο πρόεδρος<br />

της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, καθηγητής Σταύρος Θωµαδάκης, κατά τη διάρκεια ακρόασής του από το<br />

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.(…)<br />

Συγκεκριµένα, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς υποστήριξε ότι η πάταξη φαινοµένων<br />

κατάχρησης των χρηµατιστηριακών αγορών είναι ζήτηµα άµεσης προτεραιότητας, µε στόχο την<br />

προστασία των επενδυτών στις ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, αλλά και στο πλαίσιο της πορείας προς την<br />

ενοποίησή τους.<br />

Ειδικότερα, µεταξύ άλλων επεσήµανε τις καινοτοµίες που εισάγονται µε το σχέδιο της<br />

συγκεκριµένης οδηγίας:<br />

(…) Η οδηγία πρέπει να δώσει µεγαλύτερη έµφαση στα µέτρα πρόληψης φαινοµένων κατάχρησης<br />

εµπιστευτικής πληροφόρησης και χειραγώγησης της αγοράς, ώστε να αποτρέπεται η εµφάνιση<br />

καταχρηστικής συµπεριφοράς και έτσι να περιορίζεται η επιβολή κυρώσεων. Η συχνή επιβολή<br />

κυρώσεων δηµιουργεί αρνητικές εντυπώσεις σε σχέση µε την ακεραιότητα των αγορών. Τα µέτρα αυτά<br />

θα πρέπει να επικεντρώνονται στη συµπεριφορά των εισηγµένων εταιριών, των ΕΠΕΥ και άλλων<br />

συντελεστών της αγοράς όπως π.χ. επενδυτές µε δεσπόζουσα θέση, αναλυτές κ.λπ.<br />

Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην ορολογία που υιοθετεί το σχέδιο της οδηγίας ώστε να αφορά<br />

σε όλες τις περιπτώσεις κατάχρησης πληροφόρησης. Ειδικότερα, ο όρος inside information (εσωτερική<br />

πληροφόρηση) ενδεχοµένως αποκλείει περιπτώσεις προνοµιακής πληροφόρησης που πιθανώς διαθέτουν<br />

πρόσωπα τα οποία δεν σχετίζονται µε την εκδότρια εταιρία, αλλά γνωρίζουν κάποιο επερχόµενο γεγονός<br />

όπως το τροµοκρατικό κτύπηµα της 11 ης Σεπτεµβρίου.» 84<br />

Ιδού, λοιπόν, πόσες ατέλειες υπήρχαν κατά τον κ. Θωµαδάκη στο σύστηµα λειτουργίας<br />

όλων των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών, τις οποίες βέβαια ο ίδιος δεν παραδεχόταν όταν αντιµετώπιζε<br />

τις σκληρές ερωτήσεις Ελλήνων δηµοσιογράφων για το δικό µας χρηµατιστήριο! Τις εξοµολογήθηκε<br />

όµως στην Ε.Ε., αφού τάχα αφορούσαν όλη την ευρωπαϊκή οικογένεια! Και ευελπιστούσε πως τα<br />

προβλήµατα που δεν µπόρεσε ο ίδιος να λύσει κατά τη µακροχρόνια θητεία του ως πρόεδρος της<br />

Ε.Κ., θα µας τα έλυνε η Ε.Ε.! Όπως ήταν αναµενόµενο, βέβαια, η Ε.Ε. δεν επρόκειτο να λύσει τα<br />

προβλήµατα του οίκου µας, όπως δεν µπορεί να λύσει και καµιάς χώρας-µέλους.<br />

−Η κακοδαιµονία του Χρηµατιστηρίου συνεχίστηκε και µάλιστα εντάθηκε µέσα στο 2002, κι<br />

αυτό ενέτεινε και τις ανησυχίες των αρµοδίων «φυλάκων». Έτσι ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ.<br />

Ν. Χριστοδουλάκης συγκάλεσε σύσκεψη στο Υπουργείο Οικονοµικών στις 08/04/2002 για να<br />

συζητηθούν τα προβλήµατα της Σοφοκλέους. Τα δύο σηµεία στα οποία συµφώνησαν όσοι<br />

συµµετείχαν ήταν η συµπλήρωση του θεσµικού πλαισίου λειτουργίας του χρηµατιστηρίου και η<br />

αντιµετώπιση του προβλήµατος ρευστότητας (ως γνωστόν, στα ίδια είχαν συµφωνήσει κι άλλες φορές<br />

στο παρελθόν). Στη σύσκεψη ο πρόεδρος του ΧΑΑ, κ. Παναγιώτης Αλεξάκης, τόνισε, µεταξύ άλλων,<br />

ότι «το ζητούµενο είναι η ανάκτηση της εµπιστοσύνης των επενδυτών στο χρηµατιστήριο και στο ρόλο<br />

του.» (news.in.<strong>gr</strong>-08/04/02).<br />

∆ύσκολα πράγµατα ζητούσε ο κ. Αλεξάκης! Το πουλί είχε πια πετάξει…<br />

−Στις 30/07/2002, κατά τη διάρκεια ακρόασής του από τα µέλη της αρµόδιας επιτροπής της<br />

Βουλής, ο κ. Αλεξάκης είπε ότι το υπάρχον θεσµικό πλαίσιο στο ελληνικό χρηµατιστήριο, «αποτελεί<br />

εγγύηση για τη διαφάνεια και την ασφάλεια των συναλλαγών»! (news.in.<strong>gr</strong>-30/07/2002)<br />

Πάντως, παρά την “εγγύηση”, η συνεχισθείσα απαξίωση του ΧΑΑ και οι συχνές-πυκνές<br />

µικροκαµπάνες, που έπεφταν (κατόπιν “εορτής”) σε “παιχνιδιάρες” χρηµατιστηριακές και εισηγµένες,<br />

αναµφίβολα αντανακλούσαν την αναξιοπιστία του “θεσµού”. Το ότι ελάχιστοι εµπιστεύονταν το<br />

ελληνικό Χρηµατιστήριο ήταν πλέον πασιφανές από τον ισχνό τζίρο, που έφτασε να κινείται<br />

καθηµερινά στα εξευτελιστικά επίπεδα των 50-70 εκ. ευρώ το δεύτερο εξάµηνο του 2002! Οι πιο<br />

πολλοί επενδυτές το είχαν περιφρονήσει. Το είχε άλλωστε οµολογήσει και ο ίδιος ο κ. Αλεξάκης την<br />

ίδια µέρα στη Βουλή, λέγοντας ότι σε σύνολο 1,8 εκατ. κωδικών µόνο το 10% µε 20% ήταν ενεργοί.<br />

−Για καλή µας “τύχη”, όµως, υπάρχουν κάθε τόσο και οι εκλογές! Έτσι, λίγες µέρες πριν<br />

από τις ∆ηµοτικές και Νοµαρχιακές εκλογές της 13 ης Οκτωβρίου του 2002, οι αρµόδιοι<br />

147

“αντελήφθησαν” επί τέλους την κρίση στο ΧΑΑ και ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας έσπασε την<br />

περί τα χρηµατιστηριακά σιωπή του! Στις 4 Οκτωβρίου 2002, ο κ. N. Χριστοδουλάκης, µετά τη<br />

συνάντησή του µε τον Πρωθυπουργό µε θέµα τον προϋπολογισµό του 2003, ξάφνιασε το πανελλήνιο<br />

µιλώντας για ύπαρξη… κερδοσκοπίας στη Σοφοκλέους, που αδικεί, τάχα, την εικόνα της “καλής”<br />

ελληνικής οικονοµίας! «Πρόκειται για µια αρνητική φούσκα, όπου επιχειρείται υποτιµητική<br />

κερδοσκοπία. Στα σηµερινά επίπεδα η αγορά αδικεί την οικονοµία», είπε ο υπουργός, και συνέχισε:<br />

«Πιστεύω ότι θα το λάβουν υπόψη τους οι επενδυτές αντιδρώντας. Γίνεται έντονη υποτιµητική<br />

κερδοσκοπία, που εκµεταλλεύεται την ενδεχόµενη επιδείνωση της οικονοµίας...» (ΗΜΕΡΗΣΙΑ –<br />

5/10/2002)<br />

Προσέξτε, παρακαλώ την αντίφαση: «Στα σηµερινά επίπεδα η αγορά αδικεί την οικονοµία».<br />

Όµως «Γίνεται έντονη υποτιµητική κερδοσκοπία, που εκµεταλλεύεται την ενδεχόµενη επιδείνωση<br />

της οικονοµίας! Μα για να υπάρχει ενδεχόµενο επιδείνωσης µιας οικονοµίας πρέπει ήδη να είναι<br />

δεινή!<br />

Ο υπουργός πάντως ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή προς τις αρµόδιες αρχές να ερευνήσουν<br />

κάθε περίπτωση που συµβαίνουν «πράγµατα εκτός των προβλεποµένων νόµων και κανόνων».<br />

Και αναρωτιέται ο έχων κοινό νου: Καλά, χρειάζεται να δίνει κάθε τόσο ο υπουργός εντολές<br />

προς τις αρµόδιες χρηµατιστηριακές αρχές για να κάνουν ελέγχους; Πρέπει δηλαδή να θυµίζει στους<br />

αρµόδιους να κάνουν τη δουλειά για την οποία τους πληρώνουµε; Αν είναι δυνατόν! Πολύ αργά,<br />

βέβαια, ο κ. Χριστοδουλάκης αποφάσισε να παρέµβει (χλιαρά), όταν το έγκληµα είχε πια<br />

ολοκληρωθεί. Κατά την πάγια τακτική της, η κυβέρνηση “ενεργοποιήθηκε” παραµονές εκλογών,<br />

έτσι για να δείξει ότι κάτι κάνει…Βλέπετε, ούτε τα προσχήµατα δεν κρατάνε!<br />

Να πώς σχολίασαν το γεγονός οι κ. κ. Γ. Μέρµηγκας και Β. Γεώργας στην έγκριτη<br />

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (07/10/2002): «Ουδείς ασφαλώς µπορεί να διαχωρίσει την πολιτική “λεοντή”<br />

των δηλώσεων Χριστοδουλάκη από τα ουσιαστικά προβλήµατα επί της πραγµατικής οικονοµίας που<br />

δηµιουργεί η εντεινόµενη χρηµατιστηριακή καθίζηση, αλλά το γεγονός ότι η κυβέρνηση ανακαλύπτει το<br />

διαβρωτικό ρόλο των κερδοσκόπων µία µόλις εβδοµάδα προ των δηµοτικών εκλογών, αποµειώνει την<br />

αξία της υπουργικής παρέµβασης.»<br />

Το ιλαροτραγικό είναι ότι την ίδια µέρα που ο κ. Χριστοδουλάκης έκανε λόγο για ύπαρξη<br />

υποτιµητικής κερδοσκοπίας στη Σοφοκλέους, ο πρόεδρος του ΧΑΑ κ. Π. Αλεξάκης, σε συνέντευξη<br />

Τύπου, µιλούσε για «απουσία φαινοµένων παράνοµης δραστηριότητας που να υποδεικνύουν<br />

υποτιµητική κερδοσκοπία», και ανέφερε ότι δεν είχε βρεθεί µέχρι στιγµής κάποια παρατυπία στις<br />

συναλλαγές! (ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 4/10/2002). Μάλιστα, ο κ. Αλεξάκης επισήµανε ότι «η<br />

κερδοσκοπία πάντα υπάρχει και είναι κοµµάτι της αγοράς, αρκεί να κινείται σε θεµιτά πλαίσια», και<br />

πρόσθεσε ότι «η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι η µόνη αρµόδια να πραγµατοποιήσει έλεγχο.»<br />

Είδατε, λοιπόν, τι ακούσαµε από το στόµα του “λύκου”; Ότι υπάρχει, λέει, και θεµιτή<br />

κερδοσκοπία! Άντε τώρα να διαχωρίσει ο κοινός νους τα όρια µεταξύ θεµιτής και αθέµιτης<br />

κερδοσκοπίας! Θυµάστε που ο Πρωθυπουργός µας έλεγε και ξανάλεγε πως ο χρηµατιστηριακός<br />

«θεσµός», αυτό το µπάΧΑΑλο, δηλαδή το Σοφοκλέους-Καζίνο, είναι «µοχλός ανάπτυξης της<br />

οικονοµίας»; Λέτε η οικονοµία της χώρας να αναπτύσσεται µε “θεµιτά” κερδοσκοπικά παιχνίδια<br />

τύπου ρουλέτας;<br />

−Στις 7/10/2002, και παρ’ όλο που τρεις µέρες νωρίτερα ο κ. Αλεξάκης είχε αρνηθεί την<br />

ύπαρξη παράνοµης δραστηριότητας στη Σοφοκλέους, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, από κοινού µε τη<br />

διοίκηση του ΧΑΑ έλαβαν 8 νέα «µέτρα» για τον περιορισµό, λέει, των κερδοσκοπικών<br />

παιχνιδιών µε “όχηµα” τα Παράγωγα.! Εκλογές γαρ εν όψει… Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς επισήµανε µεταξύ άλλων ότι «ελέγχει µεθοδικά τις συναλλαγές τόσο στο ΧΑΑ όσο και<br />

στο ΧΠΑ και σε περίπτωση που διαπιστωθούν παραβατικές συµπεριφορές, θα επιβάλει κυρώσεις,<br />

εξαντλώντας τα περιθώρια αυστηρότητας που παρέχονται από το θεσµικό πλαίσιο».<br />

Σωπάτε καλέ που θα διαπιστωθούν παραβατικές συµπεριφορές στο “ναό” του χρήµατος!<br />

Αλήθεια, µήπως θυµάσθε πόσες φορές είχαµε ακούσει τέτοιες υποσχέσεις; Πόσες φορές µας είχαν πει<br />

πως όοολα στο Χρηµατιστήριο λειτουργούσαν τέλεια; Πόσες φορές µας ανακοίνωσαν “µέτρα” για τη<br />

διαφάνεια στις συναλλαγές και τον εκσυγχρονισµό του ΧΑΑ; Κι όµως, ο πραγµατικός<br />

εκσυγχρονισµός αργούσε να έλθει στη Σοφοκλέους. Προφανώς κάποιοι δεν τον ήθελαν στα πόδια<br />

τους…<br />

148

Στο σηµείο αυτό αξίζει να παραθέσω χαρακτηριστικό απόσπασµα από άρθρο του κ. Γ.<br />

Παπανικολάου στην εβδοµαδιαία εφηµερίδα «Μέτοχος» (11/10/2002): «Ακόµα και σήµερα, αρκετά<br />

χρόνια µετά την έναρξη της προσπάθειας για εκσυγχρονισµό των ελληνικών αγορών, οι ρυθµίσεις οι<br />

οποίες εξαγγέλλονται, εφαρµόζονται και… διορθώνονται στην πορεία, θυµίζουν ένα απέραντο<br />

“πειραµατικό εργαστήριο”, το µεγαλύτερο θύµα του οποίου – και το κατ’ εξοχήν πειραµατόζωο – είναι<br />

ο απλός επενδυτής.»<br />

Έτσι είναι. Οι µαθητευόµενοι µάγοι της πολιτικής και της οικονοµίας χρειάζονται<br />

πειραµατόζωα για να κάνουν τις αλχηµείες τους. Κι εµείς, δυστυχώς, προσφερόµαστε για χρήση και<br />

κατάχρηση χωρίς αντίσταση…<br />

Πάντως, την αρρώστια του Χρηµατιστηρίου µετά από τόοσο “εκσυγχρονισµό”, δεν δίστασε<br />

να οµολογήσει (2/11/2002) ο ίδιος ο Υπουργός Εθνικής Oικονοµίας κ. Χριστοδουλάκης: «Ακριβώς<br />

στην έλλειψη αξιοπιστίας που κρατά εκτός παιδιάς τους µικροεπενδυτές (από τα δύο εκατοµµύρια των<br />

κωδικών, µόλις 30.000 κάνουν πράξεις) εντοπίζει εν πολλοίς το πρόβληµα ο υπουργός Οικονοµίας και<br />

Οικονοµικών Νίκος Χριστοδουλάκης που µέσω της “Ε” προαναγγέλλει πρωτοβουλίες για την ανάκτηση<br />

της εµπιστοσύνης απέναντι στο χρηµατιστηριακό θεσµό.» 380<br />

Και οι ίδιοι αναλυτές της «Ε» συνεχίζουν: «Όταν, όµως, του ζητείται να προβεί σε εκτιµήσεις<br />

για τις µεσο-µακροπρόθεσµες προοπτικές του ΧΑΑ ή για τους λόγους και τις προϋποθέσεις που θα<br />

µπορούσαν να οδηγήσουν ξανά τις χιλιάδες των απογοητευµένων επενδυτών στα... πάτρια χώµατα της<br />

Σοφοκλέους, ο κ. Χριστοδουλάκης επιστρέφει στην άκαµπτη σιωπή. Αρνείται να διατυπώσει το<br />

παραµικρό σχόλιο για την πορεία της αγοράς ή έστω για την πορεία των ερευνών που εξωδίκως είχε<br />

παραγγείλει ο υπουργός στις αρµόδιες αρχές για τα φαινόµενα της υποτιµητικής κερδοσκοπίας που<br />

λειτουργούν καταστροφικά για τις τιµές.»<br />

∆ιαπιστώσεις, διαγνώσεις, επισηµάνσεις, υποσχέσεις και πάει λέγοντας, από τους ίδιους τους<br />

συνυπεύθυνους για την αναξιοπιστία του χρηµατιστηριακού “θεσµού”! Πότε επιτέλους θα δούµε<br />

κάποιον από τους υψηλά ιστάµενους ενόχους για την κρίση της Σοφοκλέους να αναλαµβάνει τις<br />

ευθύνες του, να οµολογεί την ανικανότητά του να αντιµετωπίσει το πρόβληµα και να παραιτείται;<br />

−Κι ενώ το ΧΑΑ έπνεε τα λοίσθια και οι επενδυτές είχαν γίνει άφαντοι, ο κ. Χριστοδουλάκης<br />

τι έκανε νοµίζετε; Ετοίµαζε σχέδιο νόµου για τη δηµιουργία και άαλλων χρηµατιστηρίων! Είναι αυτό<br />

που λέει ο λαός: αλλού τ’ όνειρο κι αλλού το θαύµα! Απίστευτο κι όµως αληθινό… Να τι έγραψε για<br />

το θέµα η ΗΜΕΡΗΣΙΑ (07/11/2002): «Η Eπιτροπή Kεφαλαιαγοράς θα αποτελεί εφεξής, τη µόνη<br />

ελεγκτική αρχή οποιασδήποτε αγοράς αξιών δηµιουργηθεί στη χώρα µας. Aυτή τη ρύθµιση προωθεί το<br />

σχέδιο νόµου που έδωσε χθες στους αρµόδιους φορείς της Kεφαλαιαγοράς για συζήτηση ο υπουργός<br />

Oικονοµίας και Oικονοµικών κ. Nίκος Xριστοδουλάκης µε τίτλο, “Iδρυση και εποπτεία χρηµατιστηρίων<br />

αξιών και οργανωµένων αγορών αξιών, αρµοδιότητες Kεφαλαιαγοράς και τροποποιήσεις<br />

Xρηµατιστηριακής νοµοθεσίας”. »<br />

−∆υστυχώς, όµως, παρά την πληθώρα “εκσυγχρονιστικών” νόµων, η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς δεν τα πήγε και τόσο καλά ως ελεγκτική αρχή. Σύµφωνα µε άρθρο της εφηµερίδας<br />

Express µε τον τίτλο «Καταγγελίες για τον έλεγχο στις χρηµατιστηριακές εταιρίες» (29/01/2003), ο<br />

βουλευτής του ΣΥΝ κ. Π. Λαφαζάνης διετύπωσε καταγγελίες για πληµµελή έλεγχο σε<br />

χρηµατιστηριακές, επενδυτικές εταιρίες αλλά και για αθέµιτες πρακτικές που ακολουθούνται στο<br />

ΧΑΑ και στο ΧΠΑ.<br />

«Ο κ. Λαφαζάνης έκανε λόγο για τις κερδοσκοπικές µεθοδεύσεις που ακολουθούνται στο<br />

Χρηµατιστήριο Aθηνών και το Χρηµατιστήριο Παραγώγων Αθηνών κατά παράβαση της<br />

χρηµατιστηριακής νοµοθεσίας. Ταυτοχρόνως, υπογράµµισε ότι η περίπτωση της Worldwide δεν είναι<br />

µεµονωµένη αλλά ήρθε ως συνέχεια σωρείας ανάλογων σκανδάλων, όπως αυτά που οδήγησαν σε<br />

χρεοκοπία την ΑΕΛ∆Ε “ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ Α.Ε.” και την “ΑΣΤΡΑΙΑ-ΑΕΠΕΥ”.»<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, το στέλεχος του Συνασπισµού ζήτησε να µάθει αν έχουν<br />

ερευνηθεί σε βάθος τα σκάνδαλα αυτά κι αν έχουν αποδοθεί ευθύνες. Ο κ. Λαφαζάνης κάλεσε τον κ.<br />

Χριστοδουλάκη να διαβιβάσει στη Βουλή στοιχεία για τους ελέγχους που έχει διενεργήσει η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς προκειµένου να αποτραπούν χρεοκοπίες που πληρώνει συνήθως το επενδυτικό κοινό.<br />

Φοβάµαι πως ο κ. Λαφαζάνης, είναι µια ακόµη φωνή βοώντος εν τη χρηµατιστηριακή<br />

ερήµω… Όταν δεν έχει ερευνηθεί αυτή τούτη η Ληστεία του Αιώνα που µεθοδεύτηκε στο ΧΑΑ, πώς<br />

149

µπορούµε να ελπίζουµε πως θα ερευνηθούν και θα αποδοθούν ευθύνες για µεµονωµένες περιπτώσεις<br />

σκανδάλων που αφορούν κάποιες ΑΕΛ∆Ε;<br />

Πώς, όµως, µπορούµε να ελπίζουµε στην πάταξη αθέµιτων πρακτικών στο Χρηµατιστήριο,<br />

όταν ακούµε από τον αρχηγό της Αξιωµατικής Αντιπολίτευσης στη Βουλή (5 Φεβρ. 2003) να<br />

καταγγέλλει ότι «Με το Ν.2843/2000, για να συγκαλυφθεί το έγκληµα του Χρηµατιστηρίου, αφαιρέθηκε<br />

από την εισαγγελική αρχή η δυνατότητα διενέργειας ανάκρισης, προανάκρισης ή προκαταρκτικής<br />

εξέτασης για πιθανολογούµενα αδικήµατα στις χρηµατιστηριακές συναλλαγές, παρά µόνο αν υπάρχει<br />

άδεια του δικαστικού συµβουλίου»;<br />

Πάντως ο πρόεδρος του ΧΑΑ κ. Παν. Αλεξάκης, που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για την<br />

κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του Χρηµατιστηριακού Κέντρου Θεσσαλονίκης (Χ.Κ.Θ.), µας<br />

καθησύχασε, εκφράζοντας την εκτίµηση ότι «το 2003 θα είναι µια καλύτερη χρονιά για την<br />

κεφαλαιαγορά και ότι τα λογιστικά σκάνδαλα που συνόδευσαν το 2002 ανήκουν πλέον στο<br />

παρελθόν». (ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ – 31/01/2003)<br />

Τρεις µέρες αργότερα, βγήκε στην επιφάνεια το σκάνδαλο της Connection. Όπως έγραψε η<br />

εφηµερίδα ΕΞΠΡΕΣ (04/02/2003), «H περίπτωση της Connection, η οποία µετά και τις χθεσινές<br />

εξελίξεις (αποκάλυψη λογιστικής απάτης και αναστολή διαπραγµάτευσης) δείχνει πλέον ως µη<br />

αναστρέψιµη, σηµατοδοτεί, σύµφωνα µε στελέχη της αγοράς, τη µετάβαση από την επί τριετία λογική<br />

“να µην σκάσει κανείς” στην πρακτική “ό,τι µπορούµε να σώσουµε”.»<br />

Φοβάµαι πως είναι ήδη πολύ αργά για να περισωθεί κάτι για τους εγκλωβισµένους<br />

επενδυτές… Με τη συνολική κεφαλαιοποίηση του ΧΑΑ να έχει συρρικνωθεί στα 55,8 δισεκ. Ευρώ,<br />

στις 11 Μαρτίου 2003, τι να περισωθεί; Σκεφτείτε ότι το Σεπτέµβριο του 1999, µε πολύ λιγότερες<br />

εισηγµένες εταιρείες, η κεφαλαιοποίηση του Χρηµατιστηρίου Αθηνών ήταν 213 δισεκ. Ευρώ.<br />

Βλέπετε από ποιο ύψος καταποντιστήκαµε λόγω “εκσυγχρονισµού ”;<br />

Το τραγικότερο όµως είναι ότι δια στόµατος του κυβερνητικού εκπροσώπου κ. Πρωτόπαπα<br />

µάθαµε πρόσφατα ότι ο διαβόητος εκσυγχρονισµός του ΧΑΑ δεν είχε ακόµη τελειώσει!<br />

Αναφερόµενος στην έντονη αντιπαράθεση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης στην αρµόδια<br />

Κοινοβουλευτική Επιτροπή (7/05/2003) για το Χρηµατιστήριο, κατά τη συζήτηση του νοµοσχεδίου<br />

για την ιδιωτικοποίηση (!) του ΧΑΑ, ο κ. Πρωτόπαπας δήλωσε: «Υπάρχει µια πραγµατικότητα, ότι<br />

αυτό το θεσµικό πλαίσιο χρειάζεται διορθώσεις, βελτιώσεις και περαιτέρω ενίσχυση. Αυτό γίνεται<br />

σταδιακά και θα είναι ιδιαίτερα σηµαντικοί οι έλεγχοι που εξήγγειλε ο κ. Χριστοδουλάκης, ώστε να έρθει<br />

στο φως όλη η αλήθεια». (Ναυτεµπορική - 08/05/2003)<br />

Προφανώς τα οκτώ χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τον “εκσυγχρονιστή”<br />

πρωθυπουργό κ. K. Σηµίτη δεν ήταν αρκετά για να εκσυγχρονίσει τον αµαρτωλό χρηµατιστηριακό<br />

θεσµό!<br />

6<br />

Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς – ∆ιοίκηση ΧΑΑ<br />

Το σκάνδαλο της «∆ΕΛΤΑ-Χρηµατιστηριακή» δεν είχε πέσει ως κεραυνός εν αιθρία στο<br />

ελληνικό Χρηµατιστήριο. Όχι βέβαια! Αυτό αποκαλύπτεται από άρθρο της «Ε» την εποχή εκείνη:<br />

«Aπό τις αρχές του 1995 είχαν εντοπιστεί επισήµως και εγκαίρως οι αιτίες που οδηγούν σήµερα<br />

στην κατάρρευση του Xρηµατιστηρίου. Tα αρµόδια εποπτικά και ελεγκτικά όργανα της χρηµαταγοράς<br />

είχαν στα χέρια τους όλα τα στοιχεία για τις ρεµούλες, καθώς και τις προτάσεις, που αν εφαρµόζονταν,<br />

θα µπορούσαν να προλάβουν την καταστροφή, αλλά όπως φαίνεται, από τότε “ένιπταν τας χείρας<br />

των”». 222<br />

Υπήρχε όµως και προειδοποίηση προς τον πρόεδρο της Ε.Κ. Να τι είχε γράψει η ίδια<br />

εφηµερίδα:<br />

150

«Στέλεχος της Eπιτροπής Kεφαλαιαγοράς µε εµπιστευτικό του υπόµνηµα προς τον τότε πρόεδρο<br />

της επιτροπής (και νυν επικεφαλής της Eµπορικής Tράπεζας) Kωνσταντίνο Γεωργουτσάκο, είχε<br />

επισηµάνει τι ακριβώς γινόταν και πού πήγαιναν τα πράγµατα.(…)<br />

Tο έγγραφο, µε αριθ. πρωτ. 239/10.3.1995, επισηµαίνει ούτε λίγο ούτε πολύ ότι η ίδια η<br />

Eπιτροπή Kεφαλαιαγοράς άφησε ανεξέλεγκτη την αγορά, µε αποτέλεσµα να κυριαρχούν οι κερδοσκόποι<br />

και να εξανεµίζεται η εµπιστοσύνη των επενδυτών. Για λόγους που πρέπει να αναζητηθούν, απ’ όσους<br />

σήµερα ανησυχούν για το µέλλον του Xρηµατιστηρίου, τα κρατικά όργανα δεν θέλησαν να ασκήσουν µε<br />

συνέπεια τα καθήκοντά τους, ώστε να “εξυγιανθεί” η χρηµαταγορά και να αποβληθούν οι κάθε λογής<br />

απατεώνες.» 13<br />

Βαριά, οµολογουµένως, η κατηγορία! «Τα κρατικά όργανα δεν θέλησαν να ασκήσουν µε<br />

συνέπεια τα καθήκοντά τους»! Γιατί άραγε; Αφήνω τα συµπεράσµατα και τα σχόλια για την<br />

ανεπάρκεια της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και το ρόλο των κρατικών οργάνων στον αναγνώστη.<br />

Πάντως, έξι χρόνια αργότερα, κανείς δεν µπορεί να ισχυριστεί πως η χρηµαταγορά έχει εξυγιανθεί κι<br />

ότι αποβλήθηκαν από κει “οι κάθε λογής απατεώνες”… Αλλά για ποιους “απατεώνες” µιλάµε; ∆εν<br />

υπάρχουν “απατεώνες” στη Σοφοκλέους. Μόνο το κατ’ ευφηµισµόν αποκαλούµενο “έξυπνο χρήµα”<br />

υπάρχει! Αυτό ισχυρίζονται οι αρµόδιοι…<br />

−Στην προσπάθεια διαφήµισης του Χρηµατιστηρίου µε σκοπό τον “προσηλυτισµό” νέων<br />

επενδυτών στη Σοφοκλέους ήταν στρατευµένος από το 1998 και ο τότε πρόεδρος του ΧΑΑ, κ.<br />

Μανώλης Ξανθάκης. Οι επόµενες δηλώσεις του είναι άκρως αποκαλυπτικές:<br />

«“Εκτιµώ ότι µε τον θεσµικό εκσυγχρονισµό, την εισαγωγή της αποϋλοποίησης, την έναρξη των<br />

αγορών παραγώγων και οµολόγων και την εγκατάσταση του νέου ηλεκτρονικού συστήµατος<br />

ολοκληρώνουµε τις βασικές παρεµβάσεις που θα κατατάξουν την αγορά µας στην οµάδα των<br />

ανεπτυγµένων κεφαλαιαγορών.<br />

Είναι εποµένως η ώρα που πρέπει να εκτιµήσουµε τα δεδοµένα και να δούµε τι πρέπει να γίνει και<br />

τι να αποφευχθεί στο άµεσο µέλλον”. Με τα λόγια αυτά ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών<br />

κ. Μ. Ξανθάκης αναφέρθηκε πριν από λίγες ηµέρες στην ολοκλήρωση µιας µεταβατικής περιόδου του<br />

ελληνικού Χρηµατιστηρίου και στο ξεκίνηµα µιας νέας, κατά την οποία, όπως ο ίδιος επισήµανε, θα<br />

επιδιωχθεί η προσέγγιση πλέον ευρύτερου επενδυτικού κοινού.» 223<br />

Ο εκµαυλισµός, λοιπόν, των αποταµιευτών στο “σφαγείο” της Σοφοκλέους<br />

ΕΠΙ∆ΙΩΧΤΗΚΕ! ∆εν προσήλθαν στο “ναό” του χρήµατος οι νεόκοποι επενδυτές επειδή ήταν<br />

τζογαδόροι και αναζητούσαν το εύκολο κέρδος, όπως τους κατηγόρησαν κατόπιν “εορτής” αυτοί που<br />

τους καταλήστεψαν. Μεθοδεύτηκε η προσέλευσή τους στο άντρο της Σοφοκλέους µε την<br />

προπαγάνδα που εξαπολύθηκε συντονισµένα από τους πολιτικούς και οικονοµικούς µας ταγούς, που<br />

παρουσίασαν το ΧΑΑ σαν αξιόπιστη εναλλακτική επένδυση µε σίγουρα κέρδη.<br />

Κι όσοι αµφιβάλλουν για την καταλυτική δύναµη της προπαγάνδας (έντυπης και ηλεκτρονικής)<br />

σαν µέσου µαζικής χειραγώγησης, δεν έχουν παρά να σκεφτούν πως η διαφήµιση είναι το κύριο<br />

εργαλείο µε το οποίο προωθούνται τα οποιαδήποτε προϊόντα στην κατανάλωση. Κι όχι µόνο τα<br />

καταναλωτικά προϊόντα, αλλά και οι ιδέες, τα πιστεύω, οι νοοτροπίες, οι µόδες, τα πρότυπα. Η<br />

χειραγώγηση του νου (mind manipulation) έχει δυστυχώς αναχθεί σε σκοτεινή επιστήµη που τη<br />

χρησιµοποιούν καθηµερινά και οι κυβερνήσεις για να ελέγχουν και να επιβάλλουν τις θέσεις τους<br />

στους πολίτες .<br />

−Στις 4/5/1998 παραιτήθηκε ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Αθηνών καθηγητής κ. Μανώλης<br />

Ξανθάκης − ύστερα από τεσσεράµισι χρόνια θητείας − και τη θέση του κατέλαβε ο πρώην πρόεδρος<br />

της τράπεζας Μακεδονίας-Θράκης Σπύρος Κουνιάκης. Είναι χαρακτηριστικό το τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ<br />

για τους λόγους της παραίτησης του κ. Ξανθάκη:<br />

«Σύµφωνα µε πληροφορίες, ο κ. Ξανθάκης είχε υποβάλει την παραίτησή του από τον Ιανουάριο<br />

του 1998, µε την αιτιολογία ότι έχει κουραστεί υπερβολικά. Ο ίδιος θεωρούσε ρίσκο την παραµονή του<br />

στην ίδια θέση. Μάλιστα φέρεται να έχει πει στο περιβάλλον του ότι η κατάσταση θυµίζει ηφαίστειο που<br />

µπορεί να ενεργοποιηθεί και σε τυχόν απότοµη πτώση του Χρηµατιστηρίου δεν είναι διατεθειµένος να<br />

χρεωθεί ευθύνες.» 224<br />

Είχε άδικο; Και αν η κατάσταση του ΧΑΑ το Μάιο του 1998 θύµιζε ηφαίστειο, τότε τι θύµιζε<br />

το 1999;<br />

151

Πάντως ο καινούργιος πρόεδρος του ΧΑΑ φάνηκε να έχει συνειδητοποιήσει τη φύση της<br />

“νόσου” από την οποία έπασχε η Σοφοκλέους. Τη µέρα που ανέλαβε και επισήµως τα νέα του<br />

καθήκοντα είχε δηλώσει µεταξύ άλλων: «Η ελληνική κεφαλαιαγορά, για να αποκτήσει τα<br />

χαρακτηριστικά ώριµης αγοράς, πρέπει να ενισχύσει την αξιοπιστία της και να προχωρήσει στις<br />

αναγκαίες προσαρµογές.» 225<br />

Αναξιοπιστία, λοιπόν, ήταν η ασθένεια από την οποία έπασχε τότε η Σοφοκλέους, και<br />

συνεχίζει να πάσχει σχεδόν πέντε χρόνια αργότερα…Μόνο που τώρα η αναξιοπιστία έχει και<br />

εκθέτη: τη νιοστή…<br />

−Στις 24/08/1998, 3.00 µ. µ., άνοιξαν οι φάκελοι µε τις προσφορές για την πώληση της<br />

Ιονικής και το εγχείρηµα κατέληξε σε φιάσκο. Το γεγονός προκάλεσε “σοκ” στο οικονοµικό επιτελείο<br />

της κυβέρνησης και την ίδια µέρα, λόγω “διαρροής” της είδησης, το ΧΑΑ σηµείωσε σηµαντική<br />

πτώση. Την εποµένη ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Αθηνών Σπ. Κουνιάκης έκανε<br />

“πυροσβεστικές” δηλώσεις για να καθησυχάσει τους επενδυτές. « Σύµφωνα µε όσα είπε στα “ΝΕΑ”,<br />

η αγορά “είχε συνολικά µια ψύχραιµη αντίδραση. Υπήρξε µια κάµψη, αλλά υπήρξε και η σχετική<br />

διόρθωση. Τα δεδοµένα της Ελληνικής Οικονοµίας παραµένουν θετικά και δίνουν µια θετική προοπτική.<br />

Οι επενδυτές πρέπει να έχουν ψυχραιµία και αυτοσυγκέντρωση. Ζηµιωµένοι θα είναι οι µέτοχοι που δεν<br />

θα διατηρήσουν την ψυχραιµία τους γιατί οι όποιες διακυµάνσεις του Χρηµατιστηρίου εκτιµάται ότι θα<br />

έχουν βραχυπρόθεσµη διάρκεια” ». 49<br />

Είναι φανερό ότι από τους πρώτους µήνες ανάληψης των καθηκόντων του ο Σπ. Kουνιάκης<br />

είχε συστρατευθεί στη διαφήµιση των θετικών προοπτικών της Ελληνικής Οικονοµίας και στη<br />

“διαπαιδαγώγηση” των επενδυτών ώστε να αποκτήσουν ψυχραιµία!<br />

−Στις 23/2/1999, µε αφορµή το κυβερνητικό φιάσκο στην υπόθεση Οτζαλάν, το ΧΑΑ<br />

σηµείωσε πτώση κατά 6,06%, µε αποτέλεσµα ο Γενικός ∆είκτης να διαµορφωθεί στις 3.052 µονάδες.<br />

Συνεργάτης του κ. Παπαντωνίου στην “πυρόσβεση”, ο πρόεδρος του ΧΑΑ Σπ. Κουνιάκης δήλωσε:<br />

«η πτώση δεν είναι ανησυχητική και δεν έχει σχέση µε την πορεία της οικονοµίας.» 55<br />

Όπως βλέπετε, εκείνη την εποχή – εποχή παχέων αγελάδων για το ΧΑΑ – οι αρµόδιοι ήταν<br />

έτοιµοι σε κάθε κρίση να στηρίξουν το Χρηµατιστήριο µε δηλώσεις, διασκεδάζοντας έτσι τις<br />

ανησυχίες των επενδυτών. Σήµερα (Ιανουάριος του 2003) που το ΧΑΑ έχει πέσει σε κώµα, προφανώς<br />

οι δηλώσεις περιττεύουν…<br />

−Στις 6/5/1999, σχεδόν ένα µήνα πριν από τις Ευρωεκλογές, κι ενώ ο Γ.∆. του ΧΑΑ<br />

βρισκόταν στις 3.799,36 µονάδες, η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ δηµοσίευσε συνέντευξη του Σπ. Κουνιάκη<br />

στον κ. Βασ. Γεώργα. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

Ερώτηση: «Αν υποθέσει κανείς, κ. Κουνιάκη, ότι η κινητικότητα που παρατηρείται στη διεθνή<br />

διπλωµατική σκηνή, για ειρηνική επίλυση των προβληµάτων που έχουν ανακύψει στο Κόσοβο,<br />

αποδώσει καρπούς, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι πραγµατικές προοπτικές του ελληνικού<br />

Xρηµατιστηρίου;»<br />

Απάντηση: «Υπό την προϋπόθεση πάντα ότι θα σταµατήσουν οι εχθροπραξίες, θεωρώ ότι οι<br />

προοπτικές δεν είναι απλώς καλές, αλλά εξαιρετικά θετικές. ∆εν θέλω να αναφερθώ σε αριθµούς, αλλά<br />

είµαι βέβαιος ότι στο προσεχές διάστηµα οι επιδόσεις του Xρηµατιστηρίου θα είναι εντυπωσιακές.(…)<br />

Υποθέτω λοιπόν ότι όταν έρθει η ώρα της ειρήνης, η δυναµική που έχει συσσωρευθεί θα εκτινάξει το<br />

Γενικό ∆είκτη σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από τα σηµερινά.»<br />

Ερώτηση: «Υπό το πρίσµα των θετικών εξελίξεων στο Κόσοβο, ποιοι κλάδοι εκτιµάτε ότι θα<br />

πρωταγωνιστήσουν στην άνοδο του Γενικού ∆είκτη;»<br />

Απάντηση: «∆εν µπορώ να ξεχωρίσω συγκεκριµένους κλάδους, διότι όλοι έχουν αξιόλογες<br />

προοπτικές. Η χρηµατιστηριακή αγορά άλλωστε αντικατοπτρίζει την πορεία της οικονοµίας και τα<br />

γεγονότα που συµβαίνουν σε αυτήν. Όταν το γενικό πλαίσιο της οικονοµίας είναι θετικό, ο ένας µετά τον<br />

άλλο οι κλάδοι αναπτύσσονται στο ίδιο επίπεδο, µε χρονικές ίσως διαφορές. Νοµίζω λοιπόν ότι όλοι οι<br />

κλάδοι της οικονοµίας, µε προεξέχουσες ίσως τώρα τις τράπεζες και τις κατασκευές, εν όψει των<br />

µελλοντικών εξελίξεων που αφορούν την αποκατάσταση των ζηµιών στη Γιουγκοσλαβία, θα<br />

αναπτύσσονται µέσα στο θετικό κλίµα της ελληνικής οικονοµίας.»<br />

(…)<br />

152

Ερώτηση: «Πώς οραµατίζεστε το ελληνικό Xρηµατιστήριο του 2001;»<br />

Απάντηση: «Το Χρηµατιστήριο του 2001 θα είναι ένα Χρηµατιστήριο µε πάρα πολύ µεγάλους<br />

τζίρους, µε έναν Γενικό ∆είκτη σε πολύ υψηλά επίπεδα και ένα θεσµικό πλαίσιο µε κανόνες σαφείς και<br />

ξεκάθαρους, οι οποίοι θα τηρούνται από όλους. Η λειτουργία του θα είναι εναρµονισµένη µε τα<br />

ισχύοντα στα µεγάλα ξένα Xρηµατιστήρια, δρόµος στον οποίο άλλωστε ήδη βαδίζουµε.»<br />

Να λοιπόν που και ο Σπ. Κουνιάκης έκανε προβλέψεις για εκτίναξη του Γ.∆. σε πολύ<br />

υψηλότερα επίπεδα! Λες και οι 3800 µονάδες δεν ήταν ήδη υψηλό, εξωπραγµατικό επίπεδο! Υπήρχε<br />

άραγε κάποιο µυστικό σχέδιο “άνωθεν” για να επιτευχθούν οι εντυπωσιακές επιδόσεις του ΧΑΑ που<br />

προφήτευε και ο πρόεδρός του;<br />

«Οι προοπτικές δεν είναι απλώς καλές, αλλά εξαιρετικά θετικές», είπε ο πρόεδρος του<br />

ΧΑΑ, και οι µικροεπενδυτές, που κρέµονταν από τα χείλη του, έσπευδαν να τοποθετηθούν για να<br />

προλάβουν. Ποιος θα µπορούσε να φανταστεί ότι ο Σπ. Κουνιάκης µιλούσε για µια βραχυπρόθεσµη<br />

προοπτική 4 µηνών; Ίσως ούτε κι ο ίδιος… Αλλά ο πρόεδρος του ΧΑΑ επανέλαβε και την προσφιλή<br />

του κ. Παπαντωνίου ρήση: «Η χρηµατιστηριακή αγορά άλλωστε αντικατοπτρίζει την πορεία της<br />

οικονοµίας»…<br />

Και φυσιολογικά τίθεται το ερώτηµα: Τον Ιανουάριο του 2003, µε το Γ.∆. στις 1.700<br />

µονάδες, τι άραγε αντικατόπτριζε το ΧΑΑ; Μήπως το τέλµα της ελληνικής οικονοµίας;<br />

−Στις 24/05/1999 ο Σπ. Κουνιάκης έκανε δήλωση-έκκληση προς τους επενδυτές, λέγοντας:<br />

«Το Χρηµατιστήριο δεν είναι τζόγος. Αυτό που πρέπει να καταλάβουν οι επενδυτές είναι ότι µε το να<br />

µπαινοβγαίνουν σε διάφορες θέσεις, το µόνο που κάνουν είναι να αυξάνουν τα κέρδη των<br />

χρηµατιστηριακών εταιρειών από τις προµήθειες που πληρώνουν. Η επένδυση δεν πρέπει να είναι<br />

βραχυπρόθεσµη». 62<br />

Να όµως, που οι λειτουργικές δοµές του ΧΑΑ ευνοούσαν τις βραχυπρόθεσµες τοποθετήσεις<br />

και έκαιγαν τους µακροχρόνιους επενδυτές. ∆εν είχε, άραγε, µερίδιο ευθύνης γι’ αυτό και η διοίκηση<br />

του ΧΑΑ; Πάντως, ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Γιάννος Παπαντωνίου είχε εκφράσει<br />

επανειληµµένα την εµπιστοσύνη του τόσο στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς όσο και στη διοίκηση του<br />

ΧΑΑ. Να µια σχετική δήλωση κατά τη συνέντευξη Τύπου της 1 ης Σεπτεµβρίου 1999, όταν η<br />

πλειοψηφία των µετοχών στη Σοφοκλέους ανεξέλεγκτες “χτυπούσαν” καθηµερινά limit up!<br />

«Θέλω και πάλι να σηµειώσω ότι οι εποπτικές αρχές που έχει ορίσει η Κυβέρνηση, ο κ.<br />

Θωµαδάκης και ο κ. Κουνιάκης, εκτελούν µε εξαιρετική επιτυχία τα καθήκοντά τους. Αντιµετωπίζουν<br />

σοβαρότατα προβλήµατα που είναι φυσικό να υπάρχουν, όταν υπάρχει αυτή η ιλιγγιώδης, η αλµατώδης<br />

ανάπτυξη µιας αγοράς, και ανταποκρίνονται πλήρως στις προσδοκίες που υπάρχουν σε ό,τι αφορά την<br />

παρακολούθηση αυτής της αγοράς.» 67<br />

−Στις 3 Σεπτ. 1999, µε τις τιµές των µετοχών σκαρφαλωµένες σε δυσθεώρητα όσο και<br />

αφύσικα ύψη, ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου σε συνέντευξη στα ΝΕΑ (“ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ”) έκανε<br />

υπεραισιόδοξες δηλώσεις, που φούντωναν περαιτέρω τον ενθουσιασµό των επενδυτών για αγορές.<br />

Να τι είχε πει:<br />

«Η αύξηση των τιµών των µετοχών στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών αντανακλά τη θετική<br />

πορεία της οικονοµίας και τη σιγουριά για την ένταξη της χώρας µας στην ΟΝΕ. (…) Οι θετικές<br />

εξελίξεις στην οδό Σοφοκλέους ενισχύονται και από την προοπτική της µείωσης των επιτοκίων, αλλά<br />

και από τη µεγάλη ρευστότητα της αγοράς, όπως καταδεικνύεται από τους υψηλούς καθηµερινούς<br />

τζίρους που φτάνουν σε επίπεδα ρεκόρ. Η ρευστότητα αυτή µπορεί να προέρχεται από πολλές πηγές,<br />

όπως καταθέσεις, πωλήσεις κρατικών τίτλων και γενικά από κεφάλαια που δεν επενδύονταν µέχρι τώρα<br />

στο Χρηµατιστήριο. Μπορεί τα χρήµατα αυτά να ήταν επενδεδυµένα στο εξωτερικό ή ακόµη και σε<br />

συνάλλαγµα». 208<br />

Και ο Σπ. Κουνιάκης συµπλήρωσε: «ίσως υπάρχει ένα µικρό ποσοστό “αέρα”, ο οποίος θα<br />

σταµατήσει µε την ολοκλήρωση της αποϋλοποίησης τον Νοέµβριο. Γι’ αυτό, η ολοκλήρωση της<br />

αποϋλοποίησης, ίσως, συνοδευτεί από πρόσθετα µέτρα».<br />

Ώστε η αύξηση του Γ.∆. τιµών των µετοχών στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών στις 6.000<br />

µονάδες αντανακλούσε, και κατά τον Σπ. Κουνιάκη, τη θετική πορεία της οικονοµίας! Τίποτα το<br />

αφύσικο εποµένως. Αλλά και για τον “αέρα” γνώριζε ο πρόεδρος του ΧΑΑ. Μόνο που θεωρούσε ότι<br />

ήταν ένα “µικρό ποσοστό”! Θα θυµάστε βέβαια ότι, σύµφωνα µε έγκυρα δηµοσιεύµατα, το ποσοστό<br />

153

“αέρα” την εποχή εκείνη έφτανε καθηµερινά µέχρι και το 40% του τζίρου! ∆εν µπορούσε άραγε να<br />

τον είχε προλάβει; Και γιατί περίµενε την ολοκλήρωση της αποϋλοποίησης το Νοέµβριο για να<br />

αρχίσει την εξαέρωση; Όπως είδαµε η εξαέρωση επιβλήθηκε δυο εβδοµάδες αργότερα , µετά την<br />

επέµβαση του κ. Παπαδήµου…<br />

Σχετικά µε την µετά-ΟΝΕ εποχή, ο Σπ. Κουνιάκης ήταν κατηγορηµατικός ότι οι εξελίξεις<br />

στο Χρηµατιστήριο θα επηρεάζονταν θετικά και από άλλους παράγοντες. Είχε δηλώσει: «Μετά την<br />

ΟΝΕ έχουµε τα οφέλη από αυτή. Ύστερα έχουµε και τους Ολυµπιακούς Αγώνες το 2004. Για τον λόγο<br />

αυτό βλέπω µεσοπρόθεσµα θετικές προοπτικές στο ελληνικό Χρηµατιστήριο».<br />

Όσο για τους ρυθµούς ανόδου µετά την ΟΝΕ ο Σπ. Κουνιάκης εκτιµούσε ότι «µετά την ένταξη<br />

και όταν περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστηµα θα ισορροπήσουµε σε ένα επίπεδο µε διακυµάνσεις<br />

ανάλογες µε εκείνες των ευρωπαϊκών και των µεγάλων διεθνών Χρηµατιστηρίων». 208<br />

Άρα, και µέχρι την ΟΝΕ και µετά την ΟΝΕ τα πράγµατα για το ΧΑΑ θα ήταν ρόδινα! Ο<br />

πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου θα µπορούσε βέβαια να είχε προειδοποιήσει πως η αύξηση των τιµών<br />

των µετοχών ήταν ήδη αφύσικη, ή να είχε πει κάτι άλλο τέλος πάντων, που να ανέκοπτε τον<br />

ενθουσιασµό των επενδυτών ώστε να γίνουν πιο διστακτικοί στο να αγοράζουν τις υπερτιµηµένες<br />

µετοχές την εποχή εκείνη. ∆εν έκανε όµως κανέναν υπαινιγµό προς αυτή την κατεύθυνση, αν και ήταν<br />

αρµόδιος για τέτοιες επισηµάνσεις. Κι αφού αυτά πίστευε ο πρόεδρος του ΧΑΑ, πώς ο κ. Λουκάς<br />

Παπαδήµος δεν επέπληξε εκείνον, αλλά δυο εβδοµάδες αργότερα βγήκε για να επιπλήξει τους<br />

επενδυτές που αγόραζαν τις “φούσκες” του ΧΑΑ; Περίµενε ο κ. ∆ιοικητής οι νεόκοποι επενδυτές να<br />

γνώριζαν περισσότερα και από τον πρόεδρο του ΧΑΑ;<br />

−Το βράδυ της 20 ης Σεπτεµβρίου 1999, δηλαδή µία µέρα µετά τη δηµοσίευση των γνωστών<br />

δηλώσεων του κ. Λουκά Παπαδήµου που σηµατοδότησαν την αρχή της πτώσης στη Σοφοκλέους, το<br />

∆ιοικητικό Συµβούλιο του Χρηµατιστηρίου έλαβε «11 µέτρα για ξεφούσκωµα». Και το ερώτηµα<br />

εκατοντάδων χιλιάδων επενδυτών είναι: Τότε κατάλαβαν οι αρµόδιοι ότι το ΧΑΑ είχε<br />

“υπερθερµανθεί”; Γιατί δεν κινήθηκαν νωρίτερα να προλάβουν το κακό; Όπως είδαµε, µόλις πριν<br />

λίγες µέρες ο πρόεδρος του ΧΑΑ προέβλεπε «µεσοπρόθεσµα θετικές προοπτικές στο ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο».<br />

Στις 21 Σεπτ. ο Γ.∆. του ΧΑΑ “κατρακύλησε” στις 6.020, 87 µονάδες, µειωµένος κατά<br />

4,91%, µε 150 µετοχές να κλείνουν στο limit down! Το γεγονός σχολιάστηκε από το Σπ. Κουνιάκη ως<br />

εξής: «Ήταν αναµενόµενη από τους περισσότερους. Απλώς έκανε µεγάλη αίσθηση διότι έγινε το ίδιο<br />

βίαια όπως και η πρόσφατη άνοδος». 226<br />

Έτσι απλά! Μ’ άλλα λόγια, µόνο του έγινε ό,τι έγινε! ∆εν το είχε προκαλέσει η βίαιη<br />

επέµβαση των αρµοδίων! Ήταν αναµενόµενο! Προφανώς ο πρόεδρος του ΧΑΑ είχε ξεχάσει ακόµη<br />

και τις δικές του υπεραισιόδοξες προβλέψεις, που είχε κάνει στη συνέντευξή του στα ΝΕΑ, στις 3<br />

Σεπτ. 1999…<br />

−Όψιµα, όµως, οι αρµόδιοι ανακάλυψαν ότι στο ΧΑΑ δρούσαν και κυκλώµατα ψεύτικης<br />

φηµολογίας. Όπως έγραψε η «Ε» στις 23/09/1999, «ενώ κινητοποιήθηκαν όλες οι εποπτικές αρχές<br />

(Xρηµατιστήριο, Eπιτροπή Kεφαλαιαγοράς, επιτελείο του υπουργείου Eθνικής Οικονοµίας) για να<br />

τιθασεύσουν το φαινόµενο της σκόπιµης διασποράς φηµών, µε τις οποίες δηµιουργούνται τα λίµιτ απ<br />

στις µετοχές-φούσκες, τεχνικά δεν κατέστη δυνατόν να ευρεθούν οι διατάξεις εκείνες που θα περιόριζαν<br />

τα λεγόµενα “παπαγαλάκια”». 209<br />

Στο ίδιο άρθρο της «Ε» διαβάσαµε πως το διοικητικό συµβούλιο του ΧΑΑ, στο πρόσφατο –<br />

τότε – παρελθόν, είχε εξετάσει «τρεις χιλιάδες υποθέσεις χειραγώγησης µετοχών(…) για να λάβει τα<br />

µέτρα του ώστε να προστατεύσει τους επενδυτές, κυρίως τους µικροεπενδυτές.»<br />

Τι έκανε λέει; Τρεις χιλιάδες υποθέσεις χειραγώγησης µετοχών; Μόνο; Είµαστε για<br />

κλάµατα…<br />

Μέσα στη γενική σύγχυση και αναµπουµπούλα, κυκλοφόρησαν και φήµες για παραίτηση του<br />

προέδρου του ΧΑΑ Σπ. Κουνιάκη τις οποίες διέψευσε τόσο ο ίδιος όσο και η κυβέρνηση. ∆εν είχε<br />

γαρ έλθει το πλήρωµα του χρόνου για την “παραίτηση”…<br />

−Στις 24/09/1999, ο Γ.∆. του ΧΑΑ “γκρεµίστηκε” κατά 5,41%, κλείνοντας στις 5.503,47<br />

µονάδες. Αφορµή για την µεγάλη αυτή πτώση ήταν, λέει, «Η πρωτοσέλιδη είδηση σε πολλές<br />

154

εφηµερίδες περί του απόρρητου εγγράφου µε βάση το οποίο η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ζητούσε από<br />

όλες τις χρηµατιστηριακές να την ενηµερώσουν σε ό,τι αφορά την κεφαλαιακή τους επάρκεια στο<br />

διάστηµα 17 έως 24 Σεπτεµβρίου, αλλά και την οικονοµική τους κατάσταση, την ερχόµενη ∆ευτέρα». 183<br />

Όπως έγραψε η «Ε» (25/09/1999), το γεγονός αυτό δηµιούργησε πολλά προβλήµατα στη<br />

Σοφοκλέους: «“∆ηµιουργήθηκε πολύ µεγάλο πρόβληµα, γιατί µέσα σε ελάχιστο χρόνο έπρεπε να<br />

περιορίσουµε δραµατικά το έλλειµµα ανάµεσα στους λογαριασµούς και τις απαιτήσεις µας από τους<br />

πελάτες” (σ.σ. δηλαδή το λεγόµενο “αέρα”), παραδέχεται ένας από τους παραλήπτες των επιστολών του<br />

κ. Θωµαδάκη.» 227<br />

Επιτιθέµενος εναντίον των χρηµατιστηριακών εταιρειών για την απόφασή τους να<br />

δηµοσιοποιήσουν το απόρρητο έγγραφο, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρος<br />

Θωµαδάκης είπε στην «Ε»:<br />

«Κάποιες χρηµατιστηριακές εταιρείες βρήκαν πρόσχηµα να αποδώσουν ευθύνες,<br />

δηµοσιοποιώντας την ειδοποίηση που έλαβαν από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Είχαν κάθε λόγο να το<br />

πράξουν, προκειµένου να µεταβιβάσουν σε άλλους τις ευθύνες και να ασκήσουν ανεµπόδιστα πιέσεις<br />

στους πελάτες τους. Γνωρίζω όµως ότι αρκετές εταιρείες είχαν ήδη αρχίσει να κλείνουν τις ανοιχτές<br />

τους θέσεις από την προηγούµενη ∆ευτέρα, κάτι που θα έπρεπε να έχουν κάνει όλοι οι σωστοί<br />

επιχειρηµατίες». 183<br />

Σχετικά µε το χρόνο που επέλεξε για να ζητήσει την ενηµέρωση, ο κ. Θωµαδάκης εξήγησε:<br />

«Ο γιατρός βάζει το θερµόµετρο στον πελάτη του όταν αυτός είναι ασθενής»...<br />

Προφάσεις εν αµαρτίαις! ∆ηλαδή την τελευταία εβδοµάδα αρρώστησαν οι<br />

χρηµατιστηριακές; Προηγουµένως όλα ήταν καλά και άγια; ∆εν υπήρχαν “ανοικτές θέσεις”; ∆εν<br />

υπήρχε “αέρας”, και µπόλικος µάλιστα, τους τελευταίους µήνες, ή καλύτερα, τον τελευταίο χρόνο;<br />

Γιατί λοιπόν ξύπνησε τόσο καθυστερηµένα ο κ. Θωµαδάκης, όταν είχε γίνει πλέον το κακό;<br />

Ιδού και τα αµείλικτα ερωτήµατα άρθρου της «Ε»:<br />

«Πρώτον, γιατί η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ενώ γνώριζε τη συµπεριφορά των ΑΧΕ και η ίδια<br />

φοβόταν για τη φερεγγυότητά τους, δεν προχώρησε νωρίτερα και µε οµαλότερο τρόπο στον έλεγχο της<br />

αξιοπιστίας τους; Π.χ., γιατί δεν άρχισε να στέλνει τις επιστολές για το δείκτη φερεγγυότητας νωρίτερα,<br />

δίνοντας ταυτόχρονα το χρονικό περιθώριο − ένα µήνα − στις ΑΧΕ να ρυθµίσουν τις σχέσεις µε τους<br />

πελάτες τους οµαλά και χωρίς βίαιες ρευστοποιήσεις; ∆εν γνώριζαν τις συνέπειες ή επιδίωξαν αυτές τις<br />

συνέπειες;<br />

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι αυτόνοµη, αλλά εποπτεύεται από το αρµόδιο υπουργείο<br />

Εθνικής Οικονοµίας και τον υπουργό, απέναντι στον οποίο είναι και υπόλογη. Είχε ενηµερώσει ο κ.<br />

Θωµαδάκης τον κ. Παπαντωνίου για τις παρεµβάσεις του και για τα επιδιωκόµενα αποτελέσµατα;» 227<br />

Προσωπικά νοµίζω ότι µάλλον ο κ. Θωµαδάκης πήρε εντολές από τον κ. Παπαντωνίου… Την<br />

αλήθεια, βέβαια, είναι δύσκολο να τη µάθουµε…<br />

−Ο κουρνιαχτός, όµως, κατακάθισε γρήγορα, και το ΧΑΑ ξαναβρήκε τη ρέντα του. Αυτό,<br />

γαρ, αι βουλαί των “υψίστων” εκέλευαν, ώστε οι ενηµερωµένοι “εκλεκτοί” να προλάβουν να<br />

ξεφορτώσουν στα ψηλά. Στις 13 Οκτωβρίου 1999 ο Γ.∆. του ΧΑΑ έκλεισε στις 6.155,21 µονάδες,<br />

ενώ την εποµένη έκλεισε στις 5.916,68 µονάδες, µειωµένος κατά 3,88%, µε “ενθαρρυντικό” τζίρο<br />

412 δισ. δρχ.<br />

Ο πρόεδρος του ΧΑΑ Σπ. Κουνιάκης εµφανίστηκε αισιόδοξος, και τόνισε: « Η πορεία είναι<br />

φυσιολογική και αναµενόµενη (…). Στο µέλλον θα υπάρχει άνοδος.(…)» 228<br />

Να µια ακόµη παραπλάνηση των µικροεπενδυτών: «Στο µέλλον θα υπάρχει άνοδος»! Όπως<br />

γνωρίζετε, τα επίπεδα αυτά δεν τα ξανάδε ο ∆είκτης µέχρι το Φεβρουάριο του 2003 που γράφονται<br />

αυτές οι γραµµές.… Απεναντίας, καταποντίστηκε στις 1.650 µονάδες!<br />

−Στις 12 ∆εκεµβρίου 1999, στην «Οικονοµία» της «Κ.Ε.» δηµοσιεύτηκαν απαντήσεις του<br />

προέδρου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, κ. Σταύρου Θωµαδάκη, στα πλαίσια συζήτησης που είχε<br />

µε τους δηµοσιογράφους Κ. Τσουπαρόπουλο και Σπ. Στάµου. Παραθέτω χαρακτηριστικά<br />

αποσπάσµατα από το σχετικό άρθρο:<br />

Ο καθηγητής κ. Σταύρος Θωµαδάκης συνιστούσε υποµονή και παρατηρούσε ότι «ο<br />

∆εκέµβριος είναι πάντοτε µήνας συγκρατηµένος. Eίναι µήνας κατανάλωσης και όχι µήνας επενδύσεων.»<br />

Τόνιζε επίσης ότι «το τι χάνω και το τι κερδίζω είναι συνάρτηση της υποµονής που έχω. Όποιος<br />

155

“µπαίνει” στο Xρηµατιστήριο µε την προσδοκία ότι θα κάνει χρήµατα και κέρδη πολύ γρήγορα,<br />

διαπράττει λάθος.» Ακόµη επισήµαινε ότι «το χρηµατιστηριακό παιχνίδι έχει ρίσκο. ∆εν σε υποχρεώνει<br />

κανείς να πουλήσεις.»<br />

Νάτη πάλι η παραπληροφόρηση! Ώστε «το τι κερδίζω είναι συνάρτηση της υποµονής που<br />

έχω»; ∆εν επαληθεύτηκε, όµως, αυτό στη Σοφοκλέους! Το αντίθετο µάλιστα συνέβη.! Το τι χάνω<br />

ήταν ανάλογο της υποµονής που είχα. Μεγαλύτερη η υποµονή, µεγαλύτερη και η χασούρα…<br />

Ο κ. Θωµαδάκης, στην ερώτηση αν θεωρούσε τότε τις µετοχές του Xρηµατιστηρίου<br />

υπερτιµηµένες ή υποτιµηµένες, απέφυγε να απαντήσει ευθέως, λέγοντας: «Ο πρόεδρος της<br />

Kεφαλαιαγοράς δεν πρέπει και δεν κάνει ούτε προβλέψεις για τις µελλοντικές εξελίξεις του δείκτη ούτε<br />

εκτιµήσεις για το αν το σηµερινό επίπεδο τιµών ανταποκρίνεται στα κέρδη και τις προοπτικές των<br />

επιχειρήσεων». 229<br />

“Παιχνίδι”, λοιπόν, είναι το Χρηµατιστήριο, “παιχνίδι” µάλιστα µε ρίσκο! Το είπε καθαρά ο<br />

κ. Θωµαδάκης. Και αφού είναι “παιχνίδι”, δεν είναι υποχρεωµένος να µας πει αν το επίπεδο τιµών σε<br />

δεδοµένη στιγµή ανταποκρίνεται στα κέρδη και τις προοπτικές των επιχειρήσεων! Το κρατάει<br />

επτασφράγιστο µυστικό, ώστε οι ανυποψίαστοι επενδυτές να µην ξέρουν τι τους γίνεται και να<br />

άγονται και να φέρονται από τα “παπαγαλάκια”! Καταλάβατε;<br />

Κι εµείς οι αφελείς νοµίζαµε ότι το Χρηµατιστήριο ήταν επένδυση όπου οι κανόνες ήταν<br />

καθαροί και ξάστεροι… Τόσο είχαµε αποπλανηθεί από τους επιτήδειους!<br />

Σε ερώτηση αν ο επενδυτής προστατευόταν επαρκώς από τα χρηµατιστηριακά παιχνίδια και<br />

τις κινήσεις χειραγώγησης, ο κ. Θωµαδάκης, παρατήρησε ότι έχουν γίνει σηµαντικά βήµατα µε ένα<br />

ολόκληρο πλέγµα κανόνων, και επισήµανε ότι µετά από 120 χρόνια λειτουργίας το ελληνικό<br />

Xρηµατιστήριο βρισκόταν σε ένα µεταίχµιο!<br />

Ε, δεν είναι και πολλά 120 χρόνια για να βρεθεί ένας “θεσµός” στο µεταίχµιο. Μην ξεχνάµε<br />

ότι εδώ είναι Ελλάδα…<br />

Ο κ. Θωµαδάκης είπε χαρακτηριστικά: «Xρηµατιστηριακές πρακτικές που κάποτε θεωρούνταν<br />

ίσως θεµιτές, ενώ δεν ήσαν, προσπαθούµε να τις ξεριζώσουµε. Π.χ. διατυπώνονται κανόνες για<br />

χειραγώγηση των µετοχών από τον επιχειρηµατία ή τον µεγαλοµέτοχο, και αυτός απαντά ότι απλώς<br />

στηρίζει τη µετοχή του έναντι κερδοσκοπικών επιθέσεων.<br />

Aυτά τα θεµιτά θέλουµε να τα ξεριζώσουµε. Mπορεί να γινόταν έτσι το παιχνίδι στο παρελθόν,<br />

αλλά δεν θα επιτρέψουµε να γίνεται έτσι τώρα» 229 Kαι ο κ. πρόεδρος κατέληξε: «Ο πυλώνας της καλής<br />

λειτουργίας της χρηµατιστηριακής αγοράς είναι οι χρηµατιστηριακές εταιρείες. Γι’ αυτό και το 70% της<br />

εποπτικής προσπάθειας της Eπιτροπής Kεφαλαιαγοράς κατευθύνεται στις χρηµατιστηριακές εταιρείες.<br />

H βελτίωση, όσον αφορά τη λειτουργία και την συµπεριφορά τους, είναι εντυπωσιακή. Tο<br />

παρελθόν µε το παρόν µοιάζει, σαν την ηµέρα µε τη νύχτα». 229<br />

Κουβέντα στην κουβέντα, λοιπόν, λίγο απ’ εδώ, λίγο από κει, κάτι µαθαίνουµε! Τους<br />

ξεφεύγουν, βλέπετε, λόγια… Τώρα µάθαµε πως στο παρελθόν (µέχρι άραγε και το Σεπτέµβριο του<br />

1999;) κάποια παιχνίδια χειραγώγησης µετοχών από τους επιχειρηµατίες, θεωρούνταν, λέει, θεµιτά<br />

διότι γίνονταν, τάχα, για να στηρίξουν τις µετοχές τους έναντι κερδοσκοπικών επιθέσεων!<br />

Πώς λοιπόν να επιβιώσει ο έντιµος µακροχρόνιος επενδυτής µέσα σ’ αυτό το ΧΑΑος; Πώς να<br />

γλιτώσουν τα βατράχια από το τσαλαπάτηµα των βουβάλων; Αδύνατον!<br />

−Το Σάββατο 18 ∆εκεµβρίου 1999, η ΗΜΕΡΗΣΙΑ δηµοσίευσε συνέντευξη του προέδρου της<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρου Θωµαδάκη στο δηµοσιογράφο κ. Κώστα Καλλίτση. Παραθέτω<br />

χαρακτηριστικά αποσπάσµατα της συνέντευξης αυτής που είναι άκρως αποκαλυπτική και µας λύνει<br />

πολλές απορίες.<br />

Ερώτηση: «Μπορεί να χειραγωγηθεί το Χρηµατιστήριο κύριε πρόεδρε;»<br />

Απάντηση: «Πιστεύω ότι αυτή η ιδέα είναι γελοία. Κάποιος θα µπορούσε να χειραγωγήσει µια<br />

αγορά των 5 ή των 50 δισεκατοµµυρίων τζίρου την ηµέρα, αλλά όχι των 300 ή των 400 δισ. Το µέγεθος<br />

της αγοράς, αυτό καθ’ εαυτό, συνιστά µια µορφή προστασίας από παιχνίδια χειραγώγησης.(…)»<br />

Πριν προχωρήσω στη συνέχεια της συνέντευξης, επιτρέψτε µου να σχολιάσω την απάντηση<br />

αυτή. Ο κ. Θωµαδάκης, εµµέσως πλην σαφώς, αφήνει να εννοηθεί πως όταν ο τζίρος είναι κάτω από<br />

τα 50 δισ. δρχ. µπορούσαν να γίνουν παιχνίδια χειραγώγησης! Μ’ άλλα λόγια, δεν είναι η σωστή<br />

επιτήρηση του Χρηµατιστηρίου από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και τη διοίκηση του ΧΑΑ που<br />

156

αποτρέπει τη χειραγώγηση, αλλά ο µεγάλος τζίρος! Εξυπακούεται λοιπόν πως τον τελευταίο χρόνο,<br />

που ο καθηµερινός τζίρος έβοσκε γύρω στα 20, το πολύ τριάντα δισ. δρχ. (60 µε 90 εκ. ευρώ),<br />

γινόταν “της τρελής” από τη χειραγώγηση, µε τη συµπαράσταση και του τζόγου των Παραγώγων,<br />

φυσικά. Αυτό άλλωστε ήταν ηλίου φαεινότερο στο ταµπλό της Σοφοκλέους.<br />

Προσέξτε τώρα και την απάντηση του κ. Θωµαδάκη στην επόµενη συναφή ερώτηση του κ.<br />

Καλλίτση.<br />

Ερώτηση: «Οι θεσµικοί επενδυτές, σήµερα περισσότερο από χτες, δεν έχουν τη δυνατότητα να<br />

ανεβοκατεβάζουν τη Σοφοκλέους;»<br />

Απάντηση: «Ο καθένας κάνει το λογαριασµό του. Κι όλοι, µικροί και µεγάλοι, κάνουν το<br />

λογαριασµό τους έτσι, ώστε να κερδίσουν περισσότερα. Λοιπόν, ακούγεται λογικό να κατηγορούµε<br />

κάποιον επειδή ενεργεί µε βάση το µεγαλύτερο δυνατό προσδοκώµενο κέρδος;<br />

Ας θυµίσω, πάντως, ότι τον ∆εκέµβριο, παραδοσιακά, σε όλες τις χρηµατιστηριακές αγορές, οι<br />

θεσµικοί επενδυτές δεν κάνουν µεγάλες τοποθετήσεις γιατί διανύουν ένα µήνα που κλείνουν βιβλία. Και<br />

µάλιστα έχουν την τάση να ρευστοποιούν(…).»<br />

Να λοιπόν που, για µια ακόµη φορά, ακούσαµε την αλήθεια ωµή από το “στόµα του λύκου”!<br />

Όπως καταλαβαίνετε, η απάντηση αυτή επιβεβαιώνει πως τα πάντα επιτρέπονται στο ΧΑΑ, ακόµη και<br />

το ανεβοκατέβασµα του δείκτη (κοινώς χειραγώγηση) από τους θεσµικούς, εφόσον όλοι ενεργούν µε<br />

βάση το µεγαλύτερο προσδοκώµενο κέρδος! Για τέτοιο επενδυτικό “θεσµό” µιλάµε. Για τέτοια<br />

αξιοπιστία και για τέτοιους “φύλακες”! Όσο για την τάση που κατά τον κ. Θωµαδάκη έχουν οι<br />

θεσµικοί να ρευστοποιούν το ∆εκέµβριο, τα ίδια τα γεγονότα τον διέψευσαν. Όπως ανέφερα σε<br />

προηγούµενο κεφάλαιο, την τελευταία εβδοµάδα του ∆εκεµβρίου το ΧΑΑ έκανε ένα εντυπωσιακό<br />

“γύρισµα” και κέρδισε 750 µονάδες σε πέντε συνεδριάσεις…<br />

Προχωράµε σε µία ακόµη ερώτηση:<br />

Ερώτηση: «Κι όµως, ειδικά φέτος, Νοέµβριο και ∆εκέµβριο, τα διεθνή χρηµατιστήρια<br />

ανεβαίνουν…»<br />

Απάντηση: «Αυτό δεν σηµαίνει ότι δεν ακολουθούν παρόµοιες στρατηγικές, παντού, οι<br />

θεσµικοί επενδυτές. Σηµαίνει ότι στο Χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης, για παράδειγµα, οι ιδιώτες<br />

επενδυτές συµπεριφέρονται διαφορετικά.(…)<br />

Μια άλλη εξήγηση είναι ότι υπάρχουν πολλοί που δεν αναγνωρίζουν ακόµα ότι η αγορά είναι<br />

αρκετά φθηνή ή ότι τέλος πάντων έχουν πέσει επαρκώς οι τιµές ώστε να αγοράσουν…»<br />

Βλέπετε πώς ξεγλιστράει ο κ. Θωµαδάκης, προκειµένου να υποστηρίξει µια αυθαίρετη<br />

άποψή του; Όσο για την αγορά, που θεωρούσε αρκετά φθηνή, να θυµίσω ότι στις 17/12/1999 ο<br />

∆είκτης του ΧΑΑ είχε κλείσει στις 5.224,67 µονάδες! Ιδού λοιπόν πώς και ο πρόεδρος της Ε.Κ.<br />

υπήρξε συνένοχος στην παραπλάνηση των µικροεπενδυτών που παρέµεναν εγκλωβισµένοι, έχοντας<br />

αγοράσει στα υψηλά του Σεπτεµβρίου ή Οκτωβρίου, και δεν πούλησαν για να γλιτώσουν την<br />

οικονοµική καταστροφή που θα τους έβρισκε.<br />

Προσέξτε παρακαλώ και τη συνέχεια.<br />

Ερώτηση: «Υπάρχουν κάποια αξιόπιστα αντικειµενικά κριτήρια, µε βάση τα οποία µπορούµε<br />

να αποφανθούµε αν ένα Χρηµατιστήριο είναι φθηνό ή ακριβό;»<br />

Απάντηση: «Όχι, δεν υπάρχουν τέτοια κριτήρια…»<br />

Ερώτηση: «Ερωτώ διότι γνωρίζετε την έρπουσα, εδώ και δύο µήνες, φηµολογία ότι το<br />

ελληνικό χρηµατιστήριο “πρέπει” να πάει στις 4.800 µονάδες, ειδάλλως αποκλείεται να έλθουν οι<br />

ξένοι…»<br />

Απάντηση: «Όλες αυτές οι εκτιµήσεις προέρχονται από τη λεγόµενη τεχνική ανάλυση. (…)<br />

Προσωπικά δεν πολυπιστεύω στην τεχνική ανάλυση, γιατί αυτή έλκει την καταγωγή της από µια στατική<br />

αντίληψη της αγοράς.(…)»<br />

Ερώτηση: «Πώς σας φαίνεται η συµπεριφορά των επενδυτών;<br />

Απάντηση: «Νοµίζω ότι το επενδυτικό κοινό κάνει ακριβώς αυτό που είναι προς το συµφέρον<br />

του. Είναι πολύ πιο προσεκτικό. Μου φαίνεται πραγµατικά παράξενο ότι αντί να σχολιάζεται ευµενώς<br />

αυτό, κάποιοι γκρινιάζουν πως η αγορά δεν πάει καλά. Εγώ νοµίζω πως η αγορά πάει πολύ καλά απ’<br />

αυτή την άποψη, είναι οµαλή, γιατί οι συµµετέχοντες επιδεικνύουν τώρα τη σωφροσύνη που έπρεπε να<br />

επιδείξουν και σε προηγούµενους µήνες – το καλοκαίρι. Κι αυτός είναι ένας ακόµη λόγος της<br />

αισιοδοξίας µου.»<br />

157

Ερώτηση: «∆εν ανησυχείτε δηλαδή…»<br />

Απάντηση: «Όχι βέβαια! Κάθε άλλο. Νοµίζω ότι στο σύνολο είναι πολύ υγιής η κατάσταση.<br />

Πολύ περισσότερο, αν την συγκρίσεις µε καταστάσεις στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν. Είµαι βέβαιος<br />

ότι το Χρηµατιστήριο Αθηνών θα πάει καλά, και όσοι το εµπιστεύονται (ως επενδυτές, όχι ως<br />

κερδοσκόποι της µιας ηµέρας) θα είναι κερδισµένοι. Οι “παίκτες της µιας ηµέρας”, το βέβαιον είναι ότι<br />

κάνουν πλούσιους τους χρηµατιστές τους…»<br />

Και πάλι επιτρέψτε µου να σχολιάσω τις απαντήσεις αυτές του κ. Θωµαδάκη, πριν<br />

προχωρήσω στην υπόλοιπη συνέντευξη. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο πρόεδρος της Eπιτροπής<br />

Kεφαλαιαγοράς µας είπε πως δεν υπάρχουν αντικειµενικά κριτήρια για να µπορούµε να<br />

αποφανθούµε αν µια αγορά είναι ακριβή ή φτηνή! Και τότε µε ποια κριτήρια οι επενδυτές θα<br />

έπρεπε να επιδείξουν “σωφροσύνη” το καλοκαίρι του 1999;<br />

Εδώ βλέπουµε ακόµη ότι ο κ. Θωµαδάκης θεωρούσε “πολύ υγιή” την κατάσταση στη<br />

Σοφοκλέους και δεν παραδεχόταν εκείνο που προσδιόριζαν οι φηµολογίες και οι τεχνικές αναλύσεις<br />

ως φυσιολογικό επίπεδο του ΧΑΑ, δηλαδή τις 4.800 µονάδες. Προφανώς θεωρούσε ότι το επίπεδο<br />

αυτό αδικούσε το ΧΑΑ! Τι θα έλεγε άραγε το Φεβρουάριο του 2003 που ο δείκτης είχε<br />

κατρακυλήσει στις 1.650 µονάδες, ενώ οι ξένοι δεν είχαν φανεί ακόµη; Ή µήπως αυτό εννοούσε όταν<br />

προφήτευε ότι το Χρηµατιστήριο θα πάει καλά κι όσοι το εµπιστεύονται θα βγουν “κερδισµένοι”; Τι<br />

να πει κανείς; Συχνά αναρωτιέµαι ποια είναι τα “προσόντα” εκείνων που κάθονται στις µεγάλες<br />

καρέκλες στον τόπο µας…<br />

Προχωρώ και σε ένα ακόµη απόσπασµα της ιστορικής αυτής συνέντευξης.<br />

Ερώτηση: «Κύριε Πρόεδρε, από ποιόν και µε ποια κριτήρια περιµένουµε να βαθµολογήσει τη<br />

Σοφοκλέους ως ανεπτυγµένη αγορά;»<br />

Απάντηση: «Κατ’ αρχάς δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριµένος που θα µας κρίνει, που θα µας<br />

δώσει µια τέτοια πιστοποίηση. Υπάρχουν δυο-τρεις µεγάλες επενδυτικές τράπεζες, που σε<br />

χαρακτηρίζουν, βέβαια. Αλλά, τελικά, κρίνεσαι από τις ψήφους των επενδυτών και από τίποτε<br />

άλλο.(…)»<br />

Τι έκανε λέει; ∆εν υπάρχει κάποιος συγκεκριµένος που θα µας κρίνει; Κι όλο αυτό το<br />

ξελίγωµα από τον Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας για να κατατάξει η Morgan Stanley το ΧΑΑ στις<br />

ανεπτυγµένες αγορές ήταν για το τίποτα; Αλλά είπε και µια αλήθεια ο κύριος αυτός: Τελικά, η αγορά<br />

κρίνεται από τις ψήφους των επενδυτών! Όντως η Σοφοκλέους, παρά την περιβόητη επί χάρτου<br />

καθυστερηµένη αναβάθµισή της, εκρίθη από τους επενδυτές και βρέθηκε ανώριµη, αναξιόπιστη,<br />

κούφια και ανεπιθύµητη, αντάξια εκείνων που την διαφέντευαν…<br />

Λυπάµαι που ο χώρος δεν µου επιτρέπει να παραθέσω ολόκληρη τη συνέντευξη του κ.<br />

Θωµαδάκη. ∆υστυχώς και το υπόλοιπο της συνέντευξης βρίθει ανακριβειών, υπεκφυγών και<br />

προβλέψεων που διαψεύστηκαν. Ευτυχώς που σε κάποιο σηµείο οµολόγησε πως υπήρχαν στοιχεία<br />

ανωριµότητας όλων: «Εννοώ των χρηµατιστών, των επενδυτών, των δηµοσιογράφων, των πολιτικών,<br />

ακόµη και των ελεγκτικών οργάνων. Η σηµερινή Σοφοκλέους είναι ένα καινοφανές πράγµα που<br />

αναπτύχθηκε ραγδαία. Όλοι είµαστε σε µια περίοδο εκµάθησης ρόλων»<br />

Και όµως… Το τίµηµα της ανωριµότητας το πλήρωσαν µόνο οι επενδυτές. Οι άλλοι, και<br />

κυρίως οι ηθικοί αυτουργοί − πολιτικοί ταγοί και ελεγκτικά όργανα − δεν τιµωρήθηκαν για την<br />

εγκληµατικά πληµµελή άσκηση των καθηκόντων τους και για την παραπληροφόρηση. Απεναντίας,<br />

µάλιστα, επιβραβεύτηκαν διατηρώντας τα αξιώµατά τους. Αυτοί πειραµατίζονταν στου κασίδη το<br />

κεφάλι, όπως λέει η παροιµία. Εξάλλου, οι αετονύχηδες, εκείνοι που υπεξαίρεσαν τις οικονοµίες των<br />

µισών νοικοκυριών της χώρας µέσω κερδοσκοπικών παιχνιδιών, χειραγωγήσεων και εσωτερικής<br />

πληροφόρησης, βρίσκονται στο απυρόβλητο. Για τέτοιο “ευνοµούµενο κράτος δικαίου” µιλάµε…<br />

−Έχοντας γνωρίσει τον πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς καλύτερα µέσα από τα<br />

αποσπάσµατα της συνέντευξης που παρέθεσα, δεν µας ξενίζει το αποτέλεσµα των δήθεν ελέγχων 130<br />

ΕΛ∆Ε που δόθηκε στη δηµοσιότητα παραµονή των Χριστουγέννων, 1999. Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ<br />

για το θέµα:<br />

«Ολοκληρώθηκαν οι έλεγχοι στις πρώτες 65 ΕΛ∆Ε και ήδη έχουν αρχίσει σε άλλες 130.(…)<br />

Τα αποτελέσµατα των πρώτων ελέγχων ήταν µάλλον ικανοποιητικά, αφού κρίθηκε ότι κινήθηκαν<br />

σε αναµενόµενα επίπεδα και εντός φυσιολογικών πλαισίων. Ωστόσο, εντοπίστηκαν διάφορες παρατυπίες<br />

και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έπραξε ανάλογα. Άλλωστε, όπως ανακοινώνονται κατά συχνά<br />

158

διαστήµατα οι αποφάσεις των διοικητικών συµβουλίων της, συνήθως κάθε Τρίτη, η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς έχει προχωρήσει σε διάφορες κινήσεις για την αντιµετώπιση των παρατυπιών αυτών,<br />

που ξεκινούν από απλές συστάσεις µέχρι και σε κυρώσεις και αναστολές αδειών λειτουργίας. Βέβαια, σε<br />

όσους συµµορφώνονται, η Επιτροπή προχωρεί και σε άρση των αναστολών.» 230<br />

Ικανοποιητικά λοιπόν ήταν τα αποτελέσµατα και µε τις ΕΛ∆Ε. Ποιος τη χάρη µας!<br />

−Στις 27/12/1999, το υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας αποφάσισε το διορισµό του νέου<br />

διοικητικού συµβουλίου του ΧΑΑ. Η νέα θητεία του προέδρου του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών<br />

Σπύρου Κουνιάκη και των λοιπών µελών του διοικητικού συµβουλίου θα ξεκινούσε από την 1<br />

Ιανουαρίου 2000 και θα έληγε στις 31 ∆εκεµβρίου 2003. 231<br />

Είναι χρήσιµο, όµως, να γνωρίζουµε κι εµείς τα µέλη του ∆.Σ. Σύµφωνα µε δηµοσίευµα των<br />

ΝΕΩΝ (29/12/1999) , τα εννέα µέλη του νέου διοικητικού συµβουλίου ήταν τα εξής:<br />

1. Σπύρος Κουνιάκης, πρόεδρος, και εκπρόσωπος του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας<br />

2. Παναγιώτης Αλεξάκης, εκπρόσωπος του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας<br />

3. Θεόδωρος Πανταλάκης, εκπρόσωπος του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας<br />

4. Αγγελική Πετρουλάκη, εκπρόσωπος των µελών του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών<br />

5. Αθανάσιος Χαλκιάδης, εκπρόσωπος των µελών του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών<br />

6. Ευθύµιος Γκατζώντας, εκπρόσωπος της Τραπέζης της Ελλάδος<br />

7.Ηλίας Στασινόπουλος, εκπρόσωπος του Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου<br />

Αθηνών<br />

8. ∆ηµήτριος Ρίζος, εκπρόσωπος της Ένωσης Θεσµικών Επενδυτών<br />

9. Ιωάννης Βουράκης, εκπρόσωπος των εργαζοµένων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών.<br />

−Να και κάτι ελαφρούτσικο για να γελάσουµε. Στην ατζέντα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς<br />

για το 2000, συν τοις άλλοις προβλεπόταν και το εξής:<br />

«Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς πρόκειται να προχωρήσει σε συνεργασίες µε τις αντίστοιχες<br />

εποπτικές αρχές των Βαλκανίων και της ΝΑ Ευρώπης. Και αυτό, διότι, εν όψει της οικονοµικής<br />

σταθερότητας που αναµένεται να επιτευχθεί κατά το 2000 στην ευρύτερη περιοχή, εκτιµάται ότι θα<br />

αυξηθεί η κίνηση κεφαλαίων προς και από την Ελλάδα.<br />

Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στοχεύει στη διάδοση στις περιοχές αυτές<br />

των υψηλών στάνταρντ που υιοθετεί η ίδια, όπως για παράδειγµα σε θέµατα ελέγχων, νέων εισαγωγών<br />

και έγκριση αδειών. Η συνεργασία, όµως, προβλέπει και την ανταλλαγή εσωτερικών πληροφοριών.» 232<br />

Αισιόδοξη και γενναιόδωρη η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς! Άκου, λέει, θα διέδιδαν και στα<br />

Βαλκάνια τα υψηλά στάνταρτς που είχαµε εµείς! Αυτό θα πει να έχεις το γνώθι σ’ αυτόν…<br />

Αλλά και ο πρόεδρος του ΧΑΑ Σπ. Κουνιάκης µε την ατζέντα του Χρηµατιστηρίου για το<br />

2000 πίστευε ότι το ΧΑΑ « θα ενισχύσει τον ηγετικό του ρόλο στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων,<br />

της ΝΑ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής.» 233<br />

Είναι αυτό που λέει, κανόνιζαν χωρίς τον ξενοδόχο! Και ποιος ήταν ο ξενοδόχος; Μα, οι<br />

επενδυτές, οι οποίοι απουσίαζαν…<br />

Πάντως, η διοίκηση του Χρηµατιστηρίου προέβλεπε στην ατζέντα της να προχωρήσει και το<br />

2000 «στην περαιτέρω ενίσχυση της διαφάνειας και αξιοπιστίας του µε εκσυγχρονισµό των δοµών του<br />

και µε τη δηµιουργία νέων θεσµικών πλαισίων.» 233<br />

Κι άλλα θεσµικά πλαίσια; Κι άλλος “εκσυγχρονισµός”; Μα εδώ µας είχαν πει τόσες φορές<br />

πως όλα λειτουργούσαν τέλεια. Τι περισσότερο λοιπόν θα έκαναν;<br />

−Στις 26/01/2000, η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ αναφέρθηκε σε αιχµές του ΕΒΕΑ για χειραγώγηση<br />

µετοχών:<br />

«Παρέµβαση προς το διοικητικό συµβούλιο του Χρηµατιστηρίου µε αιχµές για µειωµένη<br />

αξιοπιστία, πραγµατοποίησε χθες η διοίκηση του Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου (ΕΒΕΑ)<br />

µε επικεφαλής τον πρόεδρό του Γιάννη Παπαθανασίου, που συναντήθηκε µε τον πρόεδρο του ΧΑΑ.<br />

Οι ενστάσεις του ΕΒΕΑ περιστράφηκαν γύρω από τα θέµατα χειραγώγησης των µετοχών, τους<br />

πληµµελείς ελέγχους για την τήρηση από τις επιχειρήσεις των δεσµεύσεων που περιγράφονται στα<br />

ενηµερωτικά δελτία, τη διαµόρφωση συγκεκριµένου θεσµικού πλαισίου για τις επιθετικές εξαγορές.» 234<br />

159

Ώστε, λοιπόν, κατά το ΕΒΕΑ, η χειραγώγηση των µετοχών και οι πληµµελείς έλεγχοι<br />

για την τήρηση των δεσµεύσεων από τις εισηγµένες, ήταν κάποια από τα “φρούτα” της<br />

Σοφοκλέους που παράγονταν κάτω από τη µύτη των εντεταλµένων “φυλάκων” της…<br />

−Το βράδυ της 27 ης Ιουλίου 2000, ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών Σπύρος<br />

Κουνιάκης υπέβαλε την παραίτησή του στον υπουργό Εθνικής Οικονοµίας, η οποία και έγινε δεκτή.<br />

Εξιλαστήριο θύµα; Μάλλον, αφού «φήµες ανέφεραν ότι η αποµάκρυνση του κ. Κουνιάκη είχε<br />

προαποφασιστεί από την ηγεσία του ΥΠΕΘΟ στο πλαίσιο των µέτρων για την αναδιάρθρωση του<br />

χρηµατιστηρίου.» 235<br />

Τη θέση του κ. Κουνιάκη θα έπαιρνε ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Παραγώγων,<br />

Παναγιώτης Αλεξάκης.<br />

Στις 22/08/2000 η Επιτροπή των ∆ΕΚΟ της Βουλής ενέκρινε τον κ. Παναγιώτη Αλεξάκη ως<br />

νέο πρόεδρο του Χρηµατιστηρίου Αθηνών. Στη συζήτηση που έγινε εκεί ο κ. Αλεξάκης εξήγησε ότι η<br />

µελλοντική του δράση θα στηριζόταν σε «περισσότερο ασφαλές, περισσότερο ισχυρό και περισσότερο<br />

αξιόπιστο ΧΑΑ». Καλές οι προθέσεις του κ. Αλεξάκη, αλλά δεν απέδωσαν. Ο ίδιος δεν θα µπορούσε<br />

ποτέ να διανοηθεί τους χαλεπούς καιρούς που περίµεναν το Χρηµατιστήριο.<br />

∆υόµισι χρόνια αργότερα, το Χρηµατιστήριο δεν είναι καθόλου ασφαλές, ενώ είναι εντελώς<br />

αδύναµο και αναξιόπιστο! Φαντάζεται κανείς πως για το κατάντηµα αυτό ο κ. Αλεξάκης είναι<br />

άµοιρος ευθυνών;<br />

−Στις 27 Οκτωβρίου 2000, κ. Γρ. Τζιοβάρας, σε ρεπορτάζ του στο ΒΗΜΑ µε τον τίτλο «Θα<br />

βγουν κερδισµένοι όσοι επενδύουν µακροπρόθεσµα», αναφέρθηκε στις απαντήσεις του προέδρου της<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, καθηγητή κ. Σταύρου Θωµαδάκη, «σε σωρεία επιθετικών ερωτηµάτων»<br />

που του ετέθησαν από τα µέλη της Επιτροπής Θεσµών και ∆ιαφάνειας της Βουλής για την τότε<br />

κατάσταση στη Σοφοκλέους και τον «εγκλωβισµό» πολλών µικροεπενδυτών. Σηµειωτέον ότι την<br />

προηγουµένη ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 3.772,72 µονάδες, κι αυτό τότε εθεωρείτο συµφορά για το<br />

ΧΑΑ! Ο κ. Στ. Θωµαδάκης είχε πει µεταξύ άλλων: «Όλες οι αγορές κάνουν κύκλους – έχουν<br />

γυρίσµατα – και έχουν µεγάλες διακυµάνσεις. Και είναι βέβαιο ότι οι µακροπρόθεσµοι επενδυτές θα<br />

έχουν κέρδη».<br />

Όπως συνάγεται και από άλλες αναφορές ειδικών που έχω συµπεριλάβει στο βιβλίο τούτο,<br />

την εποχή εκείνη µακροπρόθεσµοι επενδυτές θεωρούνταν όσοι παρέµεναν σε µια µετοχή µέχρι και<br />

ένα χρόνο. Κανείς όµως από τους ειδικούς δεν µιλούσε για δύο και τρία χρόνια… Όσο για τις µεγάλες<br />

διακυµάνσεις στις οποίες αναφέρθηκε ο κ. Θωµαδάκης, σίγουρα δεν θα φανταζόταν ποτέ τον<br />

καταποντισµό του ΧΑΑ, σε επίπεδο Γενικού ∆είκτη, στο –74% (από τα υψηλά του Σεπτ. του 1999),<br />

28 µήνες αργότερα…<br />

−Την Παρασκευή 10 Νοεµβρίου 2000, σε συνέντευξη στην εβδοµαδιαία εφηµερίδα<br />

«∆είκτης», ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς τόνισε ότι «η Σοφοκλέους είναι σε θέση να<br />

ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που δηµιουργεί η ένταξή µας στις ώριµες αγορές» και δήλωσε ότι «η<br />

δύσκολη περίοδος για την ελληνική χρηµατιστηριακή αγορά έχει περάσει, µε την προϋπόθεση ότι οι<br />

επενδυτές θα είναι προσεκτικοί, και θα εκλείψουν στο εξής οι παρορµητικές αποφάσεις, όπως εκείνες<br />

του καλοκαιριού του 1999.» 236<br />

Πού να φανταστεί ο κ. Θωµαδάκης ότι η δύσκολη περίοδος για τη Σοφοκλέους δεν είχε καν<br />

αρχίσει! Το µόνο που τον ανησυχούσε ήταν µήπως οι επενδυτές τρέξουν πάλι να αγοράσουν µετοχές<br />

παρορµητικά, όπως το καλοκαίρι του 1999! Ευσεβείς πόθοι; Προφανώς δεν είχε καταλάβει ο<br />

άνθρωπος ότι η εµπιστοσύνη των επενδυτών στο “θεσµό” είχε τρωθεί ανεπανόρθωτα… ∆εν είχε<br />

κατανοήσει ότι οι πληγές τους από την οικονοµική αφαίµαξη που υπέστησαν θα έπαιρναν χρόνια για<br />

να επουλωθούν.<br />

Αλλά ο κ. Θωµαδάκης προχώρησε και στην αιτιολόγηση της µεγάλης πτώσης του ΧΑΑ:<br />

«Όσον αφορά στους λόγους της µεγάλης υποχώρησης του ΧΑΑ το τελευταίο έτος, ο πρόεδρος<br />

της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς υποστηρίζει ότι οφείλεται αφενός στις πωλήσεις στις οποίες προέβησαν<br />

µεγάλοι θεσµικοί επενδυτές, που − όπως παραδέχτηκε − διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο στη<br />

χρηµατιστηριακή αγορά λόγω της µεγάλης αγοραστικής δύναµης που διαθέτουν, και αφετέρου στην<br />

υπερτίµηση των µετοχών.<br />

160

Ο κ. Θωµαδάκης µίλησε επίσης για τις µετοχές-φούσκες, των οποίων την ύπαρξη αµφισβητεί,<br />

δέχεται όµως ότι στο ΧΑΑ υπάρχουν υπερτιµηµένες µετοχές, που έχουν όµως αξία.» 236<br />

Γέλασα λίγο µ’ αυτό που είπε ο κ. πρόεδρος, ότι δηλαδή η πτώση οφειλόταν σε πωλήσεις<br />

των µεγάλων θεσµικών που διέθεταν σηµαντική αγοραστική δύναµη! Αµ σε τι θα οφειλόταν; Όλες οι<br />

πτώσεις των χρηµατιστηρίων σε πωλήσεις κάποιων “µεγάλων” οφείλονται. Οι “µεγάλοι”<br />

δροµολογούν και τα πάνω και τα κάτω. Το ζητούµενο είναι γιατί πουλάνε όσοι πουλάνε και γιατί δεν<br />

αγοράζουν όσοι δεν αγοράζουν. Σ’ αυτό δεν µας απάντησε ο κ. Θωµαδάκης. Πάντως, πάλι καλά που<br />

δεν µας είπε πως η πτώση οφειλόταν στους πανικόβλητους άπειρους µικροεπενδυτές!<br />

Είδατε, όµως, που ο κ. Θωµαδάκης αµφισβητούσε την ύπαρξη µετοχών-φουσκών; Μόνο<br />

υπερτιµηµένες µετοχές υπήρχαν στο ΧΑΑ, που πάντως είχαν αξία! Άντε να βγάλει ο µπαρµπα-<br />

Μήτσος συµπέρασµα!<br />

Θα ήταν χρήσιµο, όµως, να συγκρίνουµε τα λόγια αυτά µε τα όσα είχε πει ο ίδιος στη<br />

συνέντευξη που είχε δώσει στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ, στις 18 ∆εκεµβρίου 1999. Εκεί είδαµε ότι ο κ.<br />

Θωµαδάκης, στην ερώτηση αν υπάρχουν αξιόπιστα αντικειµενικά κριτήρια για να αποφανθεί κανείς<br />

αν ένα Χρηµατιστήριο είναι φθηνό ή ακριβό, είχε απαντήσει: «Όχι, δεν υπάρχουν τέτοια κριτήρια…»<br />

Τώρα όµως, κατόπιν εορτής και εκ του ασφαλούς, αποφαίνεται ότι κάποιες µετοχές ήταν<br />

υπερτιµηµένες!<br />

Το πιο εντυπωσιακό όµως από όσα είπε ο κ. Θωµαδάκης στη συνέντευξη στο «∆είκτη» ήταν<br />

η επισήµανση ότι «οι κανόνες διαφάνειας στην ελληνική αγορά αντιστοιχούν ή και υπερτερούν των<br />

ευρωπαϊκών, επιδέχονται όµως βελτίωση, καθώς αυξάνεται η πολυπλοκότητα των χρηµατιστηριακών<br />

αγορών.»!<br />

−Σε ηµερίδα που διοργάνωσε το ελληνικό Χρηµατιστήριο σε συνεργασία µε τους Financial<br />

Times στο Λονδίνο, στις 24/11/2000, ο πρόεδρος του ΧΑΑ κ. Παναγιώτης Αλεξάκης απηύθυνε<br />

κάλεσµα στους ξένους επενδυτές να τοποθετηθούν στην ελληνική κεφαλαιαγορά, καθώς θα είχαν τη<br />

δυνατότητα να καταγράψουν σηµαντικά κέρδη!<br />

«Όπως δήλωσε ο κ. Αλεξάκης, “το συµπέρασµα που βγαίνει από αυτή την παρουσίαση είναι ότι<br />

η ελληνική κεφαλαιαγορά έχει επενδυτικές ευκαιρίες και, συγκρινόµενη µε τις άλλες αγορές, παραµένει<br />

µια φθηνή κεφαλαιαγορά”.<br />

“Εποµένως”, προσέθεσε, “υπάρχουν οι επενδυτικές ευκαιρίες, και καλούµε τους ξένους<br />

επενδυτές να τοποθετηθούν στο ελληνικό χρηµατιστήριο, διότι πιστεύουµε ότι ιδιαίτερα τώρα, µε το<br />

επίπεδο στο οποίο βρίσκονται οι τιµές, θα υπάρξουν ευνοϊκά αποτελέσµατα για αυτούς”.» 237<br />

Εδώ που τα λέµε, το να είναι φθηνή µια κεφαλαιαγορά δεν φτάνει. Πρέπει να είναι και<br />

ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ!<br />

Πόσο “φθηνή”, όµως, ήταν τότε η ελληνική κεφαλαιαγορά; Την ηµέρα εκείνη ο Γ. ∆. είχε<br />

κλείσει στις 3.321,49 µονάδες! Από τότε η Σοφοκλέους ακολούθησε συνεχή πτωτική πορεία, και<br />

στις 16 Ιουλίου 2001 – σχεδόν 4 µήνες πριν από το τροµοκρατικό χτύπηµα της 11 ης Νοεµβρίου στις<br />

ΗΠΑ – ο Γ.∆. είχε κατρακυλήσει κάτω από τις 2.400 µονάδες! Μα τα χειρότερα δεν είχαν έλθει<br />

ακόµα.! Καταλαβαίνετε, τώρα, τι έπαθαν όσοι – ελάχιστοι – πήραν τότε στα σοβαρά τον κ. Αλεξάκη<br />

και αγόρασαν µετοχές;<br />

Την εποµένη (25/11/2000), ΤΑ ΝΕΑ έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για την κατρακύλα<br />

της Σοφοκλέους, που απειλούσε πλέον όχι µόνο τα νοικοκυριά που είχαν επενδύσει σε µετοχές αλλά<br />

και ολόκληρη την ελληνική οικονοµία! 238<br />

Στο οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης είχαν τώρα εναποθέσει τις ελπίδες τους στην πτώση<br />

των επιτοκίων, που θα πραγµατοποιούνταν µέχρι το τέλος του µήνα, και θα συνέβαλε, όπως<br />

πίστευαν, στη δηµιουργία θετικού κλίµατος για το Χρηµατιστήριο. ∆υστυχώς, όµως, η Σοφοκλέους<br />

δεν συγκινήθηκε ούτε απ’ αυτό…<br />

−Σε συνέντευξή του στην εφηµερίδα «ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ», στις 11/01/2001, ο κ. Αλεξάκης<br />

εµφανίστηκε και πάλι αισιόδοξος, αποκλείοντας το ενδεχόµενο να είναι και το 2001 µια «χαµένη<br />

χρονιά»! (Αυτή κι αν ήταν χαµένη…)<br />

Ο πρόεδρος του ΧΑΑ αντλούσε την αισιοδοξία του από το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν πλέον<br />

µέρος ευρωζώνης και ότι άρχιζε η αναβάθµιση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς µε τις αλλαγές στο<br />

δείκτη FTSE και µε αποκορύφωµα την «προαγωγή» της από τη Morgan Stanley το Μάιο. 239<br />

161

Ο κ. Αλεξάκης τόνισε ότι «η είσοδος της χώρας στη ζώνη του ευρώ θα επιτρέψει στους ξένους<br />

επενδυτές να συναλλάσσονται σε ένα ενιαίο νόµισµα χωρίς κανένα συναλλαγµατικό κίνδυνο», και<br />

προέβλεψε ότι «η εισροή κεφαλαίων θα έλθει σταδιακά και αυτή την περίοδο, ιδίως µετά την<br />

αναβάθµιση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, γεγονός που θα τη βάλει στο στόχο των χαρτοφυλακίων τα<br />

οποία συνδέονται µε τις ανεπτυγµένες αγορές.» 239<br />

Ο ίδιος επισήµανε ακόµη ότι αυτή ήταν µια καλή περίοδος για τοποθετήσεις µε µακροχρόνιο<br />

ορίζοντα. Ο πρόεδρος του ΧΑΑ ανέφερε επίσης ότι τα ξένα κεφάλαια που επρόκειτο να εισρεύσουν<br />

θα µπορούσαν να ανέλθουν στο 10% και να φτάσουν σταδιακά το 20%, κι ότι προκειµένου να<br />

προσελκύσει τα ξένα χαρτοφυλάκια, η ελληνική αγορά θα έπρεπε να εξασφαλίσει «ισότιµη<br />

µεταχείριση» καθώς, όπως υποστήριξε, «έχει παρατηρηθεί να διαρρέουν πληροφορίες σχετικά µε τις<br />

εισηγµένες σε “στενό κύκλο”».<br />

Ιδού λοιπόν που υπήρχαν ακόµη επικίνδυνες παιδικές ασθένειες στο ΧΑΑ! ∆ιαρροή<br />

πληροφοριών σε “στενό κύκλο”! Παλιά µου τέχνη κόσκινο… Η µαύρη “τέχνη” της υφαρπαγής των<br />

οικονοµιών των απληροφόρητων επενδυτών! Τι σας είπα; Στίχο εδώ, στίχο εκεί, κάτι µαθαίνουµε κι<br />

εµείς, έστω και σε µικρές δόσεις, έστω και κατόπιν “εορτής”, δηλαδή κατόπιν συµφοράς…<br />

−Στις 27 Ιανουαρίου 2001, στη στήλη ΑΠΟΨΕΙΣ της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, περιγράφηκε<br />

πολύ γλαφυρά η τραγική εικόνα της Σοφοκλέους. Το δηµοσίευµα αυτό είναι ένα πολύτιµο<br />

ντοκουµέντο και το παραθέτω στη συνέχεια:<br />

«Αυτό που συνέβη στο Χρηµατιστήριο Αθηνών λέγεται “κραχ”, µόνο που δεν έχει τα κλασικά<br />

χαρακτηριστικά του, δηλαδή την αιφνίδια και απότοµη κατάρρευση. Το ΧΑΑ καταρρέει µέρα µε τη µέρα,<br />

εδώ και µήνες.<br />

H απαξίωση µοιραίως επηρέασε και την πραγµατική οικονοµία της χώρας και προκάλεσε<br />

έντονο κοινωνικό πρόβληµα, έτσι όπως το ζούµε µε αυτοκτονίες, απόπειρες και εξαφανίσεις ανθρώπων,<br />

που επένδυσαν (δικά τους ή ξένα χρήµατα) και τα έχασαν. Οι περιπτώσεις είναι βέβαιο ότι είναι<br />

περισσότερες, αλλά δεν αγγίζουν τη δηµοσιότητα για πολλούς λόγους.<br />

H Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, µε τα πρόστιµα που επέβαλε και την έγκλησή της εναντίον<br />

επιχειρηµατιών, επιχειρεί µάλλον να κατευνάσει τα πνεύµατα, αλλά αυτό δεν αποτελεί λύση στην κρίση.<br />

Όλα αυτά θα είχαν σηµασία, αν η Ε.Κ. εκινείτο εγκαίρως, ώστε να προλάβει οποιαδήποτε παράνοµη ή<br />

παράτυπη ενέργεια και να προστατεύσει αποτελεσµατικά τους “µικρούς”.»<br />

Όπως βλέπετε, τα “βέλη” προέρχονται εξ οικείων, δηλαδή από φιλοκυβερνητική εφηµερίδα.<br />

Αυτό υπογραµµίζει ακόµη περισσότερο την τραγικότητα της κατάστασης…<br />

−Στις 5 Φεβρουαρίου 2001, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρος<br />

Θωµαδάκης έδωσε συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στα ΝΕΑ – µια συνέντευξη που σε πολλά σηµεία<br />

έµοιαζε λίγο µε απολογία, παρ’ όλο που αποποιήθηκε κάθε ευθύνη. Παραθέτω τα κυριότερα σηµεία<br />

της συνέντευξης:<br />

ΕΡ.: «Αν είχατε µπροστά σας έναν επενδυτή µε µεγάλες ζηµιές και σας ρωτούσε “γιατί δεν µε<br />

προστατεύσατε”, τι θα του απαντούσατε;»<br />

ΑΠ.: «Μα οι µόνοι που του παρείχαν κάθε θεµιτή προστασία ήµασταν εµείς. Όσοι στρέφουν<br />

τους επενδυτές εναντίον της Επιτροπής τους παραπλανούν, διότι:<br />

•Σε ένα κλίµα γενικής ευφορίας, όπως και αργότερα σε ένα κλίµα απαισιοδοξίας και<br />

καταστροφολογίας, εµείς συνιστούσαµε ψυχραιµία και σωστές επιλογές. Και τώρα επαναλαµβάνω τη<br />

σύσταση µε έµφαση.<br />

•Είµαστε οι πιο αποτελεσµατικοί τιµωροί της χρηµατιστηριακής παρανοµίας. Μεθοδικά και<br />

χωρίς κραυγές έχουµε θέσει σε λειτουργία ένα σύστηµα διοικητικών και ποινικών κυρώσεων που έχει<br />

παράγει εκατοντάδες κυρώσεις, παραποµπές δεκάδων προσώπων στη ∆ικαιοσύνη και έχει αποτρέψει<br />

σηµαντικά τις παραβατικές συµπεριφορές. Τη στιγµή αυτή βρίσκονται σε εξέλιξη πολλές δεκάδες έλεγχοι<br />

σε ΑΧΕ, ΑΧΕΠΕΥ, ΕΛ∆Ε, αµοιβαία κεφάλαια και συναλλαγές µετοχών εισηγµένων.<br />

•Χειριζόµαστε τις καταγγελίες των επενδυτών. Το 2000 υποδεχθήκαµε 2.500 καταγγελίες και<br />

διεκπεραιώσαµε εκατοντάδες προς όφελος του επενδυτικού κοινού.<br />

•Θεσπίσαµε και επιτηρούµε δραστήρια δεκάδες κανονισµούς για την προστασία των επενδυτών<br />

από αθέµιτες συµπεριφορές των χρηµατιστών ή των ΕΛ∆Ε, καθώς και την προστασία των<br />

µικροµετόχων από αδιαφανείς συµπεριφορές των µεγαλοµετόχων.<br />

162

•Επιβάλαµε την ενίσχυση του Συνεγγυητικού Κεφαλαίου για την ασφάλιση των<br />

χρηµατιστηριακών επενδυτών και αυξήσαµε το όριο αποζηµίωσης στα 30.000 ευρώ.<br />

Θα έλεγα, όµως, και κάτι ακόµη. Σήµερα, ο ζηµιωµένος επενδυτής πρέπει να θυµάται ότι στο<br />

Χρηµατιστήριο η υποµονή είναι µεγάλο όπλο προστασίας. (…) Είπα και πριν ότι στις αγορές δεν<br />

υπάρχουν προφήτες. Υπάρχει ιστορική εµπειρία, όµως, που δείχνει ότι οι αγορές δεν είναι στάσιµες.<br />

Γυρίζουν και πολλές φορές γυρίζουν απροσδόκητα.»<br />

ΕΡ.: «Μέχρι σήµερα τι µέτρα προληπτικής εποπτείας έχετε λάβει; Πόσο αποτελεσµατικά ήσαν;<br />

Θα λάβετε και άλλα;»<br />

ΑΠ.: «∆εν θα κουράσω τους αναγνώστες σας µε µία µακρά απαρίθµηση όλων των µέτρων. Θα<br />

αναφέρω µόνον τρία σηµαντικά, ιδίως για τον µικρό επενδυτή:<br />

•Παρακολουθούµε τις συναλλαγές (on line) κατά τη συνεδρίαση του Χρηµατιστηρίου και<br />

παρεµβαίνουµε, για να διαπιστώνουµε αν και πώς εκτελούνται από τους χρηµατιστές οι εντολές των<br />

πελατών τους. (…)<br />

•Επιβάλλουµε στα αµοιβαία κεφάλαια να πληροφορούν σωστά τις χιλιάδες µεριδιούχων(…).<br />

•Επιβάλλουµε αυστηρά στους χρηµατιστές να τηρούν χωριστά τα περιουσιακά στοιχεία των<br />

πελατών τους από τα δικά τους.<br />

∆εν προβλέπω νέα µέτρα προληπτικής εποπτείας, παρά µόνον αν η αγορά αναδείξει νέες<br />

ανάγκες. (…)»<br />

ΕΡ.: «Τα µέτρα, όµως, προστασίας κρίνονται εκ του αποτελέσµατος. Η πτώση κατά 3.500<br />

µονάδες και ο “εγκλωβισµός” εκατοντάδων χιλιάδων επενδυτών δείχνουν ότι τελικά τα µέτρα ήταν<br />

αποδοτικά;»<br />

ΑΠ.: «Κανείς δεν µπορεί µε οποιοδήποτε µέτρο να εγγυηθεί τις τιµές των µετοχών σε µια<br />

ελεύθερη αγορά.(…) Στο Χρηµατιστήριο, όµως, οι ζηµιές δεν είναι ποτέ οριστικές. Στατιστικά, οι<br />

µεσοπρόθεσµοι επενδυτές ωφελούνται. Να προσθέσω και κάτι ακόµη. Εγκλωβισµός σηµαίνει ότι<br />

κάποιος δεν έχει επιλογές. Ο “χαµένος” µε βάση την τρέχουσα αποτίµηση έχει πολλές επιλογές. Ρωτώ:<br />

αν κάποιος σήµερα θεωρεί ότι οι µετοχές του έχουν απαξιωθεί, θα τις κάψει; Μάλλον όχι, διότι βέβαια<br />

ξέρει καλά ότι µπορεί κάποτε να ανατιµηθούν. Ξέρει, επίσης, ότι αν υπάρχουν άλλες που πιστεύει ότι<br />

έχουν µεγαλύτερη πιθανότητα να ανατιµηθούν, µπορεί να αντικαταστήσει αυτές που έχει µε τις άλλες,<br />

χάρη στην οµαλή λειτουργία του Χρηµατιστηρίου. Αυτοί είναι οι υπολογισµοί του ψύχραιµου και<br />

υποµονετικού επενδυτή. Τέτοιους υπολογισµούς ας κάνει ο καθένας.»<br />

ΕΡ.: «Γιατί επιτρέψατε αθρόες εισαγωγές µετοχών το 1999 και το 2000, χωρίς να προχωρήσετε<br />

σε µεγάλο βαθµό σε µετοχοποιήσεις, τις οποίες επιτρέπετε σήµερα, όταν η αγορά πάσχει από<br />

ρευστότητα;»<br />

ΑΠ.: «Εµείς ακολουθούµε κατ’ ανάγκην τους ρυθµούς που υπαγορεύει η ίδια η αγορά. Όταν οι<br />

τιµές είναι υψηλές, υπάρχει µεγάλη πίεση για εισαγωγές. Όταν οι τιµές είναι χαµηλές, η ζήτηση για<br />

εισαγωγές σχεδόν εξαφανίζεται. Αυτά είναι φυσιολογικά και συµβαίνουν σε όλες τις αγορές του<br />

κόσµου.(…)»<br />

ΕΡ.: «Πιστεύετε ότι είναι περιττή η εµπλοκή των εισαγγελέων για τις “φούσκες”»;<br />

ΑΠ.: «Τιµώ και εµπιστεύοµαι την ανεξαρτησία της ελληνικής ∆ικαιοσύνης. Πιστεύω ακράδαντα<br />

ότι το χρηµατιστηριακό έγκληµα πρέπει να διώκεται αυστηρά µε συντεταγµένο τρόπο,(…).»<br />

ΕΡ.: «Πώς αποτιµάτε σήµερα το θεσµικό πλαίσιο της ελληνικής αγοράς;»<br />

ΑΠ.: «Σε τέσσερα χρόνια χτίσαµε ένα θεσµικό πλαίσιο και ένα σύστηµα εποπτείας που είναι<br />

εφάµιλλο των ευρωπαϊκών και που απέσπασε την θετικότατη αξιολόγηση διεθνών οργανισµών.(…)»<br />

ΕΡ.: «Είναι δυνατόν να µην έχει η Επιτροπή ιδέα για το µέγεθος των “κόκκινων κωδικών”; Οι<br />

“κόκκινοι κωδικοί” θα επηρεάσουν την εφαρµογή των margin accounts;»<br />

ΑΠ.: «Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τα χρεωστικά υπόλοιπα πελατών προς<br />

χρηµατιστηριακές εταιρείες και σταθµίζει τον πιστωτικό κίνδυνο που προκαλούν στον συντελεστή<br />

φερεγγυότητας, άσχετα αν αυτά καλύπτονται από τίτλους ή όχι.(…) Οι “κόκκινοι κωδικοί” δεν<br />

επηρεάζουν την εφαρµογή του νέου συστήµατος παροχής πιστώσεων (margin account), αφού το<br />

σύστηµα αυτό προβλέπει υπερκάλυψη της πίστωσης από τίτλους και εποµένως οι “κόκκινοι” θα είναι εξ<br />

ορισµού εκτός συστήµατος.»<br />

ΕΡ.: «Τι δυνατότητες έχει η Επιτροπή να παρέµβει στην αγορά τόσο στις περιπτώσεις µεγάλης<br />

ανόδου όσο και στις περιπτώσεις µεγάλης καθόδου των τιµών;»<br />

163

ΑΠ.: «Η Επιτροπή δεν έχει απολύτως καµία δυνατότητα αγορανοµικής παρέµβασης. Ούτε<br />

ορίζει ούτε κατευθύνει τις τιµές των µετοχών. Καµία εποπτική αρχή στον κόσµο δεν έχει τέτοιες<br />

δικαιοδοσίες. Αυτό πρέπει να το καταλάβει καλά ο κόσµος.(…)»<br />

ΕΡ.: «Τι σχεδιάζετε για τα όρια διακύµανσης και τελικά πόσο ωφελούν την αγορά;»<br />

ΑΠ.: «Τα όρια διακύµανσης προστατεύουν την αγορά όταν αυτή έχει υπερβολικές εξάρσεις,<br />

αρνητικές ή θετικές. Το καλοκαίρι του 1999, αν δεν υπήρχαν όρια διακύµανσης, ο δείκτης θα µπορούσε<br />

να είχε φτάσει στις 8.500 µονάδες. Τι θα λέγαµε τώρα; (…)»<br />

ΕΡ.: «Ο Άλαν Γκρίνσπαν είχε δηλώσει ότι “µια φούσκα την καταλαβαίνεις µόνον όταν<br />

σκάσει”. Η µεγάλη και παρατεταµένη πτώση στο ΧΑΑ δείχνει τελικά ότι έσκασε µια φούσκα. Τι έκανε η<br />

Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για να προστατεύσει την αγορά και τους επενδυτές από τη φούσκα;»<br />

ΑΠ.: «Η φράση του Γκρίνσπαν λέει πολλά. Η χρηµατιστηριακή υπερτίµηση προκαλείται από<br />

αλόγιστες αγορές και διορθώνεται από µαζικές πωλήσεις. Μόνο µετά τη διόρθωση καταλαβαίνεις το<br />

µέγεθος της υπερτίµησης. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν είναι χρηµατιστηριακός προφήτης. Στο<br />

χρηµατιστήριο κανείς δεν είναι προφήτης. Η Επιτροπή προστάτευσε και προστατεύει την αγορά και το<br />

επενδυτικό κοινό µε πέντε τρόπους, που ακολουθούνται σε όλες τις χώρες:<br />

•Προωθεί τη διαφάνεια, την παροχή πληροφορίας στο επενδυτικό κοινό.(…)<br />

•Ελέγχει αυστηρά τις χρηµατιστηριακές εταιρείες, τη φερεγγυότητά τους, την εκκαθάριση των<br />

συναλλαγών. Ελέγχει επίσης αυστηρά την τήρηση από τις εισηγµένες εταιρείες των χρηµατιστηριακών<br />

τους υποχρεώσεων.(…)<br />

•Προειδοποιεί τους επενδυτές για τους κινδύνους και την επιβαλλόµενη σωφροσύνη που πρέπει<br />

να διέπουν τη χρηµατιστηριακή επένδυση.(…)<br />

•Παρέχει εργαλεία αυτοπροστασίας µέσω των ίδιων των µηχανισµών της αγοράς, όπως τα<br />

παράγωγα, µε τα οποία µπορεί να καλυφθεί ο κίνδυνος µιας χρηµατιστηριακής επένδυσης.(…)<br />

• Εξασφαλίζει την ασφάλεια των συναλλαγών και των τίτλων που αποτελούν περιουσία του<br />

επενδυτικού κοινού. Αυτά επιτεύχθηκαν σε µέγιστο βαθµό µε την αποϋλοποίηση, επίσης το 1999.<br />

Ενάµισι εκατοµµύριο επενδυτές έχουν προστατευθεί από την αποϋλοποίηση.» 240<br />

Από τη συνέντευξη αυτή του προέδρου της Ε.Κ. αποκοµίζει κανείς την εντύπωση ότι όλα στο<br />

Χρηµατιστήριο λειτουργούσαν τέλεια, χάρη στην υψηλή εποπτεία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς! Κι<br />

όµως, όπως είδαµε στο προηγούµενο κεφάλαιο, ο κ. Σταύρος Θωµαδάκης κατέφυγε στη Ε.Ε. για<br />

βοήθεια! Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πήγε µερικούς µήνες αργότερα (Οκτώβριος 2001) για να<br />

ζητήσει την έκδοση οδηγίας από την Ε.Ε. για την πάταξη φαινοµένων εκµετάλλευσης εµπιστευτικής<br />

πληροφόρησης και χειραγώγησης των χρηµατιστηριακών αγορών! Όσο για την άποψή του ότι η<br />

υποµονή σώζει, το είδαµε κι αυτό στην πράξη…<br />

Αξίζει να σηµειώσουµε εδώ τι είχε γράψει ο Οικονοµικός Ταχυδρόµος για τον κ. Σταύρο<br />

Θωµαδάκη, έξι µήνες ενωρίτερα (12/08/2000): «Ως πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, θα<br />

µπορούσε να περιοριστεί στο ρόλο του θεµατοφύλακα των κανόνων (αν υπήρχαν κανόνες: η εξαγορά<br />

της Τράπεζας Εργασίας έδειξε ότι δεν υπήρχαν). Προτίµησε το ρόλο του Ηρακλέους της κυβερνητικής (ή<br />

της επίσηµης) ανάγνωσης των δρώµενων. Τώρα θεσµοθετεί πάνω στα συντρίµµια – χωρίς καν ποιητική<br />

διάθεση, όπως ο Νέρων».<br />

−Εν τω µεταξύ, ο πρόεδρος του ΧΑΑ κ. Π. Αλεξάκης είχε αποδυθεί σ’ έναν αγώνα δρόµου µε<br />

στόχο την επανάκτηση της εµπιστοσύνης των επενδυτών προς το “θεσµό”. ∆ύσκολα πράγµατα<br />

κυνηγούσε ο κ Αλεξάκης! Είχε καταλάβει, λέει, πως µόνο οι ιδιώτες επενδυτές µπορούσαν να<br />

εξασφαλίσουν την απαραίτητη ρευστότητα που είχε ανάγκη η αγορά, προκειµένου να λειτουργήσει<br />

ικανοποιητικά! (Αργά θυµήθηκε κι αυτός τους ιδιώτες επενδυτές! Έπρεπε να τους είχε προσέξει πολύ<br />

ενωρίτερα, τότε που όλοι τους πετροβολούσαν και τους χλεύαζαν, αφού πρώτα τους είχαν<br />

“γδύσει”…)<br />

Σύµφωνα µε το news.in.<strong>gr</strong> (16/02/2001), «Για το λόγο αυτόν, η διοίκηση του ΧΑΑ έχει<br />

συντονίσει τις ενέργειές της µε σκοπό να επανακτήσει τη χαµένη εµπιστοσύνη, προσφέροντας στους<br />

επενδυτές όσο το δυνατόν καλύτερη πληροφόρηση, εκπαίδευση και συνθήκες οµαλής λειτουργίας της<br />

αγοράς.<br />

(…)Οι παραπάνω ενέργειες έχουν στόχο, µεταξύ άλλων, να εµφυσήσουν πνεύµα<br />

µακροπρόθεσµων τοποθετήσεων στους επενδυτές.<br />

164

Όσον αφορά στην ευθύνη για την πορεία του ΧΑΑ, ο κ. Αλεξάκης δήλωσε ότι οι αρµόδιες αρχές<br />

κάνουν τη δουλειά τους όσο µπορούν καλύτερα, δεν µπορούν όµως να καθορίσουν την τύχη της αγοράς,<br />

ενώ πιστεύει ότι το µεγαλύτερο βάρος πέφτει “τώρα και πάντα στις εισηγµένες εταιρείες”.» 241<br />

Εξάλλου, ο κ. Αλεξάκης «εξέφρασε την πεποίθηση ότι οι ξένοι επενδυτές θα εκδηλώσουν<br />

ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά, καθώς µας έχουν επιβεβαιώσει, όπως είπε, ότι “εφόσον θα είσαστε<br />

στους δείκτες δεν θα σας αγνοήσουµε”.» 241<br />

Συγνώµη που θα το πω, αλλά η τελευταία παράγραφος µου θυµίζει κακοµοιριά και επαιτεία…<br />

∆εν θα µας αγνοήσουν λοιπόν οι ξένοι! Ας µην τρέφουµε όµως ψευδαισθήσεις. Οι ξένοι δεν<br />

πρόκειται να έλθουν για να µας ξελασπώσουν από το τέλµα… Όταν θ’ αρχίσουµε να τους<br />

ξαναστρώνουµε το τραπέζι του ΧΑΑ µε τις οικονοµίες των Ελλήνων ιδιωτών επενδυτών, όταν<br />

δηλαδή µυριστούν “ψητό”, φυσικά και θα προσέλθουν για φαγοπότι οι ξένοι “παίκτες”! Μας είναι<br />

λοιπόν τόσο απαραίτητοι;<br />

−Στις 14 ∆εκεµβρίου 2001, η οικονοµική εφηµερίδα ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ δηµοσίευσε άρθροκαταπέλτη,<br />

κατηγορώντας την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για ολιγωρία σε θέµατα “αέρα”. Το άρθρο<br />

είναι άκρως αποκαλυπτικό γι’ αυτό το παραθέτω ολόκληρο:<br />

«Με καθυστέρηση 11 µηνών η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έρχεται εκ των υστέρων, και αφού έχει<br />

συντελεσθεί η απαξίωση της χρηµατιστηριακής αγοράς, να βεβαιώσει την πώληση “αέρα” από µεγάλες<br />

χρηµατιστηριακές εταιρίες, µετοχών δηλαδή που δεν είχαν, και να επιβάλει για την “τιµή των όπλων”<br />

πρόστιµα µερικών εκατοµµυρίων.<br />

Μετά από πολύµηνη έρευνα η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε χθες στην επιβολή<br />

προστίµου συνολικού ύψους 30 εκατ. δρχ. (10 εκατ. δρχ. ανά ΑΧΕ) στις χρηµατιστηριακές της Εθνικής,<br />

της Alpha και της Ρ&Κ για τη διενέργεια ανοικτών πωλήσεων (αέρα) για λογαριασµό ξένων θεσµικών<br />

επενδυτών.<br />

Οι συγκεκριµένες χρηµατιστηριακές εταιρίες προέβησαν στην πώληση µετοχών για λογαριασµό<br />

θεσµικών επενδυτών του εξωτερικού τον περασµένο Ιανουάριο, οι οποίοι όµως δεν είχαν στην<br />

κυριότητά τους πωλούµενους τίτλους.<br />

Όπως κατ’ επανάληψη έχει γράψει το “Χ”, πίσω από τη µεθοδευµένη “επιχείρηση διαρπαγής”<br />

βρίσκονται λίγες µεγάλες ΑΧΕ, οι οποίες εκµεταλλεύθηκαν τα κενά και τις αδυναµίες του συστήµατος<br />

συναλλαγών για να στήσουν το µεγαλύτερο κερδοσκοπικό παιχνίδι των τελευταίων µηνών µε<br />

συνδυασµένες κινήσεις θέσεων short στα Παράγωγα.<br />

Πολλά ερωτηµατικά όµως εγείρονται για την καθυστέρηση-ρεκόρ των 11 µηνών που<br />

χρειάστηκαν ώστε να πραγµατοποιηθεί η εκκαθάριση των συγκεκριµένων πράξεων από την Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς, αλλά και το πέπλο µυστηρίου που αφορά τις συναλλαγές αυτές. Στη σχετική ολιγόλογη<br />

ανακοίνωση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς δεν αναφέρεται λέξη για τον όγκο των συναλλαγών, ούτε για<br />

τις µετοχές που πραγµατοποιήθηκαν οι πωλήσεις “αέρα”.<br />

Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η έρευνα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς αφορά µόνον ένα µήνα,<br />

τον Ιανουάριο, από το εξάµηνο “µαρτύριο” της Σοφοκλέους, που οδήγησε στη µεγάλη βουτιά αµέσως<br />

µετά την τυπική αναβάθµισή της από τη Morgan Stanley στις 31 Μαΐου.» 242<br />

Σύµφωνα µε το «Χ», «µαζικότερες πωλήσεις “αέρα” έγιναν τον Μάιο (…), ενώ τον Ιούνιο-<br />

Ιούλιο προσέλαβαν διαστάσεις “επιδηµίας”, η οποία κυριολεκτικά… “αποδεκάτισε” την αγορά και τους<br />

µικροεπενδυτές. Αυτές οι παραβάσεις της χρηµατιστηριακής νοµοθεσίας ίσως διαπιστωθούν<br />

“επισήµως” έπειτα από δύο-τρία χρόνια…»<br />

Είναι θλιβερό να µαθαίνει κανείς ότι σε τέτοια κερδοσκοπικά παιχνίδια “αέρα”, που<br />

διευκόλυναν ξένους θεσµικούς να αποδεκατίζουν µικροεπενδυτές, εµπλέκονταν ακόµη και η<br />

αφρόκρεµα των χρηµατιστηριακών της χώρας µας! Και είναι άκρως απογοητευτικό να βλέπουµε την<br />

Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να επιλαµβάνεται του θέµατος µε τόσο µεγάλη καθυστέρηση και µάλιστα<br />

να επιβάλλει τόσο ευτελή πρόστιµα…<br />

Είναι ληστεία µετά εµπαιγµού!<br />

−Στις 26 Μαρτίου 2002, στη σχεδόν άδεια ιστορική αίθουσα συναλλαγών του ΧΑΑ<br />

παρουσιάστηκε η ετήσια έκθεση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Στην παρουσίαση παρευρέθησαν<br />

(και χειροκρότησαν) ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας κ. Νίκος Χριστοδουλάκης, ο διοικητής της<br />

Τράπεζας της Ελλάδος κ. Λουκάς Παπαδήµος, ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρος<br />

165

Καρατζάς, ο αναπληρωτής διευθύνων σύµβουλος της EFG Eurobank κ. Νίκος Καραµούζης, και άλλα<br />

σηµαίνοντα στελέχη της οικονοµικής ζωής του τόπου.<br />

Ο Πρόεδρος της Ε.Κ. κ. Σταύρος Θωµαδάκης είπε µεταξύ άλλων: «Η διαφύλαξη της<br />

ακεραιότητας της αγοράς, η ανάπτυξη προϋποθέσεων για την οµαλή λειτουργία της, η προστασία των<br />

συναλλαγών και των επενδυτών από συστηµικούς κινδύνους και παραβατικές πρακτικές, η διαφάνεια<br />

στο σχηµατισµό των τιµών και στην οικονοµική κατάσταση των εισηγµένων είναι στόχοι που<br />

ευοδώθηκαν πλήρως κατά το 2001»...<br />

Την παρουσίαση σχολίασε πολύ εύστοχα άρθρο-καταπέλτης του Βασίλη Γεώργα<br />

(ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 27/03/2002), µε το χαρακτηριστικό τίτλο: «Η αγορά είναι σε αδιέξοδο, οι<br />

επενδυτές σε απόγνωση, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στον κόσµο της», και τον υπότιτλο:<br />

«Θωµαδάκης: Εµείς είµαστε υπερήφανοι!»<br />

Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«Κανείς δεν περίµενε ποτέ, φυσικά, από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να αναλάβει έστω και<br />

µέρος της ευθύνης που της αναλογεί για τη σηµερινή κατάντια του ελληνικού Χρηµατιστηρίου.<br />

Είναι όµως τελείως διαφορετικό και µάλλον προκλητικό να ακούει κανείς τον πρόεδρό της,<br />

καθηγητή Σταύρο Θωµαδάκη, αποκοµµένο λες από τον οµφάλιο λώρο της αγοράς, να βαυκαλίζεται για<br />

τα επιτεύγµατα της εποπτικής Αρχής και να µας προτρέπει να υπερηφανευόµαστε, επειδή το έργο της<br />

εκτός από “υψηλού επιπέδου”, “αµερόληπτο” και “αντικειµενικό” είναι και “από τα πιο<br />

αποτελεσµατικά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση”»...<br />

Τα σχόλια τα δικά µου περιττεύουν.<br />

−Στις 30/03/2002, το news.in.<strong>gr</strong> αναφέρθηκε σε δήλωση που έκανε ο κ. Αλεξάκης σε<br />

συνέντευξή του στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ, σύµφωνα µε την οποία ο Γ.∆. του Χρηµατιστηρίου θα έπρεπε να<br />

βρίσκεται υψηλότερα κατά 250 µονάδες!<br />

∆ηλαδή γι’ αυτές τις 250 µονάδες γινόταν τόσος ντόρος; Ώστε η πανθοµολογούµενη<br />

απαξίωση του ΧΑΑ συνίστατο σε υποτίµησή του κατά 250 µονάδες; Σηµειωτέον ότι στις 28/03/2002,<br />

ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 2.280,72 µονάδες. Μ’ άλλα λόγια, ο Γ. ∆είκτης κατά τον κ. Αλεξάκη ήταν<br />

υποτιµηµένος περίπου κατά 10%!<br />

Αυτό, λοιπόν, ήταν το πρόβληµα του Χρηµατιστηρίου; Ένα 10% πάνω ή κάτω; ∆ηλαδή το<br />

φυσιολογικό του ∆είκτη ήταν να γυρίσει στα επίπεδα του 1998;<br />

Η δήλωση αυτή του κ. Αλεξάκη ήταν ασφαλώς άλλη µια πισώπλατη µαχαιριά στην<br />

αναξιόπιστη Σοφοκλέους…<br />

Στην ίδια συνέντευξη ο κ. Αλεξάκης τόνισε ότι οι τιµές των µετοχών δέχονται σηµαντικές<br />

πιέσεις, που επί της ουσίας δεν δικαιολογούνται, και υπογράµµισε: «Η ελληνική χρηµατιστηριακή<br />

αγορά, σχεδόν αγνοεί τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές, ενώ και οι ιδιαίτερα θετικές ειδήσεις δεν<br />

φαίνεται να την αγγίζουν». 243<br />

Αυτό το είχαµε όλοι διαπιστώσει. Πράγµατι η ελληνική αγορά παρακολουθούσε τα ξένα<br />

χρηµατιστήρια µόνο στην πτώση και τα αγνοούσε στην άνοδο! Όµως ο κ. Αλεξάκης όφειλε να µας<br />

εξηγήσει το γιατί συνέβαινε αυτό. Προφανώς στη Σοφοκλέους δρούσαν και δρουν ανεξέλεγκτα<br />

διάφορα lobbies υποτιµητικής κερδοσκοπίας που εκµεταλλεύονται τα εγχώρια οικονοµικά νέα που<br />

είναι µαύρα κι άραχλα…<br />

Ο πρόεδρος του ΧΑΑ πρόσθεσε ακόµη ότι «η αγορά το τελευταίο δίµηνο δείχνει να είναι πολύ<br />

ταλαιπωρηµένη, από ένα κακό επιχειρηµατικό κλίµα αντιδικιών και διώξεων, στο οποίο δεν έχει νόηµα<br />

να επεκταθούµε και να το αναλύσουµε περαιτέρω, καθώς θα συµβάλουµε και εµείς µε αυτόν το τρόπο<br />

στη συντήρησή του». 243<br />

∆ηλαδή η αποσιώπηση ενός προβλήµατος οδηγεί στη λύση του;<br />

Και ο κ. Αλεξάκης συµπλήρωσε: «Οφείλουµε να εξαλείψουµε τέτοια προβλήµατα, να<br />

αποκατασταθεί η ηρεµία, και να αφήσουµε την αγορά να λειτουργήσει µε βάση την πραγµατική<br />

οικονοµία. Η αγορά δεν αντικατοπτρίζει την πραγµατική εικόνα της οικονοµίας, ως εκ τούτου και µε<br />

δεδοµένα τα καλύτερα, ελπίζουµε όλοι, αποτελέσµατα των εισηγµένων επιχειρήσεων, λογικά θα υπάρξει<br />

διόρθωση». 243<br />

Και πράγµατι στους µήνες που ακολούθησαν υπήρξε “διόρθωση”. Μόνο που η αφιλότιµη<br />

αγορά δε σεβάστηκε τη λογική του κ. Αλεξάκη αλλά έκανε του κεφαλιού της. Η “διόρθωση” δεν<br />

ήταν προς τα πάνω αλλά και πάλι προς τα κάτω. Κι εφόσον οι αρµόδιοι έχουν επανειληµµένα τονίσει<br />

166

ότι η αγορά ξέρει τι κάνει, το νέο επίπεδο τιµών του ΧΑΑ (1.650 µονάδες στις 6 Φεβρ. 2003)<br />

φαίνεται πως αντικατόπτριζε και την πραγµατική εικόνα της οικονοµίας µας! Κακά τα ψέµατα….<br />

−Να κι ένα ανέκδοτο για να ξεσκάσουµε:<br />

Σύµφωνα µε άρθρο της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ (22/04/2002), ο πρόεδρος της Επιτροπής<br />

Κεφαλαιαγοράς κ. Στ. Θωµαδάκης φοβόταν, λέει, νέο “µπουµ”!<br />

Ο κ. Θωµαδάκης επέµενε ότι «πολλές µετοχές, αλλά και κλάδοι ολόκληροι έχουν περάσει πια<br />

στην αντίπερα όχθη, αυτή της αλόγιστης υποτίµησης», και δεν έκρυβε «τις ανησυχίες του για πιθανή νέα<br />

“υπερθέρµανση” της Σοφοκλέους όταν η ανάκαµψη της οικονοµίας καταστεί εντονότερη και διαβεί την<br />

πόρτα του ελληνικού χρηµατιστηρίου». 244<br />

Κοιτάξτε τι φοβόταν ο άνθρωπος! Πρόκειται για αισιοδοξία στον υπερθετικό βαθµό! ( Εδώ<br />

που τα λέµε, δε θάταν και άσχηµη µια υπερθερµανσούλα…) Ο κ. Θωµαδάκης συµπλήρωσε όµως ότι<br />

δεν γνώριζε «πότε αυτό θα συµβεί»! Τούτο έλειπε να γνώριζε και τέτοιες λεπτοµέρειες…<br />

Εν τω µεταξύ, σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο της «Ε», την προηγουµένη η κυβέρνηση είχε<br />

αποφασίσει να “ρίξει” άµεσα στην αγορά για στήριξη κλάδων επιχειρήσεων 1,3 τρισ. δρχ. από πόρους<br />

του Γ′ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης!<br />

Τα έριξε άραγε; Πάντως, αν τα έριξε, τα κατάπιε κι αυτά ο καιάδας… ή κάποιοι επιτήδειοι ,<br />

τέλος πάντων.<br />

Αναφερόµενος στην παλιά καλή εποχή της υπερθέρµανσης, «και γνωρίζοντας σε όλη την<br />

έκταση την καµένη γη που τη διαδέχθηκε», ο κ. Θωµαδάκης ισχυρίστηκε ότι «λειτούργησαν όλα τα<br />

φρένα» που είχαν τότε στη διάθεσή τους οι εποπτικές αρχές. Και πρόσθεσε: «Αν επαναλαµβάνονταν<br />

σήµερα τα ίδια φαινόµενα, στις ίδιες µεθόδους θα καταφεύγαµε».<br />

Μόνο που ο κ. Θωµαδάκης παρέλειψε να οµολογήσει ότι οι εποπτικές αρχές πάτησαν<br />

“φρένο” και πολύ αργά και απότοµα. Ούτε µας είπε τίποτα για το ξέφρενο “γκάζι” που επί µήνες<br />

πατούσαν, σύροντας στην απώλεια εκατοντάδες χιλιάδες νεόκοπους επενδυτές. ∆ιότι είναι κοινή<br />

λογική ότι ο καλός τιµονιέρης δεν ελέγχει µόνο τα φρένα αλλά και το γκάζι…<br />

Αµετανόητος, λοιπόν, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς!<br />

Είπε όµως και µια αλήθεια ο κ. Θωµαδάκης. Επισήµανε ότι από τη καθίζηση των τιµών δεν<br />

ζηµιώθηκαν µόνο οι χιλιάδες των µικροµετόχων. «Έκαψαν τα χέρια τους όλοι», είπε και εξήγησε ότι<br />

«βρίσκονται χαµένοι και οι µεγαλοµέτοχοι µε τα µετοχοδάνεια που έλαβαν για να καλύψουν τη δική τους<br />

συµµετοχή ή για να στηρίξουν τις µετοχές τους κατά τη διάρκεια της πτώσης, αλλά και τα στελέχη των<br />

τραπεζών και χρηµατιστηριακών εταιρειών που προσπάθησαν να βγάλουν πολλά από την κερδοσκοπία,<br />

αλλά τελικά τα έχασαν.» 244<br />

Όπως βλέπετε, ο κ. Θωµαδάκης ξέχασε να αναφέρει και τη µεγάλη χαµένη: Την Ελληνική<br />

Οικονοµία. Πάντως εδώ επαληθεύεται η σοφή παροιµία: Όποιος σκάβει το λάκκο του άλλου, θα πέσει<br />

και ο ίδιος µέσα. ∆εν φαίνεται όµως το πάθηµα να τους έχει γίνει µάθηµα…<br />

Βέβαια το εύλογο ερώτηµα που προκύπτει είναι: αφού όλοι έχασαν, ποιος τα πήρε;<br />

«Οι ξένοι εκπρόσωποι των κερδοσκοπικών funds, που έφυγαν εγκαίρως», απαντά ο κ.<br />

Αλεξάκης.<br />

«Μόνο αυτοί;», ερωτά ο “ΧΑΑµένος” επενδυτής.<br />

−Στις 23 Μαΐου 2002, ο κ. Παναγιώτης Αλεξάκης συµµετείχε σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο<br />

Σύνδεσµος Θεσσαλικών Βιοµηχανιών στο ξενοδοχείο «Divani» για την παρουσίαση τριών<br />

εισηγµένων εταιρειών - µελών του ΣΘΕΒ.<br />

Σύµφωνα µε τη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ (27/05/2002) , «Ο πρόεδρος του ΧΑΑ, επιµένοντας στο<br />

ζητούµενο της εµπιστοσύνης, τόνισε ότι αυτή θα οικοδοµηθεί ξανά εφόσον υπάρξουν σε συνδυασµό τα<br />

εξής χαρακτηριστικά: δυναµισµός, διαφάνεια, προσπάθεια για εκπαίδευση του επενδυτικού κοινού και<br />

µια γενικότερη ηρεµία. “Τα στοιχεία δείχνουν” είπε ο κ. Αλεξάκης “ότι η παγκόσµια οικονοµία<br />

σταδιακά καλυτερεύει, ενώ η ελληνική οικονοµία διατηρεί το δυναµισµό της. Εποµένως, υπάρχουν καλές<br />

προοπτικές για την κεφαλαιαγορά.”»<br />

Πόσο έξω έπεσε για µια ακόµη φορά ο κ. Αλεξάκης! Σε λίγο θα άρχιζε η γενικευµένη<br />

κατρακύλα των διεθνών χρηµατιστηρίων, µε τη Σοφοκλέους να ακολουθεί κατά πόδας τρυπώντας τον<br />

πάτο των 2.000 µονάδων τον οποίο έξυνε µετά µανίας από καιρό, για να προσγειωθεί κάτω από τις<br />

1.700 µονάδες τον Ιανουάριο του 2003… Σιγά που θα διαφοροποιούνταν το ψοφίµι! Όσο για τους<br />

167

ηθικούς αυτουργούς της εξαθλίωσης, αυτοί είχαν βρει τώρα ένα καλό άλλοθι για να κουκουλώσουν,<br />

όπως νόµιζαν, τις δικές τους αµαρτίες.: Την αρνητική διεθνή συγκυρία!<br />

−Στις 6 Ιουλίου 2002, η B2Bin.<strong>gr</strong> (inmarketplace.<strong>gr</strong>) δηµοσίευσε άρθρο µε τίτλο «Η πίεση<br />

για κερδοφορία οδήγησε στις λογιστικές απάτες εκτιµά ο Στ. Θωµαδάκης».<br />

«Ο κ. Θωµαδάκης σηµειώνει ότι υπάρχει µία εντατική παρακολούθηση και ολόκληρη συζήτηση<br />

για το εάν η τάδε εταιρεία στις λογιστικές καταστάσεις τριµήνου θα µπορέσει να φτάσει τον στόχο της<br />

και υπογραµµίζει ότι σε περιόδους ύφεσης η πίεση είναι πολύ µεγάλη και αυτό οδηγεί σε µεγάλο<br />

πειρασµό για την καταδολίευση των οικονοµικών καταστάσεων.»<br />

Σύµφωνα µε το άρθρο, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Θωµαδάκης έκανε<br />

λόγο για την ανάγκη ασφαλιστικής δικλίδας προφύλαξης από νέα κρούσµατα. Πάντως, οι καηµένες<br />

οι εταιρείες είχαν τώρα βρει µια καλή δικαιολογία για τις λογιστικές απάτες: την υπερβολική πίεση<br />

για κερδοφορία! Για φαντάσου!<br />

− Απαντώντας σε ερωτήσεις του δηµοσιογράφου κ. Λεωνίδα Στεργίου (ΤΑ ΝΕΑ,<br />

06/02/2003), ο Πρόεδρος της χρηµατιστηριακής αγοράς κ. Παναγιώτης Αλεξάκης ήταν<br />

αποκαλυπτικός και συγχρόνως απογοητευτικός. Παραθέτω αποσπάσµατα:<br />

∆ηµοσιογράφος: «Αν σας έλεγε ένας επενδυτής ότι οι Αρχές δεν τον προστάτεψαν, τι θα του<br />

απαντούσατε;»<br />

Παν. Αλεξάκης: «∆εν µπορείς να σταµατήσεις την πορεία µιας αγοράς, έχει τις δικές της<br />

δυνάµεις. Η αγορά µας το 1999 παρεξέκλινε, ξέφυγε από τις άλλες, ανοδικά. Σταδιακά έφθασε στις<br />

ορθές τιµές της στις αρχές του 2001. Έκτοτε, ακολουθεί περίπου την ίδια πορεία µε τις άλλες αγορές. »<br />

Ώστε, λοιπόν, κατά τον κ. Αλεξάκη, η αγορά «έχει τις δικές της δυνάµεις» και κανείς δεν<br />

µπορεί να τη σταµατήσει! Όµως, ακούστε, το 1999, «παρεξέκλινε»! Βρε την άτακτη! «Ξέφυγε», λέει,<br />

από τις άλλες, ανοδικά!! Βρε τη θρασύτατη! Ταύρος εν υαλοπωλείω η αγορά µας!<br />

Όµως, τι σηµαίνει αυτό; ∆ηλαδή δεν πήγε εκεί που πήγε µε τις «δικές της δυνάµεις»; Πώς<br />

ξέφυγε; Και πώς θα ξέρει ο φουκαροεπενδυτής πότε η αγορά πάει κάπου µε τις δικές της δυνάµεις και<br />

πότε την πάνε κάποιοι σηκωτή;<br />

Προσέξτε, τώρα, και το άλλο, και παρακαλώ µη… βγείτε από τα ρούχα σας: Σταδιακά, λέει, η<br />

Σοφοκλέους έφθασε στις ορθές τιµές της στις αρχές του 2001!!! ∆ηλαδή τότε (25/01/2001) που o<br />

Γιάννος Παπαντωνίου χαρακτήριζε την πτώση του ελληνικού χρηµατιστηρίου «µυστήριο» 135 και<br />

απέδιδε µάλιστα το γεγονός σε κακή οικονοµική συγκυρία − αναφέροντας και την πιθανότητα οι<br />

Έλληνες να «µην έχουµε ακόµη συνειδητοποιήσει τα καλά νέα» − τότε ήταν που το ΧΑΑ είχε βρει τις<br />

ορθές τιµές του; Μ’ άλλα λόγια, οι 3.032 µονάδες που ο Γ.∆. του ΧΑΑ είχε κατρακυλήσει στις<br />

24/01/2001, επιστρέφοντας στα επίπεδα Ιανουαρίου του 1999, ήταν η ορθή τιµή του; Τότε γιατί την<br />

ηµέρα εκείνη διαµαρτύρονταν ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας, γιατί οι βιοµήχανοι τότε (ΤΑ ΝΕΑ,<br />

25/01/2001) ζητούσαν µέτρα για τη βελτίωση του κλίµατος στη Σοφοκλέους και ο κ. Ρέππας<br />

παραπονιόταν λέγοντας ότι «κάποιοι δεν θέλουν άνοδο του ΧΑΑ»; Και γιατί ο αξιότιµος κ.<br />

Παπαδήµος δεν είχε βγει να σφυρίξει SOS από τον Ιανουάριο, άντε το Φεβρουάριο, ή έστω το Μάιο<br />

του 1999, που ο Γ. ∆. είχε ξεφύγει στις 4.000 µονάδες, για τις οποίες µάλιστα κόµπαζε προεκλογικά<br />

το ΠΑΣΟΚ, αλλά βγήκε το Σεπτέµβριο που ο Γ.∆. είχε ξεφύγει στις 6.355 µονάδες; Γιατί κυρ-<br />

Παναγιώτη µου;<br />

Αλλά είπε και το άλλο αξιοµνηµόνευτο ο κ. Αλεξάκης: Έκτοτε, λέει, η Σοφοκλέους<br />

ακολουθεί περίπου την ίδια πορεία µε τις άλλες αγορές. Επιτέλους “ωριµάσαµε”!!! Κι αφού έτσι<br />

έχει, παιδιά, το πράµα, γιατί να σκοτιζόµαστε για το πού θα πάει το ΧΑΑ; Αφού, βρέξει χιονίσει, είτε<br />

η αγορά µας είναι αξιόπιστη είτε αναξιόπιστη, είτε χειραγωγείται είτε όχι, είτε οι εισηγµένες είναι<br />

κερδοφόρες είτε όχι, είτε τα Παράγωγα άγουν και φέρουν την υποκείµενη αγορά είτε όχι, η<br />

Σοφοκλέους θα ακολουθεί τις διεθνείς αγορές, γιατί όλος αυτός ο θόρυβος; Γιατί δεν σταυρώνουµε τα<br />

χέρια µοιρολατρικά λέγοντας; «ότι είναι να γίνει, θα γίνει»;<br />

Βλέπετε, λοιπόν, πόσο διασκεδαστικός είναι ο κ. Αλεξάκης όταν προσπαθεί να παρουσιάσει<br />

το Χρηµατιστήριο-καζίνο (τέτοια είναι όλα) σαν αξιόπιστο χρηµατοοικονοµικό θεσµό;<br />

Ας επιστρέψουµε όµως στη στιχοµυθία. Υπάρχουν κι άλλα “µαργαριτάρια”:<br />

∆ηµοσιογράφος: «Πού είναι το πρόβληµα; »<br />

168

Παν. Αλεξάκης: «Σε αρκετούς επενδυτές έλειψαν η γνώση, η καθοδήγηση, η συναίσθηση του<br />

κινδύνου που ανέλαβαν και η ενεργός διαχείριση χαρτοφυλακίου. »<br />

Νάτος πάλι ο αποδιοποµπαίος τράγος: ο νεόκοπος επενδυτής! Αυτός έφταιγε για τη χασούρα<br />

του! Κι ας είχε αναθέσει τις οικονοµίες του σε διαχειριστή Aµοιβαίων Kεφαλαίων… Κι ας τον είχε<br />

παραπλανήσει ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας πως όολοι, βρέξει χιονίσει, θα βγουν κερδισµένοι 67 !<br />

Κι ας βοµβαρδιζόταν µε υποσχέσεις από τον πρωθυπουργό, ακόµη και µετά το Σεπτέµβριο του 1999,<br />

ότι αφού η οικονοµία πάει καλά και το Χρηµατιστήριο θα πάει καλά! Έπρεπε να γνωρίζει πως όλοι<br />

οι “ειδικοί” και οι “φύλακες” ψεύδονταν – ή δεν ήξεραν τι τους γίνεται – και να έχει συναίσθηση του<br />

κινδύνου! Είδατε πώς οι πραγµατικοί υπεύθυνοι της µεγάλης λεηλασίας έµεναν πάντα στο<br />

απυρόβλητο; Θα µου πείτε, διόλου παράδοξο, αφού «κόρακας κοράκου µάτι δεν βγάζει»<br />

Προσέξτε, τώρα, και την τελευταία ατάκα:<br />

∆ηµοσιογράφος: «Η µακροπρόθεσµη συµπεριφορά αποδίδει; »<br />

Παν. Αλεξάκης: «Αυτό δείχνουν τα στοιχεία. Έως το τέλος του 2002 για αυτόν που επένδυε µε<br />

ορίζοντα 5 ετών και άνω είχε θετικές αποδόσεις. »<br />

Ώστε λοιπόν, κατά τον κ. Αλεξάκη, όποιος είχε αγοράσει µετοχές στις αρχές του 1998, και τις<br />

κράτησε υποµονετικά πέντε χρόνια, είχε θετικές αποδόσεις! Τι αποδόσεις είχε ο άνθρωπος στα πέντε<br />

αυτά χρόνια; Να, αν υποθέσουµε ότι είχε αγοράσει στις 07/01/1998 µόνο µετοχές του ∆είκτη (βαριά<br />

χαρτιά), κι εφόσον ο Γ.∆. τότε βρισκόταν στις 1.523,47 µονάδες, µετά πέντε χρόνια που ο ∆είκτης<br />

έφτασε στις 1.657 µονάδες η “επένδυσή” του θα του είχε αποδώσει κάτι λιγότερο από 9%! ∆ηλαδή,<br />

ούτε 2% το χρόνο, τη στιγµή που τα επιτόκια καταθέσεων το 1998 και 1999 ήταν πάνω από 10%!<br />

Για τέτοια “επένδυση” µιλάµε! Αν όµως ο ανθρωπάκος είχε την ατυχία να αγοράσει τότε µετοχές<br />

µεσαίας και µικρής κεφαλαιοποίησης, µετά από πέντε χρόνια µετράει απώλειες από το κεφάλαιό του<br />

από 30% µέχρι 99%, ανάλογα µε την µετοχή!<br />

Φανταστείτε τώρα τι “αποδόσεις” θα έχει εκείνος που αγόρασε µετοχές το Σεπτέµβριο του<br />

1999, µε το Γ. ∆. στις 6.355 µονάδες, έστω και µετά πέντε χρόνια από τότε…<br />

Προσέξτε τώρα και την “αυτοκριτική” του κ. Αλεξάκη:<br />

∆ηµοσιογράφος: «Πιστεύετε ότι κάνατε λάθη ή πήρατε µέτρα µε καθυστέρηση; »<br />

Παν. Αλεξάκης: «Οι Αρχές έκαναν µεγάλο έργο για την αξιοπιστία και την ασφάλεια της<br />

αγοράς και τη µέγιστη δυνατή προστασία των επενδυτών. Μπορεί να έγιναν και λάθη ή να υπήρξαν<br />

καθυστερήσεις. ∆εν αναιρούν, όµως, το έργο. »<br />

Ας µην παραπονιόµαστε, λοιπόν! Οι Αρχές κουράστηκαν για να µας “προστατέψουν”!<br />

Έκαναν µεγάαλο έργο για την “αξιοπιστία” και την “ασφάλεια” της αγοράς!. Απορώ πώς δεν το<br />

καταλάβαµε ακόµη ώστε να προσέλθουµε και πάλι στο “µπαρµπέρη” για κούρεµα.<br />

Κατά τ’ άλλα, “µπορεί” να έγιναν και λάθη, “µπορεί” να υπήρξαν και καθυστερήσεις!<br />

Εκείνο που “ξέχασε” να µας πει ο κ. Αλεξάκης είναι ποια ήταν αυτά τα λάθη, ποιοι τα έκαναν<br />

και γιατί δεν τιµωρήθηκαν…<br />

7<br />

Ο “αέρας” της ασυδοσίας<br />

Επειδή στο βιβλίο τούτο συχνά αναφερθήκαµε στο πρόβληµα του “αέρα”, αξίζει τον κόπο να<br />

αφιερώσουµε ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στο θέµα, ώστε να αποκτήσουµε καλύτερη αντίληψη του<br />

πράγµατος. Όταν µιλάµε για δραστηριότητα “αέρα” µέσα σε ένα χρηµατιστήριο, εννοούµε την<br />

αγοραπωλησία ανύπαρκτων µετοχών, που γίνεται µόνο και µόνο για να αυξάνονται ή να µειώνονται<br />

οι τιµές µιας µετοχής και να γίνονται τα γνωστά κερδοσκοπικά παιχνίδια από τους αετονύχηδες.<br />

Οι αγοραπωλησίες “αέρα” είναι πολύ παλιό όσο και προσφιλές κόλπο, που είδαµε να<br />

καταδικάζεται από την εποχή του γνωστού σκανδάλου της «∆ΕΛΤΑ Χρηµατιστηριακή». Σύµφωνα µε<br />

άρθρο της «Ε» (10/11/1996), ύστερα από τα όσα είχαν συµβεί «προκαλώντας κλυδωνισµούς στη<br />

χρηµατιστηριακή αγορά − ανησυχία µεταξύ των επενδυτών, και φέρνοντας τη Σοφοκλέους, δυστυχώς,<br />

πρωτοσέλιδο στο διεθνή οικονοµικό τύπο», παράγοντας του Υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας τόνιζε<br />

ότι «το µαχαίρι θα φτάσει στο κόκαλο».<br />

169

«H αρχή είχε γίνει... και οι περισσότερες εταιρείες “έτρεχαν και δεν προλάβαιναν” να κλείσουν<br />

θέσεις, να παραδώσουν µετοχές, να µαζέψουν χρήµατα από τους πελάτες τους κ.ο.κ.(…).<br />

Eκτιµάται ότι µέχρι τα µέσα της προηγούµενης εβδοµάδας περίπου 20 AXE, αρκετές µάλιστα<br />

σηµαντικές και εύρωστες, είχαν πουλήσει µετοχές που µάλλον δεν κατείχαν.» 199<br />

Το θέµα είχε έλθει και στη Βουλή και υπήρξαν έντονες αντιπαραθέσεις. Ακόµη και βουλευτές<br />

της Συµπολίτευσης είχαν καταδικάσει το σκάνδαλο του “αέρα”. Θα παραθέσω χαρακτηριστικό<br />

απόσπασµα από την οµιλία στη Βουλή (Συνεδρίαση ΚΕ′ –15 Νοεµβρίου 1996) του Βουλευτή του<br />

ΠΑΣΟΚ κ. Κωνστ. Βρεττού:<br />

«Το περιστατικό της “∆ΕΛΤΑ Χρηµατιστηριακή” αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου της<br />

προβληµατικής λειτουργίας, κατά την άποψή µου, του Χρηµατιστηρίου Αθηνών, όπου η παράνοµη<br />

δραστηριότητα µε “πωλήσεις αέρα” από χρηµατιστηριακές εταιρείες αποτελεί − δυστυχώς − κοινή<br />

πρακτική.<br />

Το Χρηµατιστήριο Αθηνών, του οποίου η δραστηριότητα από το 1988 έγινε σαράντα φορές<br />

µεγαλύτερη, παρά τις νοµοθετικές ρυθµίσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια από τις κυβερνήσεις και της<br />

Νέας ∆ηµοκρατίας και του ΠΑ.ΣΟ.Κ., εν τούτοις δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις µιας σύγχρονης<br />

κεφαλαιαγοράς.<br />

Σήµερα είναι γεγονός, ότι δε γίνεται αποτελεσµατικός έλεγχος στις χρηµατιστηριακές εταιρείες,<br />

όπως επίσης δεν γίνεται έλεγχος των συναλλαγών από ειδικά συνεργεία, όπως συνηθίζεται στα<br />

χρηµατιστήρια των προηγµένων οικονοµικά χωρών. Ο ν. 2324/95 που ψηφίσαµε και ο οποίος βεβαίως,<br />

όπως είπαµε και τότε − ήµουν εισηγητής − δεν αποτελούσε πανάκεια, δεν νοµίζω ότι εφαρµόσθηκε στο<br />

µέτρο που έπρεπε. Υπάρχουν ακόµα ελλείψεις.»<br />

Βλέπετε λοιπόν από πότε ήταν γνωστό το πρόβληµα του “αέρα” και από πότε οι αρµόδιοι<br />

ορκίζονταν ότι θα το εξαλείψουν;<br />

−Στις 27 Απριλίου του 1999, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Στ. Θωµαδάκης<br />

επέβαλε κυρώσεις σε 12 ελληνικές και µία ξένη εταιρεία επειδή πωλούσαν “αέρα”. Και αυτή τη<br />

φορά, το χορό της παρανοµίας έσυραν κάποιες από τις µεγαλύτερες χρηµατιστηριακές (Εθνική,<br />

Alpha, Π&Κ, Σίγµα, Telesis, ∆εβλέτογλου, κ.λπ.) 245<br />

Μη φανταστείτε βέβαια ότι επιβλήθηκαν τίποτα δυσβάστακτες κυρώσεις. Πάντως, παρά τις<br />

κυρώσεις, απ’ όσα συνέβησαν στη συνέχεια αποδεικνύεται περίτρανα ότι οι χρηµατιστηριακές<br />

συνέχισαν ακάθεκτες το αγαπηµένο τους “σπορ”. Και γιατί όχι; Τα πρόστιµα ήταν ευτελέστατα<br />

µπροστά στα υπερκέρδη που τους εξασφάλιζε ο “αέρας”… Νυν και αεί υπέρ πάντων το κέρδος!<br />

−Η εβδοµάδα που ακολούθησε τις περιβόητες δηλώσεις του διοικητή της ΤτΕ κ. Λουκά<br />

Παπαδήµου στις 19/09/1999, ήταν εβδοµάδα πανικού όχι µόνο για τους επενδυτές αλλά και για τις<br />

χρηµατιστηριακές και τις ΕΛ∆Ε. Ο λόγος ήταν ότι οι τελευταίες είχαν πολλά “ανοίγµατα” και<br />

αναζητούσαν ρευστότητα για να κλείσουν τις “τρύπες” τους!!<br />

Υπό την πίεση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, οι χρηµατιστηριακές άδειαζαν τον “αέρα” µε<br />

µαζικές ρευστοποιήσεις χαρτοφυλακίων, συχνά χωρίς τη σχετική εντολή του πελάτη τους, πράγµα<br />

που είχε σαν αποτέλεσµα τη µεγάλη πτώση του Γ.∆.<br />

Στις ευθύνες της κυβέρνησης για το ανώµαλο ξεφούσκωµα του ΧΑΑ είχε τότε αναφερθεί και<br />

η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (25/09/1999) µέσα από τη στήλη ΑΠΟΨΕΙΣ. Παραθέτω χαρακτηριστικά<br />

αποσπάσµατα:<br />

«Aνησυχούσε η κυβέρνηση από το αδικαιολόγητο “φούσκωµα”, όχι µόνο για τον πληθωρισµό,<br />

αλλά και για συγκεκριµένο δικό της λόγο: Φοβόταν µη συµπέσει το “ξεφούσκωµα” µέσα στην<br />

προεκλογική περίοδο, οπότε για το κυβερνητικό κόµµα θα ήταν καταστροφή.<br />

Aνησυχούσε , αλλά δεν έκανε τίποτε για να προλάβει, ενώ γνώριζε ή είχε υποχρέωση να γνωρίζει<br />

τι συνέβαινε στο Xρηµατιστήριο µε τα διάφορα παιχνίδια και προπαντός µε το λεγόµενο “αέρα”, που<br />

έφτασε, κατά τις εκτιµήσεις, στο 1/3 του καθηµερινού τζίρου στην περίοδο της ευφορίας, δηλαδή του<br />

“φουσκώµατος”.<br />

Οι παρεµβάσεις για την οµαλοποίηση θα έπρεπε να γίνουν τον Iούνιο, όταν άρχισε ο καλπασµός<br />

και πριν αρχίσουν να σπάνε τα φράγµατα µε εντολές µέσω κινητών από τις παραλίες.(…)<br />

170

Τώρα η κυβέρνηση τα ανακάλυψε όλα αυτά, δηλαδή τα ανακάλυψε κατόπιν εορτής, αφού ο<br />

“αέρας” πήρε και σήκωσε τη Σοφοκλέους. (…)» 246<br />

Την εκτίµηση για τον όγκο του “αέρα” είχε µάλιστα επιβεβαιώσει και παράγοντας της<br />

κυβέρνησης: «Κυβερνητικός παράγοντας διευκρινίζει ότι το επιτελείο της κυβέρνησης υπολογίζει πως<br />

τις τελευταίες ηµέρες ο “αέρας” στις ηµερήσιες συναλλαγές ξεπερνούσε τα 150 δισ. δρχ., ήτοι περίπου το<br />

ένα τρίτο των συναλλαγών». 227<br />

−Ήλθε, όµως, η εποχή των ισχνών αγελάδων – περίοδος ξηρασίας – για τη Σοφοκλέους, και<br />

οι αρµόδιοι “φύλακές” µας, εκείνοι που προηγουµένως εξόρκιζαν τον “αέρα”, σκέφτηκαν τώρα να<br />

τον… νοµιµοποιήσουν! Βλέπετε, η πενία τέχνας κατεργάζεται…<br />

΄Ετσι, λοιπόν, στις 21 Ιουλίου του 2000, σε σύσκεψη στο ΥΠΕΘΟ, όπου συµµετείχαν οι Σπ.<br />

Τραυλός, γενικός γραµµατέας του ΥΠΕΘΟ, ο πρόεδρος του ΧΑΑ Σπ. Κουνιάκης και ο πρόεδρος της<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Στ. Θωµαδάκης, ενέκριναν και τις τελευταίες λεπτοµέρειες ενός νέου<br />

νοµοσχεδίου για το Xρηµατιστήριο, που θα ψηφιζόταν µέσα στον Αύγουστο. Εκτός των άλλων, µε το<br />

νοµοσχέδιο αυτό θα νοµιµοποιούσαν και τον “αέρα”! Με τη νοµιµοποίηση του “αέρα” (margin<br />

account) οι χρηµατιστηριακές εταιρείες θα είχαν τη δυνατότητα να δανείζουν επισήµως τους πελάτες<br />

τους που, ενώ έχουν χαρτοφυλάκιο µετοχών, δεν διαθέτουν µετρητά για νέες κινήσεις. 247<br />

Με τη νοµιµοποίηση του “αέρα” οι αρµόδιοι προσδοκούσαν αύξηση της “ρευστότητας” και<br />

σταδιακή άνοδο του Γ.∆. ∆εν τους ενδιέφερε, φυσικά, το ότι η δι’ αυτού του τρόπου τεχνητή αύξηση<br />

της “ρευστότητας” θα πολλαπλασίαζε και τα θύµατα του χρηµατιστηριακού τζόγου. Ούτε ντρέπονταν<br />

που σε άλλες περιπτώσεις εξόρκιζαν τους επενδυτές να επενδύουν σε µετοχές µόνο µέρος από το<br />

περίσσευµά τους…<br />

Πάντως υπήρξαν και τότε συνετές φωνές που έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για τα<br />

καινούργια χρηµατιστηριακά «εργαλεία»: «Ωστόσο η θεσµοθέτηση πρακτικών όπως το buy on margin<br />

και το short selling, λαµβανοµένης υπ’ όψιν της ιδιαίτερης φύσης του Έλληνα επενδυτή, εγκυµονεί<br />

κινδύνους, τόσο σε προσωπικό επίπεδο – από πλευράς ανάληψης ρίσκου, επαρκούς γνώσης της αγοράς<br />

και συµµετρικής ενηµέρωσης – όσο και σε εθνικό, καθώς πυροδοτεί κινδύνους για την αξιοπιστία του<br />

χρηµατοπιστωτικού συστήµατος της χώρας.» Αυτά έγραφε ο κ. Γ. Φλώκας στην ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, στις<br />

26/07/2000. Πόσο αληθινά, δυστυχώς, βγήκαν…<br />

Στις 3 Αυγούστου του 2000, το ΥΠΕΘΟ ανακοίνωσε το νέο νοµοσχέδιο που νοµιµοποιούσε<br />

τον “αέρα”. Η ρύθµιση αυτή, µαζί µε την υιοθέτηση του θεσµού του market maker − διαχειριστή των<br />

δανείων του margin account − θα βοηθούσε, λέει, στην εξυγίανση της κεφαλαιαγοράς! Αυτό<br />

εκτιµούσαν στελέχη του ΥΠΕΘΟ. Και για να µην έχουµε αυταπάτες περί του αµφιλεγόµενου ρόλου<br />

του market maker, ας δούµε τι σηµαίνει. Σύµφωνα µε την έγκριτη ΗΜΕΡΗΣΙΑ (24/07/2000): «Ο<br />

market maker (ειδικός διαπραγµατευτής) θα είναι τράπεζα ή ΑΧΕ και θα ρυθµίζει τις πράξεις πώλησης<br />

και αγοράς των µετοχών των εταιρειών µικρής εµπορευσιµότητας, ούτως ώστε να προλαµβάνει και να<br />

αµβλύνει µεγάλες και αδικαιολόγητες διακυµάνσεις τιµών.»<br />

Και ερωτώ εγώ η άσχετη: Είναι ή δεν είναι το Χρηµατιστήριο ελεύθερη αγορά όπου οι τιµές<br />

θα πρέπει να αφήνονται ελεύθερες να διαµορφωθούν ανάλογα µε την προσφορά και τη ζήτηση; Και<br />

ποιος market maker είναι τόσο άγιος που θα “προστατεύει” µε τρόπο αντικειµενικό και αδιάβλητο µια<br />

µετοχή, επεµβαίνοντας για να ανακόψει την ανοδική πορεία της, που µπορεί να είναι και<br />

φυσιολογική; Είπα την ανοδική µόνο, διότι απ’ ό,τι βλέπουµε την καθοδική δεν την αναχαιτίζουν,<br />

ίσως µάλιστα και να την επιδιώκουν, αφού πολλές µετοχές κοντεύουν να µηδενιστούν… Μήπως,<br />

άραγε, εντάσσεται κι αυτό µέσα στον πόλεµο των τζακιών;<br />

Το αξιοπερίεργο ήταν πως οι ίδιοι οι χρηµατιστές εξέφρασαν αντιρρήσεις ως προς τα µέτρα<br />

που περιλάµβανε το νοµοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας!<br />

Το προεδρείο του ΣΜΕΧΑ απέστειλε σχετική επιστολή προς το γενικό γραµµατέα του<br />

ΥΠΕΘΟ κ. Σπύρο Τραυλό, τον πρόεδρο του ΧΑΑ κ. Παναγιώτη Αλεξάκη και τον πρόεδρο της<br />

Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρο Θωµαδάκη. Στην επιστολή τόνιζαν ότι η νοµιµοποίηση του<br />

“αέρα” µέσω του θεσµού του margin account δεν θα ενίσχυε τη ρευστότητα της αγοράς, ενώ<br />

απειλούσε µε κλείσιµο δεκάδες χρηµατιστηριακές επιχειρήσεις. Ο ΣΜΕΧΑ ανέφερε ότι οι<br />

χρηµατιστές συµφωνούσαν µεν µε τη θέσπιση του margin account ως τρόπου συναλλαγής, αλλά<br />

διαφωνούσαν µε τον τρόπο εφαρµογής του που προέβλεπε το νοµοσχέδιο. 248<br />

171

Ο ΣΜΕΧΑ µάλιστα ζήτησε να µη θεσπιστεί αµέσως ο θεσµός, αλλά να υπάρξει µια<br />

µεταβατική περίοδος περίπου έξι µηνών, «προκειµένου οι χρηµατιστηριακές εταιρείες και οι επενδυτές<br />

να προσαρµοστούν στο νέο σύστηµα.»<br />

Άβυσσος η ψυχή των χρηµατιστών!<br />

−Πέντε µήνες αργότερα, και λίγες µέρες µετά την εξαγγελία υλοποίησης του µέτρου της<br />

«πώλησης αέρα» από τον κ. Παπαντωνίου, οι χρηµατιστές εξέφρασαν και πάλι αντιρρήσεις: «Οι<br />

εκπρόσωποι των χρηµατιστών, σε συνάντηση που είχαν µε τον πρόεδρο του ΧΑΑ Παναγιώτη Αλεξάκη,<br />

εξέφρασαν την επιφύλαξή τους για το πόσο µπορεί από µόνο του το margin account να ελαχιστοποιήσει<br />

την ύπαρξη κόκκινων κωδικών στη Σοφοκλέους.» 249<br />

Όπως είπαν οι χρηµατιστές στον πρόεδρο του ΧΑΑ, το margin account δεν µπορούσε να<br />

εφαρµοστεί «χωρίς παράλληλη ενεργοποίηση του short selling για το ευρύ επενδυτικό κοινό (δηλαδή<br />

της πώλησης αέρα)», διότι θα δηµιουργούσε τεχνητή ζήτηση χωρίς το αντίστοιχο εργαλείο<br />

αντιστάθµισης της προσφοράς. 249<br />

Το πρόβληµα ήταν υπαρκτό, καθώς οι χρηµατιστηριακές αρχές δεν είχαν ακόµη καταλήξει<br />

από πού θα προέρχονταν η χρηµατοδότηση του margin account, εάν δηλαδή τα ποσά δανεισµού θα τα<br />

παρείχαν τράπεζες ή οι ίδιες οι χρηµατιστηριακές. 249<br />

Εν τω µεταξύ, είχαν αρχίσει να αποτυπώνονται έντονα στο ταµπλό της Σοφοκλέους και τα<br />

προβλήµατα που προέκυψαν από τα περίφηµα µετοχοδάνεια, που είχαν αρχίσει να χορηγούνται σε<br />

ιδιώτες επενδυτές από τον Οκτώβριο 1999. Οι τράπεζες ρευστοποιούσαν τώρα µετοχές που<br />

κρατούσαν ως ενέχυρο για τα µετοχοδάνεια, και αυτό επιβάρυνε ακόµη περισσότερο την αρνητική<br />

εικόνα της Σοφοκλέους. Αυτό αποτελούσε «το νέο πονοκέφαλο του οικονοµικού επιτελείου» της<br />

κυβέρνησης του κ. Σηµίτη. 250<br />

Στις 22/01/2001, µε το Γ.∆. στις 3.081,85 µονάδες., η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς απέστειλε<br />

στον ΣΜΕΧΑ το σχέδιο απόφασης µε τις τεχνικές λεπτοµέρειες για την υλοποίηση του margin<br />

account. Το σχέδιο όριζε ότι το χαρτοφυλάκιο ασφαλείας θα περιείχε όλους τους τίτλους που διέθετε ο<br />

πελάτης και ο ίδιος θα µπορούσε να αγοράζει µετοχές χωρίς να πληρώνει µετρητά. Επίσης, οριζόταν<br />

ότι το δάνειο δεν έπρεπε να ξεπερνά το µισό ποσό που κάλυπτε το χαρτοφυλάκιο ασφαλείας. Εάν<br />

συνέβαινε κάτι τέτοιο, ο πελάτης θα έπρεπε να καλύψει τη διαφορά. Η διάρκεια του δανείου θα<br />

καθοριζόταν από τους αντισυµβαλλόµενους (τις ΑΧΕ και τους πελάτες). 250<br />

Αποκλείονταν της χρηµατοδότησης του margin account όσοι είχαν κόκκινους κωδικούς, οι<br />

οποίοι θα τίθενταν υπό την επιτήρηση των ΑΧΕ. Θα είχαν όµως και αυτοί τη δυνατότητα να κάνουν<br />

χρήση του margin account εφόσον µπορούσαν να καλύψουν το ποσό που δανείζονταν µε ρευστό ή<br />

άλλες ασφάλειες, υπογράφοντας σχετική σύµβαση µε τις ΑΧΕ.<br />

Βάσει του σχεδίου της απόφασης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, το περιθώριο δανεισµού<br />

που θα είχαν οι επενδυτές θα µπορούσε να καλυφθεί − εκτός των µετοχών − και µε οµόλογα, µετρητά<br />

ή τίτλους εξωτερικού, τα οποία θα µπορούσαν να βάζουν ενέχυρο οι επενδυτές στις<br />

χρηµατιστηριακές εταιρείες. 251<br />

−Στις 25 Φεβρουαρίου 2001, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Σταύρος<br />

Θωµαδάκης, έδωσε συνέντευξη στην εφηµερίδα Το Βήµα της Κυριακής, όπου εκτός των άλλων<br />

µίλησε και για το “θεσµό” του margin account. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα της<br />

συνέντευξης:<br />

ΕΡ.: «Πότε θα εκδώσετε την κανονιστική απόφαση για τη λειτουργία του margin account και<br />

πώς θα λειτουργεί αυτός ο νέος θεσµός;»<br />

ΑΠ.: «Ο στόχος µας είναι να ξεκινήσει η εφαρµογή του margin account άµεσα, εντός του<br />

Μαρτίου. Βεβαίως θα πρέπει και οι εταιρείες να είναι έτοιµες να ξεκινήσουν γιατί χρειάζεται<br />

προετοιµασία, λογισµικό, για να παρακολουθούν κάθε ηµέρα τους πελάτες και τις πιστώσεις. ∆εν είναι<br />

απλό πράγµα. Απ’ ό,τι αντιλαµβάνοµαι όµως, υπάρχει ένας ικανός αριθµός εταιρειών που θα είναι<br />

έτοιµες να ξεκινήσουν. Αυτή τη στιγµή βρισκόµαστε στο τελικό στάδιο.(…)»<br />

ΕΡ.: «Εντάξει όλα τούτα, αλλά στην πράξη πώς θα λειτουργεί ο νέος θεσµός;»<br />

ΑΠ.: «Για αυτό το σύστηµα έχουµε τρία πολύ σπουδαία µεγέθη. Έχουµε το αρχικό περιθώριο,<br />

που ορίζεται σε 50%· το χαρτοφυλάκιο ασφάλισης, που είναι οι τίτλοι οι οποίοι ασφαλίζουν την πίστωση<br />

που έχει δοθεί προς τον πελάτη· και το περιθώριο διατήρησης, το οποίο είναι ένα ποσοστό µικρότερο<br />

172

από το αρχικό περιθώριο και δεν το έχουµε προσδιορίσει ακόµη. Το αρχικό περιθώριο, όπως είπαµε,<br />

είναι 50%. Αυτό σηµαίνει ότι για να γίνει αγορά µε πίστωση θα πρέπει η αξία των τίτλων ενός<br />

χαρτοφυλακίου να είναι τουλάχιστον διπλάσια από το µέγεθος της πίστωσης».<br />

ΕΡ.: «Τι είναι ακριβώς το χαρτοφυλάκιο ασφάλισης;»<br />

ΑΠ.: «Το χαρτοφυλάκιο ασφάλισης είναι το χαρτοφυλάκιο τίτλων των οποίων η αξία<br />

αποτιµάται κάθε ηµέρα και παρακολουθείται σε σχέση µε την πίστωση. ∆ηλαδή, αν το αρχικό περιθώριο<br />

είναι 50%, διπλάσια αξία από πίστωση, στη συνέχεια αυτό το περιθώριο µπορεί να αλλάζει. Γιατί; Γιατί<br />

αλλάζει η αξία του χαρτοφυλακίου ασφάλισης. Αν πέσει κάτω από ένα ποσοστό, το οποίο είναι το<br />

περιθώριο διατήρησης, ενεργοποιείται ο µηχανισµός της όχλησης δηλαδή η χρηµατιστηριακή εταιρεία<br />

είναι υποχρεωµένη να ειδοποιήσει αµέσως τον πελάτη της ότι έχει πέσει κάτω από το ποσοστό αυτό και<br />

ο πελάτης πρέπει ή να φέρει τα λεφτά ή να πουλήσει τίτλους ή να προσκοµίσει άλλους τίτλους και να<br />

τους εντάξει στο χαρτοφυλάκιο ασφάλισης, έτσι ώστε να αποκατασταθεί το απαιτούµενο περιθώριο<br />

διατήρησης. Τι καταφέρνουµε µε αυτό; Βάζουµε σε µεγάλη τάξη τον τρόπο που λειτουργεί αυτό το<br />

σύστηµα των πιστώσεων. Χτίζουµε έναν πολύ σοβαρό µηχανισµό ασφαλείας, γιατί ουσιαστικά<br />

υποχρεώνουµε τις χρηµατιστηριακές εταιρείες και τους πελάτες τους να ενεργοποιηθούν, να µην<br />

αφήνουν µια αρνητική κατάσταση να διαιωνίζεται και έτσι δίνουµε στο σύστηµα µια πολύ πιο οµαλή ροή<br />

και µια πιο οµαλή λειτουργία».<br />

ΕΡ.: «Επαρκούν όλα τούτα για να είναι αποδοτικός ο νέος θεσµός;<br />

ΑΠ.: «Η λειτουργία αυτού του συστήµατος χρειάζεται σωφροσύνη και από τον πελάτη και από<br />

τις χρηµατιστηριακές εταιρείες, γιατί, όπως και αν το κάνουµε, ο δανεισµός εκθέτει τον πελάτη σε<br />

µεγαλύτερο κίνδυνο, αφού αν αρχίσει να υποχωρεί η αγορά µπορεί να χάσει περισσότερο από ό,τι αν<br />

είχε µια θέση καθαρή χωρίς δανεισµό».<br />

ΕΡ.: «Το 50% θα ισχύει τόσο στην περίπτωση που ο πελάτης µιας χρηµατιστηριακής εταιρείας<br />

αγοράζει µια µετοχή µεγάλης κεφαλαιοποίησης και το ίδιο αν αγοράζει µια µετοχή υψηλότερου, ας<br />

πούµε, κινδύνου;»<br />

ΑΠ.: «Αυτό είναι ένα θέµα το οποίο θα αφήσουµε στη διακριτική ευχέρεια των<br />

χρηµατιστηριακών εταιρειών. ∆εν µπορούµε εµείς ως εποπτική αρχή να χαρακτηρίζουµε µετοχές. Οι<br />

χρηµατιστηριακές εταιρείες µπορούν να βάλουν αυστηρότερους όρους, π.χ., ανά πελάτη, εφόσον το<br />

κρίνουν, ή ανά µετοχή. Το µόνο που λέµε εµείς είναι ότι δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως τίτλοι<br />

χαρτοφυλακίου ασφάλισης µετοχές που είναι σε αναστολή ή σε επιτήρηση».<br />

(…)<br />

ΕΡ.: « Πότε θα έχουµε τις ανοιχτές πωλήσεις και τον δανεισµό τίτλων και πώς θα λειτουργήσει<br />

αυτός ο τρόπος συναλλαγών;»<br />

ΑΠ.: «Οι ανοιχτές πωλήσεις είναι κάτι που θα πρέπει να ακολουθήσει µετά την εφαρµογή του<br />

margin account ως θεσµός. Εµείς έχουµε υιοθετήσει τη στρατηγική ότι πρέπει πρώτα να δούµε την<br />

οµαλή, ήρεµη και ορθή εφαρµογή του margin και µετά να κάνουµε και το δεύτερο βήµα, που θα είναι οι<br />

ανοιχτές πωλήσεις. ∆εν θέλουµε ξαφνικά οι επενδυτές και οι χρηµατιστές να έχουν να χειριστούν δύο<br />

ανοίκεια πράγµατα. Θεωρούµε ότι η λειτουργία των αγορών επί πιστώσει είναι πολύ σηµαντικότερη για<br />

τη ρευστότητα της αγοράς τώρα από ό,τι είναι οι ανοιχτές πωλήσεις, αλλά στο πρόγραµµα και στη<br />

διαδικασία αυτό είναι το επόµενο βήµα ασφαλώς. Εκτιµούµε ότι θα µπορέσει να ενταχθεί περίπου τον<br />

Μάιο, την περίοδο της αναβάθµισης, γιατί από ό,τι µας λένε και οι εµπειρογνώµονές µας θα είναι και<br />

τεχνικά ευκολότερο να γίνει αυτό».<br />

ΕΡ.: «Γιατί δεν µπορεί να γίνει αυτό τώρα;»<br />

ΑΠ.: «Για να λειτουργήσουν τώρα οι ανοιχτές πωλήσεις χρειάζεται σύστηµα δανεισµού τίτλων.<br />

∆ηλαδή οι αγορές επί πιστώσει είναι σύστηµα δανεισµού χρηµάτων, ενώ οι ανοιχτές πωλήσεις<br />

υποστηρίζονται από σύστηµα δανεισµού τίτλων. Π.χ., ο Α πουλάει µετοχές που δεν έχει, αλλά στο<br />

σύστηµα κάποιος πρέπει να τις παραδώσει αυτές τις µετοχές, άρα πρέπει ο Α να µπορεί να τις δανείζεται<br />

από τον Β. Εδώ χρειάζεται βεβαίως ένα σύστηµα παρακολούθησης του δανεισµού, δέσµευσης τίτλων,<br />

διότι κάποιος από τη στιγµή που δανείζει έναν τίτλο δεν µπορεί να τον πουλήσει, και τήρηση των όρων<br />

αυτού του δανεισµού σε ό,τι αφορά τον χρόνο, τη διάρκεια και τις τιµές στις οποίες θα γίνεται και ο<br />

δανεισµός και η εξόφληση. Το ΧΠΑ ήδη έχει ένα προϊόν δανεισµού τίτλων το οποίο θα αποτελέσει και<br />

το στήριγµα στη διαδικασία των ανοιχτών πωλήσεων».<br />

Αυτά λοιπόν τα ολίγα, περίεργα και µπερδεµένα σχετικά µε το margin account και τις<br />

ανοικτές πωλήσεις. Για τις τελευταίες (short selling), οι “κακές γλώσσες” λένε πως συνιστούν το<br />

173

υπόβαθρο της υποτιµητικής κερδοσκοπίας. Τα καταλάβατε; ∆εν είναι δα και τόσο απλά! Βλέπετε,<br />

όταν οι άνθρωποι επινοούν σχέδια για να παγιδεύσουν συνανθρώπους των, τότε και οι ιδέες και οι<br />

µέθοδοι είµαι στριµµένες… Όλα ξεκινούν από τη διεστραµµένη επινόηση να µπορεί κάποιος να<br />

κερδοσκοπεί εις βάρος των άλλων “επενδύοντας” αέρα κοπανιστό! Στην καλύτερη περίπτωση,<br />

στηρίζονται στη αριβιστική νοοτροπία του να µπορεί κάποιος να παράγει πλούτο από το τίποτα! Για<br />

φαντάσου…<br />

Τα αλχηµικά αυτά µέτρα, συνιστούσαν, λέει, “εκσυγχρονισµό” της ελληνικής<br />

κεφαλαιαγοράς, εν όψει της “αναβάθµισης”… ΧΑΑ, χα, χα!<br />

∆εν αξίζει τον κόπο να εµβαθύνουµε και να αναλύσουµε τον κατάπτυστο αυτό “θεσµό”, που<br />

προδίδει άλλωστε και τη φιλοσοφία της εξαπάτησης και της αρπαχτής που διέπει, δυστυχώς, τα<br />

χρηµατιστήρια… Ας κρατήσουµε µόνο µία φράση του κ. Θωµαδάκη: «ο δανεισµός εκθέτει τον<br />

πελάτη σε µεγαλύτερο κίνδυνο». Αυτό φτάνει για να µην ξαναπιαστεί κανείς κορόιδο.<br />

Εξάλλου, το πόσο ο “θεσµός” αυτός βοήθησε τη χρηµατιστηριακή αγορά να αποκτήσει την<br />

πολυπόθητη “ρευστότητα” και να ξεβαλτώσει, το είδαµε στην τραγική συνέχεια της Σοφοκλέους…<br />

Εικοσιδύο µήνες πέρασαν από τότε, κι ακόµη το ΧΑΑ ξύνει τον πάτο του!<br />

Για την ιστορία να πούµε ότι, σύµφωνα µε τα κριτήρια της ΕΤΕΣΕΠ (Εταιρεία Εκκαθάρισης<br />

Συµβολαίων επί Παραγώγων), η διαδικασία short selling εφαρµόζεται επιλεκτικά µόνο σε 74<br />

µετοχές! 252 Όπως βλέπετε και το Χρηµατιστήριό µας διέπεται από “δηµοκρατικές” αρχές …<br />

− «Καλό ΧΑΑ είναι, τελικά, το κλειστό ΧΑΑ», ήταν ο ηχηρός τίτλος άρθρου του Γ.<br />

Μέρµηγκα στη φιλοκυβερνητική ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, στις 03/04/2002, όταν ο Γ.∆. βρισκόταν στις<br />

2.213,17 µονάδες. Παραθέτω χαρακτηριστικό απόσπασµα:<br />

«Το χειρότερο, ωστόσο, απ’ όλα τα συµπτώµατα που χαρακτηρίζουν τη βαθέως και από καιρού<br />

νοσούσα Σοφοκλέους είναι ότι η αγορά φαίνεται να έχει “εθιστεί στην πτώση”, κάτι που δεν µπορεί να<br />

αναχαιτιστεί µε ευχές, παυσίπονα ή και τα ηµίµετρα που µελετώνται (δίχως να εξαγγέλλονται και αυτά)<br />

από πλευράς αυτών που φέρουν καίριες ευθύνες για το σηµερινό κατάντηµα του ελληνικού<br />

χρηµατιστηρίου.»<br />

Να λοιπόν που ο “αέρας” δεν έσωσε τη Σοφοκλέους. Χρειαζόταν ζεστό χρήµα για τη<br />

νεκρανάστασή της, κάτι που προσποιούνταν πως δεν καταλάβαιναν εκείνοι που έφεραν «καίριες<br />

ευθύνες για το σηµερινό κατάντηµα του ελληνικού χρηµατιστηρίου.»<br />

Όσο για τις χρηµατιστηριακές και τις εισηγµένες, αυτές ήταν αδιόρθωτες. Στη συνεδρίαση της<br />

28/08/2002, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επέβαλε πρόστιµα ύψους 4,6 εκατ. ευρώ σε εταιρείες και<br />

φυσικά πρόσωπα που παραβίασαν τη χρηµατιστηριακή νοµοθεσία. Τα αµαρτήµατά τους ήταν πολλά<br />

και διάφορα. Αναφέρω µερικά από το σχετικό άρθρο της εφηµερίδας ΗΜΕΡΗΣΙΑ (29/08/2002):<br />

«∆ιάδοση ψευδών πληροφοριών», «εκµετάλλευση εµπιστευτικών πληροφοριών», «συµµετοχή σε<br />

µεθοδεύσεις και διάδοση παραπλανητικών πληροφοριών», «διενέργεια συναλλαγών οι οποίες<br />

απέβλεπαν σε στρέβλωση της αγοράς κατά παράβαση του κώδικα δεοντολογίας», «διενέργεια ανοικτών<br />

πωλήσεων για λογαριασµό ξένων θεσµικών επενδυτών σε σειρά µετοχών», «µη έγκαιρη πληροφόρηση<br />

του επενδυτικού κοινού σε σχέση µε την αλλαγή χρήσης κεφαλαίων που προήλθαν από αύξηση<br />

κεφαλαίου», και πάει λέγοντας…<br />

Βέβαια, όπως είπα και προηγουµένως, τα πρόστιµα που κάθε φορά επέβαλε η Επιτροπή<br />

Κεφαλαιαγοράς ήταν ανεπαίσθητα σε σχέση µε τα υπερκέρδη που απεκόµιζαν οι παρανοµούντες. Γι’<br />

αυτό και δεν ίδρωνε τ’ αυτί τους. Μάλιστα, κάποιοι από τους παρανοµούντες είχαν υποπέσει σε<br />

παρόµοια αµαρτήµατα και προηγουµένως και τους είχαν επιβληθεί πρόστιµα, αλλά µυαλό δεν είχαν<br />

βάλει… ∆υστυχώς, όµως, τα πράγµατα χειροτέρευσαν ακόµη περισσότερο το 2002. ∆εδοµένης της<br />

ανοµβρίας στο “ναό”, οι παρανοµούντες αποθρασύνθηκαν. Ιδού η θλιβερή επιβεβαίωση:<br />

Στις 7 Μαρτίου 2003, ο κ. Σταύρος Θωµαδάκης έδωσε στη δηµοσιότητα την ετήσια έκθεση<br />

της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Σύµφωνα µε την έκθεση, το 2002 η Ε.Κ. επέβαλε σε φυσικά<br />

πρόσωπα, χρηµατιστηριακές και εισηγµένες πρόστιµα συνολικού ύψους 27 εκατ. Ευρώ! Σηµειωτέον<br />

ότι το αντίστοιχο ύψος προστίµων για το 2001 ήταν 9,3 εκατ. Ευρώ. Με άλλα λόγια τα πρόστιµα<br />

τριπλασιάστηκαν! Για την ιστορία να αναφέρουµε ότι το 1999, τότε που όλοι οι εµπλεκόµενοι στη<br />

Σοφοκλέους ήταν “ενάρετοι”, τα πρόστιµα έφτασαν µόλις τα 3,15 εκατ. Ευρώ! Είναι λοιπόν<br />

ολοφάνερο πως το Χρηµατιστήριό µας έχει πολλαπλώς “αναβαθµιστεί”, τουλάχιστον από πρόστιµα…<br />

174

Σύµφωνα µε άρθρο της κ. Ειρήνης Σακελλάρη µε το χαρακτηριστικό τίτλο<br />

«Τριπλασιάστηκαν τα πρόστιµα για χειραγώγηση το 2002!» (ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 9/3/2003), αναφερόµενος<br />

στο θέµα αυτό ο κ. Θωµαδάκης σηµείωσε: «Tο εποπτικό έργο της Eπιτροπής στην Eλλάδα<br />

χαρακτηρίσθηκε από µεγάλη και εντατική δραστηριότητα σε όλους τους τοµείς.<br />

H εποπτεία χρηµατιστηριακών εταιρειών και EΠEY, η εποπτεία θεσµικών επενδυτών και η<br />

παρακολούθηση των συναλλαγών στο Xρηµατιστήριο, ήταν δραστηριότητες που εντατικοποιήθηκαν το<br />

2002.<br />

H εποπτεία των εισηγµένων εταιρειών µε βάση τον κανονισµό συµπεριφοράς αποτέλεσε τοµέα<br />

σηµαντικής ανάπτυξης της δράσης της Eπιτροπής. (…)»<br />

Και αναρωτιέται ο έχων κοινό νου: το γεγονός ότι τριπλασιάστηκαν τα πρόστιµα είναι άραγε<br />

κάτι για το οποίο η Ε.Κ. δικαιούται να υπερηφανεύεται; Αυτό σηµαίνει “ανάπτυξη” της δράσης της<br />

Επιτροπής; ∆ηλαδή η υποτιθέµενη παρακολούθηση των συναλλαγών στο ΧΑΑ από τη Ε.Κ. δεν<br />

γίνεται για να αποτρέπει το κακό ή έστω για να το συλλαµβάνει εν τη γενέσει του; Μ’ άλλα λόγια, η<br />

“εντατικοποίηση” του εποπτικού έργου της Ε.Κ. δεν αφορά την πρόληψη; Και τι σηµαίνει ότι<br />

τριπλασιάστηκαν τα πρόστιµα; ∆εν σηµαίνει απλά ότι οι παρανοµούντες πολλαπλασιάστηκαν επειδή<br />

δεν φοβούνται τα ανεπαίσθητα, σε σχέση µε τα κέρδη, πρόστιµα; ∆εν σηµαίνει ότι κάποιοι<br />

συνεχίζουν απτόητοι και µάλιστα εντατικοποιούν το ληστρικό και διαβρωτικό έργο τους, κάτω από<br />

τη µύτη της Ε.Κ.;<br />

Εποµένως, ο κ. Θωµαδάκης δεν θάπρεπε να χαρακτηρίζει το 2002 ως έτος «µεγάλης<br />

ανάπτυξης και ωρίµανσης των εποπτικών λειτουργιών της κεφαλαιαγοράς στην Ελλάδα» (ΕΞΠΡΕΣ,<br />

7/3/2003), αλλά ως έτος “µεγάλης ανάπτυξης των χρηµατιστηριακών παραβάσεων”. Ας φροντίσει<br />

τουλάχιστον από τώρα ώστε το 2003 να µην υπάρχουν παραβάσεις τόσες που θα τριπλασιάσουν πάλι<br />

τα πρόστιµα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς…<br />

8<br />

Αναλυτές, “Αναλυτές” και “Παπαγαλάκια”<br />

Ο προσηλυτισµός 1.600.000 καινούργιων επενδυτών στη Σοφοκλέους κατά τα έτη 1998-<br />

1999, και η εν συνεχεία οικονοµική τους αφαίµαξη, θα ήταν αδύνατο να έχουν πραγµατοποιηθεί<br />

χωρίς την υψηλή συνδροµή των ντελάληδων, κοινώς “παπαγαλάκια”. Αυτά είναι που έριχναν το<br />

δόλωµα στους ανυποψίαστους αποταµιευτές, διαφηµίζοντας την πραµάτεια του ΧΑΑ µέσω<br />

διασποράς φηµών ή ψευδών ειδήσεων, διαµορφώνοντας έτσι την ψυχολογία τους.<br />

Ιδού πώς περιέγραψε το φαινόµενο ο κ. Αντώνης Καρακούσης στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ<br />

(23/04/2000) − κατόπιν “εορτής”, δυστυχώς: «Χρηµατιστές, ΕΛ∆Ε και διασυνδεδεµένα, δήθεν<br />

εξειδικευµένα, έντυπα έστησαν ένα απίθανο µηχανισµό φηµολογίας, ο οποίος έπαιξε στα σίγουρα και<br />

δεν δίσταζε να µεταδώσει οτιδήποτε. Ήταν αυτοί οι ενδιάµεσοι µηχανισµοί µεταξύ αγοράς και<br />

επενδυτικού κοινού, που έπαιξαν το ρόλο της “τρόµπας”. Ανέβηκαν µαζί µε τους υπόλοιπους στην<br />

κορυφή του κύµατος και χωρίς κανένα ενδοιασµό πουλούσαν δήθεν κερδοφόρες πληροφορίες και<br />

αποτέλεσαν τους βασικούς παραγωγούς του πλήθους των “φουσκών”.<br />

Ένας απίθανος κόσµος εµπειριστών, χωρίς οικονοµική ή άλλη παιδεία, µε κουλτούρα<br />

ιπποδροµιακή και καθαρά κερδοσκοπική αντίληψη, ανέλαβε τη σχέση της αγοράς µε το επενδυτικό<br />

κοινό, µε αποτέλεσµα να κυριαρχήσει το µοντέλο του γρήγορου και ανέξοδου πλουτισµού.»<br />

Στις 12 Αυγούστου του 2000, ο Οικονοµικός Ταχυδρόµος, σε άρθρο των Β. Τσεκρέκου, Τζ.<br />

Καληµέρη και Κ. ∆ήσιου, µε τον ηχηρό τίτλο «Η αρχή και το τέλος της µεγάλης χίµαιρας!», είχε<br />

αναφερθεί µεταξύ άλλων και στο ρόλο που είχαν διαδραµατίσει τα περιβόητα “παπαγαλάκια”: «Στο<br />

ιλαροτραγικό αυτό σκηνικό ιδιαίτερο ρόλο έπαιξε η εµφάνιση και δράση των ανθρώπων που<br />

χαρακτηρίστηκαν ως “παπαγαλάκια”. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν φίλοι, γνωστοί ή συνεργάτες<br />

175

ανθρώπων µε συµφέροντα. Έδρασαν µε ιδιαίτερη “επιτυχία”, κυρίως την περίοδο του καλοκαιριού του<br />

1999 έως και το ∆εκέµβριο του ίδιου έτους, δηλαδή τότε που κάθε µετοχή ανέβαινε χωρίς ιδιαίτερο<br />

λόγο, απολαµβάνοντας, το διάστηµα αυτό, την εµπιστοσύνη των νέων και φιλόδοξων θεσµικών<br />

επενδυτών.»<br />

Η κριτική, βέβαια, και οι καταγγελίες είναι εύκολες εκ των υστέρων…<br />

Εκτός αυτών υπήρχαν και οι πάσης φύσεως και προελεύσεως αναλυτές, οι οποίοι ως δήθεν<br />

ειδικοί, µέσω τεχνικών αναλύσεων ή απλά εκτιµήσεων, άλλοτε εσκεµµένα κι άλλοτε λόγω άγνοιας,<br />

παραπληροφορούσαν τους νεόκοπους επενδυτές, πείθοντάς τους να αγοράζουν µετοχές σε υψηλές<br />

τιµές, να πουλάνε όταν δεν έπρεπε ή να εφησυχάζουν και να µην πουλάνε όταν η αγορά είχε πάρει τον<br />

κατήφορο. Οι άπειροι δηλαδή επενδυτές, παρασυρόµενοι από τους ντελάληδες, έµπαιναν κι έβγαιναν<br />

σε λάθος χρόνο, τοις κείνων ρήµασι πειθόµενοι, ή “µουλάρωναν” και παρέµεναν εγκλωβισµένοι.<br />

Απεναντίας, οι έχοντες την εσωτερική πληροφόρηση και κινούντες τα νήµατα, γνώριζαν πότε να<br />

µπουν και πότε να βγουν, για να είναι πάντα “κερδισµένοι”.<br />

Για να συνειδητοποιήσουµε το µοιραίο ρόλο που έπαιξαν όλοι αυτοί οι παράγοντες στο<br />

“έπος” του Xρηµατιστηρίου, αλλά και για να εµβαθύνουµε περισσότερο στη µαύρη “φιλοσοφία ” των<br />

αγορών, θα παραθέσω “απάνθισµα” δηµοσιευµάτων του Τύπου της επίµαχης περιόδου. Ας µην<br />

ξεχνάµε πως το υπ’ αριθµόν ένα αξίωµα της χρηµατιστηριακής “βίβλου” είναι: οι εσφαλµένες<br />

εκτιµήσεις των πολλών δηµιουργούν ευκαιρίες πλουτισµού στους ολίγους. Κοινώς, τα λάθη, δηλαδή<br />

η άγνοια, των πολλών δηµιουργούν περιουσίες στους ολίγους κερδοσκόπους…<br />

Ανάµεσα στα αποσπάσµατα δηµοσιευµάτων που θα παραθέσω, θα υπάρξουν βεβαίως και<br />

µερικά που ανήκουν σε συνετές φωνές, τα οποία δυστυχώς ελάχιστοι είχαν πάρει είδηση κι ακόµη<br />

λιγότεροι έλαβαν σοβαρά υπ’ όψη τους.<br />

−Στις 27 Οκτωβρίου του 1997 ξέσπασε κρίση στο Χρηµατιστήριο του Χονγκ Κονγκ, που<br />

σηµείωσε πτώση 5.5%. Όπως ήταν αναµενόµενο, occasione data, η κρίση µεταδόθηκε αστραπιαία<br />

σε όλα τα χρηµατιστήρια της ∆ύσης.! Την ηµέρα εκείνη ο Dow Jones έκανε µεγάλη βουτιά, για να<br />

ανακάµψει όµως θεαµατικά την εποµένη και να αντισταθµίσει µέρος των απωλειών του. To XAA δεν<br />

θα µπορούσε να χάσει την ευκαιρία για “διόρθωση” (-2,58%).<br />

Όπως γράφει ο Τσαρλς Π. Κίντλεµπεργκερ, καθηγητής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της<br />

Μασαχουσέτης, στο βιβλίο του «Μανίες, πανικός και κραχ», το κραχ είναι ιστορικά ένα σύνηθες<br />

φαινόµενο, που αρχίζει όταν οι αγορές αποφασίζουν ότι η ανοδική τάση διαµόρφωσης της τιµής των<br />

µετοχών είναι υπερβολική. 253 Τότε αναζητούν διάφορες δικαιολογίες και αφορµές για “διόρθωση”!<br />

Σχολιάζοντας τα τεκταινόµενα στο Χονγκ Κονγκ, ο τότε πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ κ.<br />

Κονταλέξης είχε πει: «∆εν αποκλείεται τελείως να έχουµε κάποιες αντιδράσεις κι εδώ. Όµως, ας µην<br />

ξεχνάµε, ότι όταν ανέβαινε το Χρηµατιστήριο Αθηνών, δεν οφείλετο στην αγορά του Χονγκ Κονγκ και<br />

δεν το επικαλέστηκε, φυσικά, κανείς.<br />

Πώς, λοιπόν, θα το επικαλεστούµε τώρα, για να δικαιολογήσουµε µια πτώση; Τα θετικά<br />

δεδοµένα της ελληνικής αγοράς δεν έχουν ανατραπεί.<br />

Έτσι, µια κρίση θα εξυπηρετούσε όσους ενδεχοµένως θα ήθελαν να αγοράσουν τόσο φθηνά τις<br />

µετοχές, γνωρίζοντας ότι σε µακροπρόθεσµη βάση το ελληνικό Χρηµατιστήριο δίνει κέρδη. Άλλωστε,<br />

πάντα καραδοκούν και κερδοσκόποι.(…)» 253<br />

Πολύ λογική η παρατήρηση, µόνο που τα χρηµατιστήρια δεν ακολουθούν τη λογική, για να<br />

µην είναι προβλέψιµα. Έτσι, παρά την ανάκαµψη του Dow Jones στις 28 Οκτωβρίου, µέρα που η<br />

Σοφοκλέους ήταν κλειστή λόγω εθνικής εορτής, το ΧΑΑ θα συνέχιζε να “διορθώνει” και την<br />

εποµένη, 29/10/1997. Σχολιάζοντας το περίεργο, ΤΑ ΝΕΑ έγραψαν:<br />

«Κερδοσκοπικά παιχνίδια, για να γίνει τζίρος που αποδίδει µεγάλες προµήθειες, έριξαν χθες το<br />

Χρηµατιστήριο στην Αθήνα κατά 2,87%, “κόντρα” σε όλα τα διεθνή Χρηµατιστήρια όπου η θύελλα<br />

κόπασε και σηµειώθηκε άνοδος.<br />

Έτσι χθες χάθηκαν 264 δισ. δρχ., ενώ συνολικά από την περασµένη εβδοµάδα ως χθες η ζηµιά<br />

έφτασε τα 786,72 δισ. δρχ. από τη µείωση της χρηµατιστηριακής αξίας των µετοχών στην οδό<br />

Σοφοκλέους.<br />

Το άνοιγµα της χθεσινής συνεδρίασης δεν προδίκαζε την πτώση του δείκτη στις 1.604,8<br />

µονάδες. Το Χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης είχε κλείσει µε σηµαντική άνοδο το προηγούµενο βράδυ,<br />

ενώ από το πρωί χθες είχαν ανακάµψει όλα τα ασιατικά Χρηµατιστήρια.» 254<br />

176

Φανταστείτε ότι ακόµη και το Χονγκ Κονγκ, απ’ όπου είχε ξεκινήσει η “κρίση”, πήρε το<br />

µήνυµα από τη Wall Street, αλλά και από τις άλλες ασιατικές αγορές, και στις 29/10/1997 έκλεισε µε<br />

άνοδο κοντά στο 19%! Την ίδια µέρα τα ευρωπαϊκά χρηµατιστήρια έκλεισαν επίσης µε σηµαντικά<br />

κέρδη (Φρανκφούρτη +6,3%). Για άλλη µια φορά, όµως, η Σοφοκλέους θα ακολουθούσε το δικό της<br />

“θεό”, διότι έτσι βόλευε τους κερδοσκόπους… (Με την ευκαιρία να σηµειώσουµε εδώ ότι ο Γ.∆. στις<br />

27/10/1997, µάλιστα µετά από πτώση 2,58%, βρισκόταν στις 1.652 µονάδες − επίπεδο στο οποίο<br />

επανήλθε στις 6 Φεβρουαρίου του 2003, δηλαδή σχεδόν πεντέµισι χρόνια αργότερα!)<br />

Και πάλι ο πρόεδρος των χρηµατιστών κ. Κονταλέξης δήλωσε στα «ΝΕΑ»: «Μόνο σε<br />

κερδοσκοπία µπορεί να αποδοθεί η πτώση του Χρηµατιστηρίου σήµερα (29/10/1997), αφού βρίσκεται σε<br />

κόντρα µ’ όλα τα χρηµατιστήρια του κόσµου που έχουν άνοδο».<br />

Εις µάτην και ο τότε πρόεδρος του ΧΑΑ, κ. Μανώλης Ξανθάκης, θα προσπαθούσε να<br />

συγκρατήσει τους επενδυτές για να µην ξεπουλήσουν. Ο κ. Ξανθάκης «σε δηλώσεις του<br />

επαναλάµβανε ότι οι λόγοι για να συνεχιστεί η ανοδική τάση στην Σοφοκλέους εξακολουθούν να<br />

ισχύουν και ότι το Χρηµατιστήριο Αθηνών δεν συνδέεται µε το Χονγκ Κονγκ.<br />

Ακόµη τόνιζε ότι µεσοπρόθεσµα, εντός δύο-τριών µηνών, το Χρηµατιστήριο θα σηµειώσει<br />

άνοδο.» 254<br />

Εδώ βλέπουµε από πότε είχε αρχίσει ο απροκάλυπτος εκµαυλισµός επενδυτών στο “ναό” του<br />

χρήµατος, µε προβλέψεις ανόδου ακόµη και από τον ίδιο τον πρόεδρο του ΧΑΑ! Καλά, µάντης<br />

ήταν;<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο των ΝΕΩΝ, πληροφορίες που κυκλοφορούσαν την προηγουµένη<br />

στη Σοφοκλέους ανέφεραν ότι παρά την άνοδο σε όλα τα Χρηµατιστήρια, ελληνικοί κύκλοι, που<br />

είχαν συµφέροντα µε ξένους επενδυτές ή πρόσβαση σε αυτούς, προσπαθούσαν να τους πείσουν να<br />

πουλήσουν τα ελληνικά χαρτιά τους µε επιχειρήµατα ότι δήθεν υπήρχε κίνδυνος και ως προς τη<br />

δραχµή. «Στόχος τους να αυξήσουν οι κύκλοι αυτοί, που δεν κατονοµάζονταν, τους τζίρους τους και<br />

φυσικά τις προµήθειές τους.» 254<br />

Να λοιπόν που υπάρχουν και Νεοέλληνες Εφιάλτες! Θα µου πεις κόβονται τα χούγια;<br />

Αυτά τα ολίγα για να µην ξεχνιόµαστε για το ποιον του ΧΑΑ, και για να γνωρίζουµε πώς<br />

διαµορφώνεται η “ψυχολογία” των επενδυτών ώστε η Σοφοκλέους να “αντιδρά” στις υπαρκτές ή<br />

τεχνητές διεθνείς “κρίσεις” σύµφωνα µε τις επιθυµίες των λοµπιστών κερδοσκόπων. Και βέβαια,<br />

ακόµη και ο πιο αφελής καταλαβαίνει πως κερδοσκοπία χωρίς τη σύµπραξη των χρηµατιστών, ή έστω<br />

κάποιων απ’ αυτούς, δεν µπορεί να υπάρξει. Έτσι δεν είναι;<br />

Πόσο κενά περιεχοµένου ήταν τα λόγια του τότε οικονοµικού συµβούλου του Πρωθυπουργού<br />

κ. Τάσου Γιαννίτση που είχε πει στα «ΝΕΑ» ότι λόγω της συνεχούς βελτίωσης του<br />

µακροοικονοµικού και του διαρθρωτικού πλαισίου της, «Η ελληνική οικονοµία σήµερα (…) έχει<br />

διαµορφώσει ισχυρότερους όρους διαχείρισης µιας κατάστασης κρίσης όπως η τωρινή». 255<br />

Την εποµένη (30/10/1997) η “ανθούσα” τότε ελληνική οικονοµία θα “διαχειριζόταν” την<br />

κρίση ακόµη καλύτερα. Πώς; Με νέα µεγαλύτερη βουτιά του ΧΑΑ κατά 3,37% και µε σηµαντική<br />

αύξηση των επιτοκίων λόγω των ασφυκτικών πιέσεων που δέχτηκε η δραχµή! Nα τι έγραψε ο Γιάννης<br />

Σιώτος στα «ΝΕΑ» για την κρίση: «(…)Αποτέλεσµα της κερδοσκοπικής επίθεσης ήταν χθες οι<br />

επενδυτές να “χάσουν” στο Χρηµατιστήριο 308 δισ. δραχµές, να µειωθούν τα συναλλαγµατικά<br />

διαθέσιµα κατά 1 δισ. δολάρια και τα επιτόκια να φθάσουν το 20%.<br />

Η ΚΑΚΗ ΜΕΡΑ...<br />

Το “παιχνίδι” που στήθηκε στην αγορά είχε διαφανεί από το πρωί και όλοι περίµεναν ότι η<br />

µέρα θα ήταν πολύ δύσκολη για το Χρηµατιστήριο, την αγορά συναλλάγµατος και τη δραχµή.(…)» 19<br />

Τι κρίµα! Τι έγκληµα! Το Χρηµατιστήριο, ο υποτιθέµενος “µοχλός ανάπτυξης της<br />

οικονοµίας”, έρµαιο άγριων κερδοσκοπικών παιχνιδιών…<br />

Όσο για τα παιχνίδια των κερδοσκόπων, ΤΑ ΝΕΑ είχαν αφιερώσει στο θέµα ένα πολύ<br />

κατατοπιστικό άρθρο στις 31/10/1997, µε τον τίτλο: «Πώς στήνονται τα παιχνίδια των<br />

κερδοσκόπων στο Χρηµατιστήριο». Πόσοι όµως από µας είχαν διαβάσει το άρθρο τούτο την εποχή<br />

εκείνη και πόσοι του έδωσαν τη δέουσα σηµασία; Μάλλον ελάχιστοι…Θα το παραθέσω εδώ<br />

αυτούσιο διότι η γνώση µπορεί να προφυλάξει νέους επενδυτές από παρόµοιες µελλοντικές<br />

τραγωδίες.<br />

177

«Τα παιχνίδια που κάνουν οι κερδοσκόποι στην οδό Σοφοκλέους είναι πολλά και<br />

προσαρµόζονται κάθε στιγµή στην κατάσταση που επικρατεί στο Χρηµατιστήριο και κυρίως στις<br />

προσδοκίες που διαµορφώνονται.<br />

Ο βασικός “καµβάς” πάνω στον οποίο λειτουργούν οι κερδοσκόποι είναι οι γενικότερες τάσεις<br />

που διαµορφώνονται. Έτσι, αν οι προσδοκίες είναι θετικές και οι εκτιµήσεις που διαµορφώνονται είναι<br />

ότι οι τιµές των µετοχών θα πάνε προς τα πάνω, τότε όλο το παιχνίδι στήνεται πάνω στην πρόβλεψη ότι<br />

οι τιµές των µετοχών θα ανέβουν. Έτσι, οι κερδοσκόποι δίνουν εντολές αγοράς µετοχών σε µία<br />

συγκεκριµένη τιµή και µέσα σε διάστηµα λίγων ηµερών δίνουν εντολές πώλησής τους, σε υψηλότερες<br />

τιµές.<br />

Πολλές φορές το παιχνίδι στήνεται σε µετοχές συγκεκριµένων εταιρειών. Η αρχή γίνεται µε τη<br />

διοχέτευση δήθεν εµπιστευτικών πληροφοριών για τη θετική πορεία των µετοχών της εταιρείας. Έτσι<br />

επηρεάζουν τη ζήτηση σε σταθερά υψηλά. Σε ορισµένες περιπτώσεις κάνουν και παρεµβάσεις,<br />

απορροφώντας την προσφορά των µετοχών της συγκεκριµένης εταιρείας, ώστε να διατηρήσουν τις τιµές<br />

σε υψηλά επίπεδα. Όταν ο “κλοιός” έχει κλείσει, τότε οι κερδοσκόποι πουλούν µεγιστοποιώντας τα<br />

κέρδη τους και αφήνοντας στην τύχη τους τους ανυποψίαστους µικροµετόχους.<br />

Αυτό είναι το βασικό σκηνικό της λεγόµενης ανατιµητικής κερδοσκοπίας, η οποία φυσικά<br />

εµφανίζεται και µε πολλές συναφείς µε τις προαναφερόµενες δύο βασικές παραλλαγές της.<br />

*Υπάρχουν όµως παιχνίδια µε την υποτιµητική κερδοσκοπία, τα οποία στήνονται σε περιόδους<br />

κάµψης. Έτσι, οι κερδοσκόποι δίνουν εντολές πώλησης µετοχών (χωρίς να καταθέτουν τις µετοχές) και<br />

έπειτα από λίγες ηµέρες όταν η τιµή έχει πέσει, δίνουν εντολή αγοράς (αποκτούν έτσι τις µετοχές που<br />

τους χρειάζονται καλύπτοντας το άνοιγµά τους) και κερδίζουν από τη διαφορά της τιµής.<br />

Πολλές φορές οι ίδιοι οι κερδοσκόποι διαµορφώνουν υποτιµητικό κλίµα µε τη µέθοδο των<br />

φηµών, ενώ βγαίνοντας ως πωλητές συντελούν στην υποχώρησή τους.»<br />

Σκληρή, οµολογουµένως, η αλήθεια, αλλά ελευθερώνει από τις αυταπάτες, έστω και µετά<br />

από την τραγωδία…<br />

−Eννέα µήνες αργότερα (19/07/1998), κι ενώ το ενδιαφέρον των αποταµιευτών για το<br />

Χρηµατιστήριο είχε φουντώσει, η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ έγραφε:<br />

«(…)H αιφνίδια και µαζική στροφή των απλών ελλήνων πολιτών προς το Xρηµατιστήριο<br />

προσφέρει µεγάλες αποδόσεις στις αποταµιεύσεις τους και συντηρεί υψηλές προσδοκίες τουλάχιστον όσο<br />

η πορεία του δείκτη είναι ανοδική, ενώ ταυτοχρόνως εξασφαλίζει ένα άµεσο και ορατό προσωπικό<br />

αντίκρισµα από την επίτευξη των κυβερνητικών στόχων.<br />

Eίναι προφανές, όµως, ότι ταυτοχρόνως συντηρεί φαινόµενα αποπροσανατολισµού, ενώ δεν είναι<br />

καθόλου βέβαιο ότι λειτουργεί άψογα το απαραίτητο δίχτυ προστασίας του µικροεπενδυτή.» 153<br />

∆υστυχώς, το βέβαιο σήµερα είναι ότι την εποχή εκείνη δεν λειτουργούσε κανένα δίχτυ<br />

προστασίας του µικροεπενδυτή…<br />

Στις 21/07/1998 ο Γ.∆. έκλεισε στις 2.825,52 µονάδες καταγράφοντας νέο ιστορικό ρεκόρ. Η<br />

Σοφοκλέους είχε επιδοθεί ξανά σε παιχνίδι φηµών και ειδήσεων, ενώ ο σηµαντικότερος παράγοντας<br />

της ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς ήταν τώρα ο έλληνας ιδιώτης επενδυτής , µε τον αριθµό των<br />

συναλλασσοµένων στο ΧΑΑ να αυξάνεται κατά γεωµετρική πρόοδο. Να τι είχε γράψει ΤΟ ΒΗΜΑ<br />

(26/07/1998) για την εκρηκτική κατάσταση:<br />

«Ο σηµαντικότερος “παίκτης” της ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς είναι τώρα ο έλληνας<br />

ιδιώτης. Ο νέος χάρτης της Σοφοκλέους που έχει διαµορφωθεί τα τελευταία δύο χρόνια περιλαµβάνει<br />

µεγάλο αριθµό καινούργιων ιδιωτών επενδυτών που “µπήκαν” στην αγορά είτε µέσω των<br />

ιδιωτικοποιήσεων του ΟΤΕ, των ΚΑΕ και των Ελληνικών Πετρελαίων είτε αναζητώντας καλύτερες<br />

αποδόσεις. Πριν από δύο χρόνια υπολογιζόταν ότι αυτοί που είχαν µετοχικά ενδιαφέροντα ήταν περίπου<br />

200.000, εκ των οποίων οι ενεργοί “παίκτες” της αγοράς περιορίζονταν στους 50.000. Σήµερα ο<br />

αριθµός αυτών που έχουν σχέση µε τη χρηµατιστηριακή αγορά υπολογίζεται ότι έχει φθάσει τις 700.000<br />

-800.000 άτοµα. Ορισµένες από τις µεγάλες χρηµατιστηριακές εταιρείες που κινούνται στον χώρο των<br />

ελλήνων ιδιωτών αναφέρουν ότι το πελατολόγιό τους έχει διπλασιαστεί από την αρχή του χρόνου.» 256<br />

Τα σχόλια περιττεύουν. Εκείνο που πρέπει να θυµόµαστε από το άρθρο αυτό της έγκριτης<br />

εφηµερίδας είναι ότι το 1996 «αυτοί που είχαν µετοχικά ενδιαφέροντα ήταν περίπου 200.000, εκ<br />

των οποίων οι ενεργοί “παίκτες” της αγοράς περιορίζονταν στους 50.000.» Αποτελεσµατικότατο<br />

αποδείχτηκε λοιπόν το εγχείρηµα της χρηµατιστηριακής πλύσης εγκεφάλου των Ελλήνων πολιτών<br />

178

από το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης, αφού οι ενεργοί “παίκτες” της αγοράς από 50.000 το<br />

1996, τρία χρόνια αργότερα έφτασαν να είναι 1.750.000!!<br />

−Το Αύγουστο του 1998 ξεσπάει νέα διεθνής κρίση µε επίκεντρο αυτή τη φορά τη Ρωσία.<br />

Στις 27/08/1998 το ελληνικό Χρηµατιστήριο σηµείωσε πτώση ρεκόρ, σχεδόν στο limit-down. Ο Γ.∆.<br />

είχε τώρα “βουτήξει” στις 2.281,33 µονάδες, έχοντας υποχωρήσει εντυπωσιακά από τα ψηλά του<br />

Ιουλίου (2.825,52 µονάδες). Ο νέος πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ κ. Π. Βοϊλής δήλωσε µεταξύ άλλων: «Το<br />

Χρηµατιστήριο Αθηνών βρέθηκε στην ίδια άσχηµη θέση που βρέθηκαν τα περισσότερα διεθνή<br />

χρηµατιστήρια.(…)<br />

Πάντως δεν δικαιολογείται να σηµειώνονται τόσο πολλά “limit down”. Πρόκειται για µία<br />

µορφή πανικού, που έκανε και πολλούς Έλληνες να ακολουθούν τους ξένους». 51<br />

Την ίδια µέρα ο εκπρόσωπος της χρηµατιστηριακής εταιρείας Rate Capital κ. Κ.<br />

∆αλαµάνης προέτρεπε τους επενδυτές: «Να κρατήσουν τους τίτλους τους και να κάνουν λίγο υποµονή<br />

µέχρι να περάσει η κρίση. Ήταν µία δύσκολη ηµέρα και η κρίση που προέρχεται από τα γεγονότα στη<br />

Ρωσία ήρθε και στην Ελλάδα, µέσω των ευρωπαϊκών χρηµαταγορών.<br />

Ψυχραιµία. Η κρίση αυτή θα περάσει. Και πρέπει όλοι οι επενδυτές να θυµηθούν τη σοφή<br />

συµβουλή: “Αγοράζουµε µετοχές όταν το Χρηµατιστήριο είναι σε πτώση και πουλάµε στην άνοδο”». 51<br />

Σύµφωνα µε τον οδηγό επιβίωσης στην κρίση της «Ε» (06/09/1998), «(…) οι µακροχρόνιες<br />

τοποθετήσεις σας σε µετοχές θα “δουλεύουν” για σας.» 257<br />

∆υστυχώς οι καιροί διέψευσαν και αυτόν τον “οδηγό”. Οι µακροχρόνιες τοποθετήσεις δεν<br />

“δούλευαν” για µας αλλά εναντίον ηµών… Στην ίδια εφηµερίδα, την ίδια ηµέρα υπήρξε κι άλλη<br />

οδηγία:<br />

«Mακριά από την αγορά ώσπου να ηρεµήσουν τα πράγµατα, ή τοποθετήστε τα χρήµατά σας µε<br />

µεσοµακροχρόνιο ορίζοντα (από 1-2 χρόνια και πάνω), µέσω ενός µετοχικού αµοιβαίου που να<br />

παρουσιάζει καλό ιστορικό αποδόσεων ακόµη και σε “δίσεκτες” χρονιές. (…)<br />

Όπως αποδεικνύει η ιστορία των χρηµατιστηρίων ύστερα από κάποιο διάστηµα που µπορεί να<br />

είναι δύο µήνες, µπορεί όµως να είναι και 10 χρόνια, οι τιµές θα είναι πάλι σε πολύ υψηλά επίπεδα σε<br />

σχέση µε την τρέχουσα περίοδο για τις µετοχές των επιχειρήσεων που θα µείνουν στην αγορά.» 258<br />

Μην αγωνιάτε, λοιπόν, όσοι εγκλωβισµένοι. ∆έκα χρονάκια θα περάσουν στο τάκα-τάκα.<br />

Αυτό βέβαια για όσους επιβιώσουν… Οι άλλοι, έτσι κι αλλιώς, δεν θα τα χρειάζονται εκεί που θα<br />

πάνε, οπότε, πάλι κερδισµένοι θα είναι…Συγνώµη για το µαύρο χιούµορ, αλλά καµιά φορά<br />

χρειάζεται.<br />

−Στις 12/01/1999 ο Γενικός ∆είκτης Τιµών του ΧΑΑ είχε κλείσει στις 2.983,56 µονάδες , ενώ<br />

ο FTSE/ΧΑΑ 20 έκλεισε στις 1.892,41 µονάδες. Την ίδια µέρα η «Ε» δηµοσίευε άρθρο του<br />

διακεκριµένου δηµοσιογράφου κ. Βίκτωρα Νέτα, που έλεγε τα πράγµατα µε το όνοµά τους. Το άρθρο<br />

αυτό αποδείχτηκε προφητικό. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«Για τους µικροκαταθέτες όµως, δηλαδή για κάποια εκατοµµύρια Έλληνες − και αυτοί είναι οι<br />

περισσότεροι − δεν δικαιολογείται κανενός είδους ευρωευφορία, όπως δεν δικαιολογείται για τους<br />

µισθωτούς, τους συνταξιούχους, τους ανέργους και γενικότερα για τα χαµηλά εισοδήµατα, δηλαδή τους<br />

µη έχοντες. Aυτό είναι ευρωδυστυχία ή η άλλη όψη της ΟNE. Οι µικροκαταθέτες έχασαν και θα χάνουν<br />

ως την ένταξη της Eλλάδας στην ΟNE, µπορεί και αργότερα, αν κάτι δεν αλλάξει. H σύγκλιση, δηλαδή η<br />

πορεία προς την ΟNE, ευνοεί τους έχοντες και κατέχοντες και ζηµιώνει αυτούς που πάντα χάνουν και<br />

πληρώνουν µε θυσίες.(…) Eίναι σαφές ότι θα χάσουν οι µικροκαταθέτες, θα συρρικνωθεί το κοµπόδεµα<br />

των οικονοµιών που αποταµιεύονται.<br />

∆εν θα χάσουν οι θεσµικοί επενδυτές, ούτε οι έχοντες και κατέχοντες που παίζουν στο<br />

χρηµατιστήριο παρασύροντας στον τζόγο και µικρούς, οι οποίοι, αν δεν συγκρατηθούν, θα χάσουν σε µια<br />

πιθανή κρίση ίσως και ολόκληρη την περιουσία τους. Aυτόν τον κίνδυνο κανείς δεν τον επισηµαίνει<br />

ανοιχτά, αλλά µε µισόλογα προσπαθούν να συγκρατήσουν την ευρωευφορία, ακριβώς γιατί δεν έχει<br />

ουσιαστικό αντίκρισµα.(…)<br />

∆ικαιολογείται, λοιπόν, η ευρωευφορία από την άνοδο και µόνο των τιµών του Xρηµατιστηρίου,<br />

στο οποίο έφτασαν να παίζουν σήµερα περίπου ένα εκατοµµύριο Έλληνες, µε την προσδοκία ότι θα<br />

γίνουν πλούσιοι από τη µία µέρα στην άλλη; Aρκετοί θα κερδίσουν, αλλά και πολλοί θα χάσουν, γιατί<br />

είναι κανόνας ότι: Όταν κάποιοι κερδίζουν, κάποιοι άλλοι χάνουν. ∆ικαιολογείται, επίσης, το σλόγκαν<br />

179

ότι “το ευρώ θα αλλάξει τη ζωή µας”; Σίγουρα θα την αλλάξει. Aλλά προς ποια κατεύθυνση; Προς το<br />

χειρότερο ή το καλύτερο; Όπως έχουν σήµερα τα πράγµατα το κοινό νόµισµα θα αλλάξει τη ζωή µας,<br />

όχι όµως προς το καλύτερο.<br />

Kαι καλά θα κάνουµε, αντί να συντηρούµε, να διαλύσουµε το µύθο της ευρωευφορίας, που δεν<br />

έχει κανένα ουσιαστικό αντίκρισµα.» 259<br />

∆υστυχώς όλες οι αρνητικές προβλέψεις του κ Β. Νέτα επαληθεύτηκαν. Στην κρίση που<br />

ακολούθησε την ευρωευφορία, οι µικροί που είχαν παρασυρθεί στο Χρηµατιστήριο έχασαν ολόκληρη<br />

την περιουσία τους…<br />

−Στις 12/03/1999, η Σοφοκλέους είχε σηµειώσει νέο ρεκόρ όλων των εποχών, κλείνοντας στις<br />

3.537,90 µονάδες. Γνώστες της αγοράς την εποχή εκείνη επισήµαιναν ότι η ελληνική κεφαλαιαγορά<br />

ήταν ήδη ακριβή για τους ξένους θεσµικούς επενδυτές, αφού ο λόγος τιµής προς κέρδος του ΧΑΑ<br />

(P/E) ήταν 24, από τους υψηλότερους στην Ευρώπη. 260<br />

H πολιτική, όµως, είχε ήδη µπει για τα καλά στη Σοφοκλέους και τρεις µέρες αργότερα, µε<br />

αφορµή το κλείσιµο του Γ.∆. στις 3.625,20 µονάδες, ορισµένοι αναλυτές εξηγούσαν το γεγονός «ως<br />

“προεξόφληση” εκ µέρους της χρηµατιστηριακής αγοράς “οµαλών” εξελίξεων στο συνέδριο του<br />

κυβερνώντος κόµµατος που ξεκινά µεθαύριο τις εργασίες του.» 261<br />

−Στις 10/09/1999, πρώτη µέρα λειτουργίας του ΧΑΑ µετά τον καταστροφικό σεισµό της 7 ης<br />

Σεπτεµβρίου, ο Γ.∆., µετά από αρχική πτώση κατά 6,86%, σηµείωσε άνοδο κατά 0,62%, κλείνοντας<br />

στις 5.740,47 µονάδες! Την εποµένη, µε το χαρακτηριστικό τίτλο «Ο σεισµός δεν χτύπησε τη<br />

Σοφοκλέους», ΤΑ ΝΕΑ θα έγραφαν:<br />

«Σχολιάζοντας τις προοπτικές του Χρηµατιστηρίου, στελέχη της αγοράς τόνιζαν ότι θα πρέπει να<br />

ληφθεί υπόψη ότι ένα µεγάλο µέρος της ρευστότητας µε την οποία τροφοδοτείται το Χρηµατιστήριο<br />

προέρχεται από τους επενδυτές που κατοικούν εκτός της Αθήνας. Αυτοί δεν έζησαν τον σεισµό και,<br />

συνεπώς, δεν έχουν πανικό. Οι επενδυτές αυτοί, οι οποίοι πραγµατοποιούν καθηµερινά το 30%-40% του<br />

τζίρου στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών, αποτέλεσαν και χθες την ατµοµηχανή της ανόδου. Σύµφωνα<br />

µάλιστα µε στοιχεία των τελευταίων ηµερών πριν από τον σεισµό, τόσο οι κωδικοί όσο και τα κεφάλαια<br />

από την περιφέρεια αυξάνονταν. Επιπλέον, τόνιζαν οι ειδικοί, δεν υπήρξε καµία ριζική αλλαγή στην<br />

υποδοµή της χώρας ή στα θεµελιώδη µεγέθη της οικονοµίας ή στην παραγωγική διαδικασία.(…)<br />

Μεσοπρόθεσµα πάντως, εκτιµούν χρηµατιστές και διαχειριστές κεφαλαίων, τα πράγµατα θα<br />

ακολουθήσουν τον δρόµο που είχαν ξεκινήσει πριν από τον σεισµό, κι αυτό διότι πολλοί κλάδοι θα<br />

έχουν αυξήσει τον κύκλο εργασιών τους.<br />

Ενδεικτικά αναφέρονται ο κλάδος των κατασκευών και των οικοδοµήσιµων υλικών και των<br />

τραπεζών που θα χρηµατοδοτήσουν τα έργα ανοικοδόµησης.(…)<br />

Οι ειδικοί<br />

Μιλώντας στην “ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ” ο πρόεδρος της ∆ιεθνικής ΑΕ∆ΑΚ, κ. Νίκος Μπέρτσος εκτιµά<br />

ότι τα πράγµατα θα ακολουθήσουν τον δρόµο τους, καθώς δεν άλλαξε ριζικά η παραγωγική διαδικασία,<br />

η υποδοµή και η οικονοµία.<br />

Όπως τονίζει ο κ. Ν. Μπέρτσος, “όποιος πουλάει µετοχές πανικόβλητα, χάνει. Αυτό το έχει<br />

δείξει η ιστορία.<br />

Πάντα υπάρχουν οι ψύχραιµοι που αγοράζουν ό,τι πουλούν οι πανικόβλητοι, και κερδίζουν.<br />

Εποµένως, ο πανικός δεν αποτελεί κατάλληλο σύµβουλο στις επενδυτικές επιλογές”.<br />

Μακροπρόθεσµα θετικά βλέπει επίσης την πορεία των ελληνικών µετοχών η Αlico Εurobank<br />

ΑΕ∆ΑΚ. Αυτό επισηµαίνεται σε τελευταία της έκθεση, όπου αναφέρει ότι η άνοδος του Γενικού ∆είκτη<br />

σε επίπεδα άνω των 5.500 µονάδων υποστηρίχτηκε, κυρίως, από την αυξηµένη ρευστότητα των ιδιωτών<br />

επενδυτών.» 69<br />

Όπως βλέπετε, η παραπληροφόρηση γύρω από τις προοπτικές του ΧΑΑ είχε µπει για τα καλά<br />

στη ζωή µας. Ήταν άραγε όλοι αυτοί οι κύριοι πλανώµενοι ή µήπως ήταν συνειδητά πλανώντες;;<br />

Στο ίδιο µήκος κύµατος µε ΤΑ ΝΕΑ κινήθηκε και η άλλη µεγάλη φιλοκυβερνητική<br />

εφηµερίδα, η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ. Παραθέτω αποσπάσµατα από άρθρο της µε το χαρακτηριστικό<br />

τίτλο: «Σοφοκλέους: Όσοι πούλησαν έχασαν» (11/09/1999):<br />

«Ο µετασεισµικός πανικός στη Σοφοκλέους κράτησε µόνο µία ώρα.(…)<br />

180

Έτσι, προφήτες και ψευδοπροφήτες της αγοράς, µηδέ εξαιρουµένων και των πιο σοβαρών<br />

αναλυτών, διαψεύστηκαν παταγωδώς στις προβλέψεις τους. Ίσως η χθεσινή εξέλιξη να αποτελεί το<br />

µεγαλύτερο crash-test που έγινε ποτέ στη Σοφοκλέους. Όπως αποδείχθηκε, στην παρούσα τουλάχιστον<br />

φάση, τα θεµέλια του ελληνικού χρηµατιστηρίου αντέχουν ακόµη και όταν βρίσκονται εκτεθειµένα σε<br />

έκτακτα γεγονότα, όπως είναι οι µεγάλες φυσικές καταστροφές, που στα άλλα χρηµατιστήρια του κόσµου<br />

προκαλούν τροµακτικές δονήσεις. Αφού και χθες, κάτω από τις αντικειµενικές συνθήκες των<br />

οικονοµικών αναγκών που έχουν δηµιουργηθεί για χιλιάδες επενδυτές, αλλά και της αρνητικής<br />

ψυχολογίας που έδειχνε ότι έχει αναπτυχθεί, οι αγοραστές υπερίσχυσαν των πωλητών, τότε άραγε τι<br />

µπορεί να σταµατήσει την ατµοµηχανή της Σοφοκλέους;<br />

Το φαινόµενο ίσως έχει την εξήγησή του στην πλεονάζουσα ρευστότητα κεφαλαίων που έχει<br />

δηµιουργηθεί στην αγορά, λένε οι χρηµατιστές. Ρευστότητα, η οποία, σχεδόν αναγκαστικά, σήµερα<br />

διοχετεύεται στη χρηµατιστηριακή αγορά, αφού η Σοφοκλέους είναι το µοναδικό εργαλείο επένδυσης, το<br />

οποίο µπορεί να προσφέρει τόσο µεγάλες και γρήγορες αποδόσεις.(…)» 262<br />

Βλέπετε, λοιπόν, πόσο πειστική ήταν η επιχειρηµατολογία αυτή; Αφού η Σοφοκλέους, που<br />

«είναι το µοναδικό εργαλείο επένδυσης, το οποίο µπορεί να προσφέρει τόσο µεγάλες και γρήγορες<br />

αποδόσεις» (τις µεγάλες χασούρες ξέχασε να τις αναφέρει), δεν πτοήθηκε από κοτζάµ σεισµό, από τι<br />

θα µπορούσε άραγε να πτοηθεί; Σύµφωνα µε τους αρθρογράφους, τα θεµέλια του ΧΑΑ ήταν τόσο<br />

γερά που άντεχαν ακόµη και σε µεγάλες φυσικές καταστροφές! Ποιος θα µπορούσε τότε να διανοηθεί<br />

πως αυτά τα “θεµέλια” πατούσαν πάνω στην άµµο…<br />

−Στις 14/09/1999, κι ενώ την προηγουµένη ο Γ.∆. του ΧΑΑ είχε κλείσει στις 6.032, 85<br />

µονάδες, ο διευθύνων σύµβουλος της ΑΒΝ ΑΜRΟ ΑΧΕ, κ. Ισαάκ Μορδεχάι, µίλησε στη στήλη<br />

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ, της εφηµερίδας ΤΑ ΝΕΑ.<br />

Στην ερώτηση: «Ποιο πιστεύετε πως θα είναι το στοιχείο που θα χαρακτηρίσει τις επόµενες<br />

συνεδριάσεις στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών;», έδωσε την εξής απάντηση:<br />

«Η πορεία των µακροοικονοµικών µεγεθών της χώρας και η προοπτική για την ένταξη στην<br />

ΟΝΕ δικαιολογεί τη µεγάλη αύξηση των τιµών που παρατηρείται το τελευταίο διάστηµα. Πιστεύω πως ο<br />

ρυθµός ανόδου που εντάθηκε µετά τα θλιβερά γεγονότα των σεισµών θα µετριαστεί. Η<br />

ανταγωνιστικότητα των κλάδων και των επιµέρους εταιρειών είναι το κλειδί βάσει του οποίου θα πρέπει<br />

να γίνονται οι επενδυτικές επιλογές. Στο στάδιο αυτό που βρίσκεται πλέον η αγορά συστήνω ψυχραιµία<br />

και βαθύτερη µελέτη στα θεµελιώδη στοιχεία των εταιρειών. Στην περίπτωση, ωστόσο, που δεν υπάρχει<br />

ο χρόνος ή η εξειδικευµένη αναλυτική γνώση, συνιστάται η αγορά µεριδίων Αµοιβαίων Κεφαλαίων, η<br />

οποία θα ήταν µια πιο “συντηρητική” επιλογή».<br />

Να λοιπόν που ένας “ειδικός” δεν έβλεπε τίποτα το αφύσικο στη µεγάλη αύξηση των τιµών<br />

της εποχής εκείνης, την οποία χαρακτήρισε δικαιολογηµένη! Ούτε σύστησε αποχή από αγορές στη<br />

συγκεκριµένη περίοδο. Σύστησε µάλιστα, σε αυτά τα δυσθεώρητα ύψη των µετοχών, αγορά µεριδίων<br />

Αµοιβαίων Κεφαλαίων. Βέβαια όλοι γνωρίζουµε την µετέπειτα κατρακύλα και των µετοχικών<br />

Αµοιβαίων…<br />

−Στο ίδιο µήκος κύµατος κινήθηκε και η «Ε» την ηµέρα εκείνη. Ιδού αποσπάσµατα από<br />

άρθρο της: «Σαν τραπουλόχαρτο έπεσε και το φράγµα των 6.000 µονάδων, αφού ο δείκτης έκλεισε<br />

τελικά τις 6.032, 85 µονάδες.(…)<br />

(…)Τώρα που συνέβη και αυτό, ποιος άραγε µπορεί να προσδιορίσει πού θα φθάσει ο δείκτης<br />

της Σοφοκλέους όταν θα µπαίνουµε στο έτος 2000 που οδηγεί την Ελλάδα στην αγκαλιά της ΟΝΕ, ίσως<br />

µάλιστα και µε αναβαθµισµένες διεθνώς τις θέσεις του ελληνικού χρηµατιστηρίου και της οικονοµίας<br />

γενικότερα.<br />

(…)Η δυναµική που αναπτύσσεται µε τη συνεχή εισροή νέων κεφαλαίων λειτουργεί<br />

πολλαπλασιαστικά στη σχέση προσδοκία-κέρδος και το αντίστροφο (δηλαδή η προσδοκία ανόδου φέρνει<br />

κέρδη και τα κέρδη δηµιουργούν νέες προσδοκίες) µε αποτέλεσµα να χάνεται η “οροφή” της αγοράς<br />

στους υπολογιστές των προβλέψεων. Ακόµη και όσοι ρευστοποιούν τα κέρδη τους φαίνεται να<br />

αντικαθίστανται αυτοµάτως από εκείνους που θέλουν να βγάλουν σύντοµα τα δικά τους κέρδη. Όπως<br />

επισηµαίνουν οι αναλυτές “για να σηµειωθεί µια µεγάλη πτώση θα πρέπει να επισυµβεί κάτι που θα<br />

τροµάξει συλλήβδην παλαιούς και νέους επενδυτές”.» 263<br />

181

Όπως βλέπετε, στις γραµµές που µόλις διαβάσατε δεν διαφαίνονταν καµία υποψία ή κάποιος<br />

φόβος για το µέλλον της παραφουσκωµένης Σοφοκλέους. Κι όµως, η “οροφή” ήταν µια ανάσα<br />

µακριά…<br />

−Στις 15/09/1999, η στήλη ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ της εφηµερίδας ΤΑ ΝΕΑ φιλοξένησε τις<br />

απόψεις της κ. Αγγελικής Πετρουλάκη, γενικής διευθύντριας στη «Χρηµατιστηριακή Εργασίας».<br />

Στην ερώτηση των ΝΕΩΝ: «Μετά τις 6.000 µονάδες τι; Πού πιστεύετε ότι θα φτάσει ο Γενικός<br />

∆είκτης στη Σοφοκλέους;» , η κ. Πετρουλάκη απάντησε: «Η ερώτηση αυτή δεν µπορεί να απαντηθεί<br />

βάσει θεµελιωδών κανόνων της σύγχρονης χρηµατοοικονοµικής επιστήµης. Αυτό αποδεικνύεται τους<br />

τελευταίους 8 µήνες, αφού µετοχές χωρίς ιδιαίτερη δραστηριότητα, χωρίς δυνατά οικονοµικά µεγέθη<br />

έχουν βρεθεί στο επίκεντρο του αγοραστικού ενδιαφέροντος µε αποτέλεσµα η υπερτιµητική διαδικασία<br />

να γίνεται χωρίς διακοπή. Χρειάστηκαν µόλις 3 µήνες για να βρεθεί ο ∆είκτης από τις 4.000 µονάδες (7<br />

Μαΐου) στις 6.000 µονάδες, λόγω µεγάλης ρευστότητας και περιορισµένης διασποράς στις µετοχές της<br />

περιφέρειας. Κατά τον ίδιο τρόπο και µε τους ανάλογους ρυθµούς θα µπορούσαµε να δούµε µέσα στο<br />

2000 και πενταψήφιο νούµερο ∆είκτη. Αν και η µεγάλη ρευστότητα δίνει σιγουριά για παραµονή των<br />

τιµών σε υψηλά επίπεδα, θα συνιστούσαµε διασπορά των περιουσιακών στοιχείων, προκειµένου να<br />

αποφευχθεί ο κίνδυνος υποτίµησής τους».<br />

Να λοιπόν που υπήρχαν και κάποιοι που δεν απέκλειαν µέσα στο 2000 ακόµη και πενταψήφιο<br />

νούµερο ∆είκτη, δηλαδή 10.000 µονάδες και πάνω! Κάτι τέτοια άκουγε ο άσχετος επενδυτής από τους<br />

“ειδικούς” και είχαν φουσκώσει τα µυαλά του αέρα…<br />

−Την ίδια µέρα (15/09/1999), ο Γ.∆. του ΧΑΑ έκλεισε µε άνοδο 2,10% στις 6.181,05<br />

µονάδες, µε 137 limit up! Ο τζίρος ξεπέρασε πάλι τα 516 δισ. δραχµές.<br />

Να τι έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ την εποµένη: «Σύµφωνα µε χρηµατιστές, η πολύ υψηλή ρευστότητα<br />

αποµακρύνει, τουλάχιστον προς το παρόν, το ενδεχόµενο να ακολουθήσει µεγάλη διόρθωση, καθώς η<br />

αγορά σταθεροποιείται πάνω από τις 6.000 µονάδες και χαρακτηρίζεται από ανοδικές τάσεις. Ωστόσο,<br />

συνιστούν στους επενδυτές να προχωρούν σε τοποθετήσεις µοιράζοντας τον κίνδυνο.» 264<br />

Ιδού για άλλη µια φορά πώς οι “ειδικοί” πήραν στο λαιµό τους τον κοσµάκη. Συνιστούσαν<br />

τοποθετήσεις ακόµη και σ’ αυτά τα ύψη, αρκεί οι επενδυτές να µοίραζαν τον κίνδυνο! Και πώς να<br />

µοίραζε κανείς τον κίνδυνο όταν όλες οι µετοχές την εποχή εκείνη ήταν φούσκες;<br />

−Στις 16/09/1999, ο Γ.∆. του ΧΑΑ κατέγραψε νέο ιστορικό ρεκόρ, κλείνοντας στις 6.321,31<br />

µονάδες, µε τζίρο 588 δισ. δραχµές, που αποτελούσε το ιστορικά υψηλότερο επίπεδο συναλλαγών.<br />

Ήταν η όγδοη ανοδική συνεδρίαση της Σοφοκλέους! Χρηµατιστές επισήµαιναν ότι η αγορά είχε<br />

εξελιχθεί σε «επιθετική» (bull market), ακολουθώντας συνεχή ανοδική πορεία, όπου η παραµικρή<br />

υποχώρηση στον Γενικό ∆είκτη ερµηνευόταν από τους επενδυτές ως ευκαιρία για νέες<br />

τοποθετήσεις. 265<br />

Την εποµένη, η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, σε άρθρο της µε το χαρακτηριστικό τίτλο «140 limit up<br />

και υπέρ Πίστεως», έδωσε κάποιες λεπτοµέρειες για το φαινόµενο: «Καµικάζι θεσµικοί έδρασαν χθες<br />

στη Σοφοκλέους µόλις ένα λεπτό πριν λήξει η κατά τα άλλα ήρεµη και ανοδική - µε πάνω από 140 limit<br />

up - για άλλη µία ηµέρα συνεδρίαση.<br />

Iσχυρά χαρτοφυλάκια, πίσω από τα οποία ενδέχεται να κρύβονται και κάποιοι ξένοι επενδυτές,<br />

“χτύπησαν” τη µετοχή της Tράπεζας Πίστεως µε τοποθετήσεις που έφθασαν τα 15 δισ. δρχ.,<br />

εκτοξεύοντάς την στο limit up (28.706 δρχ. από 26. 580 δρχ.)<br />

(…)<br />

Θα πρέπει, πάντως, να σηµειωθεί ότι ο τραπεζικός δείκτης, παρά τις 11.157 µονάδες που<br />

καταµετρά, είναι από τους πλέον “ριγµένους” µε τα χλοµά κέρδη της τάξης του 79% στη φρενήρη<br />

κούρσα των υπεραποδόσεων των άλλων κλάδων.» 266<br />

Αδικηµένος ο τραπεζικός δείκτης στις 11.157 µονάδες; Ποιος θα µπορούσε να διανοηθεί ότι<br />

τριάµισι χρόνια αργότερα (11/03/2003) ο δείκτης των θα καταποντιζόταν στις 2.139,29 µονάδες (-<br />

81%) και κανείς πια δεν θα έλεγε ότι ο κλάδος ήταν “ριγµένος”;<br />

Προσέξατε άραγε και το άλλο; ∆εν ήταν µόνο οι µικροεπενδυτές που έτρεχαν σαν τρελοί για<br />

να αγοράσουν τις “φούσκες”. Η “παραφροσύνη” είχε χτυπήσει και τους θεσµικούς (ισχυρά<br />

χαρτοφυλάκια)! Αν είναι δυνατόν! Καλά, ούτε αυτοί ήξεραν τι τους γίνεται;<br />

182

Από κοντά και οι ξένοι θεσµικοί! Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ (17/09/1999) οι τραπεζικές<br />

µετοχές συγκέντρωναν το επενδυτικό ενδιαφέρον των µεγάλων ξένων θεσµικών χαρτοφυλακίων και<br />

κυρίως αυτές της Αlpha Τράπεζας Πίστεως και της Εθνικής Τράπεζας και κατά δεύτερο λόγο της<br />

Τράπεζας Εργασίας.<br />

«Οι κινήσεις αυτές πραγµατοποιούνται τις τρεις τελευταίες χρηµατιστηριακές συνεδριάσεις, µε<br />

εξαιρετικά προσεκτικό τρόπο, ενώ χθες εκδηλώθηκαν περισσότερο επιθετικά. Σύµφωνα µε τις ίδιες<br />

πηγές, οι κινήσεις αυτές των ξένων χαρτοφυλακίων αποδίδονται στο γεγονός ότι “οι τιµές των<br />

συγκεκριµένων τραπεζικών µετοχών θεωρούνται από τους διαχειριστές των χαρτοφυλακίων αυτών<br />

εξαιρετικά ελκυστικές και κατά συνέπεια προσφέρονται για τοποθετήσεις”.» 267<br />

Ώστε εξαιρετικά ελκυστικές θεωρούνταν τότε οι “φούσκες” των τραπεζών ακόµη και από<br />

µεγάλα ξένα θεσµικά χαρτοφυλάκια! Και είχαν την απαίτηση εγώ, ο κυρ-Νιόνιος, η κυρα-Αγαθή και<br />

οι άλλοι γνωστοί και µη εξαιρετέοι νεόκοποι επενδυτές να γνωρίζουµε καλύτερα από όλους αυτούς<br />

τους “ειδικούς” και να απέχουµε από τις “φούσκες” ! Έλεος!<br />

−Στις 17/09/1999, ηµέρα που η Σοφοκλέους χτύπησε “οροφή”, τόσο από τζίρο (613 δισ.<br />

δραχµές) όσο και από επίπεδο Γ. ∆είκτη (6.355, 04 µονάδες), δηµοσιογράφοι της έγκριτης «Ε»<br />

έγραψαν: «Στον ανεµοστρόβιλο των 613 δισεκατοµµυρίων δραχµών, που ήταν ο χθεσινός τζίρος-ρεκόρ<br />

της Σοφοκλέους, “µπερδεύτηκαν” οι αλληλοσυγκρουόµενες φήµες που άλλες ήθελαν να επίκειται<br />

αναβάθµιση της ελληνικής οικονοµίας και του Xρηµατιστηρίου και άλλες περιέκλειαν φόβους για άµεση<br />

µεγάλη διόρθωση. (…)<br />

Εξίσου αόριστοι, ή τουλάχιστον άνευ αιτιολογηµένης βάσης, φαίνεται να είναι και κάποιοι<br />

φόβοι που µετουσιώνονται σε φήµες για “βουτιά” της Σοφοκλέους λίαν συντόµως.» 268<br />

Άνευ αιτιολογηµένης βάσης, λοιπόν, ήταν οι φόβοι και οι φήµες για επικείµενη, τότε,<br />

“βουτιά” της Σοφοκλέους! Εκείνο που επίκειτο ήταν η αναβάθµιση! Και βέβαια, ο νεόκοπος<br />

επενδυτής, αποδέκτης αυτών των αλληλοσυγκρουόµενων φηµών, ήταν επόµενο και ανθρώπινο να<br />

πιστέψει αυτή που ταίριασε στις προσδοκίες του. Άλλωστε, είχε δει τη Σοφοκλέους να διέρχεται εν<br />

µέσω πολέµων και σεισµών και να βγαίνει αλώβητη. Τίποτα δεν είχε σταθεί ικανό να αναχαιτίσει τον<br />

καλπασµό της στα ύψη!<br />

−Την Κυριακή, 19 Σεπτεµβρίου 1999 στην έγκριτη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, η οποία σε άλλη σελίδα<br />

της δηµοσίευε τις βαρύγδουπες δηλώσεις Παπαδήµου περί «φουσκών», ο κ. Ανέστης Ντόκας, σε<br />

άρθρο του µε τον ηχηρό τίτλο «Άνοδος χωρίς οροφή, αλλά µε νέους πρωταγωνιστές», έγραφε<br />

µεταξύ άλλων:<br />

«Έχοντας πεισθεί πλέον και ο πιο δύσπιστος και απαισιόδοξος παρατηρητής της Σοφοκλέους<br />

ότι η άνοδος του γενικού δείκτη θα συνεχισθεί και ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν έχει “οροφή” η<br />

χρηµατιστηριακή αγορά, το ερώτηµα που τίθεται είναι ποιοι κλάδοι θα αναλάβουν τώρα τη σκυτάλη στο<br />

µαραθώνιο ανόδου του Eλληνικού Χρηµατιστηρίου.(…)<br />

Οι παράγοντες της αγοράς όχι µόνο δεν βλέπουν ενδεχόµενη διόρθωση το προσεχές διάστηµα<br />

αλλά αντιθέτως προβλέπουν ότι η άνοδος θα συνεχιστεί αλλά µε διαφορετικούς “πρωταγωνιστές”.»<br />

Ιδού που οι παράγοντες της αγοράς, τη στιγµή που ο Γ. ∆. είχε πιάσει “οροφή” και την<br />

εποµένη θα άρχιζε η κατρακύλα, προέβλεπαν ότι η άνοδος θα συνεχιζόταν και ισχυρίζονταν πως η<br />

Σοφοκλέους δεν είχε “οροφή”! Για τόση παραπληροφόρηση µιλάµε! Η προσπάθεια στροφής των<br />

επενδυτών προς άλλους πρωταγωνιστές − τα “βαριά χαρτιά”, κοινώς παλαιά τζάκια − είναι εµφανής.<br />

Αυτός άλλωστε υπήρξε και ο στόχος των δηλώσεων Παπαδήµου στις οποίες έχουµε ήδη αναφερθεί σε<br />

προηγούµενο κεφάλαιο.<br />

−Τη ∆ευτέρα 20/09/1999, µία µέρα µετά τη δηµοσίευση των δηλώσεων του διοικητή της ΤτΕ<br />

κ. Λ. Παπαδήµου, 4 τραπεζίτες µίλησαν στα ΝΕΑ, διατυπώνοντας προβλέψεις για Γ.∆. στις 7.000<br />

µονάδες!<br />

Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«Για τον υποδιοικητή της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρο Πανταλάκη “οι 7.000 µονάδες είναι<br />

ένα εφικτό µέγεθος, χωρίς όµως να µπορεί κανείς µε ακρίβεια να πει πότε ακριβώς θα επιτευχθεί”. Μία<br />

τέτοια εξέλιξη “συναρτάται από ορισµένες προϋποθέσεις” αλλά “εφόσον ο Γενικός ∆είκτης είναι άµεσα<br />

συνδεδεµένος µε τα blue chips υπάρχει προοπτική ανόδου”. Ο υποδιοικητής της Εθνικής πάντως<br />

183

σπεύδει να προσθέσει ότι στην ελληνική αγορά “ναι µεν υπάρχουν εταιρείες που έχουν την αποδιδόµενη<br />

από το χρηµατιστήριο αξία, αλλά υπάρχουν και εταιρείες που δεν την έχουν και κατά συνέπεια κακώς<br />

ανεβαίνουν”.» 269<br />

Όπως, π.χ. οι καταχρεοκοπηµένες ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΣ, κ. Πανταλάκη; (Ο κ. Πανταλάκης<br />

υπήρξε πρόεδρος στο ∆.Σ. της Προνοµιούχου Α.Ε. Γενικών Αποθηκών της Ελλάδος)<br />

Εξάλλου, «Σύµφωνα µε τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύµβουλο της Αspis Βank κ. Ευστάθιο<br />

Παπαγεωργίου “κατ’ αρχήν υπάρχει ένας µεγάλος ενθουσιασµός από πλευράς νέων µετόχων, ο οποίος<br />

µε κάποιο τρόπο θα πρέπει να ελεγχθεί”, ενώ συµφωνεί µε τη διαπίστωση του κ. Πανταλάκη σε ό,τι<br />

αφορά “στη συνεχιζόµενη αύξηση πολλών µετοχών, που δεν ανταποκρίνεται στα θεµελιώδη µεγέθη των<br />

εταιρειών”.<br />

Και ο κ. Παπαγεωργίου πάντως εκτιµά ότι “το όριο των 7.000 µονάδων είναι ορατό”, καθώς,<br />

όπως εξηγεί, “πολλά κεφάλαια φεύγουν από τα άλλα επενδυτικά προϊόντα και κατευθύνονται προς το<br />

Χρηµατιστήριο, γεγονός το οποίο έχει ως αποτέλεσµα η παρατηρούµενη άνοδος να στηρίζεται στη<br />

µεγάλη ζήτηση”.» 269<br />

Αναφερόµενος στο ίδιο θέµα, και ο πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος της ∆ωρικής<br />

Τράπεζας κ. Πάνος Τσουπίδης εκτιµούσε ότι «η Σοφοκλέους είναι σε σηµαντικό βαθµό<br />

αυτοτροφοδοτούµενη», και υποστήριξε ότι «το όριο των 7.000 µονάδων είναι ορατό». 269<br />

Τέλος, «Ούτε για τον γενικό διευθυντή της Τράπεζας Πειραιώς κ. Νίκο Μπέη “θα πρέπει να<br />

αποκλείεται το όριο των 7.000 µονάδων”. Όπως σπεύδει όµως να προσθέσει “το ελληνικό<br />

χρηµατιστήριο οφείλει να µας δείξει τα ανώτατα και τα κατώτατα όριά του για κάποια περίοδο<br />

τουλάχιστον”. “Παρατηρώ πάντως”, τονίζει, “ότι υπάρχει διάχυτη η πίστη στο επενδυτικό κοινό περί<br />

εύκολου κέρδους. Το στοιχείο αυτό είναι µεν θετικό, αλλά στρεβλώνει την αγορά”.» 269<br />

Να λοιπόν που ακόµη και τραπεζίτες “έβλεπαν” τις 7.000 µονάδες, και µάλιστα τότε που ο<br />

Γ.∆. είχε ήδη δείξει την “οροφή” του και επίκειτο η ανώµαλη προσγείωση! Όσο για το επενδυτικό<br />

κοινό που επεδίωκε, τάχα, το εύκολο κέρδος, ας µας πει ο κ. Μπέης γιατί αυτό είναι αθέµιτο, όταν το<br />

ίδιο πράγµα είναι θεµιτό, π.χ., για τους µεγαλοµετόχους των εισηγµένων; Άλλωστε, ποιος έδωσε τα<br />

“φώτα” στο επενδυτικό κοινό; Ποιοι κάνουν τα κερδοσκοπικά παιχνίδια επιδιώκοντας το εύκολο και<br />

µάλιστα παράνοµο κέρδος; Οι µικροεπενδυτές ή τα µεγαλόσχηµα lobbies των θεσµικών µε τις<br />

παλιοπαρέες τους; Είχε µάλιστα καταγγελθεί ότι στην Ελλάδα υπάρχει ένα ιδιότυπο φαινόµενο της<br />

λεγόµενης “παρέας” των θεσµικών επενδυτών. Στη χώρα µας, δηλαδή, οι θεσµικοί επενδυτές δεν<br />

λειτουργούν αυτόνοµα προς όφελος των µεριδιούχων τους, αλλά σε συνεννόηση και “σύµπνοια” µε<br />

όλους τους υπόλοιπους, ώστε κανείς να µην εκτίθεται! Έτσι εξηγείται το φαινόµενο οι αποδόσεις των<br />

Αµοιβαίων της ίδιας κατηγορίας να µην παρουσιάζουν µεγάλες αποκλίσεις συναµεταξύ τους.<br />

Και ποιοι “εκπαιδεύουν” (διαφθείρουν) τους µικροεπενδυτές στην επιδίωξη του εύκολου<br />

κέρδους; ∆εν είναι οι χρηµατιστές τους εκείνοι που τους παρακινούν να µπαινοβγαίνουν, ώστε οι ίδιοι<br />

να θησαυρίζουν µε τις προµήθειες που αποκοµίζουν; Αλλά είπαµε, οι θύτες πάντα ρίχνουν το λίθο του<br />

αναθέµατος στα θύµατα…<br />

Την ίδια µέρα (20/09/1999), σε άρθρο της «Ε» διαβάσαµε: «Αφού λοιπόν η άνοδος βρίσκεται<br />

σε αναντιστοιχία µε τη σηµερινή πραγµατικότητα, τότε γιατί το Xρηµατιστήριο εξακολουθεί να ανεβαίνει<br />

και µάλιστα µε τόσο εκρηκτικούς ρυθµούς;<br />

“Μα γιατί αυτό επιδιώκουµε όλοι”, είναι η απάντηση των χρηµατιστών.(…) Τα κέρδη,<br />

λογιστικά ως επί το πλείστον, επανεπενδύονται και µεγιστοποιούν τη ζήτηση, η οποία ωστόσο ξεπερνά<br />

κάθε υπάρχουσα προσφορά, ωθώντας τις τιµές σε συνεχώς µεγαλύτερα και περισσότερο εξωπραγµατικά<br />

επίπεδα.<br />

Το συµπέρασµα λοιπόν που αβίαστα προκύπτει µε βάση αυτή τη λογική είναι ότι το<br />

Xρηµατιστήριο θα συνεχίσει να ανεβαίνει όσο θα υπάρχουν εξελίξεις, οι οποίες θα συντηρούν την<br />

επενδυτική αισιοδοξία. Και τέτοιες εξελίξεις θα υπάρχουν στο άµεσο µέλλον πολλές. Η ολοκλήρωση των<br />

αποκρατικοποιήσεων, η πτώση των επιτοκίων, η αναβάθµιση της χρηµατιστηριακής αγοράς, η είσοδος<br />

της χώρας στην ΟΝΕ, θα είναι η τροφή της Σοφοκλέους για να ψηλώνει όλο και περισσότερο,<br />

συµπέρασµα στο οποίο − παρά τις αντικρουόµενες αναλύσεις της αγοράς − συµφωνούν όλοι.» 270<br />

Ώστε, λοιπόν, οι πάντες συµφωνούσαν την εποχή εκείνη ότι η Σοφοκλέους θα ψήλωνε όλο<br />

και περισσότερο διότι υπήρχαν εξελίξεις που συντηρούσαν την επενδυτική αισιοδοξία! Αυτά έγραφε<br />

τότε ο Τύπος και ξεσήκωνε τον κοσµάκη… Να και µερικά στατιστικά στοιχεία: «Με βάση τους<br />

κωδικούς που ανοίγονταν καθηµερινά την περίοδο του καλοκαιριού, όταν η ευφορία στη Σοφοκλέους<br />

184

καλλιεργούσε τα όνειρα του εύκολου πλουτισµού, µπορούµε να υπολογίσουµε σε πάνω από 400.000 τα<br />

άτοµα που εισήλθαν στη Σοφοκλέους την εποχή εκείνη και σε 4-5 τρισ. δρχ. τα ποσά που επενδύθηκαν,<br />

κυρίως από αποταµιευτές µικρής και µεσαίας δυναµικότητας (επαρχιώτες κατά πλειονότητα), σε µετοχές<br />

ήδη ακριβές.» 92<br />

−Τι συνέβη όµως στο Χρηµατιστήριο την πρώτη µέρα µετά τις δηλώσεις Παπαδήµου; Ο µεν<br />

Γ.∆. έπεσε ανεπαίσθητα (-0,37%) κλείνοντας στις 6.331,8 µονάδες, ο δε δείκτης FΤSΕ/ASE 20<br />

σηµείωσε άνοδο κατά 0,94% και ο δείκτης των τραπεζών τη µεγαλύτερη άνοδο κατά 2,54%. Εκεί<br />

που έγινε πανωλεθρία ήταν στην λεγόµενη περιφέρεια. Ο δείκτης της Παράλληλης έπεσε κατά 7,15%!<br />

Εδώ διαπιστώνουµε ότι την πρώτη µέρα της πτώσης η επιδίωξη των αρµοδίων να στρέψουν<br />

τους επενδυτές προς τα “βαριά χαρτιά” πέτυχε. Μόνο για την πρώτη µέρα όµως… Την εποµένη θα<br />

ήταν µια άλλη ιστορία!<br />

Χαρακτηριστική ήταν και η απάντηση του κ. Κ. Βέργου (επικεφαλής τµήµατος Ανάλυσης<br />

στην Κερδώος Ερµής ΑΧΕ) στην ερώτηση των ΝΕΩΝ; «Πώς βλέπετε την επένδυση σε “blue<br />

chips”»;<br />

Κ. Βέργος: «Εκτιµώ ότι η επένδυση σε blue chips είναι κατά την παρούσα φάση ιδιαίτερα<br />

έξυπνη επενδυτική τακτική για δύο κυρίως λόγους.<br />

Πρώτον, διότι οι κύριες µετοχές µεγάλης κεφαλαιοποίησης, ιδιαίτερα στους κλάδους των<br />

τραπεζών, των τροφίµων και των επικοινωνιών, δεν έχουν εξαντλήσει τα περιθώρια προβλεπόµενης<br />

ανόδου.<br />

∆εύτερον, διότι αναµένουµε µακροοικονοµικές εξελίξεις κατά τις προσεχείς εβδοµάδες, οι<br />

οποίες θα βοηθήσουν την ανοδική κίνηση των µετοχών αυτών.<br />

Επιπλέον, πολλές από τις µετοχές αυτές είναι σε ελκυστικά επίπεδα συγκρινόµενες µε<br />

αντίστοιχες εταιρείες του εξωτερικού, κάτι που αποτελεί ασφαλιστική δικλίδα για τη χρηµατιστηριακή<br />

τους πορεία σε µεσοπρόθεσµη βάση.» 271<br />

Εδώ φαίνεται καθαρά ότι και οι χρηµατιστές είχαν λάβει ενεργό ρόλο στον πόλεµο των<br />

παλαιών τζακιών εναντίον των νέων.<br />

Η επόµενη µέρα (21/09/1999) θα ήταν για τη Σοφοκλέους µια µέρα αλλιώτικη από τις άλλες.<br />

Ο Γενικός ∆είκτης θα έπεφτε κατά 4,91% για να κλείσει στις 6.020,87 µονάδες. Μάλιστα, 188<br />

µετοχές βρέθηκαν να πραγµατοποιούν τη µεγαλύτερη επιτρεπτή ηµερήσια πτώση (-8%). Αυτή τη<br />

φορά η αγορά δεν έκανε εξαιρέσεις. Οι τράπεζες έπεσαν κατά 5,32% και οι βιοµηχανίες κατά 4,94%.<br />

Πραγµατική σφαγή! Το γεγονός σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως από χρηµατιστηριακούς παράγοντες, οι<br />

περισσότεροι των οποίων παρουσιάστηκαν καθησυχαστικοί.<br />

Μιλώντας στα «ΝΕΑ» για την πτώση της Τρίτης 21/09/1999, ο πρόεδρος του<br />

Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών Σπύρος Κουνιάκης τόνισε :«Ήταν µία διόρθωση σε φυσιολογικά<br />

πλαίσια. ∆εν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας, καθώς οι προοπτικές του Χρηµατιστηρίου και της<br />

ελληνικής οικονοµίας είναι θετικές». 272<br />

Αναφερόµενος στη δέσµη µέτρων και στην κινδυνολογία που επικράτησε την ηµέρα εκείνη<br />

στην αγορά ο Σπ. Κουνιάκης υπογράµµισε: «Τα µέτρα έχουν ως στόχο την ενίσχυση της πληροφόρησης<br />

των επενδυτών για να νιώθουν πιο σίγουροι και ασφαλείς και όχι για να φοβούνται. Άλλωστε, µε τα<br />

µέτρα αυτά είναι σύµφωνος τόσο ο Σύνδεσµος Μελών Χρηµατιστηρίων Αθηνών (ΣΜΕΧΑ) όσο και η<br />

Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς». 272<br />

Σχετικά µε τις εισηγµένες εταιρείες, οι οποίες επρόκειτο να τεθούν υπό επιτήρηση, ο Σπ.<br />

Κουνιάκης επεσήµανε: «Συνολικά οι εταιρείες αυτές δεν θα ξεπεράσουν τις δέκα, καθώς νοµίζω ότι<br />

υπάρχουν άλλες πέντε, εκτός από τις υπάρχουσες τρεις που είναι υπό επιτήρηση. Πάντως, το<br />

Χρηµατιστήριο εξετάζει, αξιολογεί και σε πολύ σύντοµο διάστηµα θα τις ανακοινώσει». 272<br />

Εξάλλου, σε δηλώσεις του στα “ΝΕΑ” ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ, κ. Παναγιώτης Βοϊλής,<br />

χαρακτήρισε τα µέτρα ως “θετικότατα” και τόνισε ότι “κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση”. Σε<br />

σχετική ερώτηση για τον φόβο που δηµιουργήθηκε, ο κ. Βοϊλής απάντησε ότι “δεν είναι δυνατόν να<br />

δηµιουργούν φόβο τα µέτρα που περίµεναν οι επενδυτές και οι χρηµατιστές όσον αφορά τη διαφάνεια<br />

των συναλλαγών, τη σωστή και πλήρη πληροφόρηση, αλλά και για την προστασία των µετόχων και<br />

κυρίως της µειοψηφίας από κινήσεις των βασικών µετόχων των εταιρειών”.» 272 Για την πτώση της<br />

προηγούµενης ηµέρας ο κ. Βοϊλής επεσήµανε: «η διόρθωση είναι αναγκαία για να “ανασάνει” η<br />

αγορά και να προχωρήσει». Τόνισε, µάλιστα, ότι «τίποτα δεν άλλαξε στην αγορά και στην οικονοµία<br />

185

χθες, σε σχέση µε τις προηγούµενες ηµέρες, όταν ο Γενικός ∆είκτης έσπαγε το ένα ρεκόρ µετά το<br />

άλλο». 272<br />

Καθησυχαστικές εκτιµήσεις διετύπωσαν και κάποιοι τραπεζίτες:<br />

Ο αντιπρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς κ. Ιάκωβος Γεωργάνας τόνισε: «Η υγεία της αγοράς<br />

εξαρτάται από την υγεία της οικονοµίας. Κατά συνέπεια οι µέτοχοι θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι η<br />

αγορά έχει τους τρόπους να εξαλείψει τις όποιες πιέσεις ασκούνται. Πάντως οι επενδυτές θα πρέπει να<br />

γνωρίζουν επίσης ότι τα χρηµατιστήρια δεν έχουν µόνο άνοδο, αλλά και πτώση. ∆ύο όµως θα πρέπει να<br />

είναι πάντα τα κριτήριά τους: α) η υγεία της οικονοµίας και β) η υγεία της εταιρείας στην οποία<br />

επενδύουν». 273<br />

Ο γενικός διευθυντής της Τράπεζας Αττικής κ. Κωνσταντίνος Σταµούλης, αναφερόµενος<br />

στην πτώση του ΧΑΑ την προηγούµενη ηµέρα είχε πει: «Κάποια στιγµή θα γίνονταν κι αυτό. ∆εν<br />

νοµίζω ότι θα συνεχισθεί για πολύ». 273<br />

Την εκτίµησή του αυτή τη στήριζε και στην αντίδραση της αγοράς προς το τέλος της<br />

συνεδρίασης. «Ενώ αρχικά ξεκίνησε µε ισχυρή πτώση, προς το τέλος η δυναµική της περιορίσθηκε»,<br />

τόνισε. Πρόσθεσε, όµως, ότι κανείς δεν µπορούσε εκείνη τη στιγµή να κάνει ασφαλή πρόβλεψη για<br />

το πόσο θα διαρκούσε αυτή η κατάσταση.<br />

Εξάλλου, ο γενικός διευθυντής της ΕFG Εurobank κ. Βύρων Μπαλλής δήλωσε: «Αυτό το<br />

οποίο συνέβη χθες ήταν καλό, από την άποψη ότι το επενδυτικό κοινό θα πρέπει να αποκτήσει και την<br />

εµπειρία της πτώσης». Μάλιστα, εκτιµούσε ότι η συνεδρίαση της προηγουµένης λειτούργησε θετικά<br />

κι από την άποψη ότι καταδείχθηκε πως «τα αµφιβόλου αξίας χαρτιά ενέχουν και τους κινδύνους τους».<br />

Η πρόβλεψη που έκανε ήταν ότι «πιθανόν η αρνητική πορεία να αλλάξει, γιατί οι καλές µετοχές είναι<br />

φθηνές. ∆είτε, για παράδειγµα, τις τιµές των µετοχών καλών τραπεζών, αλλά και καλών<br />

βιοµηχανιών». 273<br />

Να λοιπόν που υπήρχαν άνθρωποι, και µάλιστα τραπεζίτες, που πίστευαν ακόµη ότι οι καλές<br />

µετοχές της Σοφοκλέους ήταν ακόµη φθηνές!<br />

−Η οικονοµική εφηµερίδα ΚΕΡ∆ΟΣ, στις 22/09/1999, κάτω από τον τίτλο «Να κριθούν οι<br />

κρίνοντες», καταδίκασε το «βιασµό» της χρηµατιστηριακής αγοράς µε πολύ σκληρά λόγια.<br />

Παραθέτω απόσπασµα από το σχετικό άρθρο:<br />

«Κάποια στιγµή, κάποιοι αποφάσισαν να παρέµβουν στην αγορά και τελείως άκοµψα και ως µη<br />

όφειλαν, να στρέψουν τα κεφάλαια των µικρών από τα περιφερειακά χαρτιά στα blue chips. Λες και στα<br />

χαρτιά αυτά υπάρχει ασφάλεια εγγυηµένη για τα επενδυόµενα κεφάλαια. Και το έγκληµα έγινε. Χιλιάδες<br />

κόσµου ζει πλέον σ’ έναν πανικό και αγωνία για το πώς και αν θα πάρει πίσω τα λεφτά του.<br />

Όµως και ο στόχος ενίσχυσης των βαριών χαρτιών δεν επετεύχθη. Το αντίθετο µάλιστα.<br />

Υπέστησαν κι αυτά στραπάτσο, αποδεικνύοντας για άλλη µια φορά ότι η αγορά έχει τους δικούς της<br />

κανόνες και κανείς δεν µπορεί να την κοντράρει χωρίς να πληρώσει το ανάλογο τίµηµα.<br />

Το θεσµικό πλαίσιο περί κεφαλαιαγοράς έχει τους µηχανισµούς πάταξης των στρεβλώσεων εν<br />

τη γενέσει. Η βούληση λείπει. Οι αποφάσεις παρέµβασης που παίρνονται “εν κρυπτώ και παραβύστω”<br />

πρέπει να κριθούν αυστηρά και να αποδοθεί τιµωρία στο έγκληµα.»<br />

Εξάλλου, όπως έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ την ίδια µέρα, υπήρξε και επίσηµη δήλωση του<br />

εκπροσώπου της Νέας ∆ηµοκρατίας, ότι «υπουργοί και τραπεζίτες επιχείρησαν να στρέψουν τους<br />

επενδυτές σε µετοχές που ελέγχονται από το κράτος, κάτι που συνιστά άνευ προηγουµένου παρέµβαση<br />

και σκάνδαλο, για το οποίο πρέπει να παρέµβει ο εισαγγελέας.» 274<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, κύκλοι της Ρηγίλλης κατηγορούσαν υπουργούς και τραπεζίτες ότι<br />

ειδοποίησαν γνωστούς επιχειρηµατίες και ρευστοποίησαν εγκαίρως τα κέρδη τους.<br />

Επίσης, ο κ. Μάνος τόνισε ότι η βασικότερη κινητήριος δύναµη σήµερα στο Χρηµατιστήριο<br />

είναι η εσωτερική πληροφόρηση και επισήµανε ότι «Οι άνθρωποι που είναι µέσα στις επιχειρήσεις<br />

ξέρουν τι πρόκειται να συµβεί ή να µη συµβεί και παρά τον νόµο, γιατί ο νόµος το απαγορεύει<br />

αυστηρότατα αυτό, επωφελούνται για ίδιο λογαριασµό». 274<br />

Πάντως, σύµφωνα µε άρθρο της «Ε» «Χρηµατιστηριακοί παράγοντες εκτιµούσαν χθες ότι οι<br />

πιέσεις ίσως συνεχιστούν και κατά τη σηµερινή συνεδρίαση σε κάποιες περιφερειακές µετοχές.<br />

Εξέφραζαν όµως την αισιοδοξία ότι πολύ σύντοµα η αγορά θα κυριευτεί και πάλι από ανοδικές τάσεις<br />

καθώς ήδη έχουν δηµιουργηθεί µεγάλες ευκαιρίες για τοποθετήσεις.» 226<br />

186

Για φαντάσου! Με πτώση µιας ηµέρας είχαν κιόλας δηµιουργηθεί ευκαιρίες για<br />

τοποθετήσεις! Κι ω του θαύµατος, την εποµένη (23 Σεπτ.) η αγορά σηµείωσε άνοδο κατά 0,56%. Τα<br />

δε “παπαγαλάκια” έσπευσαν να µιλήσουν για οµαλοποίηση της αγοράς. Βλέπετε, δεν είχαν προλάβει<br />

να ξεφορτώσουν τις φούσκες τους οι “µεγάλοι” και έπρεπε, πάση θυσία, οι τιµές των µετοχών να<br />

διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα για κάποιο διάστηµα…<br />

Και η προπαγάνδα υπέρ των παλαιών τζακιών συνεχίστηκε αµείωτη: «Σταθεροποιητικές<br />

τάσεις, µε το επενδυτικό ενδιαφέρον να επικεντρώνεται κυρίως σε µετοχές µεσαίας κεφαλαιοποίησης<br />

καθώς και σε επιλεγµένα blue chips, αναµένουν για τη συνέχεια παράγοντες της αγοράς, οι οποίοι<br />

τονίζουν ότι η δυναµική της Σοφοκλέους παραµένει.» 275<br />

Εξάλλου, ο κ. Μιχάλης Γκλεζάκος, άνθρωπος της αγοράς και πανεπιστηµιακός (καθηγητής<br />

στο Πανεπιστήµιο Πειραιώς και πρόεδρος της «Μetrolife Χρηµατιστηριακή»), είχε δηλώσει «Η<br />

συνολική πορεία του Χρηµατιστηρίου δεν είναι φούσκα, αλλά υπάρχουν µικρές... φουσκίτσες. Γι’ αυτό<br />

και οι επενδυτές πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί». 6<br />

Την αισιοδοξία του για την µακροπρόθεσµη πορεία του Χρηµατιστηρίου Αθηνών είχε<br />

εκφράσει στις 24/09/1999, µιλώντας στην έκτακτη γενική συνέλευση των µετόχων της Ιντρακόµ, και<br />

ο πρόεδρος του Οµίλου, κ. Σωκράτης Κόκκαλης.<br />

Ο κ. Κόκκαλης είχε χαρακτηρίσει την πτώση του Γενικού ∆είκτη πρόσκαιρο φαινόµενο και<br />

είχε διατυπώσει την πρόβλεψη ότι ο Γενικός ∆είκτης θα επανέλθει στα προηγούµενα υψηλά<br />

επίπεδα. 76<br />

Για την ιστορία να αναφέρουµε ότι την Παρασκευή 24 Σεπτεµβρίου 1999, ο Γ. ∆. έκλεισε<br />

στις 5,503.47 µονάδες, µειωµένος κατά 13.4% από την προηγούµενη εβδοµάδα. Τα κλεισίµατα των<br />

επί µέρους δεικτών σε µονάδες ήταν: Τράπεζες 10,023.75 (-11.7%), ∆ιάφορες 6,110.64 (-11.889%),<br />

Βιοµηχανικές 3,396.84(-14.31%), Ασφαλιστικές 3,955.51(-14.61%), Εταιρείες Επενδύσεων<br />

3,078.97(-7.31%), Λίζινγκ 1,437.57 (-23.71%), Κατασκευαστικές 3,720.73(-27.22%), Συµµετοχών<br />

7,564.87(-9.07%) και Παράλληλη Αγορά 1,498,96 (-28.21%). Η µέση αξία συναλλαγών ανά<br />

συνεδρίαση ήταν 436.428 εκατ. δρχ.<br />

Το περίεργο ήταν ότι, µέσα στην γενικευµένη κατρακύλα, κάποιες µετοχές την εβδοµάδα<br />

εκείνη σηµείωσαν υπερκέρδη! Για παράδειγµα το κοινό των ΓΕΝΙΚΩΝ ΑΠΟΘΗΚΩΝ, ήδη<br />

παραφουσκωµένο, είχε παρουσιάσει εβδοµαδιαία άνοδο κατά 46,92%! Αυτή κι αν ήταν<br />

χειραγώγηση… Κατά τ’ άλλα οι χρηµατιστηριακές αρχές έψαχναν τάχα να εντοπίσουν τις “φούσκες”!<br />

∆εν είχαν, λοιπόν, άδικο οι µικροµέτοχοι απέξω από τη Σοφοκλέους που κατηγορούσαν<br />

ευθέως τους κρατικούς τραπεζίτες ότι «κάνουν χειραγώγηση µέσω των ιδρυµάτων και των θυγατρικών<br />

που διευθύνουν, και δεν έχουν δικαίωµα να µιλούν για “φούσκες”.» 276<br />

−Λίγες µέρες αργότερα (02/10/1999) η «Ε» αναφέρθηκε στο “ξεφούσκωµα” του<br />

Χρηµατιστηρίου και το “παρασκήνιό” του. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από το σχετικό<br />

άρθρο:<br />

«(…) Από τις πληροφορίες που “κατατίθενται” (µπορεί άλλα να συνέβησαν και άλλα να<br />

διαρρέουν) η απάντηση στο πρώτο ερώτηµα είναι ότι η κυβέρνηση ήθελε και προκάλεσε το ξεφούσκωµα<br />

της Σοφοκλέους.(…)<br />

Συνεργάστηκαν σαφώς µαζί µε τον Γιάννο Παπαντωνίου τόσο ο πρόεδρος της Επιτροπής<br />

Κεφαλαιαγοράς Στ. Θωµαδάκης όσο και ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Σπ. Κουνιάκης. Τα γνωστά<br />

“έντεκα µέτρα για τη διαφάνεια των συναλλαγών” ήταν το αποτέλεσµα της συνεργασίας αυτής.<br />

(…) Το αληθές είναι ότι υπήρξε δυο φορές επικοινωνία Σηµίτη − Παπαδήµου την περασµένη<br />

εβδοµάδα και ο πρωθυπουργός κάθε άλλο παρά ενοχληµένος ήταν από τις κινήσεις των νοµισµατικών<br />

αρχών. Η στάση του πρωθυπουργού ίσως, µάλιστα, θα µπορούσε να αποτυπωθεί µε τη λέξη<br />

“µπράβο”.(…)<br />

Οι πληροφορίες, επιπλέον, που έφθαναν στην Τράπεζα Ελλάδος ήταν πολύ ανησυχητικές.<br />

Πρώτον, ο αέρας στη Σοφοκλέους έπαιζε καθηµερινά µεταξύ 15% και 35% του όγκου των<br />

συναλλαγών.<br />

∆εύτερον, µια δεκάδα τουλάχιστον χρηµατιστηριακών εταιρειών µπορούσε από στιγµή σε<br />

στιγµή να “χτυπήσει κανόνι”.<br />

187

Τρίτον, είναι χαρακτηριστικό ότι µια από αυτές είχε αγοράσει για λογαριασµό επενδυτή µετοχές<br />

αξίας 3 δισ. δρχ. χωρίς να έχει εισπράξει τα χρήµατα, τα οποία όµως θα έπρεπε να είχε καταθέσει. Η<br />

κρίση πιθανόν να γινόταν πολύ χειρότερη απ’ ό,τι νοµίζαµε.(…)» 277<br />

−Στις 25/09/1999, ο καθηγητής Κέβιν Χάσετ, χρηµατo-οικονοµικός σύµβουλος του American<br />

Enterpise Institute (ΑΕΙ), που αποτελεί το κυριότερο ίσως συµβουλευτικό όργανο του αµερικανικού<br />

επιχειρηµατικού κόσµου, παραχώρησε συνέντευξη στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, η οποία προκάλεσε<br />

ζωηρές αντιδράσεις. Ιδού οι ριζοσπαστικές απόψεις του αµφιλεγόµενου καθηγητή. Παρακαλώ…<br />

“προσδεθείτε” πριν τις διαβάσετε.<br />

EP.: «Πώς κρίνετε τη συµπεριφορά των ελληνικών αρχών στη χρηµατιστηριακή κρίση που<br />

βιώνει η Ελλάδα τον τελευταίο καιρό και ιδιαίτερα τις εκτιµήσεις κρατικών οικονοµικών παραγόντων<br />

για “φούσκες” στο XAA;»<br />

Κέβιν Χάσετ: «Όπως συµφωνούν όλοι σχεδόν οι επιστήµονες σήµερα, η µεγάλη<br />

χρηµατιστηριακή κρίση στις ΗΠΑ το 1929 προκλήθηκε από την εκτίµηση των αρχών ότι το<br />

χρηµατιστήριο ήταν υπερτιµηµένο και ότι η φούσκα έπρεπε να σπάσει. Όπως και έκαναν, περιορίζοντας<br />

την προσφορά χρήµατος µε τα γνωστά αποτελέσµατα. Απ’ αυτή λοιπόν τη σκοπιά η “φουσκολογία”,<br />

όταν προέρχεται από τις αρχές, µπορεί να έχει πολύ δυσάρεστα αποτελέσµατα. Αυτό το µάθηµα θα<br />

πρέπει να το πάρουν οι Έλληνες αρµόδιοι και να είναι παρά πολύ προσεκτικοί προτού αρχίσουν να<br />

µιλάνε για “φούσκες”.»<br />

EP.: «Πώς κρίνετε το µέτρο σύµφωνα µε το οποίο ορισµένες µετοχές τίθενται υπό καθεστώς<br />

επιτήρησης;»<br />

Κέβιν Χάσετ: «Όταν διάβασα για αυτό το µέτρο... δεν πίστευα στα µάτια µου! Θεέ µου! Σε ένα<br />

καθεστώς ελεύθερης οικονοµίας... θεσµός επιτήρησης µετοχών! Απίστευτη ηλιθιότητα, που µπορεί να<br />

έχει καταστροφικές επιπτώσεις. Η κυβέρνηση θα αποφασίζει ποια µετοχή είναι “φούσκα” και ποια δεν<br />

είναι; Αυτό δεν έχει ξανακουσθεί σε ελεύθερη οικονοµία. Το µόνο αποτέλεσµα που θα έχει αυτό το<br />

µέτρο θα είναι η πρόκληση πανικού. ∆ιότι είναι πολύ ευκολότερο να δηµιουργήσεις πανικό σε µια µικρή<br />

χώρα η οποία δεν είναι ακόµα µέλος της ΟΝΕ απ’ ό,τι σε µια ώριµη οικονοµία.»<br />

EP.: «Στην Ελλάδα οι ιθύνοντες επικαλούνται τον υψηλό λόγο P/E (τιµών, αποδόσεων) ως<br />

απόδειξη του ότι το Xρηµατιστήριο είναι υπερθερµασµένο. Εσείς τι πιστεύετε;»<br />

Κέβιν Χάσετ: «Το µεγάλο λάθος µε όλα αυτά τα µοντέλα που βασίζονται στο λόγο P/Ε είναι ότι<br />

παίρνουν ως αναφορά τις αποδόσεις στο παρελθόν ή το παρόν και όχι το µέλλον. Όµως ο επενδυτής<br />

εξετάζει κυρίως µε αναφορά το µέλλον − η τιµή της µετοχής εκφράζει τις προσδοκίες για τις αποδόσεις<br />

που θα έχει η επιχείρηση σε όλη τη µελλοντική διάρκεια της ζωής της. Είναι λοιπόν προφανές ότι οι<br />

τιµές των µετοχών στην Ελλάδα − χωρίς φυσικά να το έχω µελετήσει το θέµα − θα είναι υψηλές κυρίως<br />

λόγω των προσδοκιών που δηµιουργούνται από την αναβάθµιση της οικονοµίας της χώρας µε τη<br />

συµµετοχή της στη ΟΝΕ. Αλήθεια ποιος είναι ο λόγος P/Α στην Ελλάδα;<br />

EP.: 40.<br />

Κέβιν Χάσετ: «Ε, όχι και υπερθερµασµένο το χρηµατιστήριο µε 40! Εγώ θα θεωρούσα εκ<br />

πρώτης όψεως απόλυτα φυσιολογικό ένα µέσο όρο 70 η 100! ∆έστε τα δεδοµένα: Μια αναδυόµενη<br />

αγορά είναι έτοιµη να συµµετάσχει σε ένα από τα πλουσιότερα κλαµπ του κόσµου! Τι περισσότερο<br />

µπορεί να ζητά µια χώρα για να δηµιουργηθούν τεράστιες και δικαιολογηµένες προσδοκίες; Κοιτάξτε,<br />

θεωρώ καταπληκτική την πολιτική των ελληνικών αρχών. Κάθε κυβέρνηση µιας χώρας θέλει να<br />

υπερηφανεύεται για το λαµπρό µέλλον που δηµιουργεί για τη χώρα − το οποίο εκφράζεται από τις<br />

υψηλές τιµές των µετοχών που ενσωµατώνουν τις συσσωρευµένες προσδοκίες. Όταν στην Ελλάδα η<br />

κυβέρνηση προσπαθεί να ρίξει τις τιµές των µετοχών, στην ουσία αρνείται ψήφο εµπιστοσύνης στον<br />

εαυτό της!»<br />

EP.: «Στο βιβλίο σας υποστηρίζετε ότι οι επενδυτές θα πρέπει να κρατάνε τις µετοχές ακόµα και<br />

σε περιόδους πτώσης και όχι να πουλάνε. Γιατί;»<br />

Κέβιν Χάσετ: «Υπάρχει µια πολύ ενδιαφέρουσα µελέτη που δείχνει ότι από το 1994 ο µέσος<br />

ετήσιος ρυθµός απόδοσης των 500 επιχειρήσεων του Standard and Poors ήταν 18% ετησίως. Όµως<br />

κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου ο µέσος επενδυτής αποκόµισε µόνο 7% ετησίως. Ο λόγος για τον<br />

οποίο αποκόµισε λιγότερα ήταν επειδή αγόραζε και πουλούσε συνεχώς, αντί να µένει µέσα. Έφευγε όταν<br />

άκουγε τα επίσηµα χείλια να κάνουν αναφορά σε “φούσκες” και δεν προλάβαινε να ξαναµπεί όταν η<br />

188

αγορά έπαιρνε τα πάνω. Ο µόνος τρόπος για να “καβαλήσεις” την αγορά είναι να µπεις και να µείνεις<br />

µέσα.» 278<br />

Καλέ πού βρέθηκε αυτός ο κ. Χάσετ; Βαλτός ήταν; Τίνων συµφέροντα άραγε εξυπηρετούσε<br />

όταν έλεγε αυτά τα παρατραβηγµένα; Ή µήπως ήταν κι αυτός άσχετος, κοτζάµ σύµβουλος των<br />

Aµερικανών βιοµηχάνων; Μήπως ο άνθρωπος είχε καβαλήσει κανένα χρηµατιστηριακό καλάµι; Τη<br />

διάβασε άραγε ο κ. Παπαδήµος τη συνέντευξη αυτή; Άντε να βρει κανείς άκρη σε τόσο<br />

αλληλοσυγκρουόµενες απόψεις “ειδικών”!<br />

Εδώ που τα λέµε, έτσι κι ο Χάσετ έχει δίκιο, οι εγκλωβισµένοι, τόσο του ΧΑΑ όσο και του<br />

NASDAQ µια µέρα θα δουν ανάσταση… έστω και µετά δέκα χρόνια! Ευτυχώς που οι ελπίδες δεν<br />

φορολογούνται…<br />

Αλλά και ΤΟ ΒΗΜΑ, στις 26/09/1999, στην ερώτηση «Μήπως είναι προτιµότερο να<br />

αποχωρήσει κανείς από τη Χρηµατιστηριακή αγορά τώρα;», είχε δώσει την εξής απάντηση, που δεν<br />

απείχε και πολύ από τη σύσταση του Κέβιν Χάσετ που µόλις διαβάσαµε:<br />

«Όλοι οι ειδικοί είναι κατηγορηµατικοί. Όχι κινήσεις πανικού. Το αν φύγει ή όχι εξαρτάται και<br />

από τα κέρδη που έχει αποκτήσει. Σε γενικές γραµµές η υποµονή πάντοτε αµείβει. Μια απλή σύγκριση<br />

αποδεικνύει ότι οι τοποθετήσεις στη χρηµατιστηριακή αγορά είναι µια µορφή επένδυσης την οποία δεν<br />

µπορεί να αγνοήσει κανείς εύκολα αυτή την περίοδο.» 279<br />

−−−−∆εν έλειπαν βέβαια και τα ειρωνικά σχόλια την εποχή εκείνη. Να ένας τίτλος που πονάει:<br />

«Η κάθοδος των µικροεπενδυτών στο πεδίο του εύκολου κέρδους». Τώρα βέβαια, το αν το ΧΑΑ<br />

είναι το πεδίο του εύκολου κέρδους για τους µικροεπενδυτές ή της εύκολης χασούρας, είναι µια µικρή<br />

λεπτοµέρεια που όσοι δεν έχουν περάσει το κατώφλι της Σοφοκλέους την αγνοούν…<br />

Ιδού και µερικά χρήσιµα στατιστικά στοιχεία:<br />

«“Πώς να µην αλλάξει τη ζωή µας το χρηµατιστήριο, όταν στην τελευταία καταµέτρηση είχαµε<br />

1.5 εκατ. κωδικούς; Αν αναλογιστεί κανείς ότι στην Ελλάδα έχουµε 3.5 εκατοµµύρια νοικοκυριά, γίνεται<br />

εµφανές ότι σχεδόν οι µισοί Έλληνες επενδύουν στο Χρηµατιστήριο. Αυτή τη στιγµή η αξία του<br />

χρηµατιστηρίου ανέρχεται στο 164% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. Με λίγα λόγια, ό,τι βγάζουµε<br />

όλοι όλο το χρόνο, συν 64%”, αναφέρει χαρακτηριστικά στέλεχος χρηµατιστηριακής εταιρείας.(…)» 280<br />

Σηµειωτέον ότι το αµερικανικό χρηµατιστήριο στις δόξες του δεν ξεπερνούσε το 150% του<br />

ακαθάριστου εθνικού προϊόντος των ΗΠΑ!<br />

Την Κυριακή 26 Σεπτ. 1999, παρήλασαν και πολλοί “ειδικοί” µέσα από ΤΟ ΒΗΜΑ,<br />

“συµβουλεύοντας” τους µικροεπενδυτές τι να κάνουν. Καλοσύνη τους! Ιδού µερικές συµβουλές:<br />

«(…)Η πτώση της Σοφοκλέους κατά 13,4% από το προηγούµενο ιστορικό της ρεκόρ την<br />

προπερασµένη Παρασκευή, καθώς και η πτώση των χρηµατιστηριακών αξιών συνολικώς πάνω από<br />

10.8 τρισ. δρχ. προσφέρουν ευκαιρίες αγορών και προϋποθέσεις αναδιάρθρωσης των χαρτοφυλακίων<br />

των επενδυτών. (…)<br />

*Ο κ. Αλέξανδρος Σαρηγεωργίου, από τους επικεφαλής του Group Allianz, (…) εκτιµά ότι<br />

µετά από µια περίοδο σταθεροποίησης η Σοφοκλέους µπορεί να κινηθεί και πάλι προς τις 7.000.<br />

Πάντως οι εταιρείες µικρής κεφαλαιοποίησης εµφανίζονται ευάλωτες αυτή την περίοδο.<br />

•Ο κ. Α. Παππάς, γενικός διευθυντής της Alico Eurobank, σηµειώνει ότι κανένας δεν µπορεί να<br />

αγνοήσει ότι τα οικονοµικά δεδοµένα συνεχίζουν να είναι ευνοϊκά,(…).<br />

•Ο κ. Β. Καλούδης, γενικός διευθυντής της International ΑΕ∆ΑΚ, εκτιµά ότι (…).<br />

(…) Η πτώση των τιµών ορισµένων µετοχών είναι δικαιολογηµένη, µια και οι χρηµατιστηριακές<br />

αποτιµήσεις τους ήταν δυσανάλογες ως προς τα πραγµατικά µεγέθη τους, συµπαρασύροντας όµως και<br />

τις τιµές άλλων εταιρειών σε αδικαιολόγητα χαµηλότερα επίπεδα. (…)<br />

Επίσης πιστεύουµε ότι η µεσοµακροπρόθεσµη ανοδική πορεία του ελληνικού χρηµατιστηρίου<br />

δεν έχει διαταραχθεί,(…).<br />

•Ο κ. Χρήστος Ελαφρός, αναλυτής της Τέλεσις ΑΧΕ, εκτιµά ότι η αγορά αναµένεται να<br />

εισέλθει σε µια περίοδο σταθεροποίησης(…)<br />

(…)Μεσοπρόθεσµα όµως παραµένουµε θετικοί τόσο για την πορεία της ελληνικής οικονοµίας<br />

όσο και για την πορεία του Χρηµατιστηρίου.(…)<br />

•Ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ (Σύνδεσµος Μελών του Χρηµατιστηρίου Αθηνών) κ. Παναγιώτης<br />

Βοϊλής συστήνει στους επενδυτές να διατηρήσουν ψύχραιµη στάση, καθώς τα θεµελιώδη µεγέθη τόσο της<br />

ελληνικής οικονοµίας όσο και του ΧΑΑ δεν έχουν διαφοροποιηθεί.(…)<br />

189

•Ο κ. Ηλίας Τσοτάκος, πρόεδρος της Ωµέγα ΑΧΕ, σηµειώνει ότι η αγορά είχε υπερθερµανθεί,<br />

παρουσιάζοντας παράλληλα σε ορισµένες περιπτώσεις σηµάδια υπερβολής.(…) Ωστόσο, εκτιµά ο ίδιος,<br />

εταιρείες µε καλά θεµελιώδη µεγέθη που σηµείωσαν και αυτές πτώση λόγω του κλίµατος ρευστοποίησης<br />

που επικράτησε θα ανακάµψουν. Μακροπρόθεσµα πιστεύει ότι η αγορά θα συνεχίσει την καλή πορεία<br />

της.<br />

•Ο κ. Κώστας Σινανίδης, αναλυτής της Εγνατία ΑΧΕ σηµειώνει(…).<br />

Η πτώση των τιµών των µετοχών προσφέρει ευκαιρίες αναδιάρθρωσης των µετοχικών<br />

χαρτοφυλακίων για επενδυτές που έχουν µακροχρόνιο επενδυτικό ορίζοντα.(…)<br />

•Ο κ. Νίκος Σουλιµιώτης, χρηµατιστηριακός εκπρόσωπος της Πεντεδέκας ΑΧΕ, εκτιµά ότι η<br />

αγορά θα συνεχίσει να κινείται νευρικά βραχυχρόνια καθώς η ψυχολογία των συµµετεχόντων σε αυτήν<br />

παραµένει ευµετάβλητη δίνοντας έτσι την ευκαιρία για αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίων.(…)<br />

•Ο κ. Θεόδωρος Συριόπουλος, προϊστάµενος του τµήµατος ανάλυσης της Contalexis Financial<br />

Services, σηµειώνει(…).<br />

Σε κάθε περίπτωση, η παρούσα διόρθωση της αγοράς δεν βασίζεται σε ουσιαστική µεταβολή<br />

των οικονοµικών παραµέτρων ούτε και σε εξωγενείς παράγοντες (διεθνείς αγορές). Το επιχειρηµατικό<br />

περιβάλλον παραµένει δυναµικό,(…). Η διόρθωση αναµένεται να είναι βραχυχρόνιας διάρκειας, ενώ οι<br />

παρούσες συνθήκες δηµιουργούν τις προϋποθέσεις για ανάκαµψη της αγοράς, καθώς δηµιουργούνται<br />

ελκυστικές αγοραστικές ευκαιρίες που σκόπιµο είναι να αξιοποιηθούν δεόντως.» 281<br />

Όπως είδατε, τα µηνύµατα που έβγαιναν απ’ όλες αυτές τις συµβουλές ήταν:<br />

α) Ψυχραιµία, τουτέστιν µεθερµηνευόµενο “µην πουλάτε”,<br />

β) Υπάρχουν ελκυστικές αγοραστικές ευκαιρίες, δηλαδή “αγοράστε”,<br />

γ) Ευκαιρία για αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίων µε στροφή προς τα βαριά χαρτιά,<br />

δ) Μακροπρόθεσµα η πορεία του ΧΑΑ θα είναι καλή.<br />

Ήταν άραγε όλοι αυτοί οι “ειδικοί” σε συντεταγµένη υπηρεσία µε στόχο να<br />

επαναπροσελκύσουν τους µικροεπενδυτές που είχαν τροµάξει µε τα δηµοσιεύµατα του προηγούµενου<br />

Σαββατοκύριακου; Το πράγµα είναι εµφανές!<br />

−Την ∆ευτέρα 27/09/1999, ΤΑ ΝΕΑ φιλοξένησαν περισσότερες “στοργικές” συµβουλές<br />

“ειδικών” προς επενδυτές. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«Σύµφωνα µε τον σύµβουλο επενδύσεων του private banking της Εµπορικής Τράπεζας κ.<br />

Σπύρο Γεωργαντέλη, οι επενδυτές οι οποίοι έχουν θέσεις σε µετοχές blue chips καλό θα ήταν να τις<br />

διατηρήσουν, για ένα διάστηµα 5 έως 6 µηνών, λόγω της προοπτικής ένταξης της χώρας στην ΟΝΕ,<br />

προκειµένου να καρπωθούν τα ανάλογα οφέλη.<br />

Παράλληλα, συστήνεται στους µεσοπρόθεσµους επενδυτές να τοποθετηθούν και τώρα σε µετοχές<br />

της ίδιας κατηγορίας, µε τον ίδιο στόχο.<br />

Σύµφωνα µε τον κ. Γεωργαντέλη, όσοι τοποθετήθηκαν σε αυτές τις µετοχές λίγο πριν τη<br />

διόρθωση, θα µπορούσαν και τώρα να ενισχύσουν τις θέσεις τους, εφόσον διατηρούν ρευστό, καθώς οι<br />

τιµές στις οποίες προσφέρονται είναι χαµηλές, και κατά συνέπεια µειώνεται και το κόστος κτήσης.<br />

Για τους επενδυτές, οι οποίοι έχουν θέσεις σε µετοχές µεσαίας και µικρής κεφαλαιοποίησης,<br />

προτείνεται, από τον ίδιο, να τις κρατήσουν, υπό τον όρο όµως ότι διακρίνονται από αξιόλογα<br />

θεµελιώδη µεγέθη οι εταιρείες τους και κατά συνέπεια δικαιολογούν µελλοντική αύξηση.(…)<br />

•Ο διευθύνων σύµβουλος της Εγνατίας Τράπεζας κ. Βασίλης Κελτσόπουλος εκτιµά κατ’ αρχήν<br />

ότι “η ελληνική αγορά έχει ακόµη δυνάµεις για ανοδική πορεία, αλλά αντιδρά ακόµη ανώριµα και µε<br />

ακραίο τρόπο”.(…)<br />

•Σύµφωνα µε τον γενικό διευθυντή της Γενικής Τράπεζας κ. Νίκο Μπερετάνο “η διόρθωση<br />

είναι και δείγµα υγείας σε µία αγορά”, ενώ “η αναµενόµενη µετάταξη της Σοφοκλέους από τις<br />

αναδυόµενες στις ώριµες αγορές θα δηµιουργήσει νέα δυναµική”. Ο ίδιος συστήνει ψυχραιµία στους<br />

επενδυτές και χαρακτηρίζει τα πρόσφατα µέτρα ενίσχυσης του θεσµικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς<br />

ως “µέτρα - ασπίδα για τους επενδυτές”.<br />

•Ψυχραιµία όµως συστήνει και ο διευθύνων σύµβουλος της Αspis ΑΕ∆ΑΚ κ. Θεµιστοκλής<br />

Βελισσαρίδης, ο οποίος µάλιστα, προχωρώντας ένα βήµα παραπέρα, τονίζει ότι “πέφτοντας η αγορά<br />

είναι ευκαιρία για κάποιον επενδυτή να τοποθετηθεί επιλεκτικά”. Παράλληλα προβλέπει ότι “η<br />

κατάσταση µεσοπρόθεσµα θα εξισορροπήσει, ενώ πολλά θα εξαρτηθούν κι από την πορεία των ξένων<br />

χρηµατιστηρίων”.<br />

190

•Την τακτική που ακολουθεί σε περιόδους σαν αυτή που διανύουµε τώρα αναλύει ο γενικός<br />

διευθυντής της Λαϊκή - Τelesis ΑΕ∆ΑΚ κ. Γιώργος Βεντουράτος, επισηµαίνοντας ότι “δεν βγαίνω<br />

πωλητής”. Παράλληλα, προβλέπει ότι “είµαστε κοντά στο τέλος αυτής της διόρθωσης”, και<br />

προειδοποιεί ότι “χρήµατα τα οποία ενδεχοµένως θα χρειασθούν άµεσα, για την κάλυψη κάποιων<br />

αναγκών, καλό θα είναι να µην επενδύονται”<br />

•Τέλος, ο διευθυντής πωλήσεων της Αlpha Τrust κ. Κώστας Σιαµπράκος συστήνει στους<br />

επενδυτές που έχουν τοποθετήσει κεφάλαιά τους σε Μετοχικά Αµοιβαία Κεφάλαια “να έχουν καλή<br />

συνεργασία µε τους διαχειριστές αυτών των χαρτοφυλακίων, να κάνουν υποµονή, αποφεύγοντας<br />

κινήσεις πανικού και να σκέφτονται όσο το δυνατόν πιο ώριµα”.» 282<br />

Και εδώ το µηνύµατα είναι τα ίδια: Μην πουλάτε, αγοράστε βαριά χαρτιά, κάντε υποµονή, όχι<br />

κινήσεις πανικού! Και πάλι το ερώτηµα που τίθεται είναι αν όλοι αυτοί είχαν εντολή “άνωθεν” να<br />

πουν όσα είπαν. Την απορία θα µας τη λύση άρθρο της «Ε» την ίδια µέρα. Προσέξτε το επόµενο<br />

αποκαλυπτικό απόσπασµα:<br />

«Αναµφισβήτητα ο σηµαντικότερος παράγοντας που θα καθορίσει τη βραχυπρόθεσµη πορεία της<br />

Σοφοκλέους είναι αυτός που αφορά την ψυχολογία του επενδυτικού κοινού. Είναι λογικό ότι υπό την<br />

πίεση των πρόσφατων εξελίξεων η εµπιστοσύνη στο χρηµατιστηριακό θεσµό έχει δεχτεί ένα βαρύ, αλλά<br />

µάλλον προσωρινό πλήγµα.(…)<br />

Ήδη πάντως, µε τη βοήθεια του Tύπου του Σαββατοκύριακου, επιχειρήθηκε να καλλιεργηθεί ένα<br />

περισσότερο αισιόδοξο κλίµα για την πορεία της αγοράς, µέσω δηλώσεων και εκτιµήσεων για<br />

αναστροφή της καθοδικής τάσης και µε κεντρικό επιχείρηµα ότι οι τιµές πολλών µετοχών αποτελούν<br />

αγοραστικές ευκαιρίες. Παράλληλα, µέσα στο γενικό “χαµό” ανακοινώθηκε µια σειρά σηµαντικών<br />

επιχειρηµατικών ειδήσεων, που είχαν προγραµµατιστεί για αργότερα, µε προφανή στόχο την τόνωση της<br />

εµπιστοσύνης του κοινού για τις εισηγµένες επιχειρήσεις.» 283<br />

Ιδού λοιπόν ότι ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο! «Με τη βοήθεια του Τύπου του<br />

Σαββατοκύριακου επιχειρήθηκε να καλλιεργηθεί ένα περισσότερο αισιόδοξο κλίµα»!<br />

Ο στόχος φυσικά ήταν να µην καταρρεύσουν οι τιµές ώστε οι “µεγάλοι”, αυτοί που είχαν την<br />

πληροφόρηση για το πού πήγαινε το πράγµα, να προφτάσουν να ξεφορτώσουν τις “φούσκες” τους στα<br />

κεφάλια των ανυποψίαστων και τεχνητά χαζοχαρούµενων µικροεπενδυτών! Ιδού το έγκληµα!<br />

Ακολουθούν οι προβλέψεις τριών ακόµη ειδικών από ΤΟ ΒΗΜΑ της 28/09/1999, που<br />

κινούνται στο ίδιο αισιόδοξο µήκος κύµατος.<br />

•ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ, Γενική διευθύντρια της εταιρείας Εξέλιξη ΑΕΕΧ: «Κατά τη διάρκεια της<br />

χθεσινής συνεδρίασης εκτιµώ ότι έκλεισε µεγάλο µέρος των πωλήσεων που ήταν και ο κύριος λόγος της<br />

νέας σηµαντικής πτώσης στη Σοφοκλέους.(…)<br />

Εκτιµώ ότι η εβδοµάδα που θα διανύσουµε θα είναι εβδοµάδα εξισορρόπησης και εκτόνωσης<br />

της προσφοράς.(…)»<br />

•ΣΠΥΡΟΣ ΜΗΣΙΑΚΟΥΛΗΣ, Πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος της ΠΡΩΤΗ ΕΛ∆Ε και<br />

πρόεδρος του Συνδέσµου των ΕΛ∆Ε: «Χθες είδαµε τη συνέχεια του πανικού που δηµιουργήθηκε από<br />

τις δηλώσεις παραγόντων για την υπερθέρµανση της αγοράς αλλά και τα αποτελέσµατα του κλεισίµατος<br />

θέσεων από ανοικτές πωλήσεις.(…)<br />

Η εβδοµάδα που άνοιξε χθες θα είναι εβδοµάδα ανάκαµψης, καθώς τίποτε δεν έχει αλλάξει στα<br />

δεδοµένα της ελληνικής οικονοµίας και στην κερδοφορία των επιχειρήσεων. Αναµέναµε µία διόρθωση<br />

αλλά όχι στο εύρος που αυτή έλαβε χώρα, κάτι που αποδίδεται στις ατυχείς παρεµβάσεις παραγόντων<br />

της οικονοµίας. Εκτιµώ ότι η συντριπτική πλειονότητα των πωλητών στις προηγούµενες συνεδριάσεις θα<br />

προχωρήσει σε επιλεκτικές αγορές µετοχών, καθώς πλέον αρκετοί τίτλοι έχουν διαµορφωθεί σε<br />

ιδιαίτερα ελκυστικά επίπεδα.»<br />

• ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΛΗΣ, Στέλεχος επενδύσεων της Midland ΑΕ∆ΑΚ: «Η χθεσινή πτώση της<br />

Σοφοκλέους ήταν κατά τη γνώµη µου αδικαιολόγητη. (…) Στις επόµενες έξι µε οκτώ εβδοµάδες έχουµε<br />

αυξηµένες πιθανότητες για επαναπροσέγγιση των ιστορικών υψηλών της αγοράς αλλά και πιθανή<br />

καταγραφή νέων.» 284<br />

Την ίδια µέρα διαβάσαµε στην «Ε» µερικά πολύ εύστοχα όσο και καυστικά σχόλια. Ιδού ένα<br />

δείγµα:<br />

*«Ποια βασική αρχή επιβεβαίωσε το τελευταίο “κραχ” στο Χρηµατιστήριο Αθηνών; Αυτή που<br />

λέει ότι, ακόµα και σε συνθήκες δοκιµαστικού σωλήνα, καµιά κρίση δεν είναι απολύτως ελεγχόµενη,<br />

πολύ περισσότερο όταν αυτή εξελίσσεται εκτός εργαστηρίου και εντός του Χρηµατιστηρίου. Ας την<br />

191

πάρουν υπόψη οι µαθητευόµενοι µάγοι της οικονοµίας, για να είναι πιο προσεκτικοί όταν “παίζουν µε<br />

τη φωτιά”.(…)» 285<br />

* «Σαν οικοδεσπότης την Πρωτοχρονιά, ο οποίος αναγνώρισε το ...λάθος του να “σηκώσει”<br />

από την πράσινη τσόχα τις αποταµιεύσεις των φίλων-προσκεκληµένων του και σπεύδει στη συνέχεια,<br />

συµπονώντας τους, να τους επιστρέψει τις οικονοµίες, που µόλις είχε κερδίσει, φέρεται τώρα η<br />

κυβέρνηση.<br />

Αφού “προειδοποίησε” τους µικροεπενδυτές για τους κινδύνους που ενέχει ο “λαϊκός<br />

καπιταλισµός”, τον οποίο εξέθρεψε στη Σοφοκλέους σε συνθήκες θερµοκηπίου, οι τιµές των µετοχών<br />

κατέρρευσαν και τώρα σπεύδει να πάρει µέτρα για να στηρίξει το Χρηµατιστήριο. Και αυτό, γιατί η<br />

κυβέρνηση έχει στηρίξει πολλά, τη µακρά όσο και δύσκολη αυτή προεκλογική περίοδο, στην άνοδο των<br />

µετοχών.(…)» 286<br />

Ώστε η κυβέρνηση «είχε στηρίξει πολλά, τη µακρά όσο και δύσκολη αυτή προεκλογική<br />

περίοδο, στην άνοδο των µετοχών»! Βρε τι µαθαίνουµε! Βρε τι γραφόταν τότε, χωρίς συγκάλυψη,<br />

από το συµπολιτευόµενο Τύπο!<br />

Ποιος λοιπόν µπορεί να αµφισβητήσει την ευθύνη του κ. Σηµίτη και του οικονοµικού του<br />

επιτελείου στο εθνικό έγκληµα που εξετάζουµε;<br />

−Παρακολουθείστε τώρα τη συνέχεια ενός εγκλήµατος χωρίς αναστολές. Την Τρίτη<br />

28/09/1999, κι ενώ η συνεδρίαση είχε ανοίξει µε πτώση, µε το Γ.∆. την πρώτη µισή ώρα να φτάνει<br />

µέχρι και τις 5.198,21 µονάδες, τελικά «ο Γενικός ∆είκτης κατάφερε µέσα σε δύο περίπου ώρες (από τις<br />

11.10 µέχρι τις 13.30 το µεσηµέρι) να αποκοµίσει συνολικά κέρδη 5, 8% και να χτίσει νέα επίπεδα στις<br />

5.591, 28 µονάδες.» 287 Ο τζίρος έφτασε τα 422 δισ. δραχµές, ενώ ο δείκτης των τραπεζικών µετοχών<br />

έκλεισε στις 10.479,71 µονάδες, σηµειώνοντας αύξηση κατά 7,29%.<br />

Να πώς περιέγραψε και εξήγησε η «Ε» το φαινόµενο:<br />

«Και...ξαφνικά χθες το πρωί µέσα σε λίγα δευτερόλεπτα ο κόσµος της Σοφοκλέους γύρισε<br />

ανάποδα. Ο πανικός έδωσε τη θέση του στην υπεραισιοδοξία, οι πωλητές αποφάσισαν να γίνουν<br />

αγοραστές, τα limit down µετατράπηκαν σε limit up και η κατακόρυφη πτώση του Γενικού ∆είκτη<br />

µετεξελίχθηκε σε εκρηκτική άνοδο, η οποία τελικά απέφερε εντυπωσιακά κέρδη της τάξης του 5,<br />

83%.(…)<br />

Η συντονισµένη επιχείρηση για την αναστροφή του κλίµατος και τη στήριξη της αγοράς είχε<br />

αποδώσει καρπούς. Οι αποφάσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, Λουκά Παπαδήµου, σε σχέση<br />

µε τη διεύρυνση των ορίων δανειοδότησης προς τους ιδιώτες και την πλήρη απελευθέρωση προς τις<br />

χρηµατιστηριακές εταιρείες, διαδραµάτισαν οπωσδήποτε σπουδαίο ρόλο.(…)<br />

Η επόµενη κίνηση µε την οποία επετεύχθη και η µεγάλη ανατροπή στην αγορά ήταν η επί του<br />

πρακτέου στήριξη του Xρηµατιστηρίου µέσω µεγάλων αγορών που επικεντρώθηκαν και χθες σε<br />

τραπεζικές µετοχές και σε blue chips, από τη ∆ΕΚΑ (∆ηµόσια Eπιχείρηση Kινητών Aξιών), τις µεγάλες<br />

κρατικές τράπεζες και ελεγχόµενα θεσµικά χαρτοφυλάκια. Και το “γλυκό ήρθε να δέσει” µε τη χθεσινή<br />

δήλωση υψηλόβαθµου στελέχους της ΤτΕ στο πρακτορείο “Pόιτερ” ο οποίος προέβη στην εκτίµηση ότι<br />

“η διόρθωση φθάνει προς το τέλος της και ο Γενικός ∆είκτης πλησιάζει σε διατηρήσιµα επίπεδα”.» 287<br />

Ώστε «η συντονισµένη επιχείρηση για την αναστροφή του κλίµατος και τη στήριξη της<br />

αγοράς είχε αποδώσει καρπούς»! Βλέπετε όταν η κυβέρνηση θέλει, µπορεί. Κατά τ’ άλλα η αγορά<br />

είναι “ελεύθερη”! Εδώ, συν τοις άλλοις, βλέπουµε και το ρόλο της αµαρτωλής ∆ΕΚΑ, που αποτέλεσε<br />

το δεκανίκι της κυβέρνησης µέχρι τις εκλογές της 9 ης Απριλίου 2000…<br />

Τη συνεισφορά της ∆ΕΚΑ στην ανάκαµψη του ΧΑΑ επιβεβαίωσαν και ΤΑ ΝΕΑ:<br />

«Η χθεσινή ανάκαµψη προήλθε από τις αγορές µετοχών που έκαναν κρατικές τράπεζες και<br />

χαρτοφυλάκια, η ∆ηµόσια Επιχείρηση Κινητών Αξιών του ∆ηµοσίου (∆ΕΚΑ), και µεµονωµένοι<br />

επιχειρηµατίες αλλά και από τις εκτιµήσεις ότι σύντοµα επίκειται µείωση των επιτοκίων.» 288<br />

Όσο για τα επίπεδα (5.591, 28 µονάδες) στα οποία είχε επανέλθει ο Γενικός ∆είκτης Τιµών<br />

µετοχών − 12% κάτω από τα υψηλά της 17 ης Σεπτ. − «τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος όσο και τα<br />

αρµόδια στελέχη του οικονοµικού επιτελείου εκτιµούν ότι αντανακλούν τις δυνατότητες της ελληνικής<br />

χρηµατιστηριακής αγοράς.<br />

Ο υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Π. Θωµόπουλος σε δήλωσή του στα “ΝΕΑ”<br />

αναφέρει ότι “η διόρθωση που επήλθε ήταν εξυγιαντική. Το σηµερινό επίπεδο τιµών είναι διατηρήσιµο<br />

192

και αντανακλά τη δυναµικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων που είναι εισηγµένες σε αυτό και τις<br />

θετικές προοπτικές της ελληνικής οικονοµίας”.» 288<br />

Όλος ο καυγάς, λοιπόν, είχε γίνει γι’ αυτό το 12% του Γ.∆..; Σε αυτή την “υπερτίµηση”<br />

συνίστατο η “µαζική παραφροσύνη” για την οποία κατηγορούσαν οι µεγαλόσχηµοι τους<br />

µικροεπενδυτές οκτώ µέρες νωρίτερα;<br />

Σχολιάζοντας το χαρµόσυνο γεγονός, ο διευθύνων σύµβουλος της Αspis ΑΕ∆ΑΚ κ.<br />

Θεµιστοκλής Βελισσαρίδης δήλωσε στα ΝΕΑ: «Αναµένεται η θετική εικόνα να συνεχισθεί και κατά τις<br />

αµέσως επόµενες ηµέρες, µε άνοδο της αγοράς, η οποία πρωτίστως θα στηριχθεί στις µετοχές εταιρειών<br />

µεσαίας και µεγάλης κεφαλαιοποίησης». Ο ίδιος επίσης εκτιµούσε ότι «τα πολλά limit downs τα οποία<br />

σηµειώθηκαν χθες σε εταιρείες µικρής κεφαλαιοποίησης, δείχνουν µία τάση των επενδυτών να<br />

απεγκλωβιστούν από την περιφέρεια και να προσανατολιστούν προς περισσότερο σίγουρες µετοχές». 289<br />

Ο κ. Βελισσαρίδης, βέβαια, παρέλειψε να µας πει ποιοι και πώς κατάφεραν να δηµιουργήσουν<br />

αυτή την “τάση” προσανατολισµού προς περισσότερο σίγουρες µετοχές…<br />

−Αλλά οι θετικές προβλέψεις των ειδικών για το µέλλον της Σοφοκλέους δεν είχαν τέλος. Να<br />

µια ακόµη αισιόδοξη πρόβλεψη από το χρηµατιστηριακό εκπρόσωπο της εταιρείας Ακρόπολις<br />

Επενδυτική ΑΕ κ. Θεόδωρο Μπρινιωτάκη: «Μεσοπρόθεσµα η αγορά έχει την προοπτική να κινηθεί σε<br />

υψηλότερα επίπεδα, καθώς η µείωση των επιτοκίων, η πτώση του πληθωρισµού και η αναβάθµιση της<br />

Σοφοκλέους στις ώριµες αγορές θα τονώσουν το αγοραστικό ενδιαφέρον. Η είσοδος της Εθνικής<br />

Τράπεζας στο χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης ενδεχόµενα να βοηθήσει την πορεία όλου του κλάδου.» 290<br />

Εξάλλου, ο υπεύθυνος ανάλυσης της Κερδώος Ερµής ΑΧΕ, κ. Κωνσταντίνος Βέργος,<br />

σηµείωνε ότι «Οι µεσοπρόθεσµες προοπτικές της αγοράς παραµένουν θετικές», και διέβλεπε<br />

«σηµαντικές αγοραστικές ευκαιρίες στους κλάδους των Κατασκευών, της πληροφορικής και των ΜΜΕ,<br />

όπου οι επιχειρηµατικές εξελίξεις είναι ταχύτατες.» 290<br />

Σχετικά µε τις “σηµαντικές ευκαιρίες” που ο προηγούµενος αναλυτής ισχυρίστηκε ότι τάχα<br />

υπήρχαν την εποχή εκείνη, αξίζει να σηµειώσουµε ότι στις 4/10/1999 ο Γ.∆. βρισκόταν στις<br />

5.825,45 µονάδες ενώ ο δείκτης των Κατασκευών είχε κλείσει στις 4.340,41 µονάδες.<br />

Μεσοπρόθεσµα, δηλαδή εννέα µήνες αργότερα, στις 10/7/2000, ο Γ.∆. είχε υποχωρήσει στις<br />

3.916,42 µονάδες , ενώ ο δείκτης των Κατασκευών είχε κατρακυλήσει στις 2.146,06 µονάδες! Όσο<br />

για τα µακροπρόθεσµα, τα γνωρίζετε… Στις 06/02/2003, ο Γ.∆. είχε καταποντιστεί στις 1.653,05<br />

µονάδες, ενώ ο δείκτης των Κατασκευών είχε βουλιάξει στις 878,43 µονάδες, µειωµένος κατά<br />

82,80% από το επίπεδο (5.112,41) της 17 ης Σεπτεµβρίου 1999! Για τέτοια πανωλεθρία µιλάµε… Κι ας<br />

πρόκειται για τον κλάδο που είχε άριστες προοπτικές και ευκαιρίες λόγω του πακτωλού των<br />

ευρωπαϊκών πακέτων, λόγω Ολυµπιακών έργων, ανασυγκρότησης των Βαλκανίων και δε<br />

συµµαζεύεται… Κι ας είχε γίνει η πολυδιαφηµισµένη συγχώνευση των κατασκευαστικών µε το<br />

περιβόητο και πολυκαθυστερηµένο νοµοσχέδιο του κ. Λαλιώτη! Πρόκειται για πραγµατικό<br />

εκφυλισµό του χρηµατιστηριακού «θεσµού»… Πρόκειται για εθνικό έγκληµα χωρίς, µέχρι στιγµής,<br />

τιµωρία!<br />

−Προσέξτε τώρα, παρακαλώ, σχόλιο της «Ε» (8/10/1999) εναντίον των “παπαγάλων”:<br />

«Χοντρό παιχνίδι για φούσκωµα ή ξεφούσκωµα αναλόγως...<br />

Σε ρεσιτάλ σπερµολογίας για επικείµενη µεγάλη πτώση των µετοχών στη Σοφοκλέους<br />

επιδόθηκαν χθες “µεγαλοπαπαγάλοι” της χρηµατιστηριακής αγοράς. Σε µια καταφανή προσπάθεια να<br />

δηµιουργήσουν κλίµα πανικού µεταξύ του επενδυτικού κοινού, για να “σκουπίσουν” και πάλι φτηνότερα<br />

χαρτιά, ενέπλεξαν σενάρια πρόωρων εκλογών µε δήθεν εµπιστευτικές πληροφορίες κάποιων κέντρων,<br />

για διόρθωση µέχρι και τις 4.200 µονάδες. Tην ίδια στιγµή ο Λ. Παπαδήµος προανήγγειλε πτώση των<br />

επιτοκίων, που αντικειµενικά στηρίζει το X.A.A.» 291<br />

Αυτή ήταν ίσως µια από τις λίγες φορές που οι “µεγαλοπαπαγάλοι” έλεγαν την αλήθεια.<br />

Μόνο ως προς το χρόνο της µεγάλης πτώσης, που δεν ήταν δα και τόσο επικείµενος, έλεγαν ψέµατα.<br />

Όµως οι “αντι-παπαγάλοι” τους διέψευσαν, προκαλώντας ακόµη µεγαλύτερη σύγχυση στους<br />

µικροεπενδυτές οι οποίοι πια δεν είχαν πού την κεφαλήν κλίναι… Σηµειωτέον ότι στις 7/10/1999 ο<br />

Γ.∆. του ΧΑΑ είχε κλείσει στις 5.911,47 µονάδες, µε κέρδη 0,47%.<br />

Παρ’ όλο όµως που το ΧΑΑ είχε τώρα επανακτήσει το µεγαλύτερο µέρος των απωλειών του<br />

(την Παρασκευή 8 Οκτωβρίου έκλεισε στις 5.926,08 µονάδες), ουδείς από τους παράγοντες του<br />

193

ΥΠΕΘΟ ή της ΤτΕ µιλούσαν πια για υπερτιµηµένο Χρηµατιστήριο! Κι ενώ συνεχιζόταν η σφαγή των<br />

αµνών µε αγορές υπερτιµηµένων µετοχών, θα επικρατούσε άκρα σιγή, ώστε το “έξυπνο χρήµα” να<br />

προλάβει να κατοχυρώσει τα κέρδη του και να αποσυρθεί για µακροχρόνια ανάπαυση στα repos…<br />

−Όµως οι “στοργικές” συµβουλές των “ειδικών” καλά κρατούσαν. Στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της<br />

Κυριακής 10/10/1999, διαβάσαµε: «Στην περίπτωση του µακροπρόθεσµου επενδυτή το ερώτηµα αν θα<br />

πρέπει να αναµένει κανείς σήµερα µια νέα διόρθωση που κάποια στιγµή θα γίνει ή να τοποθετηθεί σε<br />

κάποιο µετοχικό κεφάλαιο, θα πρέπει να αντιµετωπίζεται µε εντελώς διαφορετικό τρόπο.<br />

Με βάση τις θετικές προοπτικές που υπάρχουν σήµερα µπορούµε να πούµε ότι πέρα από τα<br />

σηµερινά επίπεδα τιµών, όσο πιο µακροπρόθεσµο ορίζοντα έχει ένας επενδυτής, τόσο αυξάνονται οι<br />

πιθανότητες να έχει ικανοποιητικές αποδόσεις.» 292<br />

Εδώ έχουµε µια ακόµη συµβουλή που εφησύχασε όσους είχαν επενδύσει στα Μετοχικά<br />

Αµοιβαία Κεφάλαια, για να δουν στη συνέχεια το βιος τους να εξανεµίζεται…<br />

Στο ίδιο φύλλο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ, άλλος αρθρογράφος επισήµανε: «Εν κατακλείδι, εκείνο<br />

το οποίο θα πρέπει να υπογραµµίσουµε είναι το γεγονός ότι η Σοφοκλέους θα συνεχίσει την σταθερά<br />

ανοδική της πορεία µε προωθητική ύλη τις µεγάλες επιχειρηµατικές εξελίξεις, µε ασφαλιστικές δικλίδες<br />

στήριξης την ολοκλήρωση των θεσµικών αλλαγών (ΟΑΣΗΣ, Νέα Χρηµατιστηριακή Αγορά, παράγωγα<br />

προϊόντα κ.λπ.) και µε αναµενόµενο γεγονός το προσεχές διάστηµα τη σταδιακή µείωση των επιτοκίων<br />

από την Τράπεζα της Ελλάδος.» 293<br />

Όταν διάβαζε κανείς σε µια έγκριτη εφηµερίδα πως «η Σοφοκλέους θα συνεχίσει την<br />

σταθερά ανοδική της πορεία», τι θα έκανε; Μα είναι προφανές: Αν είχε αγοράσει µετοχές στα υψηλά<br />

του Σεπτεµβρίου, θα περίµενε. Κι αν ήταν ακόµη απέξω, πολύ πιθανόν να αγόραζε.<br />

Ιδού ένα ακόµη ενθουσιώδες σχόλιο αρθρογράφου της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ: «∆εν ζούµε απλά<br />

µια χρηµατιστηριακή έκρηξη, αλλά µια ιστορική συγκυρία που αποτυπώνει κατ’ ανάγκην κυρίως στο<br />

Χρηµατιστήριο τη µετάβαση σε µια νέα εποχή, στην οποία − δεν γίνεται αλλιώς − παρά να έχει η<br />

Κεφαλαιαγορά έναν ακόµη πιο αναβαπτισµένο ρόλο.<br />

Γι’ αυτό δεν έχουµε δει ακόµη τίποτε. Ούτε σε σχέση µε τις ανακατατάξεις, που µε κάθε τρόπο<br />

συντελούνται σχεδόν καθηµερινά στο επιχειρηµατικό τοπίο, ούτε ασφαλώς στο Χρηµατιστήριο, που<br />

προεξοφλεί και ενσωµατώνει στις τιµές των µετοχών όλες αυτές τις πρωτόγνωρες για την Ελλάδα<br />

εξελίξεις!» 294<br />

Όντως δεν είχαµε δει τίποτα ακόµη! Τα χειρότερα θα καθυστερούσαν λίγο να έλθουν… Το<br />

λόγο τον έχουµε ήδη εξηγήσει.<br />

−Στις 11/10/1999, η ΗΜΕΡΗΣΙΑ φιλοξένησε υπεραισιόδοξες προβλέψεις της Societé<br />

Generale για το Ελληνικό Χρηµατιστήριο. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«Σηµαντικά κέρδη θα αποφέρει η Σοφοκλέους και τα επόµενα χρόνια, καθώς η ταχύρυθµη<br />

ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας θα συνεχιστεί τουλάχιστον µέχρι το 2006, αναφέρει σε πρόσφατη<br />

έκθεσή του ο µεγάλος επενδυτικός οίκος Societé Generale.<br />

Η διοργάνωση της Ολυµπιάδας το 2004 στην Αθήνα, η ανοικοδόµηση των Βαλκανίων στην<br />

οποία ελληνικές επιχειρήσεις ήδη πρωτοστατούν, η εισροή σηµαντικών ενισχύσεων από τα κοινοτικά<br />

ταµεία συνοχής, καθώς και η απελευθέρωση των αγορών ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, θα<br />

αποτελέσουν τους βασικούς “πυλώνες” ανάπτυξης την προσεχή επταετία, σύµφωνα µε τους αναλυτές<br />

της SG.(…)<br />

Ατµοµηχανή στην αναπτυξιακή πορεία της οικονοµίας και την επακόλουθη άνοδο των τιµών<br />

στη Σοφοκλέους θα είναι, σύµφωνα πάντα µε την έκθεση της SG, η οµάδα των blue chips.<br />

Οι µετοχές αυτές δεν θα επηρεαστούν σηµαντικά από ενδεχόµενη διόρθωση που θα προηγηθεί<br />

της ένταξης στην ΟΝΕ, ενώ θα συνεχίσουν να παρουσιάζουν διψήφιους ρυθµούς αύξησης της<br />

κερδοφορίας τους και µετά το 2000.(…)» 295<br />

Να λοιπόν που στην επιχείρηση παραπληροφόρησης είχαν λάβει µέρος και µεγάλοι ξένοι<br />

επενδυτικοί οίκοι. Ή µήπως ήταν κι αυτοί πλανώµενοι; Μα τότε, τι πιθανότητες είχε ο νεόκοπος<br />

µικροεπενδυτής να προβλέψει σωστά;<br />

−Στις 13 Οκτωβρίου 1999 ο Γ.∆. του ΧΑΑ έκλεισε στις 6.155,21 µονάδες. Αυτά ήταν και τα<br />

υψηλότερα επίπεδα που ανέβηκε τη δεύτερη φορά (“διπλή κορυφή”). Την εποµένη ο Γ. ∆. θα έπεφτε<br />

194

κατά 3,88%, για να κλείσει στις 5.916,68 µονάδες, µε τζίρο 412 δισ. δραχµές. Στις 15/10/1999, η<br />

ΗΜΕΡΗΣΙΑ έγραφε: «Η αισιοδοξία για την ανοδική πορεία της αγοράς διατηρείται, καθώς, εάν<br />

παρατηρηθεί περαιτέρω υποχώρηση τιµών, θα εκδηλωθεί ταυτόχρονα και αγοραστικό ενδιαφέρον.» 296<br />

Στην ίδια εφηµερίδα, την ίδια µέρα, η Αγγελική Μόσχοβιτς, αναλύτρια της Πεντεδέκας ΑΧΕ,<br />

προέβλεπε:<br />

«(…) Πιστεύω όµως ότι µετά τη µεγάλη χθεσινή πτώση της αγοράς το κλίµα θα αντιστραφεί και<br />

πολλοί επενδυτές πρόκειται να εµφανιστούν ως αγοραστές. Αφενός η σταθεροποίηση των διεθνών<br />

αγορών και αφετέρου το γεγονός ότι στη χθεσινή συνεδρίαση υπήρχαν πολλοί αγοραστές είναι τα<br />

γεγονότα τα οποία δηµιουργούν την αισιοδοξία για την άνοδο της αγοράς. Τέλος αναµένουµε ότι το<br />

επενδυτικό ενδιαφέρον θα παραµείνει σε αρκετές µετοχές µεσαίας και µικρής κεφαλαιοποίησης, ενώ για<br />

τις τραπεζικές µετοχές το αγοραστικό ενδιαφέρον αναµένεται να υπάρξει σε ένα περίπου µήνα, όπου θα<br />

αρχίσουν να φαίνονται αλλαγές στα µακροοικονοµικά δεδοµένα.»<br />

Αισιόδοξες οι προβλέψεις και της κ. Μόσχοβιτς!<br />

Την Παρασκευή 15/10/1999, η πτώση του ΧΑΑ συνεχίστηκε, µε αποτέλεσµα ο Γ.∆. να<br />

κλείσει στις 5.788,49 µονάδες, µε όγκο συναλλαγών 479,53 δισ. δρχ.! Την εποµένη, «Η ΑΞΙΑ»<br />

σχολίασε το γεγονός ως το αποτέλεσµα παιχνιδιών που παίζονται στις πλάτες των “µικρών”. Ιδού<br />

χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από το σχετικό άρθρο του κ. ∆. Παπακωνσταντίνου: «Πέρα όµως από<br />

το διεθνή παράγοντα που σαφώς θα συνεχίσει να επηρεάζει την αγορά, οι υπόλοιπες αφορµές δεν<br />

εξυπηρετούν παρά κερδοσκοπικά συµφέροντα, τόσο εγχώρια όσο και ξένα. “Αγοράζουµε στην αρχή της<br />

εβδοµάδας χαµηλά, πουλάµε κατά την Τετάρτη-Πέµπτη και µετά προσπαθούµε να πιέσουµε τις τιµές”<br />

είναι η τακτική του τελευταίου µήνα.<br />

Στο όλο παιχνίδι βέβαια που παίζεται στις πλάτες των εκατοντάδων χιλιάδων µικροµετόχων,<br />

έχουν τις ευθύνες τους και τα πολιτικά κόµµατα αλλά και ορισµένοι φορείς, όπως για παράδειγµα η<br />

Εθνική Τράπεζα που µάλλον δεν θα πρέπει να αισθάνεται πλήρως ικανοποιηµένη από το χειρισµό της<br />

επικείµενης εισόδου της στο χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης.(…)∆εν είναι δυνατό να πουλά το κράτος<br />

µετοχές της µεγαλύτερης τράπεζάς του στο εξωτερικό και την ίδια στιγµή να της προσάπτει οφειλές<br />

φόρων σχεδόν 30 δισ. δρχ.!(…)<br />

(…) Το ζητούµενο είναι να διατηρούν οι νεότεροι κυρίως επενδυτές την ψυχραιµία τους και να<br />

µην πωλούν τις µετοχές τους όσο-όσο, συνειδητοποιώντας ταυτόχρονα ότι το χρηµατιστήριο µπορεί να<br />

προσφέρει θεαµατικές αποδόσεις, δεν είναι όµως δυνατό να δηµιουργεί πλούσιους µέσα σε µία<br />

εβδοµάδα.»<br />

Ώστε, λοιπόν, κατά το συγγραφέα του άρθρου αυτού, το Χρηµατιστήριο προσφέρει<br />

θεαµατικές αποδόσεις, αρκεί να µην τις περιµένει κανείς σε µία εβδοµάδα! Οι νεότεροι επενδυτές<br />

έπρεπε να διατηρούν την ψυχραιµία τους και να µην πουλάνε όσο-όσο. Εδώ αφήνεται να εννοηθεί ότι<br />

µε το Γ.∆. στις 5.788,49 µονάδες, οι µετοχές ήταν αδικηµένες! Για άλλη µια φορά η υπεραισιοδοξία<br />

των αναλυτών κατέληγε σε παραπληροφόρηση των νεόκοπων επενδυτών.<br />

Περισσότερο αισιόδοξα σενάρια παρουσίαζε «Η ΑΞΙΑ» στο ίδιο φύλλο της (16/10/1999),<br />

κάτω από τον εντυπωσιακό τίτλο: «Η Κυβέρνηση επιδιώκει διενέργεια εκλογών µε το ∆είκτη στις<br />

7000 µονάδες». Έγραφε µεταξύ άλλων: «Στο υψηλότερο δυνατό σηµείο και πάντως πολύ υψηλότερα<br />

από σήµερα θα βρίσκεται το Μάρτιο η Σοφοκλέους, εάν τουλάχιστον κρίνουµε από τις προθέσεις της<br />

κυβέρνησης. Επιτελείς του κ. Κώστα Σηµίτη, αν και αποφεύγουν να το δηλώνουν δηµοσίως, έχουν<br />

καταλήξει στο συµπέρασµα ότι η πορεία του δείκτη είναι άµεσα συναρτηµένη µε το εκλογικό ποσοστό<br />

του κόµµατός του.(…)<br />

(…)Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η µίνι κατάρρευση του Σεπτεµβρίου είχε προκαλέσει<br />

δυσαρέσκεια όχι µόνο στην εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ, αλλά και στα ίδια τα στελέχη του, τα οποία κατά<br />

κανόνα είναι µανιώδεις παίκτες της Σοφοκλέους.(…)<br />

Πάντα κατά το κυβερνητικό σενάριο, οι ρυθµοί ανόδου θα αυξηθούν όσο το δυνατόν<br />

περισσότερο το Φεβρουάριο και το Μάρτιο, ώστε να µεγιστοποιηθεί η ευφορία των επενδυτών και κατ’<br />

επέκταση οι προσδοκώµενες θετικές επιπτώσεις αυτού του κλίµατος στην εκλογική επιρροή του<br />

ΠΑΣΟΚ.(…) Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στην “A” επιτελικό στέλεχος, “το γεγονός ότι η<br />

Σοφοκλέους είναι ένας παράγοντας που θα επηρεάσει πολύ την έκβαση της µάχης για την εξουσία µας<br />

υποχρεώνει να µην την αφήσουµε έρµαιο περιστασιακών αρνητικών επιρροών. Θα κάνουµε ό,τι<br />

µπορούµε για να αποτρέψουµε µια αρνητική εξέλιξη, γιατί ξέρουµε πολύ καλά ότι ακόµα και η<br />

195

συγκυριακή δυσφορία των µικροεπενδυτών µπορεί να είναι µοιραία, αφού όλα δείχνουν ότι η<br />

αναµέτρηση θα είναι αµφίρροπη”.»<br />

Άλλος ένα τίτλος-κράχτης, τίτλος-προσκλητήριο για καινούργια θύµατα!. Πάντως είναι και<br />

να απορεί κανείς διαβάζοντας τέτοια τολµηρά άρθρα. Ώστε, λοιπόν, τα ίδια τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ<br />

ήταν κατά κανόνα µανιώδεις παίκτες της Σοφοκλέους! Και ο κ. Σηµίτης συναρτούσε το εκλογικό<br />

ποσοστό του κόµµατός του µε την πορεία του ∆είκτη! Αυτό εξηγεί πολλά από τα φοβερά και<br />

τροµερά που συνέβησαν στο αµαρτωλό ΧΑΑ., για τα οποία πρέπει όλοι να ντρεπόµαστε σε τούτο<br />

τον τόπο…<br />

−Αισιόδοξος ήταν και ο κ. Ν. Φραντζής ο οποίος, σε ρεπορτάζ του στο ΒΗΜΑ της Κυριακής,<br />

17 Οκτωβρίου 1999, κάτω από τον τίτλο «Πού θα πάνε οι µετοχές», έγραφε µεταξύ άλλων: «Πέρα<br />

λοιπόν από τις βραχυπρόθεσµες µεταβολές της χρηµατιστηριακής αγοράς, οι οποίες εκφράζουν<br />

πρόσκαιρες διαθέσεις, σηµασία έχει η µακροπρόθεσµη προοπτική, η οποία όχι µόνο δεν έχει υποστεί<br />

πλήγµα αλλά συνεχίζει να βελτιώνεται. Οι προσδοκίες περαιτέρω ανόδου και βελτίωσης του κλίµατος<br />

ακόµη και τις επόµενες ηµέρες − αναφέρουν χρηµατιστηριακές πηγές − έχουν λόγο να συντηρούνται.»<br />

Στο ίδιο άρθρο ο κ. Φραντζής είχε φιλοξενήσει και τις απόψεις του κ. Γ. ∆ιαµαντόπουλου,<br />

διευθύνοντος συµβούλου µιας από τις µεγαλύτερες εταιρείες χαρτοφυλακίου, των Επενδύσεων<br />

Εργασίας. Ο κ. ∆ιαµαντόπουλος είχε πει λίγες µέρες πριν: “Το µέλλον για την ελληνική οικονοµία<br />

διαγράφεται εξαιρετικά αισιόδοξο.(…)Η πορεία του Χρηµατιστηρίου κατά το τελευταίο δωδεκάµηνο<br />

ήταν κάτι παραπάνω από ικανοποιητική. Η έντονη πλέον παρουσία των Ελλήνων επενδυτών, καθώς και<br />

το µέγεθος των αναµενόµενων κεφαλαίων από το εξωτερικό µετά την πλήρη µετάταξη της ελληνικής<br />

χρηµατιστηριακής αγοράς στο κλαµπ των ώριµων αγορών, είναι θέµατα που µας κάνουν να είµαστε<br />

αισιόδοξοι για την περαιτέρω θετική πορεία του ΧΑΑ. Οι προσεχείς Ολυµπιακοί αγώνες, η<br />

ανοικοδόµηση των Βαλκανίων και η ήδη αλµατώδης αύξηση της κερδοφορίας των ελληνικών εταιρειών,<br />

πιστεύουµε ότι δικαιολογούν απολύτως τα τρέχοντα επίπεδα αποτίµησης της αγοράς και ότι αφήνουν<br />

σοβαρά περιθώρια ανόδου”.»<br />

Να λοιπόν που ακόµη και ο διευθύνων σύµβουλος µιας από τις µεγαλύτερες εταιρείες<br />

χαρτοφυλακίου, ο κ. Γ. ∆ιαµαντόπουλος, θεωρούσε απολύτως δικαιολογηµένα «τα τρέχοντα<br />

επίπεδα αποτίµησης της αγοράς» (5.800 µονάδες) και µάλιστα έβλεπε και «Σοβαρά περιθώρια<br />

ανόδου»! Από ποιόν τότε να ζητούσε σωστές συµβουλές ο νεόκοπος επενδυτής; Σε ποιόν να πήγαινε<br />

για σωστή καθοδήγηση, όταν οι πλέον αρµόδιοι ή δεν γνώριζαν ή παραπληροφορούσαν; Κάνω αυτές<br />

τις ερωτήσεις, επειδή οι καταληστευθέντες νεόκοποι επενδυτές κατηγορήθηκαν από τους υπεύθυνους<br />

της τραγωδίας ότι τάχα δεν ζητούσαν τις συµβουλές των ειδικών κι έκαναν του κεφαλιού τους…<br />

−Τη ∆ευτέρα, 18 Οκτωβρίου 1999, ο Γ.∆. του ΧΑΑ έπεσε κατά 6,21%, για να κλείσει στις<br />

5.429,25 µονάδες. Την εποµένη, η φιλοκυβερνητική ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, σε άρθρο της µε το<br />

χαρακτηριστικό τίτλο «Οι καπιταλιστές γκρέµισαν τους προλετάριους», απέδωσε το γεγονός σε…<br />

«διεθνιστικό πυρετό, made in USA», και σχολίασε: «Καλώς ή κακώς στη συγκεκριµένη περίοδο και<br />

ελλείψει των µεγάλων εσωτερικών νέων που θα είχαν άµεσα θετική επίπτωση στην πορεία της αγοράς<br />

(λόγου χάρη µείωση επιτοκίων από την Τράπεζα της Ελλάδος) η Σοφοκλέους φαίνεται να ανακαλύπτει<br />

και πάλι την παντοκρατορία της Wall Street, έστω και αν πρόκειται για εντελώς διαφορετικές αγορές, µε<br />

άλλα δεδοµένα και προσδοκίες.» 81<br />

Βλέπετε, τότε θεωρούσαν αφύσικο το να ακολουθεί η Σοφοκλέους τη Wall Street. ∆ύο και<br />

τρία χρόνια αργότερα, µε το ΧΑΑ να ξύνει τον πάτο του, τούτο εθεωρείτο αυτονόητο! Άντε να βρεις<br />

άκρη…<br />

Την µεθεποµένη (20/10/1999) θα εκδηλωνόταν και πάλι αγοραστική µανία στη Σοφοκλέους<br />

που θα εκτόξευε το Γ.∆. στις 5.704,26 µονάδες (+5,78%). Είναι χαρακτηριστικό ότι 236 µετοχές<br />

έκλεισαν στο limit up, ενώ µόνο µία έκλεισε µε πτώση! Ο τζίρος έφτασε τα 399,3 δισ. δραχµές! Είναι<br />

φανερό ότι οι αδίστακτοι λοµπίστες δεν κρατάνε ούτε τα προσχήµατα…<br />

−Το Σάββατο 23/10/1999, κάτω από τον χαρακτηριστικό τίτλο «Θερµοκήπιο κερδοσκοπίας<br />

η “νευρικότητα”», η έγκριτη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ θα σχολίαζε: «Ιδανικές συνθήκες κερδοσκοπίας<br />

έχουν αναπτυχθεί αυτές τις ηµέρες στην αγορά της Σοφοκλέους, καθώς η ευµετάβλητη ψυχολογία των<br />

επενδυτών ανοίγει το δρόµο στα παιχνίδια του “αδίστακτου χρήµατος”.(…)<br />

196

Η χθεσινή συνεδρίαση, καρµπόν της προχθεσινής, αλλά σε πιο εξελιγµένη µορφή, αποτελεί ένα<br />

τυπικό δείγµα αξιοποίησης της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας που κατατρύχει την πλειονότητα των<br />

επενδυτών.(…)<br />

Περί το µέσον της συνεδρίασης, όπως συµβαίνει εσχάτως, άρχισε ένα συστηµατικό<br />

“σκούπισµα” της αγοράς στα χαρτιά που έπεφταν, γεγονός που αντέστρεψε την όλη εικόνα, κάλυψε τις<br />

απώλειες του δείκτη και τον οδήγησε σε ελαφρά κέρδη. Πολλοί ήταν οι επενδυτές που ξεγελάστηκαν<br />

βλέποντας τη διαγραφόµενη ανοδική πορεία και εκείνη τη στιγµή άρχισαν να αγοράζουν τα χαρτιά που<br />

ξεφορτώνονταν αυτοί που τα είχαν πάρει φθηνότερα. Ο κερδοσκοπικός κύκλος ολοκληρώθηκε µε την<br />

πτώση που εκδηλώθηκε λίγα λεπτά αργότερα, οδηγώντας τελικά το δείκτη στις 5.600, 15 µονάδες (-1,<br />

24%), δηµιουργώντας έτσι νέες αγοραστικές ευκαιρίες για όσους επιδοθούν στην αποδοτική − πλην<br />

όµως ριψοκίνδυνη − αυτή µέθοδο από ∆ευτέρας.»<br />

Η περιγραφή της «Ε» είναι σαφέστατη και δεν αφήνει αµφιβολίες ως προς τα άγρια<br />

κερδοσκοπικά παιχνίδια που παίζονται στη Σοφοκλέους. Θύµατα, όπως πάντα, οι µικροεπενδυτές.<br />

Θύτης, ως συνήθως, το “αδίστακτο χρήµα”… Και για να ολοκληρωθεί η παραπληροφόρηση και η<br />

σύγχυση των µικροεπενδυτών, τη ∆ευτέρα 25/10/1999 η ΗΜΕΡΗΣΙΑ φιλοξένησε τις απόψεις<br />

εκπροσώπων 10 χρηµατιστηριακών γραφείων. Παραθέτω αποσπάσµατα:<br />

«Συγκλίνουν οι προβλέψεις των ειδικών»<br />

*ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΑΧΕ: «Πάνω από τις 6.000 µονάδες βλέπουν τα στελέχη της εταιρείας<br />

Κοµνηνός το Γενικό ∆είκτη µέχρι το τέλος του έτους, µε περιθώρια να ανέλθει µέχρι τις 6.500<br />

µονάδες.(…)»<br />

*ΠΕΝΤΕ∆ΕΚΑΣ ΑΧΕ: «Σε επίπεδα υψηλότερα των 6.500 µονάδων βλέπει το τµήµα<br />

ανάλυσης της Πεντεδέκας ΑΧΕ τον Γενικό ∆είκτη στους επόµενους δύο µήνες, ενώ δεν αποκλείουν να<br />

προσεγγίσει τα επίπεδα των 7.000 µονάδων.<br />

Οι προτεινόµενες µετοχές είναι αυτές της Εθνικής, του Μαΐλλη, του ∆. Ο. Λαµπράκη, της<br />

Κλωνατέξ και του Παυλίδη.»<br />

*DF ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ: «Στα επίπεδα µεταξύ των 6.500 και 7.000 µονάδων πιστεύει<br />

ότι θα κυµανθεί ο Γενικός ∆είκτης µέχρι το τέλος του έτους, ο υπεύθυνος του τµήµατος αναλύσεων της<br />

DF Χρηµατιστηριακής.<br />

Οι προτεινόµενες µετοχές είναι αυτές της Πειραιώς, της Μυτιληναίος, της Αltec, του Ιατρικού<br />

Αθηνών και των Μινωικών Γραµµών».<br />

*CONTALEXIS AXE: «Πολύ αισιόδοξοι εµφανίζονται για τη βραχυπρόθεσµη πορεία της<br />

χρηµατιστηριακής αγοράς στελέχη της εταιρείας Κονταλέξης.<br />

Οι µετοχές της Εµπορικής, της Μαΐλλης, της Τεχνικής Ολυµπιακής, των Επιχειρήσεων Αττικής,<br />

των Μινωικών Γραµµών και της Goody’s είναι οι 6 επιλογές της χρηµατιστηριακής.»<br />

*ΠΕΡΒΑΝΑΣ ΑΧΕ: «(…)Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της εταιρείας, µέχρι τα µέσα του<br />

επόµενου χρόνου, ο Γενικός ∆είκτης αναµένεται να προσεγγίσει τα επίπεδα των 7.000 µονάδων.<br />

Οι προτεινόµενες µετοχές είναι αυτές των εταιρειών της Εµπορικής Τράπεζας, του ΟΤΕ, των<br />

Μινωικών Γραµµών, της Ελληνικής Τεχνοδοµικής και του Τηλέτυπου.»<br />

*ΣΑΡΡΟΣ ΑΧΕ: «Κοντά στα επίπεδα των 6.500 µονάδων αναµένουν τα στελέχη της<br />

διοίκησης της “Σάρρος” τον Γενικό ∆είκτη µέχρι το τέλος του έτους, επισηµαίνοντας ότι σε<br />

µεσοπρόθεσµο ορίζοντα η αγορά παραµένει ανοδική.(…)»<br />

*MAGNA TRUST AXE: «Συγκρατηµένη αισιοδοξία δείχνει η διοίκηση της εταιρείας Magna<br />

Trust για την αγορά σε µεσοπρόθεσµο ορίζοντα, ενώ όσον αφορά τον Γενικό ∆είκτη µέχρι το τέλος του<br />

έτους αναµένουν ότι θα ξεπεράσει το επίπεδο των 6.000 µονάδων.(…)»<br />

*RATE CAPITAL AXE: «Αισιόδοξες προβλέψεις από τον πρόεδρο της εταιρείας Rate<br />

Capital AXE κ. ∆αλαµάνη για την πορεία της αγοράς µέχρι το τέλος του έτους, ο οποίος βλέπει τον<br />

Γενικό ∆είκτη να κινείται κοντά στα επίπεδα των 6.500 µονάδων. ΟΙ προτεινόµενες µετοχές της<br />

εταιρείας είναι αυτές της “Ιατρικό Αθηνών”, του ∆ΟΛ, των Αττικών Εκδόσεων, της Ιντρασόφτ και της<br />

ΑΝΕΚ.»<br />

*ΚΕΡ∆ΏΟΣ ΕΡΜΗΣ ΑΧΕ: «Υπέρµετρα αισιόδοξες προβλέψεις έχει η διοίκηση της<br />

χρηµατιστηριακής εταιρείας Κερδώος Ερµής για τους επόµενους 3 µε 4 µήνες από σήµερα, βλέποντας<br />

ότι ο Γενικός ∆είκτης θα ξεπεράσει τις 7.000 µονάδες και πιθανόν να προσεγγίσει και τα επίπεδα των<br />

7.500 µονάδων. Οι προτεινόµενες µετοχές είναι αυτές των εταιρειών Chipita, της Τράπεζας Πίστεως,<br />

της Εθνικής, της ΑΕΓΕΚ και της Ρόκας.»<br />

197

*GUARDIAN TRUST AXE: «Συγκρατηµένη αισιοδοξία έχουν τα στελέχη του τµήµατος<br />

αναλύσεων της εταιρείας Guardian Trust ΑΧΕΠΕΥ για τους επόµενους δύο µήνες, παρά το γεγονός ότι<br />

για τους επόµενους 5 µήνες εµφανίζονται πιο αισιόδοξοι. Συγκεκριµένα αναµένουν ότι µέχρι το τέλος<br />

του έτους η αγορά θα βρίσκεται στα επίπεδα των 6.000 και 6.200 µονάδων, ενώ προτείνουν τις µετοχές<br />

της Panafon, της Interamerican, της Σπύρου, της 3E και των Μινωικών.»<br />

Ιδού, λοιπόν, και οι χρηµατιστηριακές στο ρόλο της παραπληροφόρησης! Με το αζηµίωτο,<br />

φαντάζοµαι… Πώς να γλίτωνε εποµένως ο φουκαράς ο µικροεπενδυτής από τη µακάβρια επιχείρηση<br />

παραπλάνησής του που τόσο έντεχνα είχε στηθεί γύρω του; Αδύνατον!<br />

Σχετικά µε τις προτεινόµενες για αγορά µετοχές, αρκεί να αναφερθούµε σε µία εξ αυτών για<br />

να δούµε την “ανοδική” της πορεία και τα “υπερκέρδη” που επεφύλαξε στους επενδυτές που<br />

έπαιρναν τοις µετρητοίς τις συµβουλές των “ειδικών” και την αγόρασαν την εποχή εκείνη…<br />

Η µετοχή του ∆ΟΛ άρχισε την χωρίς τέλος κατρακύλα από την εποµένη των δηλώσεων που<br />

µόλις διαβάσατε. Την Παρασκευή, 22 Οκτωβρίου 1999, είχε κλείσει στις 25,150 δρχ. Τη ∆ευτέρα,<br />

όταν οι επενδυτές διάβαζαν στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ και σε άλλες “έγκυρες” εφηµερίδες τις παραπάνω<br />

προτάσεις των “ειδικών”, ανυποψίαστοι για την παγίδα που είχε στηθεί εις βάρος τους, έσπευσαν να<br />

αγοράσουν τη µετοχή της ∆ΟΛ όσο-όσο. Τους φαινόταν άλλωστε αρκετά φθηνή, αφού την<br />

προηγούµενη ηµέρα είχε φτάσει αισίως την ανώτατη τιµή της µετά το split, δηλαδή στις 26,827 δρχ..,<br />

και είχε, επιτέλους, αρχίσει να “ξεκλειδώνει” από τ’ απανωτά limit up!<br />

Κανείς τότε δεν µπορούσε να φανταστεί ότι η αντίστροφη µέτρηση, που θα καταπόντιζε τη<br />

µετοχή µέσα σε λίγους µήνες, είχε ήδη αρχίσει. Στη συνεδρίαση της 13 ης Ιουλίου 2000, η µετοχή του<br />

∆ΟΛ έκλεισε στις 9,930 δρχ., δηλαδή 62% κάτω από την ανώτατη τιµή της. Και στις 24/09/2002, το<br />

ίδιο “βαρύ χαρτί” είχε εκφυλιστεί στα 1,89 ευρώ, τουτέστιν 644 δρχ, τουτέστιν –97,6%. Έλεος! Ουαί,<br />

βαβαί, παπαί! Ποια κατάρα επέπεσε πάνω στο ∆ηµοσιογραφικό Οργανισµό Λαµπράκη; Το περίεργο<br />

είναι ότι καινούργια έντυπα του Οργανισµού ξεφυτρώνουν καθηµερινά, όπως τα ραδίκια την Άνοιξη.<br />

Μυστήρια πράγµατα!<br />

Παρόµοια, όµως, ήταν η αρνητική πορεία και των άλλων “καλών χαρτιών” που πρότειναν οι<br />

“ειδικοί” την περίοδο εκείνη .<br />

−Στις 2 Νοεµβρίου του 1999, η κ. Λίλιαν Μαργαρίτη, σε άρθρο της στην οικονοµική<br />

εφηµερίδα ΚΕΡ∆ΟΣ φιλοξένησε απόψεις χρηµατιστών, οι οποίοι εξέφραζαν την αισιοδοξία τους για<br />

την περαιτέρω πορεία της ελληνικής χρηµαταγοράς. Παραθέτω χαρακτηριστικό απόσπασµα από τις<br />

απόψεις του κ. Αντώνη Σαρρή, προέδρου της «Σαρρής ΑΧΕ»: «Σε χαµηλά επίπεδα κυµαίνεται ο τζίρος<br />

το τελευταίο διάστηµα, γεγονός που οφείλεται στο κλείσιµο του αέρα. Επιπλέον, περιορίστηκαν τα<br />

intraday, αφού περιορίστηκαν και οι έντονες διακυµάνσεις των τιµών κατά τη διάρκεια της<br />

συνεδρίασης.<br />

Εκτιµώ ότι σταδιακά το πλήθος των κερδοσκόπων θα φύγει ή θα αλλάξει τακτική και θα<br />

µείνουν στην αγορά οι επενδυτές».<br />

Μα τι λέει ο άνθρωπος; Θα φύγει το πλήθος των κερδοσκόπων; Και πού θα βρουν<br />

προσφορότερο έδαφος τα πιράνχας για νόµιµες υπεξαιρέσεις; Εξάλλου, οι κερδοσκόποι είναι εκ των<br />

ων ουκ άνευ στα χρηµατιστήρια! Είναι η ίδια η πεµπτουσία, η φύση των χρηµατιστηρίων. Άλλο τώρα<br />

αν εµάς µας παραµύθιασαν ότι εκεί µέσα κάνουν επενδύσεις. Τι λέµε τώρα;<br />

Το άλλο κωµικοτραγικό είναι ότι ο κ. Σαρρής θεωρούσε το τζίρο στα 257,6 δισ. δρχ. (αυτή<br />

ήταν η αξία των συναλλαγών την προηγουµένη) χαµηλό! Βλέπετε πώς όλοι οι “ειδικοί” και οι<br />

“αρµόδιοι” είχαν χάσει επαφή µε την πραγµατικότητα την εποχή εκείνη; Πώς να φανταστούν, τότε,<br />

πως σε δύο χρόνια η αξία των συναλλαγών στο “εύρωστο” ΧΑΑ της “ακµάζουσας” και τάχατες<br />

ταχύτατα αναπτυσσόµενης ελληνικής οικονοµίας θα καταποντιζόταν στο επίπεδο των 20 δισ.<br />

δραχµών, κι αυτό µάλιστα µε µπόλικο αέρα;<br />

−Σύµφωνα µε άρθρο του κ. Τ. Μαντικίδη στο ΒΗΜΑ (14/11/1999), η Ιονική ΑΕ∆ΑΚ<br />

εκτιµούσε ότι «Παρά το γεγονός ότι η ελληνική αγορά είναι ακριβή, µε παραδοσιακές µεθόδους<br />

αποτίµησης, η εγχώρια ρευστότητα, η πιθανή είσοδος θεσµικών επενδυτών του εξωτερικού, η ενεργός<br />

δραστηριοποίηση των ασφαλιστικών ταµείων και η αποκλιµάκωση των επιτοκίων θα διατηρήσουν όλες<br />

τις προϋποθέσεις για άνοδο του γενικού δείκτη άνω των 7.000 µονάδων το πρώτο τρίµηνο του 2000».<br />

198

Στις 7.000 µονάδες θα έφτανε η αγορά το Μάρτιο του 2000, σύµφωνα και µε τον τίτλο<br />

πρωτοσέλιδου άρθρου της ΑΞΙΑΣ στις 20/11/1999. Πού βάσιζε την αισιοδοξία της; Να τι έγραφε: «Η<br />

εκπεφρασµένη πολιτική βούληση σε συνδυασµό µε τη βελτίωση των οικονοµικών µεγεθών και τις<br />

µεγάλες επιχειρηµατικές συµφωνίες, συγκλίνουν στην εκτίµηση ότι η αγορά πριν από τις εθνικές εκλογές<br />

θα έχει υπερβεί το φράγµα των 7.000 µονάδων».<br />

Και εγώ σας ερωτώ: Γιατί να διαβάζουµε τις εφηµερίδες; Για να µας παραπληροφορούν και<br />

να µας παίρνουν στο λαιµό τους; Αν δεν είχαµε στρέψει ευήκοα ώτα στις απατηλές σειρήνες και<br />

είχαµε αφήσει απλά το ένστικτό µας να µας καθοδηγήσει, σίγουρα δεν θα είχαµε πιαστεί θύµατα, σε<br />

τέτοιο τουλάχιστον βαθµό.<br />

Λίγες µέρες αργότερα, 14 εκπρόσωποι ΑΕΛ∆Ε µίλησαν στο «∆είκτη» (26/11/1999),<br />

εκφράζοντας την αισιοδοξία τους για «το παρόν και το µέλλον του ΧΑΑ». Εξ αυτών, ο Γενικός<br />

∆ιευθυντής της Century Financial Services, κ. Τάσος Ραπακούλιας, εκτιµούσε: «Η ελληνική<br />

χρηµατιστηριακή αγορά παρουσιάζει αυτό το διάστηµα κόπωση,(…). Παρ’ όλα αυτά όµως, η διεθνής<br />

επιβράβευση των ελληνικών οικονοµικών επιτευγµάτων, καθώς και η ραγδαία µεγέθυνση και επέκταση<br />

των ελληνικών εταιρειών προδικάζουν ένα νέο κύκλο ανοδικής πορείας για το ΧΑΑ, µε απώτερο στόχο<br />

την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ»<br />

Βέβαια ο νέος κύκλος ανόδου δεν έφτασε ακόµη, κι ας πέρασαν πάνω από τρία χρόνια από<br />

τότε… Τόσο “καλό” µας έκανε η ONE…<br />

Είναι αξιοπερίεργο που τότε οι ξένοι “έβλεπαν” µόνο “επιτεύγµατα” στην ελληνική<br />

οικονοµία! Για φαντάσου… Αλίµονο που δεν θα “έβλεπαν”. Ποιoς θάθελε να χαλάσει την<br />

καλοµαγειρεµένη “σούπα”, δηλαδή το καλό κλίµα, τη στιγµή που είχαν πάρει και οι ίδιοι τις<br />

κουτάλες κι έτρωγαν καλά από το αχνιστό καζάνι του ΧΑΑ; Σήµερα τα κουµάσια αυτά τα βλέπουν<br />

όλα µαύρα στην Ελλάδα (όχι πως δεν είναι), διότι θέλουν να φτάσουν τη Σοφοκλέους στον πάτο των<br />

πάτων και µετά να ξανακοπιάσουν για φαγοπότι. Όµως τώρα το µεγάλο και έντιµο επενδυτικό κοινό,<br />

όσοι βέβαια δεν έχουν στεγνώσει από ρευστό, έχει πάρει είδηση το παιχνίδι και δύσκολα θα<br />

ξανατσιµπήσει στο δόλωµα.<br />

Ένας άλλος ροµαντικός, ο κ. Σπύρος Μιχαήλ, διευθύνων σύµβουλος της “MONEYLINE<br />

ΑΕΛ∆Ε”, έθετε το ρητορικό ερώτηµα: «Πότε θα υπάρξει ουσιαστική απελευθέρωση της αγοράς από<br />

αυτούς που στην πράξη τη χειραγωγούν;»<br />

Θα αστειευόταν ο άνθρωπος! Η απάντηση που θα του δώσω είναι: όταν πεθάνει ο<br />

διάβολος… κατ’ ευφηµισµόν Μαµµωνάς!<br />

−Εκεί όµως που η αισιοδοξία για το µέλλον του ΧΑΑ είχε πιάσει limit up ήταν στην<br />

εφηµερίδα «ΕΞΟΥΣΙΑ» (27/11/1999) και στο ολοσέλιδο άρθρο του κ. Νίκου Χίου µε τίτλο «Οι 10<br />

προκλήσεις για οικονοµία-Σοφοκλέους». Να τι έγραφε, µεταξύ άλλων: «Παράγοντες της αγοράς<br />

κάνουν λόγο για ηµερήσιο τζίρο συναλλαγών 1 τρισ. µέσα στο 2000.» Ποιανού λοιπόν τα µυαλά<br />

είχαν φουσκώσει αέρα την εποχή εκείνη; Του κοσµάκη ή των παραγόντων της αγοράς και του<br />

οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης; Ποιοι είχαν πρώτοι προσβληθεί από “µαζική παραφροσύνη”;<br />

Την ίδια µέρα «Η ΑΞΙΑ» παραπονιόταν διότι η Σοφοκλέους παρέµενε στάσιµη! Σε άρθρο µε<br />

τίτλο «Το ΧΑΑ αντιστέκεται στις πιέσεις, αλλά…», αναφερόταν και σε κερδοσκοπικά παιχνίδια: «Όλοι<br />

ανεβαίνουν, µόνο η Σοφοκλέους εξακολουθεί να βρίσκεται “κολληµένη”. Κι αυτό συµβαίνει διότι<br />

κάποιοι, κάθε τόσο, για να επιτύχουν τα κερδοσκοπικά τους παιχνίδια, ρίχνουν το ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο. Επικαλούµενοι πότε την αναµενόµενη “κατάρρευση” του Dow Jones (ο οποίος όµως<br />

ανεβαίνει αντί να πέσει), πότε τη διεθνή πετρελαϊκή κρίση (για την οποία ουδείς ανησυχεί ιδιαιτέρως<br />

διεθνώς), πότε τον … “ιό του 2000”!»<br />

Όπως βλέπετε, οι καταγγελίες για κερδοσκοπικά παιχνίδια είχαν αρχίσει να εµφανίζονται<br />

µόνο όταν άρχισε η σταδιακή πτώση του ΧΑΑ. Τότε που η Σοφοκλέους πήγαινε τον ανήφορο, µε τις<br />

µισές µετοχές της να πιάνουν καθηµερινά limit up, κανείς δε φώναζε για κερδοσκοπικά παιχνίδια. Αν<br />

το είχαν κάνει τότε, και εννοώ όταν ο Γ.∆. ξεπέρασε τις 3.000 µονάδες κι όχι στις 6.350 µονάδες,<br />

πολύς κόσµος θα είχε σωθεί αποφεύγοντας τη λυκοφωλιά της Σοφοκλέους. Τώρα το γιατί δεν το είχαν<br />

κάνει ούτε οι αναλυτές, ούτε οι δηµοσιογράφοι, ούτε η κυβέρνηση, ούτε η αντιπολίτευση, είναι διότι<br />

το παραφούσκωµα του ΧΑΑ τους συνέφερε όλους. Τα ευκόλως εννοούµενα παραλείπονται…<br />

199

−Στις 28/11/1999 ο Γ.∆. τιµών του ΧΑΑ είχε σηµειώσει άνοδο κατά 3,37%, κλείνοντας στις<br />

5.806,33 µονάδες, µε τζίρο 352,67 δισ. Στην συνεδρίαση αυτή ο τραπεζικός δείκτης είχε ανέβει κατά<br />

5,13%.<br />

Την ίδια µέρα στο Λονδίνο εκπρόσωποι της Εθνικής και Εµπορικής τράπεζας είχαν αρχίσει<br />

παρουσιάσεις προς ξένους θεσµικούς επενδυτές για να αναθερµάνουν το ενδιαφέρον τους για το<br />

ΧΑΑ. Όπως σχολίασαν ΤΑ ΝΕΑ (30/11/1999), «Η προσδοκία για µείωση των επιτοκίων εν όψει της<br />

κατάθεσης του προϋπολογισµού, η αισιοδοξία για την ανατίµηση της κεντρικής ισοτιµίας της δραχµής<br />

έναντι του ευρώ και οι φήµες για τη διενέργεια εκλογών προκάλεσαν αναζωπύρωση του επενδυτικού<br />

ενδιαφέροντος στα “βαριά χαρτιά”, τα οποία για αρκετά µεγάλο χρονικό διάστηµα είχαν βρεθεί στο<br />

περιθώριο.» 297<br />

Εξάλλου, «Σύµφωνα µε τη γενική διευθύντρια της Χρηµατιστηριακή Εργασίας, κ. Αγγελική<br />

Πετρουλάκη, η µεγάλη άνοδος του Γενικού ∆είκτη που σηµειώθηκε την περασµένη Παρασκευή και<br />

συνεχίστηκε χθες αποδίδεται κυρίως στην αισιοδοξία των επενδυτών για τη µείωση των επιτοκίων και<br />

την ενδεχόµενη ανατίµηση της κεντρικής ισοτιµίας της δραχµής έναντι του ευρώ. Εξάλλου, οι τραπεζικές<br />

µετοχές έχουν πιο ελκυστικές τιµές καθώς από την αρχή του έτους έχουν µείνει πιο πίσω στην κούρσα<br />

της λεγόµενης περιφέρειας.» 297<br />

Αλλά και ο κ. Αγαµέµνων Κολιάτσος, τότε ο πρόεδρος της Άτταλος Χρηµατιστηριακή, είχε<br />

πει: «Οι τίτλοι των τραπεζών παρέµειναν στο περιθώριο για αρκετό καιρό, µε αποτέλεσµα να<br />

θεωρούνται αρκετά φθηνές». 297<br />

Πόσο “φθηνές” όµως ήταν τότε οι τραπεζικές µετοχές; Στις 29/11/1999 ο δείκτης των<br />

Τραπεζών είχε κλείσει στις 10.152 µονάδες. Τριανταοκτώ µήνες αργότερα, 06/02/2003, ο ίδιος<br />

δείκτης βρισκόταν στις 2.425,74 µονάδες, µειωµένος κατά 76% , µα κανείς τώρα δεν έτρεχε ξοπίσω<br />

τους να τις αγοράσει!<br />

−Στις 30 Νοεµβρίου 1999, ο Γ.∆. του ΧΑΑ υποχώρησε κατά 1,62% κλείνοντας στις 5.712,26<br />

µονάδες. Οι προβλέψεις, όµως, για 7.000 µονάδες καλά κρατούσαν. Να τι έγραφε την εποµένη η<br />

έγκριτη “ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”: «Οι συνεχιζόµενες έντονες διακυµάνσεις των τιµών των<br />

µετοχών και η χθεσινή απότοµη προσγείωση του γενικού δείκτη δεν αλλάζουν σε τίποτα τα δεδοµένα και<br />

ούτε – πολύ περισσότερο – αναιρούν τις προοπτικές που υφίστανται για ένα νέο µεγάλο ράλι τιµών στο<br />

Χρηµατιστήριο. (…)<br />

Όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν στην εκτίµηση ότι όσο παρατείνεται ο λήθαργος των µετοχών,<br />

στενεύουν και τα περιθώρια για ελκυστικές τοποθετήσεις, ενώ από πολλές πλευρές εκφράζεται η<br />

πεποίθηση ότι µέχρι το τέλος του έτους ο γενικός δείκτης θα έχει υπερβεί τις 6.000-6.200 µονάδες, µε<br />

στόχο να σπάσει το φράγµα των 7.000 µονάδων µέσα στους πρώτους µήνες του 2000.» 298<br />

Ώστε σύµφωνα µε όλες τις ενδείξεις, «Στενεύουν και τα περιθώρια για ελκυστικές<br />

τοποθετήσεις». Τρέξτε να προλάβετε παιδιά, µπας και µείνετε έξω του νυµφώνος! «Από πολλές<br />

πλευρές εκφράζεται η πεποίθηση» ότι ο Γ. ∆. θα πάει στις 7.000! Αυτά έγραφαν οι ντελάληδες της<br />

συµφοράς ακόµη και σε σοβαρά έντυπα όπως η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ! Με την ευκαιρία θα ήθελα να<br />

επαναλάβω κάτι που έγραψε ο κ. Αντώνης Καρακούσης στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (23/04/2000) −<br />

κατόπιν “εορτής”, δυστυχώς: «Χρηµατιστές, ΕΛ∆Ε και διασυνδεδεµένα, δήθεν εξειδικευµένα, έντυπα<br />

έστησαν ένα απίθανο µηχανισµό φηµολογίας, ο οποίος έπαιξε στα σίγουρα και δεν δίσταζε να µεταδώσει<br />

οτιδήποτε(…)»΄Όπως βλέπετε ο κ. Καρακούσης είχε “ξεχάσει” να επισηµάνει ότι και η εφηµερίδα<br />

που τον φιλοξενούσε είχε λάβει µέρος σ’ αυτόν τον απίθανο µηχανισµό φηµολογίας!<br />

Αλλά και οι προτάσεις για υποµονή και ψυχραιµία περίσσευαν: «Σύντοµα αναµένεται η αγορά<br />

να εδραιώσει και πάλι την ανοδική της πορεία, γεγονός που εκτιµάται πως θα συµβεί από τα τέλη του<br />

µήνα ή τις αρχές του επόµενου. Συνιστάται στους επενδυτές να είναι ψύχραιµοι και να προχωρούν σε<br />

επιλεκτικές αγορές, καθώς θα ήταν κρίµα να ρευστοποιήσουν σε χαµηλά επίπεδα και να αναγκαστούν να<br />

αγοράσουν πάλι σε υψηλότερα.» Αυτά είπε µεταξύ άλλων στα ΝΕΑ τη ∆ευτέρα 13 ∆εκ. 1999,<br />

απαντώντας στην Ερώτηση της Ηµέρας, ο κ. Αγαµέµνων Κολιάτσος, πρόεδρος της Άτταλος ΑΧΕ.<br />

Σηµειωτέον ότι την Παρασκευή 10/12/1999, ο Γ.∆. είχε καταγράψει κέρδη 2,44%, κλείνοντας τις<br />

5.418,32 µονάδες, και αυτά θεωρούνταν χαµηλά επίπεδα!<br />

Η θετική πορεία συνεχίστηκε και τη ∆ευτέρα 13/12, φέρνοντας το Γ.∆. στις 5.624,55 µονάδες.<br />

Η άνοδος αποδόθηκε στη συµφωνία στο Ελσίνκι για την αποδοχή, από την πλευρά της Ευρωπαϊκής<br />

Ένωσης, της υποψηφιότητας της Τουρκίας για µέλος της Κοινότητας. ΄Όµως ο ενθουσιασµός για την<br />

200

Τουρκία κράτησε µόνο µια µέρα αφού την εποµένη ο Γ.∆. υποχώρησε στις 5.574,16 µονάδες. Αλλά<br />

ούτε και η ανακοίνωση µείωσης των επιτοκίων κατά 0,75% από την ΤτΕ συγκίνησε το “έξυπνο<br />

χρήµα”, αφού υποδέχτηκε την είδηση µε µαζικές ρευστοποιήσεις. Βέβαια το “έξυπνο χρήµα” ήξερε<br />

τι έκανε.. Τη µέρα εκείνη, Τετάρτη 15/12, ο Γ.∆. υποχώρησε κατά 2,54% κλείνοντας στις 5.432,32<br />

µονάδες. Ο έγκριτος αναλυτής κ. Νίκος Νικολάου θα αναφερόταν στο περίεργο γεγονός µε τον τίτλο<br />

«Τα παράξενα της Σοφοκλέους» και τον υπότιτλο «Είµαστε χώρα µε τις ιδιαιτερότητες της<br />

καθυστέρησης» 299<br />

Στο άρθρο του αυτό θα αναφερόταν επίσης και στην ανάγκη εκσυγχρονισµού του ΧΑΑ,<br />

µέσω ενός αξιόπιστου θεσµικού πλαισίου: «Τι σηµαίνει θεσµικό πλαίσιο π.χ. για τη Σοφοκλέους;<br />

Σηµαίνει απλούστατα ένα δηµοκρατικό Χρηµατιστήριο όπου η τιµή των µετοχών θα διαµορφώνεται µε<br />

βάση την προσφορά και τη ζήτηση και όχι από τα διάφορα “λόµπι” που µαζί µε τους ιδιοκτήτες των<br />

εταιρειών µεσαίας και µικρής κεφαλαιοποίησης στήνουν παιχνίδια και “τρώνε” τα λεφτά των<br />

µικροεπενδυτών, τους οποίους παγίδευσαν µε την τρελή κούρσα του Αυγούστου.» 299 Να, λοιπόν, ποιοι<br />

τρώνε τα λεφτά του κοσµάκη: οι λοµπίστες µαζί µε τους ιδιοκτήτες των εισηγµένων! Όλων όµως των<br />

εισηγµένων κι όχι µόνο των µικροµεσαίων, για να λέµε την πικρή αλήθεια…<br />

Αλλά και στην αναµενόµενη αύξηση των κωδικών είχε αναφερθεί σε άλλο άρθρο του ο ίδιος<br />

αναλυτής: «Όσον αφορά το 2000, οι εκτιµήσεις στελεχών της αγοράς προβλέπουν τους συνολικούς<br />

κωδικούς στο Αποθετήριο στους 2,2 µε 2,5 εκατ. Προβλέπεται δηλαδή να αυξηθούν κατά 780.000 µε<br />

1.080.000.» 96 Ευσεβείς πόθοι αιθεροβαµόνων αναλυτών…<br />

Η πτωτική πορεία του ΧΑΑ συνεχίστηκε και στις 16/12, ενώ την Παρασκευή 17 ∆εκ., µετά<br />

από µικρή ανάκαµψη ο Γ.∆. έκλεισε τελικά στις 5.224,67 µονάδες. Το Σαββατοκύριακο που<br />

ακολούθησε οι “ειδικοί” µέσω του Τύπου θα βοµβάρδιζαν και πάλι τους επενδυτές µε περισσότερες<br />

συµβουλές και αισιόδοξες προβλέψεις: «Όσοι έγκαιρα αντιληφθούν το προσωρινό και µεταβατικό<br />

χαρακτήρα του επενδυτικού κλίµατος που επικράτησε την εβδοµάδα που πέρασε, είναι βέβαιο ότι θα<br />

αναγνωρίσουν τις επενδυτικές ευκαιρίες που πάντα προκαλούνται σε περιόδους πτώσης της αγοράς»,<br />

συµβούλευε η ΕΘΝΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ, σε άρθρο της στα ΝΕΑ 18 ∆εκ., µε το<br />

χαρακτηριστικό τίτλο «Η ρευστοποίηση δεν είναι πάντα η σωστή λύση»<br />

Αλλά και οι διαχειριστές µετοχικών Αµοιβαίων, ναι αυτοί οι “ειδικοί” τους οποίους<br />

εµπιστεύτηκαν οι νεόκοποι επενδυτές για να επενδύσουν τις οικονοµίες τους, είχαν λάβει µέρος στην<br />

παραπληροφόρηση, παροτρύνοντας τον κοσµάκη για αγορές. «Κέρδη θα δώσουν οι ελληνικές και οι<br />

ξένες µετοχές και το 2000. Αυτό εκτιµούν οι διαχειριστές Αµοιβαίων Κεφαλαίων που προτείνουν<br />

συγκεκριµένα επενδυτικά πακέτα για το επόµενο έτος.(…)» 300<br />

«Τώρα είναι ευκαιρία για αγορές», έγραφε ο Ν. Φραντζής σε άρθρο του στην εφηµερίδα ΤΟ<br />

ΒΗΜΑ, την Κυριακή 19/12. Ο αρθρογράφος εξέφραζε ερωτηµατικά για την αρνητική πορεία της<br />

Σοφοκλέους, «ιδίως γιατί εκδηλώθηκε µετά από µια εξέλιξη ιδιαίτερα αναµενόµενη από το<br />

Χρηµατιστήριο εδώ και καιρό, δηλαδή τη µείωση των επιτοκίων στην οποία προχώρησε η Τράπεζα της<br />

Ελλάδος την εβδοµάδα που πέρασε.» 301 Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, «οι περισσότεροι πιστεύουν ότι οι<br />

λόγοι της πτώσης είναι συγκυριακοί και έχουν να κάνουν µε τον πανικό που επικράτησε σε µερίδα των<br />

νέων επενδυτών της Σοφοκλέους». Νάτα πάλι τα εξιλαστήρια θύµατα για τις αµαρτίες των άγριων<br />

κερδοσκόπων της Σοφοκλέους: Οι νέοι επενδυτές! Αυτοί έφταιγαν για όλα!<br />

−Στις 21 ∆εκεµβρίου Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ δηµοσίευσε άρθρο µε τίτλο: «“Αγνώριστο” το ΧΑΑ<br />

ως τις 10 Ιανουαρίου». Εκεί, µεταξύ άλλων, ο «Οικονόµος» είχε γράψει:<br />

«Ανάλογη βεβαιότητα επικρατεί και για τα σενάρια της Σοφοκλέους. Οι έµπειροι της αγοράς<br />

είναι σαφείς. Αποδίδουν τη σηµερινή κατάσταση σε λόγους εποχικότητας και κυρίως στη συµπεριφορά<br />

των θεσµικών επενδυτών, Ελλήνων και ξένων.(…) Είναι συνήθης κατάσταση κάθε ∆εκέµβριο, τονίζουν.<br />

(…) “Να δείτε ότι από τις 5-10 Ιανουαρίου θα έχουµε µια άλλη αγορά”, λένε οι ίδιοι, που θέλουν να<br />

χαρακτηρίζονται έµπειροι. Όταν ερωτηθούν αν τούτες οι εκτιµήσεις στηρίζονται απλώς στην εµπειρία<br />

και την παρατήρηση, σηµειώνουν πως υπάρχουν και σοβαρές ενδείξεις, τόσο από εδώ όσο και από το<br />

εξωτερικό. Ίσως ηχούν απόλυτα και δύσπιστα στις σηµερινές συνθήκες, αλλά οι συνοµιλητές µας είναι<br />

κατά βάσιν αξιόπιστοι. Μας τα είπαν, τα καταγράψαµε και θα ελεγχθούµε γι’ αυτά εµείς σε 15-20 µέρες,<br />

όταν θα επικρατήσει η πραγµατικότητα της σεναριολογίας.»<br />

∆υστυχώς, όµως, η αισιόδοξη αυτή σεναριολογία των “αξιόπιστων” και “έµπειρων”<br />

αναλυτών δεν επεκράτησε, αφού από τη δεύτερη συνεδρίαση του Ιανουαρίου του 2000 είδαµε όντως<br />

201

ένα “αγνώριστο” Χρηµατιστήριο. Μόνο που ήταν “αγνώριστο” για τη µιζέρια του… Για τέτοια<br />

“αξιοπιστία” αναλυτών µιλάµε! Προσέξτε και το άλλο: Οι πωλήσεις του ∆εκεµβρίου γίνονταν από<br />

θεσµικούς και ήταν, λέει, εποχικές, άσχετο αν την τελευταία εβδοµάδα του ίδιου µήνα ξέσπασε<br />

χρηµατιστηριακό πάρτι! Να και µια ακόµη διάψευση της “εποχικότητας”!<br />

Στην ίδια της σελίδα η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ αναφερόταν και σε δήλωση του κ. ∆ηµήτρη Ρέππα,<br />

στην τακτική συνάντησή του µε τους δηµοσιογράφους: «Κανείς στην κυβέρνηση δεν νιώθει “άνετα”<br />

µε την καθηµερινή ταλαιπωρία των εκατοντάδων χιλιάδων επενδυτών που έχουν προσφυώς<br />

χαρακτηριστεί “εγκλωβισµένοι”.»<br />

Κι αν η κυβέρνηση δεν ένιωθε άνετα για τους εγκλωβισµένους τότε που ο Γ.∆. είχε κλείσει<br />

στις 5.034,85 µονάδες, πώς ένιωθε άραγε τρία χρόνια αργότερα, µε το δείκτη να σέρνεται κάτω από<br />

τις 1.700 µονάδες; Αλλά τι ρωτάω; Τότε πλησίαζαν εκλογές, τώρα αργούν ακόµη…<br />

Στις 23 ∆εκ. ο Γ.∆. είχε πτώση 4,18%, κλείνοντας στις 4.789,37 µονάδες. Σύµφωνα µε<br />

άρθρο των ΝΕΩΝ, στελέχη της «Αlpha Χρηµατιστηριακή» σχολίασαν: «Ιδιώτες επενδυτές συνεχίζουν<br />

να ρευστοποιούν τους τίτλους τους καταβαλλόµενοι από πνεύµα πανικού». Τα ίδια στελέχη τους<br />

καλούσαν να αγνοήσουν «τις συµβουλές ή τις φήµες που σπέρνονται ηθεληµένα». (Ποιες απ’ όλες;)<br />

Εξάλλου, το εν λόγω άρθρο φιλοξένησε δηλώσεις του προέδρου της Capital ΑΧΕ κ. ∆ηµήτρη<br />

Γερµίδη, ο οποίος τόνισε: «γνωρίζω τρεις περιπτώσεις αυτοκτονίας µικροεπενδυτών και πολλές<br />

περιπτώσεις καρδιακών επεισοδίων». 95<br />

Ποιος περίµενε ότι από τις τόσο έντονες αντιδράσεις των µικροεπενδυτών, όταν ακόµη ο Γ.∆.<br />

βρισκόταν στις 4.800 µονάδες, θα περνούσαν σε πλήρη αδιαφορία και λήθαργο καθώς ο ∆είκτης<br />

κατρακυλούσε στις 1.700 µονάδες! Ίσως να είναι κι αυτό µια µορφή εθισµού στη συµφορά, ή ένα<br />

είδος ψυχολογικού κώµατος. Πάντως, ένας από τους στόχους του βιβλίου αυτού είναι η ενεργοποίηση<br />

των υγιών αντιδράσεων των καταληστευθέντων, ώστε να στείλουµε ένα ηχηρό µήνυµα στους<br />

ενόχους, όσο ψηλά κι αν βρίσκονται. Το οφείλουµε στους εαυτούς µας, στην οικογένειά µας, στη<br />

χώρα µας!<br />

−Στη συνεδρίαση της 24 ης ∆εκ. 1999 υπήρξε µια ανεπαίσθητη ανάκαµψη του Γ.∆. κατά<br />

0,26%, που τον έφερε στις 4.801,76 µονάδες. Το αποτέλεσµα αυτό προέκυψε από το γεγονός ότι στο<br />

τέλος της συνεδρίασης πραγµατοποιήθηκαν σηµαντικά πακέτα αγορών ύψους 140 δισ. δρχ. µέσω<br />

Αγροτικής Τράπεζας! (Έχετε ακούσει τίποτα για τα “λαµπρόχαρτα”; )<br />

Εµφανώς δυσαρεστηµένοι από την ισχνή άνοδο, αναλυτές της «ALPHA Χρηµατιστηριακή»,<br />

αµέσως µετά τα Χριστούγεννα, εξόρκιζαν τον πανικό των µικροεπενδυτών «οι οποίοι συνεχίζουν να<br />

ρευστοποιούν τα χαρτοφυλάκιά τους, χωρίς να λαµβάνουν υπόψη σχετικές αποτιµήσεις και υποδείξεις<br />

ειδικών. Τα ξένα Χρηµατιστήρια συνεχίζουν το αδιάκοπο πάρτι µέσα σε χριστουγεννιάτικη ατµόσφαιρα.<br />

Μήπως τελικά µας αρέσει να ξεχωρίζουµε ως λαός;(…)<br />

Είναι απαραίτητο οι ιδιώτες επενδυτές να αναζητήσουν τη συµβουλή ειδικών προκειµένου να<br />

τους προσφέρουν µια εκτίµηση της αντικειµενικής αξίας του χαρτοφυλακίου τους από το να το<br />

προσφέρουν αφειδώς στα δόντια µιας παραπαίουσας αγοράς. Ίσως τότε το συναίσθηµα πανικού και<br />

ανασφάλειας καταλαγιάσει.» 302<br />

Βλέπετε λοιπόν πώς αποκοίµιζαν τον κοσµάκη οι “ειδικοί” και τον πήραν στο λαιµό τους; Οι<br />

ξένοι βοούσαν ότι η Σοφοκλέους ήταν σφόδρα υπερτιµηµένη αλλά οι µικροεπενδυτές δεν έπρεπε να<br />

καταλαµβάνονται από ανασφάλεια και να πουλάνε! Όφειλαν να λαµβάνουν υπ’ όψη τους τις<br />

υποδείξεις των “ειδικών” που τους οδηγούσαν µε ασφάλεια για σφαγή στο θυσιαστήριο του ΧΑΑ.<br />

Γνωρίζω άνθρωπο που προσήλθε στο διαχειριστή των Αµοιβαίων του πέντε φορές στο διάστηµα από<br />

Οκτ. 1999 µέχρι το τέλος του 2000, θέλοντας να εξαγοράσει τα µερίδια των Αµοιβαίων µετοχικών<br />

που κατείχε. Κάθε φορά, όµως, µε παραπλανητικά επιχειρήµατα τον έπειθαν να µην κάνει το<br />

“µοιραίο λάθος” και να τα αφήσει ήσυχα, διότι όπου νάναι η Σοφοκλέους θάπαιρνε, τάχα, τα πάνω<br />

της. Το αποτέλεσµα; Τρία χρόνια αργότερα η αξία των µεριδίων του έχει ξευτελιστεί εντελώς, ενώ ο<br />

διαχειριστής των Αµοιβαίων του τώρα σφυρίζει αδιάφορα… Γι αυτό σας είπα ότι οι “ειδικοί” µας<br />

πήραν στο λαιµό τους!<br />

−Η ∆ευτέρα, 27 ∆εκ., ήταν µια αλλιώτικη µέρα για τη Σοφοκλέους. Ο Γ.∆. είχε άνοδο κατά<br />

4,98% και έκλεισε στις 5.040,95 µονάδες! Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούµενο κεφάλαιο, η<br />

άνοδος αυτή σηµατοδότησε ένα µίνι ράλι στη Σοφοκλέους κι έδωσε αφορµή στους “ειδικούς”<br />

202

αναλυτές για πολλά σχόλια. Ξαφνικά, από τη µια µέρα στην άλλη, οι τιµές πολλών µετοχών<br />

«κρίθηκαν ελκυστικές, µε αποτέλεσµα την απότοµη αναστροφή της αρνητικής ψυχολογίας που είχε<br />

διαµορφωθεί.» Το σχόλιο αυτό ανήκει στον κ. Σταύρο Κουζέλη, διευθύνοντα σύµβουλο της<br />

«Ολυµπιακή ΑΧΕ». 303<br />

Η άνοδος συνεχίστηκε και την εποµένη σε ποσοστό 3,76% φέρνοντας τον Γ.∆. στις 5.230,61<br />

µονάδες. Όπως έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ, «Τώρα, τη σκυτάλη της ανόδου πήραν πάλι οι ιδιώτες επενδυτές<br />

επιβεβαιώνοντας όσους αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι µικροεπενδυτές µπαίνουν στο Χρηµατιστήριο<br />

“όταν νιώθουν τη σιγουριά της ανόδου”.» 304 Οι καηµένοι οι κατασυκοφαντηµένοι και λεηλατηµένοι<br />

µικροεπενδυτές, πόσο χρήσιµοι ήταν για το “έξυπνο χρήµα”…<br />

Στις 29/12, ο Γ.∆. ανέβηκε για τρίτη κατά σειρά συνεδρίαση, κλείνοντας στις 5.359,11<br />

µονάδες. Σηµειωτέον ότι 108 µετοχές την ηµέρα εκείνη είχαν κλείσει στο limit up!<br />

Τις ευτυχείς εξελίξεις έσπευσε να σχολιάσει η “ALPHA Χρηµατιστηριακή”: «Η αρνητική<br />

ψυχολογία φαίνεται να αποτελεί παρελθόν για την αγορά µε δεδοµένη την ισχυρή εισροή κεφαλαίων από<br />

ιδιώτες, αλλά και από το ενδιαφέρον που αρχίζει να επιδεικνύεται από ξένους θεσµικούς. Η αποτίµηση<br />

της αγοράς στα επίπεδα αυτά φαίνεται λογική χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι δεν υπάρχουν αγοραστικές<br />

ευκαιρίες (υποτιµηµένες µετοχές σε σχέση µε την προσδοκώµενη ανάπτυξη των εταιρειών). Για τους<br />

λόγους που έχουµε αναφέρει επανειληµµένα σε προηγούµενα σχόλιά µας, παραµένουµε θετικοί για την<br />

αγορά.» 305 Ακούστε, υπήρχαν, λέει, ακόµη υποτιµηµένες µετοχές!<br />

Την Πέµπτη, 30/12, ο Γ.∆. ανέβηκε κατά 3,28% και έκλεισε στις 5.535,09 µονάδες. Ο τζίρος<br />

ανήλθε σε 324 δισ. δραχµές, ενώ 102 µετοχές έκλεισαν στο limit up! Έτσι, µέσα σε 5 συνεδριάσεις ο<br />

Γ.∆. είχε ανέβει κατά 15,5%. Θρίαµβος!<br />

Οι “προφήτες” πήραν και πάλι τα πάνω τους και προέβλεψαν: «Το επόµενο δεκαήµερο<br />

θεωρείται κρίσιµο τόσο από θεσµικούς όσο και από χρηµατιστές, καθώς σε αυτό το διάστηµα<br />

αναµένεται δυναµική παρουσία των ξένων επενδυτών. Dealing room τραπεζών διαβλέπουν δυναµική<br />

παρουσία των ξένων τις επόµενες ηµέρες, καθώς παρατηρήθηκε σταδιακή δραχµοποίηση<br />

συναλλάγµατος για αγορές µετοχών και οµολόγων.» 102<br />

O οικονοµικός σύµβουλος της ΕFG Εurobank και πρόεδρος της “Επενδύσεις Αναπτύξεως”<br />

ΑΕΕΧ καθηγητής κ. Νίκος Καραµούζης δήλωσε στα ΝΕΑ: «Αν και η πιθανότητα για µια διεθνή<br />

αναταραχή από τον ιό του 2000 θεωρείται µικρή, εντούτοις υπάρχει σε ένα βαθµό φόβος. Για τον λόγο<br />

αυτό, τις πρώτες ηµέρες του 2000 αναµένεται να τοποθετηθούν στη Σοφοκλέους και όσοι ξένοι θεσµικοί<br />

επενδυτές δεν είχαν προχωρήσει νωρίτερα σε αγορές για προληπτικούς λόγους. Το γεγονός αυτό, σε<br />

συνδυασµό µε την τακτική Ελλήνων και κυρίως ξένων θεσµικών επενδυτών να “ταυτίζουν» τη νέα<br />

επενδυτική περίοδο µε τις αρχές του έτους, θα συµβάλει στην πιο ενεργό συµµετοχή τους στην αγορά». 102<br />

Να λοιπόν που και οι ξένοι είχαν, τάχα, στηθεί στην ουρά προκειµένου να προλάβουν τις<br />

“ευκαιρίες” της Σοφοκλέους!<br />

Εξάλλου, ο πρόεδρος της Value Capital ΑΧΕΠΕΥ καθηγητής κ. Νικήτας Νιάρχος µιλώντας<br />

στα ΝΕΑ (31/12/1999) εξήγησε: «Το 2000 είναι έτος εκλογών και για τον λόγο αυτό αναµένεται θετική<br />

πορεία στο Χρηµατιστήριο. Από την άλλη, θα συµβάλει θετικά η προηγούµενη εµπειρία των επενδυτών,<br />

σύµφωνα µε την οποία το ελληνικό Χρηµατιστήριο ανεβαίνει παραδοσιακά στις αρχές του έτους. Έτσι,<br />

από τη µια η άνοδος των τιµών των µετοχών στα ευρωπαϊκά χρηµατιστήρια και από την άλλη η<br />

πρόσφατη πτώση των τιµών στη Σοφοκλέους, θα οδηγήσουν περισσότερους ξένους επενδυτές που<br />

τοποθετούνται στην Ευρώπη να ρευστοποιήσουν κέρδη από τις ξένες αγορές και να επενδύσουν στο<br />

Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών, όπου µετά την πτώση δηµιουργήθηκαν ευκαιρίες». 102<br />

Νάτες πάλι οι “ευκαιρίες” µε το Γ.∆. στις 5.535 µονάδες!<br />

Στις αναλύσεις, βέβαια, δεν έλειψε και η προπαγάνδα υπέρ των blue chips. «Τα υγιή µεγέθη<br />

της ελληνικής οικονοµίας και οι προοπτικές της εξακολουθούν να αποτελούν κινητήρια δύναµη για το<br />

Χρηµατιστήριο. Οι εταιρείες µεγάλης κεφαλαιοποίησης έχουν αποδείξει και στο παρελθόν ότι αποτελούν<br />

το πιο ασφαλές όχηµα για την πραγµατοποίηση ικανοποιητικών αποδόσεων.», επισήµαινε η ΕΘΝΙΚΗ<br />

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ. 306<br />

−Το πρώτο Σαββατοκύριακο του Ιανουαρίου 2000, ο κ. Βασ. Κουλούρης, σε άρθρο του στην<br />

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ µε τον τίτλο «2000 “συν” για τη Σοφοκλέους», κατέληγε: «Έτσι<br />

κι αλλιώς, δεν χρειάζεται να σταθούµε στις προοπτικές της ελληνικής οικονοµίας, στην επερχόµενη<br />

203

δραµατική αποκλιµάκωση των επιτοκίων, στην ταχύτερη ανάπτυξη, στο Γ′ ΚΠΣ, στους Ολυµπιακούς του<br />

2004, για να πούµε ότι δεν έχει τελειώσει η χρυσή εποχή της Σοφοκλέους.<br />

Ίσως µόλις έχει ξεκινήσει! Γιατί προς το παρόν δεν έχουµε καµία ένδειξη ότι οι σηµερινές<br />

χρεόγραφες αξίες, η εποχή τους και ο “πολιτισµός” τους εκπνέουν!»<br />

Άαλλος µεγάλος προφήτης! Ώστε, λοιπόν, η χρυσή εποχή της Σοφοκλέους δεν είχε τελειώσει<br />

ακόµη! Κατά την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ίσως µόλις να άρχιζε! Εδώ βλέπουµε πάλι την καλή εφηµερίδα<br />

στον “απίθανο µηχανισµό φηµολογίας”!<br />

Η πρώτη συνεδρίαση του νέου έτους − ∆ευτέρα 3 Ιαν. 2000 − ήταν επίσης έντονα ανοδική. Ο<br />

Γ.∆. κέρδισε 4,69% και έκλεισε στις 5.794,85 µονάδες. Την εποµένη οι “προφήτες” της “ALPHA<br />

Χρηµατιστηριακή” ανέλυαν: «Οι επενδυτές πλέον απελευθερωµένοι από το άγχος του ιού του 2000<br />

φάνηκαν πιο χαλαροί στις αγορές τους µε δεδοµένες τις θετικές προοπτικές που διανοίγονται για την<br />

εθνική µας οικονοµία και τον επιχειρηµατικό κόσµο από την είσοδο της δραχµής στην ΟΝΕ και τη<br />

σταδιακή µείωση των τραπεζικών επιτοκίων, καθώς και από την αναµενόµενη αναβάθµιση της<br />

ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς προς τις ώριµες αγορές. Η ρευστότητα της αγοράς αναµένεται να<br />

ενισχυθεί µέσω της δραστηριοποίησης των ασφαλιστικών ταµείων στην κεφαλαιαγορά και από τη<br />

µείωση του ποσοστού υποχρεωτικών διαθεσίµων των εµπορικών τραπεζών στην Τράπεζα της Ελλάδος.<br />

Οι ξένοι θεσµικοί ήδη έχουν ξεκινήσει τις τοποθετήσεις τους στην ελληνική αγορά, κυρίως στον τοµέα<br />

των τηλεπικοινωνιών, της πληροφορικής και των τραπεζών.» 307<br />

Οι προβλέψεις αυτές της “ALPHA Χρηµατιστηριακή” απεδείχθησαν ανεδαφικές αφού, από<br />

κει και πέρα, µε άνευ σηµασίας µικροδιαλείµµατα, θα άρχιζε η συνεχής κατρακύλα του ΧΑΑ που<br />

συνεχίζεται µέχρι σήµερα (Φεβρ. 2003), διαψεύδοντας και γελοιοποιώντας “ειδικούς”, “αναλυτές”<br />

και “προφήτες”. Στις 4 Ιαν. 2000, ο Γενικός ∆είκτης έπεσε κατά 3,56% και έκλεισε στις 5.588,65<br />

µονάδες. “Αναµενόµενο”, είπαν οι αναλυτές. Ήταν “ρευστοποίηση κερδών”! Παρέλειψαν όµως να<br />

µας πουν ποιοι ήταν οι αφελείς που αγόραζαν τα παραφουσκωµένα χαρτιά που οι πονηροί<br />

(πληροφορηµένοι) πωλούσαν. ∆ιότι ενώ οι δεύτεροι ρευστοποιούσαν κέρδη, οι πρώτοι υπέγραφαν<br />

την καταδίκη τους, αφού ο Γ.∆. δεν θα ξανάβλεπε τα επίπεδα αυτά…<br />

Aπτόητη από τη “διόρθωση” της αγοράς, η “ALPHA Χρηµατιστηριακή” έκανε και την<br />

εποµένη νέες αισιόδοξες προβλέψεις από τη στήλη της στα ΝΕΑ: «Οι ξένοι θεσµικοί έχουν αρχίσει να<br />

δραστηριοποιούνται στην εγχώρια αγορά µε τοποθετήσεις κυρίως στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών<br />

(υποτιµηµένος µε βάση τις αποτιµήσεις που ισχύουν στις ξένες αγορές) και της πληροφορικής. Η αγορά<br />

πάντως αναµένει µείωση των επιτοκίων από την Τράπεζα της Ελλάδος στις αρχές του νέου µήνα<br />

προερχόµενη από πιθανή αναπροσαρµογή της κεντρικής ισοτιµίας της δραχµής έναντι του ευρώ,<br />

διατηρώντας το εν γένει κλίµα θετικό. Αναµένουµε ισχυροποίηση της ρευστότητας της αγοράς µέσω της<br />

δραστηριοποίησης των ασφαλιστικών ταµείων στην κεφαλαιαγορά αλλά και στην αγορά οµολόγων<br />

(συνολικό ύψος κεφαλαίων 1,9 τρισ.) καθώς και από την µείωση του ποσοστού υποχρεωτικών<br />

διαθεσίµων των εµπορικών τραπεζών στην Τράπεζα της Ελλάδος. Είµαστε αισιόδοξοι όσον αφορά την<br />

µεσοπρόθεσµη πορεία του Χρηµατιστηρίου Αθηνών, αφού τα δεδοµένα και οι προοπτικές της εθνικής<br />

οικονοµίας παραµένουν θετικά ενώ η κερδοφορία των περισσοτέρων εισηγµένων εταιρειών αναµένεται<br />

να ενισχυθεί σηµαντικά στα επόµενα έτη(…)» 308<br />

Περιττό να πούµε πως καµία από τις προβλέψεις αυτές δεν επαληθεύτηκε, ούτε<br />

µεσοπρόθεσµα ούτε µακροπρόθεσµα. Όσο για την “κερδοφορία” των εισηγµένων, αυτή δυστυχώς<br />

έσπασε όλα τα αρνητικά ρεκόρ! Και µετά σου λέει πως τάχα η ιδιωτική πρωτοβουλία πάντα<br />

θριαµβεύει… Πως, τάχατες µόνο οι κρατικές επιχειρήσεις χρεοκοπούν, ενώ οι ιδιωτικές<br />

κερδοφορούν…<br />

−Στις 5 Ιαν. το ΧΑΑ είχε νέα µεγάλη πτώση κατά 3,92% και έκλεισε στις 5.369,38 µονάδες.<br />

Πολλοί έσπευσαν και πάλι να συστήσουν “ψυχραιµία” και να τονίσουν τις αισιόδοξες προοπτικές του<br />

ΧΑΑ. Μεταξύ αυτών και ο κ. Θεόδωρος Πρινιωτάκης, χρηµατιστηριακός εκπρόσωπος της εταιρείας<br />

Ακρόπολις Επενδυτική. Όπως έγραψαν ΤΑ ΝΕΑ (07/01/2000), «Σύµφωνα µε τον κ. Πρινιωτάκη,<br />

“µακροπρόθεσµα προβλέπεται άνοδος των τιµών των µετοχών στη Σοφοκλέους”. Ειδικότερα για τους<br />

επόµενους οκτώ µήνες, ο κ. Πρινιωτάκης εκτιµά ότι θα πραγµατοποιηθούν υψηλές αποδόσεις από τις<br />

περισσότερες µετοχές.<br />

Την εκτίµηση αυτή τη στηρίζει στα εξής:<br />

204

Πρώτον, αναµένεται µείωση των επιτοκίων και ανατίµηση της κεντρικής ισοτιµίας της δραχµής<br />

έναντι του ευρώ.<br />

∆εύτερον, η διενέργεια εκλογών θα επηρεάσει θετικά στο Χρηµατιστήριο.<br />

Τρίτον, υπάρχουν µετοχές εταιρειών υψηλής κεφαλαιοποίησης, των οποίων οι τιµές<br />

υπολείπονται σε απόδοση σε σχέση µε την υπόλοιπη αγορά<br />

Ωστόσο, ο κ. Πρινιωτάκης δεν παραλείπει να συστήσει στους επενδυτές ψυχραιµία και προσοχή<br />

όσον αφορά τις επιλογές τους.» 309<br />

Για µια ακόµη φορά οι αισιόδοξες προβλέψεις ενός “ειδικού” δεν επαληθεύτηκαν…<br />

−Ένα µήνα αργότερα (10 Φεβ.), στελέχη της Αlico Εurobank ΑΕ∆ΑΚ προέβλεπαν ότι «ο<br />

Γενικός ∆είκτης µπορεί να φτάσει τις 6.500 µονάδες εντός του πρώτου τριµήνου. Όσον αφορά τις<br />

µετοχές που θα προσελκύσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον, αναφέρθηκαν εκείνες των τραπεζών, της<br />

πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών και των εταιρειών µεσαίας κεφαλαιοποίησης, όπου όµως<br />

υπάρχουν προοπτικές µε πραγµατική υπόσταση.» 310 Άλλη µια ψευδοπροφητεία!<br />

Παρηγοριά στον άρρωστο έδωσε και ο κ. Σταύρος Ψυχάρης µέσα από ΤΟ ΒΗΜΑ: «Τα<br />

φαινόµενα αυτά (είτε υπερκέρδη είτε µεγάλες χασούρες...) είναι πάντοτε πρόσκαιρα. Και όσοι µπορούν<br />

να περιµένουν, ξεχνώντας προσκαίρως τις επενδύσεις τους, µπορούν να είναι βέβαιοι ότι οι δείκτες<br />

κάποτε, έστω και σε δύο-τρία χρόνια, θα ξαναπάρουν την ανηφόρα. Και τελικώς οι ψύχραιµοι και<br />

σοβαροί επενδυτές θα έχουν µέσο όρο εισοδήµατος µεγαλύτερο από το επιτόκιο που θα είχαν εισπράξει<br />

από µια τράπεζα στην οποία θα είχαν καταθέσει τις οικονοµίες τους.» 311<br />

Τα δύο χρόνια πέρασαν, πέρασε και το τρίτο, κι όµως ο αξιότιµος κ. Ψυχάρης δεν<br />

επαληθεύτηκε… ∆ιαψεύστηκε µάλιστα παταγωδώς από την εξαέρωση της µετοχής του ίδιου του<br />

∆ηµοσιογραφικού Οργανισµού Λαµπράκη! Και για όσους τυχόν δεν γνωρίζουν ποιος είναι ο κ.<br />

Σταύρος Ψυχάρης, να πούµε ότι είναι: Αντιπρόεδρος του ∆.Σ., Γενικός ∆ιευθυντής του ∆ΟΛ και<br />

∆ιευθυντής των εφηµερίδων «Το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ» και «Το Ηµερήσιο ΒΗΜΑ». Γεννήθηκε<br />

στην Αθήνα και εργάζεται στον Οργανισµό από το 1968. Είναι ταµίας του Ιδρύµατος Μελετών<br />

Λαµπράκη.<br />

− Στις 6 Φεβρουαρίου 2000, το έγκριτο ΒΗΜΑ, σε ρεπορτάζ του κ. Τ. Μαντικίδη,<br />

φιλοξενούσε απόψεις “ειδικών” για την πορεία του ΧΑΑ. Ένας εξ αυτών ήταν ο κ. ∆ηµήτρης Τζάνας,<br />

διευθυντής Επενδύσεων της «ΩΜΕΓΑ» ΑΧΕ. Ο κ. Τζάνας εκτιµούσε ότι «η αγορά θα κινηθεί<br />

σταδιακά ανοδικά, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι δεν θα υπάρξουν και διακυµάνσεις, µε τον γενικό δείκτη<br />

να κυµαίνεται στις 6.000 µονάδες τον ερχόµενο µήνα.»<br />

Φανταστείτε τι έπαθαν όσοι µικροεπενδυτές είχαν πάρει στα σοβαρά τον κύριο αυτό. Τι το<br />

όφελος, λοιπόν, να συµβουλευόµαστε τους (τάχατες) ειδικούς;<br />

Αλλά η παραπληροφόρηση (ή παραλογισµός;) των “ειδικών” δεν είχε ούτε όρια ούτε τέλος.<br />

Κι όταν οι απόψεις τους φιλοξενούνται από έγκριτες εφηµερίδες, αναρωτιέται κανείς πού µπορεί να<br />

βρει έγκυρη πληροφόρηση…<br />

Στην τεχνική ανάλυση µε τίτλο «Κατεγράφησαν τα “χαµηλά” της αγοράς» που παρουσίαζε<br />

στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (27/02/2000), ο κ. Σταύρος Αντ. Αλεβίζος, υπεύθυνος τεχνικών µελετών και<br />

ανάλυσης της «Eurοsec Χρηµατιστηριακή», έγραφε µεταξύ άλλων: «Έτσι, ορίσαµε και εµµένουµε ότι<br />

ο νέος στόχος, βάσει των ανωτέρω και του νέου σχηµατισµού που διαµορφώνεται, θα είναι η περιοχή<br />

των 9.000 µονάδων (τέλος καλοκαιριού µε αρχές φθινοπώρου)».<br />

Τι να πει κανείς σε τέτοιες “αναλύσεις”; Έλεος! Είναι άραγε η Ελλάδα όντως ένα απέραντο<br />

τρελοκοµείο, όπου όλοι, “µικροί”, “µεγάλοι”, “ειδικοί” και µη, έχουµε το ακαταλόγιστο; Ή µήπως<br />

είναι ένα απέραντο διαφθορείο, όπου ό,τι λέγεται και γράφεται έχει πρώτα περάσει µέσα από το<br />

φίλτρο των σκοπιµοτήτων της στυγνής ιδιοτέλειας;<br />

−Την Κυριακή 19 Μαρτίου 2000, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, σε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ, απέδιδε την<br />

πτωτική πορεία, που ακολούθησε το ελληνικό Xρηµατιστήριο µετά την 9 η Μαρτίου, ηµέρα υποβολής<br />

της αίτησης ένταξης στην ΟΝΕ, σε πιέσεις από το εξωτερικό.<br />

«Σύµφωνα µε το “αληθοφανές” αυτό σενάριο, η πίεση στη Σοφοκλέους προήλθε από ένα µικρό<br />

αριθµό ισχυρών τραπεζικών οργανισµών και επενδυτικών εταιρειών του εξωτερικού.<br />

205

Η κίνησή τους βασίστηκε στην εκτίµηση ότι η Stanley Morgan θα προχωρήσει µετεκλογικά στην<br />

αναβάθµιση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, γεγονός που αναµένεται να προκαλέσει µεγάλη άνοδο του<br />

χρηµατιστηρίου µετά την 9 η Απριλίου.<br />

Σκοπός της πίεσης ήταν να προκληθεί πτώση κοντά στο όριο των 4.000 µονάδων, επίπεδο στο<br />

οποίο θα µπορούσαν να γίνουν εξαιρετικά συµφέρουσες τοποθετήσεις, εκµεταλλευόµενες το κλίµα<br />

πανικού στους µικροεπενδυτές.(…)<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο δηµοσίευµα, η αναστροφή του κλίµατος προήλθε αφενός από τις δηλώσεις<br />

του υπουργού Εθνικής Οικονοµίας Γιάννου Παπαντωνίου για θεσµική στήριξη του χρηµατιστηρίου και,<br />

αφετέρου, από τις πιέσεις που ασκήθηκαν στους επιχειρηµατίες να στηρίξουν τις µετοχές τους, οι οποίες<br />

άλλωστε είχαν φτάσει σε ιδιαίτερα δελεαστικά επίπεδα.» 312<br />

Ώστε η Morgan Stanley θα προχωρούσε µετεκλογικά «στην αναβάθµιση της ελληνικής<br />

κεφαλαιαγοράς, γεγονός που αναµένεται να προκαλέσει µεγάλη άνοδο του χρηµατιστηρίου µετά<br />

την 9 η Απριλίου.»! Σεναριολογίας και παραπληροφόρησης συνέχεια! Και µάλιστα από έγκριτη<br />

εφηµερίδα…<br />

Την ίδια µέρα, “ΤΟ ΒΗΜΑ”, η άλλη µεγάλη έγκριτη εφηµερίδα, διαφήµιζε τη «φθήνια στο<br />

ταµπλό της Σοφοκλέους», η οποία έλεγε πως είχε αποκτήσει «ένα από τα πιο ελκυστικά P/E σε όλη<br />

την Ευρώπη»! Στην ίδια σελίδα ο κ. ∆. Ευαγγελοδήµος µας έδινε και το «ηθικό δίδαγµα» που έβγαινε<br />

από τούτη την « ύφεση». Και το δίδαγµα ήταν ότι «εκείνοι που δεν βλέπουν το Χρηµατιστήριο ως<br />

καζίνο, όσοι δηλαδή επενδύουν µε µακρό χρονικό ορίζοντα και µε προοπτική, δεν βγαίνουν ποτέ<br />

χαµένοι».<br />

Ώστε έτσι λοιπόν; Οι εγκλωβισµένοι από το Φθινόπωρο του 1999 δεν θα βγουν ποτέ χαµένοι;<br />

Αυτά µας έλεγαν όλοι οι αρµόδιοι µέχρι πρόσφατα, αλλά τώρα έχουν καταπιεί τη γλώσσα τους…<br />

∆είτε, όµως και απόσπασµα από άρθρο της εφηµερίδας ΠΡΙΝ (19/03/2000), και, µε δεδοµένη<br />

την µετέπειτα πλήρη πια εξαχρείωση του ΧΑΑ, βγάλτε τα συµπεράσµατά σας για το ποιοι µας<br />

έλεγαν την αλήθεια και ποιοι µας εξαπατούσαν:<br />

«Eίναι γελοίοι! Aυτή είναι η πρώτη σκέψη που έρχεται στο µυαλό οποιουδήποτε, όταν βλέπει τα<br />

απίστευτα χοντροκοµµένα τεχνάσµατα που χρησιµοποίησαν χωρίς αναστολή, σε κοινή θέα, στο<br />

χρηµατιστήριο αυτή την εβδοµάδα. Oύτε που τους ένοιαξε καθόλου ότι ακόµη και ο πιο ηλίθιος πλέον<br />

κατάλαβε καθαρά πόσο στηµένο και ελεγχόµενο είναι το παιχνίδι στο XAA. O Σηµίτης και οι κορυφαίοι<br />

“διαπλεκόµενοι” δεν δίστασαν να ρίξουν µε προκλητικό τρόπο 100 δισεκατοµµύρια δραχµές την<br />

Tετάρτη και, στη διάρκεια της µισής ώρας που κράτησε η συνέντευξη του πρωθυπουργού στο Zάππειο<br />

για την κοινωνική πολιτική, να ανεβάσουν το δείκτη του χρηµατιστηρίου από το βάραθρο του -6% που<br />

βρισκόταν κατά ...7 ολόκληρες εκατοστιαίες µονάδες, ώστε να κλείσει θετικά!<br />

Eίναι τροµεροί! Aυτή είναι η δεύτερη σκέψη που κάνει κανείς, όταν διαπιστώνει σε τι βαθµό<br />

εξάρτησης και αποχαύνωσης έχουν οδηγηθεί µάζες εκατοµµυρίων ανθρώπων µέσω του XAA.<br />

Eνθουσιάστηκαν από την παρέµβαση κυβέρνησης και µεγάλου κεφαλαίου οι αφελείς “εγκλωβισµένοι”<br />

τζογαδόροι “επενδυτές”, παρ’ όλο που σε εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς που µπήκαν στο XAA τον<br />

Aύγουστο και το Σεπτέµβριο, οι αετονύχηδες απατεώνες επιχειρηµατίες κάτι απίθανων εταιρειών τους<br />

έχουν φάει πάνω από πέντε τρισεκατοµµύρια δραχµές, καθώς οι µισές µετοχές έχουν ήδη χάσει πάνω<br />

από το 50% της αξίας που είχαν τότε! Kαι όµως όλοι αυτοί πανηγύριζαν, παρ’ όλο που έχουν χάσει<br />

µέχρι και το ...84% (!!!) του κεφαλαίου τους. Όπου και να γύριζες άκουγες συζητήσεις για το ότι ο<br />

Σηµίτης θα πάρει τις εκλογές, αν σταθεροποιήσει αυτή την “άνοδο”.» 313<br />

Είχε άδικο το ΠΡΙΝ;<br />

−Στις 20 Μαρτίου 2000 η εφηµερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ”, µε ρεπορτάζ του κ. Ζ. Τσώλη µε τίτλο :<br />

«Μην πουλάτε τις µετοχές σας…» και υπότιτλο «Μήνυµα της κυβέρνησης προς τους επενδυτές»,<br />

γινόταν, άθελά της ίσως, για άλλη µια φορά συνένοχη του εγκλήµατος που συντελούνταν εις βάρος<br />

των µακροπρόθεσµων επενδυτών. Παραθέτω χαρακτηριστικό απόσπασµα: «Ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας κ. Ι. Παπαντωνίου εκτιµά ότι “η αγορά έχει οµαλοποιηθεί σε µεγάλο βαθµό και το κλίµα<br />

αυτό θα διατηρηθεί και τις επόµενες ηµέρες”. Όλες οι ενδείξεις είναι ότι η αγορά θα βελτιωθεί το<br />

επόµενο διάστηµα, αλλά χρειάζεται προσοχή και ψυχραιµία. Κυβερνητικοί παράγοντες που<br />

συντονίζουν την προσπάθεια καλούν τους επενδυτές να κρατηθούν και να “µην πουλάνε τις<br />

µετοχές τους…” για να περιορίσουν τα περιθώρια κερδοσκοπικών παιχνιδιών.» (Η έµφαση δική µου)<br />

206

Βλέπετε πόσο “στοργικοί” ήταν τότε οι κυβερνητικοί παράγοντες; Εκλογές γαρ εν όψει! Τρία<br />

χρόνια αργότερα, µε το Χρηµατιστήριο να πνέει τα λοίσθια στις 1.700 µονάδες, δεν βγαίνουν να<br />

προτρέψουν τους εργολάβους της υποτιµητικής κερδοσκοπίας «µην πουλάτε», για να σταµατήσει,<br />

επιτέλους, κάπου η κατρακύλα… ∆εν υπάρχουν σήµερα (Φεβρ. 2003) εκείνοι που θα συντονίσουν την<br />

προσπάθεια σταθεροποίησης, έστω, του ΧΑΑ. Είναι όλοι τους απασχοληµένοι µε τους “ξηρούς” και<br />

τους “κουφούς”, ενώ οι χειρότεροι τροµοκράτες, εκείνοι που συντονίζουν τη λαϊκή οικονοµική<br />

εξαθλίωση, παραµένουν ελεύθεροι συνεχίζοντας την κατατροµοκράτηση του κοσµάκη.<br />

−Τέσσαρες µέρες αργότερα (24/03/2000) κι ενώ ο προεκλογικός πυρετός έπιανε limit up, σε<br />

άρθρο της «Ε» διαβάσαµε: «Παράγοντες του οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης, που είναι σε<br />

γνώση της υπόθεσης, µιλούν για µία “άνευ προηγουµένου κερδοσκοπική επίθεση, που έχει στόχο τη<br />

λεηλασία της αγοράς η οποία διάγει κρίσιµες στιγµές, και την ‘αρπαγή’ µετοχών από µικροεπενδυτές σε<br />

εξευτελιστικές τιµές”. (…)<br />

Οι εποπτικές αρχές θα εξετάσουν επισταµένως από πού πηγάζουν οι εντολές των<br />

ρευστοποιήσεων, όπως επίσης και µε ποιες µεθόδους αυτές υλοποιούνται, καθώς µάλιστα υπάρχουν<br />

υποψίες ότι ενδέχεται κάποιοι χρηµατιστές να παρέχουν ακόµη και αποπροσανατολιστικά στοιχεία στους<br />

ξένους πελάτες τους για την πορεία της χρηµατιστηριακής αγοράς, προκειµένου να εκµαιεύσουν από<br />

αυτούς εντολές πώλησης. (…)<br />

“Η ασφαλέστερη µέθοδος για να εξουδετερωθεί η επίθεση των κερδοσκόπων είναι να πεισθούν<br />

οι επενδυτές να διακρατήσουν τις µετοχές τους και να µην τις ξεπουλούν σε εξευτελιστικά επίπεδα, γιατί<br />

το Xρηµατιστήριο θα κινηθεί θετικά µέσα στο επόµενο διάστηµα”, έλεγε χθες χαρακτηριστικά ανώτατος<br />

οικονοµικός παράγοντας επιφορτισµένος µε την παρακολούθηση των χρηµατιστηριακών εξελίξεων.<br />

Εξέφραζε µάλιστα την πεποίθηση ότι “η αγορά θα τύχει της δέουσας υποστήριξης ακόµη και µετά τις<br />

εκλογές, εάν κάτι τέτοιο κριθεί απαραίτητο εκ των πραγµάτων”.» 314<br />

Σηµειωτέον ότι την προηγουµένη (23/03/2000) ο Γ.∆. είχε κλείσει µε απώλειες 1,53% στις<br />

4.650,77 µονάδες. Και στο επίπεδο αυτό, ακούστε και φρίξετε, «παράγοντες του οικονοµικού<br />

επιτελείου της κυβέρνησης» θεωρούσαν ότι οι τιµές των µετοχών ήταν «εξευτελιστικές», ενώ άλλος<br />

ανώτατος οικονοµικός παράγοντας διαβεβαίωνε ότι «το Xρηµατιστήριο θα κινηθεί θετικά µέσα στο<br />

επόµενο διάστηµα”! Αυτά µας είπε η καλή εφηµερίδα! Κι αν ήταν τότε οι τιµές εξευτελιστικές,<br />

σήµερα (Φεβρ. 2003) µε το ∆είκτη κάτω από τις 1.700 µονάδες τι είναι; Κουρελόχαρτα, προφανώς!<br />

Είδαµε, ακόµη, πως κάποιοι ανάλγητοι χρηµατιστές ειδοποιούσαν, λέει, τους ξένους<br />

πελάτες τους να ξεφορτώνουν τις “φούσκες" τους στους απληροφόρητους µικροεπενδυτές, τους<br />

οποίους η κυβέρνηση παραπλανούσε, υποσχόµενη καλύτερες µέρες στο Χρηµατιστήριο, ώστε να τις<br />

αγοράζουν για να συγκρατηθεί ο ∆είκτης και το ΠΑΣΟΚ να κερδίσει τις εκλογές! Μοιάζει σαν<br />

εφιαλτικό παραµύθι, που όµως η τραγική πραγµατικότητα απέδειξε αληθινό… Οι ίδιες<br />

Χρηµατιστηριακές το καλοκαίρι του 2002 ξέρετε τι έκαναν; Προέτρεπαν τους επενδυτές να<br />

αγοράσουν µετοχές ξένων εταιρειών, διότι, λέει, είχαν καλύτερες προοπτικές από τις ελληνικές!<br />

Φαίνεται, πάντως, πως οι κύριοι αυτοί δεν έχουν ακούσει την παροιµία «άµα δεν παινέψεις το σπίτι<br />

σου θα πέσει να σε πλακώσει». ∆εν καταλάβαιναν πως µε τις απάτριδες αυτές “συµβουλές” τους<br />

πριόνιζαν το κλαδί στο οποίο κάθονταν κι αυτοί και τα παιδιά τους… Αφήστε που από το Σεπτέµβριο<br />

του 2002 και µετά είδαµε και τις δήθεν “καλές προοπτικές” των ξένων µετοχών που κατέρρευσαν<br />

στο ναδίρ!<br />

− Η συµπεριφορά του Χρηµατιστηρίου λίγο πριν και λίγο µετά τις εκλογές της 9 ης Απριλίου<br />

2000, έχει ήδη περιγραφεί στο 2 ο κεφάλαιο του βιβλίου τούτου. Είναι χρήσιµο, όµως, να δούµε και<br />

µερικά στατιστικά στοιχεία για την ταυτότητα των επενδυτών από έρευνα της ΜRB που<br />

δηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα EXPRESS ( news.in.<strong>gr</strong>. 18/04/2000):<br />

«Η έρευνα, η οποία διεξήχθη για τη χρηµατιστηριακή εταιρεία ΩΜΕΓΑ ΑΧΕΠΕΥ, αποκαλύπτει<br />

ότι το 60% των επενδυτών ανακάλυψε το χρηµατιστήριο το 1999. Το 30% από αυτούς επέλεξε την<br />

περίοδο της µεγάλης άνθησης (Μάιος-Οκτώβριος 1999), για να ξεκινήσει την επενδυτική του<br />

δραστηριότητα.<br />

Εν τω µεταξύ, µόνο ένας στους τέσσερις έχει πολυετή εµπειρία χρηµατιστηριακών συναλλαγών,<br />

ενώ µόλις το 10,7% πέρασε την πόρτα της Σοφοκλέους πριν από έξι ή και περισσότερα χρόνια.<br />

207

Παράλληλα, ένας στους τρεις επενδυτές αισθάνεται ότι δεν είναι επαρκώς ενηµερωµένος για την πορεία<br />

του χρηµατιστηρίου.<br />

Εκτός από την απειρία της πλειονότητας του επενδυτικού κοινού, αξιοσηµείωτο είναι και το<br />

γεγονός ότι διακινείται σηµαντικός όγκος κεφαλαίων. Η έρευνα έδειξε ότι το 19% των “θαµώνων” της<br />

Σοφοκλέους επενδύει το 90-100% των χρηµάτων του, ενώ ένας στους τρεις επενδυτές “παίζει” το 70%<br />

των οικονοµιών του.» 315<br />

Να λοιπόν που τεκµηριώνεται και µε έρευνα ότι, παρόλο που η Σοφοκλέους λειτουργούσε<br />

120 χρόνια, µόνο το 10,7% των επενδυτών γνώριζαν το ΧΑΑ πριν από το 1995! Μ’ άλλα λόγια,<br />

σχεδόν το 90% των επενδυτών ανακάλυψε το Χρηµατιστήριο χάρη στην πλύση εγκεφάλου που<br />

υπέστησαν µε την εγκληµατική προπαγάνδα που είχε εξαπολύσει η κυβέρνηση του κ Σηµίτη από τον<br />

Ιανουάριο του 1996. Χρειαζόµαστε, άραγε, κι άλλες αποδείξεις για τους ηθικούς αυτουργούς του<br />

πρωτοφανούς αυτού εθνικού εγκλήµατος;<br />

−Το Σάββατο, 22/04/2000, το ΕΘΝΟΣ δηµοσίευσε εκτιµήσεις διαπρεπών οικονοµικών<br />

αναλυτών των ΗΠΑ για το Χρηµατιστήριο Αθηνών. Σύµφωνα µε τον καθηγητή Oικονοµικών στο<br />

Πανεπιστήµιο του Mέριλαντ, κ. Θεόδωρο Kαριώτη, «η τάση των Ελλήνων επενδυτών να αποδίδουν<br />

τις διακυµάνσεις του ΧΑΑ σε “κοµπιναδόρους και παπαγαλάκια” οφείλεται στην έλλειψη<br />

χρηµατιστηριακής παιδείας».<br />

Επιτέλους! Μας έγινε η σωστή “διάγνωση”! Η χρηµατιστηριακή παιδεία µας έλειπε παιδιά!<br />

Γι αυτό παραµιλάγαµε για κοµπιναδόρους και “παπαγαλάκια”, “φυλές” ανύπαρκτες στην ενάρετη<br />

Σοφοκλέους!<br />

Εξάλλου, ο αναλυτής της εταιρείας Siera Global Management, Στεφάν Aλπ, τόνισε ότι «το<br />

ελληνικό χρηµατιστήριο είναι ελκυστικό», ενώ ο αναλυτής της εταιρείας SIT/KIM International,<br />

Στίβεν Nτάρνετ πρόσθεσε ότι «µακροπρόθεσµα το µέλλον του θα είναι πολύ θετικό».<br />

Τέλος, ο πρόεδρος της εταιρείας Capital Link, Nίκος Mπορνόζης υποστήριξε ότι «η<br />

Σοφοκλέους µετά τη διόρθωση που υπέστη έχει υποχωρήσει σε πολύ ελκυστικά και ανταγωνιστικά<br />

επίπεδα» και επισήµανε ότι «µε την αναµενόµενη µετάταξη της Eλλάδας από αναδυόµενη σε ώριµη<br />

αγορά, εκείνοι οι οποίοι επένδυαν σε αναδυόµενες αγορές θα αντικατασταθούν από εκείνους που<br />

επενδύουν σε ώριµες αγορές». 316<br />

Όπως βλέπετε, ο κ. Σηµίτης είχε καλούς φίλους και συνεργάτες στην παραπληροφόρηση και<br />

στην πέραν του Ατλαντικού όχθη!<br />

−∆ιαβάστε, παρακαλώ, τώρα απόσπασµα από µια αισιόδοξη ανάλυση του κ. Γρ.<br />

Νικολόπουλου, που δηµοσιεύτηκε στο έγκριτο ΒΗΜΑ στις 29/04/2000:<br />

«Οι συνθήκες στην οικονοµία θα συνεχίσουν να βελτιώνονται και σιγά σιγά πλησιάζουµε στον<br />

χρόνο που τα καλά νέα θα αρχίσουν πάλι να ανακοινώνονται. Ποια είναι τα καλά νέα; Η µείωση των<br />

επιτοκίων την οποία προανήγγειλε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Λουκάς Παπαδήµος<br />

λέγοντας ότι µπορεί να φθάσει και τις τέσσερις ποσοστιαίες µονάδες στα δάνεια και στις καταθέσεις, η<br />

προώθηση των αποκρατικοποιήσεων και η σταδιακή απελευθέρωση των αγορών. Όλα αυτά θα<br />

αρχίσουν να παίρνουν σάρκα και οστά και αναµένεται ότι η επίδρασή τους στην οικονοµία θα<br />

προεξοφληθεί από το Χρηµατιστήριο και έτσι σταδιακά θα επέλθει ισορροπία και µετά άνοδος.<br />

Η αντίδραση στο ράλι το περασµένο καλοκαίρι έχει µάλλον ολοκληρωθεί στο µεγαλύτερο µέρος<br />

της και αναµένεται ότι πολλοί επενδυτές θα αρχίσουν να βλέπουν τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται<br />

σήµερα στο ΧΑΑ. Εξάλλου ο χαµηλός όγκος συναλλαγών τις τελευταίες ηµέρες, παρά την πτώση των<br />

τιµών, αποτελεί µια ένδειξη ότι ο πανικός των πωλήσεων έχει πλέον περάσει.<br />

Όταν τα µέτρα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς συγκεκριµενοποιηθούν και αρχίσει η εφαρµογή<br />

τους, το κλίµα στο ΧΑΑ θα αλλάξει και το αγοραστικό ενδιαφέρον θα αναγεννηθεί, ενισχυµένο και από<br />

τη χρηµατοδότηση που θα προσφέρουν οι χρηµατιστηριακές εταιρείες στους πελάτες τους.<br />

Σύµφωνα µε τις χρηµατιστηριακές εταιρείες, αναµένεται ότι θα υπάρξει και ενδιαφέρον από<br />

ξένους επενδυτές για τις εταιρείες µεγάλης κεφαλαιοποίησης, κυρίως µετά την αναβάθµιση της<br />

Σοφοκλέους σε ώριµη αγορά από τους διεθνείς οίκους. Η αναβάθµιση αυτή θα δώσει τη δυνατότητα σε<br />

µεγάλους ξένους θεσµικούς να τοποθετήσουν ένα µικρό µέρος των κεφαλαίων τους στο ελληνικό<br />

χρηµατιστήριο.<br />

208

Υπό αυτές τις συνθήκες και µε την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει από το εξωτερικό κάποια<br />

σηµαντική χρηµατιστηριακή ανατροπή, η Σοφοκλέους αναµένεται ότι θα σταθεροποιηθεί και θα<br />

επανέλθει σε ανοδική πορεία σε ένα χρονικό διάστηµα σχετικά σύντοµο.» 317<br />

Ώστε , λοιπόν, στο τέλος Απριλίου του 2000, η αντίδραση στο ράλι είχε µάλλον ολοκληρωθεί<br />

και η αγορά επρόκειτο να σταθεροποιηθεί και να επανέλθει σύντοµα σε ανοδική πορεία! Σηµειωτέον<br />

ότι τη Μεγάλη Πέµπτη (29/04/2000), ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 4.249,45 µονάδες. Τα σχόλια δικά<br />

σας…<br />

− Στις 21/05/2000, η Alpha Χρηµατιστηριακή ΑΧΕ ανέφερε ότι το ΧΑΑ το τελευταίο<br />

χρονικό διάστηµα βρισκόταν σε περίοδο ανάκαµψης και οι προοπτικές του ήταν γενικά θετικές. Αυτή<br />

τη φορά όµως τόνισε ότι οι προοπτικές «σε µεγάλο βαθµό εξαρτώνται από την ταχύτητα εξέλιξης των<br />

διαρθρωτικών αλλαγών στην οικονοµία.» 318<br />

Να συµπεράνουµε λοιπόν ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές δεν εξελίχθηκαν όπως έπρεπε, κι ότι σ’<br />

αυτό οφειλόταν η διαρκής απαξίωση του ΧΑΑ από τότε; Αυτός, βεβαίως, είναι ένας από τους<br />

πολλούς λόγους της απαξίωσης. Ο κυριότερος, όµως, κατά τη γνώµη µου είναι η παντελής έλλειψη<br />

αξιοπιστίας τόσο του “θεσµού” όσο και των ίδιων των εισηγµένων επιχειρήσεων…<br />

Ιδού και µια ακόµη αισιόδοξη πρόβλεψη των ηµερών εκείνων από τον κ. Κ. ∆αλαµάνη,<br />

διευθύνοντα σύµβουλο της Rate Capital ΑΧΕΠΕΥ, ο οποίος «σηµειώνει ότι το ελληνικό χρηµατιστήριο<br />

δείχνει να προσαρµόζεται και να αποτυπώνει τη δυναµική της ελληνικής οικονοµίας. (…) Ο ίδιος εκτιµά<br />

ότι ο Γενικός ∆είκτης του Χρηµατιστηρίου παρουσιάζει σηµαντικά περιθώρια ανόδου και τον<br />

πρωταγωνιστικό ρόλο θα κατέχουν οι κλάδοι των κατασκευαστικών εταιρειών, των εταιρειών υψηλής<br />

τεχνολογίας, ΜΜΕ και των τραπεζών.» 318<br />

Γνωρίζετε, βεβαίως, την πανωλεθρία που υπέστησαν αυτοί οι δήθεν προνοµιούχοι κλάδοι,<br />

που τάχα είχαν σηµαντικά περιθώρια ανόδου, αλλά και όλοι οι υπόλοιποι…<br />

−Χρήσιµο είναι να δούµε και το πώς έβλεπαν τότε τη Σοφοκλέους κάποιοι απαιτητικοί και,<br />

όπως φαίνεται, νοσταλγοί της περασµένης δόξας του ΧΑΑ. Να τι είχε γράψει «Η ΑΞΙΑ» σε άρθρο µε<br />

τίτλο «Θλιβερό “µεροκάµατο”», στις 08/07/2000: «Συνεπώς η διόρθωση έχει φτάσει στον πάτο. Και<br />

µάλιστα έγινε “καθ’ υπερβολήν”. Αυτό που συµβαίνει σήµερα δεν είναι διόρθωση ούτε µε την πιο<br />

διασταλτική ερµηνεία του όρου. Είναι διάλυση της αγοράς.»<br />

Κι αν ήταν “διάλυση της αγοράς” τότε µε το Γ.∆. στις 3.914 µονάδες, το Φεβρουάριο του<br />

2003, µε το ∆είκτη κάτω από τις 1.700 µονάδες, τι ήταν; Πλήρης αποσύνθεση προφανώς! Ας δούµε<br />

όµως τι άλλο έγραφε στο ίδιο άρθρο της «Η ΑΞΙΑ»: «Υπάρχει τεράστια ρευστότητα, η οποία µένει<br />

έξω από την αγορά, διότι οι µεσοπρόθεσµοι επενδυτές έχουν χάσει την εµπιστοσύνη τους, λόγω της<br />

χειραγώγησης που γίνεται. Αν το πρόβληµα δεν είναι πού θα πάει το χρηµατιστήριο αλλά “πού θα το<br />

πάνε” (αυτοί που το χειραγωγούν), αυτό αποτελεί οµολογία ότι πρώτον η αγορά έχει αδρανήσει και<br />

δεύτερον ότι ο κόσµος δεν την αντιµετωπίζει ως αγορά , αλλά ως ένα παίγνιο ισχύος αντιθέτων lobbies<br />

στη σύγκρουση των οποίων ελάχιστοι θέλουν να ποντάρουν. ∆ιότι στο Χρηµατιστήριο ποντάρουµε σε<br />

µετοχές κερδοφορίας, θεµελιώδεις µακροοικονοµικές προοπτικές και επιχειρηµατικά σενάρια. ∆εν<br />

ποντάρουµε σε στοιχήµατα ποιο…λόµπι είναι ισχυρότερο».<br />

Πόσο τραγικά αληθινά αποδεικνύονται τα λόγια αυτά σήµερα… ∆εν υπάρχει πλέον ούτε ένας<br />

Έλληνας που να αµφιβάλλει για την ανελέητη χειραγώγηση που γίνεται στο ΧΑΑ από τους<br />

λοµπίστες! Η αγορά µας είναι απλά «ένα παίγνιο ισχύος αντιθέτων lobbies»! ∆υστυχώς, όµως, οι<br />

“φύλακες” καθεύδουν, επαναπαυόµενοι στις δάφνες τους από τη δήθεν εξάρθρωση της τροµοκρατίας,<br />

ενώ δικαιολογούν τον εκφυλισµό του ΧΑΑ ως συνέπεια της αρνητικής διεθνούς συγκυρίας και της<br />

πτώσης των ξένων χρηµατιστηρίων. Αυτή τους βόλεψε, προς το παρόν, αλλά δεν πείθουν πλέον<br />

κανένα…<br />

−Στις 10/07/2000, o Γενικός ∆είκτης στη Σοφοκλέους είχε κλείσει στις 3.916,42 µονάδες, µε<br />

οριακή άνοδο 0,06%. Ο τζίρος είχε κινηθεί στα 66 δισ. δραχµές. − όρια του αρνητικού ρεκόρ για την<br />

εποχή εκείνη. Να πώς σχολίαζε ένας αντικριστής την κατάσταση: «Τώρα δεν µπορείς να παίξεις.<br />

Μπορείς, όµως, να επενδύσεις. Η αγορά είναι τόσο ρηχή που ο άλλος σε βλέπει και σε καταλαβαίνει.» 319<br />

209

Πού να φανταζόταν ο “αντικριστής” ότι δύο χρόνια αργότερα, 14/08/2002, µε το Γ.∆. στις<br />

2.138,56 µονάδες, ο τζίρος θα καταποντιζόταν στα 30 εκ. ευρώ, τουτέστιν 10 δισ. δραχµές… Το limit<br />

down της απαξίωσης! Μόνο που φοβούνταν να εκστοµίσουν τη λέξη «κραχ»…<br />

−Εν τω µεταξύ οι τεχνικές αναλύσεις των “ειδικών”, τότε, έδιναν κι έπαιρναν. Κάποιοι<br />

“έβλεπαν” σηµείο στήριξης του Γ.∆. τις 3.480 µονάδες, ενώ το σηµείο αντίστασης προς τα πάνω το<br />

“έβλεπαν” στις 3.950 µονάδες. Εξάλλου, το ποσοστό των κωδικών που έκαναν συναλλαγές στο<br />

Χρηµατιστήριο καθηµερινά είχε µειωθεί δραµατικά. Σύµφωνα µε άρθρο του κ. Λ. Στεργίου στα ΝΕΑ<br />

(24/08/2000), εκτιµάτο πως λιγότεροι από 80.000 κωδικοί δραστηριοποιούνταν καθηµερινά στη<br />

Σοφοκλέους από τους 1.700.000 που υπήρχαν στο Αποθετήριο!<br />

Την ίδια µέρα (24 Αυγ.), ο άλλοτε πρόεδρος της Ν.∆. κ. Μιλτ. Έβερτ κατέθετε στον<br />

εισαγγελέα Πρωτοδικών κ. Ισίδ. Ντογιάκο, στα πλαίσια προκαταρκτικής εξέτασης που διενεργούνταν<br />

µε αφορµή δική του µηνυτήρια αναφορά, προκειµένου να διακριβωθεί αν πριν από τις εκλογές είχαν<br />

γίνει κρατικές παρεµβάσεις για ν’ ανέβει ο δείκτης του ΧΑΑ.<br />

Σύµφωνα µε τη µηνυτήρια αναφορά που είχε καταθέσει ο ίδιος περί τα τέλη Ιουλίου, η<br />

κρατική εταιρεία ∆ΕΚΑ αγόραζε κατά την προεκλογική περίοδο µετοχές κρατικών επιχειρήσεων µε<br />

στόχο την άνοδο του Γ.∆., ενώ αµέσως µετά τις εκλογές οι µετοχές πουλήθηκαν, µε αποτέλεσµα ο<br />

δείκτης να κατρακυλήσει σε χαµηλά επίπεδα.<br />

Σύµφωνα µε ΤΑ ΝΕΑ (25/08/2000), µετά την ολοκλήρωση της κατάθεσής του, ο κ. Έβερτ<br />

είχε κάνει την εξής δήλωση: «Η ζηµιά, όσον αφορά την αξιοπιστία του Χρηµατιστηρίου, είναι πολύ<br />

µεγάλη και πιστεύω ότι θα αναδειχθεί το έγκληµα που διεπράχθη. Η προσπάθεια για την τεχνητή άνοδο<br />

του δείκτη, που αφέθηκε να καταρρεύσει µόλις διεξήχθησαν οι εκλογές, ζηµίωσε τις τράπεζες που<br />

παρενέβησαν, αλλά κυρίως τους µικροεπενδυτές που εµπιστεύθηκαν στο Χρηµατιστήριο τα χρήµατά<br />

τους».<br />

Μπορεί άραγε κανείς να πει µε το χέρι στην καρδιά ότι ο κ. Έβερτ είχε άδικο; Το έγκληµα<br />

βέβαια δεν περιοριζόταν µόνο στην περιορισµένη εκείνη χρονική περίοδο.<br />

−Εν τω µεταξύ, όλο και περισσότεροι αναλυτές διαµαρτύρονταν για την εικόνα της<br />

Σοφοκλέους, η οποία κατά τη γνώµη τους δεν δικαιολογείτο. Σύµφωνα µε άρθρο του κ. Γιώργου<br />

Κανελλόπουλου στα ΝΕΑ (25/08/2000), σε τεχνική της ανάλυση η εταιρεία Value Capital ΑΧΕΠΕΥ<br />

σηµείωνε ότι «µε τα δεδοµένα της οικονοµίας θετικά και τα κέρδη των επιχειρήσεων, στην πλειονότητά<br />

τους, απόλυτα ικανοποιητικά δεν δικαιολογείται η εικόνα που παρουσιάζει η χρηµατιστηριακή αγορά<br />

τους τελευταίους µήνες». Ποιος έφταιγε, λοιπόν; Σε ανάλυσή της η Αlpha Χρηµατιστηριακή απέδιδε<br />

την πτώση της προηγούµενης συνεδρίασης (-1,99%) – που έφερε το ∆είκτη στις 3.676,62 µονάδες,<br />

πράγµα που ήταν η χαµηλότερη τιµή έτους – σε «συντονισµένες» πιέσεις. Κάτι θα γνώριζε αυτή…<br />

Ποιοι όµως µπορούσαν να είναι εκείνοι που πίεζαν συντονισµένα την αγορά προς τα κάτω; Και σε<br />

ποιο σηµείο θα σταµατούσαν άραγε να την πιέζουν; ∆υστυχώς, αν και πέρασαν δυόµισι χρόνια από<br />

τότε, ακόµη δεν γνωρίζουµε την απάντηση…<br />

Στις 25/08/2000 ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 3.631,01 µονάδες, που ήταν το χαµηλότερο κλείσιµο<br />

της αγοράς από τις 30 Απριλίου του 1999. Πολλοί αναλυτές είχαν τώρα αποδυθεί σε µια προσπάθεια<br />

διαφήµισης της “ελκυστικότητας” του ΧΑΑ προκειµένου να προσελκύσουν επενδυτές στο “ναό”. Να<br />

ένα δείγµα από ΤΑ ΝΕΑ:<br />

«Η πτώση στις τιµές των µετοχών αλλά και του Γενικού ∆είκτη στη Σοφοκλέους τους<br />

τελευταίους δώδεκα µήνες έχει κάνει αρκετά πιο “ελκυστικές” τις τιµές αρκετών µετοχών, καθώς<br />

µειώθηκε το Ρ/Ε τους.(…)<br />

Στη βελτίωση της εικόνας της Σοφοκλέους και στην ελκυστικότητά της συνέβαλαν δύο κυρίως<br />

παράγοντες: η πτώση στις τιµές και η µεγαλύτερη αύξηση των κερδών των ελληνικών εισηγµένων<br />

εταιρειών από εκείνη των ξένων. Εξάλλου, οι ειδικοί πιστεύουν ότι η Σοφοκλέους είναι σήµερα µία από<br />

τις ελκυστικότερες αγορές διεθνώς, όχι µόνον επειδή έχει µικρό λόγο τιµής προς κέρδη, αλλά επειδή έχει<br />

περισσότερα περιθώρια ανάπτυξης στην οικονοµία, στις επιχειρήσεις και στους διάφορους κλάδους.» 320<br />

Την ίδια µέρα, η ίδια εφηµερίδα, αναφερόµενη στις προοπτικές της αγοράς, έγραφε: «Η<br />

αγορά κινείται σε στενά πλαίσια µε κύρια χαρακτηριστικά την έλλειψη ρευστότητας και τις έντονες<br />

διακυµάνσεις στις τιµές των µετοχών µε πολύ χαµηλό τζίρο. Με τα δεδοµένα της οικονοµίας θετικά και<br />

τα κέρδη των επιχειρήσεων, στην πλειονότητά τους, απόλυτα ικανοποιητικά δεν δικαιολογείται η εικόνα<br />

210

που παρουσιάζει η χρηµατιστηριακή αγορά τους τελευταίους µήνες. Οι επενδυτές οφείλουν να<br />

διατηρήσουν τα χαρτοφυλάκιά τους και σε περιπτώσεις όπου επιβάλλεται να προχωρήσουν σε σταδιακή<br />

αναδιάρθρωσή τους, προσθέτοντας µετοχές µε καλά θεµελιώδη µεγέθη και, στα τρέχοντα επίπεδα<br />

ελκυστική αποτίµηση. Η προοπτική του ελληνικού Χρηµατιστηρίου σε χρονικό ορίζοντα 5-12 µηνών<br />

είναι θετική και για όσους επενδύουν στα τρέχοντα επίπεδα παρέχεται η δυνατότητα να αποκοµίσουν<br />

ικανοποιητικά κέρδη.» 321<br />

Το πόσο “ικανοποιητικά κέρδη” απεκόµισαν όσοι είχαν τότε επενδύσει µε ορίζοντα 12 µηνών<br />

είναι γνωστό τοις πάσιν… Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι αν όλοι εκείνοι που<br />

παραπληροφορούσαν τον κοσµάκη – εν γνώσει ή εν αγνοία τους – έχουν σήµερα έστω κάποιες<br />

τύψεις…<br />

Σε άλλο άρθρο («“Ελκυστικές” προτάσεις στη Σοφοκλέους µετά την πτώση»), ΤΑ ΝΕΑ<br />

(26/08/2000) τεκµηρίωναν την άποψη για την “ελκυστικότητα” της Σοφοκλέους: «Το ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο αντανακλά τη µεγάλη διαφορά στον ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ της χώρας µας σε σύγκριση<br />

µε εκείνο της Ευρώπης. Η µεν ελληνική οικονοµία βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, ενώ οι άλλες σε φάση<br />

ωρίµανσης. Παράλληλα, η ανάπτυξη των κλάδων και των εισηγµένων ελληνικών εταιρειών, όπως<br />

επηρεάζεται για παράδειγµα από την αύξηση του τζίρου, της κερδοφορίας και την υλοποίηση των<br />

επενδυτικών προγραµµάτων από τα κεφάλαια που αντλήθηκαν από το Χρηµατιστήριο, είναι αρκετές<br />

φορές µεγαλύτερη σε σύγκριση µε το ονοµαστικό ΑΕΠ των αντίστοιχων ευρωπαϊκών αγορών.»<br />

∆υστυχώς, στα δυόµισι χρόνια απαξίωσης του ΧΑΑ που επακολούθησαν, κανείς δεν<br />

επικαλείτο αυτές τις θετικές ιδιαιτερότητες του Ελληνικού Χρηµατιστηρίου, το οποίο, σηµειωτέον,<br />

παρακολουθούσε συστηµατικά τα ξένα χρηµατιστήρια µόνο στις πτώσεις κι όχι στις ανόδους.<br />

Σύµφωνα, µάλιστα, µε στοιχεία της 22ας Σεπτεµβρίου 2000, το ελληνικό Χρηµατιστήριο, µε P/E που<br />

υπολογιζόταν στο 17,9, βρισκόταν τότε στην τέταρτη θέση από πλευράς ελκυστικότητας µεταξύ όλων<br />

των ανεπτυγµένων αγορών του κόσµου! Παρ’ όλα αυτά, το ΧΑΑ ήταν περιφρονηµένο τόσο από τους<br />

ξένους όσο και από τους ντόπιους θεσµικούς επενδυτές… Γιατί άραγε;<br />

Μια πειστική απάντηση στο ερώτηµα αυτό είχε δώσει ο κ. Νίκος Χαριτάκης, επίκουρος<br />

καθηγητής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, στο άρθρο του µε τίτλο «Γιατί δεν πείθονται οι επενδυτές»,<br />

στο ΒΗΜΑ της 27 ης Αυγούστου 2000. Αναφερόµενος στα αίτια της χρηµατιστηριακής καχεξίας, ο κ.<br />

Χαριτάκης επισήµανε, µεταξύ άλλων, σχετικά µε τις εισαγωγές των ∆ΕΚΟ στο ΧΑΑ: «Τα οφέλη στην<br />

οικονοµία από αυτή την ενέργεια είναι συγκεκριµένα και προκύπτουν από την αλλαγή στη διοικητική<br />

συµπεριφορά και τους αυτοµατοποιηµένους ελέγχους της αποτελεσµατικότητας που προσφέρει η<br />

χρηµαταγορά. Αντ’ αυτού οι µετοχές πουλήθηκαν µε στόχο να µην αυξηθεί το δηµόσιο χρέος.» Και ο<br />

κ. Χαριτάκης συµπλήρωσε: «Το ερώτηµα που πλανάται είναι σαφές: Οι εταιρείες αυτές είναι ή δεν<br />

είναι διοικητικά ανεξάρτητες από τον δηµόσιο τοµέα; ∆ιότι διαφορετικά δεν θα έχουν προοπτικές σε ένα<br />

ανταγωνιστικό περιβάλλον»<br />

Προφανώς οι ∆ΕΚΟ δεν είναι διοικητικά ανεξάρτητες από το δηµόσιο τοµέα. Και, απ’ ό,τι<br />

φαίνεται, δεν έχουν προοπτικές σ’ ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον! Οι µετοχές τους πουλήθηκαν µε<br />

στόχο να µην αυξηθεί το δηµόσιο χρέος…<br />

−Αλλά οι αισιόδοξες προβλέψεις δεν είχαν λείψει ούτε την εποχή εκείνη. Μόνο που τώρα ο<br />

πήχυς σε επίπεδο Γενικού ∆είκτη ήταν αρκετά κατεβασµένος. Να τι έγραφε η<br />

«ΕΥΡΩΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ» στις 7 Νοεµβρίου του 2000, σε άρθρο της µε τίτλο «Τι θα µας φέρει ο νέος<br />

χρόνος»: «Βάσιµη αισιοδοξία για κατάκτηση των 5.000 µονάδων εντός του πρώτου εξαµήνου<br />

εκφράζουν οι περισσότεροι χρηµατιστηριακοί παράγοντες, δικαιολογώντας την άποψη αυτή ως<br />

αποτέλεσµα της επικείµενης αναβάθµισης της Σοφοκλέους αλλά και των θεαµατικών ρυθµών αύξησης<br />

του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος που θα επιτύχει η Ελληνική Οικονοµία.»<br />

∆υστυχώς, όµως, οι αισιόδοξες προβλέψεις όχι µόνο δεν επαληθεύτηκαν αλλά η<br />

πολυαναµενόµενη “αναβάθµιση” του ΧΑΑ σηµατοδότησε την πλήρη απαξίωσή του!<br />

−Στις 31/12/2000 ΤΟ ΒΗΜΑ δηµοσίευσε άρθρο του κ. ∆ικ. Τσερκέζου, καθηγητή του<br />

Οικονοµικού Τµήµατος του Πανεπιστηµίου Κρήτης, αναφερόµενο στους περιβόητους κύκλους του<br />

Ρώσου στατιστικού Nikolai Kontratieff. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«∆εν υπάρχει καµία αµφιβολία ότι η Σοφοκλέους έχει µπει για τα καλά στη ζωή ενός µεγάλου<br />

µέρους των Ελλήνων µικροεπενδυτών και όχι µόνο αυτών. Η σηµαντική µείωση των επιτοκίων, µε την<br />

211

αυξηµένη τάση... εξευρωπαϊσµού των επενδυτικών προτύπων στη χώρα µας, έχει µειώσει σε µεγάλο<br />

βαθµό τη δυνατότητα κάποιος επενδυτής να µπορεί να κάνει κάποια επικερδή επενδυτική δραστηριότητα<br />

µε σχετικά µικρό κεφάλαιο εκτός χρηµατιστηρίου. Όλα αυτά καθιερώνουν ή, αν θέλετε, επιβάλλουν τη<br />

Σοφοκλέους σε επενδυτικό µονόδροµο για µια µεγάλη µερίδα ανθρώπων, κυρίως µικροκεφαλαιούχων.»<br />

Να λοιπόν που κατά τον κ. καθηγητή, η µείωση των επιτοκίων και ο εξευρωπαϊσµός είχαν<br />

επιβάλλει τη Σοφοκλέους ως επενδυτικό µονόδροµο για τους Έλληνες µε σχετικά µικρό κεφάλαιο!<br />

Αν αυτό δεν ήταν απροκάλυπτη διαφηµιστική προπαγάνδα υπέρ του ΧΑΑ, τότε τι ήταν; Προσέξτε<br />

τώρα και την περαιτέρω έµφαση στην άποψη αυτή, που, κατά τη γνώµη µου, αποτελεί άµεση<br />

προτροπή στους µικροαποταµιευτές για αγορά µετοχών:<br />

«Ενώ λοιπόν τα περιθώρια για µικρές και µεσαίες επενδυτικές επιλογές εκτός χρηµατιστηρίου<br />

είναι περιορισµένα, µε υψηλό ρίσκο και σε συγκεκριµένες περιοχές δραστηριότητας, σήµερα άνετα<br />

κάποιος µε λίγα χρήµατα µπορεί να επενδύσει στη Σοφοκλέους. ∆εν έχει παρά να επιλέξει κάποια ή<br />

κάποιες µετοχές και να θεωρείται εν µέρει... επιχειρηµατίας. Χωρίς να έχει ιδρύσει κάποια εταιρεία και<br />

χωρίς τις σκοτούρες της διαχείρισής της θεωρείται ότι συµµετέχει στην παραγωγική διαδικασία. Με τα<br />

λίγα αυτά χρήµατα πού αλλού θα µπορούσε κάποιος να επενδύσει και να έχει βραχυπρόθεσµα<br />

αποτελέσµατα, είτε αυτά είναι θετικά (κέρδη) είτε αρνητικά (ζηµιές);<br />

∆εν υπάρχει λοιπόν καµία αµφιβολία ότι η Σοφοκλέους είναι ένας επενδυτικός µονόδροµος,<br />

ιδιαίτερα για την πλειονότητα των µικρών επενδυτών, οι οποίοι δεν φαίνεται να έχουν και πολλές<br />

δυνατότητες να µπουν µε επιτυχία στην παραγωγική δραστηριότητα, ιδιαίτερα µε τα µεγάλα µεγέθη που<br />

διαµορφώνονται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.»<br />

Στη συνέχεια ο κ. καθηγητής προχωρεί στη χρηµατιστηριακή “διαπαιδαγώγηση” των<br />

µικροεπενδυτών: «Εφόσον έχουµε πλέον συνειδητοποιήσει ότι η Σοφοκλέους είναι επενδυτικός<br />

µονόδροµος, θα πρέπει να γνωρίσουµε αυτή την αγορά και ιδιαίτερα το πώς κινείται διαχρονικά.<br />

Σήµερα υπάρχουν στο χρηµατιστήριο πολλοί κερδισµένοι αλλά και περισσότεροι χαµένοι επενδυτές, οι<br />

οποίοι ακόµη και τώρα αδυνατούν να καταλάβουν τον τρόπο µε τον οποίο λειτουργούν οι<br />

χρηµατιστηριακές αγορές.»<br />

Πάλι καλά που ο κ. καθηγητής παραδέχτηκε πως οι περισσότεροι επενδυτές, που όπως µας<br />

είπε επέλεξαν τη Σοφοκλέους γιατί ήταν µονόδροµος, ήταν ήδη χαµένοι! Προσέξτε τώρα, παρακαλώ,<br />

και την “παρηγοριά στον άρρωστο” που δίνει ο κ. ∆ικαίος Τσερκέζος:<br />

«Αναλύοντας τα διαθέσιµα στοιχεία από το 1800 ως σήµερα για τα περισσότερα χρηµατιστήρια<br />

του κόσµου προκύπτει ότι οι αποδόσεις των χρηµατιστηριακών αγορών ακολουθούν µακροχρόνιους<br />

κύκλους διαρκείας περίπου 40 ετών. Πρόκειται για τους γνωστούς κύκλους του Ρώσου στατιστικού<br />

Nikolai Kontratieff, ο οποίος πρώτος παρατήρησε ότι πολλά οικονοµικά µεγέθη για κάποιους λόγους<br />

ακολουθούν κυκλικές συµπεριφορές διαρκείας 40-45 ετών. ∆εν έχουµε κανέναν λόγο να µη δεχθούµε ότι<br />

και η Σοφοκλέους ακολουθεί αυτούς τους πολύ µακροχρόνιους κύκλους, µια άποψη που ενισχύεται και<br />

από την έντονη τάση της παγκοσµιοποίησης των χρηµατιστηριακών αγορών.»<br />

Στο καίριο ερώτηµα «Σε ποια φάση του κύκλου βρισκόµαστε τώρα», ο κ. ∆. Τσερκέζος<br />

απαντάει ότι «είµαστε στο ξεκίνηµα µιας ανοδικής φάσης για έναν νέο πολύ µακροχρόνιο κύκλο ο<br />

οποίος θα φθάσει στο υψηλότερο σηµείο των αποδόσεών του σε περίπου 20 χρόνια. Στην ανοδική αυτή<br />

φάση θα εµφανιστούν πολλές επενδυτικές ευκαιρίες για όλες τις χρηµατιστηριακές αγορές και φυσικά για<br />

τη Σοφοκλέους. Όσο λοιπόν αφορά τις πολύ µακροχρόνιες προοπτικές της Σοφοκλέους, αυτό που<br />

µπορούµε να πούµε είναι ότι βρίσκεται στο ξεκίνηµα ενός νέου ανοδικού πολύ µακροχρόνιου κύκλου ή,<br />

όπως συνηθίζεται να λέγεται, η Σοφοκλέους βρίσκεται στην ανοδική φάση του πέµπτου ανοδικού<br />

κύκλου του Kontratieff.» (Η έµφαση δική µου)<br />

Ποιος τη χάρη µας! Και για να µας παρηγορήσει ο κ. καθηγητής συµπληρώνει: «Αυτό φυσικά<br />

δεν σηµαίνει ότι προτρέπουµε τους επενδυτές να επενδύσουν µε έναν χρονικό ορίζοντα 20 ετών. Πολλοί<br />

από τους σηµερινούς επενδυτές δεν θα υπάρχουν ύστερα από 20 χρόνια. Απλούστατα οι κύκλοι του<br />

Kontratieff για τη Σοφοκλέους και για τα άλλα χρηµατιστήρια µας βοηθάνε να βρούµε µια ευνοϊκή<br />

επενδυτικά περίοδο για να ισχυροποιήσουµε τις οποιεσδήποτε επενδυτικές πρωτοβουλίες µας που κατά<br />

την προσωπική µας γνώµη θα πρέπει να βασίζονται σε συµβουλές από καταξιωµένα και προπαντός<br />

θεσµοθετηµένα στελέχη της Σοφοκλέους. Και η Σοφοκλέους έχει τέτοια στελέχη.»<br />

Μα είναι σοβαρά πράγµατα αυτά να γράφονται από έναν καθηγητή πανεπιστηµίου; Η πιο<br />

άµεση και παταγώδης διάψευσή του ήλθε, βέβαια, αµέσως. Η Σοφοκλέους όχι µόνο δεν βρισκόταν<br />

στο ξεκίνηµα µιας ανοδικής φάσης, και συγκεκριµένα του πέµπτου ανοδικού κύκλου του Kontratieff,<br />

212

αλλά στα δύο χρόνια που επακολούθησαν ο Γ.∆., που τότε βρισκόταν γύρω στις 3.400 µονάδες,<br />

κατρακύλησε στις 1.700 µονάδες, δηλαδή έχασε 50% ακόµη! Από κει και πέρα κρίνετε µόνοι σας τον<br />

κ. καθηγητή… Όσο για τα καταξιωµένα και θεσµοθετηµένα στελέχη στα οποία ο ίδιος παρέπεµψε<br />

τους µικροεπενδυτές για “καθοδήγηση”, φαίνεται πως δεν είχε συνειδητοποιήσει τον καταποντισµό<br />

και αυτών τούτων των Αµοιβαίων Κεφαλαίων και των Εταιρειών Επενδύσεων… Τόσο<br />

“καταξιωµένα” στελέχη ήταν οι διαχειριστές τους!<br />

−Το 2001 η κατάσταση στο Χρηµατιστήριο ήταν µία από τα ίδια. Όπως έγραφε ο κ. Τ.<br />

Μαντικίδης στο ΒΗΜΑ (07/01/2001), «Η απάθεια, η επιφυλακτικότητα και η απουσία αγοραστών»<br />

χαρακτήριζαν εκείνο το διάστηµα την «αδύναµη Σοφοκλέους». Ο ίδιος συµπλήρωνε πως ενώ τα ξένα<br />

funds τηρούσαν στάση αναµονής, αισθητές ήταν «η αδιαφορία των µικροεπενδυτών και η µικρή<br />

συµµετοχή των εγχώριων θεσµικών στα χρηµατιστηριακά δρώµενα, τη στιγµή που οι τοποθετήσεις σε<br />

repos κυµαίνονται πλέον στα 6,5 τρισ. δρχ.»<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, «Για τον πρόεδρο του ΣΜΕΧΑ κ. Π. Βοϊλή η Σοφοκλέους κινείται<br />

ανάλογα µε τις προθέσεις των “ισχυρών παικτών”.»!<br />

Λέτε να είχε δίκιο ο κ. Βοϊλής; Κάτι θα ήξερε αυτός… Μ’ άλλα λόγια, αυτή η διαβόητη<br />

“µαζική παραφροσύνη” που κατέλαβε το πλήθος τον Αύγουστο και Σεπτέµβριο του 1999, ήταν άραγε<br />

κι αυτή σύµφωνα µε το θέληµα και τις προθέσεις των ασύδοτων “ισχυρών παικτών”; Και ποιος ήταν<br />

και είναι πίσω από τους “ισχυρούς παίκτες”; Την απάντηση στο ερώτηµα αυτό είναι εύκολο να<br />

εικάσουµε, µε τη βοήθεια των πληροφοριών που παρέθεσα στο βιβλίο τούτο.<br />

Πάντως στο ίδιο άρθρο του κ. Μαντικίδη, η γνωστή µας κ. Μιράντα Ξαφά, οικονοµολόγος<br />

της SSSB, εντόπιζε άλλους λόγους για την καχεξία του ΧΑΑ, ήγουν την καθυστέρηση των<br />

διαρθρωτικών αλλαγών και τα υψηλά δηµόσια ελλείµµατα. Κι εγώ ρωτάω: Τάχα το 1999 δεν υπήρχε<br />

καθυστέρηση στις διαρθρωτικές αλλαγές; ∆εν υπήρχαν τότε υψηλά δηµόσια ελλείµµατα; Ασφαλώς<br />

και υπήρχαν! Άρα µάλλον ο κ. Βοϊλής έχει δίκιο, αν και στο “ΧΑΑος” όλα είναι ρευστά και<br />

οµιχλώδη…<br />

−Παρ’ όλη όµως την απαξίωση του ΧΑΑ, δεν έλειψαν αυτοί που συνέχιζαν να το<br />

διαφηµίζουν σαν την καλύτερη επενδυτική επιλογή. Να τι είχε πει ο κ. Θεοδόσης Μπουντουράκης,<br />

διευθύνων σύµβουλος της Intertrust ΑΕ∆ΑΚ, σε συνέντευξη στο ΒΗΜΑ στις 7/1/2001: «Αυτή τη<br />

στιγµή υπάρχουν περί τα 15 τρισ. δρχ. “ζεστό χρήµα” που είναι τοποθετηµένα κυρίως σε repos και<br />

διαθεσίµων τα οποία είναι έτοιµα να µετακινηθούν. Είναι χρήµα που ήδη έχει φύγει από το ταµιευτήριο<br />

και απολάµβανε µέχρι πρότινος αρκετά καλές επιτοκιακές αποδόσεις. Το χρήµα λοιπόν υπάρχει. Θα<br />

πρέπει όλοι εµείς να είµαστε σε θέση να το υποδεχθούµε. Αυτό βέβαια θα γίνει σε βάθος χρόνου.<br />

Ωστόσο θα πρέπει να επισηµανθεί ότι οι βασικές επενδυτικές επιλογές είναι οι µετοχές και τα οµόλογα.<br />

Περιθωριακά υπάρχουν και άλλα προϊόντα, όπως παράγωγα, εγγυηµένου κεφαλαίου κτλ., τα οποία<br />

όµως δεν µπορούν να αποτελέσουν βασικές επενδυτικές επιλογές. Βασικές επιλογές είναι κυρίως οι<br />

µετοχές γιατί ζούµε σε µια χρηµατιστηριακή οικονοµία. Έτσι ο έλληνας επενδυτής θα συνειδητοποιήσει<br />

ότι, πρώτον, έχει ένα πολύπλοκο επενδυτικό περιβάλλον, όχι προφανείς και εύκολες λύσεις και,<br />

δεύτερον, χρειάζεται επενδυτικές επιλογές µε τη βοήθεια επαγγελµατιών οι οποίες θα έχουν σαφώς<br />

µακροπρόθεσµο χαρακτήρα. Πλέον ο µέσος επενδυτής θα πρέπει να έχει πάντα ένα ποσοστό της τάξεως<br />

του 30% του πλούτου του επενδεδυµένο, ανεξάρτητα µε το αν κινείται πτωτικά ή ανοδικά το<br />

Χρηµατιστήριο. Όπως ακριβώς έχει ένα ακίνητο και δεν συζητά αν θα το πουλήσει ή όχι, έτσι ένα<br />

κοµµάτι της περιουσίας του θα είναι παγίως επενδεδυµένο».<br />

Ώστε, λοιπόν, σήµερα ζούµε σε µια χρηµατιστηριακή οικονοµία, όπου οι βασικές<br />

επενδυτικές επιλογές είναι κυρίως οι µετοχές! Φυσικά! Μόνο επενδύοντας σε µετοχές µπορεί να<br />

χάσεις και τ’ αυγά και τα καλάθια… Αυτό το γνωρίζει καλά το έξυπνο χρήµα, γι’ αυτό προτιµάει να<br />

αναπαύεται ακόµη στα repos. Σιγά-σιγά, όµως, το µαθαίνουµε κι εµείς οι “µικροί”…<br />

Εν τω µεταξύ, οι “µεγάλοι” συνέχιζαν να ρευστοποιούν µετοχές και να µεταφέρουν τα<br />

κεφάλαιά τους στο εξωτερικό, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος εξακολουθούσε να κρούει τον κώδωνα<br />

του κινδύνου για τα χάλια της οικονοµίας, λες και η ίδια ήταν αµέτοχη ευθυνών. Να τι έγραφε µεταξύ<br />

άλλων ο κ. ∆. Καµαρινός στον ΕΠΕΝ∆ΥΤΗ (13 Ιαν. 2001), σε άρθρο του µε τίτλο «Γιατί φεύγουν<br />

και πάλι τα κεφάλαια στο εξωτερικό»: «Ανατοµία της παθογένειας µιας κατ’ όνοµα ισχυρής, αλλά<br />

στην πραγµατικότητα ανοχύρωτης οικονοµίας, χαρακτήριζαν παράγοντες της κυβέρνησης, που δεν<br />

213

συµµερίζονται την ευφορία του οικονοµικού επιτελείου, την ανάλυση του ισοζυγίου πληρωµών της<br />

χώρας που έδωσε στη δηµοσιότητα προ ηµερών η Τράπεζα της Ελλάδος.»<br />

Εξ οικείων, λοιπόν, έπεφταν τα βέλη κατά της κυβέρνησης… Παθογενής οικονοµία<br />

συνεπαγόταν παθογενές Χρηµατιστήριο, αφού το δεύτερο ήταν ο καθρέπτης της πρώτης. Και µετά<br />

µας έφταιγε η αντιπολίτευση ή τα ξένα χρηµατιστήρια τα οποία τάχα έπρεπε να ακολουθούµε − στις<br />

πτώσεις, µα όχι στις ανόδους! Την ίδια εποχή ο κ. Παπαντωνίου, που είχε τώρα καταπιεί τη γλώσσα<br />

του όσον αφορούσε τη Σοφοκλέους, αναζητούσε µέτρα στήριξης του ΧΑΑ, προγραµµατίζοντας<br />

ρυθµίσεις για την αντιµετώπιση των “κόκκινων κωδικών”, τη διευκόλυνση της αγοράς ιδίων µετοχών<br />

από εισηγµένες και τη λειτουργία του περιβόητου margin account (νοµιµοποίηση του “αέρα”). Τίποτα<br />

όµως δεν επρόκειτο να αναστήσει την αξιοπιστία της Σοφοκλέους που είχε δολοφονηθεί από τους<br />

ίδιους τους εραστές της.<br />

−Στις 26/01/2001, ο Γ.∆. του ΧΑΑ βρισκόταν στις 3.071,83 µονάδες. Ο επκεφαλής της<br />

ανάλυσης της “ALPHA Χρηµατιστηριακή”, κ. ∆ηµοσθένης Ρέβελας είχε µιλήσει στην «Ε» για την<br />

κρίση στη Σοφοκλέους: «“Η εναλλακτική λύση θα ήταν να ξεχάσουν την ελληνική αγορά και να<br />

στραφούν σε ξένες, αλλά δεν νοµίζω ότι κάτι τέτοιο θα ήταν σωστό”, λέει ο κ. Ρέβελας.<br />

Ο ίδιος τονίζει ότι δεν περίµενε ότι κάτι θα άλλαζε στην ελληνική αγορά στις αρχές του 2001,<br />

αλλά δεν περίµενε το “βύθισµα της µικρής και µεσαίας κεφαλαιοποίησης” το ίδιο διάστηµα.(…)<br />

Ο πολλαπλασιαστής κερδών ύστερα από φόρους και δικαιώµατα µειοψηφίας (P/E) των 105<br />

εταιρειών που παρακολουθεί η Άλφα Χρηµατιστηριακή και αντιπροσωπεύουν το 80% περίπου της<br />

κεφαλαιοποίησης της ελληνικής αγοράς διαµορφώνεται στο 18, 1 για το 2000 και εκτιµάται ότι θα πέσει<br />

στο 15, 9 το 2001.<br />

“Ακόµη και µε βάση τα ιστορικά στοιχεία, το P/E της ελληνικής αγοράς είναι από τα<br />

χαµηλότερα και ασφαλώς δεν πρέπει ή µπορεί να συγκριθεί µε το 12 ή 14 του 1992-1994 γιατί ήταν<br />

άλλες οι οικονοµικές συνθήκες τότε, άλλη αγορά, άλλες οι εταιρείες και οι προοπτικές τους”,<br />

προσθέτει.» 322<br />

Θυµάστε τις υπεραισιόδοξες προβλέψεις της “ALPHA Χρηµατιστηριακή” τους<br />

προηγούµενους µήνες; ∆εν είδαµε τον εκπρόσωπο αναλυτή να κάνει έστω κάποια αυτοκριτική για<br />

λογαριασµό της…<br />

Προσέξτε τώρα και το χαρακτηριστικό σχόλιο της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ (27/01/2001) µε τον<br />

τίτλο «Ηρεµία θανάτου»:<br />

«Hρεµία µακράς διαρκείας συνέστησε χθες ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας Γιάννος<br />

Παπαντωνίου. Προφανώς θεωρεί ότι είναι το καλύτερο φάρµακο για την ίαση του Χρηµατιστηρίου.<br />

Μόνο που λίγο αργά θυµήθηκε και αυτός και πολλοί άλλοι κυβερνητικοί τη συνταγή της ηρεµίας. Μέχρι<br />

πριν από ενάµιση χρόνο, όταν η ανοδική κούρσα του ΧΑΑ ήταν ξέφρενη, τέτοιες συνταγές ήταν<br />

απαγορευµένες· τότε επικρατούσε µια και µοναδική: “Στο ΧΑΑ, εδώ τα καλά κέρδη, εγγύηση η<br />

ανάκαµψη της οικονοµίας”. Από τότε µέχρι σήµερα, µε διάφορα µέτρα που λαµβάνουν κατά καιρούς,<br />

επιχειρούν οι αρµόδιοι να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, όλα όµως έχουν αποδειχθεί<br />

αναποτελεσµατικά. Μακάρι τα χθεσινά µέτρα, αυτά που χαρακτηρίζονται στην πρώτη σελίδα ως<br />

“καρότο και µαστίγιο”, να φέρουν κάποιο σταθεροποιητικό αποτέλεσµα. Οι γνωρίζοντες όµως τα<br />

χρηµατιστηριακά δεν είναι και τόσο αισιόδοξοι ότι θα φέρουν το προσδοκώµενο αποτέλεσµα, της<br />

σταθεροποίησης και της ανάκαµψης. Ο λόγος απλός: αυτοί που πήραν τα πολλά λεφτά που έχει δώσει το<br />

Χρηµατιστήριο, οι κερδοσκόποι και οι αετονύχηδες δηλαδή, αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι να<br />

τα ξαναρίξουν στη Σοφοκλέους. Τα πήγαν µάλλον σε άλλες πολιτείες...». 323<br />

Είχε δίκιο η «Ε», και ήταν άλλωστε οφθαλµοφανές. Κανένα µέτρο δεν έφερε την πολυπόθητη<br />

ανάκαµψη της Σοφοκλέους… Απεναντίας, τα πράγµατα από τότε χειροτέρεψαν ακόµη περισσότερο.<br />

Όσο για τα λεφτά του ελληνικού λαού που υπεξαίρεσαν οι αετονύχηδες, απέφευγαν να τα<br />

ξαναρίξουν στο ΧΑΑ όπως ο διάβολος το λιβάνι! Τα πήγαν, λέει, σ’ άλλες πολιτείες, ίσως<br />

µακρινές… Αυτό κατάφερε η κυβέρνηση του κ. Σηµίτη, που τώρα περί άλλα µεριµνά και τυρβάζει…<br />

«Kάποιοι πρέπει να πληρώσουν», έγραφε η «Ε» στη στήλη ΑΠΟΨΕΙΣ, στις 28/01/2001. Κι<br />

όµως, κανείς από τους ηθικούς ή φυσικούς αυτουργούς του εγκλήµατος δεν πλήρωσε… ∆ύο χρόνια<br />

πέρασαν από τότε και η κατάσταση στο ΧΑΑ είναι πολύ χειρότερη, ενώ η πραγµατική οικονοµία έχει<br />

µπει σε επικίνδυνες για τον τόπο περιπέτειες, µε πλήθος επιχειρήσεων να βρίσκονται στα πρόθυρα<br />

χρεοκοπίας…<br />

214

Στα θλιβερά αποτελέσµατα της συνέχισης της απαξίωσης των µετοχικών “αξιών”<br />

αναφερόταν και άρθρο των ΝΕΩΝ στις 15/02/2001: « Η υποχώρηση των τιµών και η µεγάλη σε βάθος<br />

χρόνου αρνητική κατάσταση που επικρατεί στο ΧΑΑ έχει ως αποτέλεσµα την εµφάνιση του φαινοµένου<br />

της απόγνωσης σε µεγάλη µερίδα του επενδυτικού κοινού που συνοδεύεται από την εκδήλωση ακραίων<br />

φαινοµένων, µε αποκορύφωµα αυτό της αυτοκτονίας.<br />

Η πανελλήνια δυσφορία που επικρατεί µετά την ενασχόληση µε το Χρηµατιστήριο µεγάλου<br />

αριθµού νοικοκυριών έχει ως αποτέλεσµα όχι µόνο οικονοµικά αλλά και κοινωνικά προβλήµατα.» 324<br />

−−−−Την κατάσταση του Χρηµατιστηρίου είχε σχολιάσει και ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ κ. Π.<br />

Βοϊλής, σε συνέντευξή του στον «ΕΠΕΝ∆ΥΤΗ» (13/05/2001). Μεταξύ άλλων, είχε πει: «Με τους<br />

υφιστάµενους τρόπους και µεθόδους συναλλαγών, είναι αδιανόητο να αντληθούν σήµερα τα<br />

απαιτούµενα κεφάλαια µέσω της χρηµατιστηριακής οδού από τις ελληνικές επιχειρήσεις, προκειµένου να<br />

επιτευχθούν οι απαιτούµενοι ρυθµοί ανάπτυξης της χώρας (και βέβαια της περαιτέρω ανάπτυξης της<br />

ελληνικής κεφαλαιαγοράς).»<br />

Αλήθεια, σε ποιους «τρόπους και µεθόδους συναλλαγών» αναφερόταν άραγε ο κ. Βοϊλής;<br />

Μια βδοµάδα αργότερα (20/05/2001) ο κ Αντώνης Σιαφάκας, αντιπρόεδρος και<br />

χρηµατιστηριακός εκπρόσωπος της Αττικής Κερδώος Ερµής ΑΧΕΠΕΥ, είχε µιλήσει στον κ. Άγγελο<br />

Καύκα του ΕΠΕΝ∆ΥΤΗ. Είχε πει µεταξύ άλλων: «Κάτι δεν µαστορεύουµε καλά εδώ στην Ελλάδα<br />

τελικά και αυτό πλέον το γεγονός αποτελεί πεποίθηση και για τους ξένους επενδυτές. (…)Το<br />

χρηµατιστήριο αυτή την εποχή πάσχει, στην κυριολεξία, από έλλειψη εµπιστοσύνης απέναντι στο θεσµό<br />

(…).<br />

Εκείνο για το οποίο δεν φροντίζει κανένας µας σήµερα είναι το πώς θα αποκατασταθεί το κύρος<br />

του χρηµατιστηρίου, µιλώντας απλώς για την αναβάθµιση της αγοράς σε ώριµη. Η αναβάθµιση όµως<br />

δεν είναι ένα τυπικό χαρτί, όπως για παράδειγµα µια άδεια οδηγήσεως. Η µετάταξη της αγοράς σηµαίνει<br />

ουσία, η οποία επιτυγχάνεται αναβαθµίζοντας όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για να εµπνεύσουν<br />

εµπιστοσύνη στους επενδυτές.»<br />

∆υστυχώς πέρασαν 20 µήνες από τότε, η κατάσταση στο ΧΑΑ από δραµατική έγινε τραγική,<br />

το κύρος του καταβαραθρώθηκε − όπως άλλωστε και το κύρος των ξένων χρηµατιστηρίων − µα<br />

κανένας δεν νοιάζεται… (Το παράδειγµα της άδειας οδηγήσεως, ήταν πάντως αποτυχηµένο. Αλίµονο<br />

αν οι άδειες οδήγησης είναι τυπικά χαρτιά, αν και φοβάµαι πως κάποιες µπορεί και να είναι.)<br />

−«Πρωτοφανής είναι η απαξίωση που λαµβάνει χώρα στο ελληνικό χρηµατιστήριο»,<br />

έγραφε (21/07/2001) η κ. Εύη Αναγνωστοπούλου − αντικρίστρια της Solidus ΑΧΕΠΕΥ. Και, σε µια<br />

προσπάθεια προσέλκυσης επενδυτών, επισήµαινε: «Σε κάθε περίπτωση πάντως αξίζει να σηµειώσουµε<br />

ότι στο ελληνικό χρηµατιστήριο υπάρχουν τίτλοι σε αρκετά ελκυστικά επίπεδα και η τοποθέτηση σε<br />

αυτούς µε µεσο-µακροπρόθεσµο ορίζοντα θα αποφέρει αποδόσεις µεγαλύτερες του µέσου επιτοκίου<br />

καταθέσεων.» 325<br />

Όµως, και η δική της έκκληση θα άφηνε ασυγκίνητους τους υποψήφιους επενδυτές. Είχαν<br />

πάθει πολλά και, επιτέλους, κάτι είχαν µάθει…<br />

∆ιαφήµιση της ελκυστικότητας του ΧΑΑ και «Συµβουλές για αγορές» συνιστούσε και το<br />

επόµενο δηµοσίευµα από την εφηµερίδα “ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ”: «Τα στοιχεία της Eurobank οδηγούν<br />

στο συµπέρασµα ότι οι µετοχές της Σοφοκλέους είναι − ή θα γίνουν σύντοµα − η αποδοτικότερη<br />

αποταµιευτική επιλογή. Οι αναλυτές της τράπεζας υπολογίζουν ότι το µέσο Ρ/Ε της ελληνικής<br />

χρηµατιστηριακής αγοράς είναι τώρα 13,4. Αυτό σηµαίνει ότι τα κέρδη ανά µετοχή σε σχέση µε την τιµή<br />

της αντιστοιχούν σε απόδοση 7,5%» 326 Αυτά διαβάσαµε στο eco2day (28/09/2001)<br />

Εξάλλου, ο «ΜΕΤΟΧΟΣ», έγραφε: «Το δυσκολότερο είναι επί θύραις. Να πειστούµε ότι οι<br />

2.000 µονάδες δεν θα ακολουθηθούν από τις 1.800 ή τις 1.000. Αλλά σε κάποιο σηµείο θα πρέπει να<br />

βγούµε από τον λήθαργο της αδύναµης παρακολούθησης της απαξίωσης του χρηµατιστηρίου µας και να<br />

περάσουµε στον ενεργό ρόλο του επενδυτή µε όλα εκείνα τα κριτήρια και τα γνωρίσµατα που τον<br />

ξεχωρίζουν από τον σπεκουλαδόρο “µουτζαχεντίν” που βλέπουµε καθηµερινά να αλωνίζει στο ταµπλό.<br />

∆εν µπορεί ολόκληρη η υφήλιος να εµπνέει αισιόδοξα µηνύµατα στα χρηµατιστήριά της και εµείς να<br />

διαπραγµατευόµαστε ταυτόχρονα µετοχές µε σκεπτικό που βασίζεται σε όλες εκείνες τις τροµολαγνικές<br />

παρουσιάσεις του ελληνικού τηλεοπτικού χώρου.» 326<br />

∆υστυχώς, όµως, ή ευτυχώς, όλες αυτές οι συµβουλές απευθύνονταν σε ώτα µη ακουόντων…<br />

215

Στο ίδιο µήκος κύµατος κινούνταν και το επόµενο δηµοσίευµα της εφηµερίδας<br />

«ΗΜΕΡΗΣΙΑ» (6/10/2001): «Mελετώντας τις τρέχουσες αποτιµήσεις των τίτλων που συµµετέχουν<br />

στους χρηµατιστηριακούς και κλαδικούς δείκτες, αλλά και τις κατώτατες τιµές που έχουν καταγράψει<br />

από τις αρχές του χρόνου σε σχέση µε τα χαµηλά που πραγµατοποιήθηκαν κατά το δεύτερο εξάµηνο του<br />

1998, εντοπίζεται µια πληθώρα µετοχών που η τιµή διαπραγµάτευσής τους ή τα χαµηλά που έχουν<br />

καταγράψει από αρχές του έτους είναι πολύ χαµηλότερα από τα χαµηλά του 1998. (…)<br />

Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της MARKET Xρηµατιστηριακής, από τη στιγµή που θα υπάρξει<br />

οµαλοποίηση στις διεθνείς αγορές η τοποθέτηση σε µετοχές οι αποτιµήσεις των οποίων έχουν βρεθεί σε<br />

ιδιαίτερα ελκυστικά επίπεδα, είναι δυνατό να αποφέρει σηµαντικές υπεραξίες.<br />

Tονίζεται, βέβαια, ότι οι επενδυτές θα πρέπει να έχουν µεσο-µακροπρόθεσµο ορίζοντα στις<br />

τοποθετήσεις τους και να προσανατολίζονται σε εταιρείες που διαθέτουν όχι µόνο ελκυστικές<br />

αποτιµήσεις, αλλά παράλληλα χαρακτηρίζονται από καλά θεµελιώδη στοιχεία και προοπτικές.» 327<br />

Όµως, παρά τα «ιδιαίτερα ελκυστικά επίπεδα» των µετοχών και τις «σηµαντικές υπεραξίες»<br />

που υπόσχονταν οι ντελάληδες, δεν φαίνεται να ίδρωνε το αυτί των επενδυτών από τέτοια<br />

δηµοσιεύµατα. Οι ελάχιστοι που κατά λάθος ξεστράτιζαν και πάλι προς τα ληµέρια της λυκοφωλιάς<br />

της Σοφοκλέους, παρασυρµένοι από κάποιες µικροανόδους δυο-τριών ηµερών, “καίγονταν” την<br />

εποµένη, αφού οι κερδοσκόποι ξεπουλούσαν κατοχυρώνοντας τα βραχυπρόθεσµα κέρδη τους,<br />

ρίχνοντας το Γ.∆. σε ακόµη χαµηλότερα επίπεδα. Αυτό γινόταν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2001.<br />

−Το 2002 επιφύλαξε ακόµη µεγαλύτερη απογοήτευση στους εκατοντάδες χιλιάδες των<br />

εγκλωβισµένων της Σοφοκλέους, αλλά και στην κυβέρνηση που έβλεπε το “παιδί” της να έχει πέσει<br />

σε κώµα µακράς διαρκείας. Παρ’ όλα αυτά, υπήρχαν στην αρχή και κάποιοι αισιόδοξοι που πίστευαν<br />

σε καλύτερες µέρες. «Συσσωρεύει δυνάµεις τώρα η φαινοµενικά ήπια Σοφοκλέους», έγραφε η<br />

εφηµερίδα «ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» στις 30/01/2002, µε το Γ.Γ. να έχει κλείσει την προηγουµένη στις<br />

2.625,40 µονάδες. ∆υστυχώς όµως, όπως έδειξε η θλιβερή συνέχεια, εκείνο που συσσώρευε ήταν<br />

ακόµη µεγαλύτερα κέρδη για τους τζογαδόρους και αεριτζήδες κι ακόµη µεγαλύτερες απώλειες για<br />

τους έντιµους µακροπρόθεσµους επενδυτές.<br />

Την ίδια µέρα το «ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» σε άλλο άρθρο του αναφερόταν στην υπερχρέωση<br />

που απειλούσε τα νοικοκυριά. Φυσικά! Όταν ο κοσµάκης καταληστεύτηκε στο Χρηµατιστήριο, τι<br />

άλλο του απέµενε από το δανεισµό; Βλέπετε πόσο “σοφά” τα κανονίζουν οι µεγάλοι για να µας έχουν<br />

µονίµως να σερνόµαστε; Προνοούν πριν από µας για µας!<br />

Χαρακτηριστικός ήταν και ο τίτλος του άρθρου του κ. ∆ηµ. Κόκκορη στον ΕΠΕΝ∆ΥΤΗ στις<br />

23-24 Φεβρουαρίου 2002: «Μια φορά και έναν καιρό υπήρχε ένα χρηµατιστήριο». Εκεί έγραφε<br />

µεταξύ άλλων: «Ένα µεγάλο κοµµάτι των αιτιάσεων αφορά και ανάγεται στα όσα έχουν συµβεί την<br />

περίοδο του ’99, η οποία για την ευρύτερη πλειονότητα των µικροεπενδυτών συνιστά “µεθοδευµένη<br />

αρπαγή των αποταµιευτικών του πόρων”.<br />

Από κυβερνητικής πλευράς οι πρωτοβουλίες στο µέτωπο των διαρθρωτικών αλλαγών πέφτουν<br />

συνεχώς στο κενό. Σε επίπεδο επιχειρήσεων η εικόνα των µεγεθών τους είναι κατά κανόνα<br />

απογοητευτική.<br />

Παράλληλα, ένα συµπίληµα φηµών και πραγµατικών γεγονότων (για λογιστικές αλχηµείες,<br />

µετοχοδάνεια, έρευνες του Σ∆ΟΕ, τρύπες σε χρηµατιστηριακές, “κόκκινους” κωδικούς, νέους<br />

εµπλεκόµενους σε δικαστικές υποθέσεις) συνδέει τους κρίκους στην αλυσίδα των αρνητικών εξελίξεων,<br />

µε άµεση συνέπεια να προκαλούν έντονες παρενέργειες στη Σοφοκλέους, που κατά τα φαινόµενα θα<br />

κάνει πολύ καιρό να συνέλθει από τα απανωτά χτυπήµατα που δέχεται είτε πάνω είτε κάτω από τη<br />

ζώνη».<br />

∆υστυχώς, η αρνητική αυτή πρόβλεψη του κ. Κόκκορη επαληθεύτηκε… Βλέπετε, οι βιαστές<br />

της συνέχισαν να ασελγούν ακόµη και πάνω στο πτώµα της! Πραγµατική νεκροφιλία! Αλχηµείες,<br />

αλχηµείες, αλχηµείες…Πολλές και βαριές είναι οι αµαρτίες της Σοφοκλέους, δηλαδή όλων όσων<br />

εµπλέκονται σ’ αυτήν, και δεν υπάρχει ο από µηχανής θεός που θα τη σώσει. Για τη Σοφοκλέους<br />

τώρα είναι η “ώρα της κρίσεως”, θερίζει αυτά που έσπειρε. Και δυστυχώς, όπως συµβαίνει συνήθως,<br />

τα µεγάλα θύµατα είναι οι αθώοι, οι έντιµοι µακροπρόθεσµοι επενδυτές στην προκειµένη<br />

περίπτωση…<br />

216

−Τρεις µήνες αργότερα, η κατάσταση στο ΧΑΑ ήταν ίδια και χειρότερη. Παραθέτω<br />

χαρακτηριστικό απόσπασµα δηµοσιεύµατος του ΒΗΜΑΤΟΣ (26/05/2002) που την περιγράφει:<br />

«Αβεβαιότητα, ανασφάλεια, έλλειψη εµπιστοσύνης για την επόµενη ηµέρα, όχι µόνο από τους µικρούς<br />

και µεσαίους επενδυτές, που µπήκαν κατά χιλιάδες και οι περισσότεροι συνεθλίβησαν στο µίξερ του<br />

1999, αλλά και από τους ίδιους τους έλληνες θεσµικούς επενδυτές, οι οποίοι κρατούν σηµαντικό µερίδιο<br />

των κεφαλαίων τους στο... συρτάρι. ∆ηλαδή σε ρευστό υπό τη µορφή ρέπος ή άλλων καταθέσεων.» 328<br />

−Στις 12 Σεπτεµβρίου 2002, ο Γ. ∆. έµελλε να σπάσει προς τα κάτω το ψυχολογικό, όπως<br />

λένε, φράγµα των 2.000 µονάδων. Οι τυµβωρύχοι της Σοφοκλέους το είχαν παλέψει για πολύ καιρό<br />

αυτό και τελικά, µε τη βοήθεια πάντα των απατηλών Παραγώγων, το κατάφεραν! Τώρα πια ο<br />

προγραµµατισµένος από καιρό κατήφορος θα ήταν ευκολότερος για δαύτους. Κατά τη διάρκεια της<br />

συνεδρίασης της ηµέρας εκείνης είχε µιλήσει στην εκποµπή «ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ EXTRA» και στην κ.<br />

Μαίρη Τζιβελέκα ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ κ. Παναγιώτης Βοϊλής. Σε µία χειµαρρώδη όσο και<br />

εναγώνια τηλεφωνική συνέντευξη-καταπέλτη, ο κ. Βοϊλής προσπάθησε να ξυπνήσει όλους τους<br />

οικονοµικούς παράγοντες του τόπου από το λήθαργο, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την<br />

απαξίωση του Χρηµατιστηρίου.<br />

«Τι θέλουµε;» αναρωτήθηκε. «Θέλουµε να υπάρχει Χρηµατιστήριο στην Ελλάδα;» Και<br />

συνέχισε: «Κάποια στιγµή δεν θα υπάρχει λόγος ύπαρξης του Χρηµατιστηρίου… Το έχουν ξεχάσει<br />

όλοι οι κυβερνητικοί παράγοντες…Κάτι δεν πάει καλά, κάτι δεν κάνουµε καλά, κάτι δεν µας<br />

συµβουλεύουν σωστά.»<br />

Ο κ. Βοϊλής κατήγγειλε και τους διαχειριστές Αµοιβαίων Κεφαλαίων που «παίρνουν τα<br />

λεφτά του κόσµου και τα πάνε σε ξένες αγορές», και τις χρηµατιστηριακές που δίνουν εντολές στους<br />

πελάτες τους : «πουλήστε τα όλα στην Ελλάδα και βγείτε έξω». Και συµπλήρωσε: «Γιατί<br />

επενδύουµε σε France Telecom και όχι στον ΟΤΕ; Τα Ασφαλιστικά Ταµεία τι κάνουν;»<br />

Ο κ. Βοϊλής µίλησε και για «µονοπωλιακές καταστάσεις», όπου κάποιοι µπορούν να πάνε<br />

την αγορά όπου θέλουν. Εµµέσως, πλην σαφώς, αναγκασµένος να απαντήσει σε πιεστικές ερωτήσεις<br />

της κ. Τζιβελέκα και για το ρόλο των Παραγώγων στη συνεχή πτώση του ΧΑΑ, άφησε να εννοηθεί<br />

πως αυτό είναι προφανές..<br />

−Στις 18 Σεπτεµβρίου 2002 ο Γ.∆. έπεσε κάτω και από τις 1.900 µονάδες, επ’ ευκαιρία της<br />

πτώσης των ξένων χρηµαταγορών. Είπα επ’ ευκαιρία, διότι σε αυτή τη φάση του χρηµατιστηριακού<br />

κύκλου, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, αναζητούνται αφορµές από τους ισχυρούς παίκτες για να<br />

ενσπείρουν τον πανικό στους µικροεπενδυτές και να τους εξαναγκάσουν να τους πουλήσουν τις<br />

µετοχές τους σε εξευτελιστικές τιµές. Αυτό είναι το παιχνίδι. Έτσι, δυστυχώς, δουλεύουν τα<br />

χρηµατιστήρια.<br />

Την ίδια µέρα, στην εκποµπή «ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ EXTRA» και στην κ. Μαίρη Τζιβελέκα, µίλησε<br />

τηλεφωνικά ο κ. Μ. Χ., εκπρόσωπος µεγάλης ΑΧΕΠΕΥ. Στο ερώτηµα της κ. Τζιβελέκα για το πότε<br />

νοµίζει ότι θα σταµατήσει η κατρακύλα της Σοφοκλέους, ο κ. Μ. Χ. απάντησε : «Όταν ξεπουλήσουν οι<br />

αδύνατοι και µαζέψουν τα χαρτιά αυτοί που ξέρουν πώς να το ανεβάζουν»! Η ειλικρίνεια του<br />

εκπροσώπου αυτού έσπαζε κόκαλα. Όµως την αλήθεια είπε ο άνθρωπος. «Αυτή δεν είναι η µοίρα των<br />

χρηµατιστηρίων; Αυτός δεν είναι ο παραδοσιακός τρόπος που δουλεύουν; Αυτοί δεν είναι οι λεγόµενοι<br />

κύκλοι που κάνουν;», ρώτησε την κ. Τζιβελέκα, η οποία εξανέστη µε την κυνική του οµολογία. Και<br />

συµπλήρωσε: «Οι ισχυροί πουλάνε στα ψηλά µετοχές στους µικρούς και µετά τις ξαναγοράζουν στα<br />

πολύ χαµηλά. Οι ίδιοι στη συνέχεια ξέρουν πώς θα ανεβάσουν την αγορά.»<br />

Οποία οµολογία! Τι να σας πω. Ανατρίχιασα όταν τον άκουσα. ‘Ώστε το “έξυπνο χρήµα”<br />

επιδιώκει να βγάλει τους εγκλωβισµένους από το ΧΑΑ κακήν-κακώς…<br />

∆εν µας είπε βέβαια και τίποτα το καινούργιο ο άνθρωπος. Γνωστά πράγµατα είπε. Το<br />

περιστατικό µου θύµισε το χαρακτηριστικό τίτλο πρωτοσέλιδου άρθρου του «∆ΕΙΚΤΗ»<br />

(24/11/2000). «Πιέσεις µέχρι τελικής πτώσης», ήταν ο τίτλος, ενώ ο υπότιτλος έλεγε: «Το τελευταίο<br />

“χαρτί” του τελευταίου αισιόδοξου, ο στόχος των κερδοσκόπων». Σηµειωτέον ότι την προηγούµενη<br />

µέρα ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 3.261 µονάδες. Πού να φανταστούν τότε οι κερδοσκόποι ότι θα υπήρχαν<br />

αισιόδοξοι που θα “άντεχαν” δύο και τρία χρόνια ακόµη, ίσως και επ’ αόριστον…<br />

217

Αναλύοντας το φαινόµενο της υποτιµητικής κερδοσκοπίας την ίδια µέρα στο «∆», ο κ.<br />

Άρης Χασιώτης έγραφε µεταξύ άλλων: «Αντίθετα, οι µικροεπενδυτές επιδεικνύουν τη µεγαλύτερη –<br />

συγκριτικά – σταθερότητα, αρνούµενοι να “σφαγούν”, ρευστοποιώντας µε µεγάλες ζηµίες.<br />

Όπως αναφέρει έµπειρος χρηµατιστής, “αυτό το φαινόµενο εµποδίζει, όσο κι αν φαίνεται<br />

παράδοξο, την άµεση αντιστροφή της αγοράς, καθώς τα ισχυρά χέρια δεν έχουν συγκεντρώσει τα<br />

τεµάχια που θέλουν”.» Καταλάβατε τώρα το µακάβριο “παιχνίδι”; Οι εγκλωβισµένοι φταίνε για την<br />

διαρκή κατρακύλα της αγοράς! Φταίνε, διότι αρνούνται πεισµατικά να “σφαγούν”!<br />

Πάντως ελάχιστοι χρηµατιστηριακοί παράγοντες έχουν τολµήσει µέχρι σήµερα να µας πουν<br />

την αλήθεια για τα αίτια της πτώσης. Οι περισσότεροι βγαίνουν και µας λένε παραµύθια για<br />

σκάνδαλα σε αµερικάνικες επιχειρήσεις, για µείωση πωλήσεων σε πολυεθνικές και άλλα τέτοια.<br />

∆ηλαδή όταν ανέβαιναν όλα µαζί τα χρηµατιστήρια, τα πάντα λειτουργούσαν ρολόι; ∆εν υπήρχαν<br />

τότε απάτες και ζηµιογόνες επιχειρήσεις; Και βέβαια υπήρχαν! Απλά έβγαζαν προς τα έξω µόνο<br />

θετικές ειδήσεις, αληθινές ή φανταστικές, για να ντοπάρουν τον κοσµάκη. Έτσι δουλεύουν οι<br />

απατηλοί χρηµατιστηριακοί κύκλοι, ή µάλλον οι χρηµατιστηριακές «σκούπες».<br />

Εκείνο που µας αποµένει, λοιπόν, είναι να ισχυροποιήσουµε τη µνήµη µας για να µην<br />

ξαναπιαστούµε κορόιδα στις µελλοντικές καλοστηµένες παγίδες των ισχυρών… ∆ιότι, πού θα πάει,<br />

αργά ή γρήγορα θα ξαναβγούν στη γύρα για πλιάτσικο. Αυτά τα κουµάσια δε χορταίνουν ποτέ!<br />

Όσο για τις χειµαζόµενες χρηµατιστηριακές εταιρείες, αυτές “έκαψαν το λίπος” και τώρα<br />

“τρώνε τις σάρκες τους” («Ε» - 5/11/2002). Σύµφωνα µε την «Ε», ένας αδυσώπητος πόλεµος είχε<br />

ξεσπάσει µεταξύ των οργανωµένων υπό τη σκέπη του ΣΜΕΧΑ µικροµεσαίων χρηµατιστηριακών<br />

εταιρειών και των ισχυρών ιδιωτικών και τραπεζικών ΑΧΕ, «όχι µόνο για την επιβίωση, αλλά τη<br />

διάκριση και τον έλεγχο του χρηµατιστηριακού παιχνιδιού», καθώς «όσο περνά ο καιρός όλοι<br />

συνειδητοποιούν ότι στο προσκήνιο τελικά θα µείνουν όσοι καταφέρουν να ελέγξουν τα κανάλια του<br />

χρήµατος.» Κατά το ίδιο άρθρο, οι δέκα µεγαλύτερες χρηµατιστηριακές εταιρείες − στην<br />

πλειονότητά τους θυγατρικές τραπεζικών οµίλων − κινούν σήµερα το 70% των χρηµατιστηριακών<br />

συναλλαγών, «αφήνοντας τα “ψίχουλα” για τις υπόλοιπες 78 εταιρείες.»<br />

Και η έγκριτη «Ε», συνεχίζει: «Ιστορίες “κλοπής” µεγάλων πελατών, αθέµιτων παιχνιδιών σε<br />

βάρος των µετοχών που έχουν επικεντρώσει τις επενδύσεις τους συγκεκριµένες ΑΧΕ, πόλεµος τιµών,<br />

διαρροή αρνητικών φηµών που πλήττουν το κύρος των ανταγωνιστών και άλλες αντίστοιχες ιστορίες,<br />

κυκλοφορούν καθηµερινά σε έναν κλάδο που αντί να επικεντρωθεί στην αυτοκάθαρσή και τον<br />

εξορθολογισµό της λειτουργίας του, κάνει ό,τι µπορεί για να πληγώσει περισσότερο το αίσθηµα<br />

εµπιστοσύνης των επενδυτών και τελικά την ίδια την αγορά.»<br />

Ανατριχιαστικές είναι πράγµατι οι αποκαλύψεις της «Ε»! Και ο έντιµος επενδυτής<br />

αναρωτιέται: ούτως εχόντων των πραγµάτων, είναι δυνατόν να λάβει κανείς έγκυρη συµβουλή από το<br />

χρηµατιστή του για το πού, πώς και πότε να επενδύσει τα χρήµατά του; Ποιος στ’ αλήθεια νοιάζεται<br />

για το συµφέρον του; Ποιος λύκος σκέπτεται το καλό του προβάτου που είναι έτοιµος να<br />

κατασπαράξει; Ας µην τρέφουµε, λοιπόν, αυταπάτες…<br />

9<br />

Η “αναβάθµιση”<br />

Η “αναβάθµιση” του ΧΑΑ από τους ξένους οίκους, και ο πακτωλός κεφαλαίων που τάχα θα<br />

εισέρεε στο ΧΑΑ µετά απ’ αυτήν, ήταν µια προσδοκία που κυριάρχησε στο χρηµατιστηριακό<br />

γίγνεσθαι από το 1999 και µέχρι το τέλος Μαΐου 2001, οπότε και πραγµατοποιήθηκε – για να<br />

αποδειχτεί στη συνέχεια πως ήταν “άνθρακες ο θησαυρός”… Η προσδοκία αυτή, που<br />

προπαγανδίστηκε έντεχνα από την κυβέρνηση και τους παράγοντες της αγοράς, επρόκειτο να<br />

παρασύρει εκατοντάδες χιλιάδες επενδυτές – υποψήφια θύµατα – στη Σοφοκλέους.<br />

Στο κεφάλαιο αυτό θα παραθέσω αποσπάσµατα από σχετικά δηµοσιεύµατα, που<br />

καταδεικνύουν το πόσο ανεδαφικοί ήταν οι αρµόδιοι ως προς τις προσδοκίες που είχαν επενδύσει<br />

στην αναβάθµιση, αλλά και πόσο άσχετοι στις προβλέψεις τους για το χρόνο που αυτή θα<br />

218

πραγµατοποιούνταν. Είναι ώρα να… γελάσουµε και λίγο διαβάζοντας τις δηλώσεις των επιπόλαιων<br />

οικονοµικών ταγών του τόπου µας…<br />

Στις 06/05/1999 ο τότε πρόεδρος του ΧΑΑ Σπ. Κουνιάκης είχε µιλήσει στη «Ε» για την<br />

αναβάθµιση του Χρηµατιστηρίου και τις επιπτώσεις της γιουγκοσλαβικής κρίσης στις τιµές των<br />

µετοχών. Παραθέτω τη σχετική ερώτηση και την απάντηση του Σπ. Κουνιάκη:<br />

Ερ. «Μήπως, κ. Κουνιάκη, είναι καιρός να αναµένουµε και µια γενικότερη αναβάθµιση της<br />

θέσης του ελληνικού Xρηµατιστηρίου από διεθνείς οίκους αξιολόγησης;»<br />

Απ. «Η προοπτική της αναβάθµισης είναι υπαρκτή και προσωπικά πιστεύω ότι θα γίνει πάρα<br />

πολύ σύντοµα. Ίσως περί τα τέλη του καλοκαιριού. Είναι βεβαίως αυτονόητο ότι η ελληνική<br />

κεφαλαιαγορά θα αποκοµίσει πολλαπλά οφέλη από την κατάταξή της σε καλύτερη θέση µεταξύ των<br />

αναδυοµένων αγορών, µε πρώτο πρακτικό αντίκρισµα τη σηµαντική αύξηση του τζίρου και των<br />

συναλλαγών.» 207<br />

Σηµειωτέον ότι ο Γ.∆. τότε βρισκόταν στις 3.800 µονάδες.<br />

–Το καλοκαίρι όµως πέρασε και η προφητεία περί αναβάθµισης του Σπ. Κουνιάκη δεν<br />

επαληθεύτηκε. Στις αρχές Σεπτεµβρίου 1999, κι ενώ η Σοφοκλέους κόντευε να ξεταβανωθεί από τα<br />

limit up, ο πρόεδρος του ΧΑΑ είχε δώσει συνέντευξη στα ΝΕΑ, στην οποία, συν τοις άλλοις<br />

αναφέρθηκε και στην αναβάθµιση λέγοντας: «Υποθέτω ότι η αναβάθµιση από τους ξένους οίκους θα<br />

γίνει πριν από την υποβολή της αίτησης για την ένταξή µας στην ΟΝΕ». 208<br />

Όµως, ούτε αυτή η πρόβλεψη του Σπ. Κουνιάκη επαληθεύτηκε. Όπως γνωρίζετε, η υποβολή<br />

της αίτησης για την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ έγινε στις 8 Μαρτίου του 2000 και µέχρι τότε<br />

δεν υπήρχε ούτε καν ψίθυρος για αναβάθµιση…<br />

Τον ίδιο “καυτό”, για το χρηµατιστήριο, µήνα δηµοσιεύτηκαν κι άλλες αισιόδοξες προβλέψεις<br />

για την αναβάθµιση. Παραθέτω χαρακτηριστικό απόσπασµα από ΤΑ ΝΕΑ (17/09/1999):<br />

«Στην αναβάθµιση της ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς από τις αναδυόµενες στις ώριµες<br />

πρόκειται να προχωρήσει σύντοµα µεγάλος επενδυτικός οίκος του εξωτερικού. Χθες το βράδυ<br />

κυκλοφόρησαν έντονες φήµες ότι η σχετική ανακοίνωση θα γίνει από τη Μόργκαν Στάνλεϊ. Στο γεγονός<br />

αυτό απέδιδαν την αύξηση των τιµών των µετοχών ορισµένων Τραπεζών στη χθεσινή συνεδρίαση του<br />

Χρηµατιστηρίου.<br />

“ΤΑ ΝΕΑ” επικοινώνησαν χθες µε τη Μόργκαν Στάνλεϊ στη Νέα Υόρκη, αλλά τα γραφεία της<br />

δεν λειτούργησαν λόγω των κακών καιρικών συνθηκών (τυφώνας Φλόιντ).<br />

Σηµειώνεται ότι η αναβάθµιση της ελληνικής αγοράς θα ανάψει το “πράσινο φως” για την<br />

είσοδο και άλλων ξένων θεσµικών επενδυτών στη Σοφοκλέους. Τα κεφάλαια αυτά δεν έχουν µπει στην<br />

ελληνική αγορά, αφού οι εσωτερικοί κανονισµοί των συγκεκριµένων θεσµικών επενδυτών απαγορεύουν<br />

επενδύσεις σε αναδυόµενες αγορές.» 329<br />

Οι φήµες αυτές βέβαια ίσως ήταν εσκεµµένες για να ωθήσουν το ΧΑΑ σε νέα ύψη. Και<br />

φαίνεται πως το κατάφεραν. Το Σάββατο, 18/09/1999, µια µέρα µετά την καταγραφή του ιστορικού<br />

ρεκόρ των 6.355 µονάδων από το Γ.∆. του ΧΑΑ, άρθρο της έγκριτης «Ε» αναφερόταν στη<br />

φηµολογία περί αναβάθµισης. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα: «Από προχθές το βράδυ οι<br />

φήµες που διέτρεχαν την αγορά για αναβάθµιση της Σοφοκλέους από ξένο οίκο είχαν δηµιουργήσει<br />

κλίµα έντονης προσµονής, όπως διαφάνηκε και από τις προσυνεδριακές συναλλαγές χθες, στις οποίες<br />

κυριαρχούσαν οι εντολές αγορών. Φήµες που δεν διασταυρώνονται και δεν φαίνεται να έχουν βάση,<br />

σύµφωνα µε τις πληροφορίες που υπήρχαν χθες. Κατά πάσα πιθανότητα οι “πληροφορίες” αυτές<br />

επιστρατεύτηκαν από κάποιους για αντιπερισπασµό, µε στόχο τη στήριξη ή τόνωση της αγοράς, αφού την<br />

ίδια στιγµή άλλα κέντρα διοχέτευαν τις δικές τους εκτιµήσεις για έναρξη ενός καθοδικού ρεύµατος που<br />

θα ξεκινούσε από χθες είτε από την ερχόµενη ∆ευτέρα.<br />

Φυσικά αυτές οι εκ διαµέτρου αντίθετες εκτιµήσεις κρύβουν τις δικές τους σκοπιµότητες.<br />

Πρόκειται µάλλον για τα συνηθισµένα παιχνίδια του Xρηµατιστηρίου. Άλλοι µιλούν για αναβάθµιση<br />

τώρα, προκειµένου να πουλήσουν ακριβότερα τις µετοχές που κατέχουν, και άλλοι µιλούν για “µίνικραχ”,<br />

ώστε να αγοράσουν φθηνότερα από τα υψηλότατα σηµερινά επίπεδα τιµών. (…)<br />

Ωστόσο, σύµφωνα µε εκτιµήσεις που διατύπωναν χθες κυβερνητικοί και τραπεζικοί παράγοντες,<br />

το πλήρωµα του χρόνου εντοπίζεται χρονικά σε µεταγενέστερο διάστηµα, πιθανότατα προς το τέλος του<br />

219

1999, όταν θα έχουν οριστικοποιηθεί και τα επιτεύγµατα της ελληνικής οικονοµίας που διασφαλίζουν<br />

την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ.» 268<br />

Είδατε, λοιπόν, πώς οι αλληλοσυγκρουόµενες φήµες, συνέθλιβαν τον ανυπεράσπιστο<br />

µικροεπενδυτή σ’ αυτό το ανελέητο ποδοπάτηµα των κερδοσκόπων;<br />

−Στις 20 Οκτωβρίου του 1999, ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου είχε δώσει συνέντευξη στην<br />

οικονοµική εφηµερίδα «ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ», όπου αναφερόταν και στην πολυθρύλητη αναβάθµιση της<br />

Σοφοκλέους. Παραθέτω το σχετικό απόσπασµα:<br />

ΕΡ.: «Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για τη χρηµατιστηριακή αγορά; Πότε θα ωριµάσουν οι<br />

συνθήκες για την αναβάθµισή της;»<br />

ΑΠ.: «Στο ερώτηµα πότε θα ωριµάσουν οι συνθήκες για αναβάθµιση της χρηµατιστηριακής<br />

αγοράς, εκτιµώ ότι οι συνθήκες έχουν ήδη ωριµάσει, είναι θέµα χρόνου η αναβάθµισή της, διότι σήµερα<br />

το ελληνικό χρηµατιστήριο από κάθε άποψη λειτουργεί όπως τα ώριµα χρηµατιστήρια της παγκόσµιας<br />

οικονοµίας και στην Ευρώπη και στις Ηνωµένες Πολιτείες. Και νοµοθετικά και διοικητικά (από<br />

πλευράς δοµής των εταιρειών, των εποπτικών αρχών κ.λπ.) και τεχνολογικά − όπως γνωρίζετε εισάγεται<br />

τις µέρες αυτές το νέο σύστηµα “ΟΑΣΙΣ” στο Χρηµατιστήριο και ολοκληρώνεται εντός του Οκτωβρίου<br />

η αποϋλοποίηση όλων των µετοχών − πλέον το ελληνικό Χρηµατιστήριο δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από<br />

τα άλλα χρηµατιστήρια.<br />

Κατά συνέπεια είναι θέµα χρόνου η αναβάθµιση και όπως είδατε ξεκίνησε ήδη από ένα µεγάλο<br />

οίκο του εξωτερικού.» 82<br />

Ώστε το ΧΑΑ ήταν “ώριµο” για αναβάθµιση, και δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τα<br />

χρηµατιστήρια της Ευρώπης και της Αµερικής; από τον Οκτ. του 1999! Αυτό µας είπε ο κ.<br />

Παπαντωνίου, κι εµείς φυσικά τον πιστέψαµε… “Κοτζάµ ‘τσάρος της οικονοµίας’, ασφαλώς και θα<br />

ήξερε τι έλεγε”, σκεφτήκαµε. Έλα όµως που δεν ήξερε…<br />

−Στις 18 ∆εκ. του 1999, άρθρο των ΝΕΩΝ αποτύπωνε τις απόψεις τραπεζικών στελεχών<br />

σχετικά µε την αναβάθµιση. Παραθέτω χαρακτηριστικό απόσπασµα: «Μorgan Stanley αλλά και<br />

Μoody’s, εκ νέου, αναµένεται ότι θα προχωρήσουν στο προσεχές διάστηµα σε αναβάθµιση της<br />

ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς και της ελληνικής οικονοµίας, αντίστοιχα. Η εξέλιξη αυτή, αν και<br />

όποτε τελικώς δροµολογηθεί, θα δώσει νέα ώθηση στον ευρύτερο ελληνικό χρηµατοοικονοµικό<br />

χώρο.(…)<br />

Αρµόδια στελέχη της Εµπορικής Τράπεζας, τα οποία, λόγω θέσεως, έρχονται σε επαφή µε τους<br />

διαχειριστές µεγάλων ξένων χαρτοφυλακίων, επισηµαίνουν ότι “η αίσθηση που έχουµε µέχρι σήµερα<br />

αποκοµίσει είναι ότι η αναβάθµιση αυτή χρονικά τοποθετείται από τους ξένους για τον ερχόµενο<br />

Μάρτιο, µολονότι οι παράγοντες της ελληνικής αγοράς θα επιθυµούσαν µία τέτοια κίνηση να έχει<br />

δροµολογηθεί µέχρι τον ερχόµενο Φεβρουάριο”.» 330<br />

−Όµως η πλάνη ως προς το χρόνο της αναβάθµισης του ΧΑΑ συνεχιζόταν και µέσα στο<br />

2000. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από άρθρο των ΝΕΩΝ (29/01/2000): «Θέµα χρόνου<br />

θεωρείται η αναβάθµιση του ελληνικού Χρηµατιστηρίου στις ώριµες αγορές, η οποία αναµένεται να<br />

συµπέσει χρονικά µε την υποβολή της αίτησης ένταξης της χώρας µας στην ΟΝΕ.(…)<br />

Στο οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης εκτιµούν ότι η αναβάθµιση της Σοφοκλέους στις<br />

ώριµες χρηµατιστηριακές αγορές θα ανακοινωθεί από τους ξένους οίκους Μorgan Stanley και ΙFC προς<br />

τα τέλη Φεβρουαρίου ή το αργότερο µέσα στο πρώτο δεκαπενθήµερο του Μαρτίου.<br />

∆ηλαδή, πολύ κοντά στην ηµεροµηνία που ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών κ.<br />

Γιάννος Παπαντωνίου θα υποβάλει στα αρµόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης την αίτηση για την<br />

ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, η οποία έχει ορισθεί για το διάστηµα µεταξύ 8-10 Μαρτίου.(…)<br />

220

Η αναβάθµιση σε συνδυασµό µε την ύπαρξη ορισµένων άλλων παραγόντων που έχουν σχέση µε<br />

τη λειτουργία της ίδιας της αγοράς αλλά και τις προοπτικές που δηµιουργεί η ένταξη της χώρας στην<br />

ΟΝΕ, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις των ίδιων στελεχών, θα συµβάλει στην οµαλοποίηση του Γενικού<br />

∆είκτη Τιµών, την οποία περιµένουν οι ξένοι που επενδύουν στις ώριµες αγορές.» 331<br />

Βλέπετε ότι η παραπληροφόρηση – ή η πλάνη – ξεκινούσε από πολύ ψηλά: Από το<br />

οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης!<br />

∆υο µέρες αργότερα ΤΑ ΝΕΑ επανήλθαν µε άλλο άρθρο που έκανε προβλέψεις για<br />

επικείµενη αναβάθµιση: «Αρµόδιοι παράγοντες του οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης εκτιµούν<br />

ότι η έγκριση του προγράµµατος σύγκλισης θα αποτελέσει το “πιστοποιητικό” για την αξιοπιστία της<br />

ελληνικής οικονοµίας στις αγορές του εξωτερικού και θα δροµολογήσει µια σειρά από εξελίξεις στην<br />

ελληνική οικονοµία. Οι εξελίξεις αυτές αφορούν:<br />

1. Την πτώση των επιτοκίων παρέµβασης της Τραπέζης της Ελλάδος.(…)<br />

2. Τη διαµόρφωση ευνοϊκότερων συνθηκών σχετικά µε την εφαρµογή της συναλλαγµατικής<br />

πολιτικής.(…)<br />

3. Την αναβάθµιση της Σοφοκλέους στις ώριµες χρηµατιστηριακές αγορές. Παράγοντες της<br />

χρηµατιστηριακής αγοράς αλλά και του οικονοµικού επιτελείου αναµένουν ότι µε το “πράσινο φως” που<br />

θα δώσει σήµερα το ΕCΟFΙΝ στο πρόγραµµα σύγκλισης, θα βελτιωθεί το κλίµα στη χρηµατιστηριακή<br />

αγορά και έτσι θα υπάρξει περαιτέρω οµαλοποίησή της.<br />

Έτσι, όπως λένε οι ίδιοι παράγοντες, θα δηµιουργηθούν οι συνθήκες που θέτουν οι ξένοι οίκοι<br />

για να προχωρήσουν στην αναβάθµιση της ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς, η οποία εκτιµάται ότι<br />

θα αποτελέσει το “έναυσµα” για την είσοδο των ξένων επενδυτών στη Σοφοκλέους. Σύµφωνα µε τις<br />

προβλέψεις του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας, η αναβάθµιση της Σοφοκλέους πρόκειται να<br />

ανακοινωθεί προς το τέλος του µήνα ή το αργότερο στις αρχές Μαρτίου από τη Μόργκαν Στάνλεϊ.» 332<br />

Η κατάσταση είχε καταντήσει πραγµατικά γελοία καθώς οι επαΐοντες του ΥΠΕΘΟ<br />

διαψεύδονταν καθηµερινά στις προβλέψεις τους. Μυαλό όµως δεν έβαζαν, αλλά συνέχιζαν απτόητοι<br />

την παραπληροφόρηση, παίρνοντας στο λαιµό τους τον κοσµάκη. Βέβαια, µε εκλογές επί θύραις, η<br />

παραπληροφόρηση τους ήταν απαραίτητο εργαλείο…<br />

−−−−Στις 21 Φεβρουαρίου του 2000, ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου µίλησε προς τους ξένους<br />

επενδυτές σε εκδήλωση του Economist στο “City” του Λονδίνου. Εκεί τοποθέτησε τη µετάταξη της<br />

ελληνικής κεφαλαιαγοράς από τις αναδυόµενες στις ώριµες αγορές µέσα στο πρώτο εξάµηνο του<br />

2000. Ιδού το σχετικό δηµοσίευµα:<br />

«Ο Γ. Παπαντωνίου διευκρίνισε ότι δεν γνωρίζει τον ακριβή χρόνο αναβάθµισης του ελληνικού<br />

χρηµατιστηρίου από τη Morgan Stanley, ωστόσο προβλέπει ότι αυτή δεν µπορεί να καθυστερήσει για<br />

πολύ, εφόσον συνδέεται άµεσα µε τη διαδικασία ένταξης της χώρας µας στην ΟΝΕ.<br />

Ο ίδιος προσδιόρισε τρεις ηµεροµηνίες-ορόσηµα, όπως τις χαρακτήρισε, κατά τις οποίες είναι<br />

πιο πιθανή η αναβάθµιση.<br />

Η πρώτη είναι η 8 η Μαρτίου, οπότε υποβάλλεται η αίτηση ένταξης της Ελλάδας στην ΟΝΕ,<br />

έπεται η 6 η Μαΐου, ηµέρα ανακοίνωσης των εκθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ευρωπαϊκής<br />

Τράπεζας για την αίτηση και, εναλλακτικά, η 20ή Ιουνίου, µετά την απόφαση της Συνόδου Κορυφής για<br />

την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ.» 333<br />

Όπως γνωρίζετε, καµία από τις ηµεροµηνίες-ορόσηµα δεν συγκίνησε τη Morgan Stanley<br />

ώστε να αναβαθµίσει το ΧΑΑ.<br />

Παιχνίδια όµως µε την αναβάθµιση του ΧΑΑ έπαιζαν και οι ξένοι. Φαίνεται πως µας είχαν<br />

πάρει είδηση και µας δούλευαν. Ή, ίσως, έπαιζαν το παιχνίδι της κυβέρνησης για να την αβαντάρουν<br />

προεκλογικά. Το επόµενο δηµοσίευµα (news.in.<strong>gr</strong> -29/03/2000) είναι ένα σκαστό παράδειγµα:<br />

«Ξεκινά η διαδικασία αξιολόγησης της ελληνικής οικονοµίας από τη Morgan Stanley, η οποία<br />

θα οδηγήσει στον χαρακτηρισµό της ελληνικής αγοράς ως ανεπτυγµένης.<br />

Ο διεθνής οίκος, σύµφωνα µε το πρακτορείο Bloomberg, ανακοίνωσε αργά χθες το βράδυ την<br />

πρόθεσή του να ξεκινήσει τη σχετική διαδικασία αξιολόγησης της ελληνικής οικονοµίας, η οποία, µε<br />

δεδοµένη τη συµµετοχή της χώρας µας στην ΟΝΕ, θα οδηγήσει σε αναβάθµιση της ελληνικής αγοράς<br />

στην κατηγορία των ανεπτυγµένων.<br />

221

Η εξέλιξη αυτή αναµένεται να τονώσει σηµαντικά το χρηµατιστήριο, καθώς πλέον θα στραφούν<br />

προς τη Σοφοκλέους και οι ξένοι θεσµικοί επενδυτές, οι οποίοι απείχαν αφού η ελληνική αγορά<br />

βρισκόταν για πάρα πολύ καιρό στο µεταίχµιο των αναδυοµένων µε τις ανεπτυγµένες αγορές.» 334<br />

−−−−Οι εκλογές ήλθαν και πέρασαν, µα τα παιχνίδια µε την αναβάθµιση της Σοφοκλέους δεν<br />

έλεγαν να τελειώσουν. Τη ∆ευτέρα 15/05/2000 οι ξένοι “ξαναχτύπησαν”. Την ηµέρα εκείνη, «οι<br />

εκτιµήσεις του αναλυτή του χρηµατοοικονοµικού οίκου HSBC, Mπεν Pουντ, ότι η Morgan Stanley<br />

Capital International (MSCI) θα προχωρήσει πριν από το Nοέµβριο στην αναβάθµιση της Σοφοκλέους<br />

σε καθεστώς ώριµης αγοράς, οδήγησαν σε µαζικές τοποθετήσεις επί τραπεζικών µετοχών και άλλων<br />

blue chips.<br />

Σύµφωνα µε τον Μπεν Pουντ, η MSCI είναι πιθανόν να ακολουθήσει το παράδειγµα της<br />

Πορτογαλίας και να αναβαθµίσει την αγορά της Eλλάδας πριν από την ένταξή της στην ΟΝΕ, ενώ η<br />

International Finance Corporation (IFC) αναµένεται να αναβαθµίσει την Eλλάδα το Nοέµβριο.» 335<br />

Ώστε λοιπόν, κατά τον Mπεν Pουντ, η Morgan Stanley θα αναβάθµιζε τη Σοφοκλέους πριν<br />

από το Νοέµβριο του 2000!<br />

Εξάλλου, ο διεθνής επενδυτικός οίκος UBS Warburg, σύµφωνα µε δηµοσίευµα της<br />

εφηµερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ (21/05/2000), προχώρησε σε “αναβάθµιση” (up<strong>gr</strong>ade) του ΧΑΑ από διπλή<br />

µείωση θέσεων (double underweight) σε ουδέτερη θέση (neutral). Αυτό έγινε διότι εκτίµησε ότι «η<br />

ισχυρή ανάπτυξη στη χώρα πάνω από 4%, η αύξηση των κερδών των επιχειρήσεων κατά 20% και οι<br />

διαµορφωθείσες ελκυστικές αποτιµήσεις ενισχύουν τις προοπτικές του ΧΑΑ.»<br />

Αλλά οι αισιόδοξες προβλέψεις του ξένου οίκου επεκτείνονταν και στο 2001: «Ειδικότερα η<br />

UBS Warburg σηµειώνει ότι έπειτα από µια πτώση 35% του δείκτη Greek MSCI από τον περασµένο<br />

Σεπτέµβριο οι τιµές προσεγγίζουν τα επίπεδα του Μαΐου του 1998. Με εκτιµώµενο Ρ/Ε για τις µετοχές<br />

που παρακολουθεί στο 13,9 µε βάση µια αύξηση κερδών κατά 20%, το 2001 προοιωνίζονται καλές<br />

αποδόσεις από τη Σοφοκλέους.» 318<br />

Στην έκθεσή της µάλιστα για το ΧΑΑ η UBS Warburg ανέφερε ότι η Σοφοκλέους<br />

«εµφανίζεται σχετικά προστατευµένη από το διεθνές περιβάλλον, (…) λόγω της επιτοκιακής σύγκλισης<br />

της χώρας, που θα οδηγήσει σε µείωση του επιτοκίου παρέµβασης της Τράπεζας της Ελλάδος γύρω στο<br />

4%, από 8,75% που είναι σήµερα. Παράλληλα η ελληνική αγορά, καθώς αναµένεται η αναβάθµισή της,<br />

θα ηγείται ενός µικρού πυρήνα ευρωπαϊκών αγορών της Αυστρίας, της Νορβηγίας, της Ιρλανδίας και<br />

της Πορτογαλίας διαθέτοντας µεγαλύτερο ειδικό βάρος, γύρω στο 1%, στον δείκτη MSCI Europe.» 318<br />

Είναι απορίας άξιον το πώς ξεγελάσαµε για τη δήθεν ευρωστία της οικονοµίας µας ακόµη και<br />

επενδυτικούς οίκους του εξωτερικού! Μόνο τη Morgan Stanley δεν µπορέσαµε να ξεγελάσουµε…<br />

Αυτή φαίνεται γνώριζε πολλά για τη φούσκα της ελληνικής οικονοµίας και του Χρηµατιστηρίου µας.<br />

−Στις 13 Ιουνίου του 2000 η Morgan Stanley “χτύπησε” ύπουλα τη Σοφοκλέους µε µία<br />

“έκθεση-βόµβα”. Αναφερόµενη στο θέµα αυτό « Η ΑΞΙΑ» λίγους µήνες αργότερα (2/12/2000),<br />

έγραφε µεταξύ άλλων: «Συγκεκριµένα, ο κ. Ντέιβιντσον και η οµάδα του, αποτελούµενη από τους κ.κ.<br />

Μπ. Φάνελ και Τ. Ντράισµα, υπογράφουν µια νέα έκθεση του διεθνούς οίκου στην οποία, µε βάση ένα<br />

µοντέλο προεξόφλησης µερισµάτων, εκτιµούν ότι η ορθή τιµή του γενικού δείκτη κυµαίνεται στις 3.166-<br />

3.405 µονάδες, δηλαδή 25%-31% χαµηλότερα από τα επίπεδα όπου βρισκόταν τότε ο γενικός δείκτης.»<br />

Στο ίδιο άρθρο που είχε το χαρακτηριστικό τίτλο: «Ο φαύλος κύκλος των εκθέσεων ξένων οίκων για<br />

τη Σοφοκλέους», Η ΑΞΙΑ σηµείωνε ότι «σε έκθεση µε ηµεροµηνία 1 η Σεπτεµβρίου ο κ. Ντέιβιντσον<br />

ανέφερε χαρακτηριστικά: Με risk premium στο 3% η Σοφοκλέους θα µπορούσε να έχει µια δίκαιη τιµή<br />

στις 4.067 µονάδες, ενώ µε risk premium 2% θα δικαιολογούσε επίπεδα 8.000-9.000 µονάδων,<br />

εκτιµώντας ότι µε ειδικό βάρος 1,1% στο δείκτη MSCI Europe, µετά την αναβάθµιση το ΧΑΑ θα<br />

µπορούσε να προσελκύσει ξένα κεφάλαια ύψους 8,1 δισ. δολάρια.»<br />

Έχω την εντύπωση πως οι κύριοι αυτοί ή δεν ήξεραν τι τους γίνεται ή µας<br />

παραπληροφορούσαν, εξυπηρετώντας δικές τους σκοτεινές σκοπιµότητες. Το κωµικοτραγικό, όµως,<br />

είναι ότι οι Έλληνες τους έπαιρναν στα σοβαρά…<br />

Για οικονοµία του χώρου δεν µπορώ να επεκταθώ και σε περισσότερες αλλοπρόσαλλες<br />

εκτιµήσεις ξένων οίκων , που ανέφερε στο ίδιο άρθρο της « Η ΑΞΙΑ».<br />

222

−−−−Βλέποντας την ανυποµονησία (κοινώς καψούρα) των Ελλήνων για την πολυπόθητη<br />

“αναβάθµιση”, η Morgan Stanley αποφάσισε, αντί για το “ψαχνό” που άµεσα περίµεναν, να τους<br />

πετάξει ένα κοκαλάκι για να γλείφουν µέχρι… το τέλος Μαΐου του 2001! Αυτό θα πει οικονοµική<br />

διπλωµατία: Να έχεις και το σκύλο χορτάτο και την πίτα γερή! Έτσι λοιπόν, τη ∆ευτέρα 31/07/2000 ο<br />

διεθνής χρηµατοοικονοµικός οίκος Morgan Stanley έδωσε στη δηµοσιότητα έκθεση για την ελληνική<br />

κεφαλαιαγορά στην οποία την αναβάθµιζε από αναδυόµενη σε ανεπτυγµένη από τις 31 Μαΐου 2001!<br />

Για την εξέλιξη αυτή (το κοκαλάκι) έσπευσε να εκφράσει την ικανοποίησή του ο κ. Γιάννος<br />

Παπαντωνίου, µιλώντας στο περιθώριο της παρουσίασης του χρονοδιαγράµµατος απορρόφησης του<br />

Γ′ ΚΠΣ.<br />

«Ο κ. Παπαντωνίου υπογράµµισε ότι τα θετικά νέα για τη Σοφοκλέους ήλθαν νωρίτερα από ό,τι<br />

αναµενόταν, γεγονός που αποτυπώνει, όπως είπε, δύο εξελίξεις: “Η πρώτη είναι ότι προχωρά<br />

ικανοποιητικά ο θεσµικός εκσυγχρονισµός του ελληνικού χρηµατιστηρίου και ότι σήµερα η θεσµική του<br />

λειτουργία είναι απόλυτα ανάλογη µε τη λειτουργία των µεγάλων διεθνών χρηµατιστηρίων σε ό,τι αφορά<br />

την οργάνωση, την τεχνολογία, τις διαδικασίες και όλες τις άλλες διοικητικές πτυχές που αφορούν στη<br />

διαφάνεια των συναλλαγών. Η δεύτερη βασική εξέλιξη (...) είναι ότι η ελληνική οικονοµία πλέον<br />

συγκαταλέγεται στις αναπτυγµένες ευρωπαϊκές οικονοµίες”.» 336<br />

Είναι αλήθεια ότι ακόµη και στην πολιτική χρειάζεται µεγάλο θράσος για να παρουσιάσει<br />

κανείς το µαύρο, ή έστω το γκρίζο, ως άσπρο… Το σκαµπίλι της Morgan Stanley ο κ. Παπαντωνίου<br />

το εξέλαβε ως φιλί! «Τα θετικά νέα», είπε, «ήλθαν νωρίτερα απ’ ό,τι αναµενόταν»! Για φαντάσου! Θα<br />

θυµάστε βέβαια τις αισιόδοξες προβλέψεις του ιδίου περί άµεσης αναβάθµισης στις οποίες<br />

αναφέρθηκα σε προηγούµενες σελίδες… Ο ίδιος όµως φαίνεται πως τις είχε ξεχάσει, γι αυτό και δεν<br />

κοκκίνισε όταν εξέφραζε δηµόσια την ικανοποίησή του για τις εξελίξεις… Με την ευκαιρία, ο κ.<br />

Παπαντωνίου αναφέρθηκε και στην πορεία του Χρηµατιστηρίου, και για πολλοστή φορά προέβλεψε<br />

ότι «θα είναι µακροπρόθεσµα θετική, ακολουθώντας την πορεία της ελληνικής οικονοµίας.»<br />

Αλλά και ο πρόεδρος του ΧΑΑ Σπύρος Κουνιάκης κινήθηκε στο ίδιο µήκος κύµατος µε τον<br />

κ. Παπαντωνίου. Σε δηλώσεις του επισήµανε µεταξύ άλλων ότι ««η ανακοίνωση της Μorgan Stanley<br />

για την προβλεπόµενη αναβάθµιση της ελληνικής χρηµατιστηριακής αγοράς είναι πολύ σηµαντική είδηση<br />

και αποτελεί την επιβράβευση για τη σηµαντική πρόοδο που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια, αφενός στους<br />

δείκτες της ελληνικής οικονοµίας, αφετέρου δε στην εν γένει πορεία του ελληνικού Χρηµατιστηρίου». 337<br />

Εξίσου ευχαριστηµένος και αισιόδοξος παρουσιάστηκε και ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου<br />

Παραγώγων (ΧΠΑ), κ. Παναγιώτης Αλεξάκης, ο οποίος σε σχετική ερώτηση από ΤΑ ΝΕΑ απάντησε<br />

ότι «η αναβάθµιση θα έχει ευεργετική επίδραση στην αγορά αξιών και παραγώγων, καθώς θα<br />

σηµατοδοτήσει ροή ξένων επενδυτικών κεφαλαίων µε µονιµότερο χαρακτήρα. Η αναβάθµιση συµβάλλει<br />

στην εγκαθίδρυση ενός ασφαλέστερου και πιο αξιόπιστου Χρηµατιστηρίου. Οι επενδύσεις θα είναι<br />

αυξηµένες και µάλιστα στις δύο αγορές καθώς οι επενδυτές απευθύνονται και συνδυάζουν και τις δύο<br />

αγορές (Παράγωγα και Χρηµατιστήριο).» 337<br />

Ώστε και ο κ. Αλεξάκης έτρεφε φρούδες ελπίδες για τα αποτελέσµατα της “αναβάθµισης”!<br />

Ευτυχώς που ο πρόεδρος των χρηµατιστών κ. Παναγιώτης Βοϊλής είπε τα πράγµατα µε τ’<br />

όνοµά τους, τονίζοντας ότι «το γεγονός πως υπάρχει πια καταληκτική ηµεροµηνία για την αναβάθµιση<br />

είναι ιδιαίτερα θετικό. Κι αυτό γιατί είχε δηµιουργηθεί ανασφάλεια στους επενδυτές οι οποίοι<br />

επηρεάζονταν από διάφορες ειδήσεις που έβλεπαν το φως της δηµοσιότητας όσον αφορά την<br />

ηµεροµηνία της αναβάθµισης.» 337 Ο κ. Βοϊλής, όµως, πρόσθεσε ότι «δεν αποκλείεται η αναβάθµιση να<br />

γίνει ακόµη νωρίτερα στην περίπτωση που επιτευχθούν οι στόχοι.» Μ’ άλλα λόγια, ο πρόεδρος του<br />

ΣΜΕΧΑ δεν εξέλαβε την ανακοίνωση της Μorgan Stanley ως τελειωµένη αναβάθµιση, όπως έκανε ο<br />

κ. Παπαντωνίου. Αναγνώρισε πως οι στόχοι δεν είχαν ακόµη επιτευχθεί.<br />

Πάντως η αγορά υποδέχτηκε την καλή είδηση της αναβάθµισης µε πτώση!<br />

−−−−Η 31 η Μαΐου 2001 ήλθε και η αναβάθµιση της Σοφοκλέους στα χαρτιά έγινε, ενώ στην πράξη<br />

συνεχιζόταν η υποβάθµιση και η απαξίωσή της… Οι ελπίδες όλων όσοι είχαν επενδύσει στην<br />

αναβάθµιση διαψεύστηκαν, αφού οι χαλεποί καιροί για το ΧΑΑ έγιναν χαλεπότεροι. Η απαξίωση του<br />

ΧΑΑ συνεχίστηκε όλο το 2001 και τον Ιανουάριο του 2002, η Σοφοκλέους αποτελούσε πια τον<br />

αδύναµο κρίκο µεταξύ των ώριµων αγορών!<br />

223

«Τον αδύναµο κρίκο των ώριµων χρηµατιστηριακών αγορών αποτελεί η Σοφοκλέους, σύµφωνα<br />

µε την τελευταία µηνιαία ανάλυση της Schroder Salomon Smith Barney, στην οποία αξιολογεί και<br />

βαθµολογεί 23 ανεπτυγµένα χρηµατιστήρια. (…)<br />

Με βάση το κριτήριο αξιολόγησης “δυναµική της αγοράς” η Ελλάδα καταλαµβάνει την τελευταία<br />

θέση.» 338<br />

Το 2002 ήταν η τρίτη διαδοχική χρονιά πτώσης, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στην<br />

τελευταία 15ετία. Ένα χρόνο µετά την περιβόητη (επί χάρτου) αναβάθµιση του ΧΑΑ, ο<br />

οικονοµολόγος και εκ των πλέον έµπειρων παραγόντων της αγοράς κ. Θ. Μπουντουράκης έγραφε στο<br />

ΒΗΜΑ (26/05/2002): «Βεβαίως την ίδια εποχή πέρυσι, λίγες ηµέρες προ της αναβαθµίσεως, ο γενικός<br />

δείκτης είχε αποδώσει ένα 12% σε λίγες ηµέρες µε την προοπτική της αναβάθµισης του ελληνικού<br />

χρηµατιστηρίου. Της µετάβασης δηλαδή του ΧΑΑ από τις αναδυόµενες στις ώριµες αγορές, της πιο<br />

“τραυµατικής” εµπειρίας ίσως του ελληνικού χρηµατιστηρίου στη νεότερη ιστορία του, όπου µετά την<br />

άνοδο του 12% ακολούθησε µια τροµακτική πτώση του γενικού δείκτη, κυρίως στα blue chips, που<br />

έφθασε στα χειρότερά του περί τις 900 µονάδες.» 339<br />

∆ύσκολα θα µπορούσε τότε ο κ. Μπουντουράκης να φανταστεί πως τα χείριστα για το Γ. ∆. δεν<br />

τα είχαµε δει ακόµη… ∆ύσκολα θα έβλεπε τα blue chips (FTSE/ASE) στις 716,30 µονάδες στις 12<br />

Μαρτίου του 2003. Κι όµως, συνέβη και αυτό!<br />

Να λοιπόν που η περίφηµη επί χάρτου αναβάθµιση δεν έφερε την πολυπόθητη “Άνοιξη” στη<br />

Σοφοκλέους, όπως προσδοκούσαν οι οικονοµικοί ταγοί του τόπου µας. Εκείνο που χρειαζόταν το<br />

ΧΑΑ και η ελληνική οικονοµία ήταν η ουσιαστική αναβάθµισή τους, κι αυτή, δυστυχώς, ίσως<br />

αργήσει πολύ να έλθει, καθώς προϋποθέτει την αναβάθµιση της νοοτροπίας και των ηθών µας. Όπως<br />

έγραψε ΤΟ ΒΗΜΑ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ στις 18 Μαρτίου του 2003, από την εκτίµηση της Ευρωπαϊκής<br />

Επιτροπής προκύπτει ότι «η Ελλάδα βρίσκεται στη χειρότερη θέση µεταξύ των 15 κρατών-µελών της<br />

Ευρωπαϊκής Ένωσης στους διαρθρωτικούς δείκτες της πραγµατικής σύγκλισης».<br />

∆εν θα βαρεθούµε άραγε κάποτε να είµαστε ουραγοί;<br />

10<br />

“Εισροή” ξένων κεφαλαίων<br />

Η στενή εξάρτηση των Ελλήνων από τους ξένους (ξενολαγνεία) εκδηλώθηκε σ’ όλο της το<br />

“µεγαλείο” µε την αναµονή της περίφηµης εισροής ξένων κεφαλαίων που θα άρχιζε, τάχα, λίγο πριν,<br />

λίγο µετά την αναβάθµιση του ΧΑΑ. Λες και η ίδια η ύπαρξη του ΧΑΑ εξαρτιόταν από τα ξένα<br />

κεφάλαια, λες και οι ξένοι ήταν κάποιο φιλανθρωπικό ίδρυµα που θα έφερναν εδώ τα κεφάλαιά τους<br />

για να µας ξελασπώσουν, το µάτι των Ελλήνων οικονοµικών αναλυτών ήταν µονίµως στραµµένο<br />

στους ξένους. Για άλλη µια φορά είχαµε εκδηλώσει τα κόµπλεξ και την ανασφάλεια που µας<br />

διακατέχουν σα λαό και είχαµε γίνει ρεζίλι διεθνώς…<br />

Τον Οκτώβριο του 1997, σύµφωνα µε εκτιµήσεις του τότε προέδρου του ΣΜΕΧΑ κ.<br />

Κονταλέξη, οι ξένοι επενδυτές συµµετείχαν στις συναλλαγές της Σοφοκλέους µε κεφάλαια µέχρι και<br />

10%. 18<br />

−Σε συνέντευξη που είχε δώσει στα ΝΕΑ (24/03/1998) ο πρόεδρος της ALPHA Τράπεζας<br />

Πίστεως, κ. Γιάννης Κωστόπουλος, είχε αναφερθεί και στα ξένα κεφάλαια. Παραθέτω αποσπάσµατα<br />

της συνέντευξης αυτής:<br />

ΕΡ.: «Πού αποδίδετε την άνοδο του Χρηµατιστηρίου και τι σηµαίνει αυτό για την ελληνική<br />

οικονοµία;»<br />

ΑΠ.: «Με το που µπήκαµε στον Μηχανισµό Συναλλαγµατικών Ισοτιµιών κατατασσόµεθα σ’<br />

άλλη κατηγορία χωρών όσον αφορά τις επενδύσεις. Έτσι κάποιοι θεσµικοί επενδυτές του εξωτερικού,<br />

224

που δεν “έβλεπαν” την Ελλάδα στις επενδυτικές τους επιλογές, τώρα τη συµπεριλαµβάνουν. Σ’ αυτούς<br />

θα προστεθούν και οι άλλοι θεσµικοί επενδυτές του εξωτερικού, οι οποίοι ήδη είχαν επενδύσει στην<br />

ελληνική αγορά. Με τα καινούργια δεδοµένα όµως αυξάνεται ο όγκος των διαθέσιµων κεφαλαίων που<br />

µπορούν να διοχετεύσουν σ’ αυτή.<br />

Εποµένως, αυξάνεται σηµαντικά η µερίδα των κεφαλαίων που µπορούν να διοχετευθούν στην<br />

Ελλάδα. Τα κεφάλαια αυτά οδηγούνται σε πρώτη φάση στις ελληνικές εταιρείες µεγάλης<br />

κεφαλαιοποίησης, καθώς και σε επιχειρήσεις εξαγωγικού χαρακτήρος. (…)»<br />

ΕΡ.: «∆εν φοβάστε όµως τις επιπτώσεις από µία µαζική φυγή αυτών των κεφαλαίων;»<br />

ΑΠ.: «Αυτά τα κεφάλαια έφυγαν τους προηγούµενους µήνες και τώρα που βελτιώθηκαν οι<br />

συνθήκες επέστρεψαν. Και αυτό δηµιουργεί την υποχρέωση να εκµεταλλευθούµε αυτή την ευκαιρία, η<br />

οποία είναι τώρα πια µονόδροµος. Άλλωστε θα πρέπει το κύριο µέληµα όλων µας να είναι το πώς θα<br />

κάνουµε τις ελληνικές επιχειρήσεις και την ελληνική οικονοµία γενικότερα ικανές να αντιµετωπίσουν<br />

τον ευρωπαϊκό και τον διεθνή ανταγωνισµό µε επιτυχία σε µόνιµη βάση.» 340<br />

Εδώ βλέπουµε τις αυξηµένες προσδοκίες του κ. Κωστόπουλου από την εισροή ξένων<br />

κεφαλαίων.<br />

−Περί τα τέλη Μαρτίου του 1999, σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ, υπολογιζόταν ότι τα ξένα<br />

κεφάλαια που είχαν επενδυθεί στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών αντιπροσώπευαν το 20% περίπου<br />

του ηµερήσιου τζίρου και το 12-15% της συνολικής χρηµατιστηριακής αξίας της Σοφοκλέους. 341<br />

Πάντως, ο γνωστός επενδυτής στις διεθνείς αγορές κ. Τζ. Σόρος δεν είχε τότε παρουσία στην Ελλάδα.<br />

Στο µέσο ηµερήσιο τζίρο, ο οποίος κυµαινόταν τότε γύρω στα 150 δισ. δραχµές, τα ξένα κεφάλαια<br />

πραγµατοποιούσαν καθηµερινά αγοραπωλησίες µετοχών συνολικού ύψους 30 δισ. δραχµών περίπου,<br />

και στα χαρτοφυλάκιά τους είχαν µετοχές που η αξία τους έφτανε τα 3,5 τρισ. δραχµές. 341<br />

Τα ξένα κεφάλαια που εισέρεαν τότε στην ελληνική αγορά προέρχονταν, κυρίως, από τις<br />

ΗΠΑ και την Ευρώπη και ήταν στο µεγαλύτερο ποσοστό τους κερδοσκοπικά αφού, «Όπως εξηγούν<br />

χρηµατιστηριακοί αναλυτές, το ποσοστό των ξένων επενδυτών στον ηµερήσιο τζίρο είναι σχεδόν<br />

διπλάσιο από το µερίδιο που κατέχουν στην αγορά, διότι “µπαινοβγαίνουν” ευκολότερα και<br />

γρηγορότερα από την αγορά κατά τη διάρκεια της ηµέρας.» 341<br />

−Πέντε µήνες αργότερα, σε Συνέντευξη Τύπου (01/09/1999) ο κ. Παπαντωνίου είχε<br />

αναφερθεί µε ικανοποίηση και στα επαναπατριζόµενα ελληνικά κεφάλαια, λέγοντας:<br />

«∆εν υπήρχε εµπιστοσύνη στο εθνικό µας νόµισµα και παρά τις προσπάθειες των εποπτικών<br />

αρχών όλων των εποχών και αναφέροµαι στην δεκαετία του ’80 και του ’60 και του ’50, πολλά<br />

κεφάλαια διέρρεαν δυστυχώς στο εξωτερικό. Έχω την αίσθηση ότι αυτή η κίνηση τώρα αναστρέφεται.<br />

Και δεν σας κρύβω ότι αυτό χαροποιεί την κυβέρνηση, διότι και αυτό αντανακλά κάτι πολύ<br />

απλό, την αυξηµένη αξιοπιστία της ελληνικής οικονοµίας, την ενίσχυση της εµπιστοσύνης στο εθνικό µας<br />

νόµισµα και την πεποίθηση ότι η Ελλάδα πάει µπροστά.» 67<br />

Στις 04/09/1999, ο πρόεδρος του ΧΑΑ Σπ. Κουνιάκης σε δική του συνέντευξη στα ΝΕΑ θα<br />

δήλωνε: «Σε αυτή τη φάση η παρουσία των ξένων δεν είναι έντονη. Πάντως, υπάρχουν πολλά ακόµη<br />

εγχώρια κεφάλαια. Βέβαια, και τα ξένα κεφάλαια χρειάζονται. Πιστεύω ότι µε την αναβάθµιση της<br />

αγοράς µας και την κατάταξή της στις ώριµες θα έχουµε µαζική συµµετοχή ξένων.» 208<br />

Λέτε οι ξένοι να γνώριζαν για το επικείµενο ξεφούσκωµα του ΧΑΑ και είχαν αποχωρήσει<br />

εγκαίρως; Μάλλον…<br />

Την ίδια εποχή ο κ. Παπαντωνίου προέβλεπε πακτωλό χρηµάτων που θα εισέρεε, τάχα, στο<br />

ΧΑΑ µετά την αναβάθµισή του:<br />

«Η αναβάθµιση του Χρηµατιστηρίου και η µετάταξή του στις ώριµες αγορές, όταν<br />

πραγµατοποιηθεί, θα επιταχύνει την εισροή ξένων κεφαλαίων και θα ασκήσει πτωτική επίδραση στα<br />

επιτόκια και στη µείωση του κόστους του χρήµατος. Η εξέλιξη αυτή θα διευρύνει τις δυνατότητες των<br />

ελληνικών επιχειρήσεων για διεθνείς συνεργασίες, στο µέτρο που θα ενισχυθούν οι δεσµοί της Ελλάδας<br />

µε τις ώριµες οικονοµίες». 342<br />

Αποκαλυπτικές είναι και οι επόµενες γραµµές από άρθρο της «Ε» στις 20/09/1999, µια µέρα<br />

µετά τις δηλώσεις Παπαδήµου που σηµατοδότησαν το ξεφούσκωµα του ΧΑΑ:<br />

225

«Aπό τις εκτιµήσεις της Tράπεζας της Eλλάδος προκύπτει ότι είναι µύθος πως στο ελληνικό<br />

Xρηµατιστήριο επενδύουν τον τελευταίο καιρό ξένοι θεσµικοί επενδυτές και ανεβάζουν, δήθεν, τον πήχυ<br />

του τζίρου και διογκώνουν τις υπεραξίες. (…)<br />

H άνοδος τζίρου και χρηµατιστηριακού δείκτη οφείλεται κατά βάση − αν όχι σχεδόν<br />

αποκλειστικά − στους εγχώριους επενδυτές. Eισροή ξένων κεφαλαίων είχε σηµειωθεί το 1998 και στις<br />

αρχές του 1999. Έκτοτε η εισροή έχει ανακοπεί.» 343<br />

Είδατε που οι «κουτόφραγκοι» έχουν περισσότερο µυαλό (ή καλύτερη πληροφόρηση) από<br />

εµάς; Κι ενώ Έλληνες επενδυτές ήταν εκείνοι που έστειλαν το ΧΑΑ στα ύψη, µόλις άρχισε η πτώση<br />

οι δικοί µας αλληθώρισαν προς τους ξένους για να το σηκώσουν! Είµαστε ή δεν είµαστε<br />

ξενολιγούρηδες;<br />

Στις 28/09/1999 ο κ. Χρ. Ζιώτης, στην ίδια εφηµερίδα, έγραφε ότι σύµφωνα µε εκτιµήσεις<br />

κύκλων της αγοράς η υποχώρηση των τιµών των µετοχών είχε κάνει τη Σοφοκλέους «για µια ακόµη<br />

φορά ελκυστική», ενώ οι τοποθετήσεις των ξένων θεσµικών στο ΧΑΑ κυµαίνονταν στα 8 τρισ. δρχ.<br />

Κατά το ίδιο άρθρο, κρίσιµη παράµετρος για την περαιτέρω ενίσχυση των τιµών των µετοχών<br />

αποτελούσε η παρουσία των ξένων επενδυτών, η στάση των οποίων αποτελούσε τον «άγνωστο Χ»<br />

του προβλήµατος. 344<br />

−Αναφορικά µε την εισροή ξένων κεφαλαίων, σε συνέντευξή του στα ΝΕΑ (08/11/1999), ο κ.<br />

Γιάννος Παπαντωνίου είχε δηλώσει: «Η είσοδος των ξένων πιστεύω ότι θα υπάρξει σε όλους τους<br />

κλάδους ξεκινώντας από τις τράπεζες, τη βιοµηχανία και τον τουρισµό, στο µέτρο που µεγάλες αλυσίδες<br />

θα ενδιαφερθούν να επενδύσουν στη χώρα µας εν όψει µάλιστα και των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004.<br />

Νοµίζω ότι σε όλους τους τοµείς της ελληνικής οικονοµίας θα υπάρξει µια ενεργοποίηση του διεθνούς<br />

ενδιαφέροντος, η οποία απορρέει από οικονοµικές και πολιτικές εξελίξεις». 85<br />

Για άλλη µια φορά ο κ. Παπαντωνίου αποδεικνύεται υπεραισιόδοξος και ανεδαφικός.<br />

Στις 29 Νοεµβρίου 1999, ο Γ. ∆. του ΧΑΑ είχε κλείσει στις 5.806,33 µονάδες, ενισχυµένος<br />

κατά 3,37%. Αναλυτές ανέφεραν ότι ήδη οι ξένοι θεσµικοί επενδυτές είχαν αρχίσει να κάνουν πιο<br />

δυναµική την παρουσία τους στη Σοφοκλέους. Ωστόσο εκτιµούσαν ότι η µεγαλύτερη εισροή<br />

κεφαλαίων από το εξωτερικό αναµενόταν να πραγµατοποιηθεί µετά το πρώτο δεκαήµερο του 2000.<br />

«“Οι ξένοι θεσµικοί επενδυτές εκτιµάται ότι θα µπουν πιο δυναµικά στο ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο µετά το νέο έτος”, σηµειώνει ο διευθυντής επενδύσεων της Βarclays ΑΕ∆ΑΚ κ. Αβραάµ<br />

Γούναρης. Αντίθετα, αυτό το διάστηµα το µεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον εκδηλώνεται από<br />

εγχώριους ιδιώτες και θεσµικούς επενδυτές». 297<br />

Η υπεραισιοδοξία για την εισροή ξένων κεφαλαίων στο ΧΑΑ φαίνεται ότι είχε επεκταθεί και<br />

στο εξωτερικό. Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ, σε 2 τρισ. δρχ. υπολόγιζε ξένη τράπεζα τα κεφάλαια<br />

τα οποία θα εισέρεαν στην ελληνική χρηµατιστηριακή αγορά µετά την αναβάθµισή της και τη<br />

µετάταξή της στις ώριµες αγορές.<br />

«Το ποσόν αυτό υπολογίσθηκε για λογαριασµό ξένης τράπεζας, από αρµόδια στελέχη της, τα<br />

οποία προχώρησαν στους απαραίτητους υπολογισµούς πρόσφατα, µε την παρατήρηση ότι “τα κεφάλαια<br />

αυτά θα µπουν στην αγορά τµηµατικά και όχι όλα µαζί, ενώ σε κάθε περίπτωση και προκειµένου να<br />

φανεί η καθαρή ωφέλεια θα πρέπει να συνυπολογιστούν και τα κεφάλαια των χαρτοφυλακίων εκείνων,<br />

τα οποία επενδύουν σε αναδυόµενες αγορές και τα οποία θα βγουν από την ελληνική αγορά σχεδόν<br />

αµέσως µετά την αναβάθµισή της”.» 330<br />

−∆υστυχώς οι προσδοκίες για εισροή ξένων κεφαλαίων στη Σοφοκλέους µετά το πρώτο<br />

δεκαήµερο του 2000 δεν επαληθεύτηκαν. Οι αναλυτές τώρα έγραφαν ότι οι ξένοι τηρούσαν στάση<br />

αναµονής διότι θεωρούσαν τη Σοφοκλέους ακριβή!<br />

Σύµφωνα µε άρθρο των ΝΕΩΝ (22/01/2000), «“Το ελληνικό Χρηµατιστήριο είναι ακριβό”<br />

έλεγε στέλεχος ξένου οίκου από το Λονδίνο και επισήµαινε ότι “αυτή τη στιγµή η ατµοµηχανή στη<br />

Σοφοκλέους είναι οι µικροεπενδυτές, καθώς στο εξωτερικό υπάρχει έντονος προβληµατισµός, ο οποίος<br />

συνδέεται µε τις υψηλές αποτιµήσεις”.(…)<br />

Στο µεταξύ, τα υφιστάµενα ξένα κεφάλαια µειώνουν συνεχώς τις τοποθετήσεις τους στο<br />

ελληνικό Χρηµατιστήριο. Ήδη υπολογίζεται ότι το ποσοστό τους στο σύνολο της κεφαλαιοποίησης δεν<br />

ξεπερνά το 4% και πρόκειται σταδιακά να µειωθεί περαιτέρω. (…) Σύµφωνα µε εκτιµήσεις<br />

χρηµατιστηριακών στελεχών, η είσοδος των ξένων κεφαλαίων που επενδύουν σε αναπτυγµένες αγορές<br />

226

αναµένεται να γίνει στα µέσα Φεβρουαρίου, αφού ως τα τέλη του ίδιου µήνα πρόκειται να ανακοινωθεί<br />

και επισήµως η αναβάθµιση του ελληνικού Χρηµατιστηρίου. Όπως άλλωστε είχε προβλέψει ξένος<br />

επενδυτικός οίκος,(…) οι καθαρές εισροές ξένων κεφαλαίων στη Σοφοκλέους κατά το 2000 θα<br />

ανέλθουν σε 10-12 δισ. δολάρια, τα οποία αντιστοιχούν σε περίπου 3 τρισ. δραχµές.» 345<br />

Εδώ βλέπετε και τις ψευδαισθήσεις που έτρεφαν οι αναλυτές όχι µόνο ως προς τα ποσά που<br />

θα εισέρεαν στο ΧΑΑ µετά την αναβάθµισή του αλλά και ως προς το χρόνο που αυτή θα<br />

πραγµατοποιούνταν.<br />

Στις 26/01/2000, ο Γ.∆. τιµών των µετοχών του ΧΑΑ είχε κλείσει στις 4.936,69 µονάδες. Την<br />

ίδια µέρα, ο κ. Παπαντωνίου, αναφερόµενος στην τακτική των ξένων, δήλωσε ότι αυτή συναρτάτο µε<br />

την αναβάθµιση της ελληνικής αγοράς κι ότι τούτο ήταν θέµα χρόνου που δεν µπορούσε να<br />

προσδιορίσει. Και πρόσθεσε: «Αλλά αυτό οπωσδήποτε θα σηµατοδοτήσει την είσοδο στην ελληνική<br />

αγορά µεγάλων θεσµικών επενδυτών, οι οποίοι επενδύουν τα κεφάλαιά τους σε άλλες ώριµες αγορές.<br />

Αυτοί δεν έχουν έρθει ακόµη, γιατί η Ελλάδα ακόµη παραµένει αναδυόµενη αγορά. Η µετάταξή της,<br />

όµως, στο επίπεδο της ώριµης αγοράς ασφαλώς θα σηµάνει την είσοδο νέων κεφαλαίων από το<br />

εξωτερικό». 108<br />

Αλλά και στελέχη του επιτελείου του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας, που βρίσκονταν, λέει,<br />

σε συνεχή επαφή µε τις αγορές του εξωτερικού, εκτιµούσαν ότι η αναβάθµιση θα συνδυαζόταν µε<br />

εισροή ξένων κεφαλαίων στο Χρηµατιστήριο. Να τι έγραφαν ΤΑ ΝΕΑ (29/01/2000):<br />

«Όπως εκτιµούν τα στελέχη του οικονοµικού επιτελείου, τα νέα κεφάλαια που αναµένεται να<br />

έλθουν στη Σοφοκλέους, αν βέβαια κάτι τέτοιο δεν ανατραπεί από την αύξηση των επιτοκίων στις ξένες<br />

αγορές και στην ευρωπαϊκή, δεν θα έχουν βραχυπρόθεσµο κερδοσκοπικό χαρακτήρα. ∆ηλαδή, δεν θα<br />

έχουν τα χαρακτηριστικά των κεφαλαίων που είχαν τοποθετηθεί σε µετοχές της Σοφοκλέους µέχρι το<br />

Σεπτέµβριο του 1999 και τα οποία έφυγαν λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια της πρόσφατης<br />

χρηµατιστηριακής κρίσης συµβάλλοντας σηµαντικά στην εµβάθυνσή της.(…)<br />

Τα κέντρα που κατευθύνουν αυτά τα κεφάλαια έχουν ήδη λάβει τις αποφάσεις τους,<br />

υποστηρίζουν τα στελέχη του οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης που είναι επιφορτισµένα µε την<br />

ενηµέρωση των ξένων επενδυτικών οίκων για τις προοπτικές της ελληνικής οικονοµίας και όπως<br />

εκτιµούν η είσοδός τους στη Σοφοκλέους είναι απλώς θέµα χρόνου.» 331<br />

Ώστε, λοιπόν, τα κεφάλαια που θα εισέρεαν στο ΧΑΑ, µετά την αναβάθµισή του, δεν θα<br />

είχαν βραχυπρόθεσµο κερδοσκοπικό χαρακτήρα! Ευσεβείς πόθοι…<br />

−Στις 24 Φεβρουαρίου 2000, µε την ευκαιρία ανόδου του Γ.∆. κατά 2,68%, ο κ. Παπαντωνίου<br />

προέβλεψε ότι η εισροή ξένων κεφαλαίων στο ΧΑΑ θα επιταχυνόταν: «Εκτιµώ ότι η ροή των<br />

επενδύσεων, των παραγωγικών και των τοποθετήσεων στο ΧΑΑ, θα επιταχυνθούν το επόµενο χρονικό<br />

διάστηµα και αυτό γιατί η Ελλάδα είναι πόλος σταθερότητας και ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή και<br />

είναι φυσικό να υπάρξουν οφέλη». 116<br />

Βέβαια, όπως απέδειξε η σκληρή πραγµατικότητα, ούτε οι παραγωγικές επενδύσεις των ξένων<br />

ήλθαν ούτε οι τοποθετήσεις τους στο ΧΑΑ. Οι ξένοι γνώριζαν καλύτερα από µας τις εγγενείς και<br />

διαρθρωτικές αδυναµίες της ελληνικής οικονοµίας και έθεταν προϋποθέσεις για να επενδύσουν τα<br />

κεφάλαιά τους στη χώρα µας. Οι ίδιοι θα έκριναν πότε οι προϋποθέσεις αυτές εκπληρώνονταν,<br />

ανεξάρτητα από την αναβάθµιση της Μorgan Stanley.<br />

«Η διατήρηση ενός σταθερού µακροοικονοµικού περιβάλλοντος και η ανάθεση του µάνατζµεντ<br />

των δηµοσίων επιχειρήσεων αν όχι και της πλειοψηφίας του µετοχικού τους κεφαλαίου σε ξένους<br />

ιδιώτες είναι οι βασικές προϋποθέσεις που θέτουν οι ξένοι θεσµικοί για να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους<br />

στη Σοφοκλέους. Αιτήµατα, στα οποία η κυβέρνηση τείνει ευήκοον ους, σχεδιάζοντας σχετικές<br />

πρωτοβουλίες µετά τις εκλογές.<br />

Όπως προέκυψε από τις επαφές, δηµόσιες και κατ’ ιδίαν, των επενδυτών αυτών µε τα µέλη της<br />

ελληνικής αντιπροσωπείας, στο Λονδίνο, στις αρχές της εβδοµάδας, η τοποθέτηση των κεφαλαίων των<br />

πελατών τους στην ελληνική αγορά δεν συναρτάται µόνο µε την αξιολόγηση της Μorgan Stanley.» 346<br />

∆υστυχώς, όµως, στα αιτήµατα αυτά των ξένων η κυβέρνηση δεν έτεινε ευήκοον ους ούτε<br />

µετά τις εκλογές… Εδώ που τα λέµε, για να δούµε τα πράγµατα στη σωστή τους διάσταση, το<br />

«µάνατζµεντ ∆ΕΚΟ από ιδιώτες», ντόπιους ή ξένους, δεν είναι πανάκεια. Στο παρελθόν είδαµε<br />

εκατοντάδες ιδιωτικές επιχειρήσεις να χρεοκοπούν και να κλείνουν, αφήνοντας χιλιάδες κόσµο χωρίς<br />

δουλειά. Εάν οι µάνατζερς δεν έχουν υψηλές επιχειρηµατικές ικανότητες, άρτια κατάρτιση ως προς το<br />

227

αντικείµενο της επιχείρησης που διευθύνουν, εργατικότητα και, προ παντός, υψηλό αίσθηµα ευθύνης<br />

και εντιµότητα, όπου και να τους βάλεις επικεφαλής, ενωρίτερα ή αργότερα το αποτέλεσµα θα είναι<br />

αρνητικό…Άλλωστε, πολλές ξένες εταιρείες διοικούµενες από ιδιώτες χρεοκόπησαν, συµβάλλοντας<br />

στο χρηµατιστηριακό κραχ που είδαµε διεθνώς από το δεύτερο εξάµηνο του 2002 και µετά.<br />

−Στις 9 Αυγούστου 2000, η εφηµερίδα «ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ», αναφερόµενη στο θέµα της εισροής<br />

ξένων κεφαλαίων στο ΧΑΑ, έγραφε µεταξύ άλλων τα εξής:<br />

«Σύµφωνα µε µελέτη της Capital Link, τα κεφάλαια που θα εισρεύσουν στο ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο θα κυµαίνονται από 14 έως 17 δισ. δολάρια. Το µεγαλύτερο µέρος των κεφαλαίων<br />

(πάνω από 10 δισ. δολάρια) θα προέρχονται από τις ΗΠΑ. (…)<br />

Αξίζει να σηµειωθεί ότι σύµφωνα µε άλλες πηγές, όπως η CSFB, η εισροή κεφαλαίων θα<br />

κυµανθεί από τα 15 έως τα 25 δισ. δολάρια.»<br />

Ποιος τη χάρη µας µε όλα αυτά τα δισεκατοµµύρια δολάρια! Μόνο που για λόγους ευνόητους<br />

έχασαν το δρόµο προς τη Σοφοκλέους κι ακόµα να φτάσουν!<br />

«Το πρόβληµα στην ελληνική χρηµατιστηριακή αγορά δεν είναι θεσµικό», υποστήριξε ο<br />

διευθύνων σύµβουλος της Eurobank κ. Νίκος Καραµούζης, σύµφωνα µε άρθρο του κ. Τ. Μαντικίδη<br />

στο ΒΗΜΑ (27/08/2000). Για τον ίδιο το πρωταρχικό πρόβληµα στη Σοφοκλέους ήταν η µειωµένη<br />

αξιοπιστία της και η διαµορφωθείσα αρνητική ψυχολογία. Σχετικά µε την εισροή ξένων κεφαλαίων<br />

ο κ. Καραµούζης είχε πει: « Από την άλλη πλευρά, δεν µπορούµε να περιµένουµε το πότε θα µπουν οι<br />

ξένοι, οι οποίοι θα το πράξουν όταν η Σοφοκλέους θα παρουσιάζει ευκαιρίες γι’ αυτούς».<br />

Και βέβαια! Οι ξένοι δεν θα έφερναν τα κεφάλαιά τους στην αναξιόπιστη Σοφοκλέους για να<br />

συνδράµουν τη χειµαζόµενη ελληνική οικονοµία, αλλά για να τ’ αρπάξουν. «Κοντά στο νου κι η<br />

γνώση», λέει η παροιµία.<br />

Στο ίδιο άρθρο, ο κ. Κωνσταντίνος Γρηγοριάδης, διευθύνων σύµβουλος της Alpha Finance<br />

US Corporation, µε έδρα τις ΗΠΑ, και πρώην στέλεχος της Παγκόσµιας Τράπεζας και του IFC,<br />

προέβλεπε ότι κατ’ ελάχιστον 10 δισ. δολάρια ΗΠΑ θα τοποθετούνταν µακροπρόθεσµα στη<br />

Σοφοκλέους από το εξωτερικό. Η εκτίµησή του, µάλιστα, ήταν ότι σηµαντικές εισροές θα λάµβαναν<br />

χώρα το πρώτο τρίµηνο του 2001.<br />

Βλέπετε ότι οι αυταπάτες γύρω από τις προοπτικές του ΧΑΑ είχαν προσβάλλει διαπρεπείς<br />

Έλληνες ακόµη κι από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού…<br />

−Στις 31/12/2000, ο κ. Τ. Μαντικίδης σε άρθρο του στο ΒΗΜΑ µε τίτλο «Πώς<br />

διαµορφώνεται η εικόνα της Σοφοκλέους σε σύγκριση µε τις αγορές της Ευρωζώνης», αναφέρθηκε εκ<br />

νέου στις εκτιµήσεις του κ. Κ. Γρηγοριάδη. Κατ’ αυτόν, η Σοφοκλέους θα έκανε outperform (θα<br />

ξεπερνούσε δηλαδή σε απόδοση) τόσο τις αγορές των ΗΠΑ όσο και της Ευρώπης το 2001. Και τούτο<br />

διότι το ΧΑΑ ήταν εκείνη τη στιγµή σε discount 30%, σε σχέση µε τις αγορές της ευρωζώνης, ενώ τα<br />

θεµελιώδη µεγέθη εταιρειών µεγάλης κεφαλαιοποίησης και δυναµικών εταιρειών από τη µεσαία<br />

εµφανίζονταν ελκυστικά. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του, η αναβάθµιση του ΧΑΑ από την MSCI στις<br />

31/5/2001 θα οδηγούσε «σε καθαρές εισροές 2,5 δισ. δολαρίων από την κατηγορία των passive index<br />

funds, δηλαδή από τα αµοιβαία που παρακολουθούν παθητικά τους δείκτες και θα πάρουν θέσεις<br />

υποχρεωτικά και στην Ελλάδα µετά τις 31/5/2001. Στην ουσία δηλαδή από αυτή την κατηγορία των<br />

ξένων θα µπουν 3,9 δισ. δολάρια και θα βγουν 1,4 δισ. δολάρια αντίστοιχων αναδυόµενων funds που<br />

είναι σήµερα στο ΧΑΑ.»<br />

Aισιόδοξες, λοιπόν, ήταν οι προβλέψεις των “ειδικών” την εποχή εκείνη. Το κωµικοτραγικό,<br />

όµως, της όλης υπόθεσης ήταν ότι πολλοί αναλυτές ισχυρίζονταν πως γνώριζαν ακριβώς πόσα δισ.<br />

δολάρια θα έµπαιναν (“υποχρεωτικά”!) στη Σοφοκλέους µετά την αναβάθµιση και πόσα θα<br />

έβγαιναν! Λες και τα είχαν στα συρτάρια τους. Λες και υπάρχει κάποιος αόρατος δάκτυλος υπεράνω<br />

των διαχειριστών των ξένων funds που τους υποχρεώνει πού να επενδύσουν και πόσα. Λες και τους<br />

ξένους το µόνο που τους ενδιέφερε ήταν η υπογραφή της MSCI για την τυπική µετάταξη του ΧΑΑ<br />

στις ώριµες αγορές. Λες και οι διαχειριστές των ξένων κεφαλαίων ήταν τυφλοί, κωφοί και<br />

απληροφόρητοι για τη φούσκα της ελληνικής οικονοµίας και για την αναξιοπιστία της Σοφοκλέους.<br />

Ακολουθούσαν, λέει, “παθητικά” τους δείκτες! Εδώ µιλάµε για το άκρον άπατον του παραλόγου.<br />

Μήπως, άραγε, η “µαζική παραφροσύνη”, για την οποία κατηγόρησαν οι “µεγάλοι” τους<br />

µικροεπενδυτές, άρχιζε από πολύ ψηλά;<br />

228

−Το 2000 κύλησε χωρίς να πραγµατοποιηθούν οι πολυδιαφηµισµένες εισροές ξένων<br />

κεφαλαίων, διαψεύδοντας όλους όσους είχαν στηρίξει τις προσδοκίες τους σ’ αυτές για την άνοδο<br />

του ∆είκτη. Απεναντίας, µάλιστα, τη χρονιά εκείνη ο Γ.∆. του ΧΑΑ µειώθηκε κατά 42%, κάνοντας<br />

«τη βουτιά της 20ετίας» ! Ο κ. Παπαντωνίου δεχόταν τώρα πιέσεις από ορισµένα κυβερνητικά<br />

στελέχη για να λάβει αποφάσεις για την προώθηση των περίφηµων διαρθρωτικών αλλαγών. Το ίδιο<br />

εισηγούνταν και οι διεθνείς οργανισµοί, µέσα από τις εκθέσεις τους για την ελληνική οικονοµία,<br />

αλλά και ο κ. Λουκάς Παπαδήµος.<br />

«Πράγµατι, σύµφωνα µε πηγές του ΥΠΕΘΟ, ο κ. Παπαντωνίου δέχεται εισηγήσεις, σύµφωνα µε<br />

τις οποίες η αγορά θέλει να δει πολύ δραστικά και αποφασιστικά µέτρα για να ανακτήσει την<br />

εµπιστοσύνη της στην κυβερνητική πολιτική και να τοποθετήσει ξανά κεφάλαια στο Χρηµατιστήριο.» 347<br />

Κανείς, βέβαια, δεν θα µπορούσε να φανταστεί πως θα περνούσαν άλλα δύο χρόνια από τότε<br />

χωρίς η κυβέρνηση να τολµήσει να πάρει αυτά τα δραστικά διαρθρωτικά µέτρα που η ελληνική<br />

οικονοµία είχε τόσο ανάγκη…<br />

− Όπως ανέφερα και σε προηγούµενο κεφάλαιο, στη συνέντευξη που έδωσε στην εφηµερίδα<br />

«ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» στις 11/01/2001, ο πρόεδρος του ΧΑΑ κ. Παναγιώτης Αλεξάκης εµφανίστηκε<br />

αισιόδοξος ως προς τις προοπτικές του Χρηµατιστηρίου τη νέα χρονιά. «Ο κ. Αλεξάκης απέκλεισε το<br />

ενδεχόµενο να είναι και το 2001 µια “χαµένη χρονιά”, αφού οι ξένοι επενδυτές δηµιουργούν θετικές<br />

προσδοκίες που µεταβάλλουν την ψυχολογία της αγοράς.» 239<br />

∆υστυχώς, όπως απέδειξε η θλιβερή πραγµατικότητα, και το 2001 υπήρξε µια χαµένη χρονιά<br />

για το ΧΑΑ. Οι αισιόδοξες προσδοκίες του κ. Αλεξάκη δεν επαληθεύτηκαν… Πάντως, είναι<br />

απογοητευτικό ν’ ακούει κανείς τον πρόεδρο του ΧΑΑ/ΧΠΑ να βασίζει τις προσδοκίες του για<br />

ανάκαµψη της Σοφοκλέους στους ξένους επενδυτές, ενώ οι Έλληνες που θησαύρισαν από το ΧΑΑ<br />

την περίοδο 1998-1999 αναπαύουν τα δισεκατοµµύριά τους στα repos!<br />

Σύµφωνα µε τον ίδιο, η εισροή κεφαλαίων θα ερχόταν σταδιακά αρχίζοντας από εκείνη την<br />

περίοδο, και θα επιταχυνόταν µετά την αναβάθµιση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.<br />

Επιτρέψτε µου, παρακαλώ, να επαναλάβω κάτι στο οποίο έχω αναφερθεί και στο 6 ο κεφάλαιο<br />

του βιβλίου τούτου: Όσον αφορά τα κεφάλαια που αναµενόταν να εισρεύσουν από τους ξένους, ο κ.<br />

Αλεξάκης «δήλωσε ότι αυτά ενδέχεται να ανέλθουν στο 10% και να φτάσουν σταδιακά το 20%.<br />

Προκειµένου να προσελκύσει τα ξένα χαρτοφυλάκια, η ελληνική αγορά θα πρέπει να εξασφαλίσει<br />

ισότιµη µεταχείριση, καθώς, όπως υποστήριξε, έχει παρατηρηθεί να διαρρέουν πληροφορίες σχετικά µε<br />

τις εισηγµένες σε “στενό κύκλο”.» 239<br />

Όπως βλέπετε, ο κ. Αλεξάκης δεν δίστασε να αναφερθεί δηµόσια στην ύπαρξη εσωτερικής<br />

πληροφόρησης, σε “στενό κύκλο”, πράγµα που αποθάρρυνε τους ξένους. Ήταν άραγε ο ίδιος<br />

αµέτοχος ευθυνών για το πρόβληµα αυτό; Και ποιος ήταν πιο αρµόδιος να το λύσει από τον ίδιο;<br />

−Τρεις µήνες αργότερα, σε άρθρο της εφηµερίδας ΗΜΕΡΗΣΙΑ (19/04/2001) διαβάσαµε ότι<br />

σύµφωνα µε τις τελευταίες εκτιµήσεις της UBS Warburg «Εισροές 4,8 δισ. δολ. aπό το εξωτερικό<br />

(περί τα 1,8 τρισ. δρχ.) θα µπορούσε να προκαλέσει η αναβάθµιση της Σοφοκλέους από την MSCI (…).<br />

Επίσης, σε αντίθεση µε τις εκτιµήσεις άλλων παραγόντων της αγοράς που πιστεύουν ότι το<br />

µεγαλύτερο µέρος των τοποθετήσεων θα λάβει χώρα κοντά στην 31 η Μαΐου (δηλαδή, λίγες µέρες πριν<br />

την αναβάθµιση και λίγες µέρες µετά), η UBS θεωρεί ότι οι όποιες κινήσεις θα γίνουν σε βάθος<br />

χρόνου.» 348<br />

∆υστυχώς, ούτε λίγο πριν, ούτε λίγο µετά, αλλά ούτε κι αργότερα µας ήλθαν τα 4,8 δισ. δολ.<br />

Μήπως και η UBS Warburg δεν είχε ακόµη πλήρως αντιληφθεί την ελληνική πραγµατικότητα; Ή<br />

µήπως υπήρχε ιδιοτελής σκοπιµότητα στις αισιόδοξες εκτιµήσεις της;<br />

Στη συνέχεια παραθέτω αποσπάσµατα από συνέντευξη που έδωσε, δέκα µέρες αργότερα, ο<br />

γενικός διευθυντής της HSBC ΑΕ∆ΑΚ κ. Γιάννης Βεζανής στην Αµαλία Κάτζου. (Πηγή eco2day)<br />

Ερ. «Γίνεται πολύς λόγος για τα ξένα κεφάλαια, που θα τοποθετηθούν στη Σοφοκλέους. Πότε<br />

πιστεύετε ότι θα υπάρξει εισροή και κατά πόσο αυτό µπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα τιµών στη µεγάλη<br />

και µεσαία κεφαλαιοποίηση;»<br />

Απ. «Με την αναβάθµιση της Σοφοκλέους θα υπάρξει εισροή ξένων κεφαλαίων από τα<br />

αµοιβαία κεφάλαια των αναπτυγµένων αγορών καθώς και εκροή κεφαλαίων από αµοιβαία κεφάλαια<br />

229

των αναπτυσσόµενων αγορών. Το καθαρό αποτέλεσµα αυτών των δύο κινήσεων κεφαλαίων αναµένεται<br />

να είναι θετικό κατά ένα δισ. δολάρια περίπου.<br />

Όλες οι µετακινήσεις κεφαλαίων δεν θα γίνουν ταυτόχρονα αλλά σε διάρκεια µερικών µηνών,<br />

ωστόσο, περιµένουµε µέσα στο Μάιο κάποιες σηµαντικές τοποθετήσεις, οι οποίες λόγω του χαµηλού<br />

σχετικά όγκου συναλλαγών θα µπορούσαν να επηρεάσουν θετικά το επίπεδο τιµών. (…)<br />

Σε µια τέτοια κίνηση όµως αν δεν υπάρχει συνέχεια, π.χ. να ακολουθήσουν άλλα κεφάλαια, το<br />

αποτέλεσµα δεν είναι σίγουρο ότι θα διατηρηθεί και εποµένως όταν ολοκληρωθεί η κίνηση των πρώτων<br />

αυτών κεφαλαίων, πιθανόν, να χάσουν ένα µέρος από τα κέρδη τους.<br />

Γενικά µια εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό είναι σίγουρα θετικό στοιχείο. Ωστόσο δεν<br />

αρκεί για µια µόνιµη ανοδική πορεία της αγοράς που, όπως είπαµε προηγουµένως, απαιτεί και άλλες<br />

προϋποθέσεις.» 349<br />

Ώστε η εισροή ξένων κεφαλαίων δεν αρκούσε για µόνιµη ανοδική πορεία της αγοράς!<br />

Απαιτούνταν κι άλλες προϋποθέσεις, τις οποίες δυστυχώς η ελληνική οικονοµία δεν πληρούσε…<br />

−Στις 29/05/2001, δυο µέρες πριν από την ηµεροµηνία αναβάθµισης του ΧΑΑ από την MSCI,<br />

«Ο κ. Παπαντωνίου υποστήριξε ότι η αναβάθµιση της Σοφοκλέους και η κατάταξή της στις ώριµες<br />

αγορές θα οδηγήσει στην είσοδο, στο ελληνικό χρηµατιστήριο, “σταθερότερων, µονιµότερων και<br />

περισσότερο µακροχρόνιων επενδυτών”. Κάτι που θα προστατεύσει την κεφαλαιαγορά από έντονες<br />

διακυµάνσεις, όπως αυτές του παρελθόντος, που οφείλονταν, ως έναν βαθµό, στη µεγάλη κινητικότητα<br />

των επενδυτών των αναδυόµενων αγορών.» 141<br />

Εδώ βλέπουµε τον κ. Παπαντωνίου να αποδίδει τις έντονες διακυµάνσεις του παρελθόντος,<br />

ως ένα βαθµό, στους ξένους επενδυτές! Άλλοτε, όπως θα θυµάστε, απέδιδε τις διακυµάνσεις αυτές<br />

στην απειρία των νεόκοπων Ελλήνων επενδυτών που πανικοβάλλονται και µπαινοβγαίνουν… Βγάλτε<br />

τώρα συµπέρασµα! Τα κυρίαρχα κερδοσκοπικά “παιχνίδια” που δηµιουργούν τις έντονες<br />

διακυµάνσεις φοβόταν να τα καταγγείλει; Και αυτά τα εγκληµατικά “παιχνίδια” δεν θα εξέλιπαν,<br />

βεβαίως, µετά την κατάταξη της Σοφοκλέους στις “ώριµες” αγορές.<br />

Αλλά και η Morgan Stanley Dean Witter, σε έκθεσή της που συνέπεσε µε την αναβάθµιση της<br />

Σοφοκλέους από τη (θυγατρική της) MSCI, επισήµαινε ότι ο Γ.∆. του ΧΑΑ είχε δυνατότητες ανόδου<br />

κατά 10% έως 15%, σε σχέση µε τα τρέχοντα (τότε) επίπεδά του (3.088,66 µονάδες). Μάλιστα, οι<br />

αναλυτές του διεθνούς επενδυτικού οίκου θεωρούσαν ότι «το γεγονός της αναβάθµισης θα οδηγήσει σε<br />

καθαρές εισροές ύψους 800 εκατ. δολάρια από τα “παθητικά” funds που “αντιγράφουν” τους δείκτες<br />

της MSCI». 350<br />

Τι ειρωνεία! Αντί για 10%-15% άνοδο που προέβλεπε η Morgan Stanley Dean Witter, η<br />

Σοφοκλέους θα έχανε 46% ακόµη µέσα στους επόµενους είκοσι µήνες! Σηµειωτέον ότι οι µόνοι που<br />

προσήλθαν στο “πάρτι” της “ωρίµανσης” της Σοφοκλέους την πρώτη µέρα αλλαγής της κατηγορίας<br />

της ήταν οι traders, οι οποίοι γιόρτασαν το γεγονός µε βροχή από ανοικτές πωλήσεις και αγορές µε<br />

διαφορά ελαχίστων λεπτών. Από την εποµένη, οι traders θα είχαν µεγαλύτερα περιθώρια<br />

ενδοσυνεδριακού κέρδους, αφού τα όρια διακύµανσης του Γ. ∆είκτη θα αυξάνονταν στο ±12%, µε<br />

δυνατότητα επέκτασης στο ±18%, αν η µετοχή παρέµενε στο επίπεδο αυτό για ένα τέταρτο ακόµη.<br />

Ποιος τη χάρη τους!<br />

−Σχετικά µε τα κεφάλαια που αναµένονταν στην Ελλάδα για επενδύσεις, τα πράγµατα ήταν<br />

εξίσου απογοητευτικά. Να τι έγραψε η εφηµερίδα ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ στις 6/2/2002:<br />

«Ψίχουλα τα ξένα κεφάλαια που επενδύονται στην Ελλάδα.<br />

Μόλις 1.5 τοις χιλίοις των παγκοσµίων επενδυτικών κεφαλαίων τοποθετείται στη χώρα µας.<br />

Απαιτούνται θεσµικές αλλαγές και φορολογικές µεταρρυθµίσεις για την προσέλκυση<br />

επενδύσεων.<br />

Από την παγκόσµια πίτα των επενδυτικών κεφαλαίων µόνον λίγα “ψίχουλα” φθάνουν στην<br />

Ελλάδα. Όπως αποδεικνύεται από επίσηµα στοιχεία, η χώρα µας δεν έχει καταφέρει να αξιοποιήσει τα<br />

πλεονεκτήµατα που απορρέουν από τη βελτίωση του µακροοικονοµικού περιβάλλοντος, την πολιτική και<br />

οικονοµική σταθερότητα, την ένταξη στην ευρωζώνη, αλλά και την ιδανική γεωγραφική της θέση στη<br />

Νοτιοανατολική Ευρώπη.» 351<br />

Να λοιπόν που τα δισεκ. δολάρια των ξένων κεφαλαίων που θα εισέρεαν, τάχα, στη χώρα<br />

µας για επενδύσεις δεν είχαν φανεί… Μόνο λίγα ψίχουλα είχαν φτάσει! Πάλι καλά…<br />

230

−Στη διάψευση των ελπίδων για εισροή ξένων κεφαλαίων στη Σοφοκλέους αναφέρθηκε<br />

(28/05/2002) και ο κ. Ν. Νανόπουλος, διευθύνων σύµβουλος της ΕFG Εurobank Εrgasias:<br />

«Ο κ. Νανόπουλος επεσήµανε ότι η προοπτική της αναβάθµισης του ελληνικού Χρηµατιστηρίου<br />

γέννησε ελπίδες για σηµαντική εισροή νέων ξένων κεφαλαίων, οι οποίες όµως διαψεύστηκαν. Σήµερα τα<br />

θέµατα που συνδέονται άµεσα µε τις εξελίξεις στην εγχώρια κεφαλαιαγορά είναι η ποιότητα της<br />

εταιρικής διακυβέρνησης, η ακρίβεια των λογιστικών καταστάσεων και ο χαµηλός βαθµός ρευστότητας<br />

της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.» 352<br />

Τι κρίµα που δεν έφτασε η “σωτηρία” του ΧΑΑ από τους ξένους! Καλά να πάθουµε, όµως,<br />

αφού οι Έλληνες αναπαύουν τα κεφάλαιά τους στα repos, ή τα επενδύουν στο εξωτερικό!<br />

−Θα κλείσω το κεφάλαιο αυτό µε χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από σχετικό άρθρο της<br />

ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ (15/07/2002) µε τίτλο: «Αναµένοντας τους ξένους»:<br />

«Οι ξένοι θεσµικοί επενδυτές και οι ξένοι στρατηγικοί επενδυτές αποτελούσαν και αποτελούν<br />

κυρίαρχο στοιχείο στη ζωή µας τουλάχιστον την τελευταία τετραετία.<br />

Περιµένουµε να “φτερνιστούν” για να κρυώσουµε που λέει ο λόγος... (…)<br />

Η χώρα µας είναι µία µικρή περιφερειακή αγορά, και τέτοια θα µείνει, καθώς η Ευρώπη<br />

γιγαντώνεται. Λίγα, λοιπόν, είναι τα πράγµατα που από εδώ και πέρα, µπορούν να στρέψουν το<br />

επενδυτικό ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών σε εµάς, αφού είναι σχεδόν δεδοµένο ότι τα κέρδη τους θα<br />

είναι σχετικά περιορισµένα. Προκειµένου αυτό το ενδιαφέρον να µεταφρασθεί σε νούµερα άξια λόγου,<br />

θα πρέπει οι προκλήσεις και προσκλήσεις από την πλευρά της χώρας µας να αλλάξουν χαρακτήρα.<br />

Ένα λοιπόν από αυτά είναι η εκχώρηση του management ελληνικών εταιρειών σε ξένα<br />

κεφάλαια. (…)»<br />

Καλή η προσγείωση στην πραγµατικότητα, όσο δυσάρεστη κι αν είναι αυτή. Όµως, γιατί να<br />

εκχωρήσουµε τα πάντα στους ξένους; Είµαστε άραγε ανίκανοι να διοικήσουµε τις επιχειρήσεις µας<br />

σωστά και να τις κάνουµε κερδοφόρες;<br />

Πάντως, αντί να ψάχνουµε για εύκολες λύσεις, γιατί δεν κάνουµε µια ειλικρινή εθνική<br />

αυτοκριτική ώστε να δούµε τι φταίει για την εξαχρείωση του ΧΑΑ και την όλη κατάντια της<br />

οικονοµίας µας;<br />

Ίσως θα ήταν χρήσιµο να προσπαθούσαµε να απαντήσουµε στα ερωτήµατα που έθεσε ο<br />

πρόεδρος του Συνασπισµού κ. Νίκος Κωνσταντόπουλος στη Βουλή, κατά τη συζήτηση του<br />

τελευταίου προϋπολογισµού (22/12/2002):<br />

«Γιατί η χώρα είναι τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση των δεκαπέντε, αλλά και τελευταία στην<br />

Ευρωπαϊκή Ένωση των είκοσι πέντε, όσον αφορά τις άµεσες ξένες επενδύσεις στην οικονοµία µας;<br />

Γιατί η χώρα µας είναι από τις πρώτες στη διαφθορά και από τις τελευταίες στην παιδεία και την υγεία;<br />

Αυτά θα έπρεπε να απαντήσει ένας πολιτικός απολογισµός. ∆υστυχώς δεν το πράττει.»<br />

Στα εύστοχα και καίρια αυτά ερωτήµατα θα έπρεπε, βέβαια, πρώτα να απαντήσει εκείνος που<br />

τα έθετε. Αλλά είπαµε, στην Ελλάδα µας αρέσει να µένουµε µόνο στις διαπιστώσεις. Τα αίτια δεν τα<br />

ψάχνει κανείς…<br />

231<br />

11<br />

Οι “Ξένοι Οίκοι”<br />

Περί του σκοτεινού ρόλου που έπαιξαν οι διεθνείς µεγάλοι οικονοµικοί οίκοι, τόσο στο<br />

παραφούσκωµα όσο και στην απαξίωση του ΧΑΑ, πολλά γράφτηκαν και ακόµη περισσότερα<br />

αποσιωπήθηκαν. Για µια σύντοµη ενηµέρωση του αναγνώστη έκρινα σκόπιµο να συµπεριλάβω και<br />

ένα µικρό κεφάλαιο µε το θέµα αυτό.<br />

Mια υπεραισιόδοξη άποψη που είχε υιοθετηθεί από πολλούς την εποχή των αλλεπάλληλων<br />

ρεκόρ του Γ.∆. το 1999 ήταν και αυτή του αναλυτή της Morgan Stanley κ. Richard Davidson που<br />

εκτιµούσε ότι «η µείωση των κινδύνων που αναλαµβάνουν οι επενδυτές για την Eλλάδα (risk premium),

λόγω της βελτίωσης των µακροοικονοµικών µεγεθών της και της επικείµενης εισόδου της στην ONE,<br />

από 4% σε 2% ενδεχοµένως να δικαιολογήσει µακροπρόθεσµα µια άνοδο της Σοφοκλέους πάνω από τις<br />

8.000 µονάδες»!<br />

Ήταν άραγε και ο κ. Richard Davidson στρατευµένος στην παραπληροφόρηση ή µήπως απλά<br />

παραλογιζόταν;<br />

Στις 29 Σεπτεµβρίου 1999, η εφηµερίδα ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, σε άρθρο της µε το χαρακτηριστικό<br />

τίτλο «Το χρονικό µιας προαναγγελθείσης πτώσης», είχε γράψει µεταξύ άλλων:<br />

«Το παρασκήνιο της πρόσφατης πτώσης του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών είναι λίγο πολύ<br />

γνωστό. Αρκετοί µεγάλοι ξένοι θεσµικοί επενδυτές είχαν µείνει εκτός αγοράς ή είχαν θέσεις τις οποίες<br />

ήθελαν απεγνωσµένα να διευρύνουν. Κάτι τέτοιο δεν µπορούσε να συµβεί µε τις συνεχείς καταρρίψεις<br />

του ρεκόρ του Γενικού ∆είκτη που σηµειώνονταν στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών λόγω της συνεχούς<br />

“εισβολής” της εγχώριας ρευστότητας.<br />

Την εβδοµάδα που προηγήθηκε της µεγάλης πτώσης καλά πληροφορηµένες κυβερνητικές πηγές<br />

ανέφεραν στην “Ο” ότι κλιµάκιο του διεθνούς οίκου Standart & Poοr επισκέφτηκε τον υπουργό<br />

Εθνικής Οικονοµίας κ. Παπαντωνίου και του τόνισε την ανάγκη διόρθωσης των τιµών των µετοχών στη<br />

χρηµατιστηριακή αγορά ως βασική προϋπόθεση για την εξέταση του άτυπου αιτήµατος της ελληνικής<br />

κυβέρνησης για την αναβάθµιση των ελληνικών οµολόγων, κάτι που θα ανοίξει το δρόµο για την<br />

περαιτέρω µείωση των επιτοκίων χωρίς να δηµιουργηθεί µίνι κραχ στις τιµές των οµολόγων. Άρα το<br />

“παιχνίδι” που έπαιξε η κυβέρνηση προσπαθώντας να διασφαλίσει την οµαλή ένταξη της χώρας στην<br />

ΟΝΕ ήταν απλό: ∆ηµιούργησε τις αναγκαίες προϋποθέσεις µέσω των εµφανώς ενορχηστρωµένων<br />

δηλώσεων των στελεχών της για µια σχετικά µεγάλου εύρους διόρθωση των τιµών, έτσι ώστε να<br />

µπορέσει να πείσει τον ξένο οίκο ότι µπορεί στις επόµενες εβδοµάδες να προχωρήσει στην αναβάθµιση<br />

των ελληνικών οµολόγων, γεγονός το οποίο θα ανοίξει διάπλατα το δρόµο για την έναρξη της νέας<br />

φάσης αποκλιµάκωσης των επιτοκίων από την Τράπεζα της Ελλάδος, κάτι που έχει εξαιρετικά<br />

ευεργετικές συνέπειες στην πορεία των τιµών της Σοφοκλέους µέχρι το τέλος του έτους.»<br />

Να λοιπόν που µαθαίνουµε ότι πίσω από τις ενορχηστρωµένες δηλώσεις των οικονοµικών<br />

παραγόντων του τόπου µας βρισκόταν και ξένος δάκτυλος! Όπως βλέπετε, ουδέν κρυπτόν υπό τον<br />

ήλιο. Καταλαβαίνετε, βέβαια, πως ο διεθνής οίκος Standart & Poοr τα δικά του συµφέροντα ήθελε<br />

να εξυπηρετήσει όταν τόνισε “την ανάγκη διόρθωσης των τιµών των µετοχών”. Συνέπιπτε, άραγε,<br />

το συµφέρον των ξένων µε το δικό µας, ώστε να τους κάνει τη χάρη ο κ. Παπαντωνίου; Πάντως, από<br />

τις πανικόβλητες κινήσεις της κυβέρνησης που ακολούθησαν µια εβδοµάδα αργότερα, αποδεικνύεται<br />

πως και η ίδια κατάλαβε ότι το βίαιο ξεφούσκωµα των µετοχών ήταν µεγάλο λάθος. Και, δυστυχώς,<br />

προσπάθησε να το διορθώσει µε άλλο, µεγαλύτερο λάθος − τον τριπλασιασµό του ορίου των<br />

µετοχοδανείων, όπως είδαµε σε προηγούµενο κεφάλαιο.<br />

− Στις 30 Οκτωβρίου 1999 ο υπεύθυνος της στρατηγικής της τράπεζας HSBC κ. Τζον Λόµαξ<br />

είχε προβλέψει ότι για το τέλος του έτους εκείνου ο Γ.∆. θα περιοριζόταν στις 5.400 µονάδες, αλλά<br />

µέχρι το τέλος του Ιουνίου του 2000 είχε υπολογίσει πως θα ανέβαινε στις 6.200 µονάδες! («Ο φαύλος<br />

κύκλος των εκθέσεων ξένων οίκων για τη Σοφοκλέους» - «Η ΑΞΙΑ» - 2/12/2000),<br />

Κατά το ίδιο άρθρο, την ίδια ηµεροµηνία ο κ. Σκοτ Σουέιγκερ, υπεύθυνος της στρατηγικής<br />

της Deutsche Bank για τις ευρωπαϊκές αναδυόµενες αγορές, είχε αναφέρει ότι η τράπεζά του<br />

προέβλεπε ότι σε 12 µήνες – δηλαδή τον Οκτώβριο του 2000 – ο δείκτης του ΧΑΑ θα βρισκόταν στις<br />

5.500 µονάδες µε ανώτερο όριο τις 7.700 (!), ενώ εκτιµούσε ότι η διόρθωση θα αποτελούσε για την<br />

αγορά µια λιγότερο «ανώµαλη προσγείωση» από αυτήν που ανέµεναν ορισµένοι. Όπως, βλέπετε, ο κ.<br />

Σουέιγκερ προσπάθησε να τους ευχαριστήσει όλους µε τις “προβλέψεις” του!<br />

−Προσέξτε τώρα και το επόµενο δηµοσίευµα από ΤΟ ΒΗΜΑ (19/12/1999):<br />

«Χαρακτηριστική είναι η αναφορά της κυρίας Joyce Cornell, η οποία είναι ειδική για τις<br />

αναδυόµενες αγορές της εταιρείας Scudder Kemper’s: “Όλοι οι στόχοι που είχα θέσει τους τελευταίους<br />

µήνες για την ελληνική αγορά κατέρρευσαν γρήγορα αφού η αγορά έχει ανεβεί από την αρχή του χρόνου<br />

κατά 80%-90%”. Σε ό,τι αφορά τις αποτιµήσεις της φαίνεται ακριβή, αλλά τα ελληνικά επιτόκια έχουν<br />

περιθώριο γύρω στις 800 µονάδες βάσης να υποχωρήσουν µέσα σε έναν χρόνο στην πορεία της Ελλάδας<br />

για την υιοθέτηση του ευρώ. Ακόµη και αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αυξήσει τα επιτόκιά της,<br />

232

υπάρχουν µεγάλα περιθώρια αποκλιµάκωσης των επιτοκίων στην Ελλάδα. Αυτό µας δίνει την ευκαιρία<br />

για πολύ ενδιαφέρουσες επενδύσεις.» 353<br />

Εδώ βλέπουµε την επιχειρηµατολογία της εκπροσώπου του ξένου οίκου που στο τέλος,<br />

εµµέσως πλην σαφώς, ενθάρρυνε τους εγκλωβισµένους µικροεπενδυτές να περιµένουν καλύτερες<br />

ηµέρες στο ΧΑΑ. Είναι χρήσιµο να θυµηθούµε ότι λίγες µέρες αργότερα ακολούθησε το ράλι των έξι<br />

ηµερών που επέτρεψε στους πληροφορηµένους – ντόπιους και ξένους – να ξεφορτώσουν τις µετοχές<br />

τους στα ψηλά, ενώ οι µικροί ακόµη περιµένουν… Αυτή ήταν η τελευταία αναλαµπή του ΧΑΑ πριν<br />

από την έναρξη της συνεχούς πτώσης – µε µικροσκαµπανεβάσµατα – που διαρκεί µέχρι σήµερα που<br />

γράφω αυτές τις γραµµές (Φεβρουάριος 2003).<br />

−Σύµφωνα µε το πρακτορείο Bloomberg, το βράδυ της 28 ης Μαρτίου 2000 ο διεθνής οίκος<br />

Morgan Stanley ανακοίνωσε την πρόθεσή του να ξεκινήσει τη σχετική διαδικασία αξιολόγησης της<br />

ελληνικής οικονοµίας, η οποία, µε δεδοµένη τη συµµετοχή της χώρας µας στην ΟΝΕ, θα οδηγούσε<br />

σε αναβάθµιση της ελληνικής αγοράς στην κατηγορία των ανεπτυγµένων.<br />

Η εξέλιξη αυτή αναµενόταν «να τονώσει σηµαντικά το χρηµατιστήριο», καθώς πλέον θα<br />

στρέφονταν «προς τη Σοφοκλέους και οι ξένοι θεσµικοί επενδυτές, οι οποίοι απείχαν αφού η ελληνική<br />

αγορά βρισκόταν για πάρα πολύ καιρό στο µεταίχµιο των αναδυοµένων µε τις ανεπτυγµένες αγορές.» 334<br />

Όπως είναι γνωστό, όµως, οι ξένοι θεσµικοί επενδυτές δεν συγκινήθηκαν από την “πρόθεση”<br />

αυτή της Morgan Stanley ώστε να “τονώσουν” το ΧΑΑ µε τα κεφάλαιά τους! Άλλωστε, όπως είδαµε<br />

σε προηγούµενο κεφάλαιο, µεταξύ της πρόθεσης για αναβάθµιση και της υλοποίησης της πρόθεσης<br />

θα περνούσε πολύς καιρός…<br />

−Κατά τις εκτιµήσεις του χρηµατοοικονοµικού οίκου Salomon Smith Barney, η<br />

αναβάθµιση του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών από τη Morgan Stanley θα σηµατοδοτούσε εισροή<br />

ξένων κεφαλαίων που, τάχα, θα υπερέβαιναν τα δύο δισ. δολάρια. Επί πλέον, σύµφωνα µε<br />

δηµοσίευµα της εφηµερίδας ΗΜΕΡΗΣΙΑ (07/08/2002), «στην ειδική εβδοµαδιαία έκθεση της<br />

Salomon Smith Barney για την ελληνική οικονοµία, επισηµαίνεται ότι η κερδοφορία του ΧΑΑ από την<br />

εξαγγελία της αναβάθµισης θα είναι µεγάλη.<br />

Όσον αφορά στη συνεχιζόµενη στασιµότητα που παρουσιάζει το ΧΑΑ παρά την εξαγγελία της<br />

Morgan Stanley για αναβάθµιση, στην έκθεση του χρηµατοοικονοµικού οίκου, τονίζεται ότι το διάστηµα<br />

που µεσολαβεί µεταξύ της εξαγγελίας αναβάθµισης και της ίδιας της αναβάθµισης είναι µεγάλο (δέκα<br />

µήνες), οπότε η αγορά έχει το περιθώριο να παρουσιάσει άνοδο στο µέλλον.» 354<br />

Η κερδοφορία του ΧΑΑ, λοιπόν, θα ήταν µεγάλη από την αναβάθµιση, σύµφωνα µε τη<br />

Salomon Smith Barney! Μόνο που πέρασαν πάνω από δυόµισι χρόνια από τότε, κι όχι µόνο δεν την<br />

είδαµε, αλλά επήλθε πλήρης απαξίωση όλων των µετοχών της Σοφοκλέους…<br />

−Σε άρθρο των ΝΕΩΝ (11/08/2000 ), µε τον τίτλο «Προµήνυµα αναβάθµισης της Σοφοκλέους<br />

από τη Μόργκαν Στάνλεϊ», διαβάσαµε:<br />

«Στην αναµόρφωση του δείκτη της, που αφορά στην ελληνική χρηµατιστηριακή αγορά, θα<br />

προχωρήσει η Μorgan Stanley. Ο διεθνής επενδυτικός οίκος προτίθεται να προχωρήσει στην αλλαγή<br />

του δείκτη Μorgan Stanley Greek Ιndex (ΜSGΙ) σε µια από τις επόµενες τακτικές του συνεδριάσεις<br />

που πραγµατοποιούνται γι’ αυτό τον σκοπό τέσσερις φορές κάθε χρόνο.(…)<br />

Όπως είναι αυτονόητο, η αξία του συγκεκριµένου δείκτη θεωρείται πολύ µεγάλη, καθώς η<br />

Μorgan Stanley είναι αυτή η οποία θα αναβαθµίσει τη Σοφοκλέους από τις αναδυόµενες στις ώριµες<br />

αγορές στις 31 Μαΐου του 2001, όπως έχει ήδη ανακοινώσει. Κατά συνέπεια, οι µετοχές των εταιρειών<br />

που θα απαρτίζουν τον νέο ελληνικό της δείκτη αποκτούν αυτόµατα ιδιαίτερη επενδυτική σηµασία.(…)<br />

Ας σηµειωθεί ότι µε βάση τον αναµενόµενο νέο ΜSGΙ θα επενδύσει το περίπου 20% των<br />

πελατών της Μorgan Stanley, ενώ το υπόλοιπο 80% θα τον λάβει απλά υπόψη του κατά τη διαµόρφωση<br />

της επενδυτικής του πολιτικής. Τουλάχιστον αυτό προκύπτει από την έως τώρα εµπειρία. Τον ίδιο δείκτη<br />

όµως αναµένεται ότι θα λάβουν υπόψη τους και οι διαχειριστές µεγάλων θεσµικών χαρτοφυλακίων, που<br />

επενδύουν συντηρητικά, σε ώριµες αγορές (π.χ. ασφαλιστικά ταµεία, Αµοιβαία Κεφάλαια κ.λπ.).» 355<br />

Χαράς ευαγγέλια λοιπόν για τις µετοχές που η Μorgan Stanley θα συµπεριλάµβανε στο νέο<br />

δείκτη της! Μόνο που το ταµπλό της Σοφοκλέους δεν το πήρε χαµπάρι. Μάλιστα, η βουτιά πολλών<br />

µετοχών του δείκτη αυτού ήταν πολύ πιο µεγάλη από εκείνη των εκτός δείκτη. Περίεργα πράγµατα…<br />

233

−Το ερώτηµα βέβαια που προκύπτει είναι γιατί το ΧΑΑ αντιδρούσε τόσο έντονα στις<br />

“διαγνώσεις” των ξένων επενδυτικών οίκων. Η έγκριτη οικονοµική εφηµερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ<br />

(18/08/2000) είχε θέσει το θέµα σε άρθρο της µε τον εύστοχο τίτλο «Μας “δουλεύουν” οι ξένοι – ή<br />

“οι δικοί µας”;» Απολαύστε κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«Αν δεν πρόκειται για παγκόσµια “πρωτοτυπία”, πάντως, αυτό που συµβαίνει στην ελληνική<br />

αγορά, µόνο σε λίγες, ακόµα, αγορές θα µπορούσε να συµβεί:(…)<br />

Το εντυπωσιακό είναι ότι πολλοί θεσµικοί διαµορφώνουν άποψη για την ελληνική (τη “δική<br />

τους” αγορά…) από τα δελτία κάποιων τεχνοκρατών ξένων οίκων, που πολύ (πάρα πολύ!…)<br />

αµφιβάλλουµε αν έχουν καν επισκεφτεί έστω µία ελληνική εταιρεία για να τη γνωρίσουν ιδίοις όµµασι,<br />

ώστε να εκφέρουν άποψη µε κάποια σοβαρότητα και υπευθυνότητα.<br />

Και η ελληνική αγορά εµφανίζεται ως (και γίνεται) έρµαιο ξένων χρηµατοπιστωτικών<br />

οργανισµών.<br />

Οι δικοί µας θεσµικοί δεν έχουν άποψη; ∆εν γνωρίζουν την ελληνική αγορά; ∆εν<br />

εµπιστεύονται τις ελληνικές εταιρείες; ∆εν πιστεύουν όσα λένε δεξιά και αριστερά, ότι οι µετοχές<br />

πολλών και δυναµικών εταιρειών είναι φτηνές;…»<br />

Προφανής είναι η αγανάκτηση του αναλυτή της στήλης «ΓΝΩΜΗ» της ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ. Και<br />

πώς να µην είναι, αφού τον πνίγει το δίκαιο; Φταίει άραγε η ξενοµανία, τα κόµπλεξ κατωτερότητας<br />

που µας διακατέχουν σα λαό έναντι των ξένων, που µας κάνουν να πιστεύουµε πως ό,τι έρχεται απ’<br />

έξω, καταναλωτικό “αγαθό” ή άποψη, είναι ανώτερα από τα δικά µας, ή µήπως άλλοι, καθαρά<br />

ιδιοτελείς, είναι οι λόγοι αυτού του νοσηρού φαινοµένου;<br />

Ας δούµε όµως τι άλλο είπε ο αναλυτής της ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ στο ίδιο άρθρο του:<br />

«Το εντυπωσιακό, λοιπόν, είναι ότι οι “δικοί µας” θεσµικοί επενδυτές εµφανίζονται να<br />

ακολουθούν τα κερδοσκοπικά παιχνίδια ξένων τραπεζιτών, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδηµάτων<br />

τους το θεσµικό ρόλο τους. Ενώ οφείλουν να ανταποκριθούν στο ρόλο του “φυσικού σταθεροποιητή”<br />

της κεφαλαιαγοράς, αρκετοί από τους “δικούς µας” θεσµικούς επενδυτές τείνουν να λειτουργούν ως<br />

παράγοντες µάλλον αποσταθεροποίησης της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.<br />

Σε πρώτη φάση διότι αναδεικνύονται πρωταθλητές του “βραχυπροθεσµισµού”, σε µια<br />

περίοδο που θα όφειλαν να λειτουργήσουν στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση (διότι, τώρα, η αγορά έχει<br />

ανάγκη από µία προσπάθεια αντιστροφής του αρνητικού ψυχολογικού κλίµατος.(…)»<br />

Το άρθρο αυτό δηµοσιεύτηκε όταν ο Γ.∆. του ΧΑΑ την προηγουµένη (17/08/2000) είχε<br />

κλείσει στις 3.728,14 µονάδες. Έκτοτε, κατά τη διάρκεια της απαξιωτικής πορείας της Σοφοκλέους<br />

στα επόµενα δύο χρόνια., ο σκοτεινός και προδοτικός ρόλος των Ελλήνων θεσµικών (ή, έστω,<br />

κάποιων απ’ αυτούς) επαληθεύτηκε πλήρως. Πάντως οι θεσµικοί δεν ήταν οι µόνοι που δεν στάθηκαν<br />

στο ύψος του ρόλου τους στο χρηµατιστηριακό γίγνεσθαι, ώστε να αποφευχθεί το απογίγνεσθαι.… Το<br />

κακό άρχιζε από πιο ψηλά…<br />

−Στις 28 Αυγούστου του 2000 ΤΑ ΝΕΑ δηµοσίευσαν στοιχεία της Salomon Smith Barney<br />

που παρουσίαζαν τις αποδόσεις των µεγαλύτερων διεθνών αγορών µε τους βασικότερους δείκτες και<br />

τα θεµελιώδη µεγέθη τους. Από τα στοιχεία προέκυπτε ότι η Salomon Smith Barney δεν συνέκρινε<br />

πλέον τη Σοφοκλέους µε τις αναδυόµενες αγορές, αλλά τη συµπεριλάµβανε στον πίνακα µε τις<br />

ανεπτυγµένες. Σε αυτόν τον πίνακα, το ελληνικό Χρηµατιστήριο παρουσιαζόταν στην πρώτη θέση µε<br />

βάση τις απώλειες από την αρχή του έτους, στη δεύτερη µε βάση την ελκυστικότητα των µετοχών, και<br />

µεταξύ των µικρότερων αγορών του κόσµου, σύµφωνα µε την κεφαλαιοποίηση. 356<br />

Το αξιοπερίεργο είναι ότι το ΧΑΑ, παρ’ όλη την ελκυστικότητα του Ρ/Ε του, άφηνε<br />

ασυγκίνητους τους ξένους θεσµικούς επενδυτές και συνέχιζε να κατρακυλάει…<br />

−Το επόµενο απόσπασµα είναι από άρθρο του κ. Στέφανου Κοτζαµάνη στο περιοδικό<br />

ΧΡΗΜΑ (τεύχος 10 –2000) µε τον τίτλο «Χ.Α.Α.: Μακάριοι οι κατέχοντες µετρητά και µετοχές<br />

αγοράζοντες!» και τον υπότιτλο «Πολλές οι ευκαιρίες για τους µακροπρόθεσµους»:<br />

«H Salomon Smith Barney εκτίµησε σε άνω των δύο δισ. δολάρια τα κεφάλαια που θα<br />

εισρεύσουν στη χώρα από τα ξένα θεσµικά χαρτοφυλάκια, λόγω της αναβάθµισης της Σοφοκλέους από<br />

τη Morgan Stanley το Μάιο του 2001. Τέλος, αξιοσηµείωτη ήταν και η έκθεση της Merrill Lynch που<br />

θεώρησε την ελληνική οικονοµία ως σχετικά λίγο ευάλωτη απέναντι στη διεθνή αρνητική συγκυρία.(…)»<br />

234

∆υστυχώς, όµως, η Σοφοκλέους αποδείχτηκε περισσότερο ευάλωτη στη διεθνή αρνητική<br />

συγκυρία µετά το τροµοκρατικό χτύπηµα της 11 ης Σεπτεµβρίου 2001 στις ΗΠΑ. Παρ’ όλο που είχε<br />

ήδη “διορθώσει” τροµερά σε σχέση µε τις διεθνείς αγορές, συνέχιζε να κατρακυλάει χωρίς<br />

αντίσταση, ακόµη και όταν οι ξένες αγορές είχαν αρχίσει να ανακάµπτουν.<br />

− Άκρως απαισιόδοξες και αντίθετες µε τα σχόλια της Merrill Lynch που µόλις διαβάσατε,<br />

ήταν οι απόψεις του επικεφαλής χάραξης στρατηγικής για τις ευρωπαϊκές αναδυόµενες αγορές του<br />

ίδιου ξένου οίκου (Merrill Lynch), κ. Ed. Butchart, όπως τις εξέφρασε στην «Ε» στις 20/01/2001:<br />

«Νοµίζω ότι η ελληνική αγορά µπορεί να ανεβεί (bounce) βραχυπρόθεσµα, καθώς πλησιάζει η<br />

αναβάθµισή της από τη MSCI, αλλά δεν περιµένω αυτή η άνοδος να έχει διάρκεια.(…) ∆εν είµαι<br />

ιδιαίτερα αισιόδοξος για τo ελληνικό Xρηµατιστήριο. Πιστεύω ότι θα παρουσιάσει αρκετές διακυµάνσεις<br />

(fairly volatile) το επόµενο διάστηµα, αλλά και ότι θα παραµείνει στάσιµο (stagnant). (…)Υπάρχει η<br />

αντίληψη στο εξωτερικό ότι η ελληνική αγορά είναι ακριβή και επιπλέον είναι µικρή». 357<br />

Ο κ. Butchart εκτίµησε επίσης ότι η ελληνική χρηµατιστηριακή αγορά θα έχει πρόβληµα να<br />

προσελκύσει ξένα κεφάλαια που επενδύουν σε ώριµες αγορές κι ότι η Σοφοκλέους είναι µια αγορά<br />

που «κινητοποιείται από το εσωτερικό» (domestically driven) και θα έπρεπε λογικά να ωφεληθεί από<br />

τη µείωση των επιτοκίων καταθέσεων και repos.<br />

Και επειδή, δυστυχώς, η Ελλάδα είναι χώρα του παραλόγου, η αγορά µας δεν ωφελήθηκε<br />

από τη µείωση των επιτοκίων! Πάντως ο κ. Butchart τόλµησε να µας πει τη σκληρή αλήθεια<br />

κατάµουτρα. Φανταστείτε ότι η Σοφοκλέους, µε το Γ.∆. τότε γύρω στις 3.000 µονάδες, θεωρείτο<br />

ακόµη ακριβή από τους ξένους! ∆υστυχώς οι χειρότερες προβλέψεις του κ. Butchart<br />

επαληθεύτηκαν…<br />

Ο κ. Butchart προέβλεψε, ακόµη, ότι ένα µέρος των εγχωρίων κεφαλαίων θα προτιµούσε<br />

να τοποθετηθεί σε αξίες του εξωτερικού. Ήταν άραγε πρόβλεψη αυτό ή έµµεση προτροπή του κ.<br />

Butchart στους Έλληνες για αγορά “αξιών” του εξωτερικού; ∆υστυχώς ο κ. Butchart στην προσπάθειά<br />

του αυτή βρήκε πολλούς συνεργάτες µεταξύ των Ελλήνων θεσµικών και των χρηµατιστών µας…<br />

−Μια εβδοµάδα αργότερα, µε το Γ.∆. στις 3.071,83 µονάδες, ο John-Paul Smith, επικεφαλής<br />

της χάραξης στρατηγικής για τις ευρωπαϊκές αναδυόµενες αγορές της Μorgan Stanley (MSDW),<br />

εκτιµούσε ότι η Σοφοκλέους είχε µπει «στο τελικό στάδιο του καθοδικού κύκλου» και ο ίδιος περίµενε<br />

«ένα ράλι που θα µπορούσε να φέρει το γενικό δείκτη τουλάχιστον 20% υψηλότερα από τα σηµερινά<br />

επίπεδα.» 322<br />

Ο John-Paul Smith µάλιστα δεν απέκλειε ένα τέτοιο “ράλι” να λάµβανε χώρα είτε το δεύτερο<br />

δεκαπενθήµερο του Φεβρουαρίου είτε το πρώτο δεκαπενθήµερο του Μαρτίου 2001!<br />

Αναρωτιέµαι και πάλι αν οι εκπρόσωποι των ξένων οίκων έπαιζαν µε τον πόνο µας,<br />

εξυπηρετώντας δικά τους συµφέροντα µε τις αλληλοσυγκρουόµενες απόψεις τους… Ή µήπως δεν<br />

γνώριζαν ούτε αυτοί τι τους γίνεται;<br />

∆υο µέρες αργότερα (29/01/2001), η Schroeder Salomon Smith Barney “ξαναχτύπησε” µε<br />

καινούργια έκθεση. Σ’ αυτήν δεν απέκλειε “βουτιά” του ΧΑΑ κάτω από τις 3.000 µονάδες µέσα στο<br />

πρώτο τρίµηνο του 2001! Πάντως εκτιµούσε ότι ο λόγος τιµές/κέρδη (Ρ/Ε) του ΧΑΑ, που θα<br />

διαµορφωνόταν το 2001 στο επίπεδο του 14,2, θα ήταν πλέον ελκυστικός.<br />

Εξάλλου, στην έκθεσή της η SSSB εντόπιζε πέντε βασικές «πηγές» που θα έδιναν ώθηση στη<br />

ρευστότητα της ελληνικής αγοράς: «την αναβάθµιση του ΧΑΑ την 31 η Μαΐου σε ανεπτυγµένη αγορά,<br />

την πιθανή ροή των καταθετικών κεφαλαίων σε εγχώριες µετοχές, περισσότερες επενδύσεις στην αγορά<br />

από εγχώρια συνταξιοδοτικά ταµεία και µία σηµαντική ποσότητα επαναγοράς µετοχών από τις<br />

εισηγµένες εταιρείες.» 358<br />

Όπως γνωρίζουµε, καµία απ’ αυτές τις «πηγές» δεν έδωσε ώθηση στη ρευστότητα της<br />

ελληνικής αγοράς. Η SSSB δεν είχε προφανώς εντοπίσει την µεγάλη πληγή που µάστιζε από καιρό<br />

τη Σοφοκλέους: τη χαµένη της αξιοπιστία.<br />

Όσο για τη σύσταση της SSSB για αγορά, σε 12µηνη βάση, «τραπεζικών µετοχών − µε<br />

πρώτη της Εθνικής − λόγω του γοργού ρυθµού ανάπτυξης που παρουσιάζουν και της σύγκρισης µε<br />

αντίστοιχες µετοχές ευρωπαϊκών τραπεζών», και εκεί έπεσε παταγωδώς έξω. Είναι γνωστή η<br />

πανωλεθρία που υπέστη ο τραπεζικός κλάδος στα δύο χρόνια που ακολούθησαν…<br />

235

−Στις 8 Μαρτίου του 2001 – µε το Γ.∆. να έχει κλείσει την προηγουµένη στις 3.174,21<br />

µονάδες – η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ δηµοσίευσε άρθρο µε τίτλο «Κάτι καλύτερο αξίζει η<br />

Σοφοκλέους», το οποίο αναφερόταν στις καινούργιες εκτιµήσεις της Morgan Stanley. Η νέα έκθεση<br />

του διεθνούς επενδυτικού οίκου Morgan Stanley Dean Witter (MSDW) απέδιδε το βαρύ κλίµα της<br />

ελληνικής κεφαλαιαγοράς στις κυβερνητικές καθυστερήσεις σε θέµατα διαρθρωτικών αλλαγών,<br />

ιδιωτικοποιήσεων και προσαρµογής του ασφαλιστικού συστήµατος.<br />

«Ωστόσο, ο υπεύθυνος αναλυτής για τις Αναδυόµενες Αγορές κ. Μανώλης Λιοδάκης σηµειώνει<br />

µε έµφαση ότι η ελληνική αγορά είναι “χαρακτηριστικά υποεπενδυµένη από την πλευρά των εγχώριων<br />

και διεθνών επενδυτών” και, εποµένως, “της αξίζει κάτι καλύτερο”. Στη βάση αυτής της εκτίµησης οι<br />

αναλυτές της MSDW κρίνουν σκόπιµο να αυξήσουν το ειδικό βάρος του ελληνικού Χρηµατιστηρίου και<br />

σηµειώνουν ότι η αγορά “έχει υπερπωληθεί και αναµένεται µια πολύ καλύτερη επίδοση στη βάση µιας<br />

καλής εξέλιξης της ρευστότητας”.<br />

Η Morgan πιστεύει ότι η κατάσταση θα βελτιώνεται καθώς θα πλησιάζουµε, στη διάρκεια του<br />

δεύτερου τριµήνου, στη στιγµή που το ΧΑΑ θα περάσει στη χορεία των µεγάλων αγορών, οπότε θα<br />

δραστηριοποιηθούν οι διεθνείς επενδυτές και θα αρχίσουν να ψωνίζουν ελληνικούς τίτλους.» 359<br />

Για άλλη µια φορά οι θετικές προσδοκίες του διεθνούς οίκου MSDW θα διαψεύδονταν.<br />

Εικοσιτρείς µήνες αργότερα (06/02/2003) ο Γ.∆. θα είχε χάσει 48% ακόµη, κατρακυλώντας στις<br />

1.653,03 µονάδες, αφού ούτε οι διεθνείς επενδυτές αλλά ούτε και οι ντόπιοι καταδέχονταν πια να<br />

περάσουν το κατώφλι της Σοφοκλέους! Η κατάσταση στο ΧΑΑ, αντί να βελτιωθεί, χειροτέρευε<br />

διαρκώς και κανείς πια δεν γνώριζε πώς και πότε θα έβγαινε από το τέλµα …<br />

−Στην ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Απρίλιος 2001), διαβάσαµε ότι οι<br />

εκτιµήσεις των ξένων επενδυτικών οίκων, παρά το γεγονός ότι παρουσίαζαν “κάποιες αντιφάσεις”,<br />

ήταν «σε γενικές γραµµές αισιόδοξες για τις προοπτικές του ΧΑΑ».<br />

Μάλιστα, ο οίκος UBS Warburg εκτιµούσε ότι η αναβάθµιση θα έφερνε εισροές κεφαλαίων<br />

στη Σοφοκλέους ύψους 2,7 τρισ. δραχµών, ενώ η Salomon Smith Barney συµβούλευε τους ξένους<br />

επενδυτές να τοποθετηθούν γρήγορα στο Χρηµατιστήριο Αθηνών για να εκµεταλλευθούν την<br />

µεταβολή του δείκτη MSCI. Επιφυλάξεις διατυπώνονταν µόνο για τον χρόνο µέσα στον οποίο οι<br />

ξένοι θα αποδέχονταν την «ωρίµανση» του ΧΑΑ.<br />

− «Οι ξένοι δεν είναι άγιοι ούτε παράλογοι...», ήταν ο τίτλος άρθρου του κ. Γρ.<br />

Νικολόπουλου στο ΒΗΜΑ (24/06/2001), στο οποίο απεκάλυπτε ότι το Μάιο του 2001 ένα από τα<br />

διασηµότερα δικηγορικά γραφεία της Νέας Υόρκης, των Milberg, Weiss, Bershad, Hynes και Lerach,<br />

κατέθεσε σε οµοσπονδιακό δικαστήριο αγωγή κατά δέκα αµερικανικών επενδυτικών τραπεζών.<br />

Μεταξύ αυτών ήταν και οι πολύ γνωστές µας Merrill Lynch, Salomon Smith Barney και Morgan<br />

Stanley! Σύµφωνα µε την αγωγή, οι επενδυτικές αυτές τράπεζες ήταν ένοχες, µεταξύ άλλων, για<br />

χειραγώγηση της τιµής της µετοχής συγκεκριµένης εταιρείας κατά τις συναλλαγές µετά το κλείσιµο<br />

της αγοράς (aftermarket) και για αποθάρρυνση ιδιωτών πελατών προκειµένου να εξασφαλίσουν οι<br />

ίδιες µεγαλύτερα µερίδια µετοχών της εταιρείας κατά τη δηµόσια εγγραφή. Και ο αρθρογράφος<br />

κατέληγε: «Τι σηµαίνουν όλα αυτά; Ότι οι διεθνείς οίκοι ούτε άµεµπτοι είναι ούτε αντικειµενικοί.<br />

Λειτουργούν µε µόνο κριτήριο την αύξηση των κερδών τους και µόνο ο αυστηρός έλεγχος και οι ποινές<br />

µπορούν να εξασφαλίσουν κάποια διαφάνεια. (…)<br />

Όσον αφορά τις εκθέσεις τους, νόηµα δεν βγαίνει κανένα. Τη µια προβλέπουν άνοδο λόγω<br />

αναβάθµισης, την άλλη πτώση λόγω αναβάθµισης.(…)<br />

Με λίγα λόγια, το τι λένε οι ξένοι επενδυτές και το τι κάνουν ουδεµία σχέση έχουν µεταξύ τους.<br />

Συνεπώς δεν πρέπει να λαµβάνονται και πολύ υπόψη.(…)»<br />

−Από αυτά τα λίγα που παρέθεσα στο κεφάλαιο τούτο, συνάγεται ότι η αξιοπιστία των ξένων<br />

οίκων είναι ανάλογη µε την αξιοπιστία του δικού µας ΧΑΑ. Ανύπαρκτη, δηλαδή. Όπως έγραφε ο κ.<br />

Κ. Ροµποτής στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ (15/07/2001), «Οι “χρησµοί” των Ξένων Οίκων αποδεικνύονται<br />

σκέτη …ρουλέτα»!<br />

Παραθέτω αποσπάσµατα από το εν λόγω άρθρο: «Κατά την τελευταία τριετία, οι αναλυτές της<br />

Morgan Stanley έχουν αναβαθµίσει 322 µετοχές. Από αυτές µόλις 137 κινήθηκαν ανοδικά ενώ 178<br />

236

κατέγραψαν απώλειες. Με βάση τα στοιχεία αυτά το ποσοστό ευστοχίας του αµερικανικού επενδυτικού<br />

οίκου διαµορφώνεται στο 42,5%. (…)<br />

Τα χαµηλά ποσοστά ευστοχίας των αναλυτών στις προβλέψεις τους έγιναν αντιληπτά και από το<br />

επενδυτικό κοινό. Καθηµερινά επενδυτές παραπονούνται για λανθασµένες προβλέψεις αναλυτών,<br />

εξαιτίας των οποίων απώλεσαν σηµαντικά κεφάλαια. Συχνά µάλιστα διατυπώνονται και µοµφές για τη<br />

δηµοσιοποίηση εσφαλµένων εκτιµήσεων από τους αναλυτές, οι οποίες ενδεχοµένως να εξυπηρετούσαν<br />

συµφέροντα δικά τους, θεσµικών επενδυτών ή του επενδυτικού ιδρύµατος στο οποίο εργάζονται.(…)<br />

Η δυνατότητα των αναλυτών να προβλέψουν την πορεία των µετοχών αµφισβητείται ευρέως.<br />

Συχνά µάλιστα τίθεται εν αµφιβόλω η αντικειµενικότητα και η ανεξαρτησία των αναλυτών και<br />

των διεθνών οίκων που αξιολογούν µετοχές και παρακολουθούν την πορεία των κεφαλαιαγορών. Την<br />

αξιοπιστία των αναλυτών πλήττουν και τα σκάνδαλα που έχουν συγκλονίσει τους τελευταίους µήνες τη<br />

Wall Street. Οι χρηµατιστηριακές αρχές στις ΗΠΑ και το αµερικανικό Κογκρέσο έχουν θέσει στο<br />

µικροσκόπιό τους και ερευνούν υποθέσεις, στις οποίες αναλυτές φέρονται να εξυπηρετούσαν, µε τις<br />

συστάσεις τους, συµφέροντα των ιδρυµάτων στα οποία εργάζονται και όχι των πελατών τους.» 360<br />

Αυτοί είναι οι “αξιότιµοι” και “αξιόπιστοι” αναλυτές των διεθνών οίκων, τους οποίους το<br />

οικονοµικό επιτελείο της ελληνικής κυβέρνησης είχε σχεδόν θεοποιήσει και από το στόµα των<br />

οποίων κρέµονταν στην κυριολεξία όλοι οι παράγοντες της κεφαλαιαγοράς από το 1998 µέχρι<br />

σήµερα…<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, κάτω του 50% διαµορφώνονται και οι επιτυχίες των προβλέψεων<br />

από αναλυτές άλλων διεθνών οίκων, όπως της Merril Lynch, Salomon Smith Barney, JP Morgan,<br />

Lehman Brothers, κ.λπ.<br />

−Στις 28/09/2001, η Morgan Stanley προέβλεπε 252 ότι η περίοδος της έντονης πτώσης στα<br />

χρηµατιστήρια πλησίαζε στο τέλος της. Όπως απέδειξε όµως η θλιβερή συνέχεια, η πραγµατική<br />

κρίση στα διεθνή χρηµατιστήρια δεν είχε καν αρχίσει…<br />

Όσο για το δικό µας ΧΑΑ, όπως είδαµε, η κατρακύλα συνεχίστηκε χωρίς ανάσα και την<br />

επόµενη χρονιά. Στις 2/5/2002 ο Γ.∆. είχε καταποντιστεί στις 2.200 µονάδες! Και στα επίπεδα αυτά η<br />

Salomon Smith Barney επέµενε ότι το ΧΑΑ ήταν ακόµη υπερτιµηµένο σε σχέση µε τα Ευρωπαϊκά<br />

Χρηµατιστήρια! Κι εµείς την πιστέψαµε και το κλωτσήσαµε στα τάρταρα.<br />

−Στις 9/10/2002 ο Γ. ∆. του ΧΑΑ είχε κατρακυλήσει στις 1.727,09 µονάδες. Η κατάσταση<br />

στα ξένα χρηµατιστήρια ήταν επίσης κάκιστη. Καθηµερινά έβλεπαν το φως της δηµοσιότητας άκρως<br />

απαισιόδοξες εκτιµήσεις σε σχέση µε την πορεία της αµερικάνικης και ευρωπαϊκής οικονοµίας,<br />

πράγµα που, όπως έλεγαν οι “αναλυτές”, ήταν η αιτία για τη χωρίς σταµάτηµα κατρακύλα των ξένων<br />

χρηµατιστηρίων. Η Κοµισιόν είχε αναθεωρήσει προς το χειρότερο τις προβλέψεις της για τους<br />

ρυθµούς ανάπτυξης της ευρωζώνης στο γ΄ και το δ΄ τρίµηνο του 2002. Μακάβριες φήµες για<br />

επερχόµενη αποσταθεροποίηση των µεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών, εξαιτίας των άσχηµων<br />

οικονοµικών αποτελεσµάτων τους, υποβοηθούσαν την υποτιµητική κερδοσκοπία στα χρηµατιστήρια<br />

της γηραιάς ηπείρου.<br />

Ξαφνικά, ως δια µαγείας, εκεί που όλα ήταν µαύρα κι άραχλα σ’ Ευρώπη και Αµερική, όλες<br />

οι αγορές “γύρισαν”! Τα καταστροφικά σενάρια ξεχάστηκαν, και το κερδοσκοπικό παιχνίδι των<br />

αγορών άρχισε να παίζεται άγρια προς τα πάνω. Από κοντά και οι “αναλυτές” που δούλεψαν<br />

υπερωρίες για να ξεφουρνίσουν κάποιες “καλές ειδήσεις” ώστε να δικαιολογήσουν κάπως το<br />

αναπάντεχο αγοραστικό αµόκ. Όπως ήδη αναφέραµε, η Ελλάδα ακολούθησε κατά πόδας µε<br />

εντυπωσιακή άνοδο κατά 4,10% στις 11/10/2002.<br />

Την ξαφνική, όµως, “δόξα” των χρηµατιστηρίων κάποιοι ζήλεψαν και βιάστηκαν να ρίξουν<br />

στη δηµοσιότητα εκθέσεις µε άκρως απαισιόδοξα σενάρια! Κάποιοι έπρεπε να προλάβουν, κάποιοι<br />

άλλοι έπρεπε να ζαλιστούν από τη σύγχυση και να ξεπουλήσουν, ώστε να τους τ’ αρπάξουν οι<br />

αδίστακτοι κερδοσκόποι. Αυτό είναι, άλλωστε, το ανελέητο χρηµατιστηριακό παιχνίδι, κι όποιος<br />

αντέξει…<br />

Έτσι λοιπόν, η γνωστή µας «UBS Warburg, σε έκθεσή της για τις ευρωπαϊκές τράπεζες<br />

υποβάθµισε τις περισσότερες µετοχές του κλάδου και οι ελληνικές... δεν αποτέλεσαν εξαίρεση: Oι<br />

αναλυτές του διεθνούς οίκου αναπροσάρµοσαν προς τα κάτω τις τιµές-στόχους για τις πέντε µεγαλύτερες<br />

ελληνικές τράπεζες, θεωρώντας ότι η πτώση του Xρηµατιστηρίου θα εξακολουθήσει να επηρεάζει<br />

237

δυσµενώς την κερδοφορία τους και κατά το 2003. Eιδικότερα, η νέα τιµή-στόχος για την Eθνική είναι τα<br />

12,8 ευρώ (από 18,1 προηγουµένως), για την EFG Eurobank τα 10,5 ευρώ (από 14,2), για την<br />

Πειραιώς τα 5,5 ευρώ (από 6), για την Alpha τα 9,3 ευρώ (από 13,4) και για την Eµπορική τα 9,3 ευρώ<br />

(!) από 13,4. Mάλιστα, για τις δυο τελευταίες, η UBS άλλαξε και την επενδυτική της σύσταση, σε<br />

“µείωση θέσεων” (από διακράτηση) για την Alpha και σε “πώληση” (από “µείωση θέσεων”) για την<br />

Eµπορική, ενώ για τις υπόλοιπες τρεις διατήρησε τη σύσταση διακράτησης.» (ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 16/10/2002)<br />

Αυτή τη φορά, όµως, οι αρµόδιες αρχές δεν έµειναν µε κλειστά τα στόµατα. Επαναληπτικές<br />

∆ηµοτικές και Νοµαρχιακές εκλογές γαρ εν όψει… Τραπεζικοί παράγοντες τόνισαν ότι οι<br />

επισηµάνσεις της UBS ήταν αβάσιµες και δεν αντικατόπτριζαν σωστά τα πραγµατικά µεγέθη και τη<br />

δυναµική των ελληνικών τραπεζών. Εξάλλου, ως “απάντηση” στην UBS, ο διοικητής της ΤτΕ κ.<br />

Νίκος Γκαργκάνας, σε δηλώσεις του αµέσως µετά την συνάντηση που είχε µε τον υπουργό<br />

Οικονοµίας, χαρακτήρισε «ανυπόστατες και εκ του πονηρού τις φήµες που φέρουν να υπάρχουν<br />

προβλήµατα φερεγγυότητας στο εγχώριο τραπεζικό σύστηµα. Αναφερόµενος ειδικότερα σε ενδεχόµενα<br />

προβλήµατα που µπορεί να αντιµετωπίσουν οι τράπεζες από την πιστωτική τους επέκταση, τόνισε ότι<br />

ήδη παρατηρείται επιβράδυνση στο ρυθµό αύξησης των χορηγήσεων καταναλωτικών δανείων.»<br />

(news.in.<strong>gr</strong>- 15/10/2002)<br />

Από την πλευρά του, ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρος Καρατζάς σε<br />

συνέντευξή του στον Οικονοµικό Ταχυδρόµο στις 12/10/2002, παραµονή των ∆ηµοτικών εκλογών,<br />

είχε επισηµάνει πως το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα είναι υγιές, ισχυρό και εκσυγχρονίζεται<br />

σταθερά., και είχε υπογραµµίσει ότι η χαµηλή κερδοφορία που παρουσίαζαν εκείνη την εποχή οι<br />

ελληνικές τράπεζες δεν σήµαινε ότι είχαν πρόβληµα. Αντίθετα, η εξέλιξη αυτή αποτελούσε κίνητρο<br />

για αναδιαρθρώσεις µε στόχο την περιστολή δαπανών και τη βελτίωση της τεχνολογικής υποδοµής<br />

τους.<br />

∆υστυχώς, παρά την αισιοδοξία των τραπεζικών παραγόντων του τόπου µας, οι<br />

δυσµενέστατες αυτές προβλέψεις της UBS επαληθεύτηκαν, και µάλιστα ξεπεράστηκαν προς τα κάτω.<br />

Στις 12 Μαρτίου 2003, η µετοχή της Εθνικής είχε κλείσει στα 9,76 ευρώ, της Eurobank στα 9,14<br />

ευρώ, της Εµπορικής στα 9,20 ευρώ και της Πειραιώς στα 4,78 ευρώ. Μόνο η µετοχή της Alpha – στα<br />

9,72 ευρώ – ήταν (ακόµη) ελαφρώς υψηλότερα από την τιµή-στόχο της UBS!<br />

Είναι ν’ απορεί κανείς και ν’ αναρωτιέται πώς, τέλος πάντων, καταφέρνουν οι “ξένοι οίκοι”<br />

να πέφτουν µέσα στις “προβλέψεις” τους. Μυστήρια πράγµατα! Ποιος τελικά καθορίζει τις τύχες του<br />

ΧΑΑ; Οι Έλληνες ή οι ξένοι;<br />

238<br />

12<br />

Τα Παράγωγα του τζόγου<br />

Για να καταλάβουµε καλύτερα περί τίνος πρόκειται, θα ήταν χρήσιµο να παρακολουθήσουµε<br />

τη συζήτηση στη Βουλή για τα συγκεκριµένα “προϊόντα”. Τα διαβόητα Παράγωγα ήλθαν για πρώτη<br />

φορά σαν σχέδιο νόµου στη Βουλή στις 21 Οκτωβρίου 1997. Εισηγητής του ΠΑΣΟΚ ήταν ο κ.<br />

Μαγκριώτης, ο οποίος είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Πιο συγκεκριµένα, µε το νοµοσχέδιο αυτό ιδρύεται το Χρηµατιστήριο Παραγώγων<br />

Αθηνών.(…)<br />

Τι είναι τα παράγωγα προϊόντα; Τα παράγωγα προϊόντα δεν είναι οι κινητές κλασικές αξίες που<br />

γνωρίζαµε µέχρι σήµερα. Είναι συµφωνίες επί κινητών αξιών, δεικτών του Χρηµατιστηρίου ή άλλων<br />

αξιών, όπως του συναλλάγµατος, των επιτοκίων κ.λπ.<br />

Η Κυβέρνηση µε το νοµοσχέδιο αυτό κάνει προσεκτικά βήµατα και στη δηµιουργία του<br />

Χρηµατιστηρίου Παραγώγων Αθηνών, αλλά και στα προϊόντα που θα διαπραγµατεύονται στο<br />

Χρηµατιστήριο Παραγώγων Αθηνών. Και αυτό γιατί δεν υπάρχει ανάλογη τεχνογνωσία και υποδοµή,<br />

είναι εµβρυακή, τώρα δηµιουργείται και βεβαίως δεν υπάρχει και ανάλογη εµπειρία(…).<br />

(…)Η πολιτεία, όµως, διατηρεί την υψηλή εποπτεία δια του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών, δια<br />

της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και στη λειτουργία του Χρηµατιστηρίου Παραγώγων Αθηνών, γιατί αυτή

η εποπτεία είναι αναγκαία, πολύ περισσότερο σε ένα φορέα, σε ένα θεσµό που τώρα δηµιουργείται και<br />

που η εµπειρία έχει δείξει πως χρειάζεται αυτή η διακριτική, υψηλή εποπτεία.»<br />

Στη συνέχεια παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από τις οµιλίες άλλων βουλευτών<br />

πάνω στο συγκεκριµένο νοµοσχέδιο.<br />

∆ηµήτρης Ν. Κωστόπουλος:<br />

«(…)Έχω να παρατηρήσω τα εξής: Πρώτον, η ίδρυσή του έρχεται καθυστερηµένα, αφού όλα τα<br />

χρηµατιστήρια των ευρωπαϊκών χωρών έχουν χρηµατιστήρια Παραγώγων και µάλιστα λειτουργούν πριν<br />

από πολλά χρόνια.(…)<br />

Ο νέος θεσµός είναι απαραίτητος και αποσκοπεί στη συµπλήρωση των επιλογών και των<br />

Ελλήνων και των ξένων επενδυτών µε στόχο την προσέλκυση κεφαλαίων.(…)<br />

Μέσα του το ίδιο το νοµοσχέδιο, η ίδια η φιλοσοφία της ανωνύµου εταιρείας Παραγώγων, ενώ<br />

περικλείει χρηµατιστηριακές πράξεις, έχει πολύ πιο έντονο – απ’ ό,τι έχει σήµερα το απλό<br />

Χρηµατιστήριο Αξιών – τον κίνδυνο του παιχνιδιού, του τζόγου.(…)<br />

Το πέµπτο και ουσιαστικότερο ερώτηµά µου, κύριε Υπουργέ, είναι αν µελετήθηκε το αν υπάρχει<br />

κίνδυνος και, όπως είπα προηγουµένως, αντί χρηµατιστηριακών πράξεων, να µετατραπεί το<br />

Χρηµατιστήριο Παραγώγων σε χρηµατιστήριο τυχερών παιγνίων και τζόγου, δηλαδή να γίνει<br />

καζίνο.(…)<br />

Απαιτείται, λοιπόν, µεγάλη προσοχή και βήµα προς βήµα υλοποίηση του Χρηµατιστηρίου<br />

Παραγώγων.»<br />

Σπυρίδων ∆ανέλλης:<br />

«(…)Στην ουσία τα χρηµατιστηριακά Παράγωγα είναι ένα στοίχηµα πάνω στο ποια θα είναι η<br />

εξέλιξη της τιµής ενός χρηµατιστηριακού πράγµατος ή ενός συνδυασµού χρηµατιστηριακών πραγµάτων.<br />

∆ηλαδή οι παίκτες στοιχηµατίζουν ότι η τιµή µιας µετοχής, ενός οµολόγου, ενός νοµίσµατος ή ενός<br />

εµπορεύµατος, η αξία των οποίων εναπόκειται σε διαπραγµάτευση σε ένα χρηµατιστήριο, θα ανέβει ή θα<br />

πέσει. Επειδή το στοίχηµα αφορά µόνο στην µεταβολή της τιµής και όχι στη συνολική αξία, οι παίκτες −<br />

και είναι παίκτες µε όλη τη σηµασία της λέξης − δεσµεύουν στην αγορά ποσά που αποτελούν µόνο ένα<br />

µικρό κλάσµα της συνολικής αξίας του χρηµατιστηριακού πράγµατος. Αν η τιµή του χρηµατιστηριακού<br />

πράγµατος κινηθεί στην κατεύθυνση που στοιχηµάτισαν, τότε προσπορίζονται όλη τη µεταβολή στην<br />

τιµή. Αν αντίθετα η κίνηση είναι αντίστροφη, υφίστανται ολόκληρη τη ζηµιά. Και στις δύο περιπτώσεις<br />

είναι δυνατόν να είναι πολλαπλάσια των χρηµάτων που δέσµευσαν αρχικά.(…)Η ραγδαία ανάπτυξη των<br />

αγορών Παραγώγων διεθνώς στα τελευταία χρόνια εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο ασύδοτης<br />

κερδοσκοπίας. ‘Έτσι έχουν γιγαντωθεί οι δουλειές αέρα, µε τα Παράγωγα να παίζουν ρόλο<br />

πρωταγωνιστικό.<br />

(…) Επιβάλλεται εποµένως η ενδελεχής µελέτη της χρηµαταγοράς πριν επιτραπούν συναλλαγές<br />

σε τέτοια Παράγωγα. Θεωρούµε όµως ότι µία τέτοια µελέτη δεν έχει γίνει. Μία µελέτη σκοπιµότητας για<br />

την πολιτική και οικονοµική αναγκαιότητα νοµίζουµε ότι ήταν αναγκαία. Πιστεύουµε ότι δεν σχετίζεται<br />

αυτή η αγορά ουδόλως µε την ανάπτυξη. Γι’ αυτό εξάλλου και λέγεται χρηµατιστηριακό παράγωγο και<br />

όχι κύριο προϊόν.(…)<br />

Σηµειώνουµε εδώ ότι, βεβαίως, δεν έχουµε καµία υποχρέωση ως χώρα για τη δηµιουργία της<br />

αγοράς. Θεωρούµε ότι οι κίνδυνοι από την αγορά αυτή είναι τόσο µεγάλοι, που καθιστούν τα οφέλη<br />

µονάχα προσχηµατικά για την εισαγωγή του θεσµού. (…)<br />

Με το σηµερινό απαράδεκτα χαµηλό επίπεδο εποπτείας των χρηµατιστηρίων, που όλοι<br />

αποδεχόµαστε ότι ισχύει, όπου έχουµε το εξωφρενικό φαινόµενο να µην έχει γίνει ούτε ένας έλεγχος στη<br />

νοµιµότητα της διάρθρωσης των χαρτοφυλακίων των θεσµικών επενδυτών, θεωρούµε ότι το ρίσκο είναι<br />

εξαιρετικά µεγάλο. Η καταχρηστική χρήση του θεσµού των Παραγώγων είναι ένας µεγάλος πειρασµός<br />

ακόµα και για τους πιο σοβαρούς θεσµικούς επενδυτές. Γι’ αυτό και παραβιάζεται ακόµα και στις χώρες<br />

µε επαρκώς ανεπτυγµένη εποπτεία, µε καταστροφικές συνέπειες για το θεσµικό, τους πελάτες του και<br />

βεβαίως την αγορά.<br />

Είναι πολλά τα παραδείγµατα κολοσσών που καταχράστηκαν το θεσµό των χρηµατιστηριακών<br />

Παραγώγων.(…)<br />

Ολοκληρώνοντας, θέλω να εκφράσω τις έντονες επιφυλάξεις µας για την ωριµότητα κυρίως της<br />

αγοράς να δεχθεί το νέο προϊόν, µε κύριο στοιχείο την αδυναµία άσκησης ουσιαστικής και<br />

239

αποτελεσµατικής εποπτείας για τους λόγους που αναφέραµε πριν. Και φοβούµενοι − επειδή θεωρούµε<br />

ότι είναι ένα πολύ βασικό ζήτηµα του παρόντος νοµοσχεδίου − ότι οδηγούµαστε στη θεσµοθέτηση µιας<br />

εξαιρετικά µεγάλης και ανεξέλεγκτης αγοράς τζόγου, δυστυχώς δεν µας είναι δυνατόν, παρά τις θετικές<br />

διατάξεις, που επί µέρους υπάρχουν, να υπερψηφίσουµε το παρόν σχέδιο νόµου.(…)»<br />

Αναστάσιος Ιντζές:<br />

«(…)Με την υπάρχουσα δοµή του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών και µε αυτή που συστήνεται<br />

για το Χρηµατιστήριο Αγοράς Παραγώγων είµαστε βέβαιοι ότι δεν διασφαλίζονται οι επενδυτές.<br />

Το παιχνίδι θα γίνει − τζόγος είναι ούτως ή άλλως − θα γίνει ρουλέτα και δεν θα υπάρξει η<br />

διασφάλιση των επενδυτών. Θα διευκολυνθεί η ευκαιριακή επένδυση, η καιροσκοπική, αυτή που µπορεί<br />

να προκαλέσει και µεγάλες ζηµιές στην εθνική οικονοµία και ιδίως στη δραχµή έως ότου η δραχµή θα<br />

υπάρχει.(…)<br />

Εµείς, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, καταψηφίζουµε το νοµοσχέδιο, διότι δεν διασφαλίζεται η<br />

διαφάνεια, δεν διασφαλίζεται η αποτελεσµατική λειτουργία παραλλήλων χρηµατιστηρίων και δεν<br />

ανταποκρίνεται στις σηµερινές διεθνείς τάσεις λειτουργίας υγιών χρηµατιστηριακών αγορών. Ευχαριστώ<br />

πολύ.»<br />

Γιάννος Παπαντωνίου:<br />

«(…)Σε ό,τι αφορά το Χρηµατιστήριο Παραγώγων, το µόνο που θέλω να σηµειώσω είναι ότι<br />

στηρίζεται σε µελέτη. Έγινε µια ενδελεχής µελέτη σε συνεργασία µε τους Σκανδιναβούς, διότι<br />

αντιγράψαµε ουσιαστικά το σύστηµα της Σκανδιναβίας το οποίο είναι µια αντίστοιχη µικρή αγορά.(…)<br />

Εκτιµώ ότι είναι ένα λογικό σύστηµα, το οποίο θα αποδώσει. ∆εν υπάρχει ουσιαστικά ρίσκο για<br />

το δηµόσιο, δεν υπάρχει εγγύηση του δηµοσίου, ούτε τζόγος µπορεί να γίνει, γιατί προβλέπονται<br />

περιθώρια, κατάθεση κεφαλαίων, καταβάλλονται εγγυήσεις από τους µετέχοντες και θα υπάρχουν<br />

συστήµατα διαχείρισης κινδύνου τα οποία θα εισαχθούν και θα εφαρµοστούν µε βάση αυτά που ισχύουν<br />

στο εξωτερικό. Άρα δεν υπάρχει µεγαλύτερος κίνδυνος απ’ αυτόν που είναι συνήθης σε παρόµοια<br />

εγχειρήµατα.»<br />

Γεώργιος Αλογοσκούφης:<br />

«(…)Ωστόσο, οι αγορές των Παραγώγων, ιδίως σε αγορές υπανάπτυκτες, όπως είµαστε στην<br />

Ελλάδα, παρέχουν και πολύ µεγάλες δυνατότητες κερδοσκοπίας και δηµιουργούν πολύ µεγάλους<br />

κινδύνους για τους επενδυτές, οι οποίοι δεν είναι καλά πληροφορηµένοι για το τι γίνεται.<br />

Αυτό το γεγονός, σε συνδυασµό µε την έλλειψη επαρκούς εποπτείας, θα δηµιουργήσει πιθανώς<br />

σηµαντικούς κινδύνους, διότι δεν αρκούν οι νοµοθετικές πρωτοβουλίες.»<br />

Από τα λίγα αποσπάσµατα που παρέθεσα εδώ γίνεται σαφές πως όταν µιλάµε για Παράγωγα<br />

µιλάµε για τυχερά παίγνια, για θεσµοθετηµένο τζόγο! Αυτό είναι άραγε που χρειάζεται η οικονοµία<br />

µας για να ορθοποδήσει;<br />

−Στη συνέχεια θα παραθέσω αποσπάσµατα από δηµοσιεύµατα του Τύπου σχετικά µε τα<br />

Παράγωγα, σε µια προσπάθεια να ξετυλίξουµε το κουβάρι και να καταλάβουµε περί τίνος πρόκειται.<br />

Στις 19/06/1999, ΤΟ ΒΗΜΑ είχε αφιερώσει ειδική έκδοση για «Τα Παράγωγα και τα<br />

µυστικά τους». Εκεί, µεταξύ άλλων είχε γραφτεί: «Με τα συµβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (ΣΜΕ)<br />

στον ∆είκτη FTSE/ASE-20 οι επενδυτές µπορούν να κερδίσουν ακόµη και σε µια πτωτική αγορά.(…)<br />

Απλοποιηµένα: ο ένας προβλέπει ότι στη λήξη ενός συγκεκριµένου χρονικού διαστήµατος (ενός,<br />

τριών, έξι ή δώδεκα µηνών) ο δείκτης θα έχει κινηθεί ανοδικά και ο άλλος ότι θα έχει υποχωρήσει και<br />

δεσµεύονται στις θέσεις αυτές. Ανάλογα µε τη θέση που έχουν πάρει διαµορφώνονται οι υποχρεώσεις<br />

και τα δικαιώµατά τους.(…)»<br />

Μη µου πείτε τώρα ότι αυτό δεν είναι ρουλέτα; Βλέπετε καµία σχέση µε επένδυση; Στην ίδια<br />

έκδοση του ΒΗΜΑΤΟΣ διαβάσαµε:<br />

«Ιστορίες χρηµατιστηριακής κρίσης και παράγωγα προϊόντα.<br />

(…)Η χρηµατιστηριακή αγορά προεξοφλεί τις µελλοντικές αποδόσεις. Στο παρελθόν θεώρησε ότι<br />

οι αναδυόµενες αγορές έχουν θετικές προοπτικές και επένδυσε σε αυτές, για να διαπιστώσει στη<br />

συνέχεια ότι οι προοπτικές αυτές δεν επαληθεύθηκαν τότε, µε αποτέλεσµα να προκύψει η διεθνής<br />

χρηµατιστηριακή κρίση. Και αυτό συµβαίνει βεβαίως και έχει συµβεί στο παρελθόν καθώς οι επενδύσεις<br />

240

αυτές εµπεριέχουν ρίσκο, αφού στηρίζονται στην πρόβλεψη των γεγονότων η οποία δεν επαληθεύεται<br />

πάντοτε.<br />

Τα Παράγωγα προϊόντα θεωρήθηκε ότι είχαν τότε σηµαντική συµβολή στην ένταση αυτής της<br />

κρίσης.(…)»<br />

Ώστε λοιπόν τα Παράγωγα θεωρήθηκε πως είχαν τότε συµβάλει στην ένταση της διεθνούς<br />

χρηµατιστηριακής κρίσης! Άδικα άραγε; Το ζητούµενο τώρα είναι κατά πόσον τα Παράγωγα έχουν<br />

συµβάλει στη δική µας χρηµατιστηριακή κρίση. Στο τέλος αυτού του κεφαλαίου πιστεύω πως θα<br />

έχουµε διαµορφώσει σαφή άποψη περί αυτού…<br />

−Οι συναλλαγές στο ελληνικό Χρηµατιστήριο Παραγώγων (ΧΠΑ) άρχισαν στις 27 Αυγούστου<br />

1999, και µέσα σε είκοσι µέρες είχαν αποδόσεις µέχρι 78%. Όπως έγραφε η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ<br />

(19/09/1999), «οι αποδόσεις στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών µπορεί να είναι πράγµατι εντυπωσιακές,<br />

όµως τα παράγωγα προϊόντα δίνουν τη δυνατότητα στους επενδυτές να πετύχουν ακόµα υψηλότερες<br />

αποδόσεις.» Η ίδια εφηµερίδα, στην ίδια σελίδα (66) και σε άλλο άρθρο της, έγραφε µάλιστα ότι «Η<br />

αντιµετώπιση του σίγουρου αυτού κέρδους γίνεται µέσω ανοιχτής πώλησης, δηλαδή µε ένα<br />

χαρτοφυλάκιο που δεν κατέχει κάποιος στην πραγµατικότητα»! Μωρέ “επένδυση” να σου πετύχει!<br />

Όπως βλέπετε, η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα υπέρ του τζόγου των Παραγώγων<br />

είχε ήδη αρχίσει. Όπως πάντα, η µισή αλήθεια θα έβγαινε στην επιφάνεια, δηλαδή οι “υψηλές<br />

αποδόσεις”, το “σίγουρο κέρδος”. Οι υψηλές χασούρες θα αποσιωπούνταν. ∆ιότι όταν κάποιοι<br />

κερδίζουν πολλά από τα στοιχήµατα των Παραγώγων, από ποιους τα παίρνουν; Μήπως τα κόβουν<br />

από κανένα χρυσοφόρο νταµάρι που εµείς δεν το έχουµε πάρει είδηση; ∆εν τα παίρνουν από κάποιους<br />

που χάνουν το στοίχηµα; Γιατί δεν µιλάει κανείς γι’ αυτούς;<br />

Όµως ο θρίαµβος των παρασιτικών Παραγώγων δεν είχε ακόµη ξεκινήσει! “Εµπόδιο” στην<br />

περαιτέρω ανάπτυξή τους ήταν, λέει, η άνοδος του Χρηµατιστηρίου, της λεγόµενης υποκείµενης ή<br />

spot αγοράς! Και ποιος το είπε αυτό; Μα, ο πιο αρµόδιος για το αντικείµενο, ο πρόεδρος του ΧΠΑ κ.<br />

Παναγιώτης Αλεξάκης. Σύµφωνα µε άρθρο του κ. Θωµά Κιούση στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (19/09/1999),<br />

«Ο πρόεδρος του ΧΠΑ εξηγεί ότι και διεθνώς σε όποιες περιπτώσεις τα Χρηµατιστήρια Αξιών (spot<br />

αγορά) ακολουθούν πολύ έντονη πορεία ανόδου, όπως συµβαίνει σήµερα στην οδό Σοφοκλέους, αυτό<br />

δεν βοηθά την ανάπτυξη των Χρηµατιστηρίων Παραγώγων.<br />

Η οµαλοποίηση της εικόνας στην εγχώρια αγορά θα συµβάλλει και στην περαιτέρω επέκταση του<br />

ΧΠΑ».<br />

Ασφαλώς τα στρεβλά µηνύµατα της δήλωσης αυτής είναι πολλαπλά και απευθύνονται κυρίως<br />

στους ισχυρούς παίκτες. Εκείνο που εγώ διαβάζω ανάµεσα στις γραµµές είναι ένα µήνυµα προς τους<br />

“λοµπίστες” της αγοράς: “ρίξτε τις τιµές των µετοχών, ώστε να ‘οµαλοποιηθεί’ η αγορά, και κερδίστε<br />

στα Παράγωγα.” Και πράγµατι αυτό επακολούθησε, και συνεχίζεται µέχρι σήµερα, µε τις γνωστές όσο<br />

και ολέθριες συνέπειες για τη Σοφοκλέους και την Ελλάδα. Ακόµη, καταλαβαίνω ότι τα Παράγωγα<br />

δεν έχουν καµία συνάρτηση µε τα χρηµατιστηριακό θεσµό ως εργαλείου άντλησης κεφαλαίων για την<br />

ανάπτυξη των επιχειρήσεων, αλλά είναι ένα καθαρά κερδοσκοπικό εργαλείο στα χέρια των<br />

αδίστακτων κερδοσκόπων εις βάρος των µικρών. Μ’ άλλα λόγια είναι σκέτη ρουλέτα. Ας όψονται οι<br />

επινοητές τους κι αυτοί που τα υιοθέτησαν και τα πλασάρουν…<br />

Στις 22 Σεπτεµβρίου 1999 − τρεις µέρες µετά τις γνωστές δηλώσεις Παπαδήµου στην<br />

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ − η εφηµερίδα ΚΕΡ∆ΟΣ, σε άρθρο της µε τίτλο «Σηµαντική στροφή των επενδυτών<br />

στα παράγωγα» είχε γράψει: «Όσο η άνοδος του Χρηµατιστηρίου ήταν διαρκής, ο ρόλος του<br />

Χρηµατιστηρίου Παραγώγων έµοιαζε υποβαθµισµένος, από την άποψη ότι οι επενδυτές είχαν<br />

ανακαλύψει το σίγουρο τρόπο για κέρδη. Η απότοµη προσγείωση όµως των τελευταίων δύο<br />

συνεδριάσεων δηµιούργησε αφενός την ανάγκη για κάλυψη ενδεχόµενων ζηµιών στο ΧΑΑ, και αφετέρου<br />

ενδοιασµούς για περαιτέρω διόρθωση των τιµών. Η σηµαντική αύξηση της αξίας συναλλαγών που<br />

παρατηρήθηκε στη χθεσινή συνεδρίαση του ΧΠΑ στα 4.9 δισ. εκτιµάται ότι προήλθε από επενδυτές που<br />

έσπευσαν να πουλήσουν συµβόλαια τόσο επειδή είχαν θέσεις αγοραστών στην αγορά spot (ΧΑΑ), όσο<br />

και επειδή επιθυµούν να ωφεληθούν από ενδεχόµενη διάρκεια στην πτώση των τιµών spot. Στην πρώτη<br />

περίπτωση, εάν και σήµερα τα χαρτοφυλάκια των επενδυτών υποστούν απώλειες, θα αντισταθµιστούν<br />

από τα κέρδη στα παράγωγα, αφού έχουν “κλειδώσει” υψηλότερη τιµή πώλησης. Στη δεύτερη, θα<br />

καταγράψουν κέρδη από απώλειες στις τιµές συµβολαίων.(…)»<br />

241

Σας διαβεβαιώνω ότι βρίσκω τη φιλοσοφία των Παραγώγων καταχθόνια! Κανένας υγιής νους<br />

δεν θα πιστέψει ποτέ ότι τα Παράγωγα είναι κάποιας µορφής έντιµη επένδυση. Τι θα πει να<br />

“αντισταθµίσω” τις απώλειες από την πτώση των µετοχών µε τα κέρδη από τα Παράγωγα; Αυτό δεν<br />

δικαιολογείται από καµία µαθηµατική εξίσωση. Όταν η αξία των µετοχών που κατέχω µειώνεται,<br />

είναι επόµενο το χαρτοφυλάκιό µου να υφίσταται απώλειες. Τα στοιχήµατα στα Παράγωγα για<br />

“αντιστάθµιση” του κινδύνου είναι σκέτη ρουλέτα. Άλλωστε, αυτοί που χάνουν το στοίχηµα, τι είδους<br />

“αντιστάθµιση” κάνουν; Κοινός νους χρειάζεται για να το καταλάβει κανείς αυτό. Και βέβαια, σε<br />

περιόδους παρατεταµένης και προβλέψιµης πτώσης του Χρηµατιστηρίου, όπως είναι αυτή που<br />

ζήσαµε το καλοκαίρι και φθινόπωρο του 2002, ποιος τρελός θα στοιχηµατίσει σε άνοδο για να του τα<br />

πάρουν αυτοί που στοιχηµάτισαν σε πτώση; Άρα κάποια βρώµικη συναλλαγή “κυρίων” γίνεται<br />

µεταξύ των στοιχηµατιών… Συναλλαγή που στέλνει το ΧΑΑ στον Άδη…<br />

−Η εφηµερίδα ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, σε άρθρο της µε τον τίτλο «Το χρονικό µιας προαναγγελθείσης<br />

πτώσης» (29/09/1999) είχε γράψει:<br />

«Κέρδη… µέσα στο κραχ στην αγορά παραγώγων.<br />

Η αγορά παραγώγων προσφέρεται ως διέξοδος εκτάκτου ανάγκης από την πτώση της<br />

Σοφοκλέους για τους επενδυτές, επισηµαίνει ο πρόεδρος του ΧΠΑ κ. Π. Αλεξάκης.<br />

Οι δυνατότητες αντιστάθµισης που προσφέρουν τα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης σε<br />

περιόδους έντονης πτωτικής αγοράς αναδείχθηκαν το τελευταίο διάστηµα κατά τη διάρκεια της έντονης<br />

πτώσης, δηµιουργώντας σηµαντικά κέρδη σε όσους είχαν λάβει θέσεις πώλησης στην αγορά των<br />

παραγώγων.»<br />

«∆ιέξοδος εκτάκτου ανάγκης», λοιπόν, τα Παράγωγα! Για φαντάσου! Μιλάνε πάντα γι’<br />

αυτούς που “αντισταθµίζουν” τους κινδύνους µέσω των Παραγώγων και κερδίζουν. Λέτε κι αυτά που<br />

κερδίζουν τα παίρνουν από τους εξωγήινους, η χασούρα των οποίων δεν µας αφορά. Αλλά εδώ<br />

έχουµε ένα µακάβριο κερδοσκοπικό παιχνίδι όπου στον κάθε θύτη αντιστοιχούν κάποια θύµατα, για<br />

τα οποία κανένας δεν µιλάει.<br />

Το ιλαροτραγικό είναι ότι ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Παραγώγων κ. Π. Αλεξάκης<br />

επισήµαινε ότι η συνεισφορά του ΧΠΑ µπορούσε να συντελέσει στη σταθεροποίηση της αγοράς του<br />

ΧΑΑ και στον έλεγχο της πτώσης! Κατά τραγική, όµως, ειρωνεία, από τότε που µπήκαν τα<br />

Παράγωγα στη Σοφοκλέους, το ΧΑΑ πήρε τον κατήφορο και δεν λέει να σταµατήσει…<br />

− «Επικίνδυνα παιχνίδια σε ΧΑΑ και ΧΠΑ» ήταν ο τίτλος άρθρου της κ. Ρ. ΜΠΟΒΗ στην<br />

εφηµερίδα «∆ΕΙΚΤΗΣ», στις 24 Νοεµβρίου 2000. Ιδού ένα χαρακτηριστικό απόσπασµα:<br />

«Αν και στο Χρηµατιστήριο Παραγώγων υποστηρίζουν ότι δεν παίζονται παιχνίδια<br />

συντονισµένα στις δύο αγορές, ΧΑΑ και ΧΠΑ, εν τούτοις έχει παρατηρηθεί ότι σε συνεδριάσεις µε<br />

έντονες µεταβολές των δεικτών της Σοφοκλέους αυξάνεται ο όγκος στα Παράγωγα.<br />

Αυτό µόνο τυχαίο δεν µπορεί να θεωρηθεί, καθώς υπάρχει κάθε συµφέρον για έναν επενδυτή<br />

που γνωρίζει καλά την αγορά και διαθέτει σηµαντικά κεφάλαια να αποκοµίσει κέρδος ταυτόχρονα από<br />

το ΧΠΑ και το ΧΑΑ. Όσο για το πώς µπορεί να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι όσο<br />

χαµηλότερος είναι ο τζίρος της υποκείµενης αγοράς τόσο πιο απλό είναι να δοθεί συγκεκριµένη<br />

κατεύθυνση.»<br />

Ιδού λοιπόν ωµή η αλήθεια µέσα σε λίγες γραµµές. Όσοι προσποιούνται ότι δεν τη βλέπουν,<br />

εθελοτυφλούν. Τα πράγµατα είναι ξεκάθαρα: Όταν ο τζίρος του ΧΑΑ είναι χαµηλός, ο ισχυρός<br />

παίκτης του ΧΠΑ, που δεν είναι άγιος, στοιχηµατίζει πτώση στα Παράγωγα και µε πωλήσεις λίγων<br />

“χαρτιών” µεθοδεύει αυτή την πτώση! Άντε µετά να δει χαΐρι και προκοπή το ΧΑΑ…<br />

−Αναζητώντας την αιτία του κακού, η οικονοµική εφηµερίδα «MONEY», σε άρθρο µε τίτλο :<br />

«Το καρέ της πτώσης “βοµβαρδίζει” τη Σοφοκλέους» (09/01/2001), αναρωτιόταν: «Τι έφταιξε όµως<br />

στην παρούσα φάση και έχουµε φτάσει σε αυτό το άσχηµο και συνάµα δύσκολο να αναστραφεί κλίµα;»<br />

Ένας από τους λόγους που εντόπιζε ήταν: «Η εκτεταµένη υποτιµητική κερδοσκοπία µέσω των<br />

Παραγώγων»<br />

∆εν µπορεί, λοιπόν, όλοι αυτοί οι αναλυτές να έχουν άδικο. ΄Άλλωστε, χωρίς φωτιά καπνός<br />

δεν βγαίνει. Έτσι δεν είναι;<br />

242

Μια µέρα αργότερα (10/01/2001), η «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» φιλοξενούσε άρθρο του Κ.<br />

Χριστοφιλέα µε τον ηχηρό τίτλο: «Η ολέθρια σχέση Σοφοκλέους-Παραγώγων». Παραθέτω<br />

χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«Ποιος όµως µπορεί να είναι κατηγορηµατικός ότι δεν γίνεται “παιχνίδι”, εφ’ όσον οι µεγάλοι<br />

παίκτες των Παραγώγων και της Σοφοκλέους µπορεί να επηρεάσουν τη χρηµατιστηριακή αγορά µε<br />

πωλήσεις ή αγορές λίγων µόλις µετοχών σε “βαριές µετοχές”, µε δεδοµένη την υποτονικότητα και<br />

ρηχότητα της αγοράς;<br />

Έµπειροι χρηµατιστηριακοί παράγοντες δεν έχουν πλέον αµφιβολία ότι το παιχνίδι στα<br />

Παράγωγα προϊόντα είναι από τους βασικούς λόγους της υποχώρησης των τιµών των µετοχών τους<br />

τελευταίους µήνες.<br />

Οι µεγάλοι παίκτες των Παραγώγων, σύµφωνα µε τους ίδιους παράγοντες, παίρνουν θέση<br />

πωλητή κατά τους τελευταίους µήνες και ασφαλώς θέλουν χαµηλότερα τη Σοφοκλέους. (…).<br />

Και πόσες φορές στο πρόσφατο παρελθόν, όταν η αγορά προσπάθησε να αντιδράσει και να βρει<br />

το βηµατισµό της, κάποιοι “µεγάλοι παίκτες” δεν “τροµοκράτησαν” την αγορά, πιέζοντας ισχυρά<br />

χαρτιά, χωρίς να υπάρχει κάποια βασική αιτία ή αφορµή;<br />

Ποιος µπορεί να είναι κατηγορηµατικός ότι αυτοί που µπορούν να δανειστούν τίτλους δεν τους<br />

πωλούν εν συνεχεία στη Σοφοκλέους, δηµιουργώντας πιέσεις τόσο στο συγκεκριµένο τίτλο όσο και στον<br />

δείκτη στον οποίο συµµετέχουν;<br />

Παράλληλα οι ίδιοι επενδυτές παίρνουν θέση πωλητή στα Παράγωγα στο συγκεκριµένο δείκτη<br />

και έχουν διπλό όφελος: κέρδη από την πτώση τιµών των συµβολαίων και κέρδη από την πτώση της<br />

τιµής της µετοχής, εφ’ όσον την ξαναγοράζουν σε χαµηλότερα επίπεδα.<br />

Ποιος µπορεί να είναι κατηγορηµατικός ότι οι µεγάλοι θεσµικοί ή ιδιώτες επενδυτές που έχουν<br />

ήδη µεγάλες θέσεις σε µετοχές εταιρειών υψηλής κεφαλαιοποίησης δεν πωλούν τις µετοχές τους και<br />

προκαλούν πιέσεις στη Σοφοκλέους, ενώ, παράλληλα, γίνονται πωλητές συµβολαίων στα Παράγωγα και<br />

κερδίζουν τα διπλά;»<br />

Όλες αυτές οι ερωτήσεις είναι βέβαια ρητορικές, διότι οι απαντήσεις είναι σαφείς και<br />

κατηγορηµατικές. Ναι συµβαίνουν, δυστυχώς, όλα αυτά και µάλιστα σε µεγάλη έκταση και σε<br />

καθηµερινή βάση. Με άλλα λόγια, τα Παράγωγα είναι ο νεκροθάφτης της Σοφοκλέους. Εάν αυτό δεν<br />

το αντιληφθούν κάποτε οι αρµόδιοι, ώστε να τα βγάλουν από τη µέση µια για πάντα, το ΧΑΑ δεν θα<br />

δει άσπρη µέρα.<br />

Στο ίδιο πνεύµα κινούνταν και ο κ. Βασίλης Κατσαρός σε άρθρο του στο «ΣΥΜΒΟΥΛΟ»<br />

(10/01/2001) µε τον τίτλο: «Ισχυρό χτύπηµα και από τα Παράγωγα». Ιδού ένα απόσπασµα:<br />

«Παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι η λειτουργία του ΧΠΑ, σε συνδυασµό µε το χαµηλό όγκο<br />

συναλλαγών στο Χρηµατιστήριο, είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο η πτώση δεν έχει ηµεροµηνία<br />

λήξης.<br />

Πρόκειται, εξηγούν, για ένα φαύλο κύκλο(…).»<br />

Και ο κ. Κατσαρός διευκρινίζει ότι αυτό τον φαύλο κύκλο τον αξιοποιούν κάποιοι<br />

«επενδυτές» οι οποίοι «βρήκαν την ευκαιρία, λόγω της ευθείας σύνδεσης Χρηµατιστηρίου και<br />

Παραγώγων, να “παίζουν” ανάποδα την αγορά και να κερδοσκοπούν ασύστολα»<br />

Και αναρωτιέται ο έχων κοινό νου: Μα, καλά, δεν υπάρχουν «φύλακες» να τους µαζέψουν;<br />

−∆είτε τώρα τι έγραψε η εφηµερίδα ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ πέντε µήνες αργότερα (09/06/2001),<br />

σε άρθρο µε τον ηχηρό τίτλο: «Κέρδισαν 62% στα Παράγωγα πουλώντας µετοχές… κατά λάθος!»<br />

«“Πολύ κακό για το τίποτα” είναι η επίσηµη άποψη των χρηµατιστηριακών αρχών για τις<br />

µαζικές πωλήσεις αέρα από µεγάλες ΑΧΕ, οι οποίες βούλιαξαν την αγορά, για να κερδίσουν στα<br />

Παράγωγα.<br />

Σε… “λάθη” αποδίδει αυτές τις ανοιχτές πωλήσεις η διοίκηση του ΧΑΑ, η οποία υιοθετεί<br />

χαµηλούς τόνους, προσπαθώντας να αµβλύνει τις εντυπώσεις που δηµιουργήθηκαν.(…)<br />

Ερωτηµατικά διατυπώνονται από πολλές πλευρές όσον αφορά την επιβολή κυρώσεων στις ΑΧΕ<br />

που πούλησαν “αέρα” και έµειναν ακάλυπτες – λόγω “λάθους”, όπως δηλώνεται επίσηµα, ή επειδή<br />

προσπάθησαν να παίξουν υποτιµητικό κερδοσκοπικό παιχνίδι, όπως πιστεύει η αγορά. (…)<br />

Το ενδιαφέρον των εποπτικών οργάνων επικεντρώνεται σε κωδικούς των έξι µεγάλων ΑΧΕ και<br />

δύο ξένων χρηµατιστηριακών που πρωτοστάτησαν στις µαζικές ρευστοποιήσεις.» 361<br />

243

Μήπως άκουσε κανείς αν και πώς τιµωρήθηκαν αυτές οι έξι µεγάλες χρηµατιστηριακές από<br />

τα “εποπτικά όργανα”;<br />

−Στις 11/07/2001, σε άρθρο του στα ΝΕΑ µε το χαρακτηριστικό τίτλο «Σηκώνει τα χέρια η<br />

κυβέρνηση για το Χρηµατιστήριο», ο κ. Γ. Κανελλόπουλος έγραψε µεταξύ άλλων:<br />

«Στην Αθήνα ο υπουργός Τύπου κ. ∆. Ρέππας απέφυγε να σχολιάσει την πορεία του<br />

Χρηµατιστηρίου δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι “η πορεία του Χρηµατιστηρίου δεν πρόκειται να<br />

διαταραχτεί από τη δική µας πλευρά”. Συµπλήρωσε µάλιστα ότι η τωρινή πορεία της Σοφοκλέους “είναι<br />

πολύ σύνθετο πρόβληµα” και ότι “δεν θα γίνουν δηµόσια σχόλια που µπορεί να εκληφθούν από<br />

οποιονδήποτε ως απόπειρα παρέµβασης στα της λειτουργίας του Χρηµατιστηρίου”.<br />

Το θέµα της πορείας του Χρηµατιστηρίου συζητήθηκε και στον λεγόµενο πρωινό καφέ, όπου<br />

διαπιστώθηκε ότι τα περιθώρια παρέµβασης είναι ανύπαρκτα, αφού δεν υπάρχουν µαγικές συνταγές για<br />

την ανάκαµψη. ∆ιαπιστώθηκε επίσης ότι στο ΧΑΑ γίνονται παιχνίδια από το εξωτερικό καθώς και στην<br />

αγορά παραγώγων.»<br />

Σηµειωτέον ότι την προηγουµένη ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 2.507,18 µονάδες. Βλέπετε, λοιπόν,<br />

από πότε οι αρµόδιοι “φύλακες” είχαν διαπιστώσει το διαβρωτικό ρόλο των Παραγώγων στη<br />

χρηµατιστηριακή αγορά; ∆υστυχώς, όµως, όπως είναι η “παράδοση” στον τόπο µας, οι “φύλακες”<br />

έµειναν µόνο στις διαπιστώσεις και…συνέχισαν το “πρωινό καφέ” τους, αφήνοντας το πρόβληµα να<br />

γιγαντωθεί… ∆εν ήθελαν, λέει, να κατηγορηθούν για “απόπειρα παρέµβασης” στη λειτουργία του<br />

Χρηµατιστηρίου! ΧΑΑ, χα, χα!<br />

−Η εφηµερίδα ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ, στις 29/08/2001 έγραψε:<br />

«Στιγµιαίο το… έγκληµα στην αγορά Παραγώγων.<br />

Προβληµατισµό προκαλούν πλέον στις αρχές οι κινήσεις στην αγορά Παραγώγων, καθώς οι…<br />

πυροβολισµοί που πέφτουν κάθε τρίτη Παρασκευή του µήνα πλήττουν κυρίως µικροεπενδυτές και<br />

traders στη Σοφοκλέους.<br />

Συνέβη αρκετές φορές κατά τους τελευταίους µήνες, παίχτες των Παραγώγων να προβούν σε<br />

αθρόες ρευστοποιήσεις στη Σοφοκλέους, πιέζοντας τους δείκτες προς τις τιµές των συµβολαίων.<br />

Οι µονοµαχίες συνήθως εξελίσσονται στο …λυκόφως, καθώς η Σοφοκλέους βρίσκεται σε ρηχά<br />

νερά. Βέβαια οι καουµπόηδες… πυροβολούν (ρευστοποιούν) στο ΧΑΑ για να καλύψουν τη διαφυγή τους<br />

από τα συµβόλαια που λήγουν στο ΧΠΑ. (…)» 362<br />

Ήταν λοιπόν πανθοµολογούµενη η συµβολή των Παραγώγων στην απαξίωση του ΧΑΑ…<br />

Σχεδόν ένα µήνα αργότερα (26/09/2001), το ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ, αναφερόµενο στη<br />

“σπέκουλα” µε τα Παράγωγα, έγραφε πως οι µεγάλοι κερδοσκόποι της αγοράς αποδεικνύονται τελικά<br />

µεγαλύτερη µάστιγα από τα χτυπήµατα της τροµοκρατίας! «Αξιοποιώντας την αρνητική<br />

χρηµατιστηριακή συγκυρία, κινούνται µεθοδικά στα όρια της νοµιµότητας για να αποκοµίσουν τεράστια<br />

και νόµιµα βραχυχρόνια κέρδη από θέσεις short στην αγορά Παραγώγων, ενώ παράλληλα πιέζουν την<br />

Κύρια Αγορά µε ρευστοποιήσεις µετοχών που έχουν µεγάλη συµµετοχή στους δύο βασικούς δείκτες.» 363<br />

Όπως βλέπετε, ήδη από την εποχή εκείνη, εκτοξεύονταν πολλές και σοβαρές καταγγελίες για<br />

το ρόλο που διαδραµάτιζε στην απαξίωση του ΧΑΑ η χειραγώγησή του µέσω του Χρηµατιστηρίου<br />

Παραγώγων. Οι αρµόδιοι βέβαια απαντούσαν πως αυτό ήταν αδύνατο διότι ο τζίρος στα Παράγωγα<br />

ήταν πολύ µικρός σε σχέση µε το τζίρο στη spot αγορά. Όµως µόνο τους αφελείς µπορούσαν να<br />

πείσουν.<br />

−Στις 15/10/2001 ο Γ. ∆. έκλεισε στις 2.262,29 µονάδες. Η αξία των συναλλαγών δεν<br />

ξεπέρασε τα 15 δισ. δραχµές, φτάνοντας στα χαµηλότερα επίπεδα από τα τέλη του 1997! Θυµάστε<br />

που ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είχε πει (ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 18/12/1999) πως «Κάποιος θα<br />

µπορούσε να χειραγωγήσει µια αγορά των 5 ή των 50 δισεκατοµµυρίων τζίρου την ηµέρα(…)»;<br />

Φαντάζεστε τώρα το όργιο χειραγώγησης που γινόταν όταν το ΧΑΑ είχε τζίρο 15 δισ. δραχµές, και<br />

µάλιστα µε τη συνδροµή των Παραγώγων;<br />

Χαρακτηριστικό ήταν και το σχόλιο της οικονοµικής εφηµερίδας ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ<br />

(17/10/2001): «Την ίδια στιγµή που οι γνωστοί-άγνωστοι της Σοφοκλέους δρουν κατά τρόπο<br />

ανεξέλεγκτο και οργιάζουν στην υποτιµητική κερδοσκοπία, κυρίως µε τα Παράγωγα, κάποιοι από τις<br />

αρµόδιες αρχές της κεφαλαιαγοράς τι νοµίζετε ότι κάνουν; Καλούν χρηµατιστές και επιχειρηµατίες που<br />

244

αγοράζουν µετοχές και τους προειδοποιούν (ή και απειλούν;) γιατί ασχολούνται µε την αγορά. ∆ηλαδή<br />

γιατί αγοράζουν µετοχές και δίνουν ρευστότητα στο ηµιθανές σύστηµα. Το αποτέλεσµα είναι σαφές.<br />

Προχθές είχαµε αρνητικό ρεκόρ τζίρου.» 364<br />

Απίστευτα πράγµατα! Πραγµατικά ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο…<br />

−To 2002 δεν υπήρχε πλέον καµία αµφιβολία για το όργιο αδίστακτης κερδοσκοπίας µέσω<br />

των Παραγώγων και για τη συµβολή τους στην πλήρη καζινοποίηση του Χρηµατιστηριακού<br />

“θεσµού”. Ήταν στραβό το κλήµα, τόφαγε κι ο γάιδαρος… Στην περίοδο ισχνών αγελάδων µε τον<br />

υποτονικό τζίρο που τα προηγούµενα δύο χρόνια βίωνε το ΧΑΑ, φαίνεται πως τα Παράγωγα ήταν ένα<br />

χρήσιµο “εργαλείο” στα χέρια εκείνων που επιδίδονταν κατ’ επάγγελµα στην υποτιµητική<br />

κερδοσκοπία, ασελγώντας πάνω στο κουφάρι της Σοφοκλέους… Χαρακτηριστικό µάλιστα είναι ότι<br />

το Σεπτέµβριο του 2002, µε το Γ. ∆. να έχει διολισθήσει κάτω από τις 2.000 µονάδες, ο καθηµερινός<br />

τζίρος στο ΧΠΑ ήταν µεγαλύτερος εκείνου της υποκείµενης αγοράς!<br />

Ιδού κάποια νούµερα που επιβεβαιώνουν το θλιβερό γεγονός ότι τα Παράγωγα έγιναν ο<br />

νεκροθάφτης της Σοφοκλέους:<br />

-13/09/2002: Πτώση του Γ.∆. κατά –1,87%, κλείσιµο στις 1.966,74 µονάδες. Τζίρος στο<br />

ΧΑΑ 93,4 εκ. ευρώ. Συνολικός τζίρος στο ΧΠΑ 105,76 εκ ευρώ.<br />

-17/09/2002: Πτώση του Γ.∆. κατά –0,39%, κλείσιµο στις 1.933,18 µονάδες. Τζίρος στο<br />

ΧΑΑ 70,7 εκ. ευρώ. Συνολικός τζίρος στο ΧΠΑ 93,56 εκ ευρώ.<br />

-18/09/2002: Πτώση του Γ.∆. κατά –1,79%, κλείσιµο στις 1.898,49 µονάδες. Τζίρος στο<br />

ΧΑΑ 100,1 εκ. ευρώ. Συνολικός τζίρος στο ΧΠΑ 113,56 εκ ευρώ.<br />

Η διαφορά αυτή των τζίρων θα µεγάλωνε καθηµερινά και αργότερα, σε κάποιες “καλές”<br />

µέρες, ο τζίρος στα Παράγωγα θα έφτανε µέχρι και στο τριπλάσιο του τζίρου της υποκείµενης<br />

αγοράς!<br />

− Στις 26/09/2002 και µέσα από την εκποµπή “ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ EXTRA”, ο ∆ιευθύνων<br />

Σύµβουλος της “∆ΙΕΘΝΗΣ” ΑΧΕΠΕΥ, κ. Βασίλης Χατζηλίας, είχε πει µεταξύ άλλων: «Οι αγορές<br />

σήµερα άγονται και φέρονται από αυτούς που βγάζουν λεφτά από το τζόγο των Παραγώγων.»<br />

Η τολµηρή αυτή δηµόσια δήλωση, προερχόµενη από ένα χρηµατιστηριακό εκπρόσωπο,<br />

αποκτά, όπως καταλαβαίνετε, ιδιαίτερη βαρύτητα. Και µε µια εναγώνια έκκληση, ο κ. Χατζηλίας<br />

ζήτησε από όλους τους επενδυτές να κλείσουν τ’ αυτιά τους στα διαφηµιζόµενα χρηµατιστηριακά<br />

“προϊόντα.” Στο τέλος κατέληξε: «Η πρώτη ύλη όλων των αγορών είναι ο επενδυτής. Αν<br />

καταστραφεί ο επενδυτής, από κει και πέρα;»<br />

Μήπως, όµως, είχε ήδη καταστραφεί ο επενδυτής; Αυτό θάπρεπε να ήταν και τότε και τώρα<br />

το εναγώνιο ερώτηµα της κυβέρνησης, των εισηγµένων επιχειρήσεων, και όλων των πιράνχας που<br />

λυµαίνονται τη Σοφοκλέους…<br />

Κι ενώ κάθε έντιµος επενδυτής και πολλοί οικονοµικοί αναλυτές, ντόπιοι και ξένοι,<br />

βοούσαν ζητώντας την κατάργηση, ή έστω την αναστολή λειτουργίας των απατηλών Παραγώγων,<br />

µπας και µπορέσει να σηκώσει κεφάλι το ΧΑΑ, το “πολύπλοκο χρηµατοοικονοµικό εργαλείο” βρήκε<br />

ένθερµο υποστηρικτή στο διοικητή της Federal Reserve, Alan Grinspan! Αν είναι δυνατόν! Ο ισχυρός<br />

άνδρας της Αµερικάνικης Οικονοµίας εγκωµίασε τη χρήση των Παραγώγων και, ούτε λίγο ούτε<br />

πολύ, υποστήριξε ότι «τα Παράγωγα εν µέρει αποτελούν το αίτιο που ανεργία και πληθωριστικές<br />

πιέσεις παραµένουν σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα, σε συνδυασµό µε τη σταθερή πορεία των<br />

καταναλωτικών δαπανών, παρά την οικονοµική ύφεση του 2001.» (Ναυτεµπορική, 30/09/2002)<br />

Βλέπετε, λοιπόν, πόσο υψηλά ιστάµενοι είναι οι νονοί των Παραγώγων;<br />

−−−−Στις 2 Οκτωβρίου 2002, η εφηµερίδα ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ κατήγγειλε «“Χοντρό” παιχνίδι<br />

µε τη µετοχή της Εµπορικής στα Παράγωγα». Σε άρθρο του µε τίτλο: «Άγρια κερδοσκοπία µε<br />

δανεικές µετοχές της Εµπορικής», ο κ. Π. Λεωτσάκος έγραφε µεταξύ άλλων ότι σύµφωνα µε<br />

πληροφορίες, η αδικαιολόγητη συµπεριφορά της µετοχής ήταν αποτέλεσµα της προσπάθειας<br />

βραχυπρόθεσµης κερδοσκοπίας µε χρήση 250.000 δανεικών µετοχών, οι οποίες θα πωλούνταν<br />

(πώληση “αέρα”) µε σκοπό να αγοραστούν αργότερα σε χαµηλότερη τιµή. Και ο κ. Λεωτσάκος<br />

συνέχιζε: «Μετά τη µη επιτυχή στήριξη της µετοχής στα 19 ευρώ − το οποίο ήταν το κατώτερο σηµείο<br />

βάσει του οποίου είχε τη δυνατότητα η τράπεζα να επαναγοράσει τις µετοχές της − συγκεκριµένα<br />

245

θεσµικά χαρτοφυλάκια προχώρησαν σε ρευστοποιήσεις της µετοχής στη spot αγορά, διατηρώντας<br />

ταυτόχρονα θέσεις short στα Παράγωγα».<br />

Το αποτέλεσµα του δολοφονικού αυτού “παιχνιδιού” την 1 η Οκτωβρίου ήταν η πτώση της<br />

µετοχής της Εµπορικής κατά 8,55% (κλείσιµο στα 17,12 ευρώ). Αξίζει να σηµειώσουµε ότι το P/E της<br />

µετοχής ήταν µόλις 3,9! Την εποµένη η µετοχή της Εµπορικής είχε νέα σηµαντική πτώση κατά 3,5%<br />

και έκλεισε στα 16,52 ευρώ. Και για να επιβεβαιωθεί το “έγκληµα” στο στόµα περισσοτέρων<br />

µαρτύρων, θα παραθέσω αποσπάσµατα από το άρθρο µε τίτλο «Από τις τράπεζες ξεκινά ο πόλεµος<br />

στα παράγωγα» της ηλεκτρονικής εφηµερίδας Reporter.<strong>gr</strong> (02/10/2002):<br />

«Στο µάτι του κυκλώνα έχουν βρεθεί η Εµπορική τράπεζα, η οποία µέσα σε δύο ηµέρες έχει<br />

απολέσει, λόγω του κερδοσκοπικού παιχνιδιού που είχε στηθεί από συγκεκριµένους θεσµικούς, περίπου<br />

το 12% της αξίας της, καθώς και η Εθνική τράπεζα.<br />

Συνειδητοποιώντας ότι στην αγορά παραγώγων αποκοµίζονται σηµαντικά κέρδη,<br />

χρηµατιστηριακές και θεσµικοί ξεκίνησαν τις µαζικές πωλήσεις µετοχών στην spot αγορά. Έτσι µετά την<br />

Εµπορική και η Εθνική δέχεται ισχυρές πιέσεις τείνοντας έτσι να διασπάσει το φράγµα των 15 ευρώ.<br />

Μάλιστα έως τώρα ο δανεισµός στα παράγωγα για την Εθνική ανέρχεται περίπου στις 30.000 µετοχές<br />

ενώ το συνολικό open interest διαµορφώνεται στις 250.000 µετοχές.<br />

Σε αυτό τον εξοντωτικό πόλεµο, που µαίνεται στην αγορά, σηµαντικό ρόλο διαδραµατίζουν οι<br />

χρηµατιστηριακές εταιρείες των τραπεζών, οι οποίες στην προσπάθεια τους να καρπωθούν κέρδη<br />

καταργούν τις άτυπες "συµφωνίες κυρίων" που έχουν επιτευχθεί µεταξύ των τραπεζών και βάλλουν κατά<br />

παντός και αλλήλων.» (Π.Λ)<br />

Την εποµένη, 3/10/2002, µε την ίδια πάντα µέθοδο, συνεχίστηκε το “λιώσιµο” της µετοχής<br />

της Εµπορικής, η οποία έκανε νέα βουτιά κατά 6,78%, κλείνοντας στα 15,40 ευρώ. Την ίδια µέρα ο<br />

Γ.∆. κατρακύλησε κάτω από τις 1.800 µονάδες και έκλεισε, µειωµένος κατά 2,38%, στις 1.771,78<br />

µονάδες. Η συνεχιζόµενη αδίστακτη λεηλασία είχε πια καταντήσει ένα µονότονο µακάβριο αστείο…<br />

Μα το χειρότερο ήταν πως σ’ όλη τη διάρκεια του µακελειού η κυβέρνηση ήταν παντελώς απούσα. Η<br />

ίδια κυβέρνηση που το Σεπτέµβριο του 1999 είχε επέµβει βίαια για να “σώσει”, τάχατες, το ΧΑΑ από<br />

την ξέφρενη άνοδο, τώρα που η Σοφοκλέους είχε προσβληθεί από καλπάζουσα φθίση ήταν απλά ένας<br />

αµέτοχος θεατής! Απούσες ήταν και οι εποπτικές αρχές. Ίσως και να γνώριζαν πού ήθελαν να<br />

φτάσουν το µαγαζί οι λοµπίστες και σιωπούσαν υποµονετικά…<br />

−Την τραγική κατάσταση στο ΧΑΑ είχε περιγράψει ο «Κερδοσκόπος» µε σκωπτική διάθεση<br />

στα «ΚΕΡ∆Ο…σκωπτικά» ( ΚΕΡ∆ΟΣ -3/10/2002). Να ένα µικρό δείγµα:<br />

«Τι µένει; Τα λόµπι που τριγυρνάνε µια από δω και µια από κει.<br />

Υπάρχει όµως σοβαρή αγορά που να λειτουργεί µόνο µε λόµπι;<br />

Αφήστε δηλαδή που έχουµε και τα παράγωγα τα οποία, ό,τι και να λένε οι “παρακολουθητές”<br />

τους, έχουν συµβάλει τα µέγιστα στο θάνατο της αγοράς των µετοχών.<br />

Παράγωγα και µετοχές: Ισχύει στην περίπτωσή τους η ρήση… “ έφαγε η φακή το λάδι”.»<br />

Είχε άραγε ο “Κερδοσκόπος” άδικο; Ασφαλώς όχι… Το χειρότερο πάντως είναι πως το<br />

νοσηρό φαινόµενο επιδίωξης κερδών παίζοντας την αγορά “ανάποδα”, µέσω των “εργαλείων” των<br />

Παραγώγων, δεν είναι απλά ελληνικό. Είναι διεθνές “σπορ”. Μάλιστα, όπως έγραφαν οι Γ.<br />

Μέρµηγκας και Β. Γεώργας στην «Ε» (4/10/2002), «Σε ό,τι αφορά την πιθανολογούµενη συµβολή της<br />

αγοράς παραγώγων, και δη τη δυνατότητα διενέργειας ανοικτών πωλήσεων, στην άνευ αντιστάσεων<br />

χρηµατιστηριακή κατρακύλα, η διοίκηση του ΧΑΑ επιχείρησε χθες − υπό το βάρος σειράς<br />

δηµοσιευµάτων − να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, υποστηρίζοντας απλώς ότι τα όσα συµβαίνουν εδώ<br />

αποτελούν καθεστώς και στις αναπτυγµένες αγορές.»<br />

Καταλάβατε τώρα γιατί αφήνονται ασύδοτοι οι “σορτάκηδες”στη Σοφοκλέους; ∆ιότι τα ίδια<br />

και χειρότερα κάνουν και οι “συνάδελφοί” τους στις ανεπτυγµένες αγορές! Άστους να κουρεύονται,<br />

δηλαδή…<br />

Και για όσους δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόµη τη διαβρωτική συµβολή των Παραγώγων<br />

στο Χρηµατιστήριο, ιδού η εξήγηση από τους ανωτέρω αναλυτές της «Ε» στο ίδιο τους άρθρο: «Έτσι,<br />

λοιπόν, αντί τα παράγωγα να λειτουργήσουν αντισταθµιστικά στον κίνδυνο από την πτώση των µετοχών,<br />

ουσιαστικά ενίσχυσαν τις κερδοσκοπικές τάσεις σε βάρος της ίδιας της χρηµατιστηριακής αγοράς,<br />

καθώς, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν χρηµατιστές και τραπεζίτες, µια πρόβλεψη για πτώση των<br />

246

µετοχών µπορεί µέσω των ανοιχτών πωλήσεων (δηλαδή του να πουλάω “δανεικές” µετοχές µε σκοπό<br />

να τις αγοράσω χαµηλότερα) να προσφέρει στον... µάντη σηµαντικά κέρδη.»<br />

Την ίδια µέρα, 04/10/2002, το news.in.<strong>gr</strong>, σε άρθρο του µε τίτλο «Ανησυχία στην αγορά για<br />

τις φήµες περί υποτιµητικής κερδοσκοπίας στα παράγωγα», έγραφε µεταξύ άλλων: «Ιδιαίτερος<br />

προβληµατισµός επικρατεί τις τελευταίες ηµέρες στη χρηµατιστηριακή αγορά, καθώς οι φήµες για<br />

υποτιµητική κερδοσκοπία µέσω της αγοράς παραγώγων εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα έντονες,<br />

προκαλώντας την επέµβαση της διοίκησης του ΧΑΑ.<br />

Όπως αναφέρει σήµερα η Ηµερησία, σε µαραθώνιο τηλεφωνηµάτων επιδόθηκε χθες η διοίκηση<br />

του XAA, η οποία, σύµφωνα µε ασφαλείς πηγές, επικοινώνησε µε µεγάλες χρηµατιστηριακές εταιρείες,<br />

που δραστηριοποιούνται στην αγορά των παραγώγων, και συνέστησε εκτεταµένη προσοχή την τρέχουσα<br />

περίοδο.»<br />

∆υστυχώς, όµως, όπως απέδειξε η θλιβερή συνέχεια, οι µεγάλες χρηµατιστηριακές συνέχισαν<br />

τη µαύρη τέχνη τους στα Παράγωγα µε µεγαλύτερο πάθος…<br />

Αξίζει να σηµειώσουµε εδώ ότι µε τις φιλότιµες προσπάθειες των “σορτάκηδων”, στις<br />

9/10/2002 η µετοχή της Εθνικής είχε συρρικνωθεί στα 13,38 ευρώ (4.559 δρχ.), και αυτό δεν θα ήταν<br />

ο πάτος!<br />

Και το ερώτηµα που βασανίζει τον έντιµο επενδυτή που βλέπει τις µετοχές του να<br />

εξαερώνονται είναι: γιατί οι αρχές δίνουν στους αδίστακτους κερδοσκόπους χρηµατοοικονοµικά<br />

“εργαλεία” που τους παρέχουν τη δυνατότητα να κερδίζουν ποντάροντας στην περαιτέρω πτώση των<br />

τιµών των µετοχών; Μα είναι απλό: για να µαζέψει η πλουτοκρατία πάλι τις µετοχές από τον<br />

κατατροµοκρατηµένο µικροεπενδυτή για ένα κοµµάτι ψωµί. Αλλά τι λέω; Όταν κάποιες µετοχές<br />

εκφυλίστηκαν στα 30, 20 και…0,08 λεπτά, ούτε ένα κοµµάτι ψωµί δεν αξίζουν…<br />

Όπως αναφέραµε ήδη στο κεφάλαιο «Εκσυγχρονισµός», η εξοντωτική για την αγορά<br />

υποτιµητική κερδοσκοπία µέσω των Παραγώγων “ευαισθητοποίησε” τον υπουργό Εθνικής<br />

Οικονοµίας κ. Χριστοδουλάκη, παραµονές ∆ηµοτικών εκλογών, ο οποίος κατήγγειλε δηµοσίως τις<br />

πρακτικές αυτές. Οι δηλώσεις του, µαζί µε κάποια νέα “µέτρα” που εξήγγειλε στη συνέχεια η<br />

Επιτροπή Kεφαλαιαγοράς, καθώς και το ξαφνικό όσο και περίεργο “γύρισµα” των ξένων αγορών, θα<br />

οδηγούσαν το Γ.∆. κατά την τελευταία προ των εκλογών συνεδρίαση (11/10/2002) στην<br />

εντυπωσιακή άνοδο κατά 4,10%, καταφέρνοντας να κλείσει στις 1.807,09 µονάδες. Κάτι<br />

“συµπτώσεις”!<br />

−Το 2003 δεν σηµατοδότησε καµία βελτίωση κλίµατος στη Σοφοκλέους. Απεναντίας, η<br />

µιζέρια στο ταµπλό συνεχίστηκε, µε τα κερδοσκοπικά παιχνίδια στα Παράγωγα να χοντραίνουν κάθε<br />

µέρα και περισσότερο. Είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος σχετικού άρθρου της φιλοκυβερνητικής<br />

εφηµερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ, στις 21 Ιανουαρίου του 2003: «Συνθήκες ασφυξίας στις στάχτες του ΧΑ».<br />

Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσµατα:<br />

«Κερδοσκοπικός συνωστισµός στα Παράγωγα –Χωρίς επενδυτική στρατηγική οι θεσµικοί..<br />

Συνθήκες ασφυξίας δηµιουργούνται στην ελληνική χρηµατιστηριακή αγορά από τα<br />

κερδοσκοπικά (νόµιµα πάντως) παιχνίδια στα Παράγωγα, γεγονός που οφείλεται αποκλειστικά στη<br />

χαµηλή ρευστότητα της Σοφοκλέους. Κανείς δεν φαίνεται να πιστεύει στην ανάκαµψη του Γενικού<br />

∆είκτη και η πλειοψηφία των επενδυτών προσπαθεί να βγάλει κέρδη παίζοντας την αγορά προς τα<br />

κάτω.(…)<br />

Το κλίµα επιδεινώνεται καθώς οι επαγγελµατίες δανείζονται καθηµερινά τίτλους τους οποίους<br />

ρευστοποιούν µε τη µέθοδο του short selling.(…)»<br />

Σηµειωτέον ότι την προηγούµενη µέρα η αξία των συναλλαγών στη spot αγορά ήταν µόλις<br />

54 εκατ. ευρώ, ενώ στα Παράγωγα είχε ξεπεράσει τα 188 εκατ. ευρώ. Κι ενώ πλήθαιναν οι φωνές<br />

επενδυτών που καθηµερινά ζητούσαν την αναστολή λειτουργίας των Παραγώγων (κάτι που είχε γίνει<br />

και στην Ιαπωνία), ώστε να µπορέσει η αγορά να ορθοποδήσει, οι αρµόδιοι κώφευαν. Σύµφωνα µε το<br />

ρεπορτάζ του κ. Β. Κώτση στο ίδιο φύλλο του ΒΗΜΑΤΟΣ, από τις αρχές του 2003 οι περισσότεροι<br />

από τους εµπλεκόµενους µε την κεφαλαιαγορά – επαγγελµατίες και µεγάλοι ιδιώτες – είχαν επιδοθεί<br />

σ’ ένα κερδοσκοπικό – νόµιµο όµως – παιχνίδι µέσω των Παραγώγων, ποντάροντας στην περαιτέρω<br />

πτώση της αγοράς, καθώς έβλεπαν ότι µόνο από εκεί µπορούσαν να αποκοµίσουν κέρδη!<br />

247

Η πλήρης απαξίωση της χρηµατιστηριακής αγοράς αντικατοπτριζόταν τόσο στο µεγάλο<br />

αριθµό (69) τίτλων που διαπραγµατεύονταν κάτω από την ονοµαστική τους αξία όσο και στον ισχνό<br />

ηµερήσιο όγκο συναλλαγών ο οποίος είχε τώρα επιστρέψει στα επίπεδα του 1997!<br />

−Στις 22 Ιανουαρίου 2003, η εβδοµαδιαία οικονοµική εφηµερίδα Οικονοµία είχε αφιερώσει<br />

πρωτοσέλιδο άρθρο της στο ίδιο θέµα. Ο τίτλος του άρθρου ήταν: «ΝΕΑ “ΣΦΑΓΗ ΑΜΑΧΩΝ” στο<br />

βωµό των Παραγώγων». Σύµφωνα µε το άρθρο, στα Παράγωγα οργάνωναν τώρα την τελευταία<br />

«µεγάλη ληστεία» εις βάρος των µικροεπενδυτών. Όπως το 1999 οι επενδυτές είχαν εξαπατηθεί ότι<br />

στο Χρηµατιστήριο όλοι θα έβγαιναν κερδισµένοι, έτσι και τώρα είχαν παρασυρθεί στο να<br />

πιστεύουν ότι όλοι όσοι παίζουν στα Παράγωγα κερδίζουν, ή τουλάχιστον δεν χάνουν, αφού<br />

“αντισταθµίζουν”, τάχα, τον κίνδυνο. Έτσι πολλοί µικροεπενδυτές µετακινούσαν τώρα στα<br />

Παράγωγα ό,τι τους είχε αποµείνει.<br />

«Ο πρώτος στόχος των ισχυρών της Σοφοκλέους επιτυγχάνεται: Κατορθώνουν να<br />

οδηγήσουν αγεληδόν τους µικροεπενδυτές σε επιλογές υψηλού ρίσκου σε µια αγορά-καζίνο, όπου οι<br />

επαγγελµατίες και οι θεσµικοί πλεονεκτούν “παίζοντας” στο δικό τους γήπεδο. (…) (…)<br />

Από πολλές πλευρές εκφράζεται η άποψη ότι το παιχνίδι είναι “στηµένο” και ότι επίκειται<br />

µια νέα “σφαγή αµάχων”, µε την οποία θα ολοκληρωθεί η “ληστεία του αιώνα” στη Σοφοκλέους»,<br />

έγραφε, µεταξύ άλλων, η Οικονοµία.<br />

Πόσο ωµή και σκληρή είναι η αλήθεια! Πόσο αποκρουστικό και στυγνό είναι το άσχηµο<br />

πρόσωπο του καπιταλισµού!<br />

−Κι ενώ οι πάντες αναθεµάτιζαν την ώρα και τη στιγµή που τα Παράγωγα µπήκαν στη ζωή<br />

του ΧΑΑ, ο µόνος που δεν καταλάβαινε το πρόβληµα ήταν ο ίδιος ο Πρόεδρος της χρηµατιστηριακής<br />

αγοράς κ. Παναγιώτης Αλεξάκης. Να τι είπε στο δηµοσιογράφο κ. Λεωνίδα Στεργίου (ΤΑ ΝΕΑ,<br />

06/02/2002):<br />

∆ηµοσιογράφος: «Πολλοί κατηγορούν τα παράγωγα. ∆ικαίως ή αδίκως;»<br />

Παν. Αλεξάκης: «Οι αγορές αξιών και παραγώγων επηρεάζονται από τους ίδιους παράγοντες.<br />

Τα παράγωγα ενισχύουν µια τάση, η οποία, όµως, οφείλεται σε θεµελιώδεις λόγους. Εποµένως, ψάξετε<br />

αυτούς για την άνοδο ή την πτώση. Τα παράγωγα δεν µπορούν να εκλείψουν από την αγορά µας. Αν<br />

σταµατήσουν εδώ, θα εισαχθούν τα ίδια σε άλλη, επιδρώντας εξίσου στην αγορά µας.»<br />

∆ηµοσιογράφος: «Τι δέχεστε;»<br />

Παν. Αλεξάκης: «Να αποφεύγονται κακές συµπεριφορές και όπου χρειάζεται να λαµβάνονται<br />

µέτρα αγοράς ή να επιβάλλονται κυρώσεις.»<br />

∆ηµοσιογράφος: «Όµως, ακριβώς από την περίοδο που ξεκίνησαν τα παράγωγα άρχισε η<br />

πτώση.»<br />

Παν. Αλεξάκης: «Καµία απολύτως σχέση. Η αγορά παραγώγων ήταν µικρού µεγέθους µέχρι<br />

πριν λίγο.»<br />

Ελάχιστους, φαντάζοµαι, θα έπεισε ο κ. Αλεξάκης για την αθωότητα των Παραγώγων. Και,<br />

για νάχουµε καλό ρώτηµα, καταλάβατε τι εννοούσε όταν είπε «Αν σταµατήσουν εδώ, θα εισαχθούν<br />

τα ίδια σε άλλη, επιδρώντας εξίσου στην αγορά µας»;<br />

Εγώ οµολογώ πως δεν το κατάλαβα. Όπως δεν κατάλαβα σε ποιους απευθυνόταν όταν είπε<br />

«όπου χρειάζεται να λαµβάνονται µέτρα αγοράς ή να επιβάλλονται κυρώσεις». Εµάς άραγε<br />

προέτρεπε ή τον εαυτό του;<br />

13<br />

“Εισηγµένες” της συµφοράς<br />

Η ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων υπήρξε πάντα στο επίκεντρο της οικονοµικής<br />

πολιτικής του πρωθυπουργού κ. Κ. Σηµίτη. Στην ετήσια συνέλευση του Σ.Ε.Β., 20 Μαΐου 1998, ο κ.<br />

Σηµίτης είχε πει µεταξύ άλλων: «Θέλω να θυµίσω ότι η πολιτική της κυβέρνησης επέτρεψε στα<br />

τελευταία χρόνια την παράλληλη βελτίωση των πραγµατικών αµοιβών αλλά και της κερδοφορίας της<br />

248

ελληνικής επιχείρησης. Το Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών έχει προσελκύσει το έντονο διεθνές<br />

επενδυτικό ενδιαφέρον, και αναδεικνύεται σε σηµαντική πηγή χρηµατοδότησης των<br />

επιχειρήσεων.(…) Το περιβάλλον δράσης του επιχειρηµατικού τοµέα ποτέ δεν ήταν καλύτερο στα<br />

τελευταία είκοσι χρόνια. Γι’ αυτό όµως και σήµερα, οι ευθύνες του για την πρόοδο της οικονοµίας<br />

είναι και πιο υψηλές.(…)»<br />

Ιδού, λοιπόν, από πότε ο κ. Κ. Σηµίτης υπερηφανευόταν πως η πολιτική της κυβέρνησής του<br />

είχε αναδείξει το Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών σε σηµαντική πηγή χρηµατοδότησης των<br />

επιχειρήσεων! Μπορούσε άραγε ο κ. Πρωθυπουργός να ισχυριστεί το ίδιο πράγµα και τρία-τέσσερα<br />

χρόνια αργότερα; ΟΧΙ, βέβαια! Το µόνο που θα µπορούσε να ισχυριστεί ήταν ότι η πολιτική της<br />

κυβέρνησής του συνέβαλε στην εξόντωση τόσο των επενδυτών όσο και του ίδιου του<br />

Χρηµατιστηρίου, µε αποτέλεσµα οι αµαρτωλές εισηγµένες να µην έχουν πια πού την κεφαλήν<br />

κλίναι… Έσπειραν ανέµους, θέρισαν θύελλες…<br />

−Όπως αναφέραµε στο 2 ο κεφάλαιο του βιβλίου τούτου, στις 03/08/1998 είχε δοθεί στη<br />

δηµοσιότητα το νοµοσχέδιο µε τίτλο «Ρυθµίσεις θεµάτων της χρηµατιστηριακής αγοράς» που<br />

διευκόλυνε τα µέγιστα την είσοδο νέων επιχειρήσεων στη Σοφοκλέους. Η επιπόλαια, αν όχι<br />

εγκληµατική, αυτή ενέργεια θυµίζει την παροιµία που λέει: «Τώρα που βρήκαµε παπά να θάψουµε<br />

καµπόσους». Πού θα ξαναβρισκόταν τέτοια ευκαιρία για τις επιχειρήσεις να αντλήσουν πακτωλούς<br />

“ζεστού” χρήµατος; Οι αρµόδιοι έπρεπε να βιαστούν και να µπάσουν όπως-όπως όσο το δυνατόν<br />

περισσότερες επιχειρήσεις για να τις “σώσουν”, γδύνοντας τον κοσµάκη. Σκέφτηκαν λοιπόν οι<br />

θεράποντες του απατηλού “Λαϊκού Καπιταλισµού” να καταργήσουν την υποχρέωση που ίσχυε µέχρι<br />

τότε και όριζε ότι για να εισαχθεί µία εταιρεία στο Χρηµατιστήριο θα έπρεπε να παρουσιάσει κέρδη<br />

στους ισολογισµούς της για 5 συνεχή χρόνια!<br />

Ο κ. Γ. Παπαντωνίου είχε τότε (Αύγ. 1998) δηλώσει ότι µε τους νέους όρους που θεσπίζονταν<br />

µε το νοµοσχέδιο διευκολυνόταν η είσοδος των επιχειρήσεων στο ΧΑΑ και είχε προβλέψει ότι γι’<br />

αυτόν το λόγο, από το φθινόπωρο, αρκετές επιχειρήσεις αναµένονταν να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον<br />

τους για την εισαγωγή τους στη χρηµατιστηριακή αγορά. 44<br />

∆ώσε και µένα µπάρµπα! Όπως λέει η παροιµία, «Κουτσοί, στραβοί στον “άγιο<br />

Παντελεήµονα”», δηλαδή στο “ναό” του τζόγου!<br />

Την εγκληµατική αυτή επιπολαιότητα των οικονοµικών µας ταγών θα την πλήρωνε στη<br />

συνέχεια ο ελληνικός λαός, ενώ οι υπεύθυνοι θα παρέµεναν ατιµώρητοι. Κι όχι µόνο αυτό. Οι ηθικοί<br />

αυτουργοί του εγκλήµατος, οι θύτες, θα είχαν το θράσος αργότερα να κατηγορήσουν τα θύµατα ότι<br />

δεν πρόσεξαν κι αγόρασαν µετοχές-φούσκες! Όπως έχω ήδη αναφέρει, το κορύφωµα του θράσους<br />

ήταν όταν ο ίδιος ο κ. Παπαντωνίου, σε Συνέντευξη Τύπου την 1 η Σεπτεµβρίου, 1999, χαρακτήρισε<br />

κάποιες επιχειρήσεις «ουσιαστικά ανύπαρκτες» 67 ! Καλά, επιχειρήσεις-φαντάσµατα είχαν µπάσει στη<br />

Σοφοκλέους;<br />

−Σε συνέντευξή του στην «Ε» (06/05/1999), ο τότε πρόεδρος του ΧΑΑ Σπ. Κουνιάκης είχε<br />

µιλήσει και για τις επιχειρήσεις. Παραθέτω σχετικό απόσπασµα από το άρθρο του κ. Β. Γεώργα µε<br />

τίτλο:«Η αγορά προεξόφλησε την ειρήνευση, αλλά…»:<br />

Ερώτηση: «Με δεδοµένο ότι εκτός από τους πρωτόπειρους επενδυτές, που έχουν µαγευτεί από<br />

τις αποδόσεις του Xρηµατιστηρίου, υπάρχει και τεράστιο ενδιαφέρον από την πλευρά επιχειρηµατιών να<br />

εισαγάγουν τις εταιρείες τους στο ΧΑΑ, θεωρείτε ότι εξασφαλίζονται επαρκώς οι συνθήκες για την<br />

προστασία αµφότερων;»<br />

Σπύρος Κουνιάκης: «Είναι γεγονός ότι υπάρχει µεγάλη ζήτηση για την είσοδο εταιρειών στο<br />

Χρηµατιστήριο. Από την πλευρά µας προσπαθούµε να διεκπεραιώνουµε σύντοµα όλες τις υποθέσεις,<br />

εγκρίνοντας 2-3 αιτήσεις την εβδοµάδα. Φέτος υπολογίζουµε ότι θα εισαχθούν 50-60 εταιρείες έναντι 20<br />

πέρυσι. Βέβαια, είµαστε ιδιαίτερα αυστηροί στις εγκρίσεις, διότι σε µια αγορά η οποία αναπτύσσεται η<br />

αυστηρότητα είναι επιβεβληµένη. Όµως και οι επιχειρηµατίες που µπαίνουν στο Xρηµατιστήριο πρέπει<br />

να καταλάβουν ότι οφείλουν να αλλάζουν συµπεριφορά και να µη λειτουργούν ως να είναι ακόµη οι<br />

µοναδικοί ιδιοκτήτες της επιχείρησης. Είναι υποχρέωσή τους να καταλάβουν ότι οι µέτοχοι είναι<br />

κάποιες χιλιάδες ανθρώπων και πρέπει να σέβονται τους κανόνες που έχουν τεθεί από την πολιτεία και<br />

την κεφαλαιαγορά. Και αυτοί οι κανόνες επιβάλλουν διαφάνεια και πλήρη ενηµέρωση των επενδυτών, οι<br />

οποίοι στην ουσία είναι και τα αφεντικά του Xρηµατιστηρίου.»<br />

249

Σωστές οι επισηµάνσεις αυτές του µακαρίτη του Σπ. Κουνιάκη, αλλά φαίνεται ότι οι<br />

εισηγµένες δεν τις έλαβαν σοβαρά υπ’ όψιν τους. ∆εν σεβάστηκαν τον ιδρώτα των επενδυτών, και το<br />

αποτέλεσµα ήταν η πλήρης απαξίωση της Σοφοκλέους. Έτσι, 3-4 χρόνια αργότερα θυµούνταν µε<br />

νοσταλγία τα περασµένα µεγαλεία… Αναγνωρίζουν άραγε έστω και σήµερα τις ευθύνες τους για την<br />

εξαχρείωση του Χρηµατιστηρίου;<br />

−Σε συνέντευξη Τύπου (01/09/1999) ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου είχε µιλήσει και για τη<br />

θετική συµβολή του Χρηµατιστηρίου στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων:<br />

«Ως σήµερα οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν µία και µόνο πηγή κεφαλαίων, πέρα από τα δικά<br />

τους κέρδη, που ήταν οι τράπεζες, µε αποτέλεσµα την µεγάλη εξάρτηση από τον τραπεζικό τοµέα και τη<br />

δηµιουργία πολλών προβληµατικών επιχειρήσεων. Η τραπεζική χρηµατοδότηση δεν είναι πάντα υγιής<br />

χρηµατοδότηση, ιδιαίτερα όταν υπερβαίνει κάποια όρια.<br />

Τώρα, τα τελευταία χρόνια, αντλήθηκαν 3,5 περίπου τρισεκατοµµύρια δραχµές νέα, υγιά<br />

επενδυτικά κεφάλαια από ελληνικές επιχειρήσεις, µε µια µεγάλη επιτάχυνση τον τελευταίο χρόνο. Θέλω<br />

να σηµειώσετε ότι το ποσό αυτό είναι 100 έως 500 φορές µεγαλύτερο από αυτό που είχε αντληθεί τα<br />

προηγούµενα χρόνια. Μιλάµε για µια επανάσταση στην αγορά κεφαλαίων στη χώρα µας, µια κίνηση σε<br />

µια πολύ υγιά κατεύθυνση.(…)<br />

∆ΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ περίπου 100 µεγάλες επιχειρήσεις είναι έτοιµες να<br />

µπουν στο Χρηµατιστήριο και µάλιστα βιάζονται στον προθάλαµο. Ποια είναι η εξέλιξη, τι<br />

πληροφορείστε, και όλη αυτή η δυναµική φαίνεται ότι θα έχει δρόµο ακόµη. Εσείς τι εκτιµάτε.<br />

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Εγώ εκτιµώ ότι αυτός ο ρυθµός θα επιταχυνθεί. ∆ιότι πιστεύω ότι πλέον οι<br />

περισσότερες από τις σηµαντικές τουλάχιστον ελληνικές επιχειρήσεις, έχουν κάθε συµφέρον να µπουν<br />

στο Χρηµατιστήριο.<br />

∆ιότι έτσι και αντλούν νέα κεφάλαια, αλλά κυρίως ανοίγει ο δρόµος για εξαγορές και<br />

συγχωνεύσεις, διότι ακόµα − επαναλαµβάνω − υπάρχει πολύ µεγάλο περιθώριο µεγεθύνσεων σε όλους<br />

τους τοµείς της εθνικής µας οικονοµίας.<br />

Χρειαζόµαστε ακόµα ισχυρότερες επιχειρήσεις, για να σταθούµε στο ανταγωνιστικό πεδίο της<br />

Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό σίγουρα ενισχύει τους ρυθµούς εισαγωγής στο ελληνικό<br />

Χρηµατιστήριο.» 67<br />

Εδώ βλέπουµε τον υπέρµετρο, µέχρις επιπολαιότητας, ενθουσιασµό του κ. Παπαντωνίου για<br />

άντληση “υγιών” κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις µέσω του Χρηµατιστηρίου − τουτέστιν µέσω των<br />

κορόιδων! Είχε ανακαλύψει ο άνθρωπος τη χρυσοτόκο όρνιθα που θα έσωζε τις επιχειρήσεις από την<br />

τραπεζική χρηµατοδότηση, που “δεν είναι πάντα υγιής”! Το ποσό που αντλήθηκε είναι 100 έως 500<br />

φορές µεγαλύτερο από αυτό που είχε αντληθεί τα προηγούµενα χρόνια, κοµπάζει ο υπουργός! Να,<br />

όµως, που έχει ο καιρός γυρίσµατα, και δυο χρόνια αργότερα οι επιχειρήσεις, έχοντας<br />

κατασπαταλήσει τα χρήµατα του ελληνικού λαού, θα στρέφονταν και πάλι στις τράπεζες για µη<br />

“υγιή” χρηµατοδότηση… Ας πρόσεχαν κι αυτές!<br />

−Στο µοναδικό στα παγκόσµια χρηµατιστηριακά χρονικά αυτό φαινόµενο, που έπαιξε µεγάλο<br />

ρόλο στην εν συνεχεία κατάρρευση του ΧΑΑ, θα αναφερόταν λίγους µήνες αργότερα και ο κ.<br />

Αντώνης Καρακούσης. Σε άρθρο του στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (23/04/2000) µε τίτλο «Άνοδος και<br />

πτώση του Χρηµατιστηρίου-καζίνο», έγραφε µεταξύ άλλων: «Όταν οι επιχειρηµατίες άρχισαν ο ένας<br />

µετά τον άλλο να χτυπούν τις πόρτες της ∆ιοίκησης του Χρηµατιστηρίου και της Κεφαλαιαγοράς και τα<br />

αιτήµατα εισαγωγής στη Σοφοκλέους ή αύξησης κεφαλαίου για τις ήδη εισηγµένες να<br />

πολλαπλασιάζονται, δεν ήταν σε θέση να αντισταθούν. Ουδείς έµεινε ανικανοποίητος και σε κάποια<br />

στιγµή µπορεί να πει κανείς ότι διαµορφώθηκε ένα είδος χρηµατιστηριακής επετηρίδας, όπου όλοι<br />

ανέµεναν τη σειρά τους και ήταν βέβαιοι για την εισαγωγή τους ή την αύξηση κεφαλαίου που ζητούσαν,<br />

ανεξαρτήτως αν το αίτηµα ήταν ανεδαφικό».<br />

Ουδείς λοιπόν απ’ όσους ζητούσαν εισαγωγή στο ΧΑΑ ή αύξηση µετοχικού κεφαλαίου έµενε<br />

ανικανοποίητος! Εδώ που τα λέµε, µήπως κόστιζε τίποτα στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και τη<br />

∆ιοίκηση του ΧΑΑ να τους ευχαριστήσουν όλους; Ο λαός πλήρωνε!<br />

Υπήρξαν, όµως, και φωνές που είχαν επισηµάνει τον κίνδυνο από την αθρόα εισαγωγή<br />

εταιρειών στο ΧΑΑ, ακόµη και πριν αρχίσει η πτώση του, αλλά οι αρµόδιοι δεν ήθελαν ν’ ακούσουν<br />

τίποτα. Ιδού χαρακτηριστικό απόσπασµα από σχετικό δηµοσίευµα των ΝΕΩΝ (04/09/1999):<br />

250

«Ορισµένοι επισηµαίνουν ότι η ρευστότητα εξαντλείται και η αυξηµένη ζήτηση για µετοχές<br />

ικανοποιείται, καθώς συνεχώς πραγµατοποιούνται µεγάλες αυξήσεις µετοχικών κεφαλαίων και πολλές<br />

νέες εισαγωγές εταιρειών. Όµως, ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου πιστεύει ότι “υπάρχει η δυνατότητα<br />

να εισαχθούν πολλές ακόµη µετοχές στο Χρηµατιστήριο”. Μέχρι το τέλος του έτους θα εισαχθούν<br />

ακόµη 25-30 εταιρείες και ο συνολικός αριθµός των νέων εισαγωγών το 1999 θα ξεπεράσει τις 50,<br />

έναντι 20 το 1998. Το 2000 ο αριθµός αυτός θα είναι µεγαλύτερος και θα ξεπεράσει τις 100 νέες<br />

εταιρείες.» 208<br />

∆υστυχώς, παρ’ όλες τις επισηµάνσεις ορισµένων, ο ίδιος ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου<br />

δεν έβλεπε πρόβληµα από την αθρόα εισαγωγή νέων εταιρειών στη Σοφοκλέους!<br />

−Σε συνέντευξη Τύπου στη ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (05/09/1999), ο κ. Σηµίτης είχε<br />

αναφερθεί και στις εισηγµένες. Παραθέτω σχετικό απόσπασµα:<br />

Γ. ΕΛΕΝΟΠΟΥΛΟΣ (“FLASH”): «Να κάνω τώρα την ερώτηση; Θα ήθελα απλώς να σας<br />

πω, επειδή οι επενδυτές που έχουν µπει στο Χρηµατιστήριο είναι πολλοί, από τη δική σας πλευρά, της<br />

Κυβέρνησης, της κυβερνητικής πολιτικής και των επιλογών της, ποιους όρους διασφάλισης δίνετε σ’<br />

αυτούς, οι οποίοι είναι και λίγο αδαείς µε το αντικείµενο θα έλεγα.»<br />

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ: «Θέλω να επαναλάβω αυτό που είπα πριν, ότι το Χρηµατιστήριο είναι ένας<br />

αναπτυξιακός θεσµός. Σε όλες τις αναπτυγµένες οικονοµίες υπάρχει Χρηµατιστήριο και είναι ένας<br />

θεσµός ο οποίος είναι απαραίτητος για την άντληση κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις για να επεκτείνει τις<br />

επιχειρηµατικές του δραστηριότητες.<br />

Και πράγµατι εδώ στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και ιδίως τον τελευταίο καιρό, πάρα πολλές<br />

επιχειρήσεις έχουν αντλήσει κεφάλαια. Γι’ αυτό και πολύ περισσότερες επιχειρήσεις απ’ ότι παλιά, έχουν<br />

ενταχθεί στο Χρηµατιστήριο, οι µετοχές τους πωλούνται στο Χρηµατιστήριο. Με αυτό τον τρόπο<br />

βρίσκουν κεφάλαια.(…)<br />

Είναι ένας θεσµός χρήσιµος για την οικονοµία και την ανάπτυξη, είναι ένας θεσµός ο οποίος<br />

εξυπηρετεί την οικονοµία, αλλά όπως όλοι που συµµετέχουν στην αγορά και προσπαθούν να κερδίσουν<br />

µέσα από την αγορά και στο Χρηµατιστήριο χρειάζεται προσοχή.»<br />

΄Όπως βλέπετε, ο κ. Σηµίτης γνώριζε πως η συµµετοχή των επενδυτών στο Χρηµατιστήριο<br />

χρειαζόταν προσοχή! Όµως απέφυγε να απαντήσει ευθέως στην ερώτηση του δηµοσιογράφου<br />

«ποιους όρους διασφάλισης δίνετε;». Φυσικά! Τι να απαντούσε, αφού δεν είχε κάνει τίποτα για να<br />

αποτρέψει τη χρηµατιστηριακή “φούσκα” η οποία σε λίγες µέρες θα έσκαγε, µε ολέθριες συνέπειες<br />

για τους επενδυτές; Το µόνο που τον απασχολούσε ήταν να αντλήσουν οι επιχειρήσεις κεφάλαια,<br />

αδειάζοντας τις τσέπες του κοσµάκη. Το τι θα έκαναν στη συνέχεια µε τα κεφάλαια αυτά δεν φαίνεται<br />

να τον ένοιαζε.<br />

Ας εµβαθύνουµε, λίγο, στις λέξεις: «όλοι που συµµετέχουν στην αγορά και προσπαθούν να<br />

κερδίσουν». Οι επενδυτές, όµως, (όχι οι “παίκτες”), δεν είναι απλά κάποιοι από όλους τους άλλους<br />

που συµµετέχουν στην αγορά προσπαθώντας να κερδίσουν. Είναι η ψυχή της αγοράς, το οξυγόνο που<br />

αναπνέει, η πρώτη ύλη, άνευ της οποίας Χρηµατιστήριο ∆ΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ. ∆εν<br />

θάπρεπε, λοιπόν, να τους προστατεύει η κυβέρνηση ως κόρην οφθαλµού, αν ήθελε να συνεχίσει να<br />

υπάρχει Χρηµατιστήριο και να “βρίσκουν κεφάλαια” οι επιχειρήσεις; ∆εν το έκανε όµως…<br />

−Στις 19 Σεπτεµβρίου του 1999, “ηµέρα της κρίσεως” για τη Σοφοκλέους, η «Ε» είχε<br />

αναφερθεί στις αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου από τις εισηγµένες. Παραθέτω χαρακτηριστικά<br />

αποσπάσµατα από το σχετικό άρθρο: «Αυξήσεις επί αυξήσεων στα µετοχικά κεφάλαια εισηγµένων<br />

επιχειρήσεων, ενώ περιµένουν και οι νέες.<br />

Tο ποσό των 710 δισ. δρχ. θα αναζητήσουν 32 εισηγµένες επιχειρήσεις µέχρι το τέλος του 1999<br />

από το Xρηµατιστήριο, ενώ 23 επιχειρήσεις έχουν εκδηλώσει την πρόθεσή τους να αντλήσουν άλλα 700<br />

δισεκατοµµύρια δραχµές.(…)<br />

Tο ερώτηµα που τίθεται πλέον από ειδικούς και µη είναι κατά πόσο θα αποδώσουν οι µεγάλες<br />

αυξήσεις κεφαλαίου που ασταµάτητα δροµολογούν οι εισηγµένες στο Xρηµατιστήριο. ∆εν προλαβαίνει<br />

να τελειώσει µία αύξηση και οι ίδιες εταιρείες δροµολογούν νέες.(…)<br />

Tο δρόµο της κεφαλαιακής ενίσχυσης παίρνουν και εταιρείες που δεν έχουν κλείσει ένα χρόνο<br />

από την εισαγωγή τους στο Xρηµατιστήριο. Mεταξύ αυτών, ο ∆ηµοσιογραφικός Οργανισµός Λαµπράκη<br />

(63,2 δισ.),(…)» 365<br />

251

Βλέπετε, λοιπόν, ότι υπήρχε ήδη έντονος προβληµατισµός για το κατά πόσο θα απέδιδαν οι<br />

αλλεπάλληλες αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου την εποχή εκείνη. Μόνο οι αρµόδιοι δεν ανησυχούσαν.<br />

−Ο κ. Μιχάλης Γκλεζάκος, πανεπιστηµιακός και άνθρωπος της αγοράς (καθηγητής στο<br />

Πανεπιστήµιο Πειραιώς και πρόεδρος της Μetrolife Χρηµατιστηριακή), είχε πει µεταξύ άλλων στα<br />

ΝΕΑ (25/09/1999):<br />

«Μέχρι πριν από λίγα χρόνια τα κεφάλαια που αντλούν σήµερα οι εισηγµένες στο<br />

Χρηµατιστήριο επιχειρήσεις ανήκαν στη σφαίρα του µύθου». 6<br />

Με λεηλασίες, όµως, δεν φτιάχνεται η οικονοµία, όπως απέδειξε στη συνέχεια η θλιβερή<br />

πραγµατικότητα. Τα αµύθητα ποσά που αντλήθηκαν από τις τσέπες των επενδυτών ήταν µια<br />

εγκληµατική επιπολαιότητα εκ µέρους της κυβέρνησης που σύντοµα θα γινόταν µπούµερανγκ τόσο<br />

για τις επιχειρήσεις όσο και για το σύνολο της οικονοµίας…<br />

− ∆είτε τώρα τι άλλο είχε βγει στη φόρα, και µάλιστα από την έγκριτη εφηµερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ,<br />

µια εβδοµάδα µετά την “ηµέρα της κρίσεως” (26/09/1999):<br />

«Η διόρθωση των τιµών των µετοχών την εβδοµάδα που µας πέρασε έγινε αφορµή να<br />

διατυπωθούν στον Τύπο και στην τηλεόραση κατηγορίες για αδιαφανείς διαδικασίες και για αήθεις<br />

παρεµβάσεις εκ µέρους κυβερνητικών παραγόντων στη λειτουργία της χρηµατιστηριακής αγοράς.(…)<br />

Στη χώρα µας οι κύριοι µέτοχοι των επιχειρήσεων, εκτός από τον ιδιοκτησιακό έλεγχο,<br />

διατηρούν και ενεργό ρόλο στην καθηµερινή διοίκηση των επιχειρήσεων. Αυτό σηµαίνει ότι σε σύγκριση<br />

µε τους απλούς µετόχους έχουν περισσότερη και πιο επίκαιρη πληροφόρηση για την πορεία των<br />

επιχειρήσεών τους. Το ίδιο φυσικά συµβαίνει και µε τα υψηλόβαθµα στελέχη των επιχειρήσεων αυτών<br />

και, ίσως σε µικρότερο βαθµό, µε τα µέλη των ∆ιοικητικών Συµβουλίων τους.<br />

Ξεκινώντας από αυτή τη διαπίστωση, τίποτε δεν είναι πιο εύλογο παρά να υποθέσει κανείς ότι<br />

οι πιο πάνω µέτοχοι είναι στρατηγικά τοποθετηµένοι έναντι όλων των άλλων και µπορούν να<br />

επωφεληθούν από την πληροφόρηση που διαθέτουν. Πιο συγκεκριµένα, αφού γνωρίζουν πρώτοι απ’<br />

όλους τους άλλους την πορεία της επιχείρησης, είναι σε θέση να πουλήσουν ή να αγοράσουν τις µετοχές<br />

της σε τιµές που να τους αποφέρουν σηµαντικά κέρδη. Ο πειρασµός δε να χρησιµοποιήσουν αυτό το<br />

πλεονέκτηµα είναι τόσο µεγάλος, ώστε δεν θα ήταν υπερβολή να σκεφθούµε ότι η χρήση της εσωτερικής<br />

πληροφόρησης (inside information) όπως αποκαλείται, για τον προσπορισµό αθέµιτων κερδών στη<br />

χώρα µας είναι ο κανόνας παρά η εξαίρεση.» 366<br />

Ιδού µια µεγάλη αλήθεια που θα έπρεπε να έχει ανησυχήσει τους “φύλακες”. Να το<br />

επαναλάβω για να το εµπεδώσουµε: Στη χώρα µας, η χρήση εσωτερικής πληροφόρησης από τους<br />

µεγαλοµετόχους των εισηγµένων «για τον προσπορισµό αθέµιτων κερδών» είναι ο κανόνας παρά<br />

η εξαίρεση!<br />

− Στις 30/11/1999, ο Γ.∆. είχε κλείσει στις 5.712,26 µονάδες. Παρ’ όλα αυτά , υπήρχαν πολλοί<br />

που ανησυχούσαν, και µάλιστα απέδιδαν τη µείωση του καθηµερινού τζίρου στη Σοφοκλέους στο<br />

γεγονός ότι σηµαντικό µέρος κεφαλαίων που επενδύονταν στο Χρηµατιστήριο είχε τοποθετηθεί στις<br />

µεγάλες αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου των εισηγµένων επιχειρήσεων. Σε σχετική “Ερώτηση της<br />

Ηµέρας” των ΝΕΩΝ (01/12/1999), ο κ. Μιχαήλ Καραµανώφ, στέλεχος της Καραµανώφ ΑΧΕ<br />

απάντησε: «Η αγορά αυτό το διάστηµα έχει επηρεαστεί από τις αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου εταιρειών<br />

οι οποίες πολλές φορές είναι δυσανάλογα µεγάλες σε σχέση µε το δυναµικό των εισηγµένων εταιρειών.»<br />

∆εν υπάρχουν άραγε ευθύνες γι’ αυτές τις αλόγιστες αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου; Ποιοι τις<br />

ενέκριναν; Γιατί τις ενέκριναν; ∆εν θάπρεπε κάποιοι να έχουν τιµωρηθεί για το έγκληµα τούτο;<br />

−Ο γνωστός σε όλους ως “πρόεδρος των µικροµετόχων” κ. ∆ηµήτρης Καραγκούνης είχε<br />

επισηµάνει σε άρθρο του στην εφηµερίδα « Η ΑΞΙΑ» (4 ∆εκ. 1999) τον κίνδυνο από τις υπερβολές<br />

στις αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου και στην εισαγωγή νέων εταιρειών στο Χρηµατιστήριο. Ιδού τι<br />

είχε πει: «Η άντληση τόσων τρισ. δρχ. ασφαλώς θα γονατίσει την αγορά που είναι ήδη υπερφορτωµένη.<br />

∆εν επιτρέπεται για να ικανοποιηθούν οι αιτήσεις των νέων εταιρειών να καταρρεύσει ολόκληρο το<br />

σύστηµα.<br />

Για τους λόγους αυτούς εφιστώ την προσοχή στις εποπτικές αρχές, το Χρηµατιστήριο και την<br />

Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς:<br />

252

1) Να αναστείλουν επί τρίµηνο την εισαγωγή νέων εταιρειών.<br />

2) Nα περιορίσουν για 6µηνο τις εγκρίσεις αυξήσεως µετοχικών κεφαλαίων των εισηγµένων<br />

εταιρειών, και<br />

3) Να µη δίνεται έγκριση για αύξηση µετοχικού κεφαλαίου αν δεν πιστοποιείται από το Σ∆ΟΕ ή<br />

από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ότι τα κεφάλαια τα οποία αντλήθηκαν από το Χρηµατιστήριο<br />

εξετέλεσαν τον προορισµό τους.<br />

Τέλος, σε καµία περίπτωση δεν είναι φρόνιµο τουλάχιστον για τους επόµενους 6 µήνες να<br />

κατακλυστεί το Χρηµατιστήριο από τόσο µεγάλο αριθµό εταιρειών.»<br />

∆υστυχώς οι εναγώνιες αυτές συστάσεις του κ. Καραγκούνη έπεσαν σε ώτα µη ακουόντων, κι<br />

εκείνο που φοβόταν για κατάρρευση του συστήµατος επαληθεύτηκε…<br />

− Στις 24/12/1999 ΤΑ ΝΕΑ έγραφαν: «Πυρετωδώς προετοιµάζεται η εισαγωγή 58 νέων<br />

εταιρειών στο Χρηµατιστήριο, οι οποίες εκπροσωπούν όλους τους κλάδους της ελληνικής<br />

οικονοµίας.(…)<br />

Σύµφωνα µε πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου του ∆.Σ. του ΧΑΑ Σπύρου Κουνιάκη, οι νέες<br />

εταιρείες που θα εισαχθούν στην εγχώρια κεφαλαιαγορά το ερχόµενο έτος προβλέπεται να είναι<br />

περισσότερες από εκατό.» 367<br />

Συνωστισµός, λοιπόν, εταιρειών στην ουρά για τη Σοφοκλέους! Ποιος θα µπορούσε να<br />

διανοηθεί πως σε τρία χρόνια από τότε οι µετοχές πολλών από δαύτες θα έφταναν τα 40, 30, και 20<br />

λεπτά;<br />

Την ίδια µέρα, σε άλλο άρθρο, ΤΑ ΝΕΑ απεκάλυπταν πως «Το 62,18% των κερδών των<br />

εισηγµένων εταιρειών προήλθε από το Χρηµατιστήριο. Αυτό προκύπτει από την ανάλυση των λογιστικών<br />

καταστάσεων 169 εισηγµένων εταιρειών για το εννεάµηνο Ιανουαρίου - Σεπτεµβρίου 1999.<br />

Ήδη, από τα αποτελέσµατα του πρώτου εξαµήνου είχε παρατηρηθεί ότι µεγάλο µέρος των<br />

κερδών που είχαν σηµειώσει οι εισηγµένες εταιρείες προέρχονταν από χρηµατοοικονοµικά έσοδα,<br />

δηλαδή από αγοραπωλησίες µετοχών, οµολόγων και άλλων χρηµατοοικονοµικών προϊόντων. Κυρίως,<br />

όµως, τα χρηµατοοικονοµικά έσοδα αφορούσαν κέρδη από µετοχές.» 368<br />

Ώστε οι µεγαλοµέτοχοι των εισηγµένων, αντί να επικεντρώσουν την προσοχή και τις<br />

δραστηριότητές τους στις επενδύσεις και στην ανάπτυξη των επιχειρήσεών τους για να τις κάνουν<br />

κερδοφόρες, είχαν επιδοθεί σε αγοραπωλησίες µετοχών! Έτσι, αργότερα, όταν το µεγάλο “πανηγύρι”<br />

θα τελείωνε, θα φαινόταν η γύµνια των εταιρειών τους και η ανικανότητά τους για σωστή και έντιµη<br />

διαχείριση…<br />

−Ας δούµε τώρα ποια ήταν τα µεγαλεπίβολα σχέδια των επιχειρηµατικών οµίλων της χώρας<br />

για το 2000, και µε τι ποσά είχαν “προικοδοτήσει” τις εισηγµένες οι Έλληνες επενδυτές:<br />

«Σε χρονιά των µεγάλων επιχειρηµατικών γάµων, που θα έχουν τη µορφή των συγχωνεύσεων<br />

και των στρατηγικών συµµαχιών µεταξύ µεγάλων εταιρειών, θα αναδειχθεί το 2000, στη διάρκεια του<br />

οποίου θα επιταχυνθούν οι ραγδαίες ανακατατάξεις στον επιχειρηµατικό χάρτη της χώρας που<br />

ξεκίνησαν πριν από δύο χρόνια. Όπως εκτιµούν παράγοντες της αγοράς, οι κλάδοι οι οποίοι θα βρεθούν<br />

στο επίκεντρο των επιχειρηµατικών ανακατατάξεων θα είναι αυτοί της πληροφορικής και των<br />

τηλεπικοινωνιών, καθώς και των κατασκευών, ενώ ανάλογες κινήσεις θα εκδηλωθούν και στον<br />

ευρύτερο κλάδο των λιανικών πωλήσεων.(…)<br />

Η “κοσµογονία” όµως των ανακατατάξεων στον επιχειρηµατικό χάρτη της χώρας θα συνεχιστεί<br />

και στους άλλους κλάδους της ελληνικής οικονοµίας.(…)<br />

Κοντά στα 2 τρισεκατοµµύρια δραχµές άντλησαν συνολικά στο δεύτερο εξάµηνο του 1999 οι<br />

εισηγµένες στο Χρηµατιστήριο εταιρείες, προκειµένου να χρηµατοδοτήσουν τα επενδυτικά τους<br />

προγράµµατα, σηµαντικό µέρος των οποίων αφορά σε εξαγορές και συµµετοχές στα µετοχικά κεφάλαια<br />

άλλων εταιρειών.» 369<br />

∆υστυχώς, όµως, η “κοσµογονία” αυτή των ανακατατάξεων και των µεγάλων<br />

επιχειρηµατικών “γάµων” δε σήµαινε τίποτα για το ταµπλό της Σοφοκλέους., το οποίο στα τρία<br />

χρόνια που επακολούθησαν έδειχνε να προτιµά το κόκκινο της φωτιάς, στέλνοντας το Γ.∆. στα<br />

τάρταρα… Αλλά το χειρότερο ήταν πως ο πακτωλός των χρηµάτων που άντλησαν οι εισηγµένες από<br />

τον κοσµάκη δεν µεταφράστηκε ούτε σε ανάπτυξη και κερδοφορία για δαύτες, ούτε σε δηµιουργία<br />

νέων θέσεων εργασίας!<br />

253

− «Περισσότερα από 277 δισ. δραχµές πρόκειται να αντληθούν από το Χρηµατιστήριο µέχρι τις<br />

αρχές του έτους, από αυξήσεις µετοχικών κεφαλαίων 12 εισηγµένων εταιρειών. Πρόκειται για 8<br />

εταιρείες στην Κύρια Αγορά και 4 στην Παράλληλη, που είχαν ανακοινώσει περίοδο εγγραφών µέχρι τις<br />

23 ∆εκεµβρίου και είχαν προχωρήσει σε αποκοπή δικαιώµατος από τα τέλη Νοεµβρίου µέχρι τα τέλη<br />

∆εκεµβρίου.» Αυτά έγραφε η έγκριτη εφηµερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 28/12/1999. Βλέπετε, παρά τις<br />

προειδοποιήσεις πολλών αναλυτών, η τρέλα συνεχιζόταν…<br />

Σύµφωνα µε την ίδια εφηµερίδα, το ∆εκέµβριο είχαν αντληθεί µέσω του Χρηµατιστηρίου<br />

συνολικά κεφάλαια ύψους 1,1 τρισ. δραχµών. Το ποσό αυτό αφορούσε 25 αυξήσεις µετοχικού<br />

κεφαλαίου εισηγµένων εταιρειών στην Κύρια Αγορά και 9 στην Παράλληλη Αγορά. Επίσης<br />

περιελάµβανε 12 νέες εισαγωγές εταιρειών. Οι αυξήσεις µετοχικών κεφαλαίων στην Κύρια Αγορά<br />

τον ∆εκέµβριο είχαν ανέλθει σε 830,6 δισ. δραχµές και στην Παράλληλη Αγορά υπολογίζονταν σε<br />

77,4 δισ. δρχ.<br />

Μέσω νέων εισαγωγών εταιρειών στο Χρηµατιστήριο τον ∆εκέµβριο είχε αντληθεί το<br />

συνολικό ποσό των 228 δισ. δραχµών, ενώ από την αρχή του έτους είχαν αντληθεί 4,2 τρισ.<br />

δραχµές! 370<br />

Να πώς άδειασαν οι τσέπες των επενδυτών και πώς στράγγισε η αγορά από ρευστό! Τώρα το<br />

πώς και πού “επένδυσαν” οι εισηγµένες τον ιδρώτα των επενδυτών, είναι µια άλλη θλιβερή ιστορία…<br />

Ιδού και ένα ακόµη αξιοπερίεργο, ίσως η µέγιστη των προκλήσεων:<br />

«Ο ∆ΟΛ µπήκε στο χρηµατιστήριο µε κεφαλαιοποίηση 87,5 δισ. πριν από ένα χρόνο ακριβώς,<br />

για να φτάσει τώρα στο ασύλληπτο ποσό του 1,9 τρισ.! Ά∆ΟΛα πράγµατα...», έγραφε ο Γιάννης<br />

Ελαφρός στο «ΠΡΙΝ» στις 31 Οκτωβρίου 1999. 371<br />

Μήπως χρειάζεστε τώρα εξηγήσεις γιατί ο µεγαλοµέτοχος του ∆ΟΛ δε νοιάζεται να στηρίξει<br />

τη µετοχή του η οποία στις 24/09/2002 είχε καταποντιστεί στα 1,89 ευρώ, µε τη συνολική<br />

κεφαλαιοποίηση µόλις στα 142 εκ. ευρώ, δηλαδή 48,38 δισ. δραχµές;<br />

− Για το 2000, η διοίκηση του Χρηµατιστηρίου εκτιµούσε ότι οι εισηγµένες εταιρείες θα<br />

αυξάνονταν τουλάχιστον σε 400 από 300, περίπου, που ήταν στις αρχές του έτους .<br />

Όσον αφορά την άντληση κεφαλαίων µέσω εισαγωγών εταιρειών για το 2000,<br />

χρηµατιστηριακά στελέχη εκτιµούσαν ότι το συνολικό ποσό θα ξεπερνούσε τα 2-3 τρισ. δραχµές. 372<br />

Βλέπετε πόσο ψηλά έβαζαν τότε τον πήχυ οι χρηµατιστηριακοί παράγοντες; Αλίµονο, όµως!<br />

Κανείς την εποχή εκείνη δεν µπορούσε να προβλέψει σε τι εξαχρείωση θα οδηγούσε το ΧΑΑ η<br />

πληθώρα των εισηγµένων επιχειρήσεων δυο χρόνια αργότερα…<br />

Πάντως, ήδη από το τέλος Ιανουαρίου του 2000, οι αρµόδιοι είχαν αντιληφθεί πως κάτι δεν<br />

πήγαινε καλά και, εν αναµονή της αναβάθµισης, είχε αρχίσει να γίνεται λόγος για «νέα αυξηµένα<br />

όρια εισαγωγής των εταιρειών στην Κύρια και στην Παράλληλη Αγορά του Χρηµατιστηρίου, µε τα οποία<br />

ουσιαστικά θα γίνει πιο δύσκολη η εισαγωγή εταιρειών και θα µειωθεί η προσφορά µετοχών σε σχέση µε<br />

τη ζήτηση» 331<br />

−Σε συνέντευξη Τύπου στο Βόλο, 16/03/2000, ο κ. Κων. Σηµίτης είχε πει, µεταξύ άλλων,<br />

και τα εξής:<br />

«Το ότι γίνονται ιδιωτικοποιήσεις, ή το ότι γίνονται µετοχοποιήσεις, είναι πολύ σωστό. Γιατί<br />

αυτό είναι µια προσαρµογή σε νέα δεδοµένα.<br />

Όταν ήµουν εγώ στο Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας το 1985, µε έκπληξη διαπίστωσα, ότι οι<br />

περισσότερες δηµόσιες επιχειρήσεις, δεν έκαναν προϋπολογισµούς ή εικονικούς προϋπολογισµούς. ∆εν<br />

υπήρχαν στο τέλος απολογισµοί, ή υπήρχαν εικονικοί απολογισµοί. Αφού πληρώνει το δηµόσιο τι µας<br />

νοιάζει. Είναι λειτουργία δηµοσίων επιχειρήσεων αυτό;<br />

Και δεν είναι τώρα, για παράδειγµα, πιο σωστό που ο ΟΤΕ είναι στο Χρηµατιστήριο και υπάρχει<br />

ένας καθολικός έλεγχος, καθολικός και από την ελληνική αγορά και από την αγορά των Ηνωµένων<br />

Πολιτειών που είναι εισηγµένη η µετοχή στο Χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης, για το αν πάει καλά ο<br />

ΟΤΕ ή όχι; Αυτό, δεν αποδίδει καλύτερα για όλους τους Έλληνες πολίτες;<br />

Τι λέµε εµείς λοιπόν; Ότι εκεί που χρειάζεται να προχωρήσουν οι µετοχοποιήσεις και οι<br />

ιδιωτικοποιήσεις, για να εξυπηρετήσει η αγορά την κοινωνία, για να είναι η αγορά όργανο στα χέρια της<br />

κοινωνίας. Όχι για να καθοδηγεί η αγορά την κοινωνία, όπως θέλει η Νέα ∆ηµοκρατία»<br />

254

Βλέπετε πώς προσπαθούσε να δικαιολογήσει ο κ. Σηµίτης την αδιέξοδη πολιτική των<br />

µετοχοποιήσεων; Μόνο µε αυτό τον τρόπο, είπε, θα µπορούσε να γίνει καθολικός έλεγχος στις<br />

δηµόσιες επιχειρήσεις! Ξαναδιαβάστε, παρακαλώ, τη διπλωµατική επιχειρηµατολογία του κ. Σηµίτη<br />

στο προηγούµενο απόσπασµα, και βγάλτε τα συµπεράσµατά σας.<br />

−Επιµένοντας στις επιζήµιες για την ελληνική οικονοµία µετοχοποιήσεις ο κ. Σηµίτης, στην<br />

οµιλία του στη Γενική Συνέλευση του Σ.Ε.Β. (24/05/2000), είχε πει µεταξύ άλλων:<br />

«Προϋπόθεση για µια διατηρήσιµη ανάπτυξη αποτελεί η οικονοµική σταθερότητα. Σήµερα, η<br />

Ελλάδα καλείται να αντιµετωπίσει ορισµένες προκλήσεις.(…)<br />

Απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων είναι η<br />

απελευθέρωση των αγορών. Στόχος µας είναι η αποτελεσµατικότερη λειτουργία της οικονοµίας. ∆ίνουµε<br />

ιδιαίτερη έµφαση στην υλοποίηση του προγράµµατος των ιδιωτικοποιήσεων και µετοχοποιήσεων που<br />

εξαγγείλαµε, το οποίο περιλαµβάνει 15 επιχειρήσεις και οργανισµούς του δηµόσιου τοµέα.»<br />

∆υστυχώς, παρά τις καλές προθέσεις του Πρωθυπουργού, το 2002 η ανταγωνιστικότητα των<br />

ελληνικών επιχειρήσεων έπιασε πάτο. Το χειρότερο, όµως, είναι ότι ο κ. Σηµίτης προσποιείται πως<br />

δεν γνωρίζει “τις πταίει”. Προφανώς δεν τον συµφέρει να το γνωρίσει…<br />

− Τι έγιναν, όµως τα κεφάλαια που αντλήθηκαν από το Χρηµατιστήριο; Στις 26 Ιουλίου 2000,<br />

σε άρθρο του στην οικονοµική εφηµερίδα «ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ» ο κ. Αν. Ι. Καραµήτσος αναρωτιόταν:<br />

«Πού πήγαν τα 6,5 τρισ. της Σοφοκλέους». Να τι έγραφε µεταξύ άλλων:<br />

«Μια προσεκτική µατιά στα σχετικά οικονοµικά στοιχεία φανερώνει ότι πέραν ολίγων<br />

(συγκεκριµένα ενός-δύο επιχειρηµατιών που όντως ο τζίρος των µετοχών τους φανερώνει ότι<br />

βρίσκονται ακόµα µόνοι τους στη Σοφοκλέους), οι υπόλοιποι “αναπαύονται” στα repos! Ή, για την<br />

ακρίβεια, ανατοκίζουν τα χρήµατα που πήραν από τη Σοφοκλέους για ανάπτυξη, έργα, υποδοµές,<br />

εξαγορές, συγχωνεύσεις και άλλα “ωραία”, αναµένοντας το επόµενο γύρισµα στην αγορά! Τα στοιχεία<br />

που το αποδεικνύουν δεν επιδέχονται αµφισβήτηση.<br />

To 1999 µε την “καλή Σοφοκλέους”, αντλήθηκαν από την αγορά από νέες εισαγωγές αλλά και<br />

αυξήσεις κεφαλαίου πάνω από 5 τρισ. δραχµές, ενώ το πρώτο εξάµηνο του 2000 – µε “κακή<br />

Σοφοκλέους” – περί τα 2 τρισ. δραχµές. Την ίδια περίοδο, δηλαδή στα τέλη του περσινού έτους, τα repos<br />

ήταν περίπου 2,5 δισ. δραχµές και τώρα – µέσα σε έξι µήνες – υπολογίζεται ότι εκτινάχθηκαν στα 4,5<br />

τρισ. δραχµές. Ενώ τα κεφάλαια που βρίσκονται στα αµοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίµων από<br />

4,2 τρισ. δραχµές έφτασαν – σε σύγκριση πάντα του ιδίου διαστήµατος – τα 5,5 τρισ. δραχµές.»<br />

Συνεχίζοντας ο αρθρογράφος επιχειρηµατολογεί ότι αν τα χρήµατα που είχαν αντληθεί από<br />

τις εισηγµένες είχαν επενδυθεί σε παραγωγική δραστηριότητα, αυτό θα φαινόταν και στο ακαθάριστο<br />

προϊόν της χώρας. Εξάλλου, η αύξηση του ρευστού που βγήκε από τη Σοφοκλέους και «ακούµπησε»<br />

σε καταθέσεις µε καλό ανατοκισµό δεν θα µπορούσε να προέρχεται από µικροεπενδυτές που στην<br />

πλειοψηφία τους ήταν χαµένοι ή εγκλωβισµένοι.<br />

Βέβαια, µερικοί θα ισχυριστούν ότι για να επενδύσει µια εισηγµένη ένα τόσο µεγάλο<br />

κεφάλαιο χρειάζεται αρκετό χρόνο. Θα µπορούσα να συµφωνήσω σ’ αυτό, αν το ρευστό που συνέχιζε<br />

να λιµνάζει µέχρι το Φεβρουάριο του 2003 στα repos είχε έστω µειωθεί. Απεναντίας όµως έχει<br />

δραµατικά αυξηθεί, όπως οµολογείται από καθηµερινά δηµοσιεύµατα.<br />

−Λάβρος εναντίον της συµπεριφοράς των επιχειρήσεων ήταν και ο έγκριτος αναλυτής κ.<br />

Νίκος Νικολάου, από τη στήλη του «Γνώµες» στο ΒΗΜΑ (30/07/2000). «Η Σοφοκλέους εκδικείται»<br />

ήταν ο τίτλος του άρθρου του, στο οποίο, σύµφωνα µε πληροφορίες που είχε, ανέφερε ότι «στις<br />

περισσότερες εταιρείες µικρής και µεσαίας κεφαλαιοποίησης ο κύριος µέτοχος δεν διαθέτει πλέον παρά<br />

ένα µικρό µειοψηφικό πακέτο της τάξεως του 5% ως 20%. Αυτό σηµαίνει ότι στην ουσία έχει χάσει ο<br />

πρώην ιδιοκτήτης τον έλεγχο της επιχείρησής του και ότι κρατά ακόµη το µάνατζµεντ επειδή το πλήθος<br />

των µικροµετόχων δεν προσέρχεται στις γενικές συνελεύσεις για να τον αλλάξει!»<br />

Και ο κ. Νικολάου συνέχιζε: «Πώς χάθηκε όµως ο έλεγχος; Απλούστατα γιατί ο µεγαλοµέτοχος,<br />

αφού µε τα παπαγαλάκια του διαφήµιζε ανύπαρκτες εξαγορές, συγχωνεύσεις και άλλα επιχειρηµατικά<br />

ντιλ και πέτυχε να πολλαπλασιάσει την τιµή της µετοχής της εταιρείας του, µια ωραία ηµέρα του<br />

περυσινού Αυγούστου ή Σεπτεµβρίου πούλησε τις τεχνητά υπερτιµηµένες µετοχές του, τις οποίες<br />

αγόρασαν οι αφελείς επενδυτές που έπαιρναν τοις µετρητοίς τα κούφια λόγια των αρµοδίων<br />

255

κυβερνητικών παραγόντων ότι τάχα η άνοδος του Χρηµατιστηρίου εκφράζει την ορµή και τη δύναµη της<br />

ελληνικής οικονοµίας. Και έτσι ο µεγαλοµέτοχος του περυσινού Αυγούστου ή Σεπτεµβρίου έγινε σε λίγες<br />

ηµέρες µικροµέτοχος, αφού όµως ενθυλάκωσε προηγουµένως σε καυτό χρήµα πέντε ως δέκα φορές την<br />

αξία της επιχείρησής του. Και τώρα αυτός εισπράττει τους τόκους από τα repos ή τις καταθέσεις στους<br />

φορολογικούς παραδείσους της Ευρώπης και οι χιλιάδες µικροεπενδυτές, που κρατούν τώρα χαρτιά<br />

υποτιµηµένα, κλαίνε τη µοίρα τους και καταριούνται τους αρµοδίους που τους άφησαν να πέσουν στην<br />

παγίδα.»<br />

Αυτή ήταν ίσως η πιο γλαφυρή περιγραφή των αµαρτιών των εισηγµένων από τη γραφίδα ενός<br />

έγκριτου αναλυτή. Τι θα µπορούσα εγώ να προσθέσω; Προσέξτε παρακαλώ τώρα και το µεγάλο<br />

“κατηγορώ” του κ. Νικολάου στη συνέχεια:<br />

«…Οι σοβαρές εκτιµήσεις ανεβάζουν περίπου σε 5 τρισ. δρχ. τα ποσά που έφυγαν από τα<br />

θυλάκια ενός εκατοµµυρίου και πλέον µικροεπενδυτών για να µεταφερθούν στις φαρδιές τσέπες των<br />

επιτήδειων επιχειρηµατιών, των ξένων κερδοσκόπων, αλλά και όσων µυηµένων του ευρύτερου<br />

κοµµατικού χώρου του ΠαΣοΚ γνώριζαν ότι τον Σεπτέµβριο θα εκδηλωνόταν βίαιη κυβερνητική<br />

παρέµβαση για να πέσει το Χρηµατιστήριο.<br />

Όταν έχει γίνει λοιπόν αυτή η µεγάλη ληστεία µε την πλήρη ανοχή, αν όχι συνευθύνη,<br />

κυβερνητικών παραγόντων είναι το λιγότερο προκλητικό να βγαίνει τώρα ο υπουργός Εθνικής<br />

Οικονοµίας και Οικονοµικών κ. Ι. Παπαντωνίου και να κατηγορεί ως υπεύθυνη τη Νέα ∆ηµοκρατία για<br />

το κατρακύλισµα του δείκτη από τις 6.300 µονάδες στις 4.000 και κάτω! Φυσικά, κανένας δεν το<br />

πιστεύει αφού όλοι όσοι παροικούν στη Σοφοκλέους γνωρίζουν από πρώτο χέρι τι έχει συµβεί και είναι<br />

βέβαιοι ότι αν το ΠαΣοΚ είχε χάσει τις εκλογές κάποιοι γνωστοί και µη εξαιρετέοι θα απολογούνταν<br />

τώρα στον εισαγγελέα για το σκάνδαλο της ∆ΕΚΑ ΑΕ!»<br />

Αξίζει εδώ να σηµειώσουµε πως όταν γράφονταν οι παραπάνω γραµµές ο Γ.∆. του ΧΑΑ<br />

βρισκόταν στις 3.998 µονάδες, νούµερα που δύο και τρία χρόνια αργότερα θα ήταν άπιαστο όνειρο…<br />

Εκεί όµως που µερικώς έπεσε έξω ο κ. Νικολάου ήταν στην εκτίµησή του ότι «Οι επενδυτές<br />

έβαλαν µυαλό και η οργή τους έπιασε τόπο αφού η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, έστω και καθυστερηµένα,<br />

προχωρεί σε µέτρα που εξασφαλίζουν τη διαφάνεια στις συναλλαγές και προστατεύουν τα συµφέροντα<br />

των µικροµετόχων.» ∆ιότι ναι µεν οι επενδυτές έβαλαν µυαλό και αποφεύγουν τώρα τη Σοφοκλέους<br />

σαν το διάβολο το λιβάνι, η οργή τους όµως δεν έπιασε τόπο, αφού τα µέτρα της Επιτροπής<br />

Κεφαλαιαγοράς ουδόλως προστάτευσαν τα συµφέροντα των εγκλωβισµένων µικροµετόχων, που στα<br />

δύο χρόνια που ακολούθησαν είδαν το κεφάλαιό τους να εξαερώνεται παντελώς…<br />

Σε άλλο άρθρο του στο ίδιο φύλλο του ΒΗΜΑΤΟΣ ο κ. Νικολάου αναφερόταν µε<br />

λεπτοµέρειες στις προεκλογικές αµαρτίες της κυβέρνησης µέσω της ∆ΕΚΑ. (Εξ οικείων τα βέλη!)<br />

∆υστυχώς, όµως, η οικονοµία του χώρου δεν µου επιτρέπει να επεκταθώ στο θέµα αυτό.<br />

− Εν τω µεταξύ, στην πόρτα της Σοφοκλέους η ουρά εταιρειών για εισαγωγή όλο και<br />

µάκραινε. Κορόιδα ήταν; Πού θα ξανάβρισκαν τέτοιο πακτωλό κεφαλαίων τζάµπα; Να τι έγραφε ο<br />

Λ. Στεργίου στα ΝΕΑ στις 26 Αυγούστου του 2000: «Από τις 26 Φεβρουαρίου 1999 µέχρι τις 30<br />

Ιουνίου 2000, το Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών είχε δεχθεί περισσότερες από 270 αιτήσεις για εισαγωγή<br />

στην Κύρια και Παράλληλη Αγορά, ενώ µέχρι τα µέσα Ιουλίου 2000 υπήρξαν και άλλες δύο για τη Νέα<br />

Χρηµατιστηριακή Αγορά. (…)<br />

Η νέα διοίκηση του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών στο πλαίσιο των κινήσεων για τη βελτίωση<br />

της λειτουργίας της αγοράς προωθεί µέτρα για την αντιµετώπιση του θέµατος της αναµονής εταιρειών<br />

για εισαγωγή στο Χρηµατιστήριο. Έτσι, µε τον διαχωρισµό των αιτήσεων και µε την τήρηση ξεχωριστής<br />

λίστας για κάθε αγορά και κλάδο αναµένεται ότι θα µειωθούν οι “ουρές αναµονής”.<br />

Συγκεκριµένα, ο πρόεδρος του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών κ. Παναγιώτης Αλεξάκης<br />

εξήγγειλε ότι προβλέπεται η επιτάχυνση της εισαγωγής νέων εταιρειών µε παράλληλη αναβάθµιση του<br />

ρόλου των αναδόχων.(…)» 373<br />

Εδώ βλέπουµε τον κ. Αλεξάκη να επιδιώκει την επιτάχυνση της εισαγωγής νέων εταιρειών<br />

στο ΧΑΑ, τη στιγµή που οι φωνές για επιβράδυνση ή και αναστολή νέων εισαγωγών γίνονταν όλο και<br />

πιο πολλές, όλο και πιο δυνατές!<br />

−Μεταξύ των αναλυτών που συνέχιζαν να επισηµαίνουν τον κίνδυνο από τις εισαγωγές<br />

πληθώρας εταιρειών στο ΧΑΑ ήταν και η κ. Ελένη Γκίκα, γενική διευθύντρια της εταιρείας<br />

256

επενδύσεων ΕΞΕΛΙΞΗ. Σε άρθρο της στο ΒΗΜΑ (27/08/2000) είχε πει µεταξύ άλλων: «Η ουρά των<br />

εταιρειών στον προθάλαµο της Σοφοκλέους σε συνδυασµό µε το φιλόδοξο πρόγραµµα µετοχοποιήσεων<br />

του ∆ηµοσίου δεν αφήνει πολλά περιθώρια ανάκαµψης,(…). Είναι αναγκαίο να επανέλθει η ισορροπία<br />

µεταξύ των εκδόσεων νέων τίτλων και “φρέσκου χρήµατος” που κατευθύνεται στην κεφαλαιαγορά.<br />

Ιδιαίτερα η κυβέρνηση, καθώς οφείλει να δίνει το παράδειγµα, πρέπει να προχωρήσει σε<br />

ιδιωτικοποιήσεις των εταιρειών σε συνδυασµό µε τις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές για τον<br />

εκσυγχρονισµό των εταιρειών και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους και όχι σε απλές<br />

µετοχοποιήσεις.»<br />

Ιδού λοιπόν που υπήρξαν έγκυρες φωνές την εποχή εκείνη που προειδοποιούσαν την<br />

κυβέρνηση για τον ολισθηρό δρόµο που είχε επιλέξει. Όµως, δυστυχώς για την Ελλάδα, οι αρµόδιοι<br />

κώφευαν. Πρόκειται για πολιτική αρτηριοσκλήρωση…<br />

−Στις 27/08/2000, ο κ. ∆ηµήτρης Σπανοδήµος, υπεύθυνος της UBS Warburg, µιλώντας στο<br />

ΒΗΜΑ και στον κ. Τ. Μαντικίδη και αµφισβητώντας την άµεση τοποθέτηση ξένων κεφαλαίων σε<br />

µετοχές ελληνικών επιχειρήσεων, είχε πει µεταξύ άλλων: «Σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον χαµηλών<br />

επιτοκίων οι ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει να µπορούν να αναπτύσσονται δυναµικά ώστε να<br />

προσελκύσουν ξένα κεφάλαια».<br />

Το πόσο “δυναµικά” αναπτύχθηκαν οι ελληνικές επιχειρήσεις στα δυόµισι χρόνια που<br />

πέρασαν από τότε είναι µια άλλη θλιβερή ιστορία. Παρ’ όλο τον πακτωλό χρηµάτων που άντλησαν<br />

από τις τσέπες των Ελλήνων πολιτών µε τις υπέρογκες αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου, οι αχαΐρευτες<br />

δεν µπόρεσαν να ορθοποδήσουν… Ανικανότητα ή ανεντιµότητα; Προφανώς και τα δύο…<br />

Όσο για την αδιαφορία των µεγαλοµετόχων των εισηγµένων στο να στηρίξουν τις µετοχές<br />

τους, να τι έγραφε ο κ. Ν. Καρούτζος στην ΑΞΙΑ (11/11/2000): «Οι επιχειρηµατίες στην πλειοψηφία<br />

τους διαθέτουν σηµαντική ρευστότητα και θα µπορούσαν µε ουσιαστικές αυξήσεις των θέσεών τους να<br />

συµβάλλουν στη βελτίωση του κλίµατος. Σε λίγο άλλωστε θα αρχίσουν να αντιλαµβάνονται ότι µε την<br />

τακτική των αθρόων πωλήσεων που ακολούθησαν το 1999 και της αποχής τη φετινή χρονιά, ουσιαστικά<br />

υπονοµεύουν το µέλλον των εταιρειών τους, οι οποίες είναι βέβαιο πως θα ξαναχρειαστούν τα κεφάλαια<br />

του Χρηµατιστηρίου για να αναπτυχθούν.(…)<br />

Οι επιχειρηµατίες παρουσιάζονται προκλητικά αδιάφοροι έως ανάλγητοι.(…)»<br />

Προκλητικά αδιάφοροι έως ανάλγητοι, λοιπόν, ήταν τότε οι επιχειρηµατίες! Και γιατί να<br />

ανησυχούσαν άλλωστε; Είχαν “αντλήσει” τόσα δισεκατοµµύρια όσα δεν θα µπορούσαν πριν δύο<br />

χρόνια ούτε καν να ονειρευτούν. Τώρα ήταν ώρα να τα απολαύσουν.<br />

∆υστυχώς, όµως, η αναλγησία και η µωρία των επιχειρηµατιών συνεχίζεται µέχρι σήµερα<br />

(Φεβρ.. 2003), ενώ οι µετοχές όλων ανεξαιρέτως των εταιρειών έχουν εντελώς απαξιωθεί και πολλές<br />

τείνουν να εξαφανιστούν από το ταµπλό. Κι όµως, σ’ ένα τζίρο που τους τελευταίους µήνες<br />

κυµαινόταν από 40 εκ. µέχρι 50 εκ. ευρώ ηµερησίως, µε αγορά λίγων µόνο κοµµατιών θα µπορούσε<br />

ο κάθε επιχειρηµατίας να στηρίξει τη µετοχή του και την εταιρεία του. Το γιατί δεν το κάνουν είναι<br />

ανεξήγητο µε τον κοινό νου που διαθέτουµε…<br />

− Όπως ήταν επόµενο, η µιζέρια που ενδηµούσε στο ΧΑΑ, από κάποιο σηµείο και µετά<br />

αποθάρρυνε περαιτέρω αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου. Έτσι, στο δίµηνο ∆εκ. 2000 - Ιαν. 2001 οι<br />

αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου εισηγµένων εταιρειών ήταν ελάχιστες. Ιδού η επιβεβαίωση από το<br />

news.in.<strong>gr</strong>.:<br />

«Επιπτώσεις και στις αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου των εισηγµένων στο ΧΑΑ εταιρειών έχει η<br />

συνεχής καθοδική πορεία του χρηµατιστηρίου, καθώς − σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία της Επιτροπής<br />

Κεφαλαιαγοράς − η άντληση κεφαλαίων το δίµηνο ∆εκέµβριος 2000-Ιανουάριος 2001 έχει µειωθεί κατά<br />

90,47% σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα 1999 - 2000.» 374<br />

Σύµφωνα µε την εφηµερίδα ΤΑ ΝΕΑ (25/01/2001), από το ∆εκέµβριο του 2000 έως τα µέσα<br />

Ιανουαρίου του 2001 είχαν αντληθεί συνολικά 102,8 δισ. δρχ. από πέντε αυξήσεις µετοχικού<br />

κεφαλαίου, ενώ το αντίστοιχο διάστηµα της προηγούµενης χρονιάς είχαν αντληθεί 1,07 τρισ. δρχ. από<br />

43 αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου εισηγµένων εταιρειών. Συγκεκριµένα, το ∆εκέµβριο του 1999<br />

είχαν γίνει 36 αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου που άντλησαν 799,9 δισ. δρχ. και τον Ιανουάριο του<br />

2000 επτά αυξήσεις κεφαλαίου, που άντλησαν 270,2 δισ. δρχ.<br />

257

Αντίθετα, το ∆εκέµβριο του 2000 οι αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου ήταν µόλις τρεις και τα<br />

έσοδα προσέγγισαν τα 85,9 δισ. δρχ., ενώ έως τα µέσα του Ιανουαρίου 2001 είχαν ολοκληρωθεί<br />

ακόµα δύο αυξήσεις κεφαλαίου µε έσοδα 16,9 δισ. δρχ.<br />

Απογοητευµένος, ο πρόεδρος του ΣΕΒ, κ. Οδυσσέας Κυριακόπουλος, είχε δηλώσει στις<br />

24/01/2001: «καµία εισηγµένη επιχείρηση δεν µπορεί για το επόµενο εξάµηνο να αντλήσει χρήµατα από<br />

το χαρτοφυλάκιό της προκειµένου να πραγµατοποιήσει επενδύσεις, λόγω της άσχηµης πορείας του<br />

ΧΑΑ». 374 Τι να έλεγε άραγε το Φεβρουάριο του 2003, µε το πλήρως απαξιωµένο και πνέον τα<br />

λοίσθια Χρηµατιστήριο;<br />

− Στις 14 Μαρτίου του 2001 ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Σταύρος<br />

Θωµαδάκης, κατά την παρουσίαση της Ετήσιας Έκθεσης της Επιτροπής για το 2000, είχε εκφράσει<br />

την άποψη ότι η πρωτογενής αγορά κεφαλαίου λειτούργησε ικανοποιητικά παρά την παρατεταµένη<br />

διόρθωση τιµών τη χρονιά που πέρασε.<br />

«Ο κ. Θωµαδάκης τόνισε µεταξύ άλλων ότι “η προβλεπόµενη κερδοφορία των εισηγµένων<br />

εταιριών είναι ασφαλώς θετική”, ενώ έσπευσε να επισηµάνει ότι “η εξοµάλυνση της αγοράς και των<br />

προσδοκιών στο ελληνικό χρηµατιστήριο προϋποθέτει τη συνεχή επικοινωνία των εταιριών µε όλο τον<br />

µετοχικό κόσµο που τις στηρίζει”.» 217<br />

Όπως γνωρίζουµε, η κερδοφορία των επιχειρήσεων δεν συνεχίστηκε, ενώ οι εισηγµένες<br />

συνέχιζαν να γράφουν τους µικροµετόχους στα παλιά τους τα παπούτσια…<br />

− Στις 26 Μαρτίου 2001, ο κ. Παπαντωνίου είχε πει πως «στην τρέχουσα χρηµατιστηριακή<br />

συγκυρία», έπρεπε «να υπάρξει µια ορθολογική αντιµετώπιση, µέσα από κατάλληλη χρονική κατανοµή,<br />

των ζηµιών που θα προκύψουν από αρνητικές υπεραξίες στα χαρτοφυλάκια των εταιριών.» Τι<br />

εννοούσε άραγε; Πώς επρόκειτο να αντιµετωπιστούν «ορθολογικά» οι ζηµιές των εταιρειών από τις<br />

αρνητικές υπεραξίες στα χαρτοφυλάκιά τους λόγω της πτώσης του Χρηµατιστηρίου, για την οποία<br />

άλλωστε οι ίδιες είχαν τη µεγαλύτερη ευθύνη;<br />

− Τον Απρίλιο του 2001, λόγω της µείωσης των τιµών των µετοχών και του όγκου των<br />

συναλλαγών στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών, σε συνδυασµό µε τη συντηρητική στάση των<br />

διοικήσεων του ΧΑΑ και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς όσον αφορούσε νέες εισαγωγές αλλά και<br />

αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου, πολλές επιχειρήσεις αναθεωρούσαν τους τρόπους χρηµατοδότησης<br />

των επενδυτικών τους σχεδίων και στρέφονταν πάλι στις τράπεζες! Όπως διαπίστωνε η eco2day,<br />

«Γεγονός είναι ότι ύστερα από το κύµα συγχωνεύσεων και εξαγορών σε όλους τους κλάδους της<br />

οικονοµίας κατά την τελευταία διετία, η σηµερινή κατάσταση στην εγχώρια αγορά δηµιουργεί µία<br />

αναστροφή του αγγλοσαξoνικού µοντέλου χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων (κεφαλαιαγορά), προς το<br />

οποίο έτεινε η ελληνική οικονοµία την περίοδο 1998-1999.» 375<br />

Να λοιπόν που είχε έλθει το πλήρωµα του χρόνου, δηλαδή των αµαρτιών τους, και οι<br />

εισηγµένες αναγκάζονταν να στραφούν και πάλι στις τράπεζες για “µη υγιά κεφάλαια” !<br />

−Στις 27 Μαΐου του 2001, ο κ. Γιάννης Κοτόφωλος εξηγούσε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ «Πώς<br />

µε τις αθρόες εισαγωγές η ελληνική αγορά υπονοµεύει τον εαυτό της». Ο εύστοχος τίτλος του σχετικού<br />

άρθρου ήταν: «Η… µικροµέγαλη Σοφοκλέους». Την εποχή εκείνη ο αριθµός των εισηγµένων στο<br />

ΧΑΑ ήταν 336. Σύµφωνα µε το άρθρο της έγκριτης εφηµερίδας, την ίδια εποχή (Μάιος 2001) ο<br />

αριθµός των εισηγµένων στο ∆ουβλίνο ήταν 96, στη Λισσαβώνα 108, στη Βιέννη 110, στο Ελσίνκι<br />

158, στην Κοπεγχάγη 235, στη Στοκχόλµη 306 και στο Μιλάνο 307. Όµως, παρά τη χωρίς ανάσα<br />

κατρακύλα του ΧΑΑ, η τρέλα εισαγωγής νέων εταιρειών στη Σοφοκλέους συνεχιζόταν, και το<br />

Σεπτέµβριο του 2002 οι εισηγµένες είχαν φτάσει αισίως τις 375!<br />

Ιδού µια από τις βασικές αιτίες της κακοδαιµονίας της Σοφοκλέους! Φαίνεται πως οι<br />

αρµόδιοι δεν γνώριζαν τι έκαναν και πού οδηγούσαν το Χρηµατιστήριο. (Το ίδιο βιολί όµως το<br />

συνεχίζουν µέχρι σήµερα, Μάρτιο του 2003, όταν ο αριθµός των εισηγµένων είναι 381…)<br />

− Θα εµπλουτίσω το κεφάλαιο τούτο µε χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από άρθρο του κ.<br />

Κώστα Σαρρή στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ (31 Μαΐου 2001) περί “κυκλικότητας” των Χρηµατιστηρίων. Τα<br />

αποσπάσµατα αυτά θα µας βοηθήσουν ίσως να µην τρέφουµε ψευδαισθήσεις:<br />

258

«Σίγουρα την τελευταία δεκαετία οι παγκόσµιοι διαχειριστές χαρτοφυλακίων είχαν συνηθίσει<br />

στο εξής µοτίβο: Κάθε βουτιά σε χαµηλότερα επίπεδα τιµών αποτελούσε αφορµή για τοποθετήσεις από<br />

το λεγόµενο “έξυπνο χρήµα”, που ωθούσε όµως τις τιµές µετά από λίγο σε ακόµη υψηλότερα σηµεία,<br />

ζωγραφίζοντας ένα φαινοµενικά αέναο ανοδικό spin..<br />

Το πρόβληµα είναι ότι αυτό ίσχυε σε φάσεις οικονοµικής άνθισης, υψηλών ρυθµών ανάπτυξης<br />

και υπερβολικών προσδοκιών για τις κερδοφορίες των εταιρειών που τροφοδοτούσε το χρηµατιστηριακό<br />

boom διεθνώς.<br />

Στην αντίθετη περίπτωση, σε περιόδους δηλαδή που η ύφεση χτυπάει την πόρτα των εταιρειών<br />

και των χρηµατιστηρίων, τότε οι αφηρηµένες ντετερµινιστικές θεωρίες περί “κυκλικότητας” καταλήγουν<br />

στο καλάθι των αχρήστων.(…)<br />

Σε µια τέτοια συγκυρία έχουν µπει πλέον για τα καλά οι διεθνείς αγορές και κατ’ επέκταση η<br />

Σοφοκλέους.(…)» 376<br />

Να υποθέσουµε, λοιπόν, πως ο ανοδικός κύκλος των χρηµατιστηρίων θ’ αργήσει πολύ να<br />

φανεί; Ή µήπως δεν θα έλθει ποτέ πια µε τη µορφή που το “έξυπνο χρήµα” τον προγραµµάτιζε στο<br />

παρελθόν, αφού τούτη τη φορά τα ψυχικά και υλικά τραύµατα που υπέστησαν οι µικροεπενδυτές – η<br />

πρώτη ύλη των χρηµαταγορών – είναι βαθιά και ανεξίτηλα και οι περισσότεροι αποταµιευτές έχουν<br />

στρέψει την πλάτη τους στον απατηλό “θεσµό” οριστικά και αµετάκλητα; Μακάρι να γνώριζε<br />

κάποιος την απάντηση… Πάντως, ακόµη και αν έλθει κάποτε ο ανοδικός κύκλος, µε τη γνώριµη ή<br />

µε νέα µορφή, είναι νοµοτελειακά σίγουρο ότι θα έλθει και πάλι για να σαρώσει και να αφήσει πίσω<br />

του καινούργια θύµατα…<br />

−Την προπαραµονή της “αναβάθµισης” της Σοφοκλέους ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου είχε κάνει<br />

αισιόδοξες προβλέψεις για τις επιπτώσεις που αυτή θα είχε στην πορεία του ΧΑΑ. Χαρακτηριστική<br />

ήταν η δήλωση ότι «λόγω της αναβάθµισης, η Σοφοκλέους και οι εισηγµένες επιχειρήσεις θα<br />

παρακολουθούνται πλέον αυστηρά από “πολλά µάτια”, κάτι που θα λειτουργήσει εξυγιαντικά και θα<br />

αποτελέσει ασπίδα προστασίας των επενδυτών.» 141<br />

Εν τω µεταξύ, η επί 20 µήνες συνεχής πτώση του ΧΑΑ είχε αναστείλει τις αποφάσεις των<br />

εισηγµένων για άντληση χρήµατος µέσω αυξήσεων των µετοχικών τους κεφαλαίων. Μάλιστα, µε το<br />

γενικό δείκτη να βολοδέρνει µεταξύ 2.800 και 2.900 µονάδων, είχαν επηρεαστεί και οι αποφάσεις<br />

άλλων επιχειρήσεων µη εισηγµένων στο Χρηµατιστήριο, οι οποίες σε εκείνη τη φάση προτιµούσαν<br />

να τηρούν στάση αναµονής όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων για επενδύσεις ή για την εισαγωγή τους<br />

στο Χρηµατιστήριο. Όπως έγραφε ΤΟ ΒΗΜΑ (17/06/2001), «Στον βαθµό που συνεχισθεί η πτώση της<br />

Σοφοκλέους οι επιπτώσεις στις εισηγµένες ή µη εταιρείες δεν αποκλείεται να προσλάβουν µεγαλύτερες<br />

διαστάσεις καθώς θα επηρεασθούν σηµαντικά και οι αποφάσεις των νοικοκυριών που έχουν επενδύσεις<br />

στη Σοφοκλέους.<br />

Οι εξελίξεις αυτές προκαλούν πονοκέφαλο στην κυβέρνηση. Αρµόδια στελέχη του οικονοµικού<br />

επιτελείου αναγνωρίζουν ότι η πτώση του Χρηµατιστηρίου επηρεάζει την οικονοµία στους τοµείς που<br />

αφορούν τις επενδύσεις αλλά και την υλοποίηση του προγράµµατος των µετοχοποιήσεων.» 143<br />

Κι όλα αυτά όταν δεν είχαµε δει ακόµη τα χειρότερα… Είδατε ότι επαληθεύεται και πάλι το<br />

αξίωµα «όλα εδώ πληρώνονται»;<br />

− Στις 23 Ιουνίου του 2001 ΤΑ ΝΕΑ έγραφαν ότι «Παγώνουν τα σχέδιά τους για νέες<br />

αυξήσεις κεφαλαίου, η µια µετά την άλλη, οι εισηγµένες εκείνες εταιρείες που είχαν ελπίσει ότι µε την<br />

αναβάθµιση το ΧΑΑ θα έµπαινε σε µια νέα, ανοδική τροχιά. Ωστόσο, από τη µια η πίεση των<br />

τραπεζικών δανείων που τρέχουν και από την άλλη τα επενδυτικά προγράµµατα, η υλοποίηση των<br />

οποίων δεν σηκώνει αναβολή, υποχρεώνουν τις διοικήσεις των εταιρειών να αναζητήσουν διέξοδο στα<br />

χρηµατοδοτικά τους προβλήµατα στη σύναψη οµολογιακών δανείων. Έτσι, η άντληση φθηνών<br />

κεφαλαίων µέσω του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών, που στο παρελθόν ήταν υπόθεση ρουτίνας,<br />

αποτελεί σήµερα είδος εν ανεπαρκεία για τις εισηγµένες εταιρείες.» 377<br />

Όπως βλέπετε είχαν αρχίσει τα δύσκολα για τις εισηγµένες…Κι εδώ, ας µου επιτραπεί η<br />

έκφραση: καλά να πάθουν! Η εποχή όµως να αγοράζει το κράτος τις προβληµατικές, ας ελπίσουµε,<br />

παρήλθε.<br />

259

−«Έξι µήνες µετά την ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ», έγραφε ΤΟ ΒΗΜΑ (1/7/2001),<br />

«η “φλόγα” που είχε ανάψει στην κυβέρνηση, στις επιχειρήσεις και στη χρηµατιστηριακή αγορά (δύο<br />

χρόνια νωρίτερα) φαίνεται ότι έσβησε στη δίνη των προβληµάτων της ευρωπαϊκής οικονοµίας και της<br />

ελληνικής που τις τελευταίες δύο εβδοµάδες εντοπίστηκαν σχεδόν αποκλειστικά στην “αρρυθµία” της<br />

κυβέρνησης. Οι εξελίξεις αποτυπώνονται ανάγλυφα στην πορεία της Σοφοκλέους που από την αρχή του<br />

έτους έχει υποχωρήσει κατά 21% προκαλώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονοµία, µε κυριότερη<br />

την επιδείνωση του επιχειρηµατικού κλίµατος. Σε ολόκληρη την οικονοµία, αλλά κυρίως στα δηµόσια<br />

οικονοµικά, σηµειώθηκε το φαινόµενο του “ανεστραµµένου καθρέφτη” στον οποίο όλα τα µεγέθη<br />

ισολογισµοί επιχειρήσεων, λογαριασµοί του ∆ηµοσίου, αµοιβαία κεφάλαια, χαρτοφυλάκια που ήταν<br />

πλεονασµατικά το 1999 ισοσκελίστηκαν το 2000 και γίνονται ελλειµµατικά εφέτος.(…)» 178<br />

Τα χειρότερα βέβαια δεν είχαν έλθει ακόµη..<br />

Κι ενώ οι µικροεπενδυτές-θύµατα είχαν χάσει πια τη λαλιά τους , οι θύτες φιλονικούσαν πάνω<br />

στο πτώµα της Σοφοκλέους διότι δεν υπήρχε πια λεία για να τη µοιραστούν…<br />

Όπως έγραφε ο κ. Λ. Στεργίου στα ΝΕΑ (17/07/2001), «Στα όρια της κατάρρευσης κινείται η<br />

Σοφοκλέους, η οποία ύστερα από την χθεσινή πτώση κατά 4,48% έσπασε και το φράγµα των 2.400<br />

µονάδων, οδηγώντας τους επενδυτές σε κατάσταση πανικού.(…)<br />

Οι χρηµατιστές ζητούν άµεσα και δραστικά µέτρα για την αναστροφή του κλίµατος, ζητώντας<br />

από τους επιχειρηµατίες να στηρίξουν τις µετοχές τους. (…)<br />

Από την πλευρά του, ο Σύνδεσµος Εισηγµένων Εταιρειών προτείνει τη λήψη πακέτου µέτρων.<br />

Τα µέτρα αυτά θα πρέπει να είναι δηµοσιονοµικά και χρηµατιστηριακά. Μεταξύ αυτών προτείνεται η<br />

εναρµόνιση της φορολογίας των εισηγµένων εταιρειών µε τη φορολόγηση που ισχύει σε άλλες<br />

ευρωπαϊκές αγορές, η άµεση ιδιωτικοποίηση του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα, φορολόγηση των ρέπος<br />

κ.λπ.» 378<br />

Κι όµως, η καρδιά του προβλήµατος ήταν αλλού, µα κανείς δεν ήθελε ή δεν τολµούσε να<br />

βάλει τον δάκτυλον επί του τύπου των ήλων… Το κύριο πρόβληµα ήταν, και συνεχίζει να είναι, η<br />

αναξιοπιστία του “θεσµού”, δηλαδή όλων των εµπλεκοµένων σ’ αυτόν, και κυρίως των εισηγµένων!<br />

−Στις 23 Ιουλίου 2001, πραγµατοποιήθηκε συνάντηση Συνδέσµου Εισηγµένων Εταιρειών<br />

(ΣΕΙΣΕΤ) - Παπαντωνίου. Εκεί διαπιστώθηκε µεταξύ άλλων ότι η χρηµατιστηριακή τιµή των<br />

περισσοτέρων µετοχών είχε φθάσει πλέον σε επίπεδα χαµηλότερα ακόµη και από την λογιστική τους<br />

αξία − γεγονός που δικαιολογείτο µόνον από την υποτιµητική κερδοσκοπία, που ασκούσαν<br />

παραχρηµατιστηριακά κέντρα τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό.<br />

Ελέχθη ακόµη πως ήταν απαράδεκτο να εισάγονται εταιρείες µε τζίρο µικρότερο των 20<br />

δισεκατοµµυρίων δρχ. και να έχουµε περισσότερες εισηγµένες από άλλα Ευρωπαϊκά Χρηµατιστήρια.<br />

Τονίστηκε µάλιστα πως ήταν άµεσος ο κίνδυνος περιθωριοποίησης του Χ.Α.Α. εάν δεν άλλαζαν<br />

αµέσως τα κριτήρια εισδοχής.<br />

Πολύ αργά το κατάλαβαν! Όπως πάντα σε τούτο το δύσµοιρο τόπο, οι αρµόδιοι και υπεύθυνοι<br />

ξυπνάνε όταν, µε υπαιτιότητά τους, έχει ήδη συντελεστεί το κακό… Όχι βέβαια πως ξύπνησαν στην<br />

προκειµένη περίπτωση. ∆υστυχώς, ούτε οι εισαγωγές νέων εταιρειών στη Σοφοκλέους σταµάτησαν,<br />

όπως είδαµε από τα νούµερα που παρέθεσα προηγουµένως, αλλά ούτε και η άγρια υποτιµητική<br />

κερδοσκοπία ελέγχθηκε. Το αποτέλεσµα ήταν ο Γ. ∆. να καταποντιστεί στις 1.600 µονάδες στο τέλος<br />

Φεβρουαρίου του 2003.<br />

−Σχετικά µε τον πακτωλό των χρηµάτων που άντλησαν οι αχαΐρευτες εισηγµένες από το<br />

ΧΑΑ κατά τα έτη 1999-2000, να τι είχε γράψει ο Οικονοµικός Ταχυδρόµος στις 8 Σεπτεµβρίου του<br />

2001: «Συγκλονιστικά αναδεικνύονται τα στοιχεία για τα κεφάλαια που αντλήθηκαν από τη Σοφοκλέους,<br />

τόσο κατά το 1999 όσο και κατά το 2000, από τις εισηγµένες ή εισαχθείσες επιχειρήσεις στο ΧΑΑ, παρά<br />

την πτωτική ουσιαστικά πορεία του Γενικού ∆είκτη µετά τον Σεπτέµβριο του 1999. Το ύψος τους ως<br />

ποσοστό του ΑΕΠ ανήλθε σε 10,9% το 1999 και σε 9,9% το 2000 έναντι αντίστοιχου µέσου κοινοτικού<br />

όρου της τάξεως του 2,8% και του 4,5%, αντιστοίχως.»<br />

Για άλλη µια φορά αποδεικνύεται ότι είµαστε πρωταγωνιστές στις αυτοκαταστροφικές<br />

υπερβολές!<br />

260

− Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή της πρώτης συνέλευσης των εισηγµένων το 2002 (27<br />

Μαρτίου) από τον κ. Λεωνίδα Βατικιώτη σε άρθρο του µε τον τίτλο «Σκληρότερα µέτρα φέρνει η<br />

οικονοµική δυσπραγία» (ΠΡΙΝ, 31/03/2002): «Ξεχάστε τις υπερφίαλες δηλώσεις, τις µεγαλοστοµίες<br />

και τα υπεραισιόδοξα σχέδια που κυριαρχούσαν µέχρι πρόσφατα σε κάθε λογής συνελεύσεις ή<br />

συζητήσεις στις οποίες παρευρίσκονταν µεγαλοστελέχη ή ιδιοκτήτες κορυφαίων ελληνικών<br />

επιχειρήσεων. Το κλίµα που κυριαρχούσε στην πρώτη γενική συνέλευση της Ένωσης Εταιρειών<br />

Εισηγµένων στο Χρηµατιστήριο, που έγινε την Τετάρτη, πιο πολύ θύµιζε µνηµόσυνο. Η εικόνα<br />

απαξίωσης του ελληνικού χρηµατιστηρίου παρουσιάστηκε άλλωστε µία µέρα πριν, µε τον πλέον<br />

ανάγλυφο τρόπο, µέσα από τις σελίδες της Ετήσιας Έκθεσης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.»<br />

Σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο του ΠΡΙΝ, ο υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών,<br />

Νίκος Χριστοδουλάκης, µιλώντας στη συνέλευση της Ένωσης Εισηγµένων υποσχέθηκε την<br />

εφαρµογή µιας σειράς µέτρων που θα ανέστρεφαν τη ζοφερή εικόνα. και θα βελτίωναν το οικονοµικό<br />

κλίµα. ∆υστυχώς, όµως, για τις εισηγµένες, το αρνητικό κλίµα είχε καλά εµπεδωθεί στην ελληνική<br />

οικονοµία και δεν επρόκειτο να µεταβληθεί µε υποσχέσεις και µέτρα, τουλάχιστον µέχρι τη στιγµή<br />

που γράφονται αυτές οι γραµµές (Φεβρ. 2003).<br />

−Το Μάιο του 2002, µε το Χρηµατιστήριο να σέρνεται γύρω στις 2.000 µονάδες, ο καθηγητής<br />

Οικονοµετρίας στο Πανεπιστήµιο Κρήτης, κ. ∆ικ. Τσερκέζος, ρωτούσε: «Έχετε αναλογισθεί τι<br />

προσόντα έχουν αυτοί που διοικούν σήµερα τις περισσότερες εισηγµένες εταιρείες στη Σοφοκλέους; Ή<br />

µήπως είναι λίγες εκείνες οι περιπτώσεις επιχειρηµατιών που επένδυσαν τα χρήµατα που µάζεψαν από<br />

τις αυξήσεις κεφαλαίου και τις υπεραξίες από τις... υπερβολές της αγοράς (τα χρήµατά µας δηλαδή) σε<br />

χώρους εντελώς διαφορετικούς από αυτούς που προδιέγραφαν στα ενηµερωτικά τους δελτία όταν<br />

ζητούσαν αυξήσεις κεφαλαίου; Νοµίζετε ότι αυτά περνούν απαρατήρητα από τον πολύ κόσµο; Όχι<br />

φυσικά. Άλλωστε για αυτό και για πολλά άλλα θα εξακολουθήσει η Σοφοκλέους να παρουσιάζει<br />

αρνητικές υπερβολές και να είναι δικαιολογηµένη για την καθυστέρηση να διορθώσει την πρόσφατη<br />

αρνητική υπερβολή που παρατηρούµε τα τελευταία δύο χρόνια.» 379<br />

Καλά τα έλεγε ο κ. καθηγητής, αλλά πολύ αργά…<br />

Όσο για τις δεκάδες εισηγµένες εταιρείες που βρίσκονται στο χείλος της αυτοκαταστροφής<br />

εξαιτίας των τεράστιων τραπεζικών χρεών που δηµιούργησαν, ενώ είχαν την ευκαιρία να<br />

αποκτήσουν γερά θεµέλια και άριστες προοπτικές µε τον πακτωλό χρηµάτων που άντλησαν µέσα από<br />

τις αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου το 1999-2000, αυτές είναι άξιες της τύχης τους, δηλαδή των<br />

αµαρτιών τους… Όπως έγραφε στην εφηµερίδα ΕΞΠΡΕΣ (26/10/2002) ο κ. ∆ηµήτρης Λαζόπουλος,<br />

καθηγητής χρηµατοοικονοµικής στο Deree College «Για πολλές εταιρίες το χρηµατιστήριο είχε γίνει<br />

τόσο ελκυστικό, που είχαν αρχίσει να βασίζονται στα έσοδα από το trading για να καλυτερεύσουν την<br />

εικόνα της κερδοφορίας τους. Εάν µια εταιρία βασίζει την κερδοφορία της, έστω και ένα µέρος της στο<br />

trading,(…) είναι καταδικασµένη. Όταν ένας trader κάνει θαύµατα για έξι µήνες, νοµίζει ότι τα ξέρει<br />

όλα και µετά η καταστροφή είναι ζήτηµα χρόνου.»<br />

Να λοιπόν που «η καταστροφή» που επήλθε στις εισηγµένες έχει την αιτία της και δεν φταίει<br />

η κακή τους “µοίρα”.<br />

−Τα όσα θλιβερά επακολούθησαν το 2002, και ιδιαίτερα το δεύτερο εξάµηνο, στις διεθνείς<br />

χρηµαταγορές επιβεβαίωσαν, δυστυχώς, ότι είχαµε µπει σε περίοδο παγκόσµιας οικονοµικής<br />

ύφεσης. Τα χρηµατιστήρια διεθνώς είχαν τώρα απροκάλυπτα “καζινοποιηθεί” και απαξιωθεί – αν<br />

ποτέ ήταν υγιείς αναπτυξιακοί θεσµοί – και οι ευρωπαϊκές αγορές (τα κερδοσκοπικά lobbies)<br />

αλληθώριζαν καθηµερινά προς τη Wall Street για να καθορίσουν τις κινήσεις τους. Η Ελλάδα δεν θα<br />

µπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Οι κινήσεις των χρηµατιστηρίων ήταν τώρα σχεδόν<br />

προβλέψιµες…<br />

Για το ήδη απαξιωµένο ΧΑΑ, η πτώση των ξένων χρηµατιστηρίων ήταν η χαριστική βολή,<br />

που πάντως έδωσε φτηνά άλλοθι στους εντεταλµένους οικονοµικούς ταγούς της χώρας µας για να<br />

συγκαλύψουν την αναποτελεσµατική οικονοµική πολιτική τους.<br />

Μας έφταιγε άραγε η Wall Street για το ότι οι εισηγµένες µας δεν είναι κερδοφόρες, για τον<br />

πληθωρισµό της Ελλάδας, που είναι σχεδόν διπλάσιος από εκείνον της ευρωζώνης (στο 4,3% θα<br />

έφτανε το Φεβρουάριο του 2003), ή για το ότι τα δηµόσια ελλείµµατα και η ανεργία στη χώρα µας<br />

261

δε λένε να υποχωρήσουν; Όλα αυτά, µαζί µε τη δεδοµένη αναξιοπιστία της Σοφοκλέους, δεν<br />

αντανακλώνται άραγε στις τιµές των µετοχών;<br />

−Στις 24/9/2002, µέσα σε δυσµενές χρηµατιστηριακό κλίµα, αλλά και λόγω της διαρκώς<br />

επιδεινούµενης κατάστασης της οικονοµίας σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο πρόεδρος του ΣΕΙΣΕΤ<br />

(Σύνδεσµος Εισηγµένων Εταιρειών) κ. Ιων Στεριώτης ζήτησε από τον υπουργό Εθνικής Οικονοµίας<br />

κ. Νίκο Χριστοδουλάκη να συγκαλέσει την άτυπη Επιτροπή Κεφαλαιαγορών, για να ληφθούν µέτρα<br />

αντιµετώπισης της κρίσης. («Ναυτεµπορική- on Line»)<br />

Όµως ο ΣΕΙΣΕΤ, αντί να ζητάει τη συνδροµή του υπουργού για την αντιµετώπιση της κρίσης<br />

θα έπρεπε να λογοδοτήσει για την κατασπατάληση κεφαλαίων ύψους 22 δισ. ευρώ που άντλησαν οι<br />

εισηγµένες επιχειρήσεις από το ελληνικό Xρηµατιστήριο στη “χρυσή” διετία 1999-2000. Πάντως<br />

µεταξύ των 8 νέων µέτρων που έλαβε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς από κοινού µε τη διοίκηση του<br />

ΧΑΑ, παραµονές εκλογών Οκτ. 2002, τα τέσσαρα πρώτα αφορούσαν τις ίδιες τις εισηγµένες! Τα<br />

µέτρα αυτά προέβλεπαν :<br />

1: Αυστηρό έλεγχο από διοίκηση του ΧΑΑ και Κεφαλαιαγορά σε όλες τις λογιστικές<br />

καταστάσεις εισηγµένων εταιρειών που παρουσιάζουν προβλήµατα.<br />

2: Φορολογικό έλεγχο και αυστηρότερα κριτήρια των προς εισαγωγή εταιρειών.<br />

3: Έλεγχο ορκωτών ελεγκτών για τις προηγούµενες της εισαγωγής δηµοσιευµένες<br />

οικονοµικές καταστάσεις.<br />

4: Με τη θεσµική διευθέτηση του φορολογικού ελέγχου, ουσιαστικό ξακαθάρισµα της λίστας<br />

αναµονής των προς εισαγωγή εταιρειών.<br />

∆υστυχώς, και τα µέτρα αυτά, που είναι αυτονόητα για την οµαλή λειτουργία του<br />

Χρηµατιστηρίου και έπρεπε να υπήρχαν από τότε που υπήρχε ο “θεσµός”, αποφασίστηκαν πάρα πολύ<br />

αργά και, όπως πάντα, κατόπιν “εορτής”. Είµαστε πράγµατι για κλάµατα… Κι ενώ η παροιµία λέει<br />

πως κάλιο αργά παρά ποτέ, εµείς αµφισβητούµε την πρόθεση και την ικανότητα των αρµοδίων αρχών<br />

να φτάσουν, έστω τούτη τη φορά, το µαχαίρι έως το κόκαλο. Κάποιες µικρές εταιρείες πάλι θα<br />

τιµωρηθούν, για να φανεί πως κάτι γίνεται, ενώ οι µεγάλες µε τα µεγάλα “κόλπα” θα µένουν πάντα<br />

στο απυρόβλητο…<br />

−Λίγο µετά τις εκλογές του Οκτωβρίου 2002, κάποιοι τόλµησαν να µιλήσουν έξω από τα<br />

δόντια για την «τριετία του χάους και το θολό µέλλον» του ΧΑΑ. Σύµφωνα µε έρευνα της<br />

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, «Πάνω από 120 µετοχές εταιρειών όλων των κλάδων καταµετρούν απώλειες<br />

µεγαλύτερες του 90% από τα υψηλά του 1999, δηµιουργώντας βρόχο όχι µόνο στις χιλιάδες των<br />

επενδυτών, αλλά και στην ίδια την επιχειρηµατική δραστηριότητα. Η απαξίωση είναι τόσο µεγάλη που<br />

γύρω στις 150 επιχειρήσεις διαπραγµατεύονται πλέον σε τιµές χαµηλότερες της λογιστικής τους<br />

αξίας.» 380 Οι ίδιοι αναλυτές της «Ε» εκτιµούν ότι µόνο ο χρόνος µοιάζει ικανός – άγνωστο πότε – να<br />

θεραπεύσει τη διαπιστωµένη πλέον ασθένεια της «Ζοφοκλέους» που συνίσταται στην «εγκατάλειψη<br />

από κυβερνώντες, επιχειρηµατίες, θεσµικούς επενδυτές και κυρίως από την άλλοτε ζωογόνο δύναµη των<br />

µικροεπενδυτών».<br />

Είναι απίστευτο το ότι θα µπορούσε κανείς να καταγγέλλει, και µάλιστα «κυρίως», την<br />

εγκατάλειψη της «Ζοφοκλέους» από την άλλοτε “ζωογόνο” δύναµη των άγρια λεηλατηθέντων,<br />

κατασυκοφαντηθέντων και περιφρονητικά χλευασθέντων για επιδίωξη εύκολου πλουτισµού<br />

µικροεπενδυτών! Είναι σα να προσβλέπει κάποιος στο κατακρεουργηµένο νεκρό θύµα να δώσει<br />

πνοή στο δολοφόνο του που στη συνέχεια ψυχορραγεί!<br />

− Με αφορµή την “Παγκόσµια Hµέρα κατά της Φτώχειας”, µίλησε για την κατάσταση της<br />

ελληνικής Οικονοµίας τον Οκτώβριο του 2002 και ο πρόεδρος της Ν.∆. κ. Κ. Καραµανλής, λέγοντας<br />

µεταξύ άλλων τα εξής: Το 2002 «η Eλλάδα σηµείωσε νέα πτώση, κατά 6 µονάδες, στην<br />

ανταγωνιστικότητα έναντι του 2001, καθώς ο δείκτης της βιοµηχανικής παραγωγής βρέθηκε στο σηµείο<br />

που βρισκόταν πριν από 9 έτη, οι εξαγωγές είναι λιγότερες από εκείνες του Λουξεµβούργου, οι<br />

εισαγωγές αυξήθηκαν την τελευταία 5ετία άνω του 30%, το έλλειµµα του ισοζυγίου αυξήθηκε κατά 68%<br />

σε σχέση µε το 1999 και οι άµεσες ξένες επενδύσεις είναι καθηλωµένες κοντά στο µηδέν.» 381<br />

Σίγουρα η κυβέρνηση θα αµφισβητήσει τα νούµερα που περιέχονταν στο µήνυµα του<br />

αρχηγού της αξιωµατικής αντιπολίτευσης. Εγώ, βέβαια, δεν έχω τη δυνατότητα να ελέγξω εάν και<br />

262

κατά πόσον τα νούµερα αυτά απέχουν από την πραγµατικότητα, αλλά ούτε στέκοµαι σε αριθµούς. Τα<br />

συµπεράσµατά µου για την άκρως ανησυχητική κατάσταση της ελληνικής οικονοµίας τα εξάγω από<br />

όσα βλέπω γύρω µου και ακούω καθηµερινά, µα κυρίως από όσα βιώνω εγώ η ίδια..<br />

−Άξιο προσοχής είναι και το συµπέρασµα του κ. Γεωργίου Κ. Μπήτρου, καθηγητή του<br />

Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, από σχετικό άρθρο του µε τον τίτλο «Η παθογένεια της<br />

οικονοµίας µας»: «Το συµπέρασµα που βγάζω από τα πιο πάνω δεδοµένα είναι ότι αφού µας πήρε 40<br />

χρόνια για να ξαναγυρίσουµε, από την άποψη της διεθνούς µας ανταγωνιστικότητας, στο 1960, σίγουρα<br />

κάτι δεν πάει καλά. Για µένα απολύτως υπεύθυνη είναι η οικονοµική πολιτική που ακολουθήθηκε την<br />

τελευταία 20ετία και βρίσκεται ακόµη σε ισχύ µε κάποια φτιασιδώµατα…» (ΤΟ ΒΗΜΑ, 12/01/2003)<br />

Υπάρχουν άραγε εκείνες οι πολιτικές δυνάµεις στον τόπο µας που θα δώσουν καινούργιο<br />

όραµα στους πολίτες και θα βγάλουν την Ελλάδα από τη γενικευµένη και πανθοµολογούµενη<br />

παρακµή; Αυτό είναι τώρα το ερώτηµα στο οποίο καλούµαστε όλοι να απαντήσουµε…<br />

Σχετικά µε τις αµαρτωλές εισηγµένες, ιδού µια ακόµη απαισιόδοξη πρόβλεψη από την<br />

οικονοµική εφηµερίδα ΕΞΠΡΕΣ (04/02/2003):<br />

«Σε χρονιά εισαγγελέων αλλά και τραπεζών “απειλεί” να µετεξελιχθεί το 2003, καθώς σειρά<br />

επιχειρήσεων καλούνται να εξαργυρώσουν εφέτος, υπό τις χειρότερες δυνατές συνθήκες για το σύνολο<br />

του συστήµατος, την άλογη επέκτασή του, σε δανεισµό για τη χρηµατοδότηση αµφιβόλου αποδοτικότητας<br />

επενδύσεων.»<br />

Είναι να διαρρηγνύει κανείς τα ιµάτιά του για τις αχαΐρευτες εισηγµένες: Και άντληση<br />

πακτωλού κεφαλαίων από το ΧΑΑ κατά τα έτη 1999-2000, και άλογο δανεισµό από τις τράπεζες!<br />

Καλά, πώς τα κατάφεραν;<br />

−Θα κλείσω το κεφάλαιο αυτό µε χαρακτηριστικά αποσπάσµατα από άρθρο του κ. Βασ.<br />

Κουλούρη στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, στις 16/02/2003, µε τίτλο «Kρίσιµο στοιχείο η “διασπάθιση” των<br />

κεφαλαίων που άντλησαν»: «(…) Πρόκειται για “µυθικά” κεφάλαια ύψους άνω των 5 τρισ. δρχ., τα<br />

οποία σε λίγες σχετικά περιπτώσεις αξιοποιήθηκαν θετικά, ενώ πολλάκις κατασπαταλήθηκαν σε ανούσια<br />

και ευτελή “σχεδιάσµατα”, αλλότριες ανησυχίες, σκοπιµότητες ή και ατοµικά συµφέροντα<br />

επιχειρηµατιών!<br />

Στην πενταετία 1998-2002 οι εισηγµένες επιχειρήσεις (εξαιρουµένου για λόγους λογιστικών<br />

ιδιοµορφιών, του ευρύτερου χρηµατοοικονοµικού τοµέα) άντλησαν από την κεφαλαιαγορά µέσω<br />

αυξήσεων µετοχικού κεφαλαίου, το συνολικό ποσό των 9,6 δισ. ευρώ (3,27 τρισ. δρχ.).<br />

(…)Όπως προκύπτει από τα στοιχεία εµπεριστατωµένης µελέτης του τµήµατος αναλύσεων της<br />

χρηµατιστηριακής εταιρείας Aττικής-Kερδώος Eρµής, τα τεράστια κεφάλαια που εισέρευσαν στις<br />

επιχειρήσεις κατά τα τελευταία χρόνια πήγαν σε πολλές περιπτώσεις στο βρόντο! Συνέβαλαν ελάχιστα<br />

στην ενδυνάµωση των επιχειρήσεων, οι οποίες αποκαλύφθηκαν µε το πλήρωµα του χρόνου, γυµνές.»<br />

Βλέπετε, εδώ πληρώνονται όλα… Και οι θύτες τελικά γίνονται θύµατα του κακού εαυτού<br />

τους. Γυµνές είναι σήµερα οι επιχειρήσεις που διασπάθισαν τα χρήµατα του κοσµάκη και, δυστυχώς,<br />

δεν υπάρχουν “φύλακες” που θα τις τιµωρήσουν για τις αµαρτίες τους.<br />

Σύµφωνα µε τη µελέτη, όµως, υπήρχαν και κάποιες εξαιρέσεις. Κάποιες επιχειρήσεις, λέει,<br />

άδραξαν την ευκαιρία που τους προσέφερε η ευνοϊκή χρηµατιστηριακή συγκυρία και<br />

ισχυροποιήθηκαν κεφαλαιακά, εκσυγχρονίστηκαν και επεκτάθηκαν. Πόσες όµως ήταν αυτές και γιατί<br />

δεν ξεχώρισαν στο ταµπλό της Σοφοκλέους;<br />

∆υστυχώς για την Ελλάδα, «Oι εισηγµένες επιχειρήσεις έχουν βρεθεί εδώ και µήνες στη δίνη<br />

των υψηλών δανειακών υποχρεώσεων που τις εµποδίζει να αναπτύξουν νέες επενδύσεις και τις<br />

καθηλώνει σε µία πολιτική συντήρησης και ταχείας αποπληρωµής των υποχρεώσεών τους, θέτοντας ως<br />

εγγυήσεις κατά κόρον τα πάγια περιουσιακά τους στοιχεία.» Αυτά έγραφε µεταξύ άλλων ο κ. Ανέστης<br />

Ντόκας στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (9/3/2003). Στο ίδιο άρθρο διαβάσαµε ότι «οι αυξήσεις των<br />

υποχρεώσεων έφθασαν µέχρι και το 5.000% σε σχέση µε το 2001. Oι εταιρείες µε τις µεγαλύτερες<br />

υποχρεώσεις προέρχονται από τους κλάδους των κατασκευών, της πληροφορικής, των µέσων<br />

ενηµέρωσης, του λιανεµπορίου, της ιχθυοκαλλιέργειας, του real estate και του αλουµινίου.» Σηµειώστε<br />

ότι αυτοί οι κλάδοι ήταν οι τα περισσότερα υποσχόµενοι εν όψει των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004!<br />

263

Ώστε, λοιπόν, οι εισηγµένες είχαν τώρα «υψηλές δανειακές υποχρεώσεις», παρ’ όλο τον<br />

πακτωλό τζάµπα κεφαλαίων που είχαν αντλήσει τα προηγούµενα χρόνια από το Χρηµατιστήριο! Μα<br />

καλά, πώς τα κατάφεραν; Είναι ν’ απορεί κανείς και να θλίβεται µε τέτοια κατάντια…<br />

Επίλογος<br />

Αυτό το βιβλίο έπρεπε κάποτε να κλείσει. Άλλωστε, τους τελευταίους µήνες η κακοδαιµονία<br />

της Σοφοκλέους αποδιδόταν στην αρνητική διεθνή συγκυρία! “Τυχερή” και πάλι η Κυβέρνηση! Για<br />

µια ακόµη φορά είχε βρει ένα βολικό άλλοθι. Τώρα για όλα έφταιγε, τάχα, η προετοιµασία των ΗΠΑ<br />

για τον πόλεµο (εισβολή) στο Ιράκ. Τα πανθοµολογούµενα χρηµατιστηριακά εγκλήµατα και η<br />

αποτυχηµένη οικονοµική πολιτική της δεν είχαν άραγε σχέση µε την εξαχρείωση της Σοφοκλέους και<br />

της ελληνικής οικονοµίας γενικότερα; Ο απροκατάληπτος αναγνώστης του πονήµατος τούτου<br />

πιστεύω πως θα έχει πειστεί ότι η Κυβέρνηση του κ. Σηµίτη φέρει την κύρια ευθύνη.<br />

Αυτό το επιβεβαίωσε και ο πρόεδρος του Συνδέσµου Ελληνικών Βιοµηχανιών κ. Οδ.<br />

Κυριακόπουλος, σε εκδήλωση του εµπορικού κόσµου. Μεταξύ άλλων είχε δηλώσει ότι «υπάρχει<br />

περιορισµένη αποτελεσµατικότητα στην κυβερνητική πολιτική και λείπει ο συντονισµός, ενώ<br />

απαιτούνται πιο εντατικές και πιο αποτελεσµατικές παρεµβάσεις σε όλους τους τοµείς». (ΤΟ<br />

ΒΗΜΑ -18/3/2003). Σχεδόν δύο µήνες αργότερα , ο ίδιος προέβλεψε ότι η ανεργία στην Ελλάδα τα<br />

επόµενα χρόνια θα φτάσει στο επίπεδο ρεκόρ 18%-20% από το 9,7% (ΤΑ ΝΕΑ – 09/05/2003).<br />

∆υστυχώς οι ελληνικές επιχειρήσεις, λόγω “πατριωτισµού”, προτιµούν να επενδύουν στο<br />

εξωτερικό… Όπως έγραψε ο κ. Χ. Μέγας στην «Ε» (07/05/2003), τουλάχιστον 1.200 επιχειρήσεις<br />

έχουν «µεταναστεύσει» τα τελευταία 10 χρόνια σε χώρες της Βαλκανικής και µάλιστα πολλές απ’<br />

αυτές µε εθνική επιδότηση!<br />

Όσο για τα τραγικά και παράδοξα (σηµεία και τέρατα) της Σοφοκλέους, αυτά, µε ή χωρίς<br />

πολέµους, δυστυχώς θα συνεχίζονται. Το κωµικοτραγικό, µάλιστα, είναι ότι µε την έναρξη του<br />

“απελευθερωτικού” πολέµου των γερακιών της ∆ύσης στο Ιράκ (20/03/2003) το αποστεωµένο ΧΑΑ<br />

άρχισε να παίρνει τα πάνω του, ακολουθώντας δειλά-δειλά το “πάρτι” των ξένων χρηµατιστηρίων!<br />

Πολεµοχαρείς, δυστυχώς, οι αγορές… Ίσως, κάποιος άλλος στο µέλλον αξιολογήσει και αναλύσει<br />

αυτά που θα συµβούν από δω και πέρα στο κατ’ ευφηµισµόν Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών, αν και η<br />

γνωστή “πατέντα” φοβάµαι πως δεν θα αλλάξει. Οι απατηλοί χρηµατιστηριακοί “κύκλοι” θα<br />

εναλλάσσονται και καινούργια αθώα θύµατα θα προστίθενται στα παλιά…<br />

Στις 19/09/2002 ο Γ.∆. του ΧΑΑ, µε πτώση 1,57%, είχε κλείσει στις 1.868 µονάδες (το<br />

χαµηλότερο τότε σηµείο από το Μάρτιο του 1998). Την εποµένη οι Γ. Μέρµηγκας και Β. Γεώργας<br />

έγραφαν στην «Ε»: «∆υστυχώς επτωχεύσαµεν», επισηµαίνοντας ότι «τα πράγµατα µέσα από τη<br />

διαρκή και επαναλαµβανόµενη φθορά έχουν φθάσει στο απροχώρητο, αφού δεν µιλάµε πλέον για<br />

λογιστικές απώλειες αλλά για χαίνουσες πληγές στο σώµα της πραγµατικής οικονοµίας.(…) Ήδη<br />

άλλωστε, τόσο για τους πολιτικούς όσο και για τους επιχειρηµατικούς ταγούς των υπερφίαλων<br />

υποσχέσεων, η τραγωδία των πολλών κινδυνεύει να µετατραπεί σε δική τους “Φαλκονέρα”.»<br />

Σχεδόν έξι µήνες αργότερα (12/03/2003) ο Γ. ∆. θα καταποντιζόταν στις 1.477,91 µονάδες,<br />

µα “η τραγωδία των πολλών” δεν είδαµε να µετατρέπεται σε “Φαλκονέρα” των ενόχων…<br />

Το πόνηµα τούτο δεν θα ήταν πλήρες και απόλυτα αντικειµενικό, αν δεν περιελάµβανε και<br />

ένα µήνυµα προς τους “µεγαλοχαµένους” του Χρηµατιστηρίου. Εννοώ τους άπληστους εκείνους<br />

συνανθρώπους µας που ενώ έχουν εξασφαλίσει µια άνετη και πλουσιοπάροχη ζωή για τους εαυτούς<br />

τους, τα παιδιά και τα εγγόνια τους, έχουν κάνει στόχο ζωής το να συνεχίζουν να θησαυρίζουν για<br />

χάρη του θησαυρίσµατος, τζογάροντας εσαεί µέσα στο θεσµοθετηµένο “ναό” του τζόγου. Ας<br />

αναρωτηθούν, λοιπόν, όλοι αυτοί που έχασαν εκατοντάδες εκατοµµύρια, ίσως και δισεκατοµµύρια<br />

δραχµές στο τζόγο του ΧΑΑ: ∆ε θάταν απείρως καλύτερο αν κάποια, έστω, απ’ αυτά τα χρήµατα που<br />

τους περίσσευαν τα είχαν µοιραστεί µε τους φτωχούς αδελφούς των, αν, π.χ., είχαν “υιοθετήσει”<br />

κάποιο εγκαταλελειµµένο χωριό της Ελλάδας, φτιάχνοντας µια πλατεία, µια παιδική χαρά, µια<br />

βιβλιοθήκη, ένα σχολείο, αν είχαν χρηµατοδοτήσει την έκδοση και τη δωρεάν διάθεση ενός χρήσιµου<br />

264

βιβλίου ή την παραγωγή ενός εκπαιδευτικού σίριαλ που να δρόσιζε την τηλεοπτική έρηµο; Με το να<br />

έχουν κλείσει την καρδιά τους στις ανάγκες των συνανθρώπων τους, κατέθεσαν το “θησαυρό” τους<br />

στους πιο επιτήδειους µεγαλοκερδοσκόπους της αγοράς, και τώρα κλαίνε κι αυτοί τη µοίρα τους µαζί<br />

µε τους χαµένους µικροεπενδυτές. Να λοιπόν το σκληρό δίδαγµα που έδωσε η ίδια η ζωή στους<br />

άπληστους: «Μη θησαυρίζετε θησαυρούς επί της γης όπου τα χρηµατιστήρια αφανίζουσι»!<br />

Ας δούµε, όµως, πώς µπορούµε όλοι εµείς οι “µικροί” και “ανώνυµοι” να ξεπεράσουµε<br />

τώρα τη δική µας τραγωδία. Με νηφάλια και αντικειµενική αξιολόγηση του Χρηµατιστηρίου Αξιών<br />

Αθηνών µέσα από τα στοιχεία που παρατέθηκαν στο βιβλίο τούτο, συµπεραίνουµε πως η Σοφοκλέους<br />

είναι µια σύγχρονη οικονοµική ζούγκλα όπου αδίστακτοι κερδοσκόποι επιδίδονται στο να<br />

υπεξαιρούν νοµοτύπως τα χρήµατα των έντιµων επενδυτών, τζογάροντας αέρα κοπανιστό. Είναι<br />

ιδανικός τόπος άγρας θηραµάτων για τους ισχυρούς “παίκτες” µα “Κρανίου Τόπος”, κοιλάδα θρήνων,<br />

κλαυθµών και οδυρµών για τους ανυποψίαστους έντιµους επενδυτές. Το γεγονός, βέβαια, πως κάποιοι<br />

– ελάχιστοι – µικροί βγαίνουν κατά σύµπτωση κερδισµένοι ή το ότι υπάρχουν κι αλλού τέτοιες<br />

ζούγκλες δεν την εξαγνίζει.<br />

Όταν, πριν τρία χρόνια, άρχισα να συγκεντρώνω υλικό για τη συγγραφή του βιβλίου τούτου,<br />

απευθύνθηκα σε δυο τρεις γνωστούς µου ζητώντας συνεργασία για τη συλλογή στοιχείων. Όµως οι<br />

“πόρτες” τους ήταν κλειστές. Σ’ έναν απ’ αυτούς τα είπα έξω απ’ τα δόντια: «Καλά να πάθουµε», του<br />

είπα. «Αφού τα δεχόµαστε όλα παθητικά και δεν αντιδρούµε, είναι φυσικό κάποιοι αδίστακτοι να µας<br />

κατακλέβουν». Η απάντηση του φίλου προς στιγµή µε προβληµάτισε: «Τι να κάνουµε;», µου είπε,<br />

«Χάσαµε τα λεφτά µας, να χάσουµε και τη ζωή µας;»<br />

Βέβαια, µεταξύ της πλήρους αδράνειας και του να χάσουµε τη ζωή µας, υπάρχει µεγάλη<br />

απόσταση. ∆εν χρειάζεται να πιάσουµε τα άκρα. Και φυσικά δεν πρέπει ν’ αφήσουµε εκείνους που<br />

µας έκλεψαν το βιος µας να µας κλέψουν και το χαµόγελο, την πηγή της ζωής. Μπορούµε όµως και<br />

πρέπει να µεταλλάξουµε τον πόνο µας σε ιερό θυµό κατά της διαφθοράς που έχει διαπεράσει κάθε<br />

χώρο και κάθε θεσµό στον τόπο µας. Κι αυτός ο θυµός πρέπει να γίνει ενέργεια που θα µεταφραστεί<br />

σε διαµαρτυρία, σε αντίδραση, σε δράση. Πρέπει να βρούµε τρόπους – ειρηνικούς πάντα – για να<br />

αναγκάσουµε την οικονοµική ολιγαρχία να µας υπολογίζει, να µας σέβεται, να µας επιστρέψει τα<br />

κλοπιµαία.<br />

Ας µην καταναλώνουµε, π.χ., όλη τη σαβούρα που µας προσφέρουν. Ας µην ξαναγοράζουµε<br />

τις µετοχές των απαξιωµένων τους εταιρειών, ώστε να υποχρεωθούν κάποτε οι µεγαλοµέτοχοι που<br />

µας καταλήστεψαν να τις ξαναγοράσουν οι ίδιοι. Κυρίως όµως, πρέπει να τοποθετήσουµε τα<br />

πράγµατα στη σωστή τους διάσταση. Και είναι χρήσιµο “ηρεµιστικό” να θυµόµαστε ότι ο υλικός<br />

πλούτος δεν µπόρεσε ποτέ να χορτάσει τις εσωτερικές πνευµατικές ανάγκες του ανθρώπου. Το χρήµα,<br />

η υπερκατανάλωση, η πολυτέλεια δεν µπόρεσαν ποτέ να ντύσουν τη γύµνια της ψυχής που διψάει και<br />

πεινάει για πνευµατικές αξίες. Τα υλικά “αγαθά”, µπορεί να προσφέρουν κάποια άνεση, δεν µπόρεσαν<br />

όµως ποτέ να ζεστάνουν το µοναχικό και αλλοτριωµένο άνθρωπο, ούτε να τον απαλλάξουν από τις<br />

ασθένειες και το άγχος… Και βέβαια, ας µην ξεχνάµε πως η απληστία είναι σαράκι που κατατρώγει<br />

τα σωθικά του άπληστου.<br />

Θα µου πείτε, δίνω παρηγοριά στον άρρωστο ώσπου να βγει η ψυχή του;<br />

Την αλήθεια λέω, αλήθεια που όλοι γνωρίζουµε, µα που την ξεχνάµε, καταπιεζόµενοι µέσα<br />

στην κόλαση της υλιστικής υποκουλτούρας µας. Βλέπετε, οι ανθρώπινες αρχές κι αξίες<br />

επισκιάστηκαν από τότε που ταυτίστηκε η έννοια της προόδου µε την αύξηση της παραγωγής και της<br />

κατανάλωσης, µε την ικανοποίηση των ενστίκτων και των αισθήσεων. Έτσι, αντί ο υλικός πλούτος να<br />

γίνει ευλογία για την ανθρωπότητα, έγινε κατάρα γι αυτήν… Αντί να γίνει χρήσιµο εργαλείο για την<br />

ανακούφιση της στέρησης και της δυστυχίας, έγινε ένας βλοσυρός και αιµοβόρος δυνάστης που<br />

καθηµερινά τη σπρώχνει στη βία και την εξαθλίωση. Ο ανελέητος ανταγωνισµός, βασισµένος πάνω<br />

στο σύνθηµα “κερδίζω-χάνεις”, έχει µετατρέψει τις ανθρώπινες κοινωνίες σε ζούγκλες, όπου το<br />

µεγάλο θηρίο τρώει το µικρό, όπου το πάθος της νίκης επί του “αντιπάλου” έχει καταντήσει σαράκι<br />

που κατατρώγει τον κοινωνικό ιστό, φαρµάκι που δηλητηριάζει τις ανθρώπινες σχέσεις και<br />

διαφθείρει τον ψυχισµό των ανθρώπων, πλούσιων και φτωχών.<br />

Τι µέλλον µπορεί να περιµένει κανείς για τούτο τον πλανήτη, αν δεν υπάρξει µια ειρηνική<br />

επανάσταση συνειδήσεων, και µάλιστα γρήγορα; Ας αναρωτηθούν πρώτοι εκείνοι που διαφεντεύουν<br />

τον κόσµο της αδικίας, συσσωρεύοντας πακτωλούς κλεµµένου χρήµατος για τα παιδιά, τα εγγόνια<br />

265

και τα δισέγγονά τους. Σε ποια κοινωνία-ζούγκλα τα προορίζουν να ζήσουν; Ή µήπως, στην<br />

παραφροσύνη τους, δε νοιάζονται ούτε για τα ίδια τα σπλάχνα τους;<br />

Όσο για µας τους “ΧΑΑµένους” ή επ’ αόριστον “εγκλωβισµένους”, ας αναρωτηθούµε: άξιζε<br />

τον κόπο αυτή η επώδυνη και ψυχοφθόρα η γνωριµία µας µε το “καζίνο” της Σοφοκλέους, έστω κι αν<br />

αποκοµίζαµε κάποια κέρδη; Αν είµαστε ειλικρινείς µε τους εαυτούς µας θα απαντήσουµε: «ασφαλώς<br />

όχι!» Εάν, όµως, αυτή η πικρή εµπειρία µας βοήθησε να απεξαρτηθούµε από την προσκόλλησή µας<br />

στο χρήµα, να γίνουµε πιο χαρούµενοι, λιγότερο υλιστές, περισσότερο αλτρουιστές, περισσότερο<br />

πνευµατικοί, περισσότερο Άνθρωποι, τότε ναι, άξιζε! Στο χέρι µας είναι να αξιολογήσουµε σωστά<br />

και να αξιοποιήσουµε την πικρή αυτή εµπειρία ώστε να αντλήσουµε σοφία από το πάθηµά µας και να<br />

βγούµε πνευµατικά και ψυχικά κερδισµένοι.<br />

Απεναντίας, εάν το µόνο που µας απέµεινε είναι θλίψη, πίκρα, οργή και µίσος για τους<br />

αυτουργούς της χρηµατιστηριακής τραγωδίας, τότε είµαστε διπλά ΧΑΑµένοι…<br />

Ας προσπαθήσουµε, λοιπόν, να περάσουµε στους κερδισµένους. Αυτό, ευτυχώς, εξαρτάται<br />

µόνο από µας. Είτε “γυρίσει” κάποτε η αγορά είτε δεν “γυρίσει”, εµείς µπορούµε να “γυρίσουµε”<br />

στον εσωτερικό πνευµατικό ήλιο και ν’ αρχίσουµε την επιστροφή στο µονοπάτι της αληθινής<br />

ευτυχίας, την οποία ούτε ληστές ούτε κερδοσκόποι ούτε αεριτζήδες µπορούν να µας κλέψουν. Στο<br />

κάτω-κάτω, όλοι γνωρίζουµε πως µε το χρήµα δε µπόρεσε κανείς να εξασφαλίσει σωµατική υγεία,<br />

πνευµατική διαύγεια, φιλία, αλληλοσεβασµό, αγάπη, κατανόηση, συγχώρηση, ψυχική ισορροπία,<br />

ειρήνη − αξίες που αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για µια ευτυχισµένη ζωή. Και ποιος άνθρωπος,<br />

στ’ αλήθεια, δε λαχταράει την ευτυχία;<br />

Βέβαια, πέραν από την ατοµική υλική απώλεια, το δράµα του Χρηµατιστηρίου έχει και εθνική<br />

διάσταση. ∆εν µπορούµε, π.χ., να παραγνωρίσουµε και να µην ανησυχούµε για το γεγονός ότι η<br />

Σοφοκλέους γονάτισε τα Ασφαλιστικά Ταµεία της χώρας µας. Στο 1 τρισ. δρχ. υπολογίζονται οι<br />

ζηµιές των Ασφαλιστικών Ταµείων στη “ζοφερή” χρηµατιστηριακή τριετία που µας πέρασε! Όποιος<br />

αντιλαµβάνεται τη ζοφερή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάδα, «θα πρέπει να αισθάνεται<br />

βαθύτατα θλιµµένος», έγραφε ο κ. Νίκος Α. Κεράνης (οικονοµολόγος και οικονοµικός αναλυτής της<br />

Πήγασος ΑΧΕΠΕΥ) στο ΒΗΜΑ (27/10/2002). Όπως έγραψε, «Μια χώρα µε κατανάλωση που<br />

σταθερά ξεπερνά την παραγωγή της, µε τεράστια και αυξανόµενα ελλείµµατα προς τον υπόλοιπο κόσµο,<br />

µε µειωµένη ανταγωνιστικότητα που επιδεινώνεται περαιτέρω εξαιτίας της διεθνούς υφέσεως, µε<br />

τεράστια συνολικά χρέη και µε έναν γηράσκοντα πληθυσµό, ο οποίος µόνο κακές συνήθειες<br />

κληρονόµησε από τον πολιτικώς αρεστό ευδαιµονισµό του παρελθόντος, δεν µπορεί να ελπίζει σε<br />

πολλά.»<br />

Πράγµατι, ποιος µπορεί πια να εµπιστευτεί τους πολυδοκιµασµένους πολιτικούς µας ταγούς<br />

και να ελπίζει σε έξοδο της χώρας µας από την πανθοµολογούµενη κρίση; Και ποιος θα µας σώσει<br />

από εκείνους που µε τα λάθη ή τις παραλείψεις τους, και στ’ όνοµα του σοσιαλισµού και του “λαϊκού<br />

καπιταλισµού”, προκάλεσαν περισσότερη φτώχεια και µιζέρια στον τόπο, σε µια εποχή που<br />

λαβαίναµε πακτωλό κοινοτικών κονδυλίων; Υπάρχει άραγε εναλλακτική, αξιόπιστη λύση, ή µήπως<br />

είµαστε καταδικασµένοι να παρακµάζουµε εσαεί κάτω από το βάρος των ατοµικών και συλλογικών<br />

αµαρτιών µας; Πώς θα καθαριστεί τούτος ο τόπος από την κόπρο της διαφθοράς, που η δυσοσµία<br />

της σπάζει ρουθούνια; Πώς θα προσελκύσουµε τους ξένους να κάνουν επενδύσεις στη χώρα µας,<br />

ώστε να αντιµετωπιστεί η ύφεση και η ανεργία; ∆ύσκολα, οµολογουµένως, τα ερωτήµατα τούτα…<br />

Να τι έγραφε ο έγκριτος δηµοσιογράφος κ. Ν. Νικολάου σε άρθρο του µε τον ηχηρό τίτλο<br />

«Τα πιράνχας και οι καρχαρίες» (ΤΟ ΒΗΜΑ , 12/01/2003):<br />

«Η διαφθορά διαπερνά διαβρωτικά πλέον όλους τους µηχανισµούς της οικονοµίας και κατά<br />

την εκτίµηση αρµοδίων παραγόντων είναι η βασική αιτία που δεν επιτρέπει να φθάσουν ως τον πολίτη<br />

τα οφέλη από τους υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης, ενώ µακροπρόθεσµα θα αποδειχθεί ότι θα υπονοµεύσει<br />

την ίδια την ανάπτυξη.(…)<br />

(…)Κακά τα ψέµατα όµως: η βασική αιτία που αποθαρρύνει τους ξένους είναι η εκτεταµένη<br />

διαφθορά. Γιατί να έλθει ο ξένος επενδυτής σε µια χώρα όπου για να προωθήσει ή να λύσει οποιοδήποτε<br />

πρόβληµα της επιχείρησής του πρέπει να “λαδώσει” τους εµπλεκόµενους παράγοντες των κρατικών<br />

υπηρεσιών;»<br />

Ιδού λοιπόν η αιτία της κακοδαιµονίας µας: ∆ΙΑΦΘΟΡΑ και ΛΑ∆ΩΜΑ! Τελευταία<br />

αποκαλύφθηκε και κύκλωµα µεγαλοεκβιαστών! Καθόλου περίεργο. Στον αγρό της διαφθοράς<br />

ευδοκιµούν όλα τα “άνθη του κακού”, χωράνε όλοι οι διεφθαρµένοι…<br />

266

Ποιος φταίει, όµως, για την πανθοµολογούµενη σήψη; Όλοι µας φταίµε βεβαίως: Λαός και<br />

εξουσία, “µικροί” και “µεγάλοι”. Πάντως, όπως και νάχει το πράγµα, επειδή, όπως λέει η παροιµία<br />

“το ψάρι βρωµάει από το κεφάλι”, οι άρχοντές µας − αυτοί που εµείς εκλέγουµε! − έχουν την κύρια<br />

ευθύνη.<br />

Όπως γράφω αυτές τις γραµµές θυµήθηκα τους στίχους του τραγουδιού: «Της ∆ικαιοσύνης<br />

Ήλιε νοητέ, και µυρσίνη εσύ δοξαστική, µη παρακαλώ σας, µη λησµονάτε τη χώρα µου». Για να µη<br />

λησµονήσει, όµως, ο Ήλιος της ∆ικαιοσύνης τη χώρα µας, δεν πρέπει να τη λησµονάµε εµείς οι ίδιοι.<br />

Άλλωστε, ο Ήλιος της ∆ικαιοσύνης δεν είναι κάποιος εθνικός µεταφυσικός θεός, που πρέπει να τον<br />

παρακαλέσουµε γονατιστοί για να µη λησµονήσει τη χώρα µας. Όχι βέβαια! Είναι το άθροισµα των<br />

πνευµατικών ήλιων των ανθρώπων. Στο βαθµό που κατανοούµε την αλήθεια αυτή και επιτρέπουµε<br />

στον προσωπικό πνευµατικό µας ήλιο να λάµψει µέσα µας και γύρω µας, στον ίδιο βαθµό ο Ήλιος<br />

της ∆ικαιοσύνης δεν θα λησµονάει τη χώρα µας.<br />

Θα µου πείτε η διαφθορά, δηλαδή το πνευµατικό σκοτάδι γύρω µας έχει πυκνώσει πολύ,<br />

κόβεται µε το µαχαίρι. Πώς να διαλυθεί από το φως κάποιων µικρών πυγολαµπίδων εδώ κι εκεί;<br />

Έχετε δίκιο… Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή! Όµως δεν έχουµε την πολυτέλεια να<br />

είµαστε µοιρολάτρες. Πρέπει όλοι να κάνουµε κάτι. Τούτο το βιβλίο είναι η δική µου ελάχιστη<br />

προσφορά προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα µικρό πετραδάκι στο οικοδόµηµα µιας πιο ανθρώπινης<br />

κοινωνίας. Όταν το άρχισα, κάποιος µου είπε πως µαταιοπονώ, πως η προσπάθειά µου µοιάζει µε το<br />

να σκάβω πάνω στην άσφαλτο, στη µέση του δρόµου, για να φυτέψω λουλούδια… Είναι γεγονός πως<br />

η ψυχή των ανθρώπων, η ψυχή µας, έχει σκληρύνει, έχει γίνει άσφαλτος − αποτέλεσµα της<br />

αποξένωσής της από το πνεύµα µας. Μα όταν κάποιοι, λίγοι έστω, από µας αρχίσουµε να σκάβουµε<br />

σ’ αυτή την “άσφαλτο” και να φυτεύουµε “λουλούδια”, πού ξέρεις, µπορεί κάποια να πιάσουν!<br />

Άλλωστε, τι άλλο καλύτερο µπορούµε να κάνουµε στη σηµερινή πολιτιστική έρηµο; Τι άλλο που να<br />

αξίζει το πέρασµά µας από τούτη τη ζωή;<br />

Σηµειώσεις Τέλους- Παραποµπές<br />

1<br />

«Ι∆ΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ…» - «Θαρραλέες εξαγγελίες»- Σεραφείµ Πολίτης - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

17/07/2001.<br />

2<br />

«ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΖΗΤΟΥΝ…» – « Φρένο στον κατήφορο»- Λεωνίδας Στεργίου -<br />

ΤΑ ΝΕΑ , 17/07/2001.<br />

3<br />

Γιάννος Παπαντωνίου, ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ - Τρίτη 31 Ιανουαρίου 2001<br />

4<br />

«Η προσδοκία για ευηµερία θα παίξει καθοριστικό ρόλο στις επιλογές των ψηφοφόρων» - «Η<br />

κάλπη και το πορτοφόλι» – Ν. ΝΙΚΟΛΑΟΥ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 22/09/1996<br />

5<br />

Κωνσταντίνος. Σηµίτης, ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ – Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου 2001<br />

6<br />

«Σοφοκλέους: Τα σενάρια ενός κραχ» – Σπύρος ∆ηµητρέλης - ΤΑ ΝΕΑ , 25/09/1999<br />

7<br />

ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ – «Για ποια Eυρώπη µας καλούν να τους ψηφίσουµε;» -<br />

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ -“E on-line” -11/06/1999<br />

8<br />

«Η υπερβολική απαισιοδοξία είναι λάθος», Νίκος Α. Κεράνης, οικονοµολόγος και<br />

οικονοµικός αναλυτής της Αγροτικής ΑΧΕ. - ΤΟ ΒΗΜΑ , 27/08/2000<br />

9<br />

«Ανάσα µε δανεισµό 1,12 τρισ. δρχ.» - ΧΡ. ΖΙΩΤΗΣ - “E on-line” - 17/04/2002<br />

10<br />

«ΑΠΟΨΕΙΣ» - «Kάποιοι πρέπει να πληρώσουν» - “E on-line” - 28/01/2001<br />

11<br />

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ, ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΣΤ' - ∆ευτέρα 18 Νοεµβρίου 1996.<br />

12<br />

«Πώς έγινε το “µπλακ-άουτ”» – Γ. Mέρµηγκας, Eλ. Kωσταρέλου, Mιχ. Γελαντάλις – “E<br />

on-line” – 17/11/1996.<br />

13<br />

«ΕΘΑΨΑΝ SOS ΓΙΑ ΤΗ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ» – “Ε” on-line –13/11/96<br />

267

14 «Η ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑ∆ΑΣ ΕΦΕΡΕ ΠΥΡΕΤΟ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» - ΤΑ<br />

ΝΕΑ , 09/09/1997<br />

15<br />

«Πρωτοφανής έκρηξη» - ΤΑ ΝΕΑ, 09/09/1997<br />

16<br />

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ, ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΙΒ' - Τρίτη 21 Οκτωβρίου 1997<br />

17<br />

«Παπαντωνίου ένας απ’ τους τρεις καλύτερους υπουργούς Οικονοµικών του κόσµου» - ΤΑ<br />

ΝΕΑ , 15/10/1998<br />

18<br />

«Το κραχ του 1997- Κλειστή λόγω αργίας χθες η Σοφοκλέους, δεν... ανέβασε “υψηλό<br />

πυρετό”.» - ΤΑ ΝΕΑ , 29/10/1997<br />

19 «2,5 ∆ΙΣ. ∆ΟΛΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ... ΤΙΜΗ ΤΗΣ ∆ΡΑΧΜΗΣ * ΒΟΥΤΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ -<br />

ΑΝΟ∆ΟΣ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ - Χτύπησαν σε 3 µέτωπα» - Γιάννης Σιώτος - ΤΑ ΝΕΑ , 31/10/1997<br />

20 «Υψηλότοκη θωράκιση για τη δραχµή» - ΤΑ ΝΕΑ , 01/11/1997<br />

21 «∆ΥΣΚΟΛΗ ΜΕΡΑ ΠΕΡΑΣΕ ΚΑΙ ΧΘΕΣ Η ∆ΡΑΧΜΗ» - ΤΑ ΝΕΑ , 08/11/1997<br />

22 Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΑ «ΝΕΑ» --<br />

Γιάννης Σιώτος - ΤΑ ΝΕΑ , 17/11/1997<br />

23 «ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΝΕΑ ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΕΙΣ Ο ∆ΕΙΚΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΚΕΡ∆ΙΣΕ<br />

413 ΜΟΝΑ∆ΕΣ» - ΤΑ ΝΕΑ , 28/03/1998<br />

24 «Έπαιξαν τις φήµες στο Χρηµατιστήριο» - ΤΑ ΝΕΑ , 29/04/1998<br />

25 «Πώς δεν... χάθηκε η ΟΝΕ»- ∆ηµήτρης Μητρόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 19/05/2001<br />

26 «Σε αδιέξοδο οδηγεί η υποτίµηση» - ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ- ΤΟ ΒΗΜΑ , 01/03/1998.<br />

27 «Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ» - «Λίγη σεµνότητα...» - Νίκος Νικολάου - ΤΑ ΝΕΑ , 17/03/1998<br />

28 «Απειλήθηκαν επεισόδια στην οµιλία Παπαντωνίου» - Γραφείο Βόρειας Ελλάδας - ΤΑ ΝΕΑ<br />

, 01/04/1998<br />

29 «Γιατί έγινε η υποτίµηση» - Νίκος Νικολάου -ΤΟ ΒΗΜΑ , 22-03-1998<br />

30 «Η ελληνική νίκη στις Βρυξέλλες» - ΣΤ. ΕΥΣΤΑΘΙΑ∆ΗΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 03/05/1998<br />

31 «Οι επόµενες κινήσεις» - Ν. ΝΙΚΟΛΑΟΥ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 03/05/1998.<br />

32 «ΠΩΣ ΣΧΟΛΙΑΣΘΗΚΕ “ΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΦΩΣ” ΠΟΥ Ε∆ΩΣΑΝ ΟΙ 14…» - Ειρήνη ∆.<br />

Καρανασοπούλου - ΤΑ ΝΕΑ , 04/05/1998<br />

33 «Η Ελληνική Εξαίρεση» - ΡΙΧΑΡ∆ΟΣ ΣΩΜΕΡΙΤΗΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 03/05/1998.<br />

34 «Αποτυχία της κυβέρνησης θεωρεί η Ν.∆. τα όσα αποφασίσθηκαν στις Βρυξέλλες» - ΤΑ ΝΕΑ<br />

, 04/05/1998<br />

35 «Η µοναξιά του... πυθµένα»- ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΖΑΝΙΑΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 29/03/1998<br />

36 «Η ανταγωνιστικότητα είναι το κλειδί λέει ο Παπαντωνίου» - ΤΑ ΝΕΑ , 13-05-1998<br />

37 «ΝΑΙ -Το ευρώ σηµαίνει µεγαλύτερη ευηµερία για τους πολίτες» - Νίκος Χριστοδουλάκης-<br />

ΤΑ ΝΕΑ , 06/05/1998<br />

38 «ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΑΛΙΝΩ∆ΙΕΣ ΑΠΟ∆Ι∆ΕΤΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ»<br />

- Νίκος Κωτσικόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 25-04-1998<br />

39 «Αρνητικά φαινόµενα βλέπει ο Ανωµερίτης στο Χρηµατιστήριο» - ΤΑ ΝΕΑ , 08/05/1998<br />

40 «Ψωνίζουν τώρα φθηνά στη Σοφοκλέους» - ΤΑ ΝΕΑ , 13/05/1998<br />

41 ΧΡΗΜΑ - M. ΓEΛANTAΛIΣ – Ε-online – 19/07/1998<br />

42 «ΚΕΡ∆Η 2,7 ΤΡΙΣ. ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΠΤΑ ΜΗΝΕΣ!<br />

Μακάριοι οι... µετέχοντες!» - Γιάννης Σιώτος - ΤΑ ΝΕΑ , 16/07/1998<br />

43 «ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΜΠΑΙΝΟΥΝ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» – Σεραφείµ Πολίτης - ΤΑ<br />

ΝΕΑ , 03/08/1998<br />

44 «∆ΙΕΥΚΟΛΥΝΕΤΑΙ ΜΕ ΝΟΜΟΣΧΕ∆ΙΟ Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΑΙ<br />

∆ΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΝΕΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ» - ΤΑ ΝΕΑ , 04/08/1998<br />

45 «Ξεκάθαροι όροι για τις συναλλαγές» - ΤΟ ΒΗΜΑ , 02/08/1998<br />

46 «ΤΕΣΣΕΡΙΣ εκπλήξεις χάλασαν την πώληση της Ιονικής …» - «Νευρικότητα στην κυβέρνηση<br />

για το “προσωρινό, αλλά σηµαντικό πλήγµα”» - ΤΑ ΝΕΑ , 25/08/1998<br />

47 «Θα κάνουν λάθος όσοι επενδυτές δεν επιδείξουν ψυχραιµία» - ΤΑ ΝΕΑ , 25/08/1998<br />

268

48 «570 ∆ΙΣ. ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΟΝΙΚΗ»- ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

26/08/1998.<br />

49 «ΤΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΠΑΡΑ∆ΕΧΟΝΤΑΙ: ΒΑΡΥ ΤΟ ΠΛΗΓΜΑ ΠΟΥ ΥΠΕΣΤΗ Η<br />

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ “ΣΟΚ ΤΗΣ ΙΟΝΙΚΗΣ”» - ΤΑ ΝΕΑ, 26/08/1998.<br />

50 «Ανωριµότης» - ΡΙΠΕΣ - ΤΑ ΝΕΑ , 26/08/1998<br />

51 «ΣΤΗ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΣΗΜΕΙΩΘΗΚΕ ΠΤΩΣΗ ΡΕΚΟΡ 7,70%» - ΤΑ ΝΕΑ , 28/08/1998<br />

52 «Σταθερά σε πορεία σύγκλισης η ελληνική οικονοµία» - ΤΑ ΝΕΑ , 13/10/1998<br />

53 «ΦΩΣ ΣΤΟ ΤΟΥΝΕΛ ΤΗΣ ∆ΙΕΘΝΟΥΣ ΚΡΙΣΗΣ ΒΛΕΠΕΙ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ» - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

17/10/1998<br />

54<br />

«Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1998» -<br />

Απόστολος Κ. Μιχαήλ – Αναστάσιος Γ. Ιωάννου - ΤΑ ΝΕΑ , 07/12/1998<br />

55<br />

«ΕΚΡΗΞΗ ΦΗΜΩΝ ΧΤΥΠΗΣΕ (ΚΑΙ) ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ» Σεραφείµ<br />

Πολίτης, Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 24/02/1999<br />

56<br />

«ΑΥΞΗΣΗ 7,14% ΣΤΟΝ ∆ΕΙΚΤΗ ΤΙΜΩΝ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ» - Λεωνίδας<br />

Στεργίου- ΤΑ ΝΕΑ , 25/02/1999.<br />

57<br />

«Κερδοσκόπους καταγγέλλει ο Παπαντωνίου» - ΤΑ ΝΕΑ , 06-03-1999<br />

58<br />

«ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΚΗ ΗΡΕΜΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ<br />

ΚΛΕΙΣΕΙ Η ΑΓΟΡΑ - Ανησυχία και πτώση στη Σοφοκλέους»- Λεωνίδας Στεργίου- ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

23-04-1999<br />

59<br />

«ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΜΠΡΙΤΑΝ ΕΚΤΙΜΟΥΝ ΟΤΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ∆ΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗ<br />

ΣΥΓΚΛΙΣΗ» - ΤΑ ΝΕΑ , 29/04/1999<br />

60 «Παπαντωνίου στα “ΝΕΑ”: Σχέδιο Μάρσαλ στα Βαλκάνια» – Συνέντευξη-Γιάννης Σιώτος -<br />

ΤΑ ΝΕΑ , 30/04/1999<br />

61 «Τρεις παρεµβάσεις στο Χρηµατιστήριο» - Σεραφείµ Πολίτης - ΤΑ ΝΕΑ, 22/05/1999<br />

62 «ΤΡΙΠΛΑΣΙΑΣΤΗΚΕ Ο ΤΖΙΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΕΝΤΑΜΗΝΟ<br />

ΤΟΥ '99» - Γιώργος Μαντέλας - ΤΑ ΝΕΑ , 24-05-1999<br />

63 «Αυτοί θα ξέρουν» – Ο ΜΙΚΡΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ - ΤΑ ΝΕΑ , 29-05-1999<br />

64 «ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΟΙ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΓΙΑ 7.400 ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ<br />

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ – Φθινόπωρο η Νέα Αγορά» - Ειρήνη Χρυσολωρά - ΤΑ ΝΕΑ , 03/06/1999<br />

65 «ΕΥΘΕΙΑ ΕΠΙΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ<br />

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΑ “ΝΕΑ” » - Γιάννης Σιώτος - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

26/07/1999<br />

66 Μ.ΓEΛ. -“E on-line” - Κυριακή 8 Αυγούστου 1999<br />

67 ΥΠ.ΕΘ.Ο. - ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ- Ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας &<br />

Οικονοµικών- 01 Σεπτεµβρίου 1999<br />

68<br />

«Εισαγγελεύς καλεί Γιάννο» - Ιωάννα Μάνδρου - ΤΟ ΒΗΜΑ - 05/09/1999<br />

69<br />

«Ο σεισµός δεν χτύπησε τη Σοφοκλέους» - Ελένη Χρυσολωρά, Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ<br />

ΝΕΑ , 11/09/1999<br />

70<br />

«Και υπουργικές συστάσεις για προσεκτικές επιλογές» - ΤΑ ΝΕΑ , 14-09-1999<br />

71<br />

«Ακόµα πιο ψηλά το Χρηµατιστήριο –Τι εκτιµά ο Γ. Παπαντωνίου» - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-<br />

19/09/1999<br />

72<br />

«Αντιπληθωριστικό φρένο σε Σοφοκλέους-επιτόκια» - των K. TΣΟYΠAPΟΠΟYΛΟY - ΣT.<br />

ΣTAMΟY -“E on-line” - Τρίτη 21/09/1999<br />

73<br />

«ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: ΣΕ ΦΑΣΗ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΚΕΡ∆ΩΝ» - Ειρήνη<br />

Χρυσολωρά - ΤΑ ΝΕΑ , 21-09-1999<br />

74 «Φυσιολογική η πτώση – λογική και µια νέα άνοδος, για τον ∆ρυ» - της AΛIKHΣ MATΣH -<br />

-“E on-line” - Παρασκευή 24/09/1999<br />

75 «Φυσιολογική διόρθωση η πτώση» - Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΕΛΙΑ - “E on-line” - Σαββάτο<br />

25/09/1999<br />

269

76 «Νέα βουτιά στη Σοφοκλέους» - ΤΑ ΝΕΑ , 25-09-1999<br />

77 «Πού θα σταµατήσει η πτώση των µετοχών» - ΤΟ ΒΗΜΑ -26 /09/1999<br />

78 «Με εκθέσεις και ξένους φτιάχνουν το κλίµα» - Σεραφείµ Πολίτης - ΤΑ ΝΕΑ , 27/09/1999<br />

79 «Το χρονικό µιας προαναγγελθείσης πτώσης» – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ- 29 Σεπτεµβρίου 1999<br />

80 «Έσπαζε τα νεύρα ο δείκτης» - Tου ΒΑΣΙΛΗ ΓΕΩΡΓΑ - -“E on-line” - Πέµπτη 30/09/1999<br />

81 «Οι καπιταλιστές γκρέµισαν τους προλετάριους» - Γ. Μέρµηγκας, Β. Γεώργας – E-on-Line -<br />

19/10/1999<br />

82 «Η Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η - “Έρχεται η αναβάθµιση”» - ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ - 20/10/1999<br />

83 «ΑΝΟ∆ΟΣ ΣΤΗ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ * ΒΟΗΘΗΣΕ Η ΜΕΙΩΣΗ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ ΚΑΙ Η<br />

ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΞΕΝΩΝ ΑΓΟΡΩΝ» - Λεωνίδας Στεργίου - Γιώργος Κανελλόπουλος -<br />

ΤΑ ΝΕΑ, 21/10/1999<br />

84 «Ακρόαση Θωµαδάκη από Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο» - Πηγή: eco2day – 15/10/2001<br />

85 «ΓΙΑΝΝΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ - Η µάχη της Οικονοµίας θα κρίνει την εκλογική αναµέτρηση»<br />

- Γιάννης Σιώτος - ΤΑ ΝΕΑ , 08/11/1999<br />

86 «Φωτιά στις τιµές βάζουν τα καύσιµα» - Σεραφείµ Πολίτης – ΤΑ ΝΕΑ , 13/11/1999<br />

87 «ΜΕΙΩΣΗ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ, ΟΚΤΩ ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ, ΑΝΟ∆ΟΣ<br />

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ» - Σεραφείµ Πολίτης – ΤΑ ΝΕΑ 01/12/1999<br />

88 «Σοφοκλέους –Πτωτικό κλίµα» - ΤΑ ΝΕΑ , 01/12/1999<br />

89 «ΕΥΝΟΪΚΟ ΚΛΙΜΑ ∆ΙΑΠΙΣΤΩΝΟΥΝ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΕΣ - Το Ελσίνκι<br />

τονώνει το Χρηµατιστήριο» - Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ, 13/12/1999<br />

90 «ΤΕΣΣΕΡΑ ΤΕΣΤ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ- Ελσίνκι, σύγκλιση, επιτόκια» – Σεραφείµ<br />

Πολίτης, Γιώργος Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 14-12-1999<br />

91 «ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ 295 ΑΠΟ ΤΙΣ 323 ΜΕΤΟΧΕΣ ΧΘΕΣ ΣΤΗ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ» -<br />

Ειρήνη Χρυσολωρά, Γιώργος Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 16/12/1999<br />

92 «Πώς σχεδιάζουν να ανεβάσουν το Χρηµατιστήριο» - Ν. ΝΙΚΟΛΑΟΥ - ΤΟ ΒΗΜΑ 19-12-<br />

1999<br />

93 «Ο υφυπουργός Οικονοµικών κ. Ν. Χριστοδουλάκης ανοίγει τα χαρτιά του. Υπάρχουν τρεις<br />

ισχυροί λόγοι ανόδου της Σοφοκλέους» - Ζ. ΤΣΩΛΗΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 19-12-1999<br />

94 «ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΘΕΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΤΗ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ»<br />

- ΤΑ ΝΕΑ - 23/12/1999<br />

95 «Οι φήµες φούντωσαν τον πανικό στη Σοφοκλέους» - Γιάννης Σιώτος, Ειρήνη Χρυσολωρά,<br />

Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 24/12/1999<br />

96 «Οι επενδυτές µπαίνουν όταν οι τιµές ανεβαίνουν» - Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ -<br />

24/12/1999<br />

97 «ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ - Στηρίζουν αγορά και<br />

ψυχολογία» - Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 27/12/1999<br />

98 «Ελπίδες ότι ξεκινά η ανάκαµψη» - Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 28/12/1999<br />

99 «Πώς ερµηνεύεται η µεγάλη άνοδος του ∆είκτη κατά 4,98%» - «Συγκρατηµένη αισιοδοξία<br />

τώρα στη Σοφοκλέους» - Βασ. Κουλούρης - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28/12/ 1999<br />

100 «Στις 7.500 το ΧΑΑ βλέπει η Berenberg» - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28/12/ 1999<br />

101 «Θα πάει καλά το Χρηµατιστήριο» - Ειρήνη Χρυσολωρά - ΤΑ ΝΕΑ, 30/12/1999<br />

102 «Η αναµονή ξένων θεσµικών ανεβάζει το ∆είκτη» - Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

31/12/1999<br />

103 «Έκαναν ποδαρικό ξένοι στη Σοφοκλέους» - Γιώργος Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

04/01/2000<br />

104 «ΚΛΕΙΣΤΑ ΣΤΟΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΗΣ ΙΣΟΤΙΜΙΑΣ<br />

∆ΡΑΧΜΗΣ – ΕΥΡΩ» - Ειρήνη Χρυσολωρά, Γιώργος Κουβαράς - ΤΑ ΝΕΑ , 14/01/2000<br />

105 Ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας & Οικονοµικών - ΥΠ.ΕΘ.Ο. - ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ<br />

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ - 15 Ιανουαρίου 2000<br />

270

106 «Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΑ “ΝΕΑ” ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ, ΓΙΑ<br />

ΤΗΝ ΟΝΕ, ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΝΩΤΟΚΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» - Γιάννης Σιώτος - ΤΑ<br />

ΝΕΑ , 24/01/2000<br />

107 « ΕΠΙΤΟΚΙΑ - Πτώση - ανάσα για τις µετοχές» - Ειρήνη Χρυσολωρά - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

26/01/2000<br />

108<br />

«ΟΥΤΕ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΦΡΕΝΑΡΑΝ ΤΟΝ ΚΑΤΗΦΟΡΟ ΤΗΣ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ» -<br />

Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 27/01/2000<br />

109<br />

«Εξυγίανση των Ταµείων λόγω ανόδου του Χρηµατιστηρίου» - ΤΑ ΝΕΑ , 17/02/2000<br />

110<br />

«ΑΠΟ... ΚΑΥΣΙΜΑ ΕΜΕΙΝΕ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ - ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΑ 200 ∆ΙΣ. ΕΠΕΣΑΝ<br />

ΠΑΛΙ ΟΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ» - Λ. Στεργίου, Γ. Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ – 18/02/2000<br />

111<br />

«Επιτόκια και παραγωγή χτυπάει το πετρέλαιο» – Γιάννης Σιώτος, Σεραφείµ Πολίτης - ΤΑ<br />

ΝΕΑ , 19/02/2000<br />

112<br />

«Γ.Παπαντωνίου: ∆εν χειραγωγείται η Σοφοκλέους» - news.in.<strong>gr</strong> -19/02/2000<br />

113<br />

«Η κυβέρνηση χάνει το όπλο των µετοχών» – Νίκος Νικολάου – ΤΟ ΒΗΜΑ – 20/02/2000<br />

114<br />

«Υποµονή για την αναβάθµιση» - Ειρήνη Χρυσολωρά – ΤΑ ΝΕΑ – 22/02/2000<br />

115<br />

«Ο Γ. Παπαντωνίου σε συνέδριο στο Λονδίνο για τις προοπτικές της ελληνικής οικονοµίας»<br />

- news.in.<strong>gr</strong> -21/02/2000<br />

116<br />

«ΠΑΝΩ ΚΑΤΑ 2,68% Ο ∆ΕΙΚΤΗΣ ΧΘΕΣ - Άνοδος - ανάσα...» - Γιώργος Κανελλόπουλος<br />

- ΤΑ ΝΕΑ , 25/02/2000<br />

117 «Οι παράγοντες που θα επηρεάσουν την πορεία του Χρηµατιστηρίου ως τις εκλογές» - Ζ.<br />

Τσώλης - ΤΟ ΒΗΜΑ , 27/02/2000<br />

118 «Παπαντωνίου: Αποπολιτικοποίηση» - ΤΑ ΝΕΑ – 01/03/2000<br />

119 «ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ, ∆ΟΛΑΡΙΟ ΚΑΙ ΦΗΜΕΣ ΕΡΙΞΑΝ ΠΑΛΙ ΤΙΣ ΜΕΤΟΧΕΣ» - Γιώργος<br />

Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 08/03/2000<br />

120 «ΣΗΜΑ∆ΕΨΑΝ ΜΕ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΕΝΤΑΞΗΣ ΣΤΗΝ<br />

ΟΝΕ» - Γιώργος Χρ. Παπαχρήστος - ΤΑ ΝΕΑ , 10/03/2000<br />

121 «Νέα µεγάλη πτώση στο Χρηµατιστήριο Αθηνών» - Associated Press - news.in.<strong>gr</strong> -<br />

14/03/2000<br />

122 «ΚΑΜΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ∆ΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΣΤΡΕΨΕΙ ΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΣΤΗ<br />

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ» - ΤΑ ΝΕΑ, 15/03/2000<br />

123 «ΦΡΕΝΟ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΒΟΥΤΙΑ ΤΗΣ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ» - Γιώργος Χρ.<br />

Παπαχρήστος, Γιάννης Λ. Πολίτης - ΤΑ ΝΕΑ - 16/03/2000<br />

124 ΤΑ ΝΕΑ - 16/03/2000<br />

125 «Γ.Παπαντωνίου: Στηρίζουµε θεσµικά το χρηµατιστήριο» - ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> - 20/03/2000<br />

126 «ΑΙΣΙΟ∆ΟΞΟΣ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» - ΤΑ ΝΕΑ , 16/06/2000<br />

127 «Προσπάθειες αναστροφής...» - ΤΑ ΝΕΑ , 26/08/2000<br />

128 «∆εν ανησυχεί για πληθωρισµό και χρηµατιστήριο ο Γ.Παπαντωνίου» - ΑΠΕ- news.in.<strong>gr</strong> -<br />

04/09/2000<br />

129 «ΕΠΕΙΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΥΡΣΑ ΑΝΟ∆ΟΥ, ΠΤΩΣΗ 3,31%» - ΤΑ ΝΕΑ , 12/09/2000<br />

130 «Η ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΣΕ ΚΑΘΟ∆ΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΜΕ ΑΓΝΩΣΤΟ ΤΕΡΜΑ» - Ειρήνη<br />

Χρυσολωρά, Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 29-11-2000<br />

131 Η ΓΝΩΜΗ – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ - 03/01/2001<br />

132 «Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: ΣΥΝΕΧΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΕΙ Η ΕΛΛΑ∆Α<br />

ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ» - Ειρήνη Χρυσολωρά - ΤΑ ΝΕΑ , 03/01/2001<br />

133 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ -<br />

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – Συνέντευξη Τύπου ΓΙΑΝΝΟΥ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ –<br />

16/01/2001<br />

134 «Η Σοφοκλέους διχάζει το οικονοµικό επιτελείο» - ΤΑ ΝΕΑ , 20-01-2001<br />

271

135 «Σε κακή οικονοµική συγκυρία αποδίδει την πτώση του ΧΑΑ ο Γ. Παπαντωνίου» –<br />

Eurokinissi - news.in.<strong>gr</strong> - 26/01/2001<br />

136 «Γιάννος: “Aς κάνουµε εκεχειρία”» - ΙΩΑΝΝΙΝΑ – E-on-line – 29/01/2001<br />

137 «Υπονοµευτική η πολιτική της Ν∆, τόνισε ο Παπαντωνίου - Την άµεση παραίτησή του ζητά η<br />

αντιπολίτευση» – Eurokinissi - news.in.<strong>gr</strong> - 30/01/2001<br />

138 «Απώλειες 3,66% κατέγραψε το ΧΑΑ τον Ιανουάριο» – ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> – 31/01/ 2001<br />

139 «Μειωµένα κατά 88% τα έσοδα του ∆ηµοσίου από το χρηµατιστήριο τον Ιανουάριο» -<br />

ICON - news.in.<strong>gr</strong> - 05/02/2001<br />

140 «“Mπαλάκι” Γιάννου σε Ε.Ε. για διαρθρωτικές αλλαγές» - Πηγή: eco2day - 06/03/2001<br />

141 «Η ΑΙΣΙΟ∆ΟΞΙΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ∆ΕΝ ΣΤΑΘΗΚΕ ΙΚΑΝΗ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ ΤΟΝ<br />

∆ΕΙΚΤΗ» - Ειρήνη Χρυσολωρά, Γιώργος Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 30/05/2001<br />

142 «∆ιαβεβαιώσεις Παπαντωνίου για ολοκλήρωση ιδιωτικοποιήσεων» - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

11/06/2001<br />

143 «Στερεύει επικίνδυνα η αγορά» - Γ. Παπαϊωάννου – ΤΟ ΒΗΜΑ –17/06/2001<br />

144 «Ψυχραιµία συνιστά στους επενδυτές ο Γιάννος Παπαντωνίου» - ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -<br />

12/07/2001<br />

145 «∆έσµη παρεµβάσεων από εισηγµένες στον Γιάννο» - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 25/07/2001<br />

146 Μακεδονικό Πρακτορείο -18/9/2001<br />

147 «ΓΡΑΦΙΚΟΤΗΤΕΣ» - «ΕΘΝΟΣ», , 25/09/2001<br />

148 Απόψεις - «Θυσίες και ευθύνες» – 19/11/1996 -“E on-line”<br />

149 «Μειώνονται τα εισοδήµατα» – ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -10/07/02<br />

150 «Και µη χειρότερα...» - Νίκος Κωτσικόπουλος – ΤΑ ΝΕΑ, 31/10/1997<br />

151 «Ο Πρωθυπουργός διαβεβαιώνει: Ελέγχεται η κατάσταση στη χρηµαταγορά» - ΤΑ ΝΕΑ –<br />

31/10/1997<br />

152 «Κατακόρυφη πτώση» - ΤΑ ΝΕΑ , 31/10/1997<br />

153 «5 µετοχές Σηµίτη µε… ρίσκο» -ΣTPATHΣ ΛIAPEΛΛHΣ -“E on-line” - Κυριακή<br />

19/07/1998<br />

154 « Οι παροχές δεν υπονοµεύουν ούτε την ανάπτυξη ούτε την πορεία σύγκλισης…» - Ν.<br />

ΝΙΚΟΛΑΟΥ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 05/09/1999<br />

155 «Ενδιαφέρον ξένων για ελληνικά οµόλογα και µετοχές» - ΤΑ ΝΕΑ, 23/09/1999<br />

156 «ΟΜΑΛΟΠΟΙΗΣΗ ΒΛΕΠΕΙ Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ * ΗΤΑΝ “∆ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ<br />

ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ” - Παγίωση της ηρεµίας στο ΧΑΑ» - ΤΑ ΝΕΑ , 23/09/1999<br />

157 «Καµπανάκι Σηµίτη για εκλογική ετοιµότητα» -Πάνος Σώκος --“E on-line”- 23/09/1999<br />

158 «Ψάχνουν φίµωτρο για τα “παπαγαλάκια” » - Tων K. TΣΟYΠAPΟΠΟYΛΟY - ΣΠ.<br />

ΣTAMΟY -“E on-line”- 24/09/1999<br />

159 «∆εν είναι πολιτική η Σοφοκλέους» - Tου K. TΣΟYΠAPΟΠΟYΛΟY -“E on-line”-<br />

25/09/1999<br />

160<br />

ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> - 02/03/2000<br />

161<br />

Eurokinissi - news.in.<strong>gr</strong> -09/03/2000<br />

162<br />

ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -14/03/2000<br />

163<br />

«Λίµιτ απ ανησυχίας ΠΑΣΟΚ - Ν.∆.» - Γιώργος Χρ. Παπαχρήστος, Γιάννης Λ. Πολίτης -<br />

ΤΑ ΝΕΑ , 15/03/2000<br />

164<br />

«Παρέµβαση από µεγάλα χαρτοφυλάκια» - ΤΑ ΝΕΑ , 16/03/2000<br />

165<br />

«∆εν µπορεί να συµβεί κραχ, λένε οι πανεπιστηµιακοί οικονοµολόγοι» - Λεωνίδας Στεργίου<br />

– ΤΑ ΝΕΑ - 16/03/2000<br />

166 news in.<strong>gr</strong> – 01/04/2000<br />

167 Eurokinissi – ΜΠΕ- news.in.<strong>gr</strong> – 01/04/2000<br />

168 www.e-debate.<strong>gr</strong> - 6/4/2000<br />

169 Πρίσµα -news.in.<strong>gr</strong> - 11/04/2000<br />

272

170 «Ρηξικέλευθες αλλαγές προωθούνται στη χρηµατιστηριακή αγορά» - Icon- news.in.<strong>gr</strong>-<br />

14/04/2000.<br />

171<br />

«Θεσµικά µέτρα για το ΧΑΑ µελετά η κυβέρνηση» – Πρίσµα - news.in.<strong>gr</strong> -18/04/2000<br />

172<br />

«Τετ-α-τετ για την κρίση στη Σοφοκλέους» - Γιώργος Χρ. Παπαχρήστος – ΤΑ ΝΕΑ –<br />

31/08/2000<br />

173<br />

«Η κόντρα στο λίµιτ-απ» - Γιάννης Λ. Πολίτης, Γιώργος Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

22/11/2000<br />

174 Eurokinissi - news.in.<strong>gr</strong>-24/01/2001<br />

175 «Έντονη ανησυχία στην κοινή γνώµη από τη συνεχιζόµενη πτώση του ΧΑΑ - Συναγερµός<br />

στην κυβέρνηση» - news.in.<strong>gr</strong> –26/01/2001<br />

176 «Η απειλή του ντόµινο», του Στρατή Λιαρέλη – E-on-Line –28/01/2001<br />

177 «Aρχίζει να ξεσπά η βουβή αγανάκτηση» - Κ. Τσουπαρόπουλος, Γ. Μέρµηγκας - E-on-line<br />

–29/01/2001<br />

178 «Ανησυχία για τον Προϋπολογισµό» - Ζώης Τσώλης - ΤΟ ΒΗΜΑ , 01/07/2001<br />

179 «Σε χειµερία νάρκη, παρά το έαρ των ξένων αγορών, µε αχνή τάση αντίδρασης.» -<br />

«Σοφοκλέους: Φτερό στον άνεµο» - Γιώργης Μέρµηγκας - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 17/04/2002<br />

180 «Ένας στους 6 κάτω από το όριο της φτώχειας» - Χρήστος Μέγας - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ -<br />

18/04/2002<br />

181 «Έχουµε τους χαµηλότερους µισθούς µεταξύ των “15”, αλλά το τραπέζι κοστίζει<br />

περισσότερο» - ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ - Κώστας Μοσχονάς - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 17/05/2002<br />

182 «ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΡΓΚΑΝΑΣ - ΥΠΟ∆ΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΟΣ: Καλές οι<br />

προοπτικές για ΧΑΑ-Οικονοµία» - ΚΕΡ∆ΟΣ - 22/09/1999<br />

183 «Aεροµαχίες και πανικός πωλήσεων» - των K. Tσουπαρόπουλου, - Γ. Aγγελή - B. Γεώργα<br />

-“E on-line” - 25/09/1999<br />

184 «Ο πανικός έκλεισε στο λίµιτ απ!» -Λεωνίδας Στεργίου, Γιώργος Κανελλόπουλος - ΤΑ<br />

ΝΕΑ , 28/09/1999<br />

185 «∆ύο δάνεια Αέρος-Αέρος» - Σπ. Στάµου --“E on-line” - 28/09/1999<br />

186 «Μπούµερανγκ έγινε η κινδυνολογία των αρµοδίων - Μέτρα-φρένο στην πτώση» - Σεραφείµ<br />

Πολίτης - ΤΑ ΝΕΑ , 28/09/1999<br />

187 «Σταδιακή θα είναι η άνοδος µετά την εξαέρωση» – του Σπ. Στάµου -“E on-line”-<br />

29/09/1999<br />

188 «Ρίχτερ από ΗΠΑ ταρακούνησαν την Σοφοκλέους» - Λεωνίδας Στεργίου, Γιώργος<br />

Κανελλόπουλος – ΤΑ ΝΕΑ, 19/10/1999<br />

189 «Ανησυχίες Παπαδήµου για το Χρηµατιστήριο» - ΤΑ ΝΕΑ , 18/11/1999<br />

190 «Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Λουκάς Παπαδήµος µιλάει στο “Βήµα” για<br />

επιτόκια και δραχµή» - Ζώης Τσώλης - ΤΟ ΒΗΜΑ, 30/01/2000<br />

191 «Τα σχέδια Σηµίτη για τις µετοχές - Όχι στην τεχνητή άνοδο, στήριξη του δείκτη στις 5.000<br />

µονάδες» - Ν. ΝΙΚΟΛΑΟΥ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 05/03/2000<br />

192 «Τρία µέτρα οδηγούν σε ανάκαµψη τις αγορές» - Γιάννης Σιώτος - ΤΑ ΝΕΑ , 22/07/2000<br />

193 «Μειωµένο ενδιαφέρον - Εξακολουθεί να διακατέχεται από νευρικότητα η χρηµατιστηριακή<br />

αγορά» - ΤΑ ΝΕΑ , 19/08/2000<br />

194 «Λουκάς Παπαδήµος- Τρεις όροι για αλλαγή τοπίου στο Χρηµατιστήριο» - Ειρήνη<br />

Χρυσολωρά - ΤΑ ΝΕΑ , 19/08/2000<br />

195 «Νέο αρνητικό ρεκόρ έτους για τη Σοφοκλέους. Ακατανόητη χαρακτηρίζει την πτώση ο<br />

Θ.Καρατζάς» - Icon - news.in.<strong>gr</strong> -18/11/2000<br />

196 «Συγκρατηµένη αισιοδοξία για τη Σοφοκλέους» - ΤΑ ΝΕΑ , 30/06/2001<br />

197 «Προτροπές Παπαδήµου για διαρθρωτικές αλλαγές» - Λεωνίδας Λιάµης - ΗΜΕΡΗΣΙΑ,<br />

26/11/2001<br />

273

198<br />

«Γκαργκάνας, µε εισήγηση και “ρότα” Παπαδήµου» - Χρήστος Ζιώτης -<br />

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 28/05/2002<br />

199<br />

«Όσα παίρνει ο άνεµος» - Τα κερδοσκοπικά παιχνίδια απειλούν να τινάξουν στον αέρα το<br />

Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών -MIXAHΛ ΓEΛANTAΛIΣ – 10/11/1996 - “E on-line”<br />

200<br />

«ΤΑ ΠΡΩΤΑ µέτρα µετά το µεγάλο κανόνι» - «ΚΑΘΑΡΣΗ στη Σοφοκλέους» - “E on-line”<br />

- 11 /11/1996<br />

201<br />

«Γυρίστε τις µετοχές στους αεριτζήδες» - K. TPIANTAΦYΛΛΟY - Γ. MEPMHΓKAΣ -“E<br />

on-line” - 12 /11/1996<br />

202 «Τραπεζικές “ανάσες” και κόσκινο κατόπιν εορτής» -“E on-line” - 14 /11/1996<br />

203 «Μελετούν αναπροσαρµογή Συνεγγυητικού στα 30 δισ.» -“E on-line” - 19/11/1996<br />

204 «Νοµοθετικές πληγές του Χρηµατιστηρίου» - «Η βασική αντίφαση µεταξύ ιδιωτικού<br />

χαρακτήρα και δηµόσιας εποπτείας.» - “E on-line” – 20/11/1996<br />

205 «Από έγγραφο υπουργού προκύπτουν “αταξίες” στο Χρηµατιστήριο» - Γιάννης Ε.<br />

∆ιακογιάννης - ΤΑ ΝΕΑ , 28/01/1998<br />

206 «Θα κόψω τον αέρα στους... αεριτζήδες» - Ηλίας Γεωργάκης - ΤΑ ΝΕΑ , 29/05/1998<br />

207 «Η αγορά προεξόφλησε την ειρήνευση, αλλά…» - Βασίλης Γεώργας - “E on-line” -<br />

06/05/1999<br />

208 Συνέντευξη – «Η ΟΝΕ θα σηµατοδοτήσει την εισροή ξένων κεφαλαίων» - Λεωνίδας<br />

Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 04/09/1999<br />

209<br />

«Aσύλληπτα τα “παπαγαλάκια”» - K. Τσουπαρόπουλος -“E on-line” - 23/09/1999<br />

210<br />

«Ασπρογέρακας: Παραίτηση χωρίς πόρισµα» - Σίλα Αλεξίου - ΤΑ ΝΕΑ , 24/12/1999<br />

211<br />

«Άρχισε στη Βουλή η συζήτηση του νοµοσχεδίου για την κεφαλαιαγορά» – Πρίσµα -<br />

news.in.<strong>gr</strong> - 14/06/2000<br />

212<br />

«Προτάσεις για την καλύτερη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς κατέθεσαν οι θεσµικοί<br />

επενδυτές» - ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> - 28/06/2000<br />

213<br />

«Εκτός ελέγχου η Σοφοκλέους - Η κυβερνητική επιτροπή αναζητεί τους “ενόχους”» - ΑΠΕ -<br />

news.in.<strong>gr</strong> -31/08/2000<br />

214 «Αµερικανοί “ράµπο” διδάσκουν διαφάνεια» - Γ. Μέρµηγκας, Β. Γεώργας -“E on-line”-<br />

06/12/2000<br />

215 «Στο “κόκκινο” η Σοφοκλέους - Κατά 4,6 τρισ. έχει µειωθεί η κεφαλαιοποίηση από τις<br />

αρχές του 2001» - Icon - news.in.<strong>gr</strong> -23/01/2001<br />

216 «Το Φεβρουάριο 15 θεσµικά µέτρα για το ΧΑΑ - Συλλογική η ευθύνη, επισηµαίνει ο Π.<br />

Αλεξάκης» - - Icon - news.in.<strong>gr</strong> -29/01/2001<br />

217 «Θωµαδάκης: Ικανοποιητική η λειτουργία της αγοράς» - Πηγή: eco2day - 14/03/2001<br />

218 «∆ιαφάνεια στο ΧΑΑ σε όλα τα επίπεδα ζητά ο Σύνδεσµος Εισηγµένων - ∆εν ωφελεί η<br />

ανθρωποθυσία» - Μαίρη Ευθυµιάτου - Πρίσµα - news.in.<strong>gr</strong> – 31/01/2001<br />

219 «Το Μάρτιο ο θεσµός του margin account: Αισιόδοξος ο Στ. Θωµαδάκης για το νέο θεσµό<br />

και την πορεία του»- news.in.<strong>gr</strong>- 25 /02/2001<br />

220 «ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΖΗΤΟΥΝ ΤΗ ΛΗΨΗ ΑΜΕΣΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΝΑ<br />

ΑΝΑΣΤΡΑΦΕΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΣΤΟ ΧΑΑ» - Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 17/07/2001<br />

221 «Γιατί “λαχανιάζει” η Σοφοκλέους» - Πηγή: eco2day - 12/10/2001<br />

222 «Οι παραβάτες συνεχίζουν να δρέπουν δάφνες»- ΓPAΦEI Ο IΟΣ--“E on-line”- 13/11/1996<br />

223 «ΞΑΝΘΑΚΗΣ: ΕΞΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» - ΤΟ ΒΗΜΑ , 01/03/1998<br />

224 «Αλλαγή φρουράς στο Χρηµατιστήριο Αθηνών» - ΤΑ ΝΕΑ , 05/05/1998<br />

225 «Έξι µέτρα εκκρεµούν για τη Σοφοκλέους» - ΤΑ ΝΕΑ , 02/06/1998<br />

226 «Σοφοκλέους: Πανικός και τερατολογίες έφεραν το –4,91%» - Βασίλης Γεώργας --“E on-<br />

line” - 22/09/1999<br />

227 «Έτσι έγινε η απότοµη εξαέρωση στη Σοφοκλέους» - Tου Γ. AΓΓEΛH -“E on-line” -<br />

25/09/1999<br />

274

228<br />

«Σηµείο σταθερότητας αναζητεί ο Γενικός ∆είκτης» – ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 15/10/1999<br />

229<br />

«Mην πουλάτε τις µετοχές σας... ∆εκέµβριος είναι και θα περάσει.» - Tων K.<br />

TΣΟYΠAPΟΠΟYΛΟY, ΣΠ. ΣTAMΟY - “E on-line” - 12/12/1999<br />

230<br />

«Έλεγχοι σε 130 ΕΛ∆Ε από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς» - ΤΑ ΝΕΑ , 24-12-1999<br />

231<br />

«Για µία τριετία ανανεώθηκε η θητεία του Σπ. Κουνιάκη» - ΤΑ ΝΕΑ , 29/12/1999<br />

232<br />

«Η ατζέντα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς» - ΤΑ ΝΕΑ , 31/12/1999<br />

233<br />

«Η ατζέντα του Χρηµατιστηρίου» - ΤΑ ΝΕΑ , 31/12/1999<br />

234<br />

«ΕΒΕΑ: Αιχµές για χειραγώγηση µετοχών» -“E on-line” - 26/01/2000<br />

235<br />

«Παραιτήθηκε ο Σπύρος Κουνιάκης από την προεδρία του ΧΑΑ» - ΑΠΕ – news.in.<strong>gr</strong> –<br />

27/07/2000<br />

236<br />

«Αισιοδοξία για την πορεία του ΧΑΑ από τον πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς» -<br />

ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -10/11/2000<br />

237<br />

«Κάλεσµα στους ξένους επενδυτές απηύθυνε από το Λονδίνο ο πρόεδρος του ΧΑΑ» - ΑΠΕ –<br />

news.in.<strong>gr</strong> – 24/11/2000<br />

238<br />

«Η κρίση στη Σοφοκλέους – Η πτώση επηρεάζει χρέος, επενδύσεις» - Σεραφείµ Πολίτης –<br />

ΤΑ ΝΕΑ – 25/11/2000<br />

239 «Με καλούς οιωνούς ξεκινά η νέα χρονιά για το ΧΑΑ, δηλώνει ο Π.Αλεξάκης» - ΑΠΕ –<br />

news.in.<strong>gr</strong> – 11/01/2001<br />

240<br />

«ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΩΜΑ∆ΑΚΗΣ -Αντίδοτο στην κρίση της Σοφοκλέους η υποµονή...» -<br />

Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 05/02/2001<br />

241<br />

«Ενέργειες για αλλαγή κλίµατος στο ΧΑΑ» - ΑΠΕ – news.in.<strong>gr</strong> – 16/02/2001<br />

242<br />

«ΤΡΕΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ Βούλιαξαν τη Σοφοκλέους<br />

πουλώντας µαζικά “αέρα”» ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ – 14/12/2001<br />

243<br />

«Το ΧΑΑ θα έπρεπε να βρίσκεται 250 µονάδες πάνω εκτιµά ο Π. Αλεξάκης» - Eurokinissi -<br />

news.in.<strong>gr</strong> -30/03/2002<br />

244<br />

«Από τις “φούσκες” στις αντι-φούσκες» -Των Κ. Τσουπαρόπουλου και Γ. Μέρµηγκα -<br />

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 22/04/2002.<br />

245<br />

«Καµπάνες σε 13 που πουλούσαν “αέρα”» - Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 28/04/1999<br />

246<br />

ΑΠΟΨΕΙΣ - «Κατόπιν βουτιάς» -“E on-line”-25/09/1999<br />

247<br />

«Μέτρα ενίσχυσης του ΧΑΑ περιλαµβάνει το δεύτερο νοµοσχέδιο για την κεφαλαιαγορά» -<br />

ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -22/07/2000<br />

248<br />

«Αντιδρούν οι χρηµατιστές στα µέτρα του ΥΠΕΘΟ για νοµιµοποίηση του “αέρα”» - ΑΠΕ -<br />

news.in.<strong>gr</strong> -30/08/2000<br />

249<br />

«∆εν µπορεί το margin account να σώσει το ΧΑΑ από τους κόκκινους κωδικούς, λένε οι<br />

χρηµατιστές» - ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -21/01/2001<br />

250<br />

«Στο “κόκκινο” η Σοφοκλέους - Κατά 4,6 τρισ. έχει µειωθεί η κεφαλαιοποίηση από τις<br />

αρχές του 2001» - ICON - news.in.<strong>gr</strong> -23/01/2001<br />

251<br />

«Σε πλαίσιο νοµιµότητας έθεσε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς την “πώληση αέρα”» - ΑΠΕ -<br />

news.in.<strong>gr</strong> -24/01/2001<br />

252 «Η κρίση, οι συνέπειες και η αισιοδοξία» - Πηγή: eco2day -28/09/2001<br />

253 «Η ακτινογραφία ενός κραχ» - ΤΑ ΝΕΑ , 29/10/1997<br />

254 «Έριξαν χθες το Χρηµατιστήριο κόντρα στη διεθνή ανάκαµψη» -Νίκος Κωτσικόπουλος –<br />

ΤΑ ΝΕΑ – 30/10/1997<br />

255 «ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΤΗ ΘΥΕΛΛΑ ΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ - ΠΩΣ ΠΕΡΑΣΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α<br />

- Μεταφερόµενη νευρικότητα» - Γιάννης Σιώτος - ΤΑ ΝΕΑ , 30/10/1997<br />

256 «Θερµός ο Αύγουστος για τη Σοφοκλέους - Εξαγορές, συγχωνεύσεις και “φήµες” τίναξαν<br />

στα ύψη τις τιµές των µετοχών» - Ν. ΦΡΑΝΤΖΗΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 26/07/1998<br />

257 «Ο∆ΗΓΟΣ επιβίωσης στην κρίση» - Γ. ΠAΠANIKΟΛAΟY--“E on-line” - Κυριακή<br />

06/09/1998<br />

275

258<br />

«Οδηγός αγωνιώντων επενδυτών» - Γ. ΠAΠANIKΟΛAΟY -“E on-line” – 06/09/1998<br />

259<br />

«Aδικαιολόγητη και επικίνδυνη η Eυρωευφορία» - Tου BIKTΩPA NETA -“E on-line” -<br />

Τρίτη 12/01/1999<br />

260<br />

«∆εν θα µπορούσε να λείψει ο... Μάρτης από τη Σαρακοστή» - Γ. Μέρµηγκας -“E on-line” -<br />

13/03/1999<br />

261 «Ο ∆είκτης “ψήφισε” στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ» - Γ. Μέρµηγκας -“E on-line” -<br />

16/03/1999<br />

262 «Σοφοκλέους: Όσοι πούλησαν έχασαν» - Tων ΓΙΩΡΓΗ ΜΕΡΜΗΓΚΑ-ΒΑΣΙΛΗ ΓΕΩΡΓΑ -<br />

“E on-line” -11/09/1999<br />

263 «Σοφοκλέους: Η επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας» - των ΓΙΩΡΓΗ ΜΕΡΜΗΓΚΑ-<br />

ΒΑΣΙΛΗ ΓΕΩΡΓΑ -“E on-line” - 14/09/1999<br />

264 « Ρεκόρ και 137 λίµιτ απ!» -Γιώργος Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 16/09/1999<br />

265 «Επιθετική η Σοφοκλέους» - Γ.Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 17/09/1999<br />

266 «140 limit up και υπέρ Πίστεως» των ΓΙΩΡΓΗ ΜΕΡΜΗΓΚΑ, ΒΑΣΙΛΗ ΓΕΩΡΓΑ -“E on-<br />

line” -17/09/1999<br />

267 «Ποιες µετοχές τραπεζών αγοράζουν ξένοι θεσµικοί επενδυτές» - Γιώργος Μαντέλας - ΤΑ<br />

ΝΕΑ , 17/09/1999<br />

268 «Αναβαθµίστηκε στα 613 δισ. η Σοφοκλέους» - Tων ΓΙΩΡΓΗ ΜΕΡΜΗΓΚΑ-ΒΑΣΙΛΗ<br />

ΓΕΩΡΓΑ --“E on-line”- 18/09/1999<br />

269 «7.000 µονάδες στη Σοφοκλέους βλέπουν 4 τραπεζίτες (παρά τις µετοχές-παγίδες)»-<br />

Γιώργος Μαντέλας - ΤΑ ΝΕΑ , 20/09/1999<br />

270 «Ρευστότητα και “νέα” θα στηρίζουν το “φούσκωµα” – Βασίλης Γεώργας -“E on-line” -<br />

20/09/1999<br />

271 ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ - «Η έξυπνη επενδυτική τακτική» - ΤΑ ΝΕΑ , 21/09/1999<br />

272 «Η κινδυνολογία (των αρµοδίων) έριξε το Χρηµατιστήριο - Φοβήθηκαν οι νέοι επενδυτές» -<br />

Λεωνίδας Στεργίου, Γιώργος Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 22/09/1999<br />

273 «Τρεις τραπεζίτες διατυπώνουν εκτιµήσεις για την χθεσινή πτώση –Καθησυχαστικά λόγια» -<br />

Γιώργος Μαντέλας - ΤΑ ΝΕΑ , 22/09/1999<br />

274 «Και πολιτική σύγκρουση για την πτώση της Σοφοκλέους –Στο λίµιτ- απ οι κατηγορίες» -<br />

ΤΑ ΝΕΑ , 22/09/1999<br />

275 «Παραµένει η δυναµική του ΧΑΑ εκτιµούν παράγοντες της αγοράς» - Ρεπορτάζ Τ.<br />

Μαντικίδης -ΤΟ ΒΗΜΑ, 23/9/1999<br />

276<br />

«Μας τράβηξαν το χαλί» - Tων K. TΣΟYΠAPΟΠΟYΛΟY - Γ. AΓΓEΛH - B. ΓEΩPΓA -<br />

E-on-Line - 25/09/1999<br />

277<br />

«Το ξεφούσκωµα και το παρασκήνιό του» - Του Κ. Τσουπαρόπουλου –<br />

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 02/10/1999<br />

278 «Ψήφος δυσπιστίας της κυβέρνησης στον εαυτό της» - Tου ΤΑΚΗ ΜΙΧΑ -“E on-line” -<br />

25/09/1999<br />

279 «19 ερωτήσεις - απαντήσεις για τις µετοχές» - Ν. ΦΡΑΝΤΖΗΣ –ΤΟ ΒΗΜΑ –26/09/1999<br />

280 «Η κάθοδος των µικροεπενδυτών στο πεδίο του εύκολου κέρδους» - Ρεπορτάζ: Παναγιώτα<br />

Μπίστικα, Ν. Καραγιάννης – ΤΟ ΒΗΜΑ-26/09/1999<br />

281 «16 ειδικοί αποτιµούν τις ζηµιές και συµβουλεύουν» - Τ. ΜΑΝΤΙΚΙ∆ΗΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ,<br />

26/09/1999<br />

282 «Τι συµβουλεύουν τραπεζίτες και διαχειριστές θεσµικών χαρτοφυλακίων» - Γιώργος<br />

Μαντέλας - ΤΑ ΝΕΑ , 27/09/1999<br />

283 «Τα 5 κλειδιά της Σοφοκλέους» - του Βασίλη Γεώργα - “E on-line” - 27/09/1999<br />

284 «4 Ειδικοί της κεφαλαιαγοράς προβλέπουν και αναλύουν» - Β. ΚΩΤΣΗΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ -<br />

28/9/1999<br />

285 «Μάθηµα, το πάθηµα» - Ν.Ρ. - “E on-line” -28/09/1999<br />

276

286 «Nευρικός ...οικοδεσπότης» - Μγς -“E on-line” -28/09/1999<br />

287 «Το ντελίριο πωλήσεων έγινε αγοραστικό αµόκ» - του Βασίλη Γεώργα - -“E on-line” -<br />

29/09/1999<br />

288 «Επισπεύδουν τη µείωση για να τονώσουν το Χρηµατιστήριο – Ανάσα µε επιτόκια» -<br />

Σεραφείµ Πολίτης, Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 29/09/1999<br />

289 « Αισιόδοξοι οι επικεφαλής µεγάλων χαρτοφυλακίων» - ΤΑ ΝΕΑ , 29/09/1999<br />

290 «Στις 5.500-5.800 µονάδες θα κινηθεί η αγορά» - Ρεπορτάζ Τ. Μαντικίδης – Το ΒΗΜΑ –<br />

05/10/1999<br />

291 « Ξεσάλωσαν οι “παπαγάλοι” - ΣΚΟΡΠΟΥΝ ΦΗΜΕΣ ακόµη και για εκλογές Νοέµβριο» -<br />

Των Γιώργη Μέρµηγκα, Βασίλη Γεώργα - “E on-line” - 08/10/1999<br />

292 «Μαγνήτης πάλι τα Μετοχικά» - του Θωµά Κιούση – Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - 10/10/1999<br />

293 «Τα µεγάλα deals οδηγούν το ΧΑΑ –Αναµένεται νέα άνοδος του δείκτη» - Του Ανέστη<br />

Ντόκα - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - 10/10/1999<br />

294 «Στο κατώφλι νέας εποχής» - του Βασίλη Κουλούρη - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - 10/10/1999<br />

295 «Societe Generale: Μέχρι το 2006 θα κινείται ανοδικά η οικονοµία» - ΗΜΕΡΗΣΙΑ –<br />

11/10/1999<br />

296 «Σηµείο σταθερότητας αναζητεί ο Γενικός ∆είκτης» - ΗΜΕΡΗΣΙΑ - 15/10/1999<br />

297 «Οι τράπεζες δίνουν ανάσα στο Χρηµατιστήριο» - Γιώργος Μαντέλας, Γιώργος<br />

Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 30/11/1999<br />

298 «Εν όψει νέου ράλι η Σοφοκλέους» - Βασ. Κουλούρης -ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ –<br />

01/12/1999<br />

299 «Τα παράξενα της Σοφοκλέους» -Νίκος Νικολάου -ΤΟ ΒΗΜΑ, 19/12/1999<br />

300 Χρηµατιστήριο - ΤΑ ΝΕΑ, 18/12/1999<br />

301 «Οι επενδύσεις του 2000» - «Πού θα τοποθετηθούν οι έλληνες θεσµικοί επενδυτές» - Ν.<br />

Φραντζής - ΤΟ ΒΗΜΑ , 19/12/1999<br />

302 Η “ALPHA Χρηµατιστηριακή” Αναλύει - «Σοφοκλέους: Ελπίδες για ανάκαµψη» - ΤΑ<br />

ΝΕΑ, 27/12/1999<br />

303<br />

«Η ερώτηση της ηµέρας: Πιστεύετε ότι το θετικό κλίµα θα διατηρηθεί;» - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

28/12/1999<br />

304<br />

«Βάσιµες ελπίδες ότι η ανάκαµψη δεν είναι µακριά στη Σοφοκλέους» -Λεωνίδας Στεργίου -<br />

ΤΑ ΝΕΑ , 29/12/1999<br />

305<br />

«ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ – Το πάρτι καλά κρατεί» - ΤΑ ΝΕΑ , 30/12/1999<br />

306<br />

«ΓΝΩΜΗ - Σταδιακή αύξηση του τζίρου» - ΤΑ ΝΕΑ , 31/12/1999<br />

307<br />

«ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ – Η τρελή κούρσα» - ΤΑ ΝΕΑ , 04/01/2000<br />

308<br />

«ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ: Αναµενόµενη διόρθωση» - ΤΑ ΝΕΑ, 05/01/2000<br />

309<br />

«Αναµένουν εξισορρόπηση χρηµατιστές και κυβέρνηση» - Λεωνίδας Στεργίου, Γιώργος<br />

Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ, 07/01/2000<br />

310<br />

«ΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΟ∆Ο ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΟΙ ΕΙ∆ΙΚΟΙ» - Λεωνίδας<br />

Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 10/02/2000<br />

311<br />

«ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΦΟΥΣΚΕΣ» - ΣΤΑΥΡΟΣ Π. ΨΥΧΑΡΗΣ – ΤΟ ΒΗΜΑ - 12/03/2000<br />

312<br />

«Σε πιέσεις από το εξωτερικό οφείλεται η πτώση του χρηµατιστηρίου υποστηρίζει η<br />

Καθηµερινή» - Eurokinissi - news.in.<strong>gr</strong> -19/03/2000<br />

313<br />

«Ο θρίαµβος των παρασίτων» - ΓΙΩΡΓΟΣ ∆ΕΛΑΣΤΙΚ – ΠΡΙΝ, Εφηµερίδα της<br />

Ανεξάρτητης Αριστεράς – 19/03/2000<br />

314 «Υποτιµητική κερδοσκοπία 7 ΑΧΕ µε έξωθεν “βοήθεια”» - Των Γιώργη Μέρµηγκα,<br />

Βασίλη Γεώργα -“E on-line”- 24/3/2000<br />

315 «“Νεοφώτιστοι” οι περισσότεροι Έλληνες επενδυτές» - Πρίσµα - news.in.<strong>gr</strong> -18/04/2000<br />

316 «Ελκυστικό χαρακτηρίζουν το ελληνικό χρηµατιστήριο αναλυτές στις ΗΠΑ» - ΜΠΕ -<br />

news.in.<strong>gr</strong> -23/04/2000<br />

277

317 «Η αναπήδηση της ψόφιας γάτας» - Γρ. Νικολόπουλος, ΤΟ ΒΗΜΑ, 29/04/2000<br />

318 «Η UBS Warburg αναβαθµίζει τη Σοφοκλέους» - Τ. Μαντικίδης - ΤΟ ΒΗΜΑ , 21/05/2000<br />

319 «Οι ιδιώτες ήταν οι πρωταγωνιστές της οριακής ανόδου – Ευκαιρία για επενδύσεις» -<br />

Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 11/07/2000<br />

320 «Χρηµατιστήριο – “Ελκυστικές” προτάσεις στη Σοφοκλέους µετά την πτώση» - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

26/08/2000<br />

321 «Οι 3.450 µονάδες είναι το κατώτατο σηµείο στήριξης που “βλέπουν” τέσσερις<br />

χρηµατιστηριακές εταιρείες στις τεχνικές τους αναλύσεις.» - ΤΑ ΝΕΑ , 26/08/2000<br />

322 «Θα “γυρίσει”- αλλά πότε;- η αγορά»- ∆HM. KΟNTΟΓIANNHΣ -“E on-line”- 27/01/2001<br />

323 «Hρεµία θανάτου» - Π. ΣΩΚ. - “E on-line” -27 /01/2001<br />

324 «Σε απόγνωση επενδυτές και στη διάρκεια του πρώτου µήνα του 2001» - Απόστολος Κ.<br />

Μιχαήλ, Αναστάσιος Γ. Ιωάννου - ΤΑ ΝΕΑ , 15/02/2001<br />

325 «Ζητείται... ψυχραιµία και money» - Εύη Αναγνωστοπούλου - αντικρύστρια της Solidus<br />

ΑΧΕΠΕΥ-Πηγή: eco2day - 21/07/2001<br />

326 «Η κρίση, οι συνέπειες και η αισιοδοξία» - Πηγή: eco2day -28/09/2001<br />

327 «Τι δείχνει το “ καρδιογράφηµα” των µετοχών» - ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 06/10/2001<br />

328 «Γιατί αισιοδοξούν αλλά και γιατί διστάζουν τώρα οι τραπεζίτες και οι χρηµατιστές - Το<br />

µεγάλο ρίσκο της Σοφοκλέους» - ΑΝ. Ι. ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 26/05/2002<br />

329 « Επίκειται αναβάθµιση της χρηµατιστηριακής αγοράς» - ΤΑ ΝΕΑ , 17/09/1999<br />

330 «Τοποθετήσεις 2 τρισ. σε Σοφοκλέους και οµόλογα» - Γιώργος Μαντέλας - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

18/12/1999<br />

331 «Έως τα µέσα Μαρτίου η αναβάθµιση» - Σεραφείµ Πολίτης - ΤΑ ΝΕΑ , 29/01/2000<br />

332 «Τριπλό σήµα από το ECOFIN σήµερα –Τι θα σηµάνει η έγκριση του νέου προγράµµατος<br />

σύγκλισης» - Σεραφείµ Πολίτης - ΤΑ ΝΕΑ , 31/01/2000<br />

333 «Μέχρι και τον Ιούνιο η αναβάθµιση του χρηµατιστηρίου» - ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -22/02/2000<br />

334 «Morgan Stanley- Αναβάθµιση της ελληνικής αγοράς»- ΑΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -29/03/2000<br />

335 «Το ΧΑΑ ίσως αναβαθµιστεί πριν από το Νοέµβριο» - ΜΠΕ –news.in.<strong>gr</strong> -16/05/2000<br />

336 «Σε αναβάθµιση του ΧΑΑ έως το τέλος Μαΐου του 2001 προχωρεί η Morgan Stanley» -<br />

ΜΠΕ - news.in.<strong>gr</strong> -31/07/2000<br />

337 «Η αναβάθµιση του ελληνικού χρηµατιστηρίου θα γίνει στις 31 Μαΐου του 2001» - Γιώργος<br />

Κανελλόπουλος - ΤΑ ΝΕΑ , 01/08/2000<br />

338<br />

«SSSB: Χαµηλότερα ο πήχυς για Σοφοκλέους.» - Π. Λεωτσάκος – ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ –<br />

10/01/2002<br />

339<br />

«Γιατί αισιοδοξούν αλλά και γιατί διστάζουν τώρα οι τραπεζίτες και οι χρηµατιστές – Το<br />

µεγάλο ρίσκο της Σοφοκλέους»- ΑΝ. Ι. ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ, 26/05/2002<br />

340 «ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Είµαστε αναγκασµένοι να πετύχουµε» - Γιάννης Σιώτος -<br />

ΤΑ ΝΕΑ , 24/03/1998<br />

341 «Οι διαδροµές των κεφαλαίων από το εξωτερικό - Οι 600 ξένοι της Σοφοκλέους» -<br />

Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 27/03/1999<br />

342 «Πολλά οφέλη από τη µετάταξη στις ώριµες αγορές»- ΤΟ ΒΗΜΑ , 05/09/1999.<br />

343 «Παπαδήµος: 4 σήµατα κινδύνου» - Των Κ. Τσουπαρόπουλου, Σπ. Στάµου -“E on-line” -<br />

20/09/1999<br />

344 «Έχει δρόµο ακόµη η ελληνική χρηµαταγορά» - του Χρήστου Ζιώτη –“E on-line” –<br />

28/09/1999<br />

345 «Ακριβή θεωρούν οι ξένοι τη Σοφοκλέους» - Σπύρος ∆ηµητρέλης – ΤΑ ΝΕΑ - 22/01/2000<br />

346 «Μάνατζµεντ ∆ΕΚΟ από ιδιώτες ζητούν οι ξένοι» -Ειρήνη Χρυσολωρά –Τα ΝΕΑ-<br />

26/02/2000<br />

278

347 «Σκιάζουν την κυβέρνηση τα µαύρα σύννεφα της οικονοµίας» - Ειρήνη Χρυσολωρά – ΤΑ<br />

ΝΕΑ – 01/12/2000<br />

348 «Προβλέψεις Αναλυτών της UBS WARBURG» - Λαλέλα Χρυσανθοπούλου – ΗΜΕΡΗΣΙΑ<br />

–19/04/2001<br />

349 «Από τι εξαρτάται η άνοδος στο ΧΑΑ» - Πηγή: eco2day - 28/04/2001<br />

350 «Morgan: 800 εκατ. δολ. θα φέρει στη Σοφοκλέους η αναβάθµιση» -Λαλέλα<br />

Χρυσανθοπούλου – ΗΜΕΡΗΣΙΑ – 01/06/2001<br />

351 «Τι δείχνουν τα στοιχεία του ΕΛΚΕ» (Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων) -<br />

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ – 06/02/2002<br />

352 «∆εν ήρθαν τα νέα κεφάλαια στη Σοφοκλέους» -ΤΑ ΝΕΑ - 28/05/2002<br />

353 «Οι επενδύσεις του 2000» - «Πού θα τοποθετηθούν οι Έλληνες θεσµικοί επενδυτές»- Ν.<br />

Φραντζής - ΤΟ ΒΗΜΑ , 19/12/1999<br />

354 «Κεφάλαια 750 δισ. δρχ. θα φέρει η αναβάθµιση του ΧΑΑ, εκτιµά η Salomon Smith Barney»<br />

- ΑΠΕ- news.in.<strong>gr</strong> –07/08/2000<br />

355 «Προµήνυµα αναβάθµισης της Σοφοκλέους από τη Μόργκαν Στάνλεϊ» - Γιώργος Μαντέλας<br />

- ΤΑ ΝΕΑ , 11/08/2000<br />

356 «Το δεύτερο πιο φθηνό χρηµατιστήριο των ανεπτυγµένων αγορών το ΧΑΑ, εκτιµά η<br />

Salomon Smith Barney» - news.in.<strong>gr</strong> –ΑΠΕ – 28/08/2000<br />

357 ∆ηµήτρης Κοντογιάννης – “Ε on-line” - 20/01/2001<br />

358 «Πιθανή “βουτιά” του ΧΑΑ κάτω από τις 3.000 µονάδες το πρώτο τρίµηνο, εκτιµά η<br />

Salomon Smith Barney» - news.in.<strong>gr</strong> –ΑΠΕ –29/01/2001<br />

359 «Κάτι καλύτερο αξίζει η Σοφοκλέους» - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ – 08/03/2001<br />

360 «Οι “χρησµοί” των Ξένων Οίκων αποδεικνύονται σκέτη …ρουλέτα» - Κωνσταντίνος<br />

Ροµποτής – ΗΜΕΡΗΣΙΑ – 14-15 Ιουλίου 2001<br />

361 «Κέρδισαν 62% στα Παράγωγα πουλώντας µετοχές… κατά λάθος!» - ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ –<br />

09/06/2001<br />

362<br />

«Στιγµιαίο το… έγκληµα στην αγορά Παραγώγων» - ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ –29/08/2001<br />

363<br />

«Η αγωνία, οι ευκαιρίες και τα µέτρα» - Πηγή: eco2day - 26/09/2001<br />

364<br />

«Πού πάει η οικονοµία της Ευρώπης» - Πηγή: eco2day - 17/10/2001<br />

365<br />

«Ζητούν από το ΧΑΑ 1,5 τρισ. επιπλέον» - του Χρ. Ιωάννου -“E on-line”- 19/09/1999<br />

366<br />

«Ποια διαφάνεια στο Χρηµατιστήριο» - του Γ. Κ. Μπήτρου –ΤΟ ΒΗΜΑ –26/09/1999<br />

367<br />

«Στην ουρά 58 εταιρείες για τη Σοφοκλέους» - Π. Κρυσταλλάκος - ΤΑ ΝΕΑ , 24/12/1999<br />

368<br />

«Από τη Σοφοκλέους το 62% των κερδών εισηγµένων» - Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ ,<br />

24-12-1999<br />

369<br />

«Με νέα κεφάλαια δύο τρισ. στην αγορά του 2000» - Γιώργος Πουλερές - ΤΑ ΝΕΑ , 24-12-<br />

1999<br />

370 «“Ζεστό” χρήµα 277 δισ. από αυξήσεις κεφαλαίου» -Λεωνίδας Στεργίου –ΤΑ ΝΕΑ –<br />

28/12/1999<br />

371 «Υπό∆ΟΛ δηµοκρατία- ανάπηρη αντιπολίτευση» - ΠΡΙΝ -31/10/1999<br />

372 «Πάνω από 100 νέες εισαγωγές το 2000» -Λεωνίδας Στεργίου - ΤΑ ΝΕΑ , 22/01/2000<br />

373 «Σοφοκλέους - Στην... ουρά για εισαγωγή πάνω από 280 εταιρείες» -Λεωνίδας Στεργίου -<br />

ΤΑ ΝΕΑ , 26/08/2000<br />

374 «Κατά 90% µειώθηκε η άντληση κεφαλαίων από το ΧΑΑ το τελευταίο δίµηνο» - news.in.<strong>gr</strong><br />

– ΑΠΕ – 25/01/2001<br />

375 «Τα εταιρικά οµόλογα» - Πηγή: eco2day - 21/04/2001<br />

376 «Προσυµφωνηµένες… πιέσεις για φθηνότερα blue chips» –Κώστας Σαρρής – ΗΜΕΡΗΣΙΑ<br />

– 31/05/2001<br />

377 «Ακούστηκαν» -ΤΑ ΝΕΑ –23/06/2001<br />

378 «Φρένο στον κατήφορο» - Λεωνίδας Στεργίου –ΤΑ ΝΕΑ, 17/07/2001<br />

279

379 «Οι υπερβολές της Σοφοκλέους - Ποια θα είναι η πορεία των µετοχών» - ∆ΙΚ.<br />

ΤΣΕΡΚΕΖΟΣ - ΤΟ ΒΗΜΑ , 26/05/2002<br />

380 «Σοφοκλέους: Οδός αβύσσου, αριθµός 0» - Γ. ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ, Β. ΓΕΩΡΓΑΣ, ΧΡ.<br />

ΖΙΩΤΗΣ, ∆. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ – ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 2/11/2002<br />

381 « “Έγκληµα” η πορεία του Χ.Α.» – EXPRESS – 18/10/2002<br />

280

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!