08.02.2014 Views

IsiNdebele: Grade 10-12 - Department of Basic Education

IsiNdebele: Grade 10-12 - Department of Basic Education

IsiNdebele: Grade 10-12 - Department of Basic Education

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

4.8 UMTLOLO WEKHOLOMU<br />

Umtlolo wekholomu mtlolo otlolwa mumuntu oyedwa omumethe isihloko esikethekileko ngomqopho<br />

othileko begodu afuna ukudlulisa umlayezo othileko kilabo abasithandako leso sihloko nokukhulisa<br />

ilwazi labo. Lomtlolo khulukhulu uyatholakala emaphepheni afundwako, njenge: City Press namanye<br />

amaphepha.<br />

ZEMITLOLO<br />

Ngu.NN Mathosi<br />

Zemitlolo mitlolo yendabuko<br />

ehlukahlukeneko, etlolwa ngeendlela<br />

ezingafaniko. Lomtlolo uyakghona<br />

ukudlulisa amazizo womuntu<br />

ngendlela yokurhaya ikondlo, umdlalo<br />

oziinkundlakundla nangobuthakgha<br />

bomlomo.<br />

Umtloli nakathi umkghadi yingubo<br />

yesitjhaba uzama ukusivezela bonyana<br />

umkghadi yingubo yekadeni ekhabe<br />

itjhukwa ngesikhumba begodu ilale<br />

ngamaNdebele. Esikhathini esiphila<br />

kiso amathuba wemitlolo yendabuko<br />

manengi khulu ukobanyana<br />

abantwana bawafunde kodwana<br />

isimanjemanje silidlile isiko lethu.<br />

Nasi isibonelo:<br />

Kunemiraro eminengi<br />

eseyithoma ukuvela<br />

eenkolweni, emphakathini<br />

nakeminye imikhakha la<br />

sekutholakala khona bona<br />

amagugu wamasiko<br />

sekanyazwa. Ubuzwe bakwethu<br />

buyalahleka asizameni<br />

ukukhuthaza woke umuntu<br />

waleso sitjhaba bona<br />

kuqakatheke kangangani bona<br />

azi ivelaphi yakhe.<br />

Abatloli abahlukahlukeneko<br />

bakghonile ukusilethela<br />

lamagugu ngobuduze wena<br />

kwakho kufunda bewuthole<br />

bona uwakha kangangani<br />

amasiko. Kunesaga esithi imbila<br />

yatlhoga umsila ngokulayezela.<br />

Woke umuntu akaphakame<br />

ayifunde lemitlolo.<br />

Nithi niyazi nje bona abantu<br />

bakade bebangakafundi<br />

kodwana bahlakaniphile<br />

begodu bakghona nokulandela<br />

amasikwabo. Ngalokho-ke<br />

musani ukuba ziindlhayela<br />

buyelani emasikwenwenu. Nasi<br />

imitlolo yendabuko ikhona<br />

asiyifundeni sizokwazi nathi<br />

ukuhlakanipha.<br />

Okutjhoko-ke kukobanyana kile kholomu kuzokutlolwa kwaphela ngobuthakgha bamasiko<br />

ngokusetjenziswa kwezemitlolo kwaphela.<br />

4.9 I-ATIKILI YEPHEPHANDABA<br />

Okuqakathekileko:<br />

• Isihloko kufuze sidose ozosifunda begodu silulubeze.<br />

• I-atikili kufuze itjengiswe kuhle begodu nemiqaliswayo ibe mihle ngemibala ekhanyako<br />

nedosako ekhambelana nayo.<br />

• Kufuze ikhulume noyifundako begodu ibe sesitayeleni saloyo oyitlolako.<br />

• Isitayela sotlolako singasebenzisa iinthombenqondo, sihlathulule nanyana sibe nezwelo.<br />

• Amagama, iindawo, isikhathi, ubujamo nezinye iinsiza zingafakwa ku-atikili.<br />

• I-atikili kufuze ivuse ilulubezo njengomkhangiso ikhuthaze abayifundako bona bayifunde.<br />

• Iindima akukafuzi bona zibe zide.<br />

• Amaledere asetjenzisweko kufuze kube ngilayo azakwamukeleka.<br />

26

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!