Jak wieś i chłopi są przedstawieni w Sonecie I Jana Kasprowicza ...

leks.
styl.
leks.
skł.
styl.
log.
skł.
skł.
rzecz.
i.
leks.
styl.
fraz.
skł.
fraz.,
styl.
styl.
skł.
a n a l i z y w y p r a c o w a ń u c z n i o w s k i c h
Jednym z twórców sięgających do problematyki chłopstwa i wsi był
Jan Kasprowicz. Wieś widziana oczyma podmiotu lirycznego w Sonecie I
z cyklu Z chałupy to głównie zbiór wspomnień, zapamiętanych
z przeszłości obrazów, kojarzących się z domem rodzinnym i rodzinną
wsią: „Dziś wy dla mnie wspomnień zbiór bogaty”. Podmiot liryczny
opisuje „Chaty rzędem na piaszczystych wzgórkach”, „sad wiśniowy”,
typowy obrazek wsi, jaki można znaleźć na przykład w malarstwie.
W jego wspomnieniach jednak jest to wieś uboga, niewielka, jakby
zapomniana już przez ludzi: „Szare chaty! Nędzne chłopskie chaty!”.
Kasprowicz kreśli w sonecie obraz wsi ulegającej zniszczeniu, starej,
w której życie powoli zamiera. Personifikacja: „Wierzby siwe poschylały
głowy” może oznaczać przemijanie, starość, chylenie się ku upadkowi.
Walący się płot i „piołun na podwórkach” wskazują na zaniedbanie
polskiej wsi. Rżenie koni i ryk chudych krów oznaczają ubóstwo.
Jedynie „dziewek wieniec zdrowy / W kraśnych chustkach,
koralowych sznurkach” jest elementem ubarwiającym ukazaną w wierszu
rzeczywistość. Autor poprzez kontrast z szarym i smutnym otoczeniem
pokazuje barwność i żywotność ludowej kultury. Wieś jest natomiast
szara i zaniedbana, pokazana w sposób realistyczny.
Zauważyć można przywiązanie podmiotu lirycznego do wsi
i mieszkających w niej ludzi wyrażone słowami: „Jak się z wami
zrosło moje życie, / Jak wy, proste, jak wy, bez rozkoszy...” Osoba
mówiąca angażuje się w problemy tej społeczności, czuje się jej
częścią. Prawdziwe zrozumienie wiejskiej rzeczywistości powoduje
ból, smutek i gorycz wynikającą ze „wspomnień, co łzawią obficie”.
Podmiot liryczny osobiście przeżywa tragedię nędzy i stopniowego
podupadania wsi i chciałby, aby to się zmieniło: „Hej, czy przyjdzie
czas, co łzy te spłoszy?”.
Zupełnie inną wizję wsi przedstawia Pan Młody – bohater Wesela
Wyspiańskiego. Jest on zafascynowany ludowością, chłopskimi bogato
zdobionymi strojami, pięknem wiejskich kobiet, co zauważamy
w wypowiedzi: „jak mi serce wali młotem, / jak cię widzę z tą koroną,
/ z tą koronką świecidełek, / w tym rozmaitym gorsecie, / jak lalkę
dobytą z pudełek / w Sukiennicach, w gabilotce”. Zachwyt Pana
Młodego jest bardzo powierzchowny, jest on rozkochany jedynie w tym,
co widzi, czego może dotknąć. Stanowi to dla niego pewną nowość,
oderwanie od szarości, nudy i dekadentyzmu charakterystycznego dla
wielu inteligentów w tym okresie. Dla człowieka znudzonego życiem
barwność i świeżość folkloru staje się ucieczką, nowym wrażeniem,
przeżyciem, dlatego mówi z zapałem, entuzjastycznie. Ponieważ jest
poetą, chciałby kiedyś o tym napisać, przedstawić swoje przeżycia,
zachwyt wsią i ludem. Pan Młody zdradza jednak nieznajomość
I.3/1
I.2/1
I.2/2
(I.2/2)
+1
(I.2/2)
I.2/4
I.2/5
(I.2)
I.1/1
I.1/2
I.1/3
II.2/1
II.2/2
II.2/3
II.2/4,
II.1/1
176