26.07.2014 Views

Shidaal Baarista Puntland - Somali Talk

Shidaal Baarista Puntland - Somali Talk

Shidaal Baarista Puntland - Somali Talk

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ARBACA 10 JUNE 2009 ILAYS NEWSPAPER/WARARKA 3<br />

War-saxaafadeed ay wadajir u soo saareen UNHCR-UNICEF<br />

Ku tumashada Xuquuqda Bani’aadamka oo Ka Sii Dartey<br />

Magaalada Dagaalladu Halakeeyeen ee Muqdisho<br />

oo keentey in ugu yaraan 34 dugsi<br />

si ku-meel-gaar ay u degaan kooxo<br />

hubeysan ilaa bilowgii sanadka, oo<br />

ugu yaraan lix dugsina la soo weerarey<br />

ama la duqeeyey toban iyo labadii<br />

bilood ee la soo dhaafey.<br />

NAYROOBI, 9ka Juunyo 2009:<br />

UNICEF iyo UNHCR ayaa si aad<br />

ah uga welwelsan heerka ay gaarsiisan<br />

tahay saameynta ay rayidka<br />

ku yeesheen rabshadda ka sii dareysa<br />

ee Muqdisho iyo ku-tumamashada<br />

xuquuqda bani’aadamka ee<br />

ay sameynayaan dhinacyada iskahorimaadyada<br />

ku lug leh. Soomaali<br />

badan oo rayid ah iyo saxaafadda<br />

ayaa rabshidii 7dii Maajo ka qarxay<br />

Muqdisho, ee ay dhaliyeen dagaalladii<br />

u dhexeeyey xoogagga Dowladda<br />

raacsan iyo kooxaha hubeysan<br />

ee ka soo horjeeda, ku tilmaamey<br />

in ay ahaayeen kuwii ugu ba’naa<br />

sanadihii dhowaa. Duqeyn lagu soo<br />

warramey in loo geystey xaafadaha<br />

rayidku degaan iyo goobaha dadka<br />

ka dhexeeya ayaa ku khasbey dad<br />

lagu qiyaasey 117,000 oo qof in afartii<br />

toddobaad ee la soo dhaafey oo<br />

keliya ay ka cararaan guryahooda ku<br />

yaallay Muqdisho.<br />

Dadka barokacay waxa ay u badan<br />

yihiin haween iyo carruur, kuwaas<br />

oo badidoodu waxa ay sii qaateen<br />

ay aad u yaraayeen, oo haddana ku<br />

khasban in ay u adkeystaan xaalado<br />

aad u adag. Haweenka ayaa si gaar<br />

ah u nugul iyada oo lagu soo warramey<br />

kufsi iyo galmo dhiig-miirasho<br />

ah oo loo geysto inta ay waddada<br />

ku jiraan iyo inta ay ku sugan yihiin<br />

goobaha ay u qaxeen – halistaas ay<br />

oo ay uga sii dartey yaraanta gargaarka<br />

bani’aadamnimada ee la<br />

heli karo. Waxaa lagu soo warramey<br />

in tiro ka badan 200 oo qof la diley<br />

bishii la soo dhaafey oo keliya, kuwaas<br />

oo badidoodu ahaayeen rayid.<br />

Wararka la helayo ayaa sheegaya in<br />

ilaa 700 oo qof ay ku dhaawacmeen<br />

iskudhacyada. Wararka laga heley<br />

NGO nala hawlgala oo taageera<br />

cusbitaalka Dayniile ayaa tilmaamaya<br />

in 218 qof oo dhaawac ah lagu<br />

daweeyey cusbitaalkaa, 81 ka mid<br />

ahina ay ahaayeen haween iyo carruur<br />

ay da’doodu ka yar tahay 14, oo<br />

uu ku jirey ilmo lix-bilood jir ah.<br />

Sida uu iskahorimaadkani u<br />

dhibaateynayo rayidka ayaa ah<br />

mid aan la aqbali karin. Dembiyo<br />

dagaal iyo dembiyo ka dhan ah<br />

bani’aadamnimada oo aan cidna loo<br />

ciqaabin ayaa maalin kasta ay ku<br />

kacayaan dhinacyada ku lugta leh<br />

iskahorimaadyadan dabadheer ee<br />

rabshadda ku dhisan. Wararka ayaa<br />

sheegaya in dad aad ugu baahan in<br />

ay cararaan ay maalmo ku xayiran<br />

yihiin guryahooda, halkaas oo ay<br />

ku sugayaan in ay dagaalladu qaboobaan<br />

si ay ‘si ammaan ah ay uga<br />

soo baxsadaan’ Muqdisho, dadkaas<br />

oo aan haysan cunto, biyo iyo adeegyada<br />

aasaasiga ah. Cusbitaal<br />

ku yaalla degmada Yaaqshiid ayaa<br />

muddo kooban loo xirey cabsi laga<br />

qabo ammaanka shaqaalaha caafimaadka,<br />

arrintaas oo yareysey daryeelkii<br />

caafimaad ee ay dhaawacu<br />

heli lahaayeen.<br />

Maxaa Ka Jira Hawlaha<br />

<strong>Shidaal</strong> <strong>Baarista</strong> <strong>Puntland</strong>?.<br />

WARBIXINTII GAROWE ONLINE<br />

Ranger Resource oo Rabta Inay Soo Noqoto<br />

Magaalo madaxda DGPL ayaa waxaa<br />

dhowaan booqasho ku yimid wafti<br />

ka kooban labo xubnood oo ka socda<br />

shirkada Range Resource oo horey<br />

heshiis lagu sheegey in khayraad<br />

looga baarayo <strong>Puntland</strong> ula gashey<br />

Xukuumadii Cadde Muse.<br />

Waftigaan oo la kulmey sadex Wasiir<br />

[ Maaliyada, Arrimaha gudaha &<br />

Howlaha Guud] iyo Agasimaha hay’<br />

ada loo xilsaarey Khayradka <strong>Puntland</strong><br />

Ciise Dholawa ayaa wararka<br />

kasoo baxaya sheegayan in Range<br />

Resource codsatey sidii ay dib ugu<br />

bilabi la’haayen dib- u-kala iibinta<br />

khayradka <strong>Puntland</strong> oo horey qaybo<br />

kamid ah uga iibiyeen shirkado ay<br />

kamid tahay Africa Oil.<br />

Wararka soo baxaya ayaa sidoo kale<br />

kulankaan ayaa tibaaxaya in shirkada<br />

Range Resource ku xod-xodatey<br />

Wasiirada iney meesha ka saareen<br />

mamulkii hore ee shirkada kaasoo<br />

ay xuseen inuu qaladaad badan<br />

galey.<br />

Madaxweynaha <strong>Puntland</strong> oo aan la<br />

kumin waftiga kasocdey Range Resource<br />

ayaa wararka GO heleyso<br />

shegayaan in Agasimihiisa hay’ada<br />

baarista khayradka <strong>Puntland</strong> la<br />

dhacsan yahay sidii shirkada Range<br />

Resource dib ugu bilaabi laheyd<br />

howlaheedii taasoo la rumeysan yahay<br />

iney ka hor-imaan imaaneyso<br />

go’aankii dowlada ee ahaa in dib<br />

loo eegayo heshiishyadii horey loo<br />

sixiixey.<br />

Ciise Dholwaa ayaa wareysi uu siiyey<br />

Idaacad Dalmar ee ka holwgasha<br />

qaarada Yurub u sheegey<br />

in <strong>Puntland</strong> sixiixin wax heshiis ah<br />

islamrkaana maamulka cusub uu<br />

wakiishay qareeno dib-u-eega heshiisyadii<br />

khayraadka ee horey loo<br />

sixiixey.<br />

Haddana dhinacyada iskahorimaadyada<br />

Muqdisho ku lug leh oo aan danba<br />

ka gelin ammaanka rayidka ayaa<br />

si cad ugu tumanaya mabaa’diida<br />

caalamiga ah ee bani’aadamnimada<br />

iyo kuwa xuquuqda bani’aadamka”<br />

ayuu Mudane Guillermo Bettocchi,<br />

oo ah Wakiilka UNHCR ee Soomaaliya,<br />

yiri maanta isaga oo ka hadlaya<br />

dagaallada. “Beesha caalamku waa<br />

in ay soo faragelisaa si loo joojiyo<br />

dhaqankaan xisaabtan la’aanta ah<br />

ee joogtada ah, falangelintaas oo<br />

ay ku jirto iyada oo sameysa geeddi-socod<br />

la-aamini karo oo madaxbannaan<br />

oo baara ugu dambeyntana<br />

maxkamad soo taaga kuwa ka<br />

mas’uulka ah dembiyada dagaalka<br />

iyo dembiyada bani’aadamnimada<br />

ka dhanka ah ee lagula kacayo<br />

shicibka Soomaaliyeed” ayuu raaciyey<br />

Mudane Bettocchi.<br />

Qoysas aan tiro lahayn ayaa lagu<br />

soo warramey in ay ku kala haadeen<br />

iskahorimaadyada. Sida ay xaaladdu<br />

hadda tahay, Muqdisho dhexdeeda<br />

ma jirto goob keliya oo ammaan<br />

ah oo ay carruurta ku badbaadaan.<br />

Carruurta ayaa lagu dilayaa, laguna<br />

dhaawacayaa guryahooda dhexdooda,<br />

dugsiyadooda, iyo waddooyinka<br />

xaafadaha magaalada. Waxyaabihii<br />

dhacay bishii Maajo ayaa sii xumeeyey<br />

rabshad soo socotey<br />

Agasimaha hay’ada loo igamadey<br />

iney maareyso khayraadka <strong>Puntland</strong><br />

Ciise Dholawa oo horey fikir ahaan u<br />

diidanaa heshiiska Range Resource<br />

la gashey maamulkii uu madaxda<br />

ka ahaa Cadde Muse ayaa hadda<br />

la rumeysan yahay inuu aaminsan<br />

yahay in shirkadaan tahay mid wadashaqeyn<br />

kale lala yeelan karo.<br />

Mr. Faroole ayaa Xukumadiisa cusub<br />

markii la doortey sheegtey in dib-ueegis<br />

ku sameyn doonto dhamaan<br />

heshiisyadii <strong>Puntland</strong> la gashey<br />

shirkadaha shisheye si loo hubiyo<br />

iney ka turjumayaan danta shacabka.<br />

Dhinaca kale wararka kulankaan kasoo<br />

baxaya ayaa sheegeya in Waftigii<br />

ka socdey Range Resource u sheegeen<br />

Wasiirada la kulmey in shirkada<br />

Africa Oil jabisey heshiiskii ay la galeen<br />

<strong>Puntland</strong> iyo shirkadooda kadib<br />

markii ay kasoo bixi waydey qodobo<br />

muhiim ah.<br />

Lama oga sababta xubnahaan<br />

booqdey Garowe ugu sheegeen Wasiirada<br />

la kulmey in Africa Oil jabisay<br />

heshiiskii ay la gashey <strong>Puntland</strong> iyo<br />

Range Resource balse warar aan la<br />

xaqiijin ayaa xusaya in shirakadan<br />

rabto sidii ay uga soo ceshan saamigeedii<br />

hore Africa Oil kasoo ahaa<br />

Carruurta ayaa ay halis ku haysaa<br />

iyada oo dhammaan kooxaha dhinacyada<br />

ka ah iskahorimaadyada<br />

hadda ka socda Soomaaliya ay ka<br />

dhiganayaan askar. Wiilasha qaangaarka<br />

ah ayaa si gaar ah loo bartilmaameedsadaa.<br />

Agoomaha, carruurta<br />

ay qoysaskoodu kala maqan<br />

yihiin, kuwa la dayacay ama kuwa<br />

saboolka ah ayaa si gaar ah ugu nugul<br />

halistaa.<br />

“Dhinacyada iskahorimaadyada<br />

ku lugta leh waa in ay ogaadaan in<br />

dhibanayaasha ugu weyni ay yihiin<br />

carruurtooda, kuwaas oo ku<br />

dhimanaya, ku dhaawacmaya ama<br />

ku barokacaya dagaallada, iyada oo<br />

qaar xataa loo qorto in ay ka qaybqaataan<br />

dagaalka,” Ayaa ay tiri Marwo<br />

Hannan Suleymaan, oo ah Ku-simaha<br />

Wakiilka UNICEF Soomaaliya. “In<br />

carruurta askar laga dhigto waxa ay<br />

xadgudub ku tahay sharciga caalamiga<br />

ah ee bani’aadamnimada iyo Heshiiska<br />

Xuquuqda Caruurta, waxaana<br />

jirta in carruur ka yar 15 jir oo loo adeegsado<br />

dagaallada ay tahay dembi<br />

dagaal oo keeni kara in qofka ku kacay<br />

sharciga lala tiigsado”.<br />

UNHCR iyo UNICEF waxa ay ugu<br />

baaqayaan dhammaan kuwa ku lugta<br />

leh iskahorimaadyada Soomaaliya in<br />

ay joojiyaan sida maalin kasta loogu<br />

tumanayo xuquuqda bani’aadamka<br />

ee dadka rayidka ah.<br />

80% Nugaal & Dharoor kadibna mar<br />

kale uga iibin laheyd shirkado kale.<br />

Range Resource oo aan iminka xiriir<br />

wanaagsan la laheyn Africa Oil ayaa<br />

horey uga iibisay 80% heshiis lagu<br />

sheegey in khayrad looga baarayo<br />

dhulka Nugaal iyo Dharoor Valley.<br />

Shirkadda Range ayaa kulankan ka<br />

sheegtey dhinaca kale in ay baritaan<br />

sahamin ee nooca seismic ku samaysnayso<br />

badda MGPL (offshore seismic)<br />

balse marka hore quudareyneysa<br />

iney heshiis arinkas kala gasho<br />

mamulka cusub ee <strong>Puntland</strong> kasoo u<br />

saamaxi doona iney saamiyo ka iibso<br />

shirkado kale kadib-na u keento.<br />

Africa Oil oo horey shidaal uga<br />

baartey Dharor ayaa diidan iney soo<br />

wareejiso xogtii laga heley baaristaas<br />

iyada oo ku xireysa in DGPL codsato<br />

marka hore sidii ay dib ugu bilaabi<br />

laheyd howlaheedii shidaal baaritsta<br />

ee <strong>Puntland</strong>.<br />

Shirkadaha sahaminta shidaalka ee<br />

yimaada <strong>Puntland</strong> ayaa laga soo bilaabo<br />

2005 waxey caadeysteen kala<br />

iibinta khayradka <strong>Puntland</strong> [suqyada<br />

calamiga ah]<br />

EEG BOGGA 7AAD

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!