GruziÅska prowokacja? - Kurier Plus

More documents

Recommendations

Info

16 M o i m z d a n i e m Nowinki listopadowe z Pary¿a Koniec listopada, jesieñ nie tylko ju¿ na dobre wypar³a ostatnie letnie wieczory, ale znienacka przemieni³a siê w zimê. Wiatr porywisty, deszcz taki bardziej mokry ni¿ zwykle zacina, zimno jak w grudniu - a nawet i pierwsze p³atki œniegu tañcz¹ od czasu do czasu w powietrzu, przypominaj¹c zbli¿aj¹c¹ siê nieub³aganie mroŸn¹ porê roku. A nastroje? W Pary¿u, podobnie zreszt¹ jak i w KRYSTYNA MAZURÓWNA Warszawie i w Nowym Jorku, widmo kryzysu trwa. Prasa i telewizja nie przestaje o nim mówiæ, porównuj¹c go do s³ynnego kryzysu lat trzydziestych, co nie wp³ywa bynajmniej uspokajaj¹co na t³um zwyk³ych, szarych zjadaczy chleba. Akcje spadaj¹ na ³eb na szyjê, wielkie banki plajtuj¹, a w³aœciciele ogromnych przedsiêbiorstw bankrutuj¹. Atmosfera braku bezpieczeñstwa i niepokoju udziela siê wszystkim, nie wiadomo ju¿ dok³adnie, czy zagro¿enie jest rzeczywiste i czy dotyczy absolutnie ca³ego spo³eczeñstwa, czy w du¿ej mierze panika spowodowana jest ogóln¹ obsesj¹ krachu i recesji? Sta³am w³aœnie w kolejce w banku, ¿eby w³o¿yæ czy wyj¹æ jakieœ sto euro, gdy wpad³ jakiœ spocony (pewnie ze strachu?) starszy pan. „Acha, taka kolejka, bo ludzie widaæ wyci¹gaj¹ swoje wszystkie pieni¹dze? Dobra, stojê za pani¹, tylko skoczê po ¿onê i córkê, niech te¿ przybiegn¹ wybraæ swoje oszczêdnoœci, nigdy nie wiadomo, mo¿e jutro nam grosza nie oddadz¹!” – i zadyszany wybieg³, wzbudzaj¹c falê komentarzy. Oddadz¹, oddadz¹, nie ma sprawy, chyba ¿eby wszyscy KURIER PLUS 29 LISTOPADA 2008 w jednej chwili postanowili wyj¹æ ca³y swój powierzony bankom maj¹tek, wtedy mo¿e i by³by jakiœ problem… Kryzys kryzysem, a sztuka swoje. Jak zwykle, w Pary¿u premiery nowych sztuk teatralnych, otwarcia interesuj¹cych wystaw, koncerty, filmy i inne ciekawe ewenementy artystyczne. W dostojnym pa³acu w Wersalu – wystawa figlarnych dzie³ Jeffa Koons’a. Ten najbardziej aktualnie medialny na œwiecie artysta amerykañski, król pop – kitsch (nie myliæ z kiczem, to nie jelenie na makatce!) umieœci³ w amfiladzie komnat pa³acu szereg – dok³adnie piêtnaœcie – swoich monumentalnych dzie³, od s³ynnego srebrnego „Królika”, poprzez „Ró¿ow¹ panterê” a¿ do wielkiego „Homara”. Sta³o siê to przedmiotem o¿ywionych dyskusji i szokuj¹cej polemiki, od okrzyków protestu do ¿ywego aplauzu – ale przecie¿ o to miêdzy innymi artyœcie chodzi³o! A przecie¿ mieszanina stylów, zderzenie baroku z kitschem, wspó³czesnej awangardy ze sztywnymi kanonami sztuki klasycznej to najnowszy trend, ostatni hit sztuki œwiatowej! A z polskich wydarzeñ? Jak co roku, nasza ambasada wyda³a wielkie przyjêcie z okazji 11 listopada, Œwiêta Niepodleg³oœci. Jak co roku, d³ugaœna kolejka zaproszonych goœci wi³a siê przez ca³y dziedziniec, wystaj¹c daleko na ulicê, a w niej d³ugi czas oczekiwania umilany by³ rozmowami spotykanych tu znajomych. Jeden jedyny starszy pan w szatni, mimo wysi³ków z jego strony, nie nad¹¿a³ z przyjmowaniem i wydawaniem okryæ, dlatego te¿ ostatni wchodz¹cy na przyjêcie mijaj¹ siê z pierwszymi ju¿ je opuszczaj¹cymi… Sprawa organizacji, jeszcze jeden nasz polski problem, ci¹gle okazuje siê trudny do rozwi¹zania! W teatrze „Vieux Colombier”, ma³ej scenie presti¿owego teatru „Comedie Francaise” mia³a miejsce premiera przezabawnej sztuki Marcel Pagnol pod tytu³em „Fanny”. Gra w niej nasz znany aktor, Andrzej Seweryn. Niedawno jeszcze mia³am przyjemnoœæ oklaskiwania go, jako aktora i re¿ysera, w Warszawie – w sztuce Davida Auburna „Dowód”. Seweryn gra w niej rolê ojca, a rolê jego córki w sztuce gra… jego w³asna córka, Maria Seweryn. W dodatku rzecz mia³a miejsce w teatrze jej matki, a by³ej ¿ony Andrzeja - Krystyny Jandy, która z zapa³em i wszechstronnym talentem - jako aktorka, re¿yser i dyrektor a tak¿e szef przedsiêbiorstwa – prowadzi ten jedyny w swoim rodzaju, wspania³y i specyficzny teatr „Polonia”! Andrzej Seweryn jest jednym z niewielu Polaków, który bezb³êdnie opanowa³ trudny jêzyk francuski. Nie tylko ¿e pos³uguje siê nim ze swad¹ i bez najmniejszych trudnoœci, ale w dodatku nie ma œladu akcentu! Wed³ug ogólnej opinii, mówi w tym jêzyku lepiej, ni¿ Francuzi! W kinie „Accatone” po³o¿onym przy ulicy Cujas przez okr¹g³y miesi¹c miejsce ma aktualnie festiwal poœwiêcony twórczoœci Jerzego Kawalerowicza. Cykl ten, zorganizowany z inicjatywy gospodarza tego miejsca, pana Kazika Hentchela i pani Koukou Chanskiej (tak, tak, pamiêtacie? To nasza Kuku³czanka, która zajmuje siê od dawna dystrybucj¹ wszystkich polskich filmów w Pary¿u!) rozpoczêty by³ pokazem filmu o Napoleonie, „Jeniec Europy”, po którym widzowie zaproszeni zostali na inauguracyjny cocktail, z wieloma polskimi specja³ami. Czyli – kryzys kryzysem, a ¿ycie toczy siê dalej. Najwa¿niejsze, nie daæ siê zwariowaæ, i umieæ doceniæ dobre strony egzystencji, uczestniczyæ w jej urokach i nie poddawaæ siê ogólnym pesymistycznym nastrojom! Jak zwyk³am mawiaæ moim licznym goœciom, zwiedzaj¹c z nimi Pary¿ – cieszmy siê, jesteœmy m³odzi, (no, to rzecz wzglêdna, ale zawsze w razie czego mo¿na znaleŸæ kogoœ starszego) piêkni, (rzecz gustu) i w Pary¿u, kilkadziesi¹t milionów Polaków nam zazdroœci, a jak nie zazdroszcz¹, to tylko dlatego, ¿e nie zdaj¹ sobie sprawy z naszej uprzywilejowanej sytuacji. Moim zdaniem, nale¿y sobie dok³adnie zdawaæ sprawê z naszego szczêœcia – jeœli nie wszystko idzie nam w ¿yciu tak, jakbyœmy sobie tego ¿yczyli, spróbujmy sami znaleŸæ wyjœcie z sytuacji, której nie akceptujemy. Poszukajmy sposobu na poprawê stanu rzeczy, a nie zwalajmy na los, otoczenie, rz¹d a nawet i œwiatowy kryzys! Podwójne ¿ycie Weroniki, czyli dziennik intymny imigrantki Big Brother Jesienny wieczór na East Village. Zrobi³o siê zimno, pada deszcz. Ostatnie liœcie, jak samoprzylepne karteczki ze s³owami po¿egnania, topi¹ siê w ka³u¿ach. Stojê na progu butiku Toma, popijam wino z WERONIKA KWIATKOWSKA plastykowego kubeczka, odpoczywam po oœmiu godzinach uœmiechania siê na zawo³anie. Rzucam torebkê gdzieœ pod œcianê, na stertê innych torebek, plecaków, ciuchów. Dzisiaj u Toma wernisa¿ fotografii. Jest t³oczno, gwarno, bezpiecznie. Przytulamy siê z Davidem, nadrabiaj¹c zaleg³oœci w czu³oœci. Nie widzieliœmy siê ju¿ prawie dwa tygodnie. Z rozmowy wyrywa mnie K., który podaje swój telefon mówi¹c, ¿e to ktoœ do mnie. Nie mam czasu pomyœleæ, kto dzwoni tak póŸno i dlaczego na numer K. W s³uchawce s³yszê nieznajomy g³os, mówi po angielsku. Nagle œmiech i ju¿ po polsku- No czeœæ siora! Gdzie jesteœ? No jak gdzie jestem, na imprezie. Bo ja jestem pod twoimi drzwiami! Pod moimi drzwiami? Pod jakimi drzwiami? No na Ridgewood. Dobra... œmiejê siê w g³os. Niez³y kit. Pewnie dzwoni z jakiegoœ hotelu w Europie, bo nie mo¿e spaæ. Filip w Nowym Jorku, niez³e. Nie, no serio. Czekam pod drzwiami.- mówi. Jestem w Nowym Jorku. Przylecia³em, a was nie ma. W Nowym Jorku? Nie wierzê. Ale ju¿ nieœmia³o kie³kuje nadzieja, ¿e mo¿e naprawdê. Mo¿e to nie ¿art. Ale¿ to by by³a niespodzianka! Nie widzia³am brachola ju¿ blisko trzy lata. No ok!, to powiedz, czy koœció³ jest podœwietlony. No jest... Eee... tego móg³ siê domyœliæ. Sprawdzam dalej - to wejdŸ do holu i przeczytaj nazwiska s¹siadów. Po chwili s³yszê ba³kañskie imiona i wtedy zdajê sobie sprawê, ¿e to nie sen. ¯e Filip naprawdê przylecia³! No... i mam jeszcze jedn¹ niespodziankê - czeœæ Wera - s³yszê g³os mojej m³odszej siostry. Nie wierzê! Naprawdê nie wierzê! Zuza i Filip s¹ w Nowym Jorku ! £apiê taksówkê i za dwadzieœcia minut jestem pod domem. Co za niespodzianka! Wzruszona i szczêœliwa rzucam siê w ramiona starszego brata i m³odszej siostry! Œwiêta w tym roku przysz³y miesi¹c wczeœniej! To takie nierealne, gdy nagle siedzimy razem przy stole, jakbyœmy widzieli siê wczoraj. W ¿yciu piêkne s¹ tylko chwile, œpiewa³ D¿em. To jest jedna z nich. Tydzieñ up³ywa pod znakiem goœci. Przylecieli tylko na piêæ dni, wiêc czasu nie jest za wiele. Ubolewam nad tym, ¿e mogê wzi¹æ tylko jeden wolny dzieñ. Na szczêœcie mamy wspólne wieczory i noce, wiêc mo¿emy piæ i gadaæ o ¿yciu do woli. Goœcie maj¹ oczywiœcie swoje zachcianki. Koniecznie musz¹ wybraæ siê na mecz Knick’sów, bo uwielbiaj¹ koszykówkê. Filip w sobotê ma ochotê na New York by night i serfuje po internecie w poszukiwaniu fajnego klubu. Zuza rzuca siê w wir zakupów. Robi prezenty gwiazdkowe dla ca³ej rodziny. A ja siê przygl¹dam i zapamiêtujê. Bo nie wiadomo, kiedy znowu siê zobaczymy. W sobotê jedziemy z bratem na Bedford. Tej czêœci Nowego Jorku jeszcze nie zna. Pokazujê mu moje ulubione miejsca. Idziemy na kawê, a potem piwo. Patrzê na Filipa i myœlê, ¿e naprawdê fajny z niego facet. Starszy brat, o którego chyba wszyscy zawsze byliœmy trochê zazdroœni. Ulubieniec Mamy, w jej opowieœciach bez skazy. Wszyscy mieli coœ za uszami, ale nie on. Najlepszy, najzdolniejszy, najfajniejszy. Pomaga³ w domu, opiekowa³ siê m³odszym rodzeñstwem, dobrze uczy³. W liceum przewodnicz¹cy szko³y. Nosi³ wtedy awangardow¹, jak na ówczesne czasy fryzurê a la Robert Smith z The Cure i ¿o³nierskie trepy, które pomalowa³ w kwiatki. JeŸdzi³ na rockowe koncerty, s³ucha³ dobrej muzyki, któr¹ ja - m³odsza o cztery lata - podkrada³am pod jego nieobecnoœæ. Pamiêtam kasetê Sztywnego Pala Azji. To by³ rok 1988. Mia³am wtedy jedenaœcie lat. Zabra³am kasetê na wycieczkê szkoln¹. Puszcza³am „Wierzê radoœci, wierzê samotnoœci” na starym Kasprzaku, którego kupi³am za pieni¹dze komunijne. Krzychu Jeske w³¹czy³ nagrywanie i do dzisiaj, na tej starej taœmie s³ychaæ g³os mojej przyjació³ki Aœki, która krzyczy, ¿e on coœ w³¹czy³, a ja nie wiem co siê dzieje... Bo¿e... to by³o dwadzieœcia lat temu, a ja to ci¹gle pamiêtam. Asia za kilka dni urodzi syna, Jeskacz ma ju¿ dwójkê dzieci i mieszka gdzieœ na Lazurowym Wybrze¿u, Filip straci³ bujn¹ fryzurê i wojskowe katanki zamieni³ na drogie garnitury... a ja ci¹gle wzruszam siê s³uchaj¹c Sztywnego... i wydaje mi siê, ¿e w ogóle siê nie zmieni³am. A przecie¿ czas p³ynie tak samo dla nas wszystkich. Idziemy na spacer. Zuzka z prawej, Filip w œrodku, ja obok. ¯eby tak jeszcze Dominik by³ z nami. Starszy-m³odszy brat, jak sam mówi o sobie - czarna owca w rodzinie, który aktualnie zamieszkuje w Szkocji, a w³aœciwie lepiej by³oby powiedzieæ „buja siê”, bo to jego flagowe wyra¿enie. Myœlê o nim raczej, jak o niebieskim, wolnym ptaku. Zbuntowany, nieprzewidywalny, zawsze na opak. Ale kochany. Savio. Domo. Têskniê za nim! W takich chwilach uzmys³awiam sobie, ¿e jesteœmy ju¿ doroœli. I za ka¿dym razem zaskakuje mnie ta myœl. Ogarnia mnie dziwne uczucie, jakby niedowierzanie... bo przecie¿ tak niedawno jeszcze ubieraliœmy razem choinkê, k³óciliœmy siê o to, kto wyniesie œmieci, graliœmy w karty na misie-¿elki, goniliœmy po domu. Teraz czas p³ynie szybciej i coraz czêœciej spogl¹dam w przesz³oœæ. Obrazy, zamiast traciæ kontury, staj¹ siê coraz wyraŸniejsze. Œni¹ mi siê. Staj¹ przed oczami, w najmniej oczekiwanym momencie. Przesz³oœæ to dziœ, tylko cokolwiek dalej*. podwojne_zycie_weroniki@yahoo.com Zreszt¹ có¿ to jest nasza przesz³oœæ? Gdzie s¹ jej granice? To jest coœ w rodzaju bli¿ej nieokreœlonej têsknoty, tylko za czym? Czy nie za tym, czego nigdy nie by³o, a co jednak minê³o? Przesz³oœæ to tylko nasza wyobraŸnia, a wyobraŸnia potrzebuje têsknoty, wrêcz karmi siê têsknot¹. Przesz³oœæ /…/ nie ma nic wspólnego z czasem, jak siê s¹dzi.** *C.K. Norwid ** Wies³aw Myœliwski, Traktat o ³uskaniu fasoli.
Pitaval z Plusem Ich czworo KURIER PLUS 29 LISTOPADA 2008 17 Pierwsza nowelka detektywistyczna zosta³a ponoæ napisana przez ETA Hoffmana. Wzorowa³ siê na niej Edgar Allan Poe, którego uwa¿a siê nie tylko za twórcê opowieœci z dreszczykiem, ale i ojca tego gatunku. Wymyœlony przezeñ detektyw, C. Auguste Dupin rozstrzyga tajemnicê zabójstwa Marii Roget, skutecznie poszukuj¹c zaginionego listu itp. Z kolei, Anglicy stawiaj¹ na pierwszym miejscu Wilkie Collinsa, któremu zawdziêczamy m.in. „Kobietê w bieli” i „Kamieñ ksiê¿ycowy”. Detektywistyczna czwórka, scharakteryzowana poni¿ej, nale¿y do anglosaskiej klasyki w tej dziedzinie. Elementarne, drogi Watsonie Protekcjonalne powiedzonko Sherlocka Holmesa wesz³o w obieg, pasuj¹c do wielu ¿yciowych okazji, w których chce siê udowodniæ swoj¹ przewagê, nie mówi¹c ju¿ o racji. Pierwszy na œwiecie prywatny detektyw* pokaza³ swoje umiejêtnoœci w „Studium w szkar³acie”, wydanym przez Canona Doyle’a w 1887 r. Akcja rozgrywa siê w Londynie. „Dolina Strachu”, druga z rzêdu powieœæ napisana po latach i poœwiêcona wydarzeniom w Nowym Œwiecie, dzieje siê ju¿ Ameryce. Doyle pokaza³ lwi pazur w „Psie Baskervillów”, staj¹c siê w trakcie pisania niekwestionowanym mistrzem krótkiej formy. Niezwyk³e przygody i zagadki s¹ zawarte w kilkudziesiêciu opowiadaniach. Znudzony setnie swoim bohaterem, uœmierci³ go w Szwajcarii. Walcz¹c na skalnej krawêdzi z geniuszem z³a, jakim by³ profesor Moriarty, Holmes ginie w wirach wodospadu Reinchenbach. Niezwykle popularny autor pragn¹³ zostaæ drugim Walterem Scottem, marz¹c o tworzeniu nowel historycznych, co mu siê nie uda³o. Wzburzeni czytelnicy ¿¹dali powrotu ulubionego bohatera. Rad nie rad, Doyle wskrzesi³ go z ³atwoœci¹, zaœ reszta opowieœci zosta³a zawarta w antologii pt. „Return of Sherlock Holmes”. Holmes pochodzi z rodziny szkocko-irlandzkiej i formalnie jest katolikiem, choæ siê tym zbytnio nie afiszuje. Jest geniuszem w wykrywaniu zbrodni. Pos³uguje siê po mistrzowsku dedukcj¹, z któr¹ zapozna³ siê na uniwersytecie w Edynburgu. Ceni sobie nade wszystko dowody materialne czyli tzw. clues. Rodzony brat Mycroft, zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, powierza mu czasem œciœle tajne sprawy. Kronikarzem i kompanem Holmesa jest ¿onaty lekarz, Watson, który bierze udzia³ w licznych przygodach g³ównego bohatera. Sherlock jest malownicz¹ postaci¹. Gra na skrzypcach, uwielbia operê i ma artystyczn¹ duszê. Nie znosi bezczynnoœci i potrzebuje ci¹g³ych podniet intelektualnych. Nigdy nie zaprzestaje pogoni za przestêpc¹, wcielaj¹c siê bez trudu w ka¿d¹ postaæ. Mimo, i¿ wynajmuje mieszkanie na Baker Street, stanowi zaprzeczenie domatora. Wysoki i szczup³y ma regularne rysy i ascetyczn¹ twarz. Zostawi³ nam w spadku myœliwsk¹ czapeczkê i oryginaln¹ pelerynê w szkock¹ kratê. Nie¿yj¹cy ju¿ aktor, Jeremy Brett, okaza³ siê jednym z najlepszych Holmesów. Zagra³ go swego czasu w serialu, zrealizowanym przez BBC, w „Mystery Theater”. Holmes nale¿y do najbardziej znanych literackich postaci na œwiecie. Œwiadcz¹ o tym nowe opowieœci o wielkim detektywie, pisane przez naœladowców, nie mówi¹c ju¿ o pastiszach i parodiach. Niech ¿yj¹ szare komórki! Przystêpuj¹c w 1920 r. do pisania swojej pierwszej powieœci, Agata Christie wprowadzi- ³a do akcji emerytowanego oficera policji, uchodŸcê z Belgii, który osiad³ w Anglii po pierwszej wojnie œwiatowej. W „Tajemniczej historii w Styles”, Herkules Poirot przeobra¿a siê w prywatnego detektywa, tropi¹cego zbrodniarza w zamkniêtym kó³ku towarzyskim, co wcale nie u³atwia mu sprawy. Pasjonuj¹ca zagadka zdradza³a wielki talent m³odej debiutantki, która doskonale zna³a angielsk¹ prowincjê i potrafi³a odtworzyæ jej klimat i zarazem nakreœliæ pe³nokrwiste i zarazem interesuj¹ce charaktery ludzkie. „Kochany, ma³y cudak” dojrzewa³ w wielu utworach, wyprowadzaj¹c czêsto autorkê z równowagi. Pedant, zarozumialec, zmanierowany elegant, nader czêsto balansuj¹cy na krawêdzi œmiesznoœci, nie dawa³ siê jednak zmieniæ. By³ na to zbyt inteligentny i przebieg³y, a co wiêcej nie brakowa³o mu charakteru. A ponadto, jako cudzoziemiec stanowi³ po¿¹dany kontrast z konwencjonalnymi Brytyjczykami. Christie, podobnie jak wielu innych utalentowanych pisarzy, przekona³a siê na w³asnej skórze, i¿ dobrze wymyœlona postaæ ¿yje w³asnym ¿yciem, wymykaj¹c siê spod kontroli. Belg mia³ du¿e policyjne doœwiadczenie, st¹pa³ mocno po ziemi i wbrew stwarzanym przez siebie pozorom przywi¹zywa³ ogromn¹ wagê do materialnych dowodów. Jako klasyczny jajog³owy æwiczy³ swoje szare komórki (grey cells), w które pisarka tak go hojnie wyposa¿y- ³a. Zawsze szuka³ ukrytego motywu. Nie lubi³ zbytniego wysi³ku fizycznego, prowadz¹c regularny i ustabilizowany tryb ¿ycia. Gdyby nie poci¹g do intelektualnej przygody, najchêtniej rozwi¹zywa³by kryminalne zagadki w fotelu. Kobiety traktowa³ z wielk¹ galanteri¹, a znajduj¹c upodobanie w ich towarzystwie, zachowywa³ zawsze odpowiedni dystans. Nie odznacza³ siê kochliwoœci¹ i jak ka¿dy frankofil zapatrywa³ siê doœæ cynicznie na p³eæ piêkn¹. Agata Christie zna³a lepiej kobiety ni¿ Doyle’a, czyni¹c je czêsto sprawczyniami zbrodni. Poirot odznacza³ siê napoleoñskim wzrostem, co chêtnie podkreœla³ i krêp¹ figurê Pickwicka, z tendencj¹ do pokaŸnego brzuszka. Nie mia³ za grosz jowialnoœci, nie by³ roztargniony, a cechowa³a go wrêcz obsesyjna schludnoœæ. Wyró¿nia³ go z t³umu zabójczy w¹sik, podwiniêty na koñcach, pielêgnowany z wielk¹ starannoœci¹. Podobnie jak Sherlock, genialny detektyw posiada³ alter ego, z którym dzieli³ siê swoimi spostrze¿eniami, analizuj¹c zagadkê na kolejnych etapach jej rozwi¹zywania. M¹¿ czynu, pu³kownik Higgins zawsze wpada³ na niew³aœciwe tropy, a pope³nione przezeñ b³êdy pomaga³y Poirotowi w œledztwie. Poczucie wy¿szoœci tego ostatniego zdradza³ zwrot „mon ami”, którym obdarza³ swego przyjaciela i pomocnika. Najlepszym odtwórc¹ Belga – a mowa tu o wygl¹dzie, jak i zachowaniu – sta³ siê David Suchet. Grywa³ on w tym samym cyklu telewizyjnym, co Holmes. Detektyw w spódnicy Zmêczona Poirotem, Christie ponoæ odpoczywa³a, pisz¹c o Miss Marple. Na swoj¹ bohaterkê wybra³a niezwykle inteligentn¹ star¹ pannê, doskonale znaj¹c¹ siê na ludziach, co pomaga³o jej w wytropieniu winowajcy. Dowody materialne stawia³a na drugim planie. Bêd¹c niezwykle bystr¹ obserwatork¹ rzeczywistoœci, ta pozorna prowincjuszka czu³a siê jak u siebie w ka¿dym otoczeniu. A jako przyk³ad niech pos³u¿y „Morderstwo na Karaibach”, czy londyñski „Hotel Beltram”. Niezwykle uwa¿na s³uchaczka bez trudu oddziela³a w plotkach plewy od ziarna. Cechowa³a j¹ wiktoriañska pruderia w zachowaniu i s³owach, choæ potrafi³a zg³êbiæ wszystkie przywary i nieprawoœci. Damy z tamtej epoki by³y realistkami, choæ starannie to ukrywa³y przed mê¿czyznami. Rozumia³y z³o i u³omn¹ naturê ludzk¹. Agatha Christie Kreuj¹c typow¹, a nieprzeciêtn¹ postaæ, Christie wzorowa³a siê czêœciowo na ukochanej babci, która te¿ bez przerwy szyde³kowa³a i robi³a na drutach. Wypada tu wtr¹ciæ, i¿ poprzedzi³a j¹ Amelia Butterford, stworzona przez Annê K. Green przed pierwsz¹ wojn¹ œwiatow¹. Prototypem sta³a siê jednak Miss Silver. Stara panna, prowadz¹ca jednoosobowe biuro detektywistyczne w stolicy nad Tamiz¹, które pozwala³o jej na uzupe³nienie skromnej emerytury, narodzi³a siê pod piórem Patrycji Wentworth. Trudni¹c siê niegdyœ nauczaniem historii w gimnazjum, œciœle wspó³pracowa³a z komisarzem, a zarazem swoim by³ym licealist¹. Odznacza³a siê ¿elazn¹ logik¹. Choæ myœlenie i wyci¹ganie prawid³owych wniosków by³o równie¿ mocn¹ stron¹ Miss Marple, to jako amatorka stara³a siê usun¹æ w cieñ, oddaj¹c zawsze honor profesjonalistom. To samo czyni³a panna Silver, przypisuj¹c wiêkszoœæ zas³ug ulubionemu policjantowi. Wystarczy³a jej fama, kr¹¿¹ca z ust do ust, która przyci¹ga³a klientów do gabinetu. Miss Marple mia³a pogodny wyraz twarzy, szczup³¹ sylwetkê i niebieskie oczy. Trzyma³a siê niezwykle prosto jak wszystkie kobiety, pochodz¹ce z dobrej sfery. Ubiera³a siê na staroœwieck¹ mod³ê, nosz¹c przygaszone kolory. Zawsze wychodzi³a z domu w kapelusiku i wydzierganych przez siebie rêkawiczkach. Przeprowadza³a ci¹gle analogie do okreœlonych przypadków, zaobserwowanych w St. Mary Meade, gdzie spêdzi³a wiêkszoœæ ¿ycia. A wbrew pozorom niedu¿a wieœ, po³o¿ona w zapad³ym k¹cie hrabstwa, wcale nie by³a Sodom¹ i Gomor¹. Panna Marple zadebiutowa³a w historyjkach, pisanych dla magazynu „The Sketch” w 1930 r. Zosta³y one póŸniej opublikowane w antologii pt. „The Thirteen Problems”. Ka¿dy z cz³onków Tuesday Club Murders, poszukiwa³ tu sprawców ma³o znanych ogó³owi zbrodni lub kryminalnych zagadek, przedstawianych co miesi¹c przez jednego z uczestników lub goœci. Maj¹c tyle samo informacji co inni, jako jedyna trafia³a zawsze na prawid³owe rozwi¹zanie. Pe³ni rolê detektywa amatora w dwunastu powieœciach. Ów cykl rozpocz¹³ „Murder at the Vicarage”, a zakoñczy³ wydany poœmiertnie i nader interesuj¹cy „Sleeping Murder”. Niestety, ka¿da z filmowych odtwórczyñ, pozostawia sporo do ¿yczenia. Znakomity tandem Ukoñczywszy studia humanistyczne, dwaj bliscy kuzyni, a zarazem rówieœnicy z 1905 r., nie wiele myœl¹c, napisali opowiadanie na konkurs, og³oszony przez czasopismo „McClures”. Pierwsza nagroda w wysokoœci 5 tys. dol., za co mo¿na by³o nabyæ skromny dom i wspólne zainteresowanie kryminalistyk¹, zachêci³y ich do pióra. Tworz¹c zgrany zespó³, Manfred B. Lee i Frederic Dannay przybrali pseudonim Ellery Queen. Œwietnym pomys³em by³o utworzenie fikcyjnego tandemu, sk³adaj¹cego siê z ojca i syna. Richard Queen pe³ni³ czynn¹ s³u¿bê w New York Police Department (NYPD) i mieszka³ na Brooklynie. Jedyny syn Ellery, pisarz i zarazem intelektualista zajmowa³ wygodn¹ kawalerkê na Manhattanie, pomagaj¹c rodzicielowi w rozwi¹zywaniu skomplikowanych spraw kryminalnych. Ten pierwszy by³ cz³owiekiem czynu, ten drugi – mózgowcem. Stanowili studium kontrastów zarówno pod wzglêdem charakteru, temperamentu, jak i metod dzia³ania. Doskonale siê uzupe³niali i to w³aœnie do wymyœlonych postaci odnosi siê okreœlenie „znakomity”. Nadanie tego samego nazwiska detektywom by³o zrêcznym chwytem, choæ nie wszystkie powieœci s¹ pisane w pierwszej osobie. Karierê, trwaj¹c¹ przesz³o pó³ wieku, zapocz¹tkowa³a powieœæ „The Roman Hat Mystery”. Owocem tej wspó³pracy by³o prawie czterdzieœci œwietnych ksi¹¿ek. Wyk³adaj¹c wszystkie karty na stó³, Lee i Dannay skrupulatnie uprawiali zasadê fair play, a i tak niewielu czytelników by³o w stanie wskazaæ mordercê. Wybór najlepszych zagadek nie jest wcale ³atwy, trudno jednak pomin¹æ tak oryginalne dzie³a jak „Calamity Town”, „Ten Days’ Wonder”, „The Four Hearts”, „Devil to Pay” czy te¿ „The Murderer Is a Fox”. Druga z rzêdu powieœæ zosta³a przeniesiona na wielki ekran przez Claude Chabrola, uzyskuj¹c œwietn¹ obsadê. Orson Welles zagra³ tu milionera, zaœ Anthony Perkins sekundowa³ mu jako potomek z zachwian¹ psychik¹. W 1960 r. obaj autorzy uzyskali tytu³ Grand Masters, nadany im przez Mystery Writers of America. Do niedawna Ellery Queen by³ uwa- ¿any za potêgê w klasycznej zagadce detektywistycznej. Nie wznawiany od dekady, jest do uzyskania w bibliotekach lub antykwariatach. Nie wiedzieæ czemu, przegra³ z dreszczowcami. Za to œwietnie siê trzyma „Ellery Queen’s Mystery Magazine”, który obchodzi³ niedawno swoje 66-lecie. Dodajmy, i¿ jeden z najwczeœniejszych seriali telewizyjnych by³ poœwiêcony Queenom. Najwiêkszym powodzeniem cieszy³ siê siódmy, a jednoczeœnie ostatni z tego cyklu, nakrêcony w latach 70.. W rolê ojca wcieli³ siê Florenz Ames, podczas gdy Jim Hutton zab³ysn¹³ jako Ellery. Canon Doyle’a i Agaty Christie nie trzeba nikomu polecaæ. Za to zachêcam wszystkich mi³oœników zagadek detektywistycznych do zapoznania siê z twórczoœci¹ Ellery Queena. Warto dodaæ, i¿ obaj pisarze wprost uwielbiali Fryderyka Chopina. *. Piszemy o nim krótko i wêz³owato, gdy¿ zarówno Holmes, jak i Doyle zostali opisani od A do Zet w „Kurierze Plus”. Na specjaln¹ rubrykê, zakoñczon¹ piêæ lat temu z³o¿y³o siê kilkadziesi¹t artyku³ów. Klara Orzechowska
Page 1 and 2: NEW YORK • PENNSYLVANIA • CONNE
Page 3 and 4: Miejsca, które warto zobaczyæ KUR
Page 5 and 6: KURIER PLUS 29 LISTOPADA 2008 5 Ala
Page 7 and 8: Galeria Kuriera Plus KURIER PLUS 29
Page 9 and 10: KURIER PLUS 29 LISTOPADA 2008 9 Cli
Page 11 and 12: Nowy zarz¹d Fundacji Jana Paw³a I
Page 13 and 14: Para mieszana, ledwie zakochana Pod
Page 15: Alergia na doros³oœæ (61) Po wyj
Page 19 and 20: KURIER PLUS 29 LISTOPADA 2008 19 10

GruziÅska prowokacja? - Kurier Plus

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

GruziÅska prowokacja? - Kurier Plus