Nr 31 - Tauron

More documents

Recommendations

Info

Energia inaczej Polska Energia 5 (<strong>31</strong>) 2011 foto: FORum 1964 Alaska – drugi co do siły wstrząs w historii nowożytej spustoszył południową część stanu, ale przysłużył się do poznania nowego zjawiska foto: FORum 2008 Chiny – 12 maja silny wstrząs w prowincji Syczuan pozbawił życia kilkadziesiąt tysięcy ludzi, a setki tysięcy straciło dach nad głową. Sonda Demeter przewidziała ten kataklizm Tajemnica skał Na KILKA DNI PRZED TRZęSIENIEM SKAły wysyłają IMPulsy ELEKTROMAGNETycZNE, KTóre sięgają górnych WARSTW ATMOSFERy. ZAGADKOWE zjAWISKO ENERGETycZNE WIELOKROTNIE REjESTROWAł FRANcuSKI SATELITA DEMETER 28 Andrzej Hołdys publicysta „Wiedzy i Życia” Po kataklizmach takich jak ten, który 11 marca tego roku uderzył w japonię, zawsze pada pytanie: czy można go było przewidzieć? Zawsze też sejsmolodzy odpowiadają, że nie da się dokładnie ustalić czasu, miejsca i siły trzęsienia ziemi. Nie można też przewidzieć, czy akurat to przesunięcie się skał w głębi skorupy ziemskiej poruszy tak mocno dnem morskim, że uruchomiona zostanie fala tsunami. Jest jednak grupa badaczy – niezbyt liczna, ale grono to powoli rośnie – twierdzących, że na kilka dni przed silnymi trzęsieniami ożywa ziemska atmosfera. Być może więc oznak zbliżania się żywiołu nie należy wypatrywać pod stopami, ale ponad głową. Jak każda koncepcja, również i ta ma swoich protoplastów. Po koniec XIX wieku w japonii prowadził badania sławny brytyjski geolog John Milne, który zapisał się w pamięci jako twórca sejsmografu oraz inicjator pierwszej globalnej sieci obserwatoriów sejsmicznych. On pierwszy zwrócił uwagę na rozmaite zjawiska elektryczne zachodzące w atmosferze przed silnymi wstrząsami. 8,2 st. Richtera miało trzęsienie ziemi w chińskim mieście Tangshan, które w 1976 roku zabiło 240 tysięcy ludzi Drgawki nad Alaską Podobne efekty obserwowano później w innych miejscach globu. Były to obserwacje naziemne, dotyczące najniższych warstw atmosfery. Natomiast w marcu 1964 r. potężny wstrząs zakołysał południową Alaską. Miał magnitudę 9,2 i był drugim pod względem wielkości zarejestrowanym na globie przez sejsmografy. W pobliżu epicentrum trzęsienia znajdował się satelita badający jonosferę, który po raz pierwszy zarejestrował w niej zaburzenia gęstości elektronów. To sugerowało, że również jonosfera – warstwa rozciągająca się od 70 km do około 1000 km – może być czuła na impulsy wysyłane przez ziemskie skały. Naukowcy zainteresowali się bliżej zjawiskiem dopiero w latach 90., gdy podobnych obserwacji zebranych przez satelity przy okazji innych badań, przybywało. Wtedy zaczęto się zastanawiać, w jaki sposób skorupa ziemska mogłaby silnie pobudzać atmosferę, a nawet bliską przestrzeń kosmiczną? Zaproponowano kilka teorii. Jedna z nich mówi, że w pobliżu ogniska przyszłego trzęsienia ziemi, wskutek silnych naprężeń i odkształceń skał, powstają pola elektromagnetyczne. Odpowiada za to doskonale nam znany efekt piezoelektryczności. To koncepcja amerykańskiego badacza Friedmanna Freunda z NASA. Prowadził on eksperymenty w laboratorium, podczas których ściskano kawałki skał. Przy dużych ciśnieniach pojawiała się emisja fal elektromagnetycznych. Inna hipoteza zakłada, że w ogniskach trzęsień rodzą się fale akustyczne o bardzo małych częstotliwościach, które mogą pokonać skały, rozejść się w atmosferze i dotrzeć aż do jonosfery, zaburzając w niej pole elektromagnetyczne. Według trzeciej teorii, rozwijanej głównie przez Rosjan, czynnikiem sprawczym jest promieniotwórczy radon, który wydobywa się w dużych ilościach ze szczelin i mikropęknięć powstających przed głównym trzęsieniem. Jonizuje on i podgrzewa dolną część atmosfery, co prowadzi do zaburzeń w coraz wyższych warstwach. Wszystkie te koncepcje są odrzucane przez sceptyków, zdaniem których takiego zjawiska po prostu nie ma. Uważają oni, że zbieżność pomiędzy zaburzeniami w jonosferze a późniejszymi trzęsieniami jest przypadkowa W każdym razie jedno z drugim statystycznie się nie koreluje. Sonda prawdę powie Grupa niedowiarków zmalała po wysła - niu przez Francuzów satelity Demeter. Poleciał on na orbitę w 2004 r., a jego misja zakończyła się parę miesięcy temu, w grudniu 2010 r. Była to pierwsza, i jedyna jak dotąd, sonda badawcza, której celem było obserwowanie zaburzeń w jonosferze poprzedzających trzęsienia ziemi i erupcje wulkaniczne. To, co wykazała, jest dziś przedmiotem gorących sporów pomiędzy naukowcami. Regularnie pojawiają się bada nia przeprowadzane na podstawie przesłanych przez nią danych. Dotyczą one wielu tragicznych trzęsień z ostatnich lat. Prawie trzy lata temu, 12 maja 2008 r. w chińskiej prowincji Syczuan nastąpił wstrząs o magnitudzie 7,8. Zginęło kilka-
foto: EAST NEWS 2010 Haiti – tuż przed katak lizmem urządzenia badawcze odnotowały nad wyspą turbulencję jonosferyczną, która mogła być zapowiedzią trzęsienia ziemi foto: East NEWS 2011 Japonia – marcowe trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami spowodowały katastrofę ekologiczną związaną z awariami elektrowni atomowych W przypadku 30 z nich Demeter zarejestrowała rozmaite zaburzenia. Zwykle skały odzywały się z wyprzedzeniem ty - go dnia, a maksimum natężenia zjawisk jo no sferycznych notowano dwa-trzy dni przed wybuchem. dziesiąt tysięcy ludzi. Na sześć dni przed trzęsieniem sonda Demeter zarejestrowała nad Syczuanem zaburzenia w jonosferze. Słońce w tym czasie było spokojne, zatem to nie ono było przyczyną zjawiska. Tymczasem cząstki mocno drgały, a zakłócenia elektryczne obejmowały cały mierzony przez sondę zakres częstotliwości. Takie zdarzenia badacze nazywają turbulencją jonosferyczną. Wystąpiła ona również przed zeszłorocznym tragicznym trzęsieniem na Haiti, a także dwa lata temu w pobliżu L’Aquili we Włoszech. Wstrząs, po którym znaczna część miasta legła w gruzach, nastąpił tam 6 kwietnia 2009 r. Cztery dni wcześniej sonda przeleciała w odległości 100 km od epicentrum, odnotowując w jonosferze potężną turbulencję. I w tym przypadku przyczyną nie była aktywność Słońca. Jonosfera zadrżała również przed jednym z najpotężniejszych ka- taklizmów ostatnich stu lat, który 27 lutego 2010 r. nawiedził środkowe Chile. Był tak silny, że wywołał wtórne wstrząsy na drugim końcu globu. Ostatnio analizowali go chińscy badacze z kilku instytutów geofizycznych w Pekinie. Doszli do wniosku, że na dziesięć dni przed tym wstrząsem Demeter została zbombardowana strumieniem na ładowanych cząstek. Pochodziły one z rozciągającej się wyżej magnetosfery. Według autorów badań skały potrząsnęły tak silnie jonosferą, że ta przeniosła część zaburzeń jeszcze wyżej – do magnetosfery. Rykoszetem dostało się sondzie. Nawet wulkany mogą potrząsać górnymi warstwami atmosfery – sugerują dane z Demeter. Grupa francuskich badaczy zajęła się niektórymi pomiarami, jakie sonda wykonała przed erupcjami wulkanicznymi. Wybrali 74 największe z okresu pomiędzy sierpniem 2004 r. a grudniem 2007 r. FOTO: NASA U nas spokojnie Zapewne wkrótce dowiemy się, czy marcowe trzęsienie w japonii także zostało poprzedzone przez tego rodzaju zdarzenia? Co prawda Demeter już od pięciu miesięcy nie ma na orbicie, ale od kilku lat zjawiska w jonosferze próbuje się badać, analizując sygnały GPS. Jonosfera modyfikuje ich wędrówkę. Innym źródłem informacji mogą być naziemne stacje nadające na bardzo długich falach sygnały nawigacyjne dla okrętów podwodnych. Sygnały te są odbierane także przez satelity oraz modyfikowane przez jonosferę. W ich analizie specjalizują się rosyjscy i japońscy badacze. Czy zatem za sprawą satelitów naukowcy zaczną pewnego dnia sporządzać prognozy sejsmiczne? Na pewno nie w ciągu najbliższych 10-20 lat. Nie wierzą w to nawet ci, którzy nie mają wątpliwości, że trzęsienia ziemi są poprzedzane zaburzeniami w jonosferze. Najpierw trzeba bowiem zrozumieć zjawisko. Bez tego takie prognozy byłyby niewiele warte. Nam na szczęście nie grożą ogromne trzęsienia, ponieważ w Polsce nie ścierają się wielkie płyty tektoniczne. Najbliższa taka „strefa frontowa” przebiega przez kraje śródziemnomorskie. Do nas docierają jedynie dalekie echa tej podziemnej bitwy. Odgłosy są zwykle tak słabe, że ludzie ich nie zauważają. Czasami jednak grunt w wyniku naturalnego wstrząsu (są też te związane z pracami górniczymi) zadrży na tyle intensywnie, że zakołyszą się żyrandole w domach. A z danych historycznych wynika, że raz na kilkaset lat drgawki, które zsyła natura – głównie na południu Polski – mogą nawet uszkadzać domy. Poza tym zazwyczaj jest bezpiecznie. 29
Page 1 and 2: M a g a z y n G r u p y T a u r o n
Page 3 and 4: WYDARZENIA Koniec prywatyzacji Mini
Page 5 and 6: w pasie od Pomorza Gdańskiego prze
Page 7 and 8: w Blachowni powstanie blok gazowy?
Page 9 and 10: Komentarz Cena 10 190 11 180 12 80
Page 11 and 12: Tauron był bezsprzecznie jednym z
Page 13 and 14: PKE Pke Bombowy „żart” Dwa lat
Page 15 and 16: EnergiaPro Ekologiczne biura Gaszen
Page 18 and 19: W Unii Polska Energia 5 (31) 2011 P
Page 20 and 21: Wydarzenia Polska Energia 5 (31) 20
Page 22 and 23: na świecie Polska Energia 5 (31) 2
Page 24 and 25: ynek Polska Energia 5 (31) 2011 Tau
Page 26 and 27: Prawdy i mity Polska Energia 5 (31)
Page 30 and 31: Felieton Polska Energia 5 (31) 2011
Page 32: Napęd na cztery koła? Ford Transi

Nr 31 - Tauron

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?